The Project Gutenberg EBook of De Boeventaal, by W. L. H. Köster Henke
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: De Boeventaal
Zakwoordenboekje van het Bargoensch, of De taal van de
jongens van de vlakte
Author: W. L. H. Köster Henke
Release Date: May 8, 2009 [EBook #28715]
Language: Dutch
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE BOEVENTAAL ***
Produced by the Online Distributed Proofreading Team at
https://www.pgdp.net/
De Boeventaal.
Zakwoordenboekje
van het
Bargoensch,
of
De taal van de jongens van de vlakte,
in woorden en zinnen alphabetisch gerangschikt.
Met een voorwoord van
W. L. H. Köster Henke.
Schaafsma & Brouwer--Dockum.
Auteursrecht verzekerd.
VOORWOORD.
Ieder, die veel met misdadigers in aanraking komt, weet, dat door
die lieden en hun aanhang woorden en zinnen gebruikt worden, waarvan
de beteekenis voor een oningewijde moeilijk of in het geheel niet te
begrijpen is.
Men noemt dit gebruik van verouderde, verbasterde, uit vreemde talen
al of niet gewijzigd overgenomen of andersgebruikte woorden of het
toekennen van een andere dan de gewone beteekenis aan overigens goed
Nederlandsch, het spreken van de boeventaal, ook wel dieventaal
of Bargoensch. De misdadigers spreken van de Gabbertaal (Gabber =
Kameraad).
Waar een groot deel der kroeghouders van het minste allooi,
slaapsteehouders, prostituées, opkoopers enz. enz., evenals
kwartjesvinders en beroepsmisdadigers zich van deze boeventaal bedienen
en laatstgenoemden zich zelfs zoozeer aan het gebruik daarvan gewend
hebben, dat zij het niet kunnen laten ook in het verkeer met personen,
die niet tot hunne vrienden gerekend kunnen worden, hunne eigenaardige
uitdrukkingen te bezigen, daar is het wenschelijk, dat in de eerste
plaats de politie, maar ook de justitie- en gevangenis-ambtenaren
moeite doen om die taal te leeren verstaan.
Voor de politie is dit wel in het bijzonder wenschelijk. Immers,
een enkele bijzondere uitdrukking in het Bargoensch, opgevangen in
het voorbijgaan, zal voor een politieman, die de taal kent, voldoende
zijn om te weten, dat hij te doen heeft met "jongens van de vlakte",
die in 't oog gehouden moeten worden. Ook wanneer misdadigers, die
bij hun "werk" op heeterdaad betrapt worden, elkaar in het Bargoensch
een aanwijzing geven voor de verder te volgen gedragslijn, zal de
politiebeambte, die de taal verstaat, beter zijn maatregelen kunnen
treffen dan hij die er nimmer iets van hoorde. Bij het verhooren
van publieke vrouwen, opkoopers, pandjeshuis-houders en dergelijke,
evenals bij het ondervragen van verdachten, zullen verschillende
uitdrukkingen nadere verklaring behoeven, wanneer de ambtenaar,
die het onderzoek leidt, niet met de dieventaal bekend is of geen
hulpmiddel bij de hand heeft, waarin hij de verklaring van de
onbekende uitdrukking kan opzoeken. Die nadere verklaring kan hij,
bij gemis van een woordenlijst, voorloopig alleen verkrijgen van
hem, die in verhoor is en deze wint dus, door het gebruik van zijn
eigenaardige taal, tijd, wat voor hem van groot belang is, omdat
hij er dan nog eens op zijn gemak over kan nadenken, wat hij den
ambtenaar op de mouw zal spelden. Later, voor den rechter, zal de
beroepsmisdadiger of de getuige tegen wil en dank--als blijkt dat
zijn opgaven niet juist geweest zijn--niet aarzelen te zeggen, dat
de politie hem misverstaan heeft en dat hij geheel te goeder trouw
was. Hij zal zelfs bereidwillig herhalen de uitdrukking, die hij
beweert gebezigd te hebben, en de politieman, die de taal niet kent,
zal zulks dan niet meer voldoende kunnen tegenspreken.
Ook de rechter, die te oordeelen heeft over de beteekenis van een
gebezigde Bargoensche uitdrukking, tast dikwijls in het duister,
omdat hij de taal niet verstaat en hij ook moeilijk een anderen
misdadiger als deskundige kan hooren.
Dat in gevangenissen door de bevolking heel wat besproken, afgesproken
en getikt kan worden, als de bewaarders niet met het Bargoensch bekend
zijn, behoeft geen betoog.
Een eenigszins betrouwbare woordenlijst van de Nederlandsche boeventaal
bestond tot heden niet, hoewel er wel behoefte aan gevoeld wordt.
Nu is het een gelukkig verschijnsel, dat in den laatsten tijd
verschillende ambtenaren--het groote belang dezer aangelegenheid
begrijpende--de woorden en uitdrukkingen uit het Bargoensch, die
zij bij de uitoefening van hun dienst hoorden gebruiken, hebben
opgeschreven met de beteekenis, die er algemeen aan gegeven wordt,
er bij. Dit heeft aanleiding gegeven tot het ontstaan van deze
woordenlijst die, hoewel niet volmaakt, toch reeds vrij volledig is.
Ik heb niet gerust voordat ik bewerkt had, dat deze vrucht van
voortdurende oplettendheid en nauwkeurige aanteekening, door de
drukpers vermenigvuldigd kon worden, opdat velen daarvan een nuttig
gebruik zouden kunnen maken, en ik heb dan ook niet geaarzeld te
voldoen aan het verzoek van den Uitgever om een aanbevelend woord
aan dit werkje te doen voorafgaan.
W. L. H. Köster Henke. Amsterdam, Mei 1906.
A.
Aangebrand, veneriek.
Aanklennen of aankleinen, lijmen, lokken, meetroonen.
Aankwatsen, aanspreken. Een niese (meid) of een sirool (man)
aankwatsen.
Aanschieten, aanvallen. Hij heeft dien vrijer (kerel) aangeschoten.
Aanslaan, aanspreken. Een poging in 't werk stellen. Ik zal dat heertje
reis aanslaan. Sla dien broger (man) aan, misschien heeft hij poen
(geld). Jongens, er moet aangeslagen worden, daar loopt mooi gajes
(menschen daar wat van te halen is).
Aas-Neus, één, twee, (bij 't kaarten en dobbelen).
Aberdoedas of Appeldoedas, zie Haberdoedas.
Achelen, bikken, eten.
Achtermeeluk, zakje, achter op den pantalon.
Achterwiel, rijksdaalder. Er is me een achterwiel voor dien joekel
(hond) geboden.
Adje, agent van politie.
Afdokken, betalen, afstaan.
Afgelajen, af, afgetobd. Me niese is afgelajen. (Mijn meid kan
niet meer).
Afgelooid, van alles beroofd.
Afgrissen, afrukken.
Afleggen, beloeren, ongemerkt nagaan, verkennen. De russen
(rechercheurs) hebben hem afgelegen (beloerd). Dat spiese (huis) moet
eerst afgelegen worden. Een smeris legt je af. (Een agent bespiedt je).
Aflenzen, afloeren.
Afloeken, afloeren. Als het gajes (volk) weggaat, zullen we afloeken,
of het nobel (veilig) is.
Afroojemen, afloeren.
Aftrekken, onanie plegen.
Aftrekker, onanist.
Aksie en refaksie, last en schade. Ga jij maar pleite (weg) met de
kooler (trein), ik ga met de batterik (boot) dan heb je niks geen
aksie of refaksie.
Amper, nauwelijks.
Arres, vrees, angst. In arres zitten. (In angst zitten).
Askelen, handelen; koopen en verkoopen.
Askenen, stelen, bestelen. Zeg mokkeltje, ik heb een mooie gooser
voor je meegebracht, dien kan je askenen. Wel 60 goosers zijn dien
dag geaskend.
Attenoj, hemel, zeg, kijk, als uitroep. Attenoj donder op (zeg ga
weg). Attenoj daar komen Heintje en Pastoortje. (Hemel, daar komen
twee bekende rechercheurs).
Averkoot, zak, beurs.
Azen, twee éénen werpen (bij 't dobbelen).
B.
Baardaap, bijzonder leelijke vrouw of een knappert (revolver) die
niet schreeuwt (geen knal geeft).
Badderen, zwemmen.
Bajes, winkel, huis, gevangenis.
Bajeskar of bajeswagen, celwagen.
Bajesklant, iemand die veel in de gevangenissen terecht komt.
Bak, kop.
Een bak zog, Een bak slobber, Een bak zweet, Een bak leut, een kop koffie.
Bak, verzinsel. Een bak zetten (een verhaal opdisschen).
Balbes, huisbaas. (Bollebof).
Baldoveren, klikken, nakijken. Pas op dat je niet gebaldoverd
(nagekeken) wordt.
Baljisrool, (zie Basserool).
Bamser, (bamboesjeur). Een uitgaander; kroeglooper.
Bangmakertje, in zijn bangmakertje staan (ontkleed staan, als gereed
om te vechten).
Banjer, heer.
Banken, kaartspel (vingt et un).
Bankie, bank. Een bankie zetten (een spelletje banken).
Barrasch, schurft.
Bas, stuiver, 5 spie. Kimmel bas (3 stuiver). Joet bas (10
stuivers). Geef me een bas bier.
Basserool, Heer; chef. Deisje (stil!) voor den basserool. (Neem je
in acht voor dien meneer).
Bast, lijf. Hij had geen goed stuk kleeren aan zijn bast.
Batterik, schip, schuit, stoomboot. Ik heb hem met een batterik pleite
moeten maken (weg moeten helpen).
Bauernfänger, kwartjesvinder.
Bavianen, hard werken; in 't bijz. kolentremmen op een groote boot.
Bazaar, politiebureau.
Bedibberen, zeggen, praten, vertellen; ook: bedotten. Noppes bedibberen
(houd je mond).
Bedissen, verdienen, (stelen). Weet je wat te bedissen? Ja, ik weet
een mooie val (huis).
De Prinserij komt altijd, als er niets meer te bedissen (aan de
hand) is.
Bedist, verdiend (gestolen). Kan ik het helpen, dat er zoo weinig
bedist wordt?
Begieten, bevreesd. Je bent toch niet begieten, dat zaakje op te
knappen?
Hij durft niet te seinen (informeeren) niet te dekken en niet aan te
nemen (bij het zakkenrollen) ook, hij is veel te begieten voor de bajes
(gevangenis).
Beginnem, spotprijs. 't Is voor een beginnem te krijgen.
Begoulesj, veneriek.
Behaai, lawaai, drukte.
Behaaimaker, levenmaker.
Beheime, beest, dier, vee. Kijk wat slaat-ie dat arme beheime.
Behojje, vrouwel. schaamdeelen.
Behojjebikker, een kerel, die leeft (bikt) van het zedeloos bedrijf
van zijn vrouw of meid.
Ook een scheldnaam voor den houder van een café met dames. (Zie
Kutpooier).
Beis, straat, buurt, volksbuurt.
Foeliebeis
Kinkerbeis
Willemsbeis
Bloembeis
Monnikenbeis
Ridderbeis
Jonkerbeis
enz.
Beis, telwoord twee. Beis hondjes, (2 dubbeltjes). Beis meier (f200).
Beis, valsche omwegen. Maak geen beis met mij, leid me niet om
den tuin.
Beisko, jood, snees, of in 't algemeen iemand dien men in zijn zaak
betrekt. Deis je voor den beisko. (Neem je in acht voor den opkooper).
Beizen, oogen. Die vrijer knijst (kijkt) link (loos) uit zijn beizen.
Beizie, dubbeltje.
Beizige, met zijn beizige, met zijn tweeën.
Beizig dollet, (2 × 4 = 8).
Beizig kimmel, (2 × 3 = 6).
Bekaan of Pekaan, hier. Noppes bekaan. (Hier is niets; niets aanwezig).
Bekattering, uitbrander, berisping, bekeuring.
Beknijsd, bekend. Beknijsd bij de prinserij (bekend bij de politie).
Beknijzen, bekijken.
Bekwaam, al de bekwame jongens (ervaren dieven) wonen in de Nes.
Bel, groot glas.
Belabberd, beroerd, ellendig. 's Morgens sta je half belabberd op,
en knijst uit je doppen als een verzopen mauwerik (kat).
Belatafeld, belazerd, zot. Ben je belatafeld? ook belaaitafeld.
Bemore, bevreesd, (zie Morig).
Bengel, een tik met een bengel, (een horloge met ketting of signetten).
Benosselen, zie nosselen.
Bensen, drinken.
Beseibelen, bedriegen.
Besjoche, zie Mesjoche.
Besjoechem, loos, bij de hand. Die een beetje besjoechem is maakt
wel dat hij op tijd te bikken (eten) heeft.
Besjoechen, verliefd. Je ziet wel, hoe besjoechen zij op mij is.
Besjolemen, betalen. Besjoolmd, (betaald). Als je besjoolmt, dan kun
je slapen.
Besluit, vrouwel. schaamdeelen.
Betoeft, goed weg. Die is betoeft, hij heb een paar meier op ze
kippen. (Die is goed af, hij heeft een paar honderd gulden voor
zijn aandeel). Spottend wordt van iemand die getrouwd is gezegd:
Hij is betoeft.
Betoeg(d), gered, uit den brand, rijk. Een betoege goozer, (een
rijke kerel).
Betoft, onder dak. Als ik jou spiëen had, was ik wel half betoft
of heel.
Bevroren hond, gebochelde.
Bezaar, politiebureau.
Bezarretje, bekeuring. Ze hebben beide een bezarretje gekregen.
Bezokke of Besjoche, gek. (Zie Mesokke).
Bezoles, ziek, bedorven, kapot. (Zie Mezoles).
Bezolletje, koopje. Je hebt er een bezolletje aan.
Bezommen, geld. (Zie Mezommen).
Biet, suiker. Hij peest in de biet, (hij werkt in suiker).
Bivakken, in de open lucht slapen.
Bivakker, daklooze.
Bikken, eten, smullen. Hij bikt van zijn niese (meid).
Bikken-cement, warm eten; ook bikkesment.
Bikker, smulpaap.
Bikkesment, eten; warm eten. Zeg nou niet, dat jij alleen voor 't
bikkesment zorgt.
Bink, man.
Binnenkomen, in de gevangenis geraken.
Binnenmeeluk, binnenzak.
Binnen mikken, geborgen. Die zijn binnen mikken, (die hebben genoeg).
Blad, dak van een huis. Ze gaan met een nijf (mes) het blad op.
Blauw laken, lood.
Bobbert, lichaam, lijf. Op zijn bobbert krijgen (slaag).
Boddie, lijf.
Boender, smeerpoes, vuilik.
Bokkenvreter, veertig gulden.
Bokkepoot, marinier.
Boks, broek.
Boldoveren, zie Baldoveren.
Bollebof, de baas. De bollebof van de keet, (de chef van de zaak).
Commissaris van Politie; Directeur van een gevangenis; kostbaas;
kastelein.
De bollebof van de luimkeet, (de kastelein van de slaapstee).
Die bakker is een godinne bollebof, (een flinke kostbaas).
Bolleboffin, kasteleines.
Bommelen, dobbelen.
Bommelaar, dobbelaar.
Bonjer, gesnapt. Als ik weer bonjer kom (gesnapt word), is het
jou schuld.
Zij werden bonjer geslagen, (verraden aan de politie).
De snees (opkooper), wil ook niet graag bonjer worden.
Bonjer, ruzie, schuld. Je moet noodig nog bonjer tegen me maken. Ik
heb nooit bonjer met hem gehad. Hij gooide de bonjer op mijn. Hij
is bonjer. (Hij is gesnapt). Hij legde mij alle bonjer in de
schoenen. (Hij gaf mij overal de schuld van).
Bonk, leugen, verzinsel.
Bonsen of Bonzen, aardappelen.
Boosjer of Boosor, vleesch.
Boot afhouden, lijntrekken. De dokter zegt dat is maar boot afhouden
(voorgewend ziek zijn om vrij van werk te komen).
Borjen, (zie jenner). Een medespeler voor de leus, die tot het complot
der kwartjes-vinders behoort.
Boterpapiertje, huwelijksbewijs. Wij hebben geen boterpapiertje noodig.
Botten, eten. Botten en bensen (eten en drinken).
Bout, agent van politie, (koperen bout).
Hij is van koper, en niet van goud,
Daarom noemen ze'm, de koperen bout.
De bouten scharrelen hier erg in de beis, (straat of buurt).
Bouten, zich ontlasten, een groote boodschap verrichten.
Boutje, potje, sommetje. Ik waag dat boutje.
Boutkitje, privaat.
Bovenkruis, sleutel. (Zie kienen).
Bovenmeester, commissaris van Politie.
Braceletten, handboeien. (Paternosters).
Brand, hij heb de brand. (Hij is dronken).
Branderig, heet, belust. Hij staat branderig op mijn joekel (hij
heeft veel zin in mijn hond).
Brandspinozer, brandkast.
Branie, heer, praatsmaker.
Brankalie, kaalhoofd.
Brasem, kerel. Wat een olmse brasem is dat. (Wat een gekke kwast
is dat).
Brassen, verlangen, hunkeren.
Brasser, lokduif.
Breektiejijs, breekijzer.
Brem, chocolade.
Broeier, zwerver, daklooze.
Broekmeeluk, broekzak.
Broochem, voorwerp, goederen. Massel en broochem (goede zaken).
Broocher of Broger, man. Een sikkere broger (een dronken man).
Brommer, ketel. Een loensche brommer (een koperen ketel).
Bronzen, slapen.
Bruggetrekker, leeglooper.
Bruintje, bier.
Buiter, dronkaard.
Buizen, drinken, zuipen.
Bulboef, (zie Bollebof).
Bulle, kleeren. Mooie bullen, (zie Spulle).
Bult, bed. Bultzak, beddezak.
Bulten, bevallen. Dat niese moet bulten.
Bijbel, spel kaarten.
Bijl, balie. Ik moet voor de bijl (voor 't gerecht).
Bijt, teleurstelling. Hij ging uit jatten (stelen) maar liep een bijt
op. De grandige had een bijt. (De agent kwam bekaaid weg).
Bijter, nijptang.
C.
Cabanes, herrie.
Casavie, brief, bankbiljet.
Cenijve, brand.
Chocoladewagen, celwagen.
Citroendraaier, gebochelde. (Krates, kriek).
Couchee, bed.
Croupier, kashouder van dobbelaars.
D.
Daai, klap.
Daai, steen, dobbelsteenen, diamant, ook keien. Ik koop van alles: een
stelletje foks (een partijtje goud) of een paar daaien. Een veemsteker
(ring) met daai. Hij rolde met z'n test (hoofd) tegen de daaien. Een
loensche daai (een valsche diamant).
Daaitje, steentjes, diamanten, keitjes.
Daas, zot, krankzinnig. Als hij maar niet zoo daas is geweest, hard
weg te tippelen. Zou je niet zeggen met een stel dazen uit Meerenberg
te doen te hebben?
Dajem, eed. Loensche dajem (valsche eed).
Dalf, op de dalf van (gebedeld van).
Hij drinkt een jajempie (slokje) op de dalf van een ander.
Dalfenoor, (zie dalver).
Dallastdekker, armoedzaaier.
Dalles, armoede. Hij heb de dalles. (Hij is aan lager wal) (zie
gedallist).
Dallet, 4.
Dalven, (dalleven, dalfen), bedelen, schooien, ook zwerven.
Dalver, (dalfer), zwerver, landlooper, bedelaar, ook dalfenoor. Een
sjofele dalfenoor (een arme drommel).
Dampen, iemand de dampen aandoen (de pest injagen).
Dansspiese, danshuis.
Darren, sarren, tarten. Laat je niet darren.
Dein, Plezier, (zie dijn).
Deinzen, afzakken. De sooger deinst. (De kerel zakt af, gaat weg).
Deisje, (deize), stil! Hou je mond. Spreek niet zoo luid. Deize voor
den vrijer (kerel), die daar steunt (zit).
Deken, grasveld. Daar ligt een goozer (man) op de deken (in het
gras). Die heeft vast poen (geld) bij zich.
Deken (groene), het gras. Luimen op de groene deken. (Op 't gras
slapen).
Dekkel, politieagent.
Dekken, aan 't gezicht of gehoor onttrekken. De persoon, die genomen
wordt, staat tusschen den roller en den dekker. Gedekt smoezen
(zacht praten).
Dekkie of Detje, halve cent.
Derig, grond, aardoppervlakte, ook weg. Een linke derig, (een slechte
weg). Een toffe derig (een goede weg). Schoren of poen onder de derig
gewoer maken (goederen of geld onder den grond stoppen). Ga de derig
maar op. (Ga maar de straat op). Ik ga de derig op. (Ik ga op stap
of op reis).
Detje, halve cent.
Deurkienen, sleutels voor deuren. (Zie Kienen).
Dief, verkorting van hartedief. Jonge, wat een mooie dief (mooie vrouw)
is dat.
Dinkelen, (zie tippelen).
Disch, tafel.
Dobberen, (zie Doppen), vechten. Ze waren aan het dobberen, omdat
Jaap aan Lukas zijn prames (aandeel) niet gegeven had.
Doei, honger. Als ik mijn nefke zag smikkelen, vergat ik mijn doei
en mijn armoe.
Doerak, deugniet. Wat dee ze zich aan zoo'n doerak te vergooien.
Dofferd, klap, maar ook ketel.
Een rooie dofferd (een ketel van rood koper).
Een gele dofferd (een ketel van geel koper).
Dof gajes, loos volk, rechercheurs.
Doft, knap, netjes. Dofte flep (goede papieren).
Dokken, afdokken, betalen.
Dold of Dollet, zie dallet, 4. Hij zit weer voor dollet jantjes
(4 jaar) in de bajes. Dold meier (f 400).
Dollen, groot doen (b.v. met geld rammelen).
Dolmen, slapen.
Dolmspiese, slaapstee.
Dolver, boksijzer.
Doorgefourneerd lommerdbriefje, hoer.
Doorslaan, bekennen, de zaak blootleggen. Ik heb niet doorgeslagen
en zoodoende is hij vrijgekomen.
Doorslaan op een ander, alle schuld op een ander werpen. Lammetje
had een hekel aan een jongen die doorgeslagen had.
Doorslaander, iemand die voor de rechtbank alles bekent.
Doortimmeren, doorslaan.
Dopkien, sleutel zonder gat. (Zie kienen).
Doppen, vechten.
Doppen, oogen. Goed uit zijn doppen kijken. Hij wreef zich de doppen
eens uit.
Dormen, luimen, slapen.
Dossement, papiergeld.
Dot, groote hoeveelheid. Daar steunt een dot poen. (Daar zit een
hoop geld).
Dravertje, fiets, rijwiel.
Drenzen, dreinen. Hij begon te drenzen als een klein kind.
Drosjes, gekheid, onzin, malligheid.
Drossen, op den loop gaan. Mijn niese heeft 'm stiekem gedrost (ze
is stil weggeloopen).
Druif, kerel. Wat is me dat voor een druif?
Drukken, zitten. Waar druk je voor?
Drukkerd, straf. Een haaie drukkerd (een zware straf).
Drutten, twee drieën werpen, (bij 't dobbelen).
Duimeling, duim.
Duimen, (duimsen). Valsch spelen. Wat, duim ik ze? Zeg dat nog eens,
dan zal ik je een smeer in je tronie geven.
Duimpje, daalder, f1.50.
Dun, klare.
Dusken, kleine jongen.
Dijn, plezier. Hij lachte of hij de grootste dijn had.
E.
Edelvolk, beroepsdieven. (Zie nobele).
Eegit, 1. Eegit jantje (1 jaar).
Eens, achterdocht, vermoeden. De grandigers (politie) hebben eens
op je.
Eesche, huismoeder, echtgenoote.
Ei, Die werkt met een ei. (Hij heeft altijd geld, maar hoe hij er
aan komt, is een raadsel).
Emmer, scheldnaam voor hoer.
Emmes, (zie Immes) goed. Een emmese lik (een deugdelijke gevangenis).
Engelschman, Engelsche sleutel. (Zie Kienen).
Engerd, vervelende vent.
Ertje, electrische schel.
Ezeltje, lessenaar. Loopend ezeltje (beweegbare lessenaar). Staand
ezeltje (vaste lessenaar).
Ezeltje, winkellade. Hij heeft een ezeltje gepiept (een lade
gelicht). Het ezeltje springt (de lade springt los).
Ezeltje, foulard, das. Een zijden ezeltje (een zijden das).
Ezeltjesdrijver, ladenlichter.
F.
Fakkel, brief, bedelbrief, brandbrief.
Fakkelen, schrijven, een brief schrijven.
Falle, lichaamsgebrek.
Falle maken, een lichaamsgebrek voorwenden, om er mee te gaan dalfen,
(bedelen).
Feemen, (zie veemen) vingers, grijpelingen.
Fidel (letje), vloo.
Fiets, 2 Rijksdaalders.
Fietsen, handen, ook wel beenen. Daar zag ik Frans, met paternosters
om ze fietsen. Hij had z'n keesje in z'n linkerfiets gespuwd.
Fietsen, uitoefenen van de bijslaap. Dat niese is bezoles van het
fietsen.
En als het fietsen is gedaan,
Dan moet het meisje in de kraam.
Filippie, tien gulden.
Fladder, krant, maar ook kaart. De Fladders (een spel kaarten).
Flapdrol, meid, waar geen boon aan gelegen is.
Flauwe kul, onzin.
Flens, melk.
Flep, getuigschrift. Dofte flep (goede papieren); linke flep (valsche
papieren).
Flepje, papiertje, briefje. Een flepje van 100. Een groen flepje
(f40). Een geel flepje (f25). Een ros flepje (f60).
Flik, krant. Daar zal wel een labe (een hoop) van in de flik steunen
(in de krant staan).
Maar ook: spel kaarten. Kees is een jongen, die met de flik peest
(met de kaarten werkt).
Flikflooier, mooidoener.
Flikker, vuilik, sodomieter; veel als scheldnaam gebezigd
zonder bepaalde beteekenis. Het bennen flikkers hoor, die russen
(rechercheurs), ze loopen altijd vlak achter je kont.
Flip, lade, kast, waggon, etc.
Flok, hemd.
Flonkewit, lekker eten.
Foelie, kerfstok. Je hebt veel op je foelie.
Fok, rijk, ook wel bril. Een fokke vrijer (een rijke kerel). De goozer
had een fok op ze penooze. (De man had een bril op zijn neus).
Foks, goud. Het foks gaat in den pot (de smeltkroes) waar je bijstaat.
Een paar fokse bellen.
Fokse, me fokse (mijn schat).
Foksespiese, goudsmidswinkel.
Fokse oksenaar, gouden horloge.
Fokse cent, Fokse schrabber, Fokse spie, gouden tientje.
Fokse medaille, dat niese is bekroond met de fokse medaille (er is
niets meer aan die meid gelegen).
Fokse slang, gouden horlogeketting.
Foks-malogemer, goudsmidswerkplaats.
Fokse veemsteker, gouden vingerring.
Fonk, (zie vonk). Licht.
Fonkert, (zie Vonkert). Kachel.
Forts, een kleinigheid, een duit. Ik geef er geen forts voor.
Frotterin, smeerpoets, vuil wijf.
G.
Gaai, man.
Gabber, kameraad, vriend.
Gabbertaal, taal der kameraden, Bargoensch.
Gabel, vork.
Gadjeener, slager.
Gaf, 20.
Gajes, (zie gaai), volk, menschen. De steeg is vuil en het
gajes, dat er steunt, zijn meestal luitjes van de universiteiten
(gevangenissen). Dof gajes (loos volk, rechercheurs). Link gajes (niet
te vertrouwen personen). Om gajes gaan (om zeep gaan, krepeeren). Het
gajes is pleite (de bewoners zijn uit). Tof gajes (volk dat niet
hindert, in tegenstelling met link gajes, politie).
Gakmoos, (zie Jatmoos), handgeld, eerste inbeuring.
Galf, mes.
Galg, knip van een deur, ook: bretel. Onder- en bovengalg.
Gallach, pastoor, priester.
Galsterd, gemeene kerel.
Gammel, ziek. Dat niese is zoo gammel als de pest, door en door kapot.
Gammor, domoor, ezel.
Gannef, dief, bedrieger.
Gannefen, stelen, bedriegen.
Gappen, pakken, stelen.
Gasjewijnen, weggaan, er van door gaan. Sjewijn (fiets).
Gasse(r), zwerver.
Gassenen, trouwen.
Gasser, spek, ook zwijn.
Gasserol, pet.
Gassie, pet of muts. Glimmend gassie (agent van Politie).
Gattes, deugniet.
Gavver, zie Gabber. Kameraad.
Gebbetje, grapje, lolletje.
Gebeft gajes, Heeren van 't Gerecht.
Gebenscht, gezegend.
Gebrand, gebrande jongen (iemand die veel op zijn kerfstok heeft).
Gebroedsel, familie. Span, daar steunt gebroedsel van je. (Kijk,
daar staat familie van je).
Gedagis, iemand de gedagis ingeven. (Iemand de les lezen, hem inlichten
of waarschuwen).
Gedallist, op straat, op de keien, zonder geld. Ik ben (of ik sta)
gedallist. Schei uit, ik ben net zoo gedallist als jij.
Gedekt, aan het gezicht of het gehoor onttrokken. Hij staat
gedekt. Gedekt smoezen. Houd je gedekt (zeg niets).
Gediegen of gedegen, bekend.
Gedoft, gepoetst. Hij draagt altijd een paar gedofte hiepen (schoenen).
Gedrost, op den loop gegaan. Ook: naar de bajes gebracht.
Geeltje, bankbiljet van 25 gulden.
Geflescht, beetgenomen. Ik heb hem geflescht.
Gefloten, gestolen. Gefloten goederen.
Gehaaid, flink, ferm, handig, doorkneed. Een gehaaide jongen. Dat
gaat hier gehaaid, hoor!
Gehad, bemachtigd. Ik heb gisteravond wat schooren gehad (goederen
bemachtigd).
Gehandeld, gestolen. Hij had een paar stukkies blauw laken gehandeld
(lood gestolen).
Geheibeld, gestoord.
Geilkenen, deelen.
Geiluk, aandeel.
Gein, pret, plezier. Ik had mijn grootste gein in dien ouwe.
Geintjes, grappen, lolletjes.
Gekloft ook wel geklopt, gekleed of netjes gekleed. Hij loopt joven
(mooi) gekloft, draagt een paar godinne (beste) hiepen (schoenen)
en heeft een godinne gooferd (hoed) op. De heitjes-piejijzers loopen
er gewoonlijk gekloft bij.
Geknipt, aangehouden.
Gelicht, gerold. Ik knijsde dat de vink werd gelicht. (Ik zag dat de
portemonnaie werd gerold).
Gelitanieerd, gebruikt (gezegd van een vrouw). Als dat niese 10 of
12 maal op een avond gelitanieerd is, etc.
Gelooid, sterk. Een gelooide gooser (een sterke kerel).
't Gemot, 't Gerecht. Ik heb lieve zaakies gehad en nooit last van
't gemot.
Genifterd, gedood.
Gepensionneerde, veeljarig gestrafte. Gepensionneerd met het fokse
medaille (iemand, die 20 jaar gezeten heeft).
Gepiept, gestolen.
Geplakt, gevangen, gearresteerd.
Ges, ook wel get of gis, 8. Ges knaken (8 rijksd.).
Geschaakt, gesnapt. Al wordt er een geschaakt, geen moed opgeven!
Gescheft of Gesjeft, een geschefte jongen (een, die reeds veel in de
gevangenis is geweest).
Geschote, gezien, begrepen. Heit niemand je geschote?
Geseewerd, gestolen. Zie Gezeeferd.
Gesimpt, geschreid.
Gesjankt, getrouwd; ook gesnapt. Laat mijn meid geweest zijn, wie ze
wil, nu is ze gesjankt, meneer.
Ben je met je niese gesjankt?
Gesjochten, arm.
Geslagen, gestolen.
Geslikt, gestolen.
Gesprongen, uitgegeven. Drie loensche (valsche) knaken (rijksd.) zijn
er gesprongen.
Het ezeltje is gesprongen. (De lade is open gegaan).
Geteistem, uitvaagsel. Wij komen niet meer met dat geteistem in
aanraking.
Gevazel, valsch spel.
Geweirim, kameraden. Is dat je geweirim? (zijn dat je gabbers?)
Geweldje, geweldpleging. Een krakie (inbraak) en een geweldje;
't wil wat zeggen ook.
Gewikst, glad, slim, loos, scherpzinnig.
Gewoer of gewoerig maken, wegstoppen. Ik heb het gewoere gemaakt
onder de derig (aardoppervlakte).
Gezeeferd of gesewerd, gestolen. Een kar met gezeeferd blauw laken
(gestolen lood).
Gezopen, beetgenomen.
Gibbissen, bijten. Dat joekel (hond) heb me in me fiets gegibbist.
Gies, meid, dienstmaagd, vrouw.
Gif, slim. Zoo gif binne we ook wel.
Gif (Kif), boosheid. De gooser sloeg alles kort en klein; dat komt
door de kif.
Giftig, boos.
Gila, spek.
Gilleskrauter, dief of inbreker op klaarlichten dag.
Gilkemen, Gilkunnen of Gilkanen, deelen. Zie Geilkenen.
Gimme, boter.
Gis, loos, verstandig. Hij is een gisse jongen; hij laat zich niet
meevoeren.
Ook: onveilig. 't Is me hier een beetje al te gis. Zie ook Ges.
Glamonius, ruit.
Glimmende gajes, politiemannen in uniform.
Glimmende gassie, agent van politie.
Glimmert, politieagent.
Glimmerik, oog, ook politieagent. Ze hebben hem in de
glimmerikken. Gekleurde glimmerikken (blauwe oogen).
Glonis, raam, glasruit. Kijk me die gooser daar zitten roojemen door
die glonissen. (Kijk me dien vent daar zitten kijken door de ruiten).
Gnajen, (ngajin), 70.
Gnorel, onbesnedene, christen. (Zie Orel).
Gochem, loos.
Godin, oprecht, echt, vertrouwd, best. Een godinne jongen. Godin! ik
weet het niet.
Jozef Godin (de eerlijke Jozef). Godinne schoren (kostelijke of
eerlijk verkregen goederen).
Godinne, houd je goed!
Goïm, christen.
Goj, de mannelijkheid.
Gok bajes, speelhuis.
Gokken, spelen om geld.
Gokker, speler.
Goksie, voor de goksie (voor de grap).
Golof, melk.
Gondel, dame. Frits is verschud (opgepakt); hij nam een vinkie
(portemonnaie) met 23 centen van een gondel.
Ook: de achterzak op de japon van een dame. Daar zit een vinkie in
die gondel. Kijk, wat een gondel, 't lijkt wel een gaper.
Ik besteedde mijn laatsten schrabber (cent) aan een kluif voor
me gondel.
Gondelbajes, Gondelspiese, Gondeltas, Bordeel.
Gons, een steek, een por.
Goochem, loos.
Goochemerd, de rechter van instructie. Je moet voor den goochemerd
kotsen (opbiechten).
Gooferd of Goofertje, hoed. Geef je goofertje maar hier!
Gooien, ik heb er alle kienen (sleutels) opgegooid (aangewend).
Goozer, kerel; ook vrijer. Een haaie goozer (een sterke kerel). Uitgaan
op sikkere goozers (dronken kerels).
Heb je mijn goozer van avond nog gezien?
Kijk me die goozers eens tippelen.
Goozertjes, id. id., ik ga op de goozertjes tippelen.
Goozertippelaar, die bij avond op dronken lui uitgaat, om ze te
berooven.
Gouden ploeg, groote dievenbende.
Gouden regen, rijke buit.
Gouden spie, gouden tientje (fokse spie).
Goudvink, officier.
Grammonen, gereedschap voor inbraak.
Granderik, hemel.
Grandig, voornaam, deftig. Grandig gekloft of geklopt (deftig gekleed).
Grandige, heerschap. Zeg grandige, stiek (geef) me een bas (stuiver),
dan heb ik net luimspieën (centen voor slaapgeld) genoeg.
Grandige(r), politieman.
Grauwe erwten, hij is in de grauwe erwten gevallen (hij is mottig).
Grazen, iemand te grazen nemen (beetnemen, bedotten).
Greppel, grens. Over de greppel gaan. (Over de grens of naar 't
buitenland gaan).
Gribus, gevangenis. Ook een verdachte steeg. Pas op dat je niet in
die gribus gaat.
Grikse, wandluizen.
Grimmerigen, lachen. Loek, de gooser grimmerigt. (Zie de vent
lacht). Wat grimmerigt die gooser schijnheilig. (Wat lacht die kerel
smerig).
Groen, dom, onnoozel. Er zijn nog wel groene goosers onder de
prinserij.
Groene deken, het gras. Luimen op de groene deken. (In 't gras slapen).
Groentjes, onervaren jongens.
Grom, klein.
Grom, kleintje (kind). Dat niese zit met grom (is zwanger).
Grommerig, jong, klein. Hij heeft zulke grommerige jatten (kleine
handen), dat hij haai (goed) op de meeluk kan peezen (zakken rollen).
Grommetje, kind. Bet heeft twee kleine grommetjes. Ze zit den heelen
dag met de grommetjes opgescheept.
Ook meisje. Een grommetje waarschuwde hem, dat de vrijer (man) een
nijf in zijn jat had.
Groot Bajes, strafgevangenis te Leeuwarden.
Grootlef, hart, moed; ook wel goed geluk, avontuur. Op groot
lef tippelen (zonder vrees, zonder iets te ontzien op diefstal
uitgaan). Hij had bij "Moeke" een goede cent schuld; dus ging hij op
groot lef tippelen. Ze hebben hem op grootlef geplakt (ze hebben hem
op goed geluk aangehouden).
Groot-Mokum, Amsterdam.
Groote knoop, rijksdaalder.
Grijns, gezicht. Hij gaf den rus (rechercheur) een mekajem (klap)
voor zijn grijns, dat ie tuimelde.
Grijnzen, huilen.
Grijpelingen, vingers.
H.
Haai, sterk, groot, bij de hand, geducht.
Een haaie gooser (een sterke kerel).
Er is een haaie brand op de Nieuwmarkt.
Hij is haai met de flik (de kaarten).
Een haaie lel. (Een groote borrel).
Een haaie drukker (een zware straf).
Habbekras, bagatel. Voor een habbekras kwam hij weer in de lik
(gevangenis).
Haberdoedas (appeldoedas), peuter, stomp, klap. Habe du das.
Hal, politiebureau. St. Pietershal te Amsterdam. De kar met het
gezeeferd blauw laken werd naar de hal gebracht.
Half meier, 50 gulden. (Meier, 100).
Half poppie, halve gulden.
Halfvast, onzeker. Ik ga er halfvast op. (Ik ben er niet zeker van).
Hallas (Halles), herrie, drukte.
Halvebroer, boezemvriend.
Halve rooderug, 500 gulden.
Ham (Heim), huis. Ik smeer hem (ga weg) naar ham.
Handje, een handje geven (waarschuwen).
Handvol, 5 jaar. Ik wed, hij krijgt kimmel (3) jantjes (jaren). En
ik wed, hij krijgt een handvol (5).
Twee handen vol (10 jaar).
Hassebassie, slokje.
Hebbedinge, zaken.
Heetspeler, iemand, die met hartstocht speelt.
Heibel, drukte, rumoer, herrie, ruzie.
Heibelmaker, ruziemaker.
Heilie, drukte. Wat maak je weer een heilie.
Heit, 5. Heit jantjes (5 jaar). Heit meier (f 500).
Heit en dollet, 5 + 4 = 9.
Heitje, 5 stuivers (kwartje). Ik zet er een heitje.
Heitjes-piejijzers, kwartjesvinders.
Helle, wijs, slim.
Hengelen, de klink van een deur etc. lichten met behulp van een
ijzerdraad.
Hengs, uitroep, bij het toebrengen van een kopstoot.
Hengst, schok hem een hengst (geef hem een stoot of klap); kopstoot.
Hiep, schoen, ook wel klomp. Meneer had zoo goed als geen hiepen om
de kleezen.
Hiepenmaker, schoenmaker.
Hintemer, gemeene, vieze, ontuchtige kerel; sodomiter.
Hip, avontuurtje; ook snol. Dat niese loopt op een hip. Ze kan hippies
bij de vleet krijgen.
Hobbelbak met daaien, tafel waarop met dobbelsteenen gespeeld wordt.
Hoed, agent van politie.
Hoed, spuug bloed,
Zooals de waterleiding doet.
Hoek, brigadier van politie te Rotterdam. Dubbele Hoek (Majoor idem).
Hoerenkolkje, Oudezijds Kolk, een grachtje b/d. Prins Hendrikkade
te Amsterdam achter de St. Nicolaas kerk. Ik wou de vink in het
Hoerenkolkje gooien toen ik merkte, dat er nog cassavies in steunden.
Hollanders, sleutels met kruisen. Ze waren bezig eenige Hollanders
uit te peezen (uit te vijlen). Zie Kienen.
Hommeles, twist.
Hondje, dubbeltje.
Hoofdsmeris, Hoofdcommissaris van Politie.
Hoog gaan, gearresteerd worden (verschut gaan).
Hoogeschool, gevangenis te Leeuwarden.
Hoogstapelaar, spotnaam voor iemand, die een schijntje
verdient. Schrijver van bedelbrieven in hoogdravenden en hartroerenden
stijl.
Hotel Bellevue; id. de houten lepel etc., gevangenis.
Hortsik, paardevleesch. Ook: paardenslager.
Huidje, jas.
Huis, verstand. Ben je dan heelemaal je huis kwijt?
Huppelwater, jenever.
I.
Iep, musch. Een jonge iep.
Iezel, huis. Een leeg iezel (een onbewoond huis). Ik ga dat leege
iezel op, om blauw (verkort voor blauw laken). Op de leege iezeltjes
tippelen (op onbewoonde huizen uitgaan).
Immes, (zie emmes), goed, echt, prettig. Een immese lik (een goede
gevangenis). Immese schooren (best goed).
Ook: heusch. Het is immes.
Als ik maar één neutje (slokje) gehad heb, voel ik me weer immes
(lekker).
Knijs immes uit je lampies (kijk goed uit je oogen).
Inspringer, opgeschoven raam.
Intippelen, binnengaan.
J.
Jajem, jenever.
Jajemen, drinken.
Jajemer, drinkebroer.
Jajempie, slokje, borrel.
Jandoedel, jenever.
Jantif, Paschen.
Jantje, jaar. Hij was pas ontslagen van 2 jantjes.
Jas, een jas met staldeuren (een jacquet).
Een jas krijgen (slecht wegkomen; in 't ootje genomen worden). Hij
heb een jas gehad (hij is voor den mal gehouden).
Iemand een jas geven (hem voor 't lapje houden, of hem erin laten
vliegen). Zie Vrijzetter.
Jaspenen, zitten. Hij jaspent in de lik.
Jat, hand. Wat een jatte heeft die! Doe weg die jat. Met de jat
peezen. (De hand ophouden, bedelen).
Jatmoos, (ook jetmoos), handgeld. Heb je wat benosseld, van
avond? Noppes (neen) 'k heb den heelen dag getippeld en nog geen
jatmoos gehad.
Jatmouzen, kleinigheden stelen; die met de handen te grijpen zijn,
bijv. appels, peren, een zakmes etc.
Jato, agent van politie.
Jatten, stelen. Zie Jat.
Jatter, (ook jetter), dief. Die goozers zijn zelf de grootste jatters.
Jeile of Jeilie, geschreeuw, ophef.
Maak er maar zoo'n jeilie niet van.
Jen, grap. Voor de jen (voor de leus).
Jennen, spelen, liegen. Ik ga jennen. Jen wat voor me.
Jenner, speler. De jenner heeft de bank.
Ook: Quasi-toeschouwer, die mee in 't complot is, maar zich houdt
als een vreemde; ongeveer als voerder, verlokker.
Jennetje, leugen.
Jensen, gebruiken. Een niese (meid) jensen.
Jetje, ik gaf hem van Jetje (een pak slaag).
Job, onnoozel.
Job, schip, schuit, stoomboot. Hoe hard moest ik niet bavianen toen
ik op die job was.
Joekel (tjoekel), hond. Daar is een joekel in de bajes.
Joentje, (zie Joetje).
Joet, 10. Beis joetjes (20). Hij heeft er al beis joetjes opzitten
(20 jaar). Joet bas (10 stuiver); Joet meier f1000.--.
Joet-beis, 12.
Joet-dold, 14.
Joeter, 10 stuivers (1/2 gld.).
Joetje, gouden tientje.
Jokef, Jozef.
Joosie, je zult er een joosie aan hebben (ik zal je maar gelijk geven).
Joven, goed, mooi. Een joven ponum. (Een mooi gezicht).
Jouker, duur. 7 pietermannen (7 gld.) is toch niet te jouker. Een
poenbroekie is nog jouker ook, op Kattenburg betaal je er 7 1/2
piek voor.
Jozef godin, de brave Jozef.
Juutje, (zie Joetje).
Jijles, drukte, moeilijkheid.
K.
Kaaien, (zie Kajemen), vallen. Moet ik hem laten kaaien of schiet
jij hem aan?
Kaairidders, sjouwerlui aan de kaden.
Kabanes, (zie cabanes). Herrie.
Kabs, alles kwijt; van alles beroofd. Ik heb hem kabs gehaald (bij
't spel alles afgewonnen).
Kachel, stomdronken.
Kadin, (Kedin), veilig. De val is niet kadin (de gelegenheid is
niet veilig).
Kaf, dorp, stad.
Kaf, 11.
Kaf of Kijf, rug.
Kajem, val. Ze deden een kajem over een paar kooters (kinderen).
Kajemen, vallen. Een laat er zich kajemen en de rus (rechercheur) doet
een tuimel over hem heen, dat zijn heele kanes (hoofd) uit elkaar ligt.
Kajim, neus.
Kakebeenhuishouden, scheldnaam voor een magere.
Kakkies, voeten. Ze liep op bloote kakkies.
Kalfie, kinkel. Je hebt geen kalfie voor.
Kalie, water, rivier, haven.
Kalf, groot mes. (Zie Galf). Het scheelt me geen haar of ik haal hem
een kalf door zijn bast.
Kalfsch, zilveren. Het kalfsche medaille (de zilveren medaille).
Kalle, bruid.
Kallebak, politieagent.
Kalles, zilver, ook: niets. Kalles kanteren. (Niets zeggen).
Kalletje, publieke vrouw.
Kanebrajer of Kaantjesbrader, iemand die zich over kleinigheden
druk maakt.
Kanes, hoofd.
Kanker, makke met een kanker (35 cent).
Kankeren, plagen, pesten.
Kanteraar, straatzanger.
Kanteren, zingen langs de huizen.
Kapoeres, kapoet, kapot (stuk).
Zijn tik is kapoeres. (Zijn horloge is stuk).
Kapsie, aanmerking. Kapsie op iets maken.
Kapsoones, drukte. Die heeft altoos zoo'n kapsoones over z'n lijf.
Kapsoonesmaker, opschepper.
Kar of Karretje, rijwiel.
Kaskedoole, drukte.
Kaskenade, herrie.
Kaskienen, kleine sleutels voor kasten en kistjes.
Kassavie, brief, briefje. Ik zal een kassavie aan mijn gabber
(kameraad) veeberen (schrijven).
Ook: bankbillet. Een kassavie van kimmel meier (300 gld.)
Kast, bochel. Ook draaiorgel.
Katezel, (zie Kattebak).
Katoen, kalm. Hou je katoen. Dood katoen (volkomen kalm).
Katsen, kijken. Kats den grandige roojemen naar de seeferaars. (Zie
den agent eens kijken naar de dieven).
Katsen, (zie Kotsen en aankwatsen), praten. Een advocaat die goed
katsen kan.
Katser, veelprater.
Katsjef, slager, die onrein vleesch verkoopt.
Katsjemme, luimkeet, penne, slaapstee.
Kattebak, ook Katterik en Katezel, winkellade. Ik kan dien kattebak
niet nemen; er steunt (is) gajes (volk) in den winkel.
Katteborrel, glas melk.
Kattekop, scheepslantaarn, gewoonlijk van koper.
Kazer, vleesch. Bonzen met kazer (aardappels met vleesch).
Kedeevie, ook Kedeevid, klap, slag, stoot.
Jan gaf zijn niese een kedeevid in der lampies.
Kedin, zie Kadin. Veilig.
Keesie, pruim tabak.
Keet, herrie, drukte, janboel.
Bij Lammetje, daar is 't me een keet; hier zitten er kienen te vijlen;
daar studeert er een, hoe hij 't best een vin in een ruit kan zetten
(een barst in de ruit aanbrengen, om ze zonder geraas uit te kunnen
nemen).
Ook: menigte. Wat een keet gajes!
Keet, (kit), zaak, luimkeet (slaapstee).
Keggie, mik, broodje.
Keien, iemand op de keien laten staan (hem niet meenemen in de kroeg).
Ook: Iemand in de verlegenheid laten.
Keilen, gooien. Hij keilde hem over de straat.
Keiletje, slokje, borrel. Ik heb een keiletje of tien van den loensche
(schele) gehad.
Kennef of Kennep, kink, klap, stoot.
Kenijve, brood.
Kersepit, hoofd.
Kesef, zilver.
Ketippie, dubbeltje.
Kewijne, Kaas.
Kezavie, zie Kassavie.
Khein, loos, slim. Zie kim.
Khoug, kracht. Wat heb die vent een khoug in ze jatten.
Kiebes, hoofd.
Kiendop, klein persoontje.
Kien, hij drukt kien. (Hij zit vast, hij kan zich er niet meer
uitredden).
Kienen, ook wel Kiejenen, koopen. Ze zijn een jajempie wezen kienen
(een borreltje gaan koopen). Hij verklaarde dat ie dien dag van mij
een zwijntje (fiets) had gekiend.
Ook opensluiten. Hij kient de deur open.
Kienen, sleutels. Een mooi stel kienen (ook tandels).
------
FIGURE
Enkele soorten van kienen:
------
Kieren, ik had hem in de kieren (in de ramen, in de gaten).
Kim, (Khein), goed. Dat smaakt kim. Ook: loos.
Kimmel, 3. Kimmel meier (300 gld.)
Kimmel jantjes (3 jaar).
Met ze kimmele (met z'n drieën).
Kimmel en dollet, 3 + 4 = 7.
Kimmelaar, 3 gulden.
Kimpet, in kimpet (in de kraam).
Kin, ja; ook wel stil.
Kinematograaf, sleutel (woordspeling met kien).
Kinf, luizen. Hij zit in de kinf.
Kink, klap, stoot.
Kip, agent van politie, ook hond.
Kippen, aandeel, portie. Heb jij er ook kippen aan?
Hij kreeg een roodruggetje op ze'n kippen.
Kippenhok, school.
Kit, (zie keet), luimkit (slaapstee), (zie platte kit).
Klabak, politieagent.
Klabbes, hoer.
Klanker, flesch. Een klanker neurie, (een flesch drank).
Klapper, kamer. Bovenklapper (bovenkamer). Luchtklapper (bovenhuis).
Klinkertje, glaasje.
Kleerenprik, kleermaker.
Kleezen, voeten. Hou je kleezen een beetje voor je, je schopt tegen
me broek op. Die heit me een paar kleezen! Denk om je kleezen.
Kleine knoop, gulden.
Klepelstok, een stok met een gleufje aan de voorzijde, gebruikt om
de kwak (winkelschel) over te tikken, (vast te houden).
Kletspatet, hoofdzeer.
Kleum, slaag. Je kunt nog kleum krijgen.
Kleur houden, blijven ontkennen.
Klimmerd, om daarbij te komen, moet ik een geduchte klimmerd maken.
Kloek legem, pond brood.
Kloek met kuikens, stel gewichten.
Kloft, kleeding. Je bent godin gekloft, (netjes gekleed).
Klofting, kleeren, ook wel beddegoed.
Klok, (voor uur). De drukste klok van den Jodenhoek is 11 uur. Onder
de klok tippelen. (Naar den dokter loopen op spreekuur; ziek zijn
van jongens of meiden die met den neus in den wind hebben geloopen).
Klok met kuikens, stel gewichten in blok.
Klokkie, horloge.
Klomp, groote neus.
Klopdaai, man met een zeer hoofd.
Kluif, een hartig stuk van den slager. Schertsend, voor een stuk
koek. Moeke, geef me een bak zweet, (kom koffie) met een kluif.
Kluisgaten, oogen.
Kluit, groote hoeveelheid. Een kluit geld.
Klijf, zilver. (Zie Timtim).
Klijfsch, zilveren. Klijfsche speentjes (zilveren knipjes; beursjes).
Knaak, rijksdaalder. Loensche knaken (valsche rijksd.). Je krijgt bij
den snees nog beis knaken voor dat pijtje (jas). Die ander heeft je
een lammetje gegeven; het is mij een knaak waard.
Knageling, rat.
Knaker, portemonnaie.
Knappert, pistool. Knappers (pistolen).
Knar, hoofd. Hij heeft een harde knar. Ik kreeg onverwachts een mep
tegen me knar.
Knees en Kneesde, kende; van knijzen (kennen). Zij kneesde mijn niese.
Kneibel, sterke, pootige kerel.
Knikker op het dak, Brigadier van politie in Amsterdam.
Knikkers, biljartballen.
Knippen, aanhouden.
Knobbel- of knopsmeris, Brigadier van politie in Amsterdam.
Knoften, (zie Kloften).
Knok, slag (ook slaag). Dat is er een, die je knok kan geven. Zij
was bang, dat zij knok kreeg van mijn niese.
Knokken, vechten, slaan, stukslaan.
Ook: wisselen.
Hij had dat poen (geld) nog niet geknokt.
Knoloog, schele.
Knolsmeris, bereden politieagent. Knopknolsmeris (bereden brigadier
in Amsterdam).
Knoopje, dubbeltje.
Knul, vent. Die knul, die de knaken (rijksd.) maakt, was bijna
geschaakt (gesnapt).
Knurf, klap. Hij kreeg een knurf in zijn tronie.
Knijzen ook Knijtsen, kijken. Zij knijsden hem goed in de lampies.
Knijs even uit, of er wat op de vlakte is.
Stijf staan knijtsen.
Al de buren stonden voor het raam te knijzen.
Ook kennen. Ik knijsde hem noppes. (Ik kende hem niet.) Een broocher,
dien ik niet knijs.
Koef noen, twee Hebreeuwsche letters, K en N, gebruikt voor: kost
niets.
Koetsef, diamant, (roosje).
Koetsef blinker, briljant.
Koeskoepee, bed, slaapplaats.
Koffer, bed. Ik ga naar den koffer. Hij gaat met zen mokkel in
de koffer.
Kokkerd, een groote. Een groote neus, bijv.
Konkel, koffieketel.
Kontslinger, achterjaszak.
Kool, bedrog, (seibel). Iemand een kool stoven.
Kooler, spoortrein. Pleite gaan met de kooler is altijd gevaarlijk;
zoodra de zaak ontdekt is, gaat het naar alle kanten rikketikketik
en je bent zoo gesjankt. (Met den trein er van doorgaan is altijd
gevaarlijk, zoodra de zaak ontdekt is, wordt naar alle kanten
getelegrapheerd en je wordt direct aangehouden).
Koone, aangezicht.
Kolf, mes, (zie galf).
Koperen bout, agent van politie in uniform.
Koppie, dubbeltje.
Kopstoot, een stoot met het hoofd, van onderen tegen iemands kin,
waarbij het woord hengs! wordt gesproken. De gestootene valt in den
regel duizelig achterover en wordt beroofd.
Korpus delik (Corpus delicti), bewijsstuk. Ze heb het korpus delik
(ze is zwanger).
Kooter, kind. De kooters zijn naar school.
Heb dat niese een kooter? (Heeft die meid een kind?)
Kooterum, klein.
Kortjan, matrozenmes.
Kotel bajes, gevangenis.
Kotsen, braken, ook opbiechten. Je moet voor den goochemerd kotsen,
(voor den rechter van instructie moet je opbiechten). Zie Katsen.
Kopzorg, bekommering. Heb daar geen kopzorg over, (bemoei je daar
niet mee.)
Koud maken, vermoorden.
Kout, mes. (Zie Nijf, Galf, Nifterik).
Kousjer, zuiver. Dat zijn kousjere bullen.
Je zou bij je olmse (ouders) toch een veel kousjerer leven hebben
dan in zoo'n spiese.
Kraak, inbraak. Een krakie zetten (een inbraak doen).
Twee vrijers waren bezig met een kraak.
Kraanoogen, spelden. Leverworst met kraanoogen aan een joekel (hond)
geven om hem stil te maken (te dooden).
Krabbedaaier, vechtersbaas, ruziemaker.
Krabbelpoj, inkt.
Krabber, breekijzer.
Krakeling, ze verlunzen geen krakeling (ze verstaan geen woord).
Kraken, inbreken. Het nobele volk neemt den nacht voor den dag;
bij dag luimen ze, bij nacht kraken ze.
Kraker, inbreker. Hij stond bekend als een kraker.
Krakertje, borreltje.
Krankjorem, krankzinnig.
Krates, (kriek), gebochelde.
Krats, streep; streep door de rekening, teleurstelling; een niet in
de loterij.
Krauter, politieagent.
Kreeft, vleesch.
Kreischen, schreeuwen.
Kren, meid. Ze zit met kren (ze is zwanger).
Krententuin, Veenhuizen.
Kriek, gebochelde.
Krien, zilver.
Krot, verdacht huis.
Kruif, kwast, verwaande kerel, grootdoender.
Krummeldieven, minachtend voor pruldieven. Dat is een mooie stad om
te jatten voor de krummeldieven.
Kug, brood.
Kuierstokken, beenen. Neem je kuierstokken (pak je weg).
Kuil, kelder, ook: diepert. Bierkuil (bierkelder). We gaan naar de
kuil van Moeke.
Kuiten, neem de kuiten (maak beenen; zet het op een loopen).
Kutpooier, iemand, die leeft van zijn meid of vrouw. Zie:
Behojjebikker.
Kwak, winkelschel. De kwak doet ting-ting. Tik de kwak over (hou de
schel vast).
Kwakkie, kleine hoeveelheid. De snees (opkooper) zou de daaien
(diamanten) bij kwakkies laten verslijpen.
Kwant, flink. Dat vind ik kwant van hem.
Kwart meier, 1/4 van f100. Bankje van f25.
Kwats, uitroep. Kwats! die zit er weer in. (Wordt bedoeld: in de
gevangenis).
Kwiek, vlug.
Kwinten, zakkenrollen.
Kijletje, (zie Keiletje), slokje.
Kijf, zie Kaf.
L.
Labe, heele hoop; een boel. Daar zal wel een labe van in de flik
(krant) steunen.
Lak, ik heb er lak aan. Er is lak aan me te verdienen. (Ik laat me
niet beetnemen).
Laken, blauw laken, (lood).
Lakijfe, (lekijve), beminde, vrouw.
Lammet, 30.
Lammetje, 30 stuivers. Een lammetje, (een daalder). Veel schokt hij
er niet voor, maar toch altijd wel een lammetje. Die ander heit je
een lammetje gegeven; 't is mij een knaak waard.
Lamp, politie, onraad. Tegen de lamp loopen.
Lampies, oogen, smeerpitjes, waspitjes. Iemand blauwe lampies
slaan. Laat je lampies goed knijzen, (kijk goed uit je doppen).
Landing, ruzie. De gooser heb landing met ze niese gehad.
Last, hij heb de last, (zooveel hij dragen kan, knap dronken).
Lat, stok, sabel, kerfstok. Me olmse had daar aardig op de lat
gedronken, (op de pof), op crediet.
Laten zakken, in 't water gooien.
Latkip, agent van politie.
Laulem, ten minste.
Lausie, ei.
Laveloos, stomdronken. Dat kren is laveloos. (Die meid is stomdronken).
Laven, dronken maken.
Lawaje, begrafenis. Daar gaat een lawaje voorbij. Krijg een lawaje
in je huis! (verwensching).
Lawajen, begraven. Ik ben uit lawajen geweest.
Lazerus, stomdronken.
Och meneertje heb meêlij met mijn,
Ik zal nooit weer lazerus zijn.
Leb, lief. Saarleb, (Saralief).
Leepoogen, etterende oogen.
Lef, moed. Om te moorden, daar heb ik nooit lef voor gehad. Op groot
lef uitgaan (willen stelen tot elken prijs). Zuipen op lef (drinken
op avontuur). 't Was een heele lef voor me (een stout stuk). (Zie
Grootlef).
Lefjongen, een jongen met moed (durfal).
Legem, brood.
Lekijve, (zie Lakijfe).
Lel, borrel. Een haaie lel. (Een groote borrel).
Lenzelink, luisteren. Zie ook Lunzelink.
Lenzen, kijken. Lens goed uit je doppen.
Leuningbijter, leeglooper.
Leut, koffie.
Lichten, rollen. Ik knijsde dat de platvink werd gelicht. (Ik zag
dat de portefeuille werd gerold).
Lichterik, dag.
Lik, gevangenis. Een linke lik (een strenge gevangenis, waar 't niet
deugt). Een immese lik (een goede).
Likkar, celwagen.
Link, loos, slim, niet pluis, gevaarlijk, leelijk, niet te
vertrouwen. Steun niet meer op die val, het is er veel te link
geworden. (Ga niet meer in dat huis; 't is er veel te gevaarlijk
geworden). (Zie Verlinken). Link tegen link (list tegen list). Een
linke slag (een slinksche streek). Een linke broger. (Een leelijke
vent). Zakkenrollen is een link werk. Dat is een linke pernoose
(gevaarlijke taak). Het link (politie).
Link dajem, valsche eed.
Linken, bedriegen. Laat je niet linken. Op link nemen (er in laten
loopen). De rechters wouen hem op de link nemen.
Linken en Lenzen, kijken en loeren.
Linkgajes, niet te vertrouwen volk. Slecht volk. Politie.
Linkmiggel, grappenmaker, ook wel akelige vent of deugniet. Gevaarlijke
kerel, die de jongens aflegt.
Lippies, sleutels met smalle baarden.
Loebertangetje of Loevertangetje, Halve cent.
Loeder, dweil, slobber, meid van slecht allooi.
Loefie, halve cent. De kerel valt dood over een loefie, ofschoon hij
bulkt van geld.
Loegie, spel kaarten.
Loeken, kijken. Loek reis even in dat spoormeelukje. Je komt voorbij,
maakt een veter van je schoen vast en loekt terwijl even naar 't
slot. 's Avonds ga je er een paar kienen opgooien, of het soms springt.
Loen, bedriegelijk, valsch. Schermen met een loen jatje, (zich mal
houden, zich krankzinnig aanstellen).
Loene, slecht, kwaad.
Loenen, valsch doen.
Loenenaar, valsche kerel, verraderlijke kameraad.
Loensch, scheel, schuin, onecht, valsch, ook wel koper. Ze kijken
zoo loensch. De loensche, (de schele). Een loensche oksenaar, (een
horloge van onecht goud). Loensche knaken, (valsche rijksdaalders). Een
loensche brommer, (een koperen ketel). Loensche glimmerikken (schele
oogen).
Loensch poen, valsch geld.
Loensche sjoefe, meineed.
Loensche cassavies, valsche bankbiljetten.
Loensche daai, valsche diamant.
Loentjes, leugens. Ik vertel je geen loentjes.
Loentjes draaien, moppen verkoopen.
Loep of Loepie, horloge. Hij heb een loep in de meeluk.
Loerie, chocolade. Hij heb loerie gegapt.
Lokvogel, de voerder bij de kwartjesvinders.
Lollepot, wellustige vrouw; vrouw die zich aan ontucht met vrouwen
overgeeft.
Lol-tiejijs, middel tot het opwekken van vrouwelijke wellust.
Lommerdbriefje, (doorgefourneerd), hoer.
Lommerdspiese, bank van leening.
Lood, geld. 't Schijnt dat jij je lood niet op kan.
Een plak lood op den kop hebben. (Dronken zijn).
Een dot lood, ook een poet lood. (Een hoop geld).
Loodpot, men kan wel zien, waar de loodpot zit.
Hier heb je de loodpot. (Hier is 't geld).
Looien, kloppen, vechten.
Loojig, zwaar. Dat blauw laken is loojig (dat lood is zwaar).
Lorum, zwendel.
Loste, alles kwijt. Zie Kabs. Ik ben glad loste, (zonder een cent).
Lousie, ei.
Louw, niets, weinig, neen. Raffie, ga je mee? Antw. Louw (neen). Sjak
me louw, 't kan me weinig schelen, (schadt mir lau). Voor louw (voor
niets, gratis).
Louwfikus, niets. Louwfikus te beknijzen. (Niets te zien).
Louwloene, slechte zaken, tegenspoed.
Louwpoekelen, niets zeggen, niets meedeelen.
Louwsmoezen, id. Ik moet kotsen, (opbiechten) voor den goochemerd,
(rechter-commissaris), maar ik smoes louw, (ik zeg niets).
Lovie, geld. Lovie in de meeluk. (Geld in den zak).
Luchtklapper, bovenhuis.
Luffie, (zie Loefie). Halve cent.
Luikes, stiekum, stilletjes, in 't geniep. 't Manvolk houdt zich in
zulke gevallen altijd luikes.
Luimen, slapen. Ze konden van nacht op de brits luimen.
Luimkeet (luimkit), slaapstee.
Luimspiese, slaapstee, logement.
Luisterlap, oor.
Lul, suffer, domme kerel. Een lul van een brooger.
Ook: dupe. Hij is de lul (hij betaalt het gelag of hij is gesnapt).
Lummelbout, mannelijkheid.
Lunzelink, kijk om je heen, laat je niet uithooren of beluisteren. (Zie
ook Lenzelink).
Lunzen, zie Lenzen.
Lurven, kleeren. Ik pakte hem bij zijn lurven.
Lussen, ik lus hem (ik wil met hem vechten, ik durf hem aan).
Lijk, versleten vrouw.
Lijnschieter, suffer.
Lijntrekken, rekken.
Lijpen, drinken.
M.
Macher, koopman, boerenbedrieger, kwakzalver.
Maf, slaap.
Maffen, slapen.
Maffie, kwartje.
Maholle, bedorven, kapot.
Majem, water. Ik gooi hem in de majem. Geef me een glas majem. Tof
majem (goed water); link majem (slecht water). Ga dit majem maar niet
buizen (drinken) het is link.
Majemen, regenen. Het majemt dat het giet. Het blijft maar doormajemen.
Makke, makke met een kanker, (35 cent).
Makkes, slaag, klap, last, onheil. Hij gaf haar een linke makkes in der
koone. (Hij gaf haar een klap die raak was in haar aangezicht.) Daar
zit makkes voor 'm an. (Daar krijgt hij last mee). Er zijn lieden
die niet houden van makkes en peigere (bedorven) visch.
Maling, iemand in de maling nemen. (Iemand er tusschen nemen of voor
den gek houden). Ik had uit de maling kunnen zijn. (Ik had voor altijd
binnen kunnen zijn). Ik heb er maling aan.
Malogemen, werken.
Malogemer of Maloochum, werkplaats. Foksmalogemer
(goudsmidswerkplaats). De grandige knijst naar het gajes van de
maloochum. (De agent kijkt naar het volk van de werkplaats).
Maloochum, (Melogo), werk.
Mangen, vragen.
Mannetjesputter, sterke kerel.
Mansjen, (mansj maken) aanprijzen; recommandeeren.
Mareedsemen, stelen.
Mareedsemer, dief.
Marwiegen, stelen.
Marwieger, dief.
Masker, pand, (voor de bank van leening).
Massel, winst, geluk, voorspoed. Aan gestolen goed is geen
massel. (Gedijt niet).
Masselen, goede zaken. Masselen broocher, (geluk man!) Hij is in zijn
massel. (Hij heeft geluk). Il a de la veine.
Massematten, handel, negotie, zaken, ook wel gestolen buit.
Matograaf, sleutel. (Zie Kinematograaf en Motograaf).
Matschudding, herrie, ruzie.
Matses, Paaschbrooden.
Mattenklopper, tien gulden. (Gouden tientje).
Mauwerik, kat.
Meegig, lui, suf. (ook: meelig).
Meeleg, zout.
Meeluk, (Meelik), zak. Poen in de meeluk. (Geld op zak). Een meeluk
schoren (goederen). Een meeluk koffie, etc.
Meelukpeezer, zakkenroller.
Meie(r), 100. Een goede meier. (Een goede f100). 1/2 meier. (50). 1/4
meier. (25).
Meier, man. Houd den meier in de gaten.
Meikever, zwerver, schooier. (Ook Merwiecher).
Meilig, Koning.
Meiligin, Koningin.
Meimus, dood. Hij gaat meimus. Ik zal je meimus slaan.
Meine-Deine, Duitsch hasardspel met kaarten.
Meis, lijk.
Mekajem, groote hoeveelheid, een hoop, een klap.
Ook gebruikt voor veel slaag. Hij geeft 't dier mekajem, als 't
niet loopt.
Daar lag een mekajem oksenaars achter die ruit. Jongens met een mekajem
poen in de meeluk. Ga weg of ik geef je een mekajem. Wat een mekajem
gajes op de vlakte. Het wemelt van russen. Als ik alles bij mekaar had,
wat ik van me leven geslagen (bemachtigd) heb, dan had ik mekajem.
Mekattering, ook bekattering, beschuldiging. Ook ruzie: Ze hadden
een mekattering met een kar met blauw laken.
Melane, lading. Ze kregen de melane (ze werden dronken).
Melogo of Melogem, werk. Zie Maloochum.
Melojen, wenken.
Mem, 40.
Meneertje, de Commissaris van Politie.
Menobbel, monster, bijzonder leelijk schepsel.
Mep, klap, stoot.
Meppen, beetnemen, stelen. Ik laat me niet meppen. Wat praat je
van meppen? Ik zal de spieën hebben, die jij van een ander gemept
hebt. Katten meppen. Kattenmepper.
Mepschooren, onbruikbare goederen. (Zie Nepschooren).
Merode, neerlaag, armoede. Hij is nou in de merode (aan lager wal).
Merriekie, moeder.
Merwiechers, meikevers, landloopers, dieven.
Mesokke, Mesjoche, Mesjoege, Mezokke, gek, suf. Zie Besjoche,
(gek). Schele Mie heeft zich ook mesokke gehouden.
Mezoles, ook Bezoles, bedorven, kapot, ook ziek. Vleesch, dat ruikt;
boter, die sterk is; een ei, dat niet versch is; heet mezoles. Kijk
eens wat een knap mokkel daar voor de glonissen scheft, maar neem
je in acht voor dat niese. Ze is mezoles, dat kan je aan der patsjif
wel zien.
Mezoomen (Mesomme), geld.
Middendek, sleutel. (Zie Kienen).
Miegen, wateren.
Mieg-tiejijs, pisbak, urinoir.
Mieniker, vuilik. (Bij verkorting Mien). Een kerel, die gnieperige
streken uithaalt.
Mietje, iemand, die een hekel heeft aan de vrouwen. In den regel
't zelfde als hintemer, flikker.
Miesgasser, zie Misgasser.
Miezig, schuldig. Ik heb me nooit aan een portemonnaie miezig gemaakt.
Miggelen, lachen. Hij miggelde link en ze schokten hem een jantje. (Hij
lachte verdacht en ze gaven hem een jaar).
Miggelaar, uitkijker; iemand die op uitkijk staat.
Mik, buik, maag. Hij heeft zijn mik weer vol. Sla dit treitertje
(broodje) maar vlug in je mik.
Mikwe, bad. Den avond voor den trouwdag moet het Joodsche meisje een
mikwe nemen.
Mimmele, moeder.
Minette, poesje, jonge dame, snolletje. Iemand die het minetten
uitvoert.
Minetten, streelen, kittelen, likken van de geslachtsdeelen.
Miskaf, Miskuiken, Misgasser, Miesgasser, vuilik, akelige vent,
sodomieter.
Misslaan, te kort doen, geld achterhouden en dus niet eerlijk deelen.
Hij heeft me een meie misgeslagen, (f100 te weinig van den buit
gegeven).
We waren allen godinne jongens, misslaan hebben we mekaar nooit gedaan.
Misslaander, iemand, die 't gestolene niet eerlijk deelt.
Moeke (Moeke Kommers), kelder Nieuwe Markt 19, Amsterdam.
Mok, beker. Een mokkie bruin (een kop koffie).
Mokkel of Mokkeltje, meid, geliefde.
Mokum, stad. Groot Mokum, (Amsterdam). Er zijn hier in Mokum geen
goede tiejijzen meer, (geen welvoorziene brandkasten). Klein Mokum,
(Rotterdam). Mokum Mollof, Mokum Alf (Amsterdam). Mokum Reis,
(Rotterdam). Mokum Beisz (Berlijn).
Mokumer, Amsterdammer.
Molleke, (zie Mokkel).
Molm, geld. Ik weet dat er molm steunt, (dat er geld zit). Een kattebak
met molm (een winkellade met geld).
Mollof, Mokum mollof, (Groot Mokum), Amsterdam.
Monnie, geld.
Moord, de moord steken. (Om 't leven komen). Steek de moord, (krijg
een ongeluk).
Moos, geld.
Mootvlek, hij peest met de mootvlek, (met 9 dobbelsteenen).
Moppentrommel, effectentrommel, geldkist.
Morf letten, goed opletten op 't geen iemand zegt.
Morig, vrees. Hij schokt geen morig, (hij is niet bang). Ben je
morig? Hij schokt morig. (Hij is bang). Je zult zien dat hij morig
schokt. (Je zult zien dat hij wegloopt). Hij peest morig. (Hij werkt
niet vastberaden).
Mot, twist.
Motlap, mottige.
Motograaf, (zie Matograaf). Sleutel. Heb je de matograaf pekaan. (Heb
je den sleutel bij je?)
Muim, slaag.
Muimen, slaan.
Munt, smak hem munt, (werp hem tegen den grond).
Muntmeter, brandkast.
Muziekdoos, brandkast.
Mijlie, mond. Hoor eens, wat een mijlie, (wat een groote mond).
Mijmus, dood.
N.
Naai, bij de hand.
Nafke, meid. Ook: nefke. Als ik met hard werken wat verdiend had,
dacht ik: 't Is voor me nefke.
Nafkoone, id.
Najin, oog.
Nase, neus.
Nefke, meid.
Negenweker, iemand, die maar half voor zijn kost berekend is.
Nekijve, (zie Lakijfe).
Nemen, zich laten nemen, (beetnemen).
Nepschooren, (zie Mepschooren). Onbruikbare goederen.
Neuren, rondgaan om te zien of er iets te stelen is.
Neurie, drank, sterke drank.
Neuriespiese, herberg. Ook huis met kelnerinnen.
Neus, 2. Bij 't dobbelen, Aas-Neus (1-2).
Neuzen, kijken. Ga je mee neuzen in 't woud, ('t Vondelpark).
Neut, hoofd. Je wordt al aardig olmsch met je kale neut.
Neutje, slokje. Een neutje kraken (een borreltje drinken).
Niese, dame, meid. Dat niese van hem is ook naai (bij de hand).
Nifteren, dooden. Hij moet genifterd worden.
Nifterik, mes.
Nobel, geschikt, goed, vertrouwd, veilig. Jongens, de val is nobel
(de gelegenheid is schoon).
Een nobel spiese (een vertrouwde herberg).
Ook: gepakt. Hij is nobel.
Nobele, man, vrijer. Wat doet je nobele? Die luimt nog. Dat liet de
nobele (de man) zich geen tweemaal zeggen.
Noen, 50.
Nooien, uitnoodigen, uitdagen.
Noppes, neen, niets.
Noppes poen (geen geld).
Noppes pekaan (niets bij me, niets op zak, van mij is niets te halen,
niets voorhanden).
Er steunde noppes in de platvin (er zat niets in de portemonnaie).
Ik wou een sjaans, (chance, kans) bij haar hebben, maar noppes,
hoor je ('t gaf niets).
Noppes kotsen, niets zeggen.
Nor, 't hok, 't cachot op 't Politiebureau. In de nor.
Nosselen, stelen. Heeft Bet van avond nog wat benosseld?
Nosteren, vloeken, ook wel spreken.
Nosterik, boek.
Notting, niets. (Nothing at all).
Nijf, mes.
Nijs, moed, lust. Die heeft nijs om wat te bedissen (moed om te
stelen).
O.
Oj, wel, wat moet je?
Okketaaien, iemand te weinig geld terug geven, door kelners, en
bij ontdekking het teruggehoudene op den grond laten vallen, alsof
't bij vergis ergens was blijven hangen.
Oks, degelijk, goed.
Zoo gaat ie oks. Dat smaakt oks. Een okse oksenaar (een goed horloge).
Oksenaar(tje), horloge. Een foks (een gouden). Een halffoks (een
zilveren). Een loensch (een nikkelen of koperen).
Olf, 1.
Olms, oud, ook gek of kindsch. Een olmse serrore (man). Een olmse niese
(een oude vrouw). Een stuk van een olms hemd. Een paar olmse lappen
dienden voor kousen. Wat doet ie weer olms. Laat dien gooser toch,
hij is olms.
Olmse, ouders. Ben je weer bij je olmse thuis?
Ook enkelvoudigvoor: Vader of Moeder. Ik ga naar mijn olmse. Mijn
olmse schokt (geeft) mij nog wel eens wat; hij heeft nog al wat
molm. Een die zich olms houdt heet een simulant.
Olmspiese, oudemannenhuis. (Ook Gekkenhuis).
Oltrip, cigaret. (Old rip, een cigaretten merk).
Omslaan, bekennen.
Omslag, omtrekkende beweging. Een omslag maken (door een of andere
slinksche manoeuvre iets bewerken).
Onderkruiper, klein mannetje.
Onderkruis, sleutel, zie Kienen.
Onderzeil, iemand onder zeil brengen. (Iemand in slaap maken).
Ongodin, onoprecht, niet waar.
Oome Jan, de Bank van Leening.
Oosser, neen, neen! Een krachtig van de hand wijzen.
Opjacht, kostwinning.
Opgaan, gestraft worden. Zou hij opgaan? Toch is die gooser niet
opgegaan voor dat zwijn (fiets). Wie dekt, gaat net zoo goed op als
de dader die verschut wordt.
Opknappen, 2 jantjes opknappen (2 jaar in de gevangenis zitten).
Opladen, voeren, bewegen. Hij laadt den sooger op. (Hij bewerkt den
man om b.v. aan 't kaartspel deel te nemen).
Oppikken, opvangen. Een vreempie oppikken.
Orel, Christen. Zie Gnorel.
Ottenoj, (zie Attenoj). Heer in den hemel!
Ousten, praten. Oust zachter. (Praat niet zoo luid).
Overbruggen, overbrengen, verklikken. Dit werd alles door dien punt
(bochel) overgebrugd.
Oxenaar, horloge, (zie Oksenaar).
P.
Paaltje, stuk roggebrood, (in de gevangenis). Krijg ik van avond
je paaltje.
Padjakker, deugniet, schelm.
Pafferik, vuurwapen, pistool, of revolver. De oude Peters draagt
altijd een groote pafferik bij zich.
Pageintjes, (zie Geintjes), aardigheden, grapjes. Hij had enkel wat
pageintjes in zijn brief geschreven.
Pakslinger, scheldnaam voor Jood.
Palmegoone, een koloniaal.
Palmer, soldaat. Daar tippelt een palmer.
Panas, chef, directeur, ook winkel of lombard. Breng het maar naar
de panas.
Paradegeld, geld van een ander, dat iemand bij zich draagt om mee
te pronken.
Parademaker, bluffer, die opschept met geld, dat niet van hem is.
Paradet, kletskop, zeer hoofd, schurftkop, (zie Parrig).
Parag, scheldnaam voor Jood.
Paraplu, koepelgevangenis. (Haarlem, Arnhem, Breda).
Parrig, hoofdzeer, (zie Paradet).
Passe-route, vagebond.
Patatters, aardappelen.
Paternosters, handboeien. (braceletten).
Patet, hoofd.
Patjakker, deugniet, fielt.
Patsjif, gezicht.
Pattisj, zwanger.
Peesvrijer, werkman.
Peezen, werken. Hij peest met de flik. (Hij werkt met de kaarten).
Peezen is goed voor de paarden. ('t Werken is voor de dommen). We
zullen morgenavond gaan peezen, misschien is de val dan nobel,
(de gelegenheid schoon).
Jan is een gooser, die nooit peest, hij steunt den heelen dag in
het neuriespiese.
Peget, 2.
Pei, 80.
Peiger, dood, aas, lijk, kapot, bedorven, rot .... van dieren. Peigere
visch.
Peiger maken, dood maken.
Peigeren (peieren), sterven, doodgaan.
Pekaan, (piekaan, bekaan), hier, aanwezig, voorhanden.
Pekaan nemen, (in beslag nemen). Noppes pekaan. (niets in den zak). Ze
nemen een dronken gooser pekaan, (inrekenen).
Penne, slaapstee. Platte pen. (Slaapstee onder den blooten hemel).
Penneboes, huisbaas, slaapsteehouder.
Pennen, vingers. Wijspen, Ringpen.
Pennetje, cigaret.
Penooze, neus.
Permonje, verlof. Als ie visschen wil moet ie altijd permonje vragen
aan ze temeie.
Pernooze, kostwinning, werk, jacht. Hij gaat op de pernooze. Kon ik met
de pernooze niets verdienen, dan bikte ik niet, (had ik niets te eten).
Zoo'n tippelaarster peest meteen op vinkies, dat hoort bij die
pernooze thuis.
Pernoozemannen, mannen van 't vak. Hij heeft onder de pernoozemannen
den naam van vinkendresseur, (zakkenroller).
Perriekie, vader.
Personsie, (presonsie, presumptie), verdenking.
Pesaules, aangebrand, veneriek.
Pestman, gierigaard.
Peut, slaag, klappen. Het doet me lol, dat de russen (rechercheurs)
zoo'n peut gehad hebben.
Philippie, muntbiljet of bankbiljet van 10 gld. (De philippus,
het geld).
Pichem, jood.
Pickpocket, zakkenroller.
Pié, buurt. Hoerenpié. Ruiterpié. (Pieter Jacobstraat te Amsterdam).
Piechern, suffer.
Piejijzers, heitjes piejijzers (kwartjesvinders).
Piekelman ook Piek, gulden. Ik heb een mooi vinkie (portemonnaie) in
dat spoormeelukje (zakje) gezien, met een piekelman er in. Ik ga er
op peezen (er moeite voor doen). Dat was de man 4 piek (vier gulden).
Piekeren, denken.
Piemelen, huilen.
Piender, loos, bij de hand. Hij was hem te piender af.
Piepen, slapen. Maar ook wegsluipen, vluchten, lichten, enz.
Hij schijnt hem gepiept te hebben. Ik piep hem, hoor! (Ik maak me uit
de voeten). Het is gepiept. (Het is gebeurd). Hij heeft een ezeltje
gepiept. (Hij heeft een lade gelicht).
Pieper, aardappel.
Pièr of piejèr, opkooper. (Pierre, naam van een snees in den Haag).
Pierder, speler, nachtbraker.
Pierement, harmonica.
Pieremezeur, cent.
Pieren, spelen, nachtbraken (pierewaaien).
Pieskapee, loopje, grapje. Maak geen pieskapee met mij. (Neem geen
loopje met me.)
Pieterman, gulden. Zeven pietermannen is toch niet te jouker (duur).
Pietsie (Bischen), weinig. De Motlap vond 6 heitjes wel een pietsie
min. (De mottige vond 6 kwartjes wel wat weinig).
Pikke, de duivel.
Pikken, nemen. Een oksenaartje pikken.
Pikker, matroos.
Pil, iemand de pil ingeven. (Iemand beduiden wat hij doen of zeggen
moet. Suggereeren).
Pin, ketel. Een koperen pin.
Pinkeling, pink.
Pinter, slim. (Zie piender).
Piot, soldaat.
Pit, moed. Hij heeft nog al pit.
Plak, halve stuiver.
Planten, verstoppen.
Plat, stil. We moeten die getuige zien plat te maken. Ik moet haar
met zoete woordjes plat maken (sussen) om haar mee te krijgen. Zich
plat maken (buiten slapen).
Plattekit (stille kit), winkel waar men gestolen goederen koopt.
Platvink, portemonnaie. Een platvink met knaken (rijksd.). Hij zei,
dat er noppes in de platvink steunde.
Platvink, zakportefeuille, tasch.
Pleite (ook pleiter), weg. Pleite gaan (wegloopen, weg gaan,
zich bergen). Ga maar pleite, het is een beetje link (onveilig); ze
knijzen op je. Is de smeris pleite? Hij is pleite gekommen (weggekomen,
ontkomen). Ik tippel gauw pleite. (Ik loop gauw weg). Ze hadden juist
nog tijd om pleite te tippelen.
Pleite scheften, wegloopen.
Pleite maken, wegwerpen.
Daar kwam een rus (smeris) aan, zoo hard hij kon, en wij pleite. De
vonk pleite maken. (Het licht uitdoen).
Plentie, genoeg.
Ploeg, vereeniging. De gouden ploeg (van jongens in Haarlem).
Ploeteren, werken.
Pluk, werk. Zie dat je pluk krijgt.
Poedel, agent van politie.
Poeierpen, cigaret.
Poekelaar, prater, iemand die niet kan zwijgen, babbelaar.
Poekelen, praten. Louw poekelen (niets vertellen).
Je poekelt over dingen, waar je geen verstand van hebt.
Ze begrepen eerst niet, wat ik poekelde.
Poen, geld. Poen in de meeluk.
Daar steunt een dot poen.
Hoe kom jij aan poen, dat je met de melane (dronken) thuis komt?
Poen (een), een opschepper, een gemeene vent.
Poenbroekie, broek, zooals de jongens op de Zeedijk dragen, nauw over
de knieën en wijd op de hiepen (schoenen).
Poengassie, pet.
Poeplappie, zakje met geld. Hij heeft een aardig poeplappie.
Poerem, drukte.
Poet, een poet lood (een hoop geld).
Poets, politiebeambte.
Poj, water.
Politoeren, blanketten, sminken.
Pompertje, valsche sleutel. Leen mij dat pompertje voor die val
(huis). Een pomper met 5, 6 of 7 tandjes.
Ponem, gezicht. Dat niese heeft een joven (knap) ponem, een leelijk
ponem.
Pooien, eten. Moeke, schok wat te pooien. Ik moet maar zorgen, dat
er wat te pooien is, jij brengt geen spie thuis. Zij kon zelf wel
haar pooien verdienen.
Pooier, dikvreter. Kerel die met een meid leeft, die voor hem den
kost verdient. Als ik zoo'n pooier moest hebben, liet ik hem gauw
den moord steken (om hals komen).
Pooier, staalboor.
Poozer (posser), duit. Ik had geen posser in de meeluk. Daar is geen
posser te verschieren (verdienen).
Poozetjat, platzak.
Pop (Poppie of Poppetje), gulden.
Poppekast, bedstede.
Pores, koe, stuk rundvee (Beheime).
Poser, vleesch.
Posjer, (zie Poozer), cent, duit.
Posser, (zie Poozer), duit.
Posterik, deur.
Pot, smeltkroes.
Poteten, belooning. De versliegeraar kreeg f25 voor een poteten.
Pots, snor, knevel. Een zware pots.
Potsvrijer, iemand, die met kwartjesvinders uitgaat, om uit te kijken.
Prames, deel, aandeel, portie.
Prent, beeld, mooie vent (spottend).
Preuvelen, praten.
Preuvelement, praatje. Ik maakte mijn preuvelement bij haar en kreeg
ze mee naar een dansspiese.
Priem, dolkmes.
Priemerik, zwerver, landlooper, ook wel dominee of geestelijke.
Prikken, met een mes steken.
Prins, politieagent.
Prinsemarij, Prinserij, de politie.
Jongens, deize, daar is prinsemarij op de vlakte. (Stil, jongens,
daar is politie in de buurt).
Pruif, lading, last. Hij heb de pruif. (Hij is dronken).
Puinsteker, vingerring. (Zie Veemsteker).
Punt, bochel.
Pij, jas, demi-saison, ook wel mond. Halt de pij. (Houd den mond).
Pijger, (zie Peiger), dood.
Pijtje, jas. (Zie Velletje).
R.
Rachmones, medelijden.
Rad, geldstuk. Rijksdaalder, Gulden, Mark, Franc.
Raggeling, mislukking, tegenvaller. Heb je nog wat loensche knaken
(valsche rijksd.) uitgegeven?--Ja, beis, maar ik heb ook verscheiden
raggelings gehad.
Ramen, oogen. Hij heeft het in de ramen (in de gaten, in de smiesen,
in de kijkert).
Rammen, vechten. Als jullie rammen willen, gaat dan op de vlakte (op
straat). De jongens gingen rammen met de geslagen treiters (brooden).
Ramsjen, opkoopen.
Randeevoe (Rendez-vous), op randeevoe gaan. (Met een niese in een
logement gaan slapen).
Rats, gestampt eten.
Rausj, hoofd.
Rausjen, stelen, rooven. Alles wil ook rausjen. (Ieder meent maar te
kunnen stelen).
Ree, flink, bij de hand. Een reeë vrouw.
Regen, (zie Gouden regen).
Reis, Mokum Reis. (Klein Mokum). (Rotterdam).
Reizen, loopen. Ze reizen op hem (ze loopen op hem) (ze zoeken hem).
Rekel, voet.
Remsch hebben, verbannen zijn.
Rewoochem, winst, overmaat.
Ribbemoos, mannetjesputter, sterke kerel.
Rikketikbons, Bank van Leening in Rotterdam.
Riks, Riksie, rijksdaalder.
Rollen, biljarten. Ik mag graag een potje rollen. Ook: stelen,
bemachtigen. Hij had een gondel (dameszak) gerold. (Zakkenroller).
Roode haan, de roode haan op een huis zetten (den brand erin steken).
Rooderug, rood ruggetje (bankbiljet van f1000).
Roodevlag, de vrouwelijke stonden (zie vuile week).
Rooieloop, kopergeld.
Roojemen, kijken. Die vrijer staat daar te roojemen, die wil weer 9
stuiver (getuigengeld) verdienen. Kun je niet beter roojemen? Roojeme,
(kijk) wat mijn kerel daar doet. Ik kan noppes roojemen. (Ik kan
niets zien).
Rookertje, sigaar.
Rosj, hoofd; ook haar. Wat heb die vent een rosj.
Rosjie, id. De niesetjes (dametjes) hadden allen een safiaantje
(sigaar) in der rosjie.
Rot, bankrot, ook dood. Als bij 't banken de bankhouder een 9 krijgt,
heeft ie de rot. De jongens onder mekaar zijn eerlijk als goud,
der mag geen spie aan mankeeren en is d'r eens een misslaander bij,
dan slaan ze 'm half rot als ie op de vlakte komt.
Rotten, stinken.
Rotteraar, verrader.
Ruiker, slechte stoot op 't biljart (zie ui en stinker).
Ruiter pié, Pieter Jacobstraat in Amsterdam.
Rukkerd, hij heeft in één rukkerd (aan een stuk) joet-beis (12)
jantjes (jaren) opgeknapt.
Rus (Smeris), politieagent, rechercheur.
Russies, id.
S.
Sabberaar, koevoet.
Sabberen, inbreken.
Sabbervelletje, slabbetje, front.
Safiaantje, sigaar. Safiaantjes van de dold (van de 4).
Safianenkoker, sigarenkoker.
Salans, vuur; ook heet. Geef me een beetje salans. Wat is dat niese
salans.
Samenetje, cigaret.
Sammech, 60.
Sappelen, talmen.
Sapperen, werken. Daar moet een mensch hard voor sapperen.
Saribel, kerel.
Saroespeelster, heelster.
Saskenen, loopen.
Sassem, suiker.
Sassie, cigaret.
Sauzen, regenen.
Sawor, hals.
Schacheren, handelen.
Schaf je, zie Schof je.
Schafthuis, huis, waar de jongens eten en hun wasch laten doen.
Schaken, snappen, pakken, arresteeren. Heintje en Pastoortje (2
bekende Amsterdamsche rechercheurs) hebben weer een jongen geschaakt.
Scharre, slet.
Scheffen, zitten; ook gevangenzitten.
Daar scheft noppes. (Daar zit niets).
Een oude scheffer of schefter (iemand, die veel gevangen gezeten
heeft).
Scheg, neus. Ottenoj, wat een scheg. (Kijk! wat een neus).
Scheppen, bij het vechten de tegenpartij met den nek opvangen en over
't hoofd werpen.
Schermen, scherm met een loen jatje. (Houd je mal).
Scherp staan, besloten zijn tot het uiterste. Ik sta zoo scherp
mogelijk. (Ik ben tot alles in staat).
Schiebaart (sjiebaart), masker, mombakkes. Ook: geschonden gelaat.
Ik kan van avond niet tremmen (op de baan loopen) met zoo'n schiebaart
voor (met zoo'n stukgeslagen gezicht).
Schieten, zien, begrijpen.
Schim, gezicht, bewijs; ook wel naam. Er staat geen schim in het
oksenaartje. Ze hebben stellig zijn schim wel gezien. Een agere
schim. (Een andere, valsche, naam). Ik zal je veeberen (schrijven)
op een agere (andere) schim (onder een anderen naam). Maak de schim
asjewijne (verdonkeremaan de bewijzen).
Schimmen trekken, photographeeren.
Schimmetje, bagatel. Ik heb er maar een schimmetje voor gehad.
Schlemiel, lummel, ongeluksvogel.
Schoenen, hij heeft mij alles in de schoenen gegooid (alle schuld op
mij geworpen).
Schof je, zie er af, doe het niet. Soms ook: hou je stil, of verroer
je niet.
Schok, goedgeluk. Uitgaan op de schok (op avontuur). Op de schok
gaan (uit bedelen of op avontuur uitgaan). Op de schok tippelen. (Des
avonds op woningen loopen waarvan de bewoners uit zijn; of op kermissen
reizen om een slag te slaan).
Schokken, betalen; ook geven. Schok je een potje bier? Schok dien
vrijer een paar spieën. Wat schok je voor dat pijtje? Hij schokt geen
morig. (Hij is niet bang).
De bollebof uit het neuriespiese kreeg noppes van hem geschokt. (De
kastelein uit de kroeg kreeg geen cent van hem betaald).
Schol, 2 1/2 ct. stuk.
Schorem, arm; ook slecht en leugen. Je hebt schorem gehandeld. 't Is
allemaal schorem wat je daar vertelt.
Schorem en al, rommelzoo.
Schooren, goederen, in tegenstelling met geld. Daar is geen poen
(geld) te vinden, willen we 't schooren maar meenemen? Gejatte
schooren. (Gestolen goederen). Een kist (baal) schooren. Goeie
schooren. Op de schooren tippelen. (Uitgaan op diefstal van
onbeheerdstaande goederen).
Schoot of schotel, onderdeel van een slot. De deur zit op de
nachtschoot.
Schot, hij had het in 't schot (in de gaten).
Schrabber, cent. Piet wou er geen schrabber (geen cent) bijgeven.
Schrabbes (ook Schrappes), geld.
Schrapper, zie Schrabber.
Schragen, beenen. Kromme schragen. Zoodra er verschutting viel
(onraad kwam) heeft hij de schragen genomen.
Schrandere, verbastering van grandige. Deis je voor den schrandere
(politie).
Schranderig, schraal. Hij zit er schranderig bij.
Schranzen, smullen.
Schriebes, honger. Kijk dat stomme dier een schriebes hebben.
Schrooi (ook wel Schroei), trek, eetlust, honger. Ik heb niet veel
schrooi.
Schrooien, hard werken, ploeteren.
Schrijfspiese, kantoor.
Schubbetje, dubbeltje.
Schuifster, hysterische vrouw.
Schuiven, loopen. Laat die maar schuiven.
Schuiver. Een schuiver nemen (hard wegloopen).
Schunnerd, zwerver, schooier.
Schuurtje, 't hok, 't politiebureau, cel. De prinserij wou hem naar
't schuurtje brengen. Als hij mij niet had, zegt Bet, had hij al lang
in 't schuurtje gesteund.
Schijthuis, hoer.
Secreet, hoer.
Seeweren, stelen. (Zie Zeeferen).
Segem, schouder.
Seibel, bedrog, zwendel, slechte waar. Laat je geen seibel in je
jatten stoppen.
Seigel, verstand. Ik heb daar geen seigel van.
Sein, afgesproken teeken.
Seinen, informeeren. Hij durft niet te seinen en niet te dekken,
hij schokt morig. (Hij durft niet te informeeren of op den uitkijk
te staan, hij is bang).
Sereife, brand. Sereife maken (brand stichten). Ik zit in de
sereife. Waar is de sereife?
Seribel of Sereibel, ongeluk, misère. Door eigen stommigheid zouden
ze je in de seribel helpen.
Serrore, persoon, heer. Een olmse serrore (een oud heer).
Siene, agent van politie.
Sikker (sjikker), dronken, duizelig. De gokkers zijn knap sjikker. 's
Morgens als ik opsta ben ik eerst wat sikker.
Simpen, schreien.
Sirool, man, kerel. Een rare sirool. Een dronken sirool, die niet
weet of het ochtend of avond is.
Sjaak of Sjaakies, kalm. Houd je sjaakies (houd je kalm, doe of je
nergens van weet).
Sjaans, kansje (chance). Ik ging uit om een sjaans (avontuurtje)
bij een niese. Dat is een mooi sjaansje voor je.
Sjachelen, soort dobbelspel.
Sjad, sjad mie louw of sjakt me louw ('t kan mij niet schelen,
schad't mir lau).
Sjanken, trouwen.
Sjappie-hendele-mendele, Hutspot.
Sjaskelbajes, kroeg, herberg.
Sjaskelen, drinken.
Sjed, duivel, vijand, politie.
Sjeezen, hard loopen, wegvluchten.
Sjeg. Zie Scheg.
Sjeks, man.
Sjein, lekker, ook schoon. Sjein in de kloften (knap in de kleeren).
Sjerfen (sjerpen), helen, opkoopen.
Sjerfer, heler.
Sjiebaart, masker.
Sjief (Schiff), schip.
Sjien, politieagent.
Sjikse, een christenmeid. Een nobele sjikse.
Sjikker, dronken. (Zie Sikker).
Sjim, zie Schim, naam.
Sjoeche, begrip; ook verdenking, vermoeden.
Sjoechem, antwoord, bescheid. Ik kreeg geen sjoechem.
Sjoefe, eed. Loensche sjoefe (meineed).
Sjoege, gek.
Sjoele, kerk.
Sjoes (verkort voor Schuster), schoenmaker.
Sjofel, armzalig. Een slechte kerel. Sjofel werk (werk, waaraan weinig
te verdienen is).
Sjofelaar, armoedzaaier.
Sjoof, gulden (zie Soof); ook schaap.
Sjooges, erwten. Een H.L. sjooges.
Sjoome, vet.
Sjoucher, koopman.
Sjouter, politieagent.
Slaan, stelen. Geslagen schooren. (Gestolen goederen).
Slagen, winst, buit. Hij heeft mooie slagen gemaakt.
Slag slaan, gebruik maken van de gelegenheid om iets te doen,
b.v. stelen.
Slak, horloge (ook tik, tikkie en oksenaar).
Slamassel, ongeluk.
Slampamper, drinkebroer.
Slang, horlogeketting. Fokse slang (gouden ketting). Loensche slang
(namaak).
Slemassel, ongeluk.
Slemp, koffie.
Sleur, water en melk (in de gevangenis).
Sleur (slurf), nauwe gang.
Slobber, koffie. Een bak slobber. Den man komt een spatje toe,
de vrouw een bak slobber.
Ook: slons, slordige vrouw. Hoe jammer dat ie aan die slobber
verzeild is.
Sloeber, vuilpoes.
Sloeper, pantoffel.
Slof(je), halve stuiver. Ook: een krentenbroodje.
Sloom, langzaam.
Sloome, suffer. Een sloome Hannes.
Sloome duikelaar, iemand die door zijn luiheid ten onder gegaan
is. Iemand die geen lef heeft.
Sloopen, het lood wegstelen van leegstaande gebouwen.
Slooper, looddief.
Smakken, gooien. Smak hem munt. (Gooi hem tegen den grond).
Smeer, klap.
Smeerkanes, vuilik (eig. vuilkop). Zie kanes (hoofd).
Smeichler (Schmeichler), vleier, mooiprater.
Smeren, hard wegloopen. Smeer 'em met den looppas.
Smeris, politieagent. Op smeris staan. (Op uitkijk staan).
Smerrie of Smurrie, tabak.
Smerrietje, sigaar.
Smiesen, oogen. Dat loopt in de smiesen (in de gaten). Ik had hem in
de smiezen. Houd hem in de smiezen.
Smikkelen, smullen.
Smiksem, boter.
Smoesie, praatje.
Smoezen, praten. Ik moet er op kunnen vertrouwen, dat je met niemand
smoest. De dokters smoezen niet; die kan 't wat schelen of je in
Medemblik zit of in de bajes. Gedekt smoezen (zacht praten). Louw
smoezen (niets zeggen).
Smous, dief. Ook scheldnaam voor Jood.
Snaar, onwettige vrouw.
Snees, opkooper van gestolen goederen. De sneezen schuilen wel eens
met de politie onder één hoedje.
Sneezen, opkoopen, en ook stelen. In de Marnixbeis woont een okse
(een godinne) snees (vertrouwde opkooper).
Snoeien, rondgaan om te zien of er iets te stelen valt.
Snoet, lieverd, schat. Dag snoet.
Snol, lichtekooi, hoer.
Snuiven, bemerken. Snoof je 'm? (Heb je hem begrepen?)
Snurkers, zij die op een kansje tippelen.
Snij, zakdoek.
Soemkoef, politie.
Soentje, verraderlijke steek of por.
Soeteneur, bijspringer.
Sohof, goud.
Sokken, hard loopen. De sokken zetten. (Hard loopen).
Sokon, baard.
Solletje, hoed.
Soof, (zie sjoof). Ik heb je Zaterdag nog beis soof (2 gld.) geschokt.
Sooger, jongen uit een dievenhuis.
Sooges, heete (gekookte) boontjes.
Sossem, paard.
Sossem Prinserij, bereden politie.
Spaander, cent.
Spak, cent.
Span, uitkijk.
Spannen, kijken, zien. Span reis. Ik zal spannen of er onraad is. Span
immes (kijk goed). Span je het?
Spanling, oog.
Spankeren, hard wegloopen, vluchten. Hij spankert de deur uit.
Sparber, parapluie. (Zie Sperwer).
Spat, de spat zetten (aan de haal gaan).
Spatje, slokje. Me vader houdt veel van een spatje.
Specie, geld, maar ook drank. Gewonnen specie. Een flesch specie.
Speeldoos, brandkast.
Speentjes, knipjes, beursjes.
Spekkerd, spekslager.
Sperwer, parapluie. (Zie Sparber).
Spie, cent. Vijf spie. Geen spie breng je thuis. Pak op de spiezen.
Spienoze, roof, diefstal. Hij gaat uit op de spienoze. (Zie Pernooze).
Spiese, huis. Neuriespiese (drankwinkel). De donkere spiese ('t
cachot). Luimspiese (logement).
Spiesertje maken, uitgaan op een val.
Spinnekop, dasspeld.
Splint, geld.
Spoormeeluk, zijzakje van de jas, waarin het spoorkaartje gestoken
wordt.
Spoortiejijs, id., id.
Springen, losspringen, opengaan. Is het ezeltje gesprongen? (Is de
lade losgegaan?)
Spuit, geweer, ook wel parapluie.
Spulle, kleeren. (Zie Bulle).
Stand, hoop menschen bijeen, oploop. Een stand maken (een hoop
menschen om zich verzamelen, 't zij om een artikel te verkoopen,
of om zakkenrollers gelegenheid te verschaffen).
Standel, sleutel. Zie Tandel.
Standwerker, iemand die aangenomen is om een menigte bijeen te brengen.
Stapelaars, Zie Hoogstapelaar.
Steunen, zijn, vertoeven, zitten, blijven staan; ook logeeren. Daar
steunt een brandtiejijs (brandkast). Ik moet weten of er poen (geld)
steunt. Ik steun (logeer) op een luimspiese. Steunt de kien in 't
slot? (Zit de sleutel in 't slot?) Laat de deur open steunen.
Stiek, stand. Een van ons stiek (een van onzen stand, van ons soort
volk).
Stiekem, stilletjes, arglistig, in 't geheim. Een stiekemerd.
Stiekemerd, iemand die in 't geheim kwaad doet.
Stieken of stiekjen, geven, reiken. Als je ziet, dat je verschud
(gesnapt) wordt, dan stiek je 't zoo over aan een gabber
(kameraad). Stiek dien gooser nou z'n poen. Stiek me de kienen.
Zijn olmse (vader of moeder) stiekt hem nou en dan een paar knaken.
Stik, zie Stuk.
Stille, geheime politieagent.
Stille kit, zie Platte kit.
Stil maken, dooden.
Stinker, slechte bal, misstoot (op 't biljart). Zie Ui.
Stinkniese, vuile meid; hoer.
Stoot, ze hebben een mooien stoot gehad (een goeden slag
geslagen). 17000 gld. was mijn laatste stoot. Een mooi stootje zou
ik zeggen.
Streep, die trekt een streep. (Die bedriegt ons).
Streeptrekker, bedrieger.
Strontschragen, beenen.
Strootje, sigaar. Stiek me een strootje. (Geef me een sigaar).
Strop, tegenvaller, mislukking. Als je daar op loert, dan krijg je
een strop. Ik had een strop. ('t Pakte verkeerd uit).
Struinen, stroopen. Ga je mee op de struin?
Stuk (stik), boterham.
Stukken zakkie, broodzakje.
Stukkiesdraaien, spijbelen, platloopen, peuen.
Swel, fat, kwast. (Zie Zwel).
Swellen, verwaand worden. (Zie Zwellen).
Swiebel, ketting.
Swiepen, slingeren. Je haalt het poen er uit en swiept het pijtje in
de majem (te water).
Swiepert, iemand, die er zijn werk van maakt, menschen tegen den
grond te werpen, om ze te berooven.
Sijbebelajum, beste kamer, no. 100.
T.
Tabee, gegroet. Tabee, broer. (Goedendag, vrind).
Tafeltimtim, tafelzilver.
Talhoutjes, breekijzers.
Tamp, brood. Is er nog tamp?
Tampil, slag.
Tapijtje, jas.
Tandels, sleutels. Ze schokten mekaar de tandels over.
Teefie, meid. Een mooi teefie.
Teller, bord.
Temeie, meid uit een verdachte omgeving. Hij heeft dat temeie beis
(2) hondjes (dubbeltjes) geschokt (gegeven). Zijn temeie had een paar
trederikken (pantoffels) voor dat poen (geld) gekocht.
Temeierlikker. Zie Minette.
Temeierspiese, bordeel.
Tennef, slechte koopwaar.
Tes, 9.
Test, hoofd. Sla je lat op zijn test stuk. Ik had hem wel eens willen
zien rollen met z'n test tegen de daaien (keien).
Tiejijs, huis; ook brandkast, en verder elk ding waarvan de naam niet
dadelijk te binnen schiet (dinges).
Een zeere tiejijs (zieke geslachtsdeelen).
Voor de deur van z'n tiejijs zat de bollebof een praatje te houden.
Daar steunt geen tiejijs (brandkast). De tiejijs steunt dicht bij de
wipper (het raam).
Wat heb die gooser een haaie slang op zen tiejijs hangen (op zijn
vest in dit geval).
Tiejijspeezer, brandkastforceerder.
Tift, thee (drank).
Tik, horloge. Tik met bengel (horloge met ketting of wel met
signetten).
Tikken, op den kop tikken (bemachtigen).
Tikkertje, horloge.
Til, verzamelplaats van kwartjesvinders, dieven en dergelijken.
Timmer, slaag. Op de bazaar (politiebureau) kreeg hij timmer.
Ook: zaken. Heb je een goeie timmer gemaakt? (een goeden slag
geslagen?)
Timtim, zilver. Tafeltimtim (tafelzilver).
Ting, schel.
Tingeling, gewone winkelschel.
Tinnef, slechte kost.
Tip, man. Een sikkere tip, (een dronken man).
Tippel, uit de voeten.
Tippelaar, straatdief. Een tippelaar op klompen (iemand zonder lef).
Tippelen, loopen, op roof uitgaan; ook: op de baan loopen, gezegd
van meiden. Ik tippel op een zwijn. (Ik ben bezig om een fiets te
stelen). Op een ezel (winkellade of kantoorlessenaar) tippelen. Op
de schippers tippelen.
Tippelsjikse, rondzwervende vrouw.
Tjakmoos (Gakmoos), verbasterd van jatmoos (handgeld, eerste
ontvangst).
Tjoekel, hond. Zie Joekel.
Toeren, rondgaan, bijv. met den voddenzak.
Toet, mond. Kom er uit, dan kan je je toet onder de kraan houen;
water aan je nest brengen, dat doe ik vast niet.
Toetje, mond. Ik gaf haar een kedeevid voor haar toetje.
Tof, goed, degelijk; ook kalm en eerlijk. Het was een toffe gooser (een
flinke kerel), eigenlijk kachel zag je hem nooit. Hou je maar tof. Hij
speelt tof. Dat je een tof niese hebt wil ik graag gelooven. Tof poen
(goed geld). Toffe brogers (nette heeren). Een tof niese (een mooie
meid). Tof gajes (goed volk). Louw tof (niet goed). We hebben een
tof meelukje gehad.
Tofes, gevangenis.
Toges of Tokes, achterste, gat.
Toppie, pet, ook wel hoed. Als dat ezeltje springt, schaf ik mij
dadelijk een velletje en een toppie aan. Me olmse wierp ze toppie in
een hoek. Alle tippelaars dragen toppies van 2 pieken, mooie gassies
maar jouker.
Tor, vrouw van slechte zeden.
Trammelan, lawaai. Ik zal maar geen trammelan maken.
Tredekers of Trederikken, schoenen of pantoffels. Daar hangen een
paar trederiks of trederikken.
Trederiks-bajes, schoenwinkel.
Tredikers, schoenen.
Tredikerspiese, schoenenwinkel.
Treiter, een brood. Een krentetreiter (een krentebrood). Hij kreeg
3 maanden voor een treitertje.
Een bakker bekeuren of op zijn kop tikken voor een paar treiters.
Treiter-chocolade, water en melk dat in de gevangenis bij het brood
wordt gegeven (sleur).
Treitertippelaar, brooddief.
Treive, slecht, onrein.
Tremmen, op de baan loopen; de hoer spelen. Voor zoo'n kerel moet je
nog tremmen.
Treter, schoen of pantoffel.
Treters, schoenen.
Tring, bel, schel. De tring overgooien.
Tronie, gezicht. Zet een ander tronie.
Troost, koffie. Een kommetje troost.
Truk (truc), streek. Linke trukken (listige streken).
Trutten, twee drieën werpen bij 't dobbelen (zie Drutten).
Tuimel, tuimelraam boven een winkeldeur.
Ik ga de tuimel openmaken en haal de schoren (goederen) eruit. Je
klimt nooit een tuimel binnen of de tandel moet aan den binnenkant
op de val zitten.
Tuffel (of tiffel), kerk.
Turftrekker, zakkenroller.
Turksche tafelschel, hoer.
U.
Ui, een slecht gemaakte stoot op 't biljart (zie Stinker). In 't
algemeen een misslag.
Uitpeezen, uitvijlen. De kienen uitpeezen. Hollanders gaan
gemakkelijk. (Zie Kienen).
Uitvisschen, uithooren.
Universiteiten, gevangenissen.
Uppie, 1/2 cent. (Zie luffie en loefie).
V.
Val, gelegenheid, huis, deur, ook wel bedekt bordeel of
rendez-vous. Leen me dat pompertje voor die val. Is dat jou
valletje? (woning). De val is nobel. (De gelegenheid is schoon. Er
is geen onraad). Heb je de tandel (sleutel) van de val bekaan (bij
je). Op de val steunen of drukken (op logement leven).
Varsche waar, afval van geslacht vee, pens, longen, enz. Luuk is in
de varsche-waar beweging; die jat niet meer.
Vatling, gereedschap.
Vau, 6.
Vazelen, valsch spelen. Pas op, Bok, dat je niet vazelt, want dan
knok ik je lampies dicht.--Je knokt niks. (Je zult het wel laten).
Veeberen, schrijven. Ik zal een kassavie aan mijn gabber
veeberen. Iemand veeberen op een agere (andere) schim (naam).
Veemen, vingers (zie Feemen).
Veemsteker, vingerring.
Veiling, in de veiling zetten. (In de maling nemen).
Vel, jas. Hou me vel even vast, we gaan looien (kloppen). Dat is een
joven (uitstekend) vel.
Velletje, jas. Uit vrees dat zijn velletje in brand zou raken, etc.
Ook: bankbiljet. Een geel velletje (een bankbiljet van 25 gld.)
Verbruggen, verkoopen.
Verbuizen, verdrinken, opmaken. Die broger verbuist al z'n schrappes.
Verdienen, stelen.
Verdiend, gestolen.
Vergokken, het gelach betalen. Kaplaars had het gedaan en Stille Jan
moest het vergokken (er voor boeten).
Verkienen, ook wel verkiejenen, verkoopen. We gaan foks (goud) bij
den snees verkienen. De gejatte schoren verkienen.
Verkleffer, verklikker.
Verklefster, verklikster (politie-spion).
Verklikker, winkelbel, ook telephoon.
Verknoeien of verknoezen, verraden. Hij is verknoesd (hij is verraden).
Verknoeier, verrader, (ook verknoezer).
Verknoeierij, verraad.
Verknijzen, verraden, bespieden.
Verkrummelen, wegstoppen.
Verkrummelen (zich), zich wegmaken, uitknijpen, zich verstoppen.
Verlinken, verraden, bedotten.
Verlinker, verrader.
Verlunzen, ook verlenzen, bespieden, beloeren, beluisteren, maar ook
verstaan. Ze verlunzen geen krakeling (ze verstaan geen woord).
Vermamsen, verraden.
Vermoffelen, wegstoppen.
Vernollen, sluiten. De deur is vernold.
Vernold, gesloten. Hoe is ie vernold, met een Hollandsche of een
Engelsche kien? Is de kattebak vernold? Een vernolde val. (Een
gesloten deur).
Verpatsen, verkoopen.
Verpieren, kwijt raken, van de hand doen.
Ook verliezen: Hij had zijn fokse veemsteker verpierd.
Heb je je bruine joekel al verpierd?
Versche waar, zie Varsche waar.
Verschieren, verkoopen, verklikken en verdienen. Mesomme verschieren
(geld verdienen). Weet je het te verschieren?
Verschud of verschut, betrapt, gevat. Als ik nu weer verschud kom
(gearresteerd word) kan ik rekenen op kimmel jantjes (3 jaren). Maar
enfin, verschud-verschud (ik moet het er op wagen). De jongen was
verschud geworden wegens een oksenaartje.
Verschudden of verschutten, het bed voor iemand verschudden (hem de
zaak bederven).
Verschudding of verschutting, stoornis. Ik heb heel wat verschuddings
gehad. Ik stond te werken op het oksenaartje van een vrijer; ik had
de swiebel los en toen kreeg ik een kleine verschutting.
Verkwartsen, vervloeken.
Versliegeraar, verrader, politiespion.
Versmiegelen, verklagen. Die vrijer ging ons bij den rus versmiegelen.
Versneezen, verkoopen bij een opkooper.
Versnoeien, versnoepen.
Versta j'em, begrip. Daar krijg je geen versta j'em van.
Viege, niets. Hij krijgt een viege.
Vigileeren, zich heen en weer bewegen op de straat of staan in een
deur, door een publieke vrouw, om mannen te lokken.
Vin, barst. Een vin in een ruit zetten (een barst erin maken).
Vink(je), portemonnaie.
Vinkendresseur, zakkenroller.
Vinkenpeezer, id. Ik moet niets hebben van dat vinkenpeezen; zeg
me liever een godin spiese, waar poen steunt (een goedgelegen huis,
waar geld is).
Violen, begaan. Mijn niese dee ook wel is wat dat niet in den haak was,
maar ik liet ze maar stil violen.
De Vlakte, de straat; buiten. De jongens van de vlakte. Een jongen
of een niese van de vlakte.
Vlammen, hij vlamt op dat niese. (Hij hoopt dat meisje te bezitten).
Vlerk, arm. Een lamme vlerk. Linker- en rechter vlerk.
Vliegerik, vogel.
Voeren, lokken, meetroonen. Koo, de kippenboer wist dat joven ponempie
mee naar de val te voeren.
Een der kwartjesvinders voert den vrijer naar een neuriespiese waar
de anderen hem opwachten.
Voetenlicht, opening onder of bezijden een gordijn, waardoor men in
huis kan zien. Ik knijsde door het voetenlicht, een gooser werd zijn
platvink gelicht.
Vol, diefstal. Die vol kan ik van avond niet opknappen.
Vonk, licht, lamp, kaars. Kun je in die val (dat huis) met de vonk
werken? (is het vertrouwd er licht te ontsteken?) Er brandde nog
vonk. De vonk pleite maken.
Vonkert, kachel.
Vonkie, lucifer, vlammetje, zaklantaarntje. Geef reis een vonkie.
Voorwiel, gulden.
Vreempie, vreemdeling.
Vrouwedod, laffe vent.
Vrijer, man. Iemand die uitgekozen is om slachtoffer te worden van
kwartjesvinders. Ik heb dien vrijer aangeschoten (aangekwatst).
Vrijzetter, iemand een vrijzetter geven.
Vuile week, dat niese heb de vuile week (maandelijksche stonden).
W.
Waffel, mond. Hou je waffel dicht.
Wagensmeer, boter. Geef me een broodje met wagensmeer.
Wandelstok, groot breekijzer. Is de wandelstok pekaan? (Heb je het
breekijzer bij je?)
Watjekow, klap.
Wees, ook Weets, stille agent. Jongens daar komt een wees aan.
Werkelooze, groote borrel voor 5 spie. Een heitje betalen voor maffen
is zonde; je hebt er 5 werkeloozen voor.
Werken met 2 vingers, zakkenrollen.
Wieberig, uit de voeten, weg. Tippel maar gauw wieberig. Maak je
wieberig. Breng mijn oksenaar maar wieberig. Maak het maar gauw
wieberig.
Wiedes, begrijpelijk. Dat was nogal wiedes (dat spreekt).
Wiepsjer, bedrieger; kaartspeler, die de kaarten zoo weet te schudden,
dat hij altijd een mooi spel heeft.
Winde, plaats waar iets te verdienen is.
Windfang of Windvank, overjas, demi, mantel.
Wip of wipper, raam. Blijf jij staan knijtsen, dan zal ik zien de
wip open te krijgen.
Wippen, bemachtigen. Hij wipte een vinkie.
Wissiewassie, kleinigheid.
Witje, dubbeltje.
Wolletje, deken.
Wolber of Wolver, goedkoop. Dat heb je wolver gekiend.
Woof, 6.
't Woud, ga je mee neuzen in 't Woud (in 't Vondelpark).
Wijzik, ziekte. Krijg alle judische wijzik (verwensching).
IJ.
IJzeren Hein, de brandkast.
Z.
Zachts, 't mag wel, 't is wel billijk.
Geef me een bittere, maar een kanjer hoor, want ik krijg maar één;
zachts dat-ie goed is.
Die gannef heeft een karvol, zachts dat ik er ook een paar heb.
Zain, 7.
Zakken, laten zakken (in 't water werpen).
Zand er ieber, (zand er over). Zwijg er verder van. (Schwamm drüber).
Zeeferen, stelen, zweeten. Hij begint te zeeferen. (Hij wordt benauwd,
bang). Ze hadden kimmel (3) knaken (rijksd.) van een sjikkeren
gooser gezeeverd. Mijn broertje is voor 't kippen-zeeferen voor 2
jaar naar Alkmaar.
Zeeferaar, dief, geslachtsziekte.
Zeik, pis. Stinken naar de zeik.
Zeiken, wateren.
Zeil, iemand onder zeil brengen. (Iemand in slaap maken).
Zerouang, arm (lichaamsdeel).
Zeventandje, soort Engelsche sleutel.
Zitterik, stoel.
Zoei, soep. Een bord zoei.
Zoeterik, koek.
Zog, vocht, drank (koffie, chocolade). Een kop zog.
Zojen, 7.
Zoldertippelaar, iemand, die zijn werk maakt van 't stelen van
waschgoed, dat op zolders te drogen hangt.
Zoof, gulden (zie Soof).
Zuipen, winnen. Hij zoop van morgen een kwart meier (25 gld.).
Zuipen, verliezen. Hij zuipt. (Hij gaat onder, hij is zijn geld
gauw kwijt).
Zuur, gesnapt.
Zwabber, dronkenlap.
Zwartje, koffie.
Zwartjes Bargoensch, Zigeuner Bargoensch.
Zweet of Zweeterik, koffie. Een bak zweet.
Zwel, fat, kwast.
Zwellen, verwaand worden.
Zwerver, gestolen parapluie.
Zwerverssteeg, de Servetsteeg.
Zwiepen, slingeren, werpen (zie Swiepen).
Zwik, in een soort kaartspel (zwikken) 3 boeren, 3 vrouwen en 3 heeren.
Zwirren, kijken. Zwir link. (Houd het goed in de gaten. Ook wel:
kijk uit, er is onraad).
Zwijn, fiets.
Zwijnrijder, fietsrijder.
Zwijnenverhuurder, Zwijnenbollebof, fietsenverhuurder.
Zwijnenjacht, op de zwijnenjacht gaan (op 't stelen van fietsen
uitgaan).
Zijden ezel, zijden halsdoek, foulard.
End of the Project Gutenberg EBook of De Boeventaal, by W. L. H. Köster Henke
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE BOEVENTAAL ***
***** This file should be named 28715-8.txt or 28715-8.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
https://www.gutenberg.org/2/8/7/1/28715/
Produced by the Online Distributed Proofreading Team at
https://www.pgdp.net/
Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.
Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties. Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research. They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.
*** START: FULL LICENSE ***
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
https://gutenberg.org/license).
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States. If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed. Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work. You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in
a constant state of change. If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges. If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form. However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is
owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
has agreed to donate royalties under this paragraph to the
Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments
must be paid within 60 days following each date on which you
prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
returns. Royalty payments should be clearly marked as such and
sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
address specified in Section 4, "Information about donations to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg-tm works.
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days
of receipt of the work.
- You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation. The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund. If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at https://www.pglaf.org.
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at
https://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations. Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
[email protected]. Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at https://pglaf.org
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
[email protected]
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit https://pglaf.org
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including including checks, online payments and credit card
donations. To donate, please visit: https://pglaf.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
https://www.gutenberg.org
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
