De Noordwestelijke Doorvaart

By Roald Amundsen

Project Gutenberg's De Noordwestelijke Doorvaart, by Roald Amundsen

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org/license


Title: De Noordwestelijke Doorvaart
       De Aarde en haar Volken, 1909

Author: Roald Amundsen

Release Date: June 20, 2007 [EBook #21878]
[Last updated: May 24, 2014]

Language: Dutch


*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE NOORDWESTELIJKE DOORVAART ***




Jeroen Hellingman and the Online Distributed
Proofreading Team at http://www.pgdp.net/








DE NOORDWESTELIJKE DOORVAART.

Uit Roald Amundsen's verhaal van zijn pooltocht met de Gjöa van 1906
tot 1907.




Boven de ontdekkingsreizen, die de poollanden met hun eeuwig ijs tot
doel hadden, spant zich niet alleen de reine glans, die afstraalt
van de witte sneeuwvelden, maar ook de weerschijn van heilige
geestdrift. Als men de expedities voor de vischvangst, waar het
poolonderzoek overigens veel aan verplicht is, uitzondert, mag men
gerust aannemen, dat zelfs de vurigste dweper den weg naar het poolland
nooit heeft ingeslagen in de hoop, daar gouden bergen te vinden. De
pooltochten zijn ondernomen in den dienst der wetenschap, en ondanks
allen tegenspoed, waardoor zoovelen ontmoedigd en onverrichterzake
moesten terugkeeren, zijn de stormloopen op dat onbekende telkens
herhaald en tot het heden toe worden ze nog hernieuwd.

Er worden bressen geslagen in den ijsmuur, zoodat de pool wereld
haar geheimen moet ontsluieren, en een groote overwinning behaalde
Nordenskjöld, toen hij de Noordoostelijke Doorvaart in 1878
volvoerde. Reeds een menschenleeftijd vroeger hadden John Franklin
en de Franklinexpedities de zekerheid gebracht, dat zich langs de
noordkust van het noord-amerikaansche vasteland een strook open water
bevond; en allerlei andere bressen zijn door stoutmoedige poolvaarders
geopend; groote offers zijn ervoor gebracht, ook en vooral voor de
Noordwestelijke Doorvaart.

Geen enkele tragedie van het poolijs heeft de menschen zoo diep
getroffen als die van John Franklin en de zijnen; maar geen enkele
heeft ook zoozeer tot hervatting van de poging aangespoord.

Men wist het, er moest een zeeweg wezen noordwaarts om Amerika heen,
maar men wist niet, of er schepen door konden en nog niemand was ooit
van het Oosten naar het Westen erdoor gevaren. Die onopgeloste vraag
liet de gemoederen niet met rust, en zij was nooit uit de gedachten
van iemand, wiens geest sinds zijn kinderjaren vervuld was geweest
van het groote drama der Franklinexpeditie.

Zooals de _Vega_ de heele reis van het Westen uit had gemaakt, zoo
moest een schip van het Oosten uit den tocht langs Noord-Amerika geheel
afleggen. Aan het kleine schip, de _Gjöa_, was het lot beschoren,
die taak te mogen vervullen.

Dat had de _Gjöa_ niet gedroomd, toen ze op de Rosendalwerf te
Hardanger als haringschuit werd gebouwd. Ofschoon er tusschen de
fjorden veel wordt gedroomd!

En ook de toekomstige kapitein zou het niet hebben durven vermoeden,
toen de berichten over John Franklin zijn fantazie van acht- of
negen jarigen knaap gevangen hielden. Ofschoon de knaap wel velerlei
droomen kon!

De 30ste Mei van het jaar 1889 werd een merkwaardige dag in
het leven van veel noorsche jongens. In het mijne ten minste is
hij onvergetelijk. Het was de dag, toen Frithiof Nansen van zijn
Groenlandsche reis terugkeerde. Op dien zonnigen dag kwam de jonge
noorsche skilooper den fjord van Christiania binnenglijden, door de
geheele wereld bewonderd om de moedige daad, die hij had volbracht,
de overmoedige, de onmogelijk geachte daad! Mei vierde haar mooiste
lentefeest aan den fjord, de stad vierde mee feest, en het volk liet
zich niet onbetuigd.... Ik liep op dien dag met een snel kloppend
hart tusschen de vlaggen en het hoerageroep. Al mijn droomen uit de
kindsheid waren opnieuw ontwaakt, en voor de eerste maal ging door mijn
innerste wezen de fluistering: "Als gij nog eens de Noordwestelijke
Doorvaart zoudt kunnen tot stand brengen!"

Toen kwam het jaar 1893. En Nansen ging weer naar het Noorden.

Het was mij te moede, als moest ik mee!

Maar ik was nog te jong. Mijn moeder smeekte mij, thuis en bij mijn
studie te blijven. En ik bleef.

Toen stierf mijn moeder. Een tijdlang streed ik den zwaren strijd,
of ik haar wensch mocht weerstreven; maar het moest; niets kon mijn
drang naar het verre doel tegenhouden; ik liet de studie varen en
besloot mij voor te bereiden op het werk van den poolvaarder.

In het jaar 1894 voer ik op de oude _Magdalene_ als lichtmatroos van
Tönsberg uit op de zeehondenvangst in de IJszee. Dat was mijn eerste
ontmoeting met het poolijs, en zij beviel mij best. De tijd verliep en
ik maakte vorderingen. In de jaren 1897 tot 1899 voer ik als stuurman
met de belgische antarctische expeditie onder leiding van Adrien de
Gerlache naar de Zuidelijke IJszee. In dien tijd rijpte mijn plan,
om den droom mijner kindsheid te verwezenlijken en aan de doorvaart
om het Noord-westen te verbinden de studie van den tegenwoordigen
toestand der magnetische Noordpool.

Van invloedrijke en wetenschappelijke mannen kreeg ik inlichtingen
en goeden raad, en eindelijk kwam ook de dag, dat ik mijn plan aan
Frithiof Nansen mocht voorleggen.

Nansen gaf zijn bijval, maar zelfs daarmee was nog niet alles bereikt,
want voor een pooltocht is geld, veel geld noodig, en ik bezat niet
veel. Dat, wat ik mijn eigendom kon noemen, was juist voldoende voor
een schip en de wetenschappelijke instrumenten. En zoo bleef mij niets
anders over dan er op uit te gaan, om te trachten belangstelling
te wekken voor de expeditie bij menschen, die konden helpen. Het
was een gang door spitsroeden, en ik wou dien niet graag nog eens
overdoen! Maar de bemoedigende ervaringen waren het talrijkst; aan
mijn drie broeders had ik veel steun.

Mijn keus van een schip viel op een in Tromsö thuis behoorend jacht,
de _Gjöa_, dat in 1872 gebouwd was, zooals ik zei, op de werf van
Rosendal te Hardanger. De eigenaar was de schipper Asbjörn Sexe van
Haugesund. Nadat het lang op de haringvangst was geweest, voer het
in de IJszee en had meermalen zijn deugdelijkheid bewezen. In 1901,
het jaar, waarin ik het schip kocht, liet ik het voor een zomertocht
in de IJszee uitrusten, deed er een proeftocht mee en in Mei 1902
werden in Drontheim de nog noodige verbeteringen aangebracht in de
werkplaats van Isidor Nielsen, waar er vrijwat smeedwerk aan werd
verricht. Onze kleine motor, die bijzonder licht en practisch was,
13 P. U., kon door transmissie met alles, wat gedreven kon worden,
in verbinding worden gebracht. Hij werd ons aller lieveling. Als hij
niet liep, was het, of een goed vriend afwezig was. Ik kan gerust
zeggen, dat wij onze gelukkige vaart door de Noordwestpassage aan
onze uitstekende kleine machine te danken hebben.

In het voorjaar van 1903 legde de _Gjöa_ in de haven van Christiania
aan, om geproviandeerd te worden en van haar uitrusting voorzien. De
groote proviandkisten, alle van één model, werden als blokken in een
bouwdoos verpakt, en alles was zoo prachtig in orde, dat wij aan boord
van onze kleine _Gjöa_ levensmiddelen en verdere uitrusting voor vijf
jaren konden innemen. In Mei was het schip tot de afvaart gereed,
en alle deelnemers aan de expeditie waren bijeen.

Het waren de eerste luitenant Godfred Hansen, geboren in Kopenhagen
in 1876. Hij was eerste officier der expeditie. Gedurende zijn
diensttijd bij de deensche marine had hij verscheiden vaarten naar
IJsland en de Faröer gedaan en hij stelde levendig belang in het
poolonderzoek. Behalve eerste officier was hij ook onze astronoom,
geoloog en photograaf.

Dan Antoon Lund, eerste stuurman, geboren te Tromsö in 1864. Hij
was al aan het varen naar het hooge Noorden gewend, daar hij op een
walvischvaarder jaren lang harpoenier was geweest.

Verder Peter Ristvedt, geboren te Sandsvär in 1873, die als assistent
aan de proefvaart van de _Gjöa_ in 1901 deelgenomen had en onze
meteoroloog en eerste machinist was.

Helmer Hansen, tweede stuurman aan boord, geboren in Vesteralen in
1870, die al menige reis naar het Noorden had gedaan.

Gustav Juel Wiik, geboren te Horten in 1878. Hij had zijn opleiding
genoten aan het magnetisch observatorium te Potsdam en was mijn helper
bij de magnetische waarnemingen; hij was tweede machinist.

Adolf Hendrik Lindström, geboren te Hammerfest in 1865, de kok der
expeditie. Als kok had hij deelgenomen aan de tweede ontdekkingsreis
van de Fram.

Eenigen tijd bleven er nog geldzorgen, en eerst in Juni was alles
in orde en wij konden aan boord van ons scheepje gaan en de vaart
beginnen, om, als zoovele van onze voorgangers en in hun sporen,
onze taak in den dienst der menschelijke wetenschap te aanvaarden.

De tijd van wachten was ons allen zwaar gevallen en het was een
groote verlichting, toen we eindelijk de haven verlieten. Buiten de
zeven deelnemers waren alleen nog maar mijn drie broeders aan boord,
die ons den Christianiafjord uit wilden geleiden.

Om zes uur in den morgen bereikten we de haven van Horten, waar wij
tweehonderd kilo schietkatoen innamen. Springstoffen kunnen bij een
poolexpeditie van groot nut wezen, en het zou verkeerd zijn, ze niet
mee te nemen, zelfs als men ze, zooals bij ons het geval was, blijkt
niet noodig te hebben.

Om elf uur in den voormiddag waren we bij Färder. Het weer was beter
geworden, en de regen had opgehouden. Toen we de boegseertros los
wilden maken, brak die van zelf af en bespaarde ons dus moeite, en
met volle zeilen voer de _Gjöa_ nu vóór den wind naar het Zuiden en
salueerde met de vlag een laatsten groet aan de vrienden tehuis. Lang
keken wij de loodsboot na, lang wuifden we met onze mutsen en
beantwoordden de toegezonden groeten.

Nu eerst waren wij alleen, en de tocht was in allen ernst begonnen.

Daar de _Gjöa_ zeer beladen was, ging het niet snel voorwaarts. Daar
alles vooruit in orde was gebracht, konden wij terstond onze vaste
diensten geregeld waarnemen. Wat een heerlijkheid, geen tegenheden,
geen schuldeischers, geen vervelende ongeluksprofeten, geen spottende
gezichten... Niemand dan wij zevenen, die daar waren waar ze wilden
wezen en die in goed vertrouwen en vol hoop de toekomst tegengingen.

De vuurtoren van Lister was het laatste, dat we van het vasteland
te zien kregen. In de Noordzee kwamen een paar windstooten, die voor
diegenen van ons, wier zeevastheid nog komen moest, minder aangenaam
waren. De honden waren nu los gemaakt en liepen vrij rond. Op dagen,
dat de zee hol stond en het schip slingerde, liepen ze van den
een naar den ander, als om hun nood te klagen en onze gezichten
te bestudeeren. De hun toegemeten kost, een gedroogde visch en een
liter water per dag, is voor hun eetlust lang niet voldoende en ze
beproefden op alle mogelijke manieren iets extra's te veroveren. Ze
waren onder elkander oude bekenden en leven in vrede ten minste wat
de mannelijke leden van het gezelschap betreft; maar bij de beide
dames Kari en Silla, gaat het niet zoo goed. Kari is de oudste van de
twee en zij verlangt onvoorwaardelijke gehoorzaamheid van de andere,
die, daar ze ook al een volwassen dame is, zich daar niet in kan
schikken. Zij zitten elkaar dus nog al eens in het haar; maar Ola,
die als hoofd van den troep erkend schijnt, zoekt den strijd zooveel
mogelijk te verhinderen. Het is een onbetaalbare aanblik, als de
oude Ola, een hond, zoo verstandig als ik weinig honden heb ontmoet,
met de beide dameshonden, elk aan een kant van hem, rondspringt en
een vechtpartij tracht te voorkomen.

Het dagelijksche leven ging al spoedig zijn geregelden gang, en ieder
van de deelnemers maakte den indruk, alsof hij uitstekend op zijn
plaats was bij het hem aangewezen werk, zooals ook inderdaad het geval
was. Wij hebben een republikeinsch bestuur op de _Gjöa_ ingericht;
er zijn geen strenge wetten, want ik weet zelf, hoe onaangenaam de
strenge discipline is op de open zee. Men kan uitstekend werk erlangen,
zonder dat de roede der tucht steeds wordt gezwaaid.

In aansluiting bij mijn eigen ervaring had ik besloten, zooveel
mogelijk aan boord de vrijheid te handhaven; ieder moest het gevoel
hebben, dat hij binnen zijn eigen terrein heer en meester was. Daardoor
ontstaat bij verstandige menschen vanzelf een vrijwillige tucht,
die veel grooter waarde heeft dan de afgedwongene. Daarbij krijgt
ieder enkeling het bewustzijn, een mensch te zijn, waar mee gerekend
wordt als met een denkend wezen, en geen machine die maar wordt
opgewonden. De arbeidslust wint er altijd bij en daarmee het werk
ook. Ik zou ieder wel het op de _Gjöa_ ingevoerde stelsel willen
aanbevelen.

Mijn metgezellen schenen deze opvatting ook zeer te waardeeren, en de
overtocht met de _Gjöa_ leek meer op een vacantiereis van kameraden
dan op de voorbereiding op een ernstigen, jarenlangen strijd met
moeilijkheden.

Den 25sten Juni voeren wij tusschen Fair Isle en de Orkaden den
Atlantischen Oceaan binnen, en toen had men ons moeten zien! Met volle
zeilen en een frissche bries ging het pijlsnel westwaarts. Zij danste
op de golven, onze _Gjöa_, wedijverend in snelheid met de meeuwen!

Tegen het eind van Juli brak er onder de honden een ziekte uit. Het
leek wel, of hun verstand het eerst werd aangedaan; ze wandelden
suf op het dek in het rond en zagen en hoorden niets. Het voeder
smaakte hun niet of ze gebruikten volstrekt niets. Nadat het zoo een
paar dagen had geduurd, werden de patiënten aan de achterpooten lam
en sleepten zich maar met moeite voort. Ten slotte volgden stuipen
en wij moesten ze met een kogel uit hun lijden verlossen. Op deze
wijze verloren wij twee prachtige dieren, Kari en Jozef, overigens
tot groote vreugde van Silla, die nu de eenige hen in de korf was.

De vier overgebleven honden begonnen zich intusschen erg te vervelen;
ledigheid is des duivels oorkussen ook bij dieren. Lurven en Bismarck,
die tot nu toe zeer gehoorzaam aan Ola waren geweest, begonnen thans
weerspannig te worden en weigerden gehoorzaamheid. De eerstgenoemde
hond stookte Bismarck op. Dat was een groote, prachtige hond van
ongeveer twee jaren met een bek vol mooie tanden; aan Ola's tanden
had de tijd al geknaagd, al omgaf hem een zekere waardigheid als
aanvoerder, zoodat de anderen zich wel zouden bedenken, eer ze hem
aanvielen. Maar Lurven wist er wel raad op. In galop stoof hij op
Ola af, en Bismarck, die aan een grap dacht, sloot zich bij zijn
kameraad aan. Dichtbij Ola gekomen, hield Lurven plotseling stil,
waarop Bismarck, die niet op de list was voorbereid, in den muil van
Ola liep. Hij werd door den ervaren Ola dan ook toegetakeld.

Wij zagen nu scherp uit naar ijs en op den 9den Juli ontdekten we twee
smalle strepen, die in zee op en neer golfden; toen wisten wij, dat
nu spoedig de hoofdmassa van het ijs zich zou vertoonen. En inderdaad
spoedig hadden wij het pakijs dicht bij ons. In zijn gevolg kwam nevel
opzetten, de trouwe begeleider van het ijs, die ons gedurende een groot
deel onzer reis in de arctische wateren gezelschap heeft gehouden.

Den 11den Juli om half drie in den namiddag kregen we land in het
gezicht, iets ten westen van kaap Farewell aan Groenlands zuidpunt. De
hooge, verbrokkelde rotskust leverde een prachtigen aanblik op. Het
leek, alsof het ijs tot vlak aan de kust lag. Gedachtig aan den raad
van de schotsche walvischvangers Milne en Adams, hield ik mij ver
van de kust verwijderd, om niet in het ijs vast te raken. Den 13den
ontmoetten we de eerste ijsbergen, twee eenzame majesteiten. Diegenen
onder ons, die nog geen van die kolossen hadden gezien, waren er
opgewonden van, en de kijkers werden vlijtig gebruikt.

Dien dag voeren we een eind tusschen het ijs en schoten vier groote
zeehonden. Het versche vleesch smaakte ons overheerlijk na al ons
pemmikan! En Lindström had het druk over rolladen en zult en worst,
totdat alle bewoners van de _Gjöa_ watertandden. Hij vertelde  van
zijn culinaire triomfen  aan boord van de Fram;  maar liet ons toch
niet te lang wachten op zijn daden in het heden.

Ook den volgenden dag werd aan de zeehondenjacht gedaan met het gevolg,
dat zeven werden buitgemaakt. De harpoenen en messen waren daarbij
druk in gebruik, en onze vindingrijke machinist had uitgevonden, aan
de met de transmissie in verbinding staande peilmachine een slijpsteen
aan te brengen, die het slijpen uitstekend geheel alleen verricht. De
vaart langs de westkust van Groenland was levendig, en walvisschen
zagen we dikwijls vóór het schip. IJs zagen wij bijna niet; het was
door den krachtigen noordenwind naar het Zuiden gedreven.

Wij deden hier voor de eerste maal de ontdekking, dat het kompas
niet meer betrouwbaar was, een verschijnsel, dat veel voorkomt
aan die kust door de veel ijzer bevattende bergen. Verder in zee
kon men dan ook weer goed op het kompas vertrouwen. Op den mooien,
helderen zomerdag van den 24sten Juli hoorde men eensklaps roepen:
"Een zeil vooruit!" Alle verrekijkers werden voor den dag gehaald,
en er werd ijverig gegist. Het zou, besloot de meerderheid, ten slotte
wel een schip zijn van de deensche handelsvloot.

Daar werd een kijker met een forschen knap ingeschoven, en er klonk
een luid gelach.

"Heeren," zei luitenant Hansen, "het zijn ijsbergen."

En wij hadden het dek al netjes gemaakt met het oog op mogelijk
bezoek.....

Dienzelfden dag kregen wij het eiland Disco in het gezicht, hoog
en vlak van boven en uit de verte best herkenbaar. Maar het was nog
een lange weg erheen. Om acht uur 's avonds waren we er nog dertig
zeemijlen vandaan, en eerst om half elf den volgenden voormiddag
bereikten wij het land. Een rij ijsklippen scheen den toegang tot
het erachter liggende Godhavn te versperren. Maar al gauw kwam de
bestuurder der kolonie, Nielsen, met een boot naar buiten, om ons
welkom te heeten en binnen te loodsen. Zware windstooten kwamen ons
tegemoet, en wij moesten laveeren, daar de motor het niet alleen kon
klaarspelen. Des nachts om één uur wierpen wij het anker uit.

Godhavn ligt op een klein, laag eiland, dat van het eiland Disco
door een zeer smal kanaal is gescheiden. De plaats telde in 1903
honderd-acht inwoners, en is de zetel van den groenlandschen
inspecteur. De stad ligt zeer mooi met in het Noorden den hoogen
Discoberg en in het Zuiden en Westen de zee, die nu en dan vol is
met machtige ijsbergen.

Wij brachten een bezoek aan de autoriteiten van de plaats, den
inspecteur en den koloniebestuurder. Reeds in het vorige jaar had
ik gecorrespondeerd met den heer inspecteur Daugaard-Jensen, en
hij had beloofd, mij tien sledehonden met al wat er bij behoort,
te verschaffen. Hij ontving ons met groote vriendelijkheid en kon
ons mededeelen, dat alles goed en wel was aangekomen, de slede, de
kajaks, de ski, twintig vaten petroleum enz. De koninklijk deensche
Groenlandmaatschappij had de goedheid gehad, de geheele uitrusting
op een harer schepen hierheen te vervoeren.

Ons gezelschap deelde zich in twee partijen, de eene zou de
noodige waarnemingen doen, en de andere zou aan boord alles
bezorgen. Luitenant Hansen zorgde voor de astronomische, Wiik voor
de magnetische waarnemingen. Lund en Hansen zorgden voor alles aan
boord en maakten het schip gereed voor de verdere reis. Ristvedt ijlde
heen en weer en kwam handen te kort, om nu eens den astronoom, dan
weer den magneticus te helpen bij het aflezen van den chronometer;
nu eens was hij in het scheepsruim, en onderzocht de waterbassins,
dan weer bij de machines en tapte petroleum af.

Het was een drukke tijd! Maar wat vorderde alles goed! Allen schenen
bezield door een zelfde gevoel, dat al het werk goed moest gaan,
opdat we zoo gauw mogelijk klaar waren en verder konden varen.

Lindström verstond het, de heele machinerie te smeren, en wel op zijn
manier. Hij was overal, handelde met de Eskimo's over een gezouten
of verschen zalm, over een eidereend of een lomme. En in dezen tijd
was dus onze spijskaart afwisselend genoeg. Lindström's munten waren
de half verschimmelde honigkoeken van den bakker uit Christiania,
en al waren ze ook niet klinkend en zelfs niet lekker, ze bleken
toch gangbaar. Als een Eskimo op het schip verscheen, om handel te
drijven, werd Lindström op het dek gehaald; de onderhandelingen werden
in de Eskimotaal gevoerd en in goed Noordland-Noorsch. De antwoorden
vielen van beide zijden wel wat omslachtig uit, en de Eskimo's werden
al bescheidener en angstiger tegenover de vaderlijke, neerbuigende
manieren van Lindström, die niets ter wereld miste of verlangde.

Wij, die wisten, dat onze lieve kok geen woord van de taal der
Eskimo's kende, stonden om het paar heen en konden het lachen
haast niet laten. Als dan de onderhandelingen een poosje hadden
geduurd, maakt Lindström een teeken van plotseling begrijpen en
verdween in het scheepsruim. Zelfbewust en vergenoegd keert hij
terug met onder elken arm een honigkoek. De Eskimo ziet hem met
groote verbazing aan; hij heeft namelijk voor zijn zalm tabak willen
hebben. Maar bij de poging, om Lindström zijn vergissing duidelijk
te maken, stuit hij op een goedmoedige, neerbuigende, vaderlijke
onontvankelijkheid. Lindström neemt den zalm aan, de man krijgt de
koeken, en de zaak is beklonken. Het naspel is intusschen nog het
aardigst, namelijk als Lindström droogweg vertelt, dat hij ieder
woord van den Eskimo heeft verstaan.

Het aangename verblijf te Godhavn werd verbitterd door de muggen,
die ons van het begin tot het eind zoo hevig kwelden, dat wij vaak
onder het werken in de kajuit moesten vluchten, om een poosje rust
van de kwelgeesten te hebben. Den 31sten Juli waren we klaar. De
waarnemingen waren gedaan, en de uitrusting was aan boord gebracht. Ik
had aan ieder van de deelnemers aan de expeditie van onze dikke
wollen onderkleederen, IJslandbuizen en Nansenkleederen uitgedeeld,
en dus waren we voorbereid voor het verblijf tusschen het ijs.

Den 6den Augustus waren wij vóór Upernivik, waar zich honderden
van ijsbergen hadden verzameld. Drijfijs zagen wij nog niet, en
wij begonnen al te hopen, ongehinderd in de Melvillebaai te zullen
komen. Den volgenden dag voeren wij op 73 graden 30 minuten N.B.,
langs Itivdliharsuk, de noordelijkste door beschaafde menschen bewoonde
plaats. Den 8sten waren we bij het eiland Holms en zouden de vaart door
de Melvillebaai aanvangen. Dat is de meest gevreesde plek in dit deel
van den Atlantischen Oceaan, en vele schepen hebben er hun laatste
reis gedaan; maar de omstandigheden zijn vooral vroeger in het jaar
zoo bijzonder gevaarlijk. In Juni en Juli, als het ijs losgaat en de
walvischvaarders noordwaarts gaan, zoo vroeg mogelijk, want dan is men
het eerst ter plaatse, moeten er dikwijls groote moeilijkheden met het
ijs worden overwonnen. Het buitenste deel van het ijs in de baai gaat
het eerst los, het binnenste deel blijft liggen en vormt het land- of
pakijs. Langs den rand van dit ijs trachten de walvischvangers vooruit
te komen, en de verstandigen onder hen laten het ook niet los, voor ze
aan de noordzijde van de baai in open water zijn gekomen. Aan den rand
van het landijs vormen zich vaak natuurlijke dokken, waar de schepen
zich in veiligheid kunnen stellen, als het drijfijs aankomt. Wanneer
er geen natuurlijk dok is, hebben de meeste walvischschepen genoeg
manschappen, om in betrekkelijk korten tijd zich binnen het ijs
te werken.

Dan zetten wij koers naar kaap York; alles liet zich zeer gunstig
aanzien. Geen vast ijs was te herkennen, zoo ver het oog reikte, en de
Melvillebaai was ook vrij van blokijs en ijsbergen. Om drie uur in den
namiddag passeerden wij den wegwijzer, die bekend is als des duivels
duim, een rotspunt, welke zooveel op een opgeheven duim gelijkt,
dat wij allen in luid lachen uitbarstten. Wij heschen de zeilen en
lieten den motor met volle kracht werken, want wij moesten zoo snel
mogelijk door de baai varen. Maar, helaas, zou onze rechtstreeksche
vaart op kaap York niet van langen duur wezen. Reeds den volgenden
morgen werden we opgehouden door het pakijs.

In den loop van den nacht had zich vier duim dik nieuw ijs gevormd,
en wij moesten nu, als zoovelen vóór ons, in den zuren appel bijten
en zuidwaarts koers zetten. Eerst voeren we toch een eind het ijs
binnen, om het van naderbij te bekijken. Gladde vlakken en scherpe
kanten wezen er op, dat het pas kort te voren opgebroken landijs
was; wij waren dus waarschijnlijk te dicht bij het land gebleven. Nu
voeren wij verder zuidwaarts voorbij; naar het zuidwesten stak een
ijstong in zee vooruit; de lucht er boven was donker en duidde op
open water en achter die ijstong stak er nog een naar voren, maar
toen wij er tusschen trachtten door te dringen, werd het ijs dichter
en dwong ons tot den terugtocht. Meer naar buiten was de massa ijs
veel zwaarder, en het scheen wel, alsof wij ons bevonden op de grens
tusschen het pas gebroken landijs en het drijfijs. Ik besloot dus,
hier aanhoudend heen en weer te varen, omdat elke verandering in de
ijstoestanden hier dadelijk aan den dag zou treden.

En terecht! Omstreeks middernacht werd het ijs zachter, en wij konden
er zonder bijzondere inspanning doorheen varen. Tegelijk viel een
dichte, ondoordringbare nevel. Wie den ijsnevel der poolzeeën niet
heeft gezien, weet niet, wat nevel is. De Londensche nevel is er niets
bij. Wij konden niet zoo ver zien als de lengte van ons schip. Maar we
richtten ons in onzen koers naar het kompas, en het ijs maakte beleefd
plaats voor ons. Zoo kwamen we door de natte brij, waar nu en dan de
verschijning van een zeehond wat levendigheid bracht. Wij zwelgden in
versch zeehondenvleesch. Een groot voordeel van de aanwezigheid van
drijfijs is de overvloed van goed water. Bijna op elke schol staat
een plas heerlijk drinkwater, en wij konden ons de weelde veroorloven
van ons in zoet water te baden.

Den 13den Augustus stond ik des morgens om half drie rillend en
huiverend aan het roer, nadat ik om twee uur de wacht had afgelost. Als
poolvaarder moest ik het eigenlijk niet bekennen, dat ik het koud
had, maar het was zoo. Mijn beide wachtkameraden liepen op het dek
heen en weer en trachtten zich warm te houden, zoo goed het ging. De
nevel daalde al meer en maakte alles, waarmee hij in aanraking kwam,
druipnat. Het leven was zoo in den vroegen morgen geen genoegen. De
afgeloste wacht zat nu beneden bij de kokend heete koffie, die ze
wel verdiend had na zes uur werkens.

Plotseling drong een lichtschijnsel door den nevel. En als door een
tooverslag opende zich vóór mij een ver uitzicht in daghelderheid,
en juist vóór ons, schijnbaar heel dichtbij, lag de woeste omgeving
van kaap York, ons aandoend als een aanlokkelijk sprookjesland.

Wij schreeuwden allen luid van bewondering en verrukking; de
vrije wacht liet haar koffie staan en spoedig stonden wij allen te
zamen in stomme bewondering. Het was zulk een stralende morgen, zoo
bovennatuurlijk helder, dat het leek, of wij kaap York in een paar uur
zouden bereiken. En toch was de afstand nog veertig zeemijlen. In het
Oosten lag de geheele Melvillebaai met heel in de diepte enkele hooge
rotspunten. Een ondoordringbare ijsmassa vulde de baai, en machtige
ijsbergen staken hier en daar hun glanzend hoofd op.

Toen wij ons eindelijk omwendden, lag de nevel, waar wij plotseling
uitgeslopen waren, als een dichte muur achter ons.

Dat was een van de wonderen, die men alleen in het rijk van het ijs
ervaart; ze blijven iemand altijd bij en oefenen zulk een bekoring uit,
dat men ernaar verlangt ondanks alle ontberingen van een poolreis.

De ijstoestanden zagen er voor ons veelbelovend uit. Wel lag er nog
een weinig ijs te loefwaarts, maar wij sloegen er geen acht op. Maar
denzelfden dag tegen den middag sloot zich het ijs aaneen, zoodat
slechts een zeer smalle strook juist naar het Noorden open bleef. Wij
waren toen nog 25 zeemijlen van kaap York verwijderd. Het ijs vóór
ons werd weer zachter, alsof de weg te onzen behoeve geëffend werd,
en om vijf uur in den namiddag bereikten we den vasten ijsrand van
kaap York. Wij voeren er een eind langs met koers op kaap Dudley
Digges. Daar het nu weer mistig werd, legden wij aan het ijs aan,
om te wachten, tot het zou opklaren. Twee van onze jagers maakten
van de gelegenheid gebruik, om op vogels te jagen en na een paar uur
kwamen ze met hun boot terug en met zooveel vogels, dat er genoeg
was voor een geheelen maaltijd.

Bij het heldere weer van den volgenden morgen zagen wij om ons heen
alles dicht in het ijs, maar een zeemijl ten zuiden zagen we een groot
wak, dat we met veel moeite bereikten. Het lag naar het Westen open
en bracht ons in de ijsvrije zee. De Melvillebaai was overwonnen,
en we hadden alle reden vergenoegd te zijn. Dit stuk zee had altijd
als het zwaarste eind der geheele Noordwestelijke Doorvaart mij voor
den geest gestaan, dat wil zeggen, met een zoo klein schip als het
onze. En nu waren we er zonder ongelukken door gekomen.

Den 15den Augustus bereikten we om vier uur in den namiddag Dalrymple
Rock, waar de kapiteins der schotsche walvischvaarders, de heeren Milne
en Adams, een dépot voor ons hadden laten aanleggen. Dalrymple is naar
de beschrijvingen licht te herkennen; de rots stijgt in kegelvorm recht
uit zee op. Wanneer men als wij van het Oosten komt, ziet men eerst
een ander ervoor gelegen eiland, dat is het eidereendeiland. Daar en
bij Dalrymple Rock verzamelen de Eskimo's elk jaar een menigte eieren.

"Twee kajaks vooruit!" riep plotseling de man in den mastkorf. In een
oogwenk waren op eens allen op het dek. Ik liet de machines stilstaan
en de kajaks werden aan boord genomen. Wij waren zeer nieuwsgierig,
deze noordgroenlandsche Eskimo's te leeren kennen. Ze zagen er niet
kwaad uit. Hun kleeding leek ons in het begin wat vreemd; ze waren
levendig, schreeuwden door elkaar en gesticuleerden met de armen. Zij
hadden blijkbaar iets heel bijzonders te berichten. Maar wij verstonden
er geen woord van. Toen vertrok plotseling een van hen den mond tot
een breeden grijns en bracht uit: "Mylius!"

En daarmee ging ons een licht op. Nu rieden wij, wat hij meende. De
zoogenaamde Deensche litteraire Groenlandexpeditie onder Mylius
Erichsen moest in de buurt wezen. Naar wat we van hen wisten, hadden
wij gedacht, dat ze onder de Eskimo's bij kaap York werkten.

Nauwelijks was de naam uitgesproken, of er klonk van achter een groote
ijsmassa luid schieten en knallen als in een echten veldslag, en van
daar kwamen bliksemsnel zes kajaks aangevaren. Een was versierd met
een kleine noorsche vlag en een andere met een deensche. Dat was in
waarheid een blijde verrassing!

Weldra hadden we den leider der expeditie en een der deelnemers, den
heer Knut Rasmussen met vier Eskimo's aan boord. Zij werden vriendelijk
ontvangen en moesten veel vertellen. Vragen en antwoorden klonken druk
door elkaar, en het duurde een poos, tot we van weerszijden kalm genoeg
waren voor een rustig gesprek. Onze grootste zorg was iets van het
dépôt te hooren, en gelukkig vernamen we, dat het in de beste orde was.

Des avonds om zeven uur bereikten we Dalrymple Rock. Er is geen haven
op het eilandje; dus lagen we er onbeschut. Ik voer dadelijk met
Lund aan wal, om het dépôt in oogenschouw te nemen en te beslissen,
hoe de overbrenging aan boord moest plaats hebben. De heer Mylius
Erichsen gaf mij een brief van de heeren Milne en Adams, waarin ze
ons geluk op de reis wenschten. Ik kan hun niet genoeg danken voor
de zorgvuldigheid, waarmee ze alles hadden beschikt.

De voorraad lag tusschen groote steenen op een vlak weidje en was
aan alle zijden met prikkeldraad omgeven. Aan den voet der zee lag
een oude ijsrand, die een eind in zee vooruitstak en dus een soort
van kade vormde. Wij besloten dus, onzen boom als kraan op die kade
op te richten en met behulp daarvan de kisten, nadat we ze op sleden
erheen hadden gebracht, direct in de boot over te brengen. Om geen te
ver boottransport te hebben, bracht ik de _Gjöa_ zoo dicht mogelijk
bij den wal en wierp daar het anker uit. Ik geef toe, dat het aan een
open kust onvoorzichtig was, maar voor ons was er veel mee gemoeid,
als we vlug klaar konden zijn. Wij zonden dus een boot aan land, om den
derden deelnemer der expeditie, graaf Moltke, die ziek was, te halen.

Een haastig avondeten was spoedig gebruikt, en om tien uur gingen we
aan het werk. Luitenant Hansen bleef aan boord, om daar het opzicht
te houden. Ik nam met den vriendelijken bijstand van onze deensche
gasten en eenige Eskimo's het werk aan den wal op mij. Hansen zou de
kisten aanvoeren en Lund ze aan boord tillen. Het dépôt, 105 kisten,
moest als deklast gestouwd worden. Intusschen werd door Ristvedt en
Wiik de motor schoongemaakt en gepoetst.

Des morgens om twee uur gunden we ons rust bij een kop koffie, die
we wel verdiend hadden. De kisten wogen gemiddeld hun honderddertig
kilogram en waren dus geen kinderspeelgoed. Om half drie kwam tot
mijn groote vreugde graaf Moltke bij ons. Na de koffie begonnen we
met nieuwen ijver. Ik kreeg nu steun van vier Eskimo's. Er is zooveel
over geschreven, dat de Eskimo's lui en onwillig zijn en in het bezit
van alle slechte eigenschappen, dat ik uitdrukkelijk moet verklaren,
hoe er niets van dat alles op deze menschen paste. Zij hanteerden
onze kisten, waaronder er waren van 200 kilogram, met behendigheid en
zorgvuldigheid, die niet te verbeteren waren. En in plaats van met
gevloek en gescheld en verwenschingen, die bij beschaafde arbeiders
altijd de begeleiding van zoo'n werk zijn, begeleidden zij hun
inspanning met gezang en vroolijkheid.

Toch waren we niet klaar vóór zeven uur 's avonds.

Wij waren nu zwaar beladen. Vóór ons lag een muur van zware, pas
gevormde ijsbergen, die we ons met alle macht van het lijf moesten
houden. Groenland werd kleiner en kleiner en we zetten koers naar
kaap Horsburg, den noordelijken ingang van de Lancastersond. Het
weer bleef gelukkig stil en helder. Zooals de _Gjöa_ nu beladen was,
zou ze geen storm kunnen weerstaan. In de Lancastersond hielden wij
de richting van den noordelijken oever, omdat ik besloten had naar
Beechey-eiland te varen, om er een reeks magnetische waarnemingen te
doen. Met uitzondering van weinig ijsbergen was het vaarwater zoo goed
als ijsvrij. In nevel voeren we tot kaap Warrender. Daar trok hij op,
en toen we het land konden zien, bleek het zeer te verschillen van
Groenlands woest en verbrokkeld aanzien. Duidelijk is plateauformatie,
maar die wordt vaak plotseling afgewisseld met koepelbergen. In den
nevel, die weldra ons weer omhulde, en met het kompas, dat niet geheel
betrouwbaar was, voeren we enkele malen verkeerd en eerst na een druk
heen en weer kruisen bereikten we den 22sten Augustus om negen uur
des avonds het eiland Beechey en gingen voor anker aan de Erebusbaai.

Wij waren diep onder den indruk van de herinneringen aan de
Franklinexpeditie, die ons op Beechey-eiland bestormden, waar John
Franklin's laatste veilige winterhaven was geweest, en waar in opdracht
van lady Franklin tot aandenken aan haar man en zijn metgezellen
door Mc. Clintock een marmeren gedenkplaat was neergelegd. Zij lag
er nog, waar ze in 1858 geplaatst was aan den voet der Belcherzuil,
die opgericht was ter herinnering aan de Belcherexpeditie. Aan die
zuil is ook een kleine gedenkplaat aangebracht voor den in de buurt
verdronken franschen luitenant Bellot. Wij vonden het alles in den
besten toestand, ook de graven; een enkele omgevallen grafsteen werd
door ons weer opgericht.

Den 24sten Augustus, om twee uur in den namiddag, voeren wij weg van
Beechey-eiland, dankbaar voor de gunstige ijstoestanden, die we tot
nu toe hadden aangetroffen. Het jaar 1903 moest wel een buitengewoon
gunstig ijsjaar wezen. Bijna zonder eenig bezwaar waren wij in een
streek doorgedrongen, waar onze voorgangers den zwaarsten strijd
met storm en ijs hadden moeten voeren. Nu hielden wij koers naar de
Peelsont, en om negen uur in den avond bevonden we ons tegenover het
eiland Prescotte, welk eiland een merkpaal werd op onze vaart. De
kompasnaald weigerde volkomen haar dienst, en wij waren er op
aangewezen, als onze voorvaderen, de oude Vikingers, te varen naar de
hemellichamen. Dat is al in een gewoon vaarwater niet gansch veilig;
maar hier is het veel moeilijker, omdat de hemel twee derden van den
tijd geheel met een ondoordringbaar neveldek aan het oog onttrokken
is. Wij voeren intusschen bij helder weer af, en de volgende dag was
geschikt om de nieuwe navigatiemethode in te studeeren, want we hadden
afwisselend nevel en helder weder.

Op dek genoot ik van den zonneschijn, zoo vaak hij doorbrak; ik
hield mij zoo kalm mogelijk, maar ik gevoelde angst, toen wij de
eilandengroep De la Roquette naderden, tot waar in 1875 Sir Allan Young
met de Pandora was doorgedrongen, en waar hij op een ondoordringbaren
ijsmuur was gestooten. Zou de _Gjöa_ gelukkiger zijn?

Ja, zij was het; wij vonden er open water, maagdelijk  water, waar
nog geen europeesch schip in was doorgedrongen. Eerst nu meenden wij
onze taak recht te hebben aangevangen.

Het volgende twijfelachtige punt was de Bellot-straat. Mc. Clintock had
er twee jaren gelegen, zonder verder te kunnen komen. Wij vonden er
alleen een zeer smalle strook verbrokkeld landijs. Een dichte nevel
lag boven de straat, en toen wij bij kaap Maguire gekomen waren,
troffen we er een massa zacht ijs. Juist toen we er op los gaan
wilden, werd de nevel zoo dicht, dat wij als door een zwarten muur
omsloten waren. Daar wij geen kompas gebruiken konden en de nachten
al donker werden, zou het gevaarlijk kunnen worden en ik besloot,
terug te varen. Wij kregen menigen stoot van het ijs, maar alles liep
goed af, en toen den volgenden morgen het weer opklaarde, konden we
den motor krachtig laten werken langs de Tasmania-eilanden naar de
James Ross-straat.

In dat moeilijke vaarwater ging het langzaam verder, toen ik op 22
Augustus 's avonds bezig was, mijn dagboek bij te schrijven. Daar
op eens hoor ik een schreeuw; die mij door merg en heen drong. Er
moest iets bijzonders gebeurd zijn. In een oogwenk waren alle man
op dek. In den stikdonkeren nacht, die gelukkig volkomen windstil
was, sloeg een hooge vlam met dikken, verstikkenden rook uit het
machineruim. Daar moest brand zijn midden tusschen petroleumtanks,
die tien duizend liter bevatten! Wij allen wisten, wat gebeuren moest,
als de vaten heet werden; dan vloog de _Gjöa_ met al, wat er in was,
als een bom in de lucht. Wij liepen als razenden heen en weer. Een
man sprong naar Wiik beneden in het machineruim, waar deze trouw
op zijn post gebleven was, om hem te helpen. Allereerst werden onze
beide steeds klaarstaande brandbluschapparaten gebruikt, en daarna
schepten we water; wij schepten als om het leven, en in ongeloofelijk
korten tijd waren we het vuur meester. Een hoop poetskatoen, dat op
de vaten had gelegen en met petroleum gedrenkt was, had vuur gevat
en was dadelijk lustig gaan branden.

Langs de kust zetten wij nu onze vaart in zuidelijke richting voort
tot we in de buurt van Boothia Felix dieper vaarwater kregen. De
gevaren van zee en wind hielden er het schip vijf dagen vast. Voorbij
King Williamsland kwam de _Gjöa_ nog; maar toen werd daar, waar de
Simpsonstraat zich naar het Westen opent, geankerd in een kleine,
beschutte haven van genoemd eiland, die later den naam van de
Gjöahaven kreeg.

Daar westwaarts de zee ijsvrij was, lag de route naar de
Noordwestelijke Doorvaart open voor ons, maar daar we ons tot hoofddoel
hadden gesteld, over de magnetische pool onderzoekingen in te stellen,
besloten wij hier ons winterkwartier op te slaan. De herfststormen
waren nu in vollen ernst begonnen, en het vaarwater was, dat wist ik,
westwaarts zeer ondiep. Voordat ik mij echter verder in de haven
waagde, wilde ik er met een boot varen. Naar onze waarnemingen op
Beechey-eiland lag de magnetische noordpool nog ongeveer op haar oude
plaats, en daar de Gjöahaven ongeveer negentig zeemijlen van die plek
verwijderd was, was ze, volgens de mannen der wetenschap voor ons als
vast station zeer gunstig gelegen. Wanneer wij dus onze observatoria
wilden bouwen en alles voor de overwintering in gereedheid wilden
brengen, moesten we ons haasten. Wij hadden ook in de laatste weken
zwaar gewerkt en hadden behoefte aan een poosje rust. En waarom zouden
we nog verder westwaarts een haven zoeken, die we mogelijk niet eens
zouden vinden? Hadden we de voltooiing der Noordwestelijke Doorvaart
tot ons hoofddoel gehad, dan zou de zaak anders hebben gestaan,
en niets zou mij van verder varen hebben afgehouden.

Den 13den September 1903 voer ik met Lund en luitenant Hansen de haven
binnen. De ingang was niet zeer breed; op de smalste plek zouden
nauwelijks twee schepen elkaar kunnen passeeren. Maar de loodingen
toonden een bevredigende diepte, gemiddeld zes vadem water. De haven
zelf was in elk opzicht naar wensch.

Den volgenden dag, Maandag den 14den September, 's morgens om vijf uur
voeren wij met ons schip tot dicht bij den oever als aan een kade. En
nu konden we ons werk voor de overwintering aanvangen. Eerst kwam de
beurt aan alle honden, die per boot aan land werden gebracht. In een
beschut hol wegje sloegen we palen in het zand, spanden er touwen
tusschen en bonden er de honden vast. Zij waren natuurlijk hoogst
beleedigd over deze soort van verbanning, maar voor ons was het
een gemak, ze op het schip kwijt te zijn, waar ze ons maar in den
weg liepen.

Daarna richtten we tot hulp bij het lossen een luchtspoorweg in. Ik had
besloten, alle proviand aan den wal te brengen, om zooveel mogelijk
ruimte aan boord te hebben; Lindström zou ook ruimte voor al zijn
keukengereedschap krijgen.

De luchtspoor bestond uit een stalen tros, die van het midden van den
mast naar de oude strandlijn gespannen werd, ongeveer twintig meter
achter de tegenwoordige. Wij hadden daar een geschikte opslagplaats
gevonden voor de kisten. Aan land was de tros vastgemaakt aan het
werpanker, dat we wel een meter diep in het zand hadden begraven en
toen nog stevig in den ondergrond hadden gedreven.

Op de tros wandelde een blok heen en weer met een inhaler aan den wal
en een aan boord. Met behulp van een takel werden de kisten uit het
scheepsruim geheschen in het blok gehangen, dan losgelaten en dan
wandelden ze vroolijk naar den wal. Ristvedt en ik namen de kisten
in ontvangst; de overigen arbeidden allen aan boord. Wij legden de
kisten op een houtonderlaag; zoodra we een kist aan land hadden,
sloegen we er den houten deksel af, draaiden de kist om, tilden
de buitenste houten kist op en nu stond de binnenste blikken kist
vrij. Bij het opstellen der kisten werd trouw het nommer genoteerd
met den inhoud, zoodat men altijd gemakkelijk zou kunnen vinden,
wat men zocht. De ledige houtbakken werden zorgvuldig bewaard, om
later als bouwmateriaal te worden gebruikt.

Wij werkten van vijf uur in den morgen tot des avonds om acht uur. Den
achturendag hadden we nog niet, maar hij zou nog komen! Enkele
voorboden van den winter, regen en sneeuw, kregen we al te voelen,
maar we hoopten dat de komst van dat jaargetijde zich nog zoo lang
zou laten wachten tot we klaar waren.

Den 17den tegen den avond waren we met lossen klaar; we bouwden een
huis van zeildoek over de kisten heen en het geheel deed zich uitnemend
voor. Om den voorraad tegen vocht te bewaren, groeven we nog een diepe
sloot om het huis. De springstof werd verder het land in geborgen en
met een tentje gedekt. Later werden ook onze kleederen en alle dingen,
die geen vocht konden verdragen, in het proviandhuis overgebracht,
want dat was het droogste punt van al onze ruimten gebleken.

Toen begon de inrichting aan boord. Eerst werd beneden in het
scheepsruim alles in orde gemaakt; toen was de keuken aan de beurt,
die midscheeps lag, zij werd overhoop gehaald en in het ruim weer
opgesteld. Hier beneden voerde dan Lindström het commando, en hij
bleef bestuurder van zijn keuken van September 1903 tot Juni 1905.

Om dan voor het begin van den winter nog zooveel mogelijk uit
te richten, verdeelden we ons gezelschap in twee partijen. Vóór
alle dingen moesten onze observatoria gebouwd worden en er moest
versch vleesch voor den winter verkregen worden. Rendieren hadden
zich tot nu toe maar weinig in onze nabijheid laten zien. Lund en
Hansen werden daarom met een boot naar het eilandje Eta gezonden,
dat midden in de Simpsonstraat ligt, en waar, naar ik uit berichten
wist, de rendieren zich in den herfst in groote troepen vertoonen. Den
21sten September trokken zij met proviand voor veertien dagen er in
den vroegen morgen heen.

En wij, anderen, gingen bouwen.

Wiik had den magnetischen meridiaan, in welks richting het huisje
met de zelfregistreerende instrumenten zou worden gezet, vastgesteld,
en de buitenomhulling van de proviandkisten die als bouwmateriaal zou
dienen werd nauwkeurig onderzocht, of er mogelijk ook ijzeren spijkers
in zaten. Maar de kisten waren alle naar dezelfde maat gemaakt en met
koperen nagels ineengespijkerd, die geen invloed op de magnetische
waarnemingen konden uitoefenen.

Als bouwterrein hadden we den heuvelkam gekozen aan den kant der
Simpsonstraat. Fondament voor de instrumenten vormden aaneengemetselde
steenen, en dan ging het aan het bouwen. De kisten werden met zand
gevuld; van binnen en van buiten werd het huis met teer bestreken en
ten slotte het geheel met zand bezwaard. Rondom het geheel groeven
we weer een sloot, die het water moest afleiden. Den 26sten was het
observatorium gereed. Denzelfden dag keerden Lund en Hansen tegen
den avond van hun jachtuitstapje terug. Ze hadden geluk gehad; hun
boot was beladen met twintig  verslagen rendieren. Reeds ongeveer
twaalf zeemijlen van de haven verwijderd hadden ze een plek getroffen,
waar groote troepen  rendieren graasden. De dieren waren zeer schuw
en moeilijk te naderen, zeiden  de jagers. Ze hadden daarom een tent
opgeslagen en hadden verscheiden dagen gejaagd. De plaats was in de
nabijheid van Booth Point, die ons later zoo vertrouwd zou worden,
toen we met de Eskimo's en hun kamp hadden kennis gemaakt. Die
menschen vertelden, dat ze de jagers wel hadden  gemerkt, maar zich
om de geweren niet in de buurt hadden gewaagd.

Den 29sten September begonnen we den bouw van het huis, waarin Ristvedt
en Wiik zouden wonen. Daarvoor hadden we ongeveer zestig kisten noodig,
terwijl we voor het andere observatorium veertig hadden gebruikt. Het
stond op denzelfden heuvelkam als het observatorium; 75 meter verder
en met uitzicht naar alle kanten.

Ook aan boord was allerlei te doen; er werden dubbele vensters ingezet;
de petroleumkachels werden geplaatst en de ventilatie werd geregeld. In
de kajuit maakte men het zich aangenaam, en na voldane dagtaak was het
een onbeschrijfelijk genot, te kunnen wonen in warme, goed verlichte
vertrekken en iets goeds te eten te krijgen. Wij strekten ons dan in
onze kooien met bijzonder welbehagen uit. We moesten erkennen, dat we
naar alle richtingen zeer bijzonder door het geluk begunstigd waren
geworden, ook met betrekking tot de levensmiddelen, daar er twintig
rendieren goed en wel versneden en opgehangen waren. Het was al koud
genoeg, dat het vleesch niet bederven kon.

Den 29sten werd tot slot het geheele schip met zeildoek overtrokken;
toen waren we volkomen klaar aan boord en konden wèl voorbereid den
winter te gemoet zien.

Den eersten October zag alles er wintersch uit. Het door
den noordoostenwind tegen het schip gestuwde zeewater bevroor
oogenblikkelijk en bekleedde de _Gjöa_ met een dicht pantser. De
stuivende sneeuw woei ons in de oogen en verbond zich in het water
tot een soort van brij, waar de halve haven mee bedekt was. Dat was
het begin van de ijsvorming, en toen de wind verflauwde, hadden we
draagkrachtig ijs.

In den nacht was intusschen het schip naar den oever gedreven,
want onze ankers hadden geen houvast genoeg gehad. Dat was niet erg,
maar als het ijs in ernst vast werd, kon de _Gjöa_ om den springvloed
niet op het bij eb blootliggend strand blijven, en zoodra dan ook den
volgenden dag de wind bedaarde, trokken we het schip naar buiten en
verankerden het op vijftig meter afstands van het strand. Verder van
de dierbare proviandtent wilden we niet graag zijn.

Den 3den October hadden we een bruikbaren weg over het ijs naar
het land.

Wij zagen dat najaar kudde na kudde van rendieren en konden zooveel
bemachtigen als we wilden. Het ijs vroor denkelijk dat jaar anders
dicht dan anders, en toen de dieren bij hun gewone overgangsplaats
van King Williamsland naar het vasteland open water vonden, trokken
ze de kust langs, om een nieuwe plek voor den overtocht te zoeken.

Er lag nu een dik sneeuwdek, en daar het land eentonig is en
zonder verheffingen van beteekenis, was het dikwijls moeilijk, de
goede richting te houden. Eens waren we in twee partijen erop uit
geweest, om vleesch binnen te rijden, de luitenant en ik, Ristvedt
en Wiik. Het was al volkomen donker, toen luitenant Hansen en ik
weer aan boord terugkeerden. Maar de anderen waren nog niet gekomen;
ze kwamen eerst een paar uur later. Zij waren al mooi op weg geweest,
de Noordwestelijke Doorvaart op eigen gelegenheid en per hondenslede
te vinden, want in de duisternis waren ze, zonder het te merken, de
haven voorbijgegaan en toen in westelijke richting verder gegaan. Toen
ze ten laatste bespeurden, dat ze verdwaald waren, lieten ze de sleden
achter en gingen langs het strand naar huis.

In dezen tijd kregen ook de honden, die tot nu toe onder den vrijen
hemel hadden gekampeerd, hun hondenhuis. Het werd ingewerkt in
een geweldigen sneeuwhoop. Een van onze booten werd er als dak
overheen gelegd, en daar stond het mooiste hondehok, dat men zich
kan voorstellen. Het heele gebouw werd met sneeuwwater overgoten en
vormde daardoor een vast geheel. Het was in twee deelen verdeeld;
in de eene helft woonde het oude tweetal van de Fram en in de andere
de Godhavntroep.

Tegelijk werd voor een belangrijke aangelegenheid gezorgd. In het
ijs aan stuurboordzijde werd een gat gehouwen en een sneeuwhuis
werd er overheen gebouwd. Het gat werd den heelen winter door
opengehouden, opdat men in geval van brand water bij de hand zou
hebben. De inrichting werd het brandstation genoemd, en Lund werd
tot chef ervan gekozen. Maar brandweerhoofdman van de _Gjöa_ te zijn,
was geen zeer benijdenswaardige positie. Elken morgen moest hij naar
buiten, om voor het openhouden van het gat te zorgen. Als het ijs een
dikte van bijna vier meter had bereikt, als in onzen eersten winter,
is dat geen lichte taak.

De nieuwe sneeuw was thans zoo stevig samengebakken, dat ze een
uitstekend bouwmateriaal opleverde. Ik ging daarom met Lund en Hansen
het gebouw oprichten, waarin we in den loop van den winter de absolute
magnetische waarnemingen konden doen. Er werd een van het andere 75
meter verwijderd gebouwtje gezet in de richting van den magnetischen
meridiaan. Wij haalden het bouwmateriaal uit een dichtbij zijnd hol
wegje, waar de sneeuw in groote hoeveelheid hard was saamgebakken. Het
huis zou acht meter lang, twee meter breed en een meter tachtig hoog
worden. De blokken werden met de zaag uit de sneeuw gezaagd.

Hoe dicht de sneeuw was, blijkt wel daaruit, dat de blokken gemiddeld
honderd kilogram wogen. Toen we de laatste rij er boven op legden,
hadden we drie man noodig, om ze op hun plaats te tillen. Voor het dak
werd dunne, doorzichtige stof aaneengenaaid en erover getrokken. Op
die manier kregen we een uitstekend huis voor de absolute magnetische
waarnemingen.

Daar de koude nu kwam opzetten en al meer voelbaar werd, moesten we
ook aan onze persoonlijke winteruitrusting denken. Door onze gelukkige
rendierjachten hadden wij een menigte prachtige vellen gewonnen. Hoe
men die looien en tot onderkleeding verwerken kon, daarover braken de
luitenant en ik ons telkens weer het hoofd. Bovenkleeren van rendiervel
hadden we van huis meegebracht; daarover behoefden we ons geen zorg te
maken, maar als we zachte, fijne onderkleeren hadden kunnen krijgen,
zou dat heerlijk zijn geweest. Wij kozen nu alle huiden der jonge
kalvers uit, sleepten ze in de kajuit en begonnen met ons werk. Geen
van ons had een flauw vermoeden, hoe wij het aanleggen moesten. Wij
wisten wel, dat men de vellen moest uitspreiden, om ze te drogen, maar
of dat bij een zwak of een sterk vuur moest gebeuren, daar wisten we
niets van. De luitenant keek naar mij en ik naar hem, en wij kwamen
tot het besluit, dat het goed zou wezen, de vellen onder de zoldering
uit te spannen. Zooveel vellen als er maar met mogelijkheid plaats
konden vinden, werden uitgespannen, en weldra leek de kajuit op een
mengeling van een slagerij en een looierij. Dagelijks bevoelden we
de huiden, en als wij ze voor droog genoeg hielden, namen we ze
af en begonnen het werk. Wat gaven we ons een moeite! Wij zouden
graag resultaten bereiken, en hoe ver we het hadden kunnen brengen,
is niet te zeggen. Bij gebrek aan iets beters zouden we wel stof
voor onderkleeren klaar gekregen hebben, al was het dan niet eerste
qualiteit. Maar als de nood op het hoogst is enz. De hulp kwam nog
vóór we eraan dachten.

Den 17den October hadden Ristvedt en Wiik hun huis voltooid. Het werd
dadelijk gedoopt en ontving den naam Magneet. Het muntte niet zoozeer
uit door zijn aanzien, als wel door zijn ligging, want het stond
boven op den top van een ongeveer dertig meter hoogen heuvel en had
een prachtig uitzicht over de geheele Simpsonstraat. Nu kon er niets
gebeuren, of het werd dadelijk van uit de "Magneet" ontdekt. Mocht
er visite bij ons komen, ieder moest eerst daar voorbij. Indien een
beer op het ijs van de baai mocht verdwalen, dadelijk zou hij van
daar uit worden waargenomen. In het kort de bewoners van het huis de
Magneet beheerschten den omtrek.

Het huis was evenals het vorige van kisten gebouwd, die met zand werden
gevuld. Het was wel geen kasteel, maar daarover waren wij het allen
eens dat zij tweeën er vrijwat beter woonden dan wij aan boord. Het
huis had maar één kamer, die tegelijk slaap- en werkkamer was. In
den eenen hoek stond een groot en breed, uit kistenplanken getimmerd
bed. De beide bewoners hadden ontdekt, dat één bed minder plaats innam
dan twee, en tevens vonden dat twee in één bed gemakkelijker warm
te houden waren dan één alleen, en daarin moest men hun wel gelijk
geven. Alles in aanmerking genomen, was het geheel zeer doelmatig
ingericht. Onmiddellijk naast het bed stond een tafel met een bank
aan elken kant. De andere helft van de kamer was zoo verdeeld, dat
Ristvedt zijn werkbank aan de eene zijde en Wiik zijn werktafel tot
vastlegging der magnetische krommingen aan de andere had. De grond
was met planken van kisthout en met rendierenvellen belegd. Het huis
had ook twee vensters, een met uitzicht op de zee en een, dat naar
de _Gjöa_ keek.

Voor zoo ver ik weet, werden hier voor het eerst in de poolstreken
kisten als bouwmateriaal gebruikt. Als men iets heeft, waarmee men ze
kan vullen, zou ik er de voorkeur aan willen geven boven elk ander
materiaal, heeft men echter geen zand, dan is het er anders mee
gesteld. Wiik en Ristvedt woonden ongeveer twee jaren in het huis,
genaamd de Magneet, en ze hadden niet willen ruilen met ons aan boord
der _Gjöa_. Luitenant Hansen en ik woonden samen in de kajuit; maar
het was zeer vochtig bij ons, en we moesten den geheelen winter door
's avonds groote stukken ijs uit onze kooien slaan. Voorin het schip
woonden Lund, Hansen en Lindström, en het was daar ook wel vochtig,
maar toch niet zoo erg als bij ons in de achterkajuit. Den eersten
winter hadden we het heele schip met sneeuw toegesloten en toen
daalde de temperatuur in de voorkajuit niet beneden het vriespunt;
maar in de achterkajuit hadden wij het steeds onder nul graden. In
den tweeden winter liet ik het schip open liggen, in plaats van het
met sneeuw te bedekken. Ofschoon deze winter veel zachter was dan de
eerste, daalde de temperatuur in de voorkajuit bij nacht toch gauw
onder nul. Toen ik hierop het vaartuig weer liet toedekken, trad na
korten tijd de oude toestand weer in.

Uranienborg, ons astronomisch observatorium, was het laatste bouwwerk
in de reeks. Op een voormiddag kwamen wij allen bijeen, om den
astronoom bij den bouw van een voor hem passend huis te helpen. Hij
gaf de voorkeur aan den rondbogenstijl, en we bouwden goedsmoeds een
Eskimohut. Het gebouw werd niet bijzonder prachtvol, maar het kwam
toch tot stand.

Eens op een morgen, toen we op den heuvel stonden, om ons ontbijt onder
een vroolijk praatje te verteren, en daarbij als gewoonlijk ook een
beetje op rendieren loerden, wees een van ons naar het Noorden en zei:

"Daar zijn ze waarachtig al weer!"

En dadelijk werden de toebereidselen tot de jacht gemaakt. Maar
Hansen bleef kalm naast mij staan en scheen zijn ongewoon scherpe
oogen buitengewoon in te spannen.

"Nu, Hansen, heb je geen lust vandaag op de rendierenjacht te gaan?"

"O jawel," zei hij, "maar niet op die rendieren daarginds, want die
loopen op twee beenen."

Na die verbluffende uitspraak liep ik naar mijn verrekijker en richtte
dien op de vermeende kudde rendieren. En werkelijk daar in de verte
stonden vijf menschen!

Eskimo's!

Nu hadden wij al steeds wijd en breed over de Eskimo's gepraat, maar
we hadden het op allerlei gronden voor heel onwaarschijnlijk gehouden,
dat we met hen zouden samentreffen. We hadden al eind October, en
dachten dus, dat we er dit jaar niet op behoefden te rekenen en zoo
waren ze ons geheel door het hoofd gegaan.

En daar waren ze nu!

Alles, wat wij over deze arctische barbaren wisten, drong thans
plotseling tot ons door. Met de noord-amerikaansche Eskimo's viel
volstrekt niet te spotten, dat wisten we uit de oude reisbeschrijvingen
uit deze streken. Uit "Roos en Klutschak" hadden we geleerd, dat het
Eskimowoord "Teima" de beste groet was, waarmee men hun tegemoet treden
kon. Het beduidde ongeveer een recht hartelijk: "Goeden dag!" En wij
hadden ons het woord "Teima!" in alle mogelijke uitspraken ingeprent.

Intusschen viel het ons niet in, ons vertrouwen op dat eene woord
te laten rusten. Het was stellig noodig de aankomenden dadelijk
als vijanden te beschouwen, en we ontwierpen ons krijgsplan. Ik zou
met twee man den vijand tegemoet gaan, en Hansen en Lund gaven zich
terstond als vrijwilligers aan. De karabijnen werden goed onderzocht en
op het ijs vóór het schip hield ik een troepenschouw; zelfs de meest
kritisch gestemde veldheer zou tevreden geweest zijn over houding en
uitzien van mijn troepen. Ikzelf zette een zoo krijgshaftig mogelijk
gezicht, richtte mij op en commandeerde: "Voorwaarts marsch!"

Met mijn dapperen dicht achter mij trad ik naar voren en wierp
daarbij een blik zijwaarts naar het dek, waar de luitenant en de kok
naast elkaar stonden. Het scheen mij, alsof de monsterende blikken,
waarmee ze ons aankeken, geen onverdeelde bewondering uitdrukten,
niet eens den noodigen ernst!

"Goed zoo," dacht ik, "zich vroolijk maken over ons is niet moeilijk,
als men aan boord veilig en wel is geborgen, terwijl wij ons in het
onzekere wagen en mogelijk in het open veld den dood in het aangezicht
moeten zien."

De Eskimo's waren nog ongeveer vijfhonderd meter van ons verwijderd
en bewogen zich van den heuvel naar beneden op ons schip af. Ik
marcheerde hun zoo martiaal mogelijk te gemoet en achter mij hoorde ik
den geregelden pas van mijn manschappen. Op een afstand van ongeveer
twintig meter maakten de Eskimo's halt. Verscheiden strategische
mogelijkheden gingen mij door het hoofd; offensieve beweging,
defensieve, wat zou het zijn? Maar ten slotte vond ik het toch maar
het best, halt te commandeeren. Ik bestudeerde de tegenpartij. De
vijanden schenen zeer opgewonden, ze lachten en gesticuleerden zonder
bepaald krijgshaftige manieren. Maar plotseling stelden ze zich in
positie en rukten voorwaarts.

"Nu goed!" dacht ik, "beter met eere sterven, dan zich te redden door
een laffe vlucht." En "Voorwaarts marsch!" commandeerde ik.

Wij rukten voorwaarts, volkomen erop voorbereid, den vijand in
het volgende oogenblik den boog te zien spannen en op ons te zien
aanleggen. Maar neen--hij heeft blijkbaar wat anders in den zin. Een
krijgslist?

Plotseling dook in mijn door de spanning van den verwachten strijd
opgewonden brein het woord "Teima!" op. En "Teima!" brulde ik den
vijand, zoo luid ik kon, tegen.

De Eskimo's stonden plotseling stil. Maar nu is onze opwinding
te groot, nu moet er een beslissing vallen, en we snellen, tot
den strijd gereed, voorwaarts. Daar klinkt de roep aan mijn oor:
"Manik-tu-mi! Manik-tu-mi!"

En dat klinkt zoo bekend en van Mc. Clintock herkomstig; het is
de hoogste en innigste vriendschapsgroet van deze Eskimo's. In een
oogwenk werpen we de geweren weg en snellen naar onze vrienden:

"Manik-tu-mi! Manik-tu-mi!"

Wij schreeuwen allen door elkander, omhelzen elkaar, kloppen elkaâr
op de schouders, en ik weet niet aan welken kant de vreugde het
grootst is.

Onze vrienden verrasten mij grootelijks door hun uitzien. Voor kort
nog hadden wij de leelijke, platneuzige Eskimo's der noordwestkust
van Groenland verlaten en hier troffen we een volksstam, waarvan
enkele mannen bepaald knap waren. Twee van hen geleken Indianen
en waren als uit een Cooperschen roman geknipt. Forsch van
gestalte en gespierd waren ze ook. Broederlijk vereend, gingen ze
naar beneden naar het schip. Klik-klik! hoorde ik des luitenants
photografietoestel--klik-klik! nog eens en nog eens. Naast hem stond
Lindström met zijn breedsten lach, en ik kan niet zeggen, dat ik als
veldheer plechtig genoeg gestemd was.

Onze gasten namen de uitnoodiging, mee aan boord te komen, verheugd
aan. Op het dek lagen wel honderd verslagen rendieren opgestapeld,
en de Eskimo's zetten groote oogen op over dien vleeschvoorraad,
maar zeiden niets. Wij stonden nog bij elkaar te praten en lachen
en schertsen, toen Lindström mij toefluisterde, of we hun maar iets
zouden voorzetten. "Zeker," antwoordde ik en verzocht hem, koffie te
koken en wat hardbrood voor hen te halen. Wij namen de gasten mee in
het scheepsruim, want in de kajuit wilden we ze liever niet hebben,
daar we vreesden, dat er ongewenscht gezelschap bij hen zou wezen. De
noordgroenlandsche Eskimo's zijn ten minste om hun onzindelijkheid
berucht.

Koffie en brood schenen hun niet recht te smaken; ze lieten merken,
dat ze wel graag wat te drinken wilden hebben, en toen we hun water
lieten zien, begonnen hun gezichten te stralen. Ieder van hen dronk
twee liter water.

Toen zei ik: "Och, Lindström, geef die rendierbout eens, die daar
ginds ligt." En ik had gelijk; dat was wat anders dan hard brood! Nu
zagen wij ook, dat ze niet geheel ongewapend waren, zooals eerst
scheen. Uit de schachten hunner laarzen trokken ze lange messen en in
ongeloofelijk korten tijd hadden ze het vleesch van drie rendierbouten
zoo schoon afgekrabd, dat enkel de naakte beenderen overbleven.

Wiik en Ristvedt waren niet bij de aankomst der Eskimo's tegenwoordig
geweest, en daar ze nog niet verschenen, moesten ze van het gebeurde
nog niets hebben gemerkt. Toen de gasten eindelijk met hun maaltijd
gereed waren, gaf ik hun een teeken, mij te volgen en liep vóór hen
uit naar Villa Magneet. Nergens was iemand te zien; ik klopte aan
de deur en ging binnen. Ristvedt en Wiik zaten diep over hun boeken
gebogen. De Eskimo's hielden zich rustig achter mij.

"Is het niet merkwaardig," begon ik, "dat wij in deze afgelegen
streken gasten hebben gekregen? En nog wel bekende. Sta mij toe,
dat ik ze even voorstel!"

Beide heeren keken verschrikt op, gingen van hun stoelen opstaan en
maakten een buiging, en nu traden de Eskimo's naar voren. Er werd
een algemeen luid gelach aangeheven, en toen begon een gesprek,
dat daarin bestond, dat de Eskimo's ons op ons verzoek leerden,
hoe de gebruikelijkste dingen in hun taal werden genoemd.

De Eskimo's bleven den nacht bij ons, en den volgenden morgen
trokken ze naar huis. Wij hadden intusschen voldoenden tijd gehad,
hun aan het verstand te brengen, dat wij graag gelooide vellen
van hen wilden koopen. Toen ze zagen, wat de luitenant en ik aan
de bewerking der huiden hadden gedaan, maakten ze er ongeveinsd een
grapje over. Twee dagen later kwamen ze weer terug en brachten eenige
mooie rendiervellen. Ik besloot nu, hen naar hun woning te vergezellen,
om te zien, waar en hoe ze leefden; ze hadden ons te verstaan gegeven,
dat ze op den heenweg niet behoefden te overnachten; dus kon het niet
bijzonder ver wezen.

Den volgenden voormiddag om half twaalf braken we op. Ik had een slede
bij mij, waarop mijn slaapzak, eenig voedsel en allerlei voorwerpen
waren gebonden, die ik wist, dat de Eskimo's op prijs stelden. Met de
mij aangeboren meerderheid van den Europeaan spande ik mijn gasten
voor de slede. Ik zelf liep op ski en nu ging het in vollen galop
voorwaarts naar het Westen. De Eskimo's hadden niets, noch ski,
noch canadeesche sneeuwschoenen, noch iets, dat er op geleek; maar
de harde sneeuw droeg ze met gemak. En ik moest mij inspannen, om op
mijn ski hen bij te houden.

We hadden al den 9den October, en het werd vroeg donker. Ik hield het
dus voor noodzakelijk, tot haast aan te manen. Toentertijd wist ik nog
niet, hoe onverschillig een Eskimo is, als hij onderweg is, hetzij bij
dag of bij nacht, bij helder weêr of in den dichtsten nevel, in storm
of stil weer, of bij een sneeuwstorm, waarin men zijn eigen neus niet
kan onderscheiden, hij geeft er niet om. Ik merkte dat eerst later
bij nadere bekendheid met de menschen. Om half vier beduidden ze mij,
dat we nu hun kamp naderden. En van den top van een heuvelkam zag ik in
een beschutten, behagelijken hollen weg eenige lichtjes schemeren. Het
was al bijna geheel duister. De Eskimo's stieten luide vreugdekreten
uit en bleken uitermate verheugd bij dien aanblik. De kleine lichtjes
daar beneden waren ook inderdaad verlokkend en wekten gedachten aan
warmte en welbehagen, aan spijs en drank, aan alles, wat een zwerver
in een kouden, ruwen winternacht prettig moet voorkomen.

Toen wij ons verstaanbaar konden maken, gaven mijn begeleiders
luide schreeuwen, waarbij ik alleen het eene woord, Kabluna, witte
man, verstaan kon. En de bewoners van het kamp kwamen in troepjes
naar buiten. Het was een merkwaardig tooneel, dat ik mij nu in de
herinnering terugroep, en dat ik nooit vergeten zal. Daarginds in
het verlaten sneeuwland werd ik omringd door een schaar wilden,
die als dol door elkaar schreeuwden, mij in het gelaat keken, aan
mijn kleeren trokken en mij streelden. De door de ijsvensters uit de
hutten dringende lichtschijn kreeg door den verdwijnenden dag en het
schijnsel in het Westen een flauw donkergroene kleur.

Ik verlangde intusschen naar een warm huis en naar iets om te eten;
dus ging ik met Attira, die mij het best beviel, in zijn hut. Hij en
zijn gezin woonden hier met Tamoktuktu en zijn familie samen. Het
was een groote hut, die haar acht bewoners goed kon bevatten. Kort
na onze aankomst verzamelden zich de mannelijke leden der kolonie aan
een feestmaaltijd, die uit rauw rendiervleesch en water bestond. Drie
geheele rendieren verdwenen zoo snel, als ik een boterham zou hebben
kunnen gebruiken. De Eskimo's lachten en praatten er onophoudelijk
bij. Geen vrouwen namen aan de feestelijkheid deel. Toen ik aan de
mannen trachtte te verklaren, hoe het bij ons ging en aan mevrouw
Tamoktuktu een stuk vleesch reikte, lachten de Eskimo's mij hartelijk
uit.

Nadat de mannen eindelijk genoeg hadden, kwam de beurt aan de
vrouwen. Ze groetten mij met haar Manik-tu-mi als een goed vriend.

Tegen tien uur legde ik mij in mijn slaapzak, die een plaats had
gekregen op de bank tusschen beide familiën. Ik sliep tot het volkomen
dag was. Maar toch had ik bij het eerste morgengrauwen al gezien,
dat de mannen hun bovenlijf ontblootten en een luchtbad namen in de
morgenlucht. Een frisch plezier, dacht ik, verkneukelde mij in mijn
warmen zak en sliep door.

In den loop van den voormiddag trok ik op huis aan. Het uit zes hutten
bestaande Eskimokamp was dicht bij een groot water, dat ze Kaa-aak-ka
noemden. Zij vertelden mij ook, dat Lund en Hansen er gejaagd hadden.

Den 2den November had het vaste station zijn werk begonnen. Wiik had de
zelfregistreerende magnetische instrumenten in het gebouwtje voor de
waarnemingen opgesteld en deed de waarnemingen geheel alleen. Elken
middag, precies om twaalf uur, verwisselde hij de plaat op de
registerwals, en dat was lang niet altijd een genoegen. Als men
bedenkt, dat hij zich bij 60 graden Celsius onder nul door wind en
sneeuwstorm en vaak door meterhooge sneeuw een weg moest banen, dan
zal men begrijpen, hoeveel flinkheid en plichtgevoel iemand moest
hebben, om die taak zoo trouw te vervullen. Negentien maanden lang
deed Wiik het onafgebroken; dat is een mooi record.

De weerkundige waarnemingen werden driemaal daags gedaan. Wij hadden
daarbij ook registreerende instrumenten, die den heelen tijd door dag
en nacht in werking waren. Van dit deel van den dienst was Ristvedt de
leider. Menigen zwaren strijd had hij te voeren met zijn instrumenten
in koude en vocht; zijn trouwe en stipte plichtsvervulling mogen wij
dankbaar erkennen.

Op de _Gjöa_-expeditie als astronoom te fungeeren was geen lichte
taak. De expeditie had nog de ruimte noch de middelen, om opvouwbare
huizen mee te nemen, waarin men rustig en behagelijk het goede
astronomische oogenblik kan afwachten. Hier moesten de waarnemingen
bij de laagste temperatuur met niets dan een kleinen sneeuwmuur ter
beschutting tegen wind en sneeuw worden gedaan. Men stelle zich
zulk een avond voor: veertig graden kou en ijzige bitter scherpe
sneeuw! Tot tegen den avond is de lucht betrokken geweest, maar dan is
het plotseling helder geworden, en de hemel is met duizend fonkelende
sterren bezaaid. "Wat een wondervolle sterrenhemel!"  zeggen wij,
anderen. Maar de arme astronoom moet uit zijn warme kajuit naar
buiten en naar den overkant achter zijn sneeuwmuur, waar hij uren
lang staan en al de kwalen van een sterrenkundig waarnemer in de
poollanden moet doormaken, als daar zijn, stijf gevroren vingers,
met ijs overtrokken kijkers en allerlei andere rampen.

Voor Lund en Hansen kwam alle arbeid, die het schip betrof. Als
specialiteit had Lund nog een watergat en Hansen de honden.

Jammer genoeg, kregen de honden weer dezelfde ziekte als op de
heenreis. Eerst werd Tiras van het Godhavntroepje aangetast en
stierf. En al vóór Kerstmis hadden we zeven van onze beste honden
verloren. Ik bedacht te laat, dat het den dieren wel aan vet bij
het eten ontbreken kon; ze hadden den geheelen tijd alleen mager
rendiervleesch gehad.

Ja, de honden! Zij eten van alles, dat bleek uit iets, dat ik met
afschuw waarnam en hier vermelden wil. Overal snuffelden ze rond,
om buiten de hun geregelde toegewezen porties nog het een of ander op
te scharrelen. En daar hadden ze ook eens een even onverwachten als
griezeligen maaltijd. Wij hadden Silla, die in hoogst interessante
positie was, opgesloten in het kleine uitbouwsel van huize Magneet,
waar ze haar bevalling zou afwachten. Op een mooien morgen ontvluchtte
ze echter en sloeg dadelijk de richting naar het schip in. Halfweg
ontmoette ze al haar cavaliers en allen waren geestdriftig over het
weerzien hunner dame. Ze omringden haar en geleidden haar verder. Maar
wat gebeurt? De arme Silla beviel bij verrassing, en haar kroost moest
zich met een hoopje sneeuw als wieg tevreden stellen. Op een teeken
van Lurven natuurlijk wierpen zich plotseling alle honden op de jongen;
ieder hapte naar een en verteerde het ter plaatse. Toen Silla ontdekte,
dat haar jongen verdwenen waren, stond ze op en ging verder. Maar ze
werd weer verrast en het laatste jong kwam ter wereld. Om nu de andere
honden te verhinderen, zich ook hiervan meester te maken, vrat Silla
het liever zelf in razende haast op. Hoe ongeloofelijk het klinke,
het is precies zoo gebeurd.

Op den eersten Kerstdag vierden we een dubbel feest. Wiik werd
dien dag 25 jaar; hij was het jongste lid der expeditie en tevens
een der vroolijksten van ons allen, vol aardige geschiedenissen en
anecdoten. In den loop van den voormiddag kwam de oude Eskimo Teraiu
aan en werd als gelukwenscher vriendelijk opgenomen. Teraiu behoorde
tot onze oudste Eskimovrienden, een van de vijf, die zich het eerst
hadden vertoond. Hij zal tusschen vijftig en zestig jaar zijn geweest
en was een zeer vroolijke snaak. Bij zijn stamgenooten stond hij niet
al te best aangeschreven, want ze hielden hem zoowat voor een idioot;
maar dat hij best zijn verstand had, zouden wij later bemerken.

Hij scheen op den jaardag echter niet in feestelijke stemming te
wezen. Zijn gezicht en zijn gebaren drukten neerslachtigheid uit
en de tranen stonden hem in de oogen. Hij gesticuleerde en babbelde
zonder samenhang en jammerde ertusschen. Wij konden niet begrijpen,
wat hem scheelde. Maar ten slotte gelukte het ons toch met vereende
pogingen opheldering te krijgen over zijn ellende, en wij vernamen,
dat het overige deel van de stam verder was getrokken en op de
schandelijkste wijze Teraiu en zijn gezin had achtergelaten. Die
zagen nu den verschrikkelijken hongerdood voor oogen, als wij ons
niet over hen erbarmden en hen gedurende den strengsten wintertijd
bij hen lieten wonen.

Natuurlijk waren wij diep geroerd door die treurige geschiedenis en
beloofden hem met vrouw en kinderen bij ons op te nemen. Buitendien
zei ik, dat ik binnen kort zelf naar Kaa-aak-ka zou gaan om de zaak
te onderzoeken.

Teraiu en het gezin kwamen al spoedig aan, en op den tweeden Kerstdag
besloten wij, het uitstapje naar Kaa-aak-ka te volbrengen. Het
weder was wondermooi, stil en helder. Maar de thermometer wees 24
graden koude. De luitenant, Lund, Ristvedt en ik maakten ons gereed,
met Teraiu en zijn familie te vertrekken. Vóór de slede spanden
we acht honden, maar overigens namen we geen groote voorzorgen in
zake de uitrusting, daar we immers maar een enkelen nacht wilden
uitblijven. Ieder had gezorgd voor wat hij noodig had. Over het gladde
ijs van de straat ging het vliegensvlug voort en na zes uren waren we
op de plaats onzer bestemming. In het kamp van Kaa-aak-ka zag alles er
geheel anders uit dan bij ons vorig bezoek; ledig en uitgestorven lagen
de sneeuwhutten er, zonder menschen of eenig spoor van leven. Alleen
Teraiu's hut toonde aan, dat er menschen woonden. Kajaggolo zijn vrouw
bijgenaamd de "oude uil" schoof het sneeuwblok op zij, dat voor den
ingang der hut lag en ging naar binnen, om vuur aan te maken. Teraiu
zelf sloeg een gat in het ijs, om water te halen, en wij kozen uit
de verlaten hutten die, welke ons het zindelijkst leek, en namen er
voor den nacht bezit van.

Op den dag na onze terugkomst bouwde Teraiu zich een hut aan den
wal en woonde er tot achter in de maand Maart. In werkelijkheid
was ik er niet rouwig om, dat we hem hadden opgenomen, daar hij
en zijn vrouw ons van veel dienst waren. Niettegenstaande zijn
ouderdom was hij gezond en taai, en zonder eenige vermoeienis te
toonen, trok hij een slede van den morgen tot den avond. Hij bleek
vreedzaam en eerlijk, was altijd goed gehumeurd en tot schertsen
geneigd. Als bouwmeester van sneeuwhutten was hij onvergelijkelijk en
van grooten dienst. Kajaggolo zijn vrouw, was stellig even oud als
hij. Haar gezicht leek precies een oud, verschrompeld en verdroogd
winterappeltje. Ze was ongeveer vijf voet lang en zoo vuil, dat de
Eskimo's er haar zelf om bespotten. Haar tienjarige zoon, Nutra, was
net zoo vuil als zijn moeder, maar overigens wel een aardige jongen,
verstandig en vol dartele invallen. Aan zijn onzindelijkheid had
zijn moeder de grootste schuld. Als de Eskimo's eenigen tijd bij
ons waren geweest begonnen ze gewoonlijk ons voorbeeld te volgen,
waschten zich en hielden zich zoo ongeveer schoon. Maar aan de familie
Teraiu was in dit opzicht geen zalf te strijken; toen ze vertrokken,
waren ze nog net zoo vuil als bij hun komst.

Wanneer ik des namiddags in het magnetische observatorium voor
de absolute waarnemingen was geweest, sprak ik telkens eens met de
Teraiu's, wier hut ik passeerde. Bij die bezoeken ontving Kajaggolo mij
soms met een gezang, het verschrikkelijkste, dat men zich voorstellen
kan, het was niet anders dan woest geschreeuw.

De man en Nutra waren meestal aan boord, nu eens vóór, dan achter,
overal waren ze welkom. Het liefst zaten ze in de keuken te kijken,
en ofschoon Lindström de Eskimo's niet uitstaan kon, werd toch zijn
goed hart hem vaak de baas, en menig lekker hapje vloog naar de
beide Eskimo's. Teraiu en Nutra gewenden langzamerhand aan ons eten;
maar Kajaggolo bleef den geheelen tijd bij haar rauw vleesch en de
rauwe visschen.

Toen Kerstmis en Nieuwjaar voorbij waren, moesten we in ernst aan
de ontworpen sledevaart denken. De plannen, die we ontworpen hadden,
waren van allerlei aard, zooals meestal met plannen in deze streken
het geval is. Eindelijk werd besloten, dat ik mij met een gezel naar
het magnetisch station zou begeven, en als daar alles goed ging en
in orde was, zou beproeven, de Leopoldshaven op Northsomerset met de
post te bereiken.

Een ondersteuningsexpeditie onder leiding van luitenant Hansen en
met nog één man zou ons helpen, zoolang we dat doelmatig oordeelden.

Alle sleden werden nu voor den dag gehaald en nauwkeurig nagezien,
om zoo noodig hersteld te worden. Overal werden werkplaatsen
opgericht. Lund zou de sleden in orde brengen en practische
proviandkisten timmeren; Hansen, die zeer handig was, deed het
fijne werk en was ook een meester op de naaimachine. Ristvedt had
een smidse bij de proviandtent en zijn eigenlijke werkplaats in het
huis Magneet. Wiik leverde goed werk als reparateur van instrumenten,
en de luitenant beoefende naast zijn vak van handschoenenmaken ook
de wetenschap. Zijn talent oude vuisthandschoenen met gaten weer te
herstellen was buitengewoon.

Zooals bij alle slede-expedities in het poolland werd de vraag van de
slaapzakken druk besproken. Ons uitstapje met Teraiu naar Kaa-aak-ka
had ons geleerd, dat er in dat opzicht nog veel te verbeteren was, en
ieder beijverde zich, om het beste uit te vinden. Onze meegebrachte
zakken waren te wijd en moesten vrijwat ingenomen worden. Een
slaapzak moet slechts zoo wijd wezen, dat het vel aan alle zijden
aan het lichaam sluit. Maar natuurlijk mag hij ook niet spannen. Als
men erin ligt en nog naar het omhulsel moet zoeken, wordt men nooit
warm. Het model met een opening van boven en een schuif om den hals
vond het meest bijval; ik geef er ook de voorkeur aan en kan het
ieder aanbevelen.

Onze tenten waren genaaid als Eskimotenten en uitstekend waren ze;
er viel niets aan te verbeteren. Ze konden zelfs bij den hevigsten
wind door één persoon opgezet worden, en als ze er stonden, werden ze
nooit omgeblazen. Daarvan legden ze proeven af. Een verbetering werd
toch nog aangebracht en wel aan de deuren. De afsluiting is al van
ouds het zwakke punt bij een tent, en dus in het bijzonder daar in
het Noorden in de koude. Meestal bestaat de sluiting uit een menigte
haken en touwtjes, waardoor het sluiten een heel werk is, als men
uit de koude binnenkomt. Ik heb buiten ons eigen systeem geen enkele
tentdeur gezien, die den sneeuwstorm geheel buiten hield. Daar nu twee
van ons precies hetzelfde denkbeeld hadden gehad, wil ik geen namen
noemen, ook omdat de zaak haast al te eenvoudig is, maar is niet het
geniale meestal het eenvoudigste? Wij naaiden namelijk een zak rondom
den ingang, sneden daar den bodem uit en kropen daardoor naar buiten
en naar binnen, terwijl we den zak dan met een touw dichtbonden. Een
betere tentafsluiting heb ik nog nooit gezien. Gemakkelijk te openen
en gemakkelijk te sluiten en volkomen dicht. Het veeljarige probleem
was dus opgelost door een zak.

Bij een proef, die we bij een temperatuur beneden dertig graden vorst
deden, vonden we het verblijf in de tenten te koud en wij besloten
toen sneeuwhutten te bouwen, die naar onze ervaring bij de Eskimo's
veel warmer waren. Het kost wel meer tijd, een sneeuwhut te maken dan
een tent op te slaan, maar ik vind het van zoo verbazend groot belang,
dat men na het dagwerk een goeden en behagelijken nacht doorbrengt,
dat het uur van bouwen wel beloond wordt.

Wij legden ons dus met ijver toe op de sneeuwbouwkunst. Grondstof
hadden we genoeg, tijd ook en in Teraiu een uitstekenden
leermeester. Eerst lieten we het bouwen den oude over, terwijl
we nauwkeurig toekeken. Spoedig bleek het ons, dat het vinden van
de goede sneeuw een voorwaarde van slagen was. Maar daar behoort
veel ervaring toe, ja, het gevoel moet iemand, om zoo te zeggen,
aangeboren zijn. De Eskimo's bedienen zich daarbij van een zeer
eenvoudig werktuig, dat ze een hervond noemen en dat bestaat uit
een ongeveer een meter langen, uit rendierhoorn gesneden stok, met
een handvatsel van rendierhoorn aan het eene einde en een haak van
een bisambeen aan het andere. Daarbij komt den Eskimo's hun instinkt
te stade, waarmee ze juist de goede plek uitvinden, waar de kans op
goede sneeuw aanwezig is. Als ze hun hervond niet bij zich hebben,
gebruiken ze een mes met een lang heft, dat ze aan een touw op den rug
hebben hangen. Wij brachten het in het vinden der goede sneeuw niet
tot groote volkomenheid, maar toch zoo ver, dat het er mee door kon.

Met een lang mes plaatsten wij vieren, de luitenant, Ristvedt, Hansen
en ik, ons elken morgen na het ontbijt vóór Teraiu's hut, om den oude
te wekken. Als we ongeveer om acht uur kwamen, lag de geheele familie
nog te bed. Dan sprong Teraiu vlug op, sloop in haast in zijn kleeren,
want de Eskimokleeding is wijd en ruim en laat zich gemakkelijk uit- en
aantrekken. Den meesten tijd hebben ze noodig voor het aantrekken der
voetbekleeding. De Eskimo is zeer bezorgd voor zijn voeten, uit vrees
niet alleen, dat ze bevriezen, maar ook, dat ze gewond zouden worden
bij het den heelen dag loopen over het ijs en de harde sneeuw. Met
minder dan vijf lagen aan de voeten stelt hij zich daarom niet
tevreden. Als dan eindelijk Teraiu zijn bovenanorak had aangetrokken,
terwijl hij voor zulke korte uitstapjes zijn onderanorak thuis liet,
gingen we op weg. Wij bouwden om beurten; ieder had zijn bepaalden
dag. Maar Hansen was in het bouwvak beslist de meest begaafde;
zijn hutten waren meesterstukken. In de vele kleine holle wegjes,
die in de haven uitloopen, vonden we al gauw een bouwplaats en goede
sneeuw in overvloed. Wij hadden meestal anderhalf uur noodig voor een
voor ons vieren geschikte hut. Na gedanen arbeid kwamen we er samen,
om de waarde te bepalen. Teraiu was telkens vol geestdrift.

"Mamakpo! mamakpo!" (dat is Uitmuntend! Uitmuntend!) riep hij. Een
groote vreugde voor hem was iederen keer de belooning, die hem
wachtte. Hij deed niets zonder betaling. Dit beteekende wel niet veel,
een stuk ijzer of hout, of wat juist bij de hand was. Hij was altijd
aan het verzamelen, om te eeniger tijd voor zichzelf een slede te
kunnen bouwen. Zijn eischen waren niet groot; met een paar planken van
een meter lengte was hij best tevreden. De familie en haar bezittingen
beteekenden immers ook niet veel, wat zou hij dan met een groote slede
doen? Een philosofie, die men zich overal ten voorbeeld kan nemen.

Wiik en ik deden telkens proeven, om ons vast te overtuigen, dat onze
instrumenten goed in orde waren. Wiik was bestuurder van het vaste,
absolute observatorium, terwijl ik mij 75 meter verder een eigen nieuw
observatorium had gebouwd. Door al die gebouwen was langzamerhand een
aardig dorpje rondom de Gjöa-haven verrezen. Onze waarnemingen vielen
tot onze groote tevredenheid goed uit en om de instrumenten behoefde ik
nu niet meer ongerust te wezen. Voor waarnemingen op elke plaats, waar
ik mij bevond, had ik een zeer kleine theodoliet, die ik van Frithiof
Nansen had gekregen en die hij mee naar Groenland had gehad. Ook deze
werd na nauwkeurig onderzoek van den astronoom in orde bevonden.

Toen volgde de belangrijke werkzaamheid, het pakken van onze sleden.

Tijdens het pakken moesten de sleden onder dak wezen. Maar een zoo
groote hut te bouwen, dat de beide lange sleden erin ondergebracht
konden worden, hielden we voor onmogelijk. Wij wendden ons tot Teraiu
om raad, die echter tegenover onze vragen een sluw lachen stelde
en niets verder zei. Hij strekte beide armen uit en met begeerig
stralende oogen zei hij:

"Panna angi!", dat is Groot mes. Voor de oprichting van zulk een
reuzenhut wou hij een groot mes als belooning. En dat werd hem beloofd.

Wij gingen dadelijk aan het werk. Teraiu koos een terrein van
langwerpigen vorm en opdat de sleden in de nabijheid zouden zijn,
werd de hut op het ijs, onmiddellijk vóór het schip gebouwd. Zij
was verbazend groot, en toen het dak erop moest gezet, moest er
eene heele stelling worden gemaakt. Maar ze bleek toch niet vast
genoeg en de bewegingen van het ijs waren te vreezen; daarom werd ze
herbouwd op den wal en bleek nu voldoende, zoodat we konden beginnen
te pakken. De eene slede kreeg een lading van 350 kilogram en werd
door Hansen bestuurd en getrokken door de zeven honden, die we nog
hadden. De tweede had een lading van 270 kilogram en zou door ons
drie mannen worden voortgetrokken.

Den 28sten Februari legden we de laatste hand aan het werk, en op den
morgen van den 29sten trokken wij allen met elkaar de sleden tegen
den heuvelkam op, om dat moeilijk eind al dadelijk achter den rug
te hebben.

Boven bouwden wij een hoogen sneeuwmuur om de sleden heen en legden
er zware blokken sneeuw op, om te verhinderen, dat de vossen er een
bezoek aan brachten. Dan keerden we terug en brachten den laatsten
avond aan boord door.

Ik zag de reis kalm tegemoet. Wij waren goed uitgerust met goede en
krachtige kameraden en goede honden. Een grooter aantal honden zou
wel gewenscht geweest zijn, maar we hoopten ons met het zevental te
kunnen behelpen.



Den eersten Maart waren we reisvaardig. De thermometer wees
min 53 graden Celsius; maar wij waren in den loop van Februari
zoo aan de koude gewend geraakt, dat ze op ons geen bijzonderen
indruk meer maakte, en we waren goed gekleed. De eenen in volslagen
Eskimodracht; de anderen ten halve geciviliseerd. Naar mijne meening
is de Eskimokleeding in deze streken verre te verkiezen boven onze
europeesche kleeding. Maar men moet die dan ook goed doorgevoerd
dragen, of in het geheel niet. Elke halfheid is uit den booze. Wollen
onderkleeren zuigen al het zweet op en maken de kleederen van vellen,
die men erover draagt door en door nat. Niets dan rendiervel als
de Eskimo's en de kleedingstukken zoo wijd en ruim mogelijk, opdat
tusschen kleeding en lichaam de lucht circuleeren kan, daarbij behoudt
men in den regel droge kleeren. Moet men zich echter onderweg zoo
inspannen, dat het pak toch nat wordt, dan zijn de kleeren van vellen
toch ook nog gemakkelijker te drogen dan de wollen stoffen. Wollen
kleeren worden ook veel eerder vuil en dan houden ze niet meer
behoorlijk warm. In dit opzicht houden zich kleeren van huiden,
zonder gewasschen te worden, bijzonder goed. Een groot voordeel van
vellen is ook, dat men op hetzelfde oogenblik, dat men ze aantrekt,
warm en behagelijk voelt. In wollen kleederen moet men zich als een
gek aanstellen,  rennen en draven en Indianendansen uitvoeren, eer
men behoorlijk warm is. En ten slotte zijn de velkleederen volkomen
winddicht, wat natuurlijk zeer veel beteekent.

Onze achterblijvende kameraden vergezelden ons tot bij de sleden
op de heuvels. De honden werden aangespannen--een laatste handdruk,
en daar gingen we.

Hansen leidde de honden van de eene slede, maar spande zich nu en
dan ook zelf ervoor. Alle zeven dieren waren nog jong, en ze konden
den last slechts met moeite vooruit brengen. Luitenant Hansen,
Ristvedt en ik hadden ons vóór de andere slede gespannen. De
weg liep zacht omhoog, zoo zacht, dat men het met de oogen bijna
niet kon zien, maar men voelde het wel. Gedurende het eerste uur
ging het met frissche krachten snel vooruit, maar daarna werd het
moeilijk. Hansen vorderde met zijn honden goed. Als hij merkte, dat
ze trager liepen, greep hij in de teugels, dan meenden de dieren,
dat er nieuwe hulp was gekomen en trokken weer aan. Ons drieën,
die de andere slede trokken, ging het minder goed. Het was, alsof
we haar door woestijnzand moesten trekken. Zelfs thuis in Noorwegen
weten we, hoe lastig poedersneeuw zijn kan, en bij de erge kou hier
was het veel lastiger. Middenin hield de slede soms plotseling stil;
elke kleine ophooping van sneeuw was een beletsel. Eén, twee, drie,
hallo! Dan komt ze erover. Maar het duurt niet lang, of er volgt een
nieuwe hoop--weer stilhouden--aantrekken--trekken....

Om drie uur in den namiddag besloten we, ons kamp op te slaan. Het
begon al te schemeren, en eer we een sneeuwhut klaar konden hebben,
zou het bepaald heelemaal donker zijn. Nu moesten wij voor het
eerst op de zoek naar goede sneeuw. Wij bevonden ons midden op een
groot meer. Nergens was goede sneeuw; hoe vaak we onze messen er
ook instaken, overal was ze te slap. Naar den oever was het te ver;
we zouden daar niet meer bij daglicht gekomen zijn, en we konden dus
niet anders doen dan blijven, waar we waren.

Allereerst lieten wij de honden los. Ze hadden een zwaar werk achter
zich en hadden vrijheid en rust wel verdiend. De baas onder hen was
Fix, een ongewoon mooie, witgrijze hond, die het meesterschap over de
anderen alleen aan zijn gebiedende houding te danken had, niet door
zijn meerdere kracht. Als het tot een vechtpartij gekomen was, zou
Fix klop gekregen hebben; maar hij scheen als tot heerschen geboren
en hij werd gehoorzaamd. Syl was zijn grootvizier, de leelijkste hond
van den ganschen troep, bruinzwart en met gluiperigen blik. De spitse,
opstaande ooren, die een poolhond een zoo verstandig uitzicht geven,
stonden bij Syl scheef en deden hem er dom uitzien. Zoodra het tuig
was afgenomen, deed Fix, gevolgd door Syl, de ronde bij de honden, en
ten teeken van onderwerping moest iedere hond zich vóór den heerscher
Fix op den rug leggen, met alle vier pooten in de lucht. Als een
treuzelde, schoot Syl als de wind op hem los, en die had zeer scherpe
tanden. Dan kregen de honden hun eten en we waren vrij van hen en
konden gaan bouwen.

Wij trokken onze vuisthandschoenen aan, die uitsluitend voor het bouwen
van sneeuwhutten bestemd waren, om te beletten, dat de sneeuw bij de
mouwen in liep, want ze hadden lange onderstukken, die vastgebonden
waren. Ieder met een wel een halven meter lang mes gewapend, begonnen
we ons werk. De voor dit doel benoemde bouwmeester stak eerst een kring
op den grond af en langs die lijn maakte hij een vier duim diepe geul,
die dan de sneeuwblokken van den grondmuur moest dragen. Wij anderen
sneden blokken, en de bouwmeester zette ze op. Een iglu, zoo noemen
de Eskimo's hun sneeuwhutten, wordt spiraalvormig, ongeveer als de
bijenkorven en altijd tegen de zon in gebouwd, dus van rechts naar
links. De blokken moeten een lengte van twee voeten en een hoogte van
anderhalven voet hebben en vier duim dik zijn. De grootste moeilijkheid
is daarin gelegen,  het bovenste klaar te krijgen en het dak erop te
plaatsen. Een rechten muur kan ieder wel bouwen.

Daar de thermometer min 57 graden Celsius wees, werd niemand tot
luiheid verleid, en het werk schoot goed op. Zoo snel mogelijk ging
de kok des avonds aan den arbeid, die daarin bestond, niet alleen
het eten klaar te maken, maar ook de hutten te verwarmen, en als een
aangename geur van spijzen tot ons doordrong, vlotte het werk buiten
wondervlug. Het laatste was, alle spleten op te zoeken, waar licht
door schemerde, om ze goed dicht te stoppen. Dan keken we ook nog
de sleden na, dat alles stipt vastgebonden was en toegedekt en dat
vooral tegen de honden, die zeer diefachtig waren. De stumpers hadden
zich tegen de hut aan, zoo goed het ging, in de sneeuw opgerold en
als het fel koud was, den snuit onder den staart gestoken.

Was de hut gereed, dan wierpen we een laatsten blik op de wijde
stilte rondom in de verbleekende groenachtige schemering en de reeds
fonkelende sterren, en na ons de sneeuw van de kleederen te hebben
geklopt, kropen wij in de hut. En er was stellig op de wereld dan geen
gelukkiger gezelschap dan het onze in de warme, behagelijke ruimte
met het dampend heete eten en de barre sneeuwvlakte met de tintelende
vorst om ons heen. Na het eten kwamen de tabakspijpen aan de beurt;
en alleen de gedachte dat we den volgenden morgen ons weer moesten
inspannen, kon een eind maken aan het genoegelijk samenzijn en deed
ons in onze slaapzakken kruipen. De vermoeienis deed zich spoedig
gelden, en weldra toonde de gelijkmatige ademhaling van vier mannen,
dat ook de menschlievende god, Morpheus, een poolvaarder is.

Des morgens om vijf uur, toen de kok ons wekte, zag alles er veel
minder vriendelijk uit dan 's avonds, maar een kop dampende chocolade
verbeterde dan de stemming gauw. Buiten kwamen mij de sterren ongewoon
groot en schitterend voor; maar het had volgens den minimumthermometer
dan ook in den nacht 61.7 graden gevroren. Wij hadden er weinig van
gevoeld, en we konden onze uitrusting prijzen, die ons met onze
goede sneeuwhut de kou van het lijf had gehouden. Wat voelden we
haar in de vingertoppen, als we bij het werk de handschoenen moesten
uittrekken! Dan werden de vingers dadelijk wit en men moest ze dan doen
herleven, of door de handschoenen gauw weer aan te trekken of nog beter
door ze op de manier der Eskimo's tegen het bloote lichaam te houden.

De honden lagen nog precies zooals wij ze in den avond hadden verlaten,
behalve Fix en Syl, die op kattekwaad uit waren. Wij ondervonden
ook, hoe totaal onmogelijk het was, de honden zoo vast te maken,
dat ze niet los komen konden. Ze wisten zich altijd los te werken,
namelijk als ze het volstrekt wilden. Enkele hielden zich steeds
rustig, maar als er een los was, gingen de anderen aan het huilen,
prettig was het niet, als men uit zijn slaapzak naar buiten moest,
om de honden tot rust te brengen.

Toen dien eersten morgen alles in orde was, braken we op. Naar
de ervaring van den vorigen dag zetten we onder de met nieuwzilver
beslagen sleden weer houten platen, omdat bij de scherpe kou de sleden
op hout veel beter liepen. Het beste, wat men eraan doen kan, is er
een fijn overtrek van ijs op te laten komen, zooals de Eskimo's doen,
maar daarin hadden wij nog geen ervaring.

De afstandsmeter was op de hondenslede aangebracht; het was een
oud rad van de tweede Fram expeditie, maar nog in voortreffelijken
toestand. Trots al onze inspanning scheen echter het rad stil te staan,
zoo langzaam kwamen we vooruit. Wat onze moeite nog vermeerderde,
was een fijne, scherpe tegenwind, die iemand de onbedekte deelen van
het aangezicht bepaald openscheurde. Voortdurend moest de een het
gezicht van den ander bekijken, en dan vonden we meestal een bevroren
neus of een spierwitte wang. Dan deden wij wat de Eskimo's doen;
we trokken een warme hand uit den vuisthandschoen en legden haar
op de bevroren plaats, tot het bloed er weer circuleerde. Het oude
huismiddel van de plaats met sneeuw in te wrijven, had ik al lang
verworpen; de Eskimo's wisten daar ook niets van. Terwijl de infaam
scherpe wind ons de ijsnaalden bij min 50 graden als zweepslagen in
het gezicht joeg, schenen de honden daar in het geheel niet onder te
lijden. Maar de arme dieren plaagden zich erbarmelijk, vooral in de
eerste morgenuren, waarin ze nog stijf van den vorigen dag waren. Ook
wij menschen hadden zwaar te trekken. En ik zag in, dat we bij deze
manier van reizen zeer weinig zouden uitrichten.

Daar er nog op den tweeden, noch op den derden dag in de temperatuur
eenige verandering kwam, besloot ik na ruggespraak met mijn kameraden
eenvoudig terug te keeren en zachter weer af te wachten. Op den morgen
van den derden dag legden we dus een deel van onze voorraden als dépôt
in de sneeuwhut en sloten de opening goed af. De ligging der hut werd
nauwkeurig opgenomen; een vlag erop gestoken en geheel gephotografeerd.

Nu richtten we onzen koers weer naar de Gjöahaven. De honden bemerkten
spoedig, in welke richting het thans voorwaarts ging, en ook wij
menschen voelden ons zeer verlicht, dat ons nutteloos worstelen aan
een eind zou komen. En zie daar, de weg, waar we twee en een halven
dag over hadden gedaan, een eind van tien kilometer, werd nu in vier
uren afgelegd. Maar nu waren dan ook onze sleden belangrijk lichter.

Om elf uur in den voormiddag verrasten we onze kameraden op de _Gjöa_
door onze onverwacht spoedige terugkomst.



Op den 16den Maart ondernamen we een tweeden sledetocht, vonden
het dépôt in goede orde en trokken verder noordwaarts; wij hadden
nu een met tien honden bespannen slede bij ons. Het was des morgens
40 graden onder nul, zeer goed voor ons te verdragen. Terwijl we op
weg waren naar het eiland Matty, zagen wij in de verte op het ijs
een zwart punt. Hansen met zijn scherpe oogen verklaarde dadelijk,
dat het een Eskimo was, die naar ons toekwam. Spoedig doken meer op
tusschen de ijsschollen, en in een oogenblik hadden we 34 mannen en
jongens op een afstand van tweehonderd meter voor ons. Zij bleven
staan en keken naar ons, zonder het voornemen  aan den dag te leggen,
om naderbij te komen. Ik voelde mij nu natuurlijk veel zekerder dan
bij mijn eerste samentreffen met Eskimo's; mijn kennis van de taal
had ook veel gewonnen en dus besloot ik, naar hen toe te gaan. Toch
hadden we onze geweren geladen en Hansen hield er de wacht bij. Toen
ik zeer dichtbij was, riep ik: "Manik-tu-mi! Manik-tu-mi!"

Als een electrieke schok ging het door de menigte. Een 34voudig
Manik-tu-mi klonk mij tegemoet. Hansen kwam achter mij aan; de
vreugde en de geestdrift der Eskimo's waren bepaald roerend. Het
waren Netsjilli-Eskimo's, die ons ontdekt hadden op hun reis naar hun
plaatsen van de zeehondenvangst. Ieder had een speer in de hand en een
hond aan een riem achter zich aan. Buitendien waren ze voorzien van
groote sneeuwmessen. Ze maakten den indruk van beter en zindelijker
gekleed te wezen dan onze eerste vrienden, de Ogluli-Eskimo's. Toen
ik naar hun kamp vroeg, wezen ze oostwaarts tusschen de ijsbergen. Ik
had grooten lust, deze menschen nader te leeren kennen en zei, dat ik
graag met hen naar hun kamp wilde gaan. Daarover waren ze uitgelaten
blij; ze hielpen ons dadelijk de sleden verder trekken, door al hun
honden ervoor te spannen. Nu hadden we een voorraad honden, dat het
een aard had!

Na een uur klonk plotseling een luid geschreeuw van de Eskimo's en wij
zagen tusschen de ijsbergen een menigte hutten van den vorm van een
hooiberg. Het was het grootste kamp, dat ik nog gezien had, 16 hutten
te zamen. Het zag er uitgestorven uit. Al spoedig vertoonden zich
de vrouwen, geen schoonheden, de kleeren met vet en roet besmeerd,
en grauwe haren uitkomend onder de kap. Bij de eerste kennismaking
vonden wij de Netsjilli-Eskimo's allen leelijk, maar later oordeelden
we anders, al bleven we de Ogluli's veel knapper vinden. Ze bouwden
een prachtige sneeuwhut voor ons, nadat ze gelachen hadden om de
pogingen, die wijzelven deden. Wij werden zeer bevriend met hen, en
toen we den volgenden dag verder trokken, vergezelde ons Poieta, een
jonge broeder van hun hoofd Atikleura. Wij kwamen tot in de nabijheid
van het eiland Matty, maar het weer was zoo slecht, dat Poieta ons
afried verder te gaan. We hadden weer een Eskimo-nederzetting van zes
hutten gevonden, maar dit waren bedelachtige menschen, en toen wij den
volgenden morgen opbraken, misten we een mes, een zaag en een bijl,
die we eerst na veel gekijf terugkregen. Een dépôt in de buurt van
deze menschen aan te leggen, was dus uitgesloten.

Dan keerden wij weer naar de Netsjilli's terug, die op het punt stonden
naar zuidelijker streken te verhuizen voor de zeehondenvangst. Bij die
gelegenheid verzocht ik hen, ons naar ons schip te vergezellen. Den
25sten Maart vertrokken wij allen te zamen en den volgenden dag
kwamen wij aan boord, maar de Eskimo's moesten eerst nog hun jacht
volvoeren. Ik had hun de plek van de ligging der _Gjöa_ aangeduid,
en ze begrepen mij goed en noemden ze evenals de Ogluli's hadden
gedaan, Ogchjoktu.

De omstandigheden hadden mij ook ditmaal verhinderd, zoo ver te
komen, als ik graag wou, maar we moesten tevreden wezen, dat we een
dépôt toch zooveel verder het land in hadden aangelegd. We hadden het
onder de hoede der Netsjilli's gelaten. Op den dag na onzen terugkeer
kwamen al onze dertig Eskimovrienden met Ristvedt en den luitenant,
die hen op het ijs hadden aangetroffen, aan. Het werd druk in onze
buurt. De Eskimo's bouwden zich een rij hutten in het Lindströmdal,
een der kleine holle wegen, die van de haven naar boven voerden.

Den voorjaarssledetocht begonnen we in April, vonden het vroegere dépôt
nog in den besten staat, wat wel pleit voor de betrouwbaarheid der
Netsjilli-Eskimo's, en deden een reis langs de kust van Boothia Felix,
sloegen ons noordelijkste kamp op ten zuiden van de Tasmania-eilanden
en sloegen den 7den Mei den terugweg in. Het doel was nu, ons dépôt
te halen en er de Victoriahaven mee te bereiken, waar Ross met de
Victoria had overwinterd en waar een reeks magnetische waarnemingen
zeer interessant zou zijn; maar tot de uitvoering van dit plan kwam
het niet. Ik leed aan mijn linkervoet, moest eenige dagen rust nemen
en ten overvloede was het dépôt dezen keer geplunderd, zoodat we geen
keus hadden en naar de _Gjöa_ terugkeerden.

Den 5den Juli trokken we er op uit voor een gecombineerde opmetings-
en magnetische expeditie. Van allerlei kanten kwamen Eskimo's naar
ons toe en we konden hulp krijgen, zooveel als we wilden. Wij waren
voor veertien dagen van proviand voorzien en namen de Eskimo's Ugpi
en Talurnakto mee. De eerste, die de "Uil" bijgenaamd werd, had lang
zwart haar en een open eerlijk gezicht. Hij was een uitstekend vogel-
en rendierjager. Hij was ongeveer dertig en was getrouwd met Kabloka,
een meisje van zeventien jaar. Ze hadden geen kinderen. De moeder van
den Uil, die bij hen woonde, was Anana, die evenals de heele familie
beheerscht werd door Umiktuallu, den ouderen broeder van Ugpi. Diens
vrouw Onaller kon geweldig kijven. Het heftige karakter van Umiktuallu
bleek bij een gelegenheid, die allertreurigste gevolgen had. Hij had
drie kinderen en een pleegzoon. Eens toen het zevenjarig jongetje
het geladen geweer van den wand had genomen en het den pleegzoon
overreikte, ging het schot af en het kleinste jongetje viel dood
neer. De oudere bleef verschrikt staan en Umiktuallu, die aan kwam
loopen stiet zijn pleegzoon in drift en wanhoop zijn mes in het
hart. In één graf werden de beide knapen begraven en Umiktuallu
verliet na het gebeurde met zijn gezin het kamp.

Talurnakto, onze andere begeleider; was juist het tegendeel van
den Uil. Hij ging onder de zijnen door voor een soort van gek; maar
in werkelijkheid was hij de verstandigste van allemaal. Hij lachte
steeds en maakte grapjes. Buiten een eenigen broeder had hij in het
geheel geen familie en hij bekommerde zich om niemand. Dik en kort van
gestalte, had hij den bijnaam Takichja, dat is die moeilijk loopt. Wij
werden het eerst op hem opmerkzaam door de taaie volharding, waarmee
hij telkens weer op de _Gjöa_ verscheen, nadat we hem te verstaan
hadden gegeven, dat we hem niet konden gebruiken. Maar toen we later
hoorden, dat hij flink werken kon, behielden we hem maar. Aan den kost
aan boord gewende hij zich gauw, ja, het eten smaakte hem uitstekend;
maar zijn manieren waren afschuwelijk. Hij zag er afschrikwekkend uit,
als hij zijn maal naar binnen werkte. Ook in dit opzicht was de Uil
een voorbeeld; die zou in gezelschapstoilet in het deftigste milieu op
zijn plaats zijn geweest; hij gebruikte mes en vork als een gentleman.

Het was heerlijk weêr en onder gezang en scherts kwamen we vlug
vooruit. Reeds om half 12 hadden we het eilandje bereikt, dat de
luitenant en Ristvedt in Maart als zoodanig hadden herkend, Achliechtu
noemden het de Eskimo's. Dadelijk nadat we voet aan wal hadden gezet,
liepen we toe op een paar plaatsen, die van sneeuw bevrijd waren en
namen er bezit van, om er de tenten op te slaan. Men moet zelf in
streken geweest zijn, waar de sneeuw tien maanden aaneen alles bedekt,
om de geestdrift mee te voelen, die ons vervulde bij den aanblik
van dien naakten grond. Met het merkwaardig troostrijk bewustzijn,
te staan op moeder de aarde zelve, stampten we erop rond, en onze
oogen zwelgden in de weelde van zwarte aarde en groen mos. Het was
als het weerzien van een vriend, die lang afwezig is geweest.

Dat het er intusschen erg lenteachtig was, kan ik niet zeggen. Maar in
vergelijking met het doodsche van te voren werkte het ontwakende leven
verrukkelijk. De weinige kale plekken werden tot drukke middelpunten,
ook voor gonzende insecten; een bloempje kwam er boven den grond en
werd met gejuich begroet. Eenden en zwanen trokken onophoudelijk in
groote troepen boven ons hoofd langs in noordelijke richting. Wij
schoten een menigte sneeuwhoenders en leidden bij het versche vleesch
een echt heerenleven. Over het algemeen behooren de dagen op de
Hovgaard-eilanden tot onze allergelukkigste.

Bij mijn terugkeer vond ik als gewoonlijk aan boord alles in de beste
orde. Mijn observatietent voor magnetische waarnemingen sloeg ik op
in Ogchoktu, zoo noemden de Eskimo's onze vestiging. Het ijs in de
Simpsonstraat buiten begon langzamerhand die licht-blauwgroene kleur
aan te nemen, die optreedt als het aan de oppervlakte smelt. Nu zou
het niet lang meer duren, of het zou losraken. De Eskimo's beweerden,
dat dit elk jaar gebeurde; maar ze gaven mij ook te verstaan, dat de
zomer van 1903, waarin wij waren aangekomen, een zeer ongewone ijszomer
was geweest en dat ik niet op een herhaling daarvan zou kunnen hopen.

Intusschen zag het er voor ons zeer goed uit. De lente en de voorzomer
waren met hun lange avonden heerlijk. Er was één ding, dat ons het
leven lastig maakte, en dat waren de muggen. Wij moesten vechten met
die benden als tegen roofzuchtige bandieten. Ze vervolgden ons aan
boord, en om ten minste des nachts rust van hen te hebben, moesten
we onze vensters met vliegengaas overtrekken. Sommigen van ons hadden
van de beten veel hinder, en bij voorbeeld bij den armen Lund zwollen
ze op, en er kwam ontsteking bij.

De meeste Eskimo's waren nu vertrokken, om hun zomer verblijven op
te zoeken en er aan vischvangst en rendierjacht te gaan doen. Alleen
drie gezinnen, die naar King Williamsland noordwaarts wilden bleven
nog, en dan behielden we den Uil met moeder en vrouw bij ons, alsook
Talurnakto, daar ze mij zouden vergezellen, als ik, zoodra het open
water aan den wal met een boot kon worden bevaren, mijn afgebroken
waarnemingsreis weer zou opvatten.

Verscheiden dagen zochten wij naar de lijken der beide Eskimojongens,
om te zien op welke wijze ze waren begraven. Ten slotte vonden wij ze
ook. Elk lijk lag in een eigen graf op de helling en was door kleine
steenen omgeven. De zoon was zorgvuldig genaaid in rendiervel en men
had hem zijn boog en pijlen, zijn drinkbeker, zijn vuisthandschoenen
en zoo voort meegegeven, terwijl de pleegzoon veel onverschilliger was
behandeld. Zijn hoofd was bijna onbedekt, en hij had niets anders bij
zich dan een paar oude, afgedragen handschoenen. De insecten waren
al met hun werk aan hem begonnen, en in den loop van den winter zou
de vos dat wel komen voltooien. Toen ik de plek in het volgend jaar
weer bezocht, wemelde het in beide graven van kleine wormen.

Luitenant Hansen gebruikte nu het gunstige jaargetijde, om zijn
photografieën te ontwikkelen, want thans had hij genoeg van het
vroeger zoo kostbare water; in een van onze slooten richtte hij zich
een bekken in met regelmatigen toe- en afvoer, waar hij naar hartelust
kon plassen en spoelen.

Den eersten Augustus begaf ik mij weer op expeditie  rondom het
station. Het was nu een onderzoekingstocht te water en wel met
een echte, kleine vloot. Een van onze ijzeren bootjes was het
vlaggeschip, waarin ikzelf aan het roer zat; Anana en Kabloka zaten
op de achterbank. Ons aller proviand was ook in die boot; Talurnakto
roeide een van onze booten van zeildoek, en de Uil zat in zijn eigen
kajak. De kajaks van de Netsjilli-Eskimo's zijn in vergelijking met
die van de Eskimo's uit Noord-Groenland plomp en leelijk. Maar de
Groenlanders zijn ook in veel sterker mate van hun kajaks afhankelijk.

Ons doel was een heuvel, de Helmer-Hansenheuvel, die vijf zeemijlen
verwijderd was; dus we hadden niet ver te varen. De muggen kwelden
ons verschrikkelijk, tot wij een eind ver naar buiten waren gekomen;
toen lieten ze ons met vrede. Toen echter het wêer na den regen van
den morgen opklaarde en de zon stekend begon te worden, hadden we
het uitgezochtste muggenweêr. Het half uur gaans van het strand naar
den wachtpost was een marteling; wij liepen door zwermen muggen, en
daar wij de handen niet vrij hadden, omdat we beladen waren, konden
wij ons niet verdedigen; zoodra we den mond open deden, om een woord
te spreken, hadden we dien vol muggen. Bijna waren we in wanhoop
omgekeerd, maar we hielden vol, en toen eindelijk de tenten waren
opgeslagen, vonden we beschutting tegen de millioenen kwelgeesten.

Het verblijf op den Hansenheuvel was prettig; het landschap was
mooi, en men had er een ruim uitzicht. Het open water reikte juist
tot daar; meer naar het westen kwam het ijs nog tot dicht aan het
strand. Naar het oosten kon ik over een groote baai juist op Nhchoktu
kijken; zuidwaarts was het uitzicht vrij op de Simpsonstraat en in
het Noorden lagen de eindelooze mossteppen van King Williamsland,
waar, meer landwaarts in, veel meren glinsterden met spiegelend
oppervlak. Duizenden vogels vlogen heen en weer, en hier en daar
weidde een eenzaam rendier.

Vanwege de muggen kon ik enkel des morgens en des avonds werken,
en de vrije tijd, dien ik had, werd besteed aan vriendschappelijk
verkeer met de Eskimo's, die ik nu best kende. De Uil en Talurnakto
waren meestal op de rendierjacht, en Kabloka vergezelde hen vaak,
om te helpen met het vervoer van het geschoten wild. De oude Anana
daarentegen bleef bij de tenten en haalde alleen nu en dan wat
heidekruid voor brandstof. Zij hielp mij in de huishouding. Haar
voornaamste werk was het wasschen van het vleesch, dat de Eskimo's
zeer ruw behandelden. Zij namen het van de sleden en lieten het
liggen waar het viel, zoodat het door rendierhaar, modder en kleine
steenen verontreinigd werd. Anana's schoonmaken bestond nu, helaas,
dikwijls nergens anders in, dan dat ze het ging aflikken. Ze meende,
dat het alleen bescheidenheid van mij was, als ik haar trachtte af
te brengen van die gewoonte.

Als we eens in een vrij uurtje allen bij elkaar waren, noodigde ik
mijn vrienden bij mij in mijn tent en onthaalde ze op chocolade en hard
brood. Van alle dranken was chocolade het lekkerste, wat ze kenden. Zij
grijnsden over het geheele gezicht, als ik het woord chocolade maar
noemde. Bij zulke tractaties deed ik navraag naar alles en nog wat,
hun leven en denken betreffende. Van hun taal trachtte ik wat meer te
leeren. De Uil was een eerste paedagoog; hij vond het merkwaardig,
als ik graag wou weten hoe dit of dat heette. Maar Talurnakto was
niet te gebruiken; hij lachte maar en vatte alles op als een grapje.

Van eetgerei was ik niet al te best voorzien, en ik zei, dat ze zich
er maar zonder moesten behelpen, wat ook heel goed ging. Op een avond,
toen we bij elkaar zaten aan tafel, kreeg Talurnakto plotseling een
hevigen jeuk op den rug. Met zijn korte armen kon hij de plek niet
bereiken, en vlug besloten, greep hij naar mijn lepel, dien ik een
oogenblik weggelegd had, schoof het instrument bij zijn kleeren in
op den rug en krabde erop los....

Toen ik met mijn observaties zoowat klaar was, kwamen de luitenant
en Helmer Hansen met de "dorry", het kleine amerikaansche bootje van
de soort als in de Hudsonsbaai worden gebruikt en dat zij hadden
uitgerust voor een lange vaart naar kaap Crozier, de zuidwestpunt
van King Williamsland. Zij wilden er een dépôt aanleggen voor de
voor het voorjaar van 1905 ontworpen sledevaart naar de oostkust van
Victorialand. Tevens wilden ze de smalste plaats van de Simpsonstraat
tusschen het eiland Eta en het vasteland opmeten met het peillood. Ze
waren voor een maand voorzien van het noodige en dus zwaar beladen,
daar ze de voorraden van het dépôt ook bij zich hadden.

De afstand van kaap Crozier tot de Gjöahaven was honderd zeemijlen. Het
ijs, dat tot hier dicht bij het land kwam, was door een sterken
Noordenwind zeewaarts gedreven, zoodat ze genoeg open water hadden, om
vooruit te komen. Zij bleven een nacht over bij ons, om den volgenden
dag met ons op te breken, daar ik naar Kaa-aak-ka, mijn naaste station,
wou vertrekken.

Dien namiddag beproefde ik mijn eersten tocht met een kajak. Ik had
daarvoor een kleinen plas als oefeningsterrein uitgekozen. In het
begin ging het uitstekend. Maar mijn kameraden, die in de buurt een
post aanlegden, riepen mij allerlei aardigheden toe, en juist keerde ik
mij om en wou hun zeggen, dat ik toch maar een voortreffelijken aanleg
voor het kajakvaren had, toen de kajak met zijn inhoud kantelde. Het
water was ondiep; ik kon den grond met mijn armen raken, maar het
bootje was vol water en ikzelf nat tot op de huid. De anderen trokken
mij aan land, en het was volstrekt geen triomftocht, toen ik naar de
tent liep, om van kleeding te verwisselen.

Den volgenden morgen ging het met de "dorry" naar het Westen. De
wind was goed, dus behoefden we niet te roeien. Anana, die op het
water geen heldin was, gaf er de voorkeur aan, over land te volgen;
de Uil voer in zijn eigen kajak.

Kaa-aak-ka straalde in volle zomerpracht; een bont tapijt van
veelkleurige bloemen bedekte alle heuvels. Maar het ijs dreef weer
naar land en belette het verder doordringen met de dorry. De luitenant
en Hansen waren dus genoodzaakt ons gezelschap te blijven houden. De
Eskimo's gingen met goed gevolg op de jacht; zoo kwamen ze op een
dag thuis met niet minder dan dertien ganzen, die ze met steenen
hadden doodgeworpen.

Den elfden Augustus was ik met al mijn stations klaar. Ik nam afscheid
van mijn kameraden, die nog altijd door het ijs werden vastgehouden,
en sloeg den weg naar Ogchoktu in. De tien zeemijlen werden in drie
uur roeiend afgelegd, wat een goed stuk werk was, daar we zwaar
beladen waren en telkens door het ijs werden tegengehouden.

Aan boord werden wij met uitbundige vreugde ontvangen, niet het minst
omdat we een flinken voorraad rendiervleesch en ganzen meebrachten.

Het was nu stil in de Gjöahaven. Alle Eskimo's hadden ons verlaten,
en sinds langen tijd waren we voor het eerst weer onder ons. Op
den zomer is niet veel staat te maken in deze streken; op den 16den
Augustus begon het te regenen; we hadden nog maar drie graden Celsius
in de kajuit en moesten dus stoken.

Van onze leege petroleumvaten hadden Lund en Hansen een
eerste-rangshotel voor de honden gebouwd. Ze huisden er veel
behagelijker dan in de oude sneeuwhut. Voor het oogenblik waren ze
alle vastgebonden en lagen in het zand zich gruwelijk te vervelen. Het
leegloopen beviel hun al na een paar dagen niet meer en ik besloot
dus een lang gekoesterd plan uit te voeren.

Daar ik mijn waarnemingen op de kust van Boothia Felix in één en
dezelfde lente had gedaan en toch eenige afwijkingen meende te hebben
opgemerkt, besloot ik een station zoo ver noordelijk aan te leggen,
als ik maar op de kust van King Williamsland kon doordringen. Daar
wilde ik voor een sledetocht in den herfst nu een dépôt aanleggen,
terwijl het water nog open was. De booten, die te mijner beschikking
stonden, waren wel niet geschikt voor een langere zeereis; maar als men
dicht bij den wal bleef, zou het wel gaan. Ik koos een van onze beide
booten, die Lund in het begin van den zomer van een kiel had voorzien.

De ijstoestanden waren intusschen zeer onaangenaam. Het ijs lag tot
bij de Betzoldpunt, en eer het zich verlegd had, kon van den tocht geen
sprake wezen. Den 20sten Augustus verveelde mij echter het wachten en
ik ging met Talurnakto als eenige geleider op weg, om te zien of men
aan den anderen kant van de punt misschien verder kon komen. Het was
windstil, en wij moesten roeien, maar kwamen niet vooruit. Talurnakto
was aan het roeien met twee riemen niet gewend en kon niet in de maat
blijven; hij stiet telkens tegen mijn riemen, en deed meer kwaad dan
goed. Het vlakke bootje draaide zich ieder oogenblik om en wees met
den neus weer naar huis. Van de Gjöa uit zagen ze ons manoeuvreeren
en bereidden zich al voor op onze terugkomst. Maar plotseling scheen
er voor Talurnakto een licht op te gaan, wat dat was, roeien in de
maat, en hij begon als een ervaren zeeman. Hij zat op de voorste bank,
ik op het achterplankje. Nu ging het vliegensvlug en weldra waren we
bij de Betzoldpunt. Hier was het ijs echter ondoordringbaar en het
bleef verder zoo naar het Oosten langs de geheele kust. Wij brachten
dus onze lading aan land, trokken de boot aan den oever en keerden
haar onderste boven. Daarna keerden we te voet terug.

Toen kwam er een lange, vervelende tijd. Elken morgen wandelde ik
naar de landtong, om de ijstoestanden op te nemen. Maar eerst den
29sten Augustus scheidde zich bij zeewind het ijs van het land,
en wij konden weer aan de reis denken. Wij brachten de boot in open
water en laadden ze. Uit het Noorden woei een flinke bries en in de
Schwatkabaai ging een hooge zee. Om voldoende diep water te bereiken,
moesten we, voordat we den koers naar kaap Luigi d'Abruzzi richtten,
eerst langs het strand tegen den wind in roeien. Dat was hard werk
van ruim twee uren, waarin we roeiden dat het zweet bij ons neer
droop. Ten laatste konden we zeil opzetten en zeilden dwars over de
baai. De golven sloegen onophoudelijk over den rand der boot. Dit was
Talurnakto's eerste zeiltocht, en ze beviel hem maar matig. Maar wij
kwamen ten minste zonder ander nadeel, dan dat we druipnat werden,
over de baai. Wij zeilden om de punt en aan den anderen kant nog een
eind langs het land naar Abva (Mount Matheson).

Het eerste, waar we nu aan moesten denken, was het drogen van onze
kleeren. De behandeling van kleeren van vellen eischt de grootste
voorzichtigheid, opdat er geen scheuren in komen, en de Eskimo is
daarin met zijn levenslange ervaring een eerste meester. De tent werd
op een kleine plek mos aan het strand opgeslagen.

Den volgenden morgen om acht uur trokken wij verder; de wind blies
nog steeds uit het Noorden, en na vele uren roeiens bereikten wij een
bocht, die zich van het Westen naar het Oosten uitstrekte. Wij deden
herhaaldelijk pogingen, om erover te komen, maar de golven sloegen
in de boot en wij moesten, hoe ongaarne ook, het opgeven en aan land
gaan. Om het windstille weêr te gebruiken, gingen we er den volgenden
morgen al om half vijf op uit; het ging nu vlug en we waren spoedig aan
de noordzijde van Abva. Hier reikte het ijs weer tot dichtbij land;
maar we werkten er ons doorheen, en het was zoo ondiep, dat we met
de bootshaak ons konden afzetten.

Het land was verlaten en onvruchtbaar, met zand en steenen bedekt,
en toen wij bij het aanbreken van den avond, de tent wilden opslaan,
vonden we nergens een plek mos die geschikt was. Dertig meter van
het strand en ter hoogte van vijftien meter vond ik het skelet van
een walvisch. Op dit punt stiet ik ook op het eerste stuk drijfhout,
dat ik op King Williamsland kon ontdekken.

Een treurige aanblik deed zich den volgenden morgen aan ons voor; de
geheele kust was door het ijs geblokkeerd, en er bleef ons niets anders
over dan te blijven, waar we waren. Ik gebruikte den tijd, om het land
in oogenschouw te nemen. Het geheele zuiderstrand was zandig en kaal;
eerst een paar zeemijlen landwaarts in vertoonde zich weer rendiermos.

Twee dagen en twee nachten moesten we daar blijven liggen, en toen
we den daarop volgenden morgen verder voeren, was het genoegen niet
van langen duur. Een paar zeemijlen waren we in de Mc Clintock's
La Trobebaai vooruit gekomen, toen het ijs ons volkomen den weg
versperde. Daar lagen we nu op dezelfde plaats tot den 16den
September en bewaakten het ijs. Het was winderig en het sneeuwde
en in geen enkele richting was iets te zien. De zomer was voorbij,
dat was duidelijk.

Op een van die vervelende wachtdagen probeerden we het met de jacht
en schoten een rendierkoe en haar kalf. Dit jachtgeluk maakte den
goeden Talurnakto opgewonden van plezier, en hij sprong van het eene
been op het andere als een klein kind. De boottocht was dus volkomen
mislukt. Of wij op de plek, waar we nu waren, of in onze eigen
Gjöahaven een dépôt aanlegden, kwam vrijwel op hetzelfde neer. Wij
legden dus zooveel, als we dragen konden, ter zijde en metselden het
overige met steenen toe, stulpten de boot erover heen en begaven ons op
den terugweg naar Ogchoktu. In rechte lijn hadden we 25 mijlen te gaan,
maar als we alle hoeken en bochten meerekenden, dan hadden we met de
boot meer dan 50 zeemijlen afgelegd. Wij hadden drie dagen noodig,
om geheel in de Schwatkabocht te komen, maar wij moesten vaak heen
en weer gaan. Hier sloegen wij de tent op en lieten die staan, toen
we den volgenden morgen naar de Gjöa teruggingen. We wilden later in
de baai op de rendierjacht gaan en lieten daarom ook onze voorraden
achter. Het ijs begon vast te worden; maar het was nog niet sterk
genoeg, om ons te dragen.

In de Gjöahaven was alles monter en gezond. Den 9den September
waren de luitenant en Hansen van hun lang uitstapje met goed succes
teruggekeerd. Ze hadden hun doel, kaap Crozier, bereikt en het
dépôt daar aangelegd. Het smalste deel der Simpsonstraat was nu,
zoo goed het ging, onderzocht. Het vaarwater tusschen het eiland
Eta en King Williamsland was zoo vol ondiepten, dat het eigenlijk
feitelijk afgesloten was. Het zuidelijke vaarwater tusschen Eta
en het vasteland van Amerika was, zoowel op den heen- als op den
terugweg met ijs gevuld geweest. Maar die ijsbergen waren zoo groot,
dat er de zee diep genoeg moest wezen voor ons schip. Kon het ijs
door die straat heen komen, dan zou de Gjöa met groote voorzichtigheid
hetzelfde kunnen doen. Dat was een bijzonder belangrijke ontdekking;
de Noordwestelijke Doorvaart was dus daar niet afgesloten.

Met de jacht zag het er in dezen herfst van 1904 twijfelachtig uit. In
Ogchjoktu was nog geen grootere rendierkudde gezien; hoogstens hier
en daar een alleen rondtrekkend dier. Hansen en Lund waren tijdens
mijn afwezigheid met de dorry op jacht geweest, maar zonder veel
geluk. Buitendien had hen het ijs verrast, zoodat ze de dorry aan
land hadden moeten trekken en over land hadden moeten terugkeeren.

We hadden dus nu twee booten in het open veld staan. Om nu voldoende
voorraden voor den aanstaanden winter te krijgen, besloot ik, zoodra
het ijs vast genoeg zou zijn, naar alle zijden jachtexpedities uit te
zenden. De Eskimo's hadden wel beloofd, ons bij hun terugkeer vleesch
te brengen, en ze zouden, zooals we wisten, met het terugkeeren van
het ijs komen, maar ik wist niet in hoever ze betrouwbaar waren,
en durfde mij niet op hen te verlaten.

Wij voerden allerlei verbeteringen aan Villa Magneet uit, volgens
de ervaringen van den vorigen winter. Het dak werd met zoden aarde
bedekt, bijna het geheele huis onder zand gezet en een uitstekende
ventilatie ingericht.

Het bleek, dat de winter zijn intocht kwam doen; de koude nachten,
de beginnende sneeuwval en de in troepen wegtrekkende vogels waren
onbedriegelijke teekenen. De zomer was koud en onvriendelijk geweest;
we hadden haast geen open water voor scheepvaart gehad. Dus moesten
we onze hoop op beter weêr in het volgend jaar stellen.

In den nacht van den 1sten September vroor alles toe. Onze tweede
winter was begonnen.



Op denzelfden dag, waarop het in ernst vroor, verschenen ook de
Eskimo's weer, en de eerste was onze oude vriend, de Uil, met zijn
gezin. De laatste weken had hij met eenige andere familiën aan de
jacht op rendieren en aan de zalmvisscherij gedaan bij Peel Inlet, aan
de oostkust van King Williamsland. Die familiën hadden hoofdzakelijk
gevischt en in de beek, die zich in Peel Inlet uitstort, hadden ze
verbazend veel zalmen buitgemaakt. Over het algemeen is hier in de
rivieren een rijkdom aan zalm, als wel nergens elders. De Uil had
ook een groote menigte rendieren gezien en twintig stuks geschoten,
waar hij ons de bouten van afstond.

Hij vertelde mij, dat hij op den weg naar het Zuiden een Oglugi-Eskimo
had ontmoet, die Tamoktuktu heette en die met zijn gezin in een
van ijs gebouwde hut aan den voet van den Wiikheuvel woonde. Daar
ik nog nooit een hut van ijs gezien had, ging ik den dag daarop op
weg, om die te bekijken. Met den Uil kwam ik er. De hut was gebouwd
van acht vierkante ijsblokken van een meter lengte en breedte en
een halven voet dikte. De kanten waren tegen elkaar gezet en de
blokken waren samengevoegd met een mengsel van ijs en sneeuw, dat
een uitstekend bindmiddel is. Rendiervellen vormden het dak. Ik vond
de heele familie te huis. Pocjarlu, Tamoktuktu's vrouw, zat dik en
vergenoegd op den achtergrond op een paar huiden. Om haar heen lagen
beenderen en vischresten verspreid en vóór de hut lagen een menigte
forellen. Het was te laat in het jaar, om nog visch in orde te maken
en zoo werden de gevangen visschen alle in bevroren toestand bewaard.

Tamoktuktu was op het punt, op de vischvangst uit te gaan, en ik mocht
hem vergezellen. Zijn gereedschap bestond uit een kakiva of harpoen en
een snoer van rendierpeezen, waar eenige kleine, schitterend gepolijste
stukjes been en blik aan hingen. Zijn oudste zoon ging mee; hij sleepte
een grooten steen achter zich aan. Vlug gingen we naar het water,
dat de Ristvedtplas was genoemd en waar de vischvangst zou plaats
hebben. Spiegelglad en glanzend lag het ijs op het water, en men kon
elken steen en ieder levend wezen eronder onderscheiden. Tamoktuktu
koos een geschikte plek, nam zijn zoon den steen af en hakte er een
gat mee in het ijs. Toen hij er doorheen was, maakte hij de opening
met zijn mes schoon en hing toen het snoer erin. Dadelijk stroomden de
kleine forellen toe, om hun nieuwsgierigheid te bevredigen, snuffelden
aan de vele geheimzinnige voorwerpjes en werden door den oplettenden
Tamoktuktu vlug gespietst.

Onderwijl was de Uil bij Poojarlu in de hut gebleven; ze hadden met
elkaar vriendschap gesloten en ik zag duidelijk, dat de Uil iets op
het hart had. Jawel, hij had aan de schoone beloofd, mij voor haar om
den inhoud van het laatst geschoten rendier te verzoeken! Ik beloofde
dien en gaf den Uil vergunning, de maag terstond te halen.

Het wonen in de tent was nu al minder aangenaam geworden. Het
tentdoek lag vol sneeuw en als er binnen gestookt werd, smolt die
en maakte alles vochtig. Daarom besloot ik de tent in te bouwen,
en met medewerking der Eskimo's haalden we uit den naasten plas acht
ijsplaten van een halven voet dik, elke drie voet breed en evenzoo
lang. Die zetten we om de tent, metselden ze met een ijsbrij samen en
dekten het dak met rendiervellen. Het huis was klaar; maar het voldeed
niet aan de verwachting, want de rijp drong binnen en het was steeds,
alsof het van het dak sneeuwde. Toen bouwden mij mijn Eskimo's een
echte winter-iglu. De familie van den Uil en die van Talurnakto woonden
in een slot van ijs, dat hoog was en ruim en vol jachttrofeeën. Het
bouwen werd steeds ter hand genomen, als het geen weêr was om te jagen.

Den 2den October keerde ik weer naar de Gjöa terug en liet Ristvedt
mijn plaats in de tent innemen. Op den terugweg trof ik het spoor
van een berin met twee jongen, die nog heel klein moesten geweest
zijn. Zij trokken naar het Zuiden, naar warmer streken. Het was het
eerste berenspoor, dat wij in de buurt van onze haven zagen.

Toen ik aan boord kwam, was Umiktuallu, de moordenaar van zijn
pleegzoon, van het amerikaansche vasteland gekomen. Van zijn kajak
uit had hij 35 rendieren geschoten, en hij beloofde, ons het vleesch
te brengen, zoodra het ijs goed begaanbaar was. Dat gaf een heerlijke
aanwinst bij onzen nooit zeer grooten voorraad. Umiktuallu berichtte
ook, dat groote rendierkudden langs de Todd-eilanden over het ijs
trokken.

Een nieuwtje hield onze nieuwsgierigheid in die dagen
gespannen. Umiktuallu had een Kilnermiun-Eskimo, dat is een Eskimo
van den stam die aan de Coppermine-rivier woont, ontmoet en vernomen,
dat een Kabluna of blanke in Maart met een Eskimo-gezin een bezoek
had gebracht aan de Eskimo's van de Coppermine. Later bleek, dat dit
bericht volkomen met de waarheid overeenstemde, zooals men zal zien.

Nu besloten wij, ons jachtgeluk in het Westen te beproeven, waar
Umiktuallu de vele rendieren had gezien. Daarom reisden Lund en Hansen
met Umiktuallu naar het Westen, voorzien van sleden, vijf honden en
proviand voor veertien dagen.

Van Ristvedt kreeg ik een brief door een Eskimo-koerier, waarin hij
mij meedeelde, dat hij het kamp verlegd had naar den noordelijksten
heuvel, waar hij sporen van groote rendieren had ontdekt. Over het
geheel waren er in dat jaar 1904 veel van die dieren; maar ze hadden de
ijstoestanden rondom het eiland Eta gunstig gevonden, en dus kwamen ze
op hun trek niet dicht bij ons. De rendieren waren in dit jaar dik en
vet in tegenstelling met het vorige jaar. Maar zoo dik als de rendieren
op Spitsbergen werden ze hier echter niet; doch dat is ook werkelijk
wonderlijk, hoe de broodmagere rendieren op Spitsbergen in den loop
van den zomer zich vetmesten en spekkussens krijgen van verscheiden
duimen dik. Ook sneeuwhoenders trokken thans in groote scharen voorbij
en wij hielden er zooveel van terug, als we maar konden.

De 15de October was een zeer drukke dag in de haven, want al onze
jagers en vier Eskimofamilies kwamen tegelijkertijd. Lund en Hansen
hadden negen rendieren gedood, die ze in een sneeuwhut ingemetseld
hadden en later aan boord brengen wilden. Het afhalen werd echter
uitgesteld, en toen wij eindelijk in den winter het vleesch wilden
halen, was het door de Oglugi-Eskimo's gestolen. De geheele, door ons
zelven bijeengebrachte, vleeschvoorraad bestond uit twintig rendieren;
visschen hadden wij in het geheel niet. Maar later voorzagen ons de
Eskimo's ruim van visch en vleesch. Het waren daarin betrouwbare
menschen, en als ze beloofd hadden vooraad te brengen, hielden
ze woord.

Door den terugkeer der Eskimo's kreeg onze haven weer een levendig
aanzien. In groote troepen kwamen ze meestal des avonds aan boord, om
ons te begroeten, oude vriendschap te vernieuwen en nieuwe vrienden
voor te stellen. Monter en vroolijk waren ze altijd, en wij waren
goede buren samen.

Tot hier toe heeft men altijd gedacht, dat de lucht in de poolstreken
volkomen zuiver was en vrij van bacillen. Maar daaraan mag voortaan
wel getwijfeld worden, ten minste wat de streken om King Williamsland
betreft. Zooveel is zeker, de Eskimo's worden in het najaar door
een ware verkoudheidsepidemie aangetast. Een paar van hen werden
zoo hard ziek, dat ik voor longontsteking vreesde. Daar bijna
ieder van hen de ziekte kreeg, moest er wel aan besmetting worden
gedacht. Wij op de Gjöa bleven gelukkig vrij, maar wij namen ook onze
voorzorgsmaatregelen. Tegen het spuwen hadden we een zwaren strijd
te voeren. In dat opzicht zijn de Eskimo's al zoo erg mogelijk, en nu
in den tijd van de verkoudheden was het natuurlijk vreeselijk. Onder
onze leiding werd het wel beter.

Omdat ik graag het groote Eskimokamp, dat er bij Navjato moest
zijn, wilde leeren kennen, en daar ik ook visschen wilde inruilen,
ging ik op weg naar het kamp en nam Helmer Hansen mee. Den 23sten
October vertrokken wij met drie Eskimogezinnen, die denzelfden weg
gingen. Ter afwisseling gebruikten we ski. Nog was de sneeuw niet
vast aaneengebakken en de temperatuur was niet beneden 25 graden
vorst, dus voor een skitocht zeer geschikt. Des avonds om half vijf
bereikten wij, vijftien zeemijlen van het station verwijderd, den
top der "Ellinghoogte." Hier vonden wij een oude iglu, die wij den
naam gaven van "Hotel Ellinghoogte."

Met mijn vriend Poieta en zijn vrouw namen wij vieren de oude iglu
in bezit, en met de hulp van mevrouw Nalungia was het er spoedig
licht en warm. Na den maaltijd en een klein praatuurtje gingen we te
bed. Natuurlijk schreeuwde de zuigeling nu en dan en moest dan tot
rust gebracht worden; mij hinderde de stoornis, maar Hansen had er
behagen in, want die nachtelijke kinderkamergebeurtenis herinnerde
aan het verre thuis en aan zijn Nalungia.

Den volgenden morgen togen we in zuidelijke richting naar de
Simpsonstraat op weg. Eerst om vier uur hadden wij Navjato bereikt
en vonden tot onze verbazing in het geheel niet meer dan tien hutten,
veel minder dan we hadden verwacht. Wij werden door onze oude vrienden,
die hier kabeljauwen wilden vangen, zeer vriendelijk ontvangen.

Navjato of Novo Terro, zooals de Eskimo's zeggen, heeten de oevers
van een klein meer, dat eenige zeemijlen ten zuiden van Point
Richardson ligt. Navjato is niet zeer ver van de Hongerbaai, die
zoo genoemd wordt, omdat men er geraamten van een groot deel van
Franklin's gezellen vond, en men neemt aan dat ze hier op den weg
naar het Zuiden van honger zijn omgekomen. De ironie van het noodlot
wil, dat juist deze plek zulk een naam draagt, want het is een der
mooiste en rijkste punten van de noordkust van Amerika. In de lente,
als het ijs van den oever loslaat, vangt men hier tallooze vette
zalmen. Iets later komen groote en vele kudden rendieren en blijven
den geheelen zomer. In den herfst kan men kabeljauwen in ongetelde
menigten vangen. En juist hier, in dit arctische Eden, moesten die
koene reizigers uit gebrek aan levensmiddelen ten gronde gaan! Maar ze
waren hierheen gekomen, toen het vlakke land met sneeuw bedekt was,
en ze waren doodop van inspanning, uitgeput door ziekte en hadden
er halt gehouden. Geen enkele afwisseling bood het eentonige, vlakke
land, overal met sneeuw bedekt; geen levende ziel kwam hun tegemoet,
om hen terecht te helpen en hulp te verschaffen. En over de geheele
aarde zal men lang moeten zoeken, eer men een tweede plek vindt,
zoo verlaten als deze in den winter.

Toen eindelijk de zomer kwam en in den korten tijd van verlossing
van het juk van den winter millioenen bloemen op de velden gingen
bloeien, toen alle wateren glinsterden en alle beken kabbelden, toen
het van vogels wemelde, die met vroolijk gekweel nesten bouwden, en
de eerste rendierbok aan den rand van de open IJszee opdook, toen
wees een hoop verbleekte steenen de plaats aan, waar de laatsten
van Franklin's dappere schaar hun laatsten zucht hadden geslaakt,
in het laatste bedrijf van dit groote treurspel.

Op deze plek, waar zooveel treurige herinneringen aan verbonden zijn,
bewogen zich nu de Eskimo's vroolijk en levendig, voordat de lange
nacht aanbrak, die met zware hand licht en leven in deze streken
uitbluscht. Ze haalden uit een diepte water van drie of vier vadem
groote menigten kabeljauwen, en maakten daarbij gebruik van snoeren
van rendierenpeezen en een krommen spijker. Op den namiddag van mijn
aankomst werd mij een spartelende kabeljauw vereerd, die dadelijk
naar den kookpot verhuisde! Na onzen langen, inspannenden marsch
genoten we onzen verschen kabeljauw met vreugde en dachten aan een
vaderlandschen fjord in Noorwegen op een mooien zomeravond...

Maar eigenlijk waren we minder hierheen gekomen om kabeljauw te
eten, dan om kabeljauwen te koopen, en de volgende dagen werden dan
ook aan de zaken gewijd. Buiten op het witte ijs beproefde ik mijn
geluk met de vischvangst, maar zonder bijzonder goed resultaat. Wij
hadden verder een paar onaangename dagen in Navjato. Het was steeds
nevel en wind en min 25 graden. In het voorjaar en den herfst voelt
men de koude het meest, zelfs als ze in den winter veel heviger is,
wat wel samenhangt met de kleeding, die er dan nog niet recht op is
ingericht. De Eskimo's waren van den morgen tot den avond op de jacht
en bezig met de vischvangst, vooral voor het verkrijgen van voorraad
voor den winter.

Toen wij na eenige dagen Navjato verlieten, waren onze sleden hoog
beladen met visch. Verscheiden Eskimo's vergezelden ons op den
terugweg, en onder hen was onze oudste en beste vriend Teraiu. Hij
had ons uitstapje naar Kaa-aak-ka niet vergeten, en kwam nu bij zijn
zware verkoudheid, om een middel ertegen, bij ons. Onderweg hoestte
hij erg en spuwde ook bloed. De oude Auva zat, toen we vertrokken,
bij het vuur en leed aan een ernstig maaglijden; ze stierf een paar
dagen later.

Op een der Todd-eilanden brachten wij den eersten nacht door in een
oude sneeuwhut. Ook op deze eilanden had men eenige geraamten en
andere sporen van de Franklin-expeditie gevonden. Teraiu vertelde,
dat hij indertijd al van de blanke mannen, die hierheen gekomen waren,
had hooren vertellen. Op het eiland, waar we overnachtten, liet hij
mij een groot, plat rotsblok zien, dat ter herinnering aan de dooden
was opgericht. De Eskimo's noemen dit eiland Keuna.

Toen wij met een groote slede vol versche, bevroren kabeljauwen
aankwamen, werden we natuurlijk met geestdrift ontvangen!

Naar de ervaringen van den vorigen winter hadden wij ons gericht voor
de verbeteringen op de _Gjöa_. Het winterdak over het schip heen was
nu beter in orde, en we maakten er een bewegelijke deur in, waardoor
wij als in een huis uit en in konden gaan. Dat had ook nog een ander
voordeel; wij konden ons nu de Eskimo's beter van het lijf houden,
wat soms zeer noodig was. Des avonds sloot en grendelde luitenant
Hansen de deur, en wij zaten dan veilig binnen, als in een vesting. We
richtten ook een bad in en hadden al gauw beneden in het ruim ons
eigen stoombad. De luitenant en ik maakten er in dezen winter druk
gebruik van; het werkte uitstekend en werd voor ons al gauw bij het
leven in de enge ruimte en in de zware kleeding onontbeerlijk. Een
kleedkamer konden wij ook niet ontberen, maar we gebruikten er een
omgekeerde boterton voor. Wat lastig was, dat was de koude douche,
die wij iederen keer kregen door den rijm, dien de bevroren damp
vormde en die dan smolt en op ons neerdroop.

Luitenant Hansen was vol geestdrift voor het bad en maakte er
electrisch licht bij, drie lampen wel! Ja, hij ging nog verder en
richtte ook op het dek electrische leidingen in. Men zat dan recht
genoegelijk in de kajuit, drukte op een knopje, en--ja, dan moest het
licht wezen. Maar het werd niet licht. De eenige fout in de leidingen
van luitenant Hansen was, dat ze geen licht verschaften. Wij moesten
weer in donker baden. Maar men moet niet meenen, dat de luitenant een
slecht electrotechnicus was. O neen! Maar zelfs de beste electrische
ingenieur kan niet uit niets, uit zeer ongeschikt materiaal iets
zóó maken, dat hij maar heeft te zeggen: "Het zij licht!" Wij waren
anders vaak genoeg trotsch op wat we met onze weinige hulpmiddelen
uitrichtten.

Een vraag, die wij ons nu en dan stelden, was deze, hoe wij ons
in geval van nood tegen de Eskimo's konden verdedigen, ingeval ze
wat in het schild voerden. Er was nu een groote menigte rondom
ons verzameld, en als zij nu eens een slechte jacht hadden, hoe
gemakkelijk konden ze dan onze proviandtent openbreken. Wij moesten
hun dus behoorlijk respect inboezemen, en eindelijk werd het middel
daartoe gevonden. Onder een sneeuwhut, op vrij grooten afstand van
de _Gjöa_, werd een mijn gegraven, die verbonden werd met het schip
door een onder de sneeuw verborgen leiding.

Toen dat gebeurd was, lieten wij de Eskimo's samenkomen aan boord. Ik
hield voor hen een voordracht over de macht van den blanken man;
zei, dat wij van een grooten afstand uit verdelging konden brengen
en over het algemeen de wonderlijkste dingen tot stand brengen. Dus
was het voor hen van groot belang, dat ze zich fatsoenlijk hielden,
omdat ze anders zich den toorn der Kabluna's of blanke menschen op
den hals haalden. Als zij daarginds aan den wal booze dingen zouden
willen uitrichten, bij voorbeeld bij die sneeuwhut daar in de verte,
dan zouden wij rustig en wel aan boord blijven en enkel maar zóó
doen.... Met een vreeselijk geknal vloog de sneeuwhut in de lucht,
en een sneeuwwolk stoof omhoog.

Dat was volkomen genoeg! Meer was er voor langen tijd niet noodig.

Op Zondag 20 September zaten wij juist aan het tweede ontbijt, toen
tot onze groote verbazing ons een geheel vreemde Eskimo een bezoek
bracht. Reeds de manier, waarop hij binnentrad, wees erop, dat onze
gast zich in de "wereld" had bewogen. Zijn kleeding verschilde van die
van den Netsjillistam. Onze verwondering verminderde niet, toen de man
in een, zoo al niet juist, toch volkomen verstaanbaar Engelsch zei:
"Give me 'moke!"

Wij gaven hem tabak en een pijp, en hij stopte die op sierlijke
manier. Toen stelde hij zich voor:

"Mister Atangala!"

Het begon interessant te worden! Ik bekeek hem oplettend en wachtte
wat nu zou volgen. Maar hij wekte mij uit mijn gepeins en deed
mij verstaan, dat nu van mij de volgende stap werd verwacht, door
te zeggen:

"Mag ik vragen, Mijnheer, hoe uw naam is?"

Ik kreeg een kleur om mijn gebrek aan wellevendheid, boog en noemde
mijn naam. De voorstelling was afgeloopen, en nu was hij blijkbaar
tevreden. Hij beduidde mij, dat zijn familie buiten op het dek was en
ik maakte mijn gebrek aan wellevendheid van zooëven weer goed, door
dadelijk de familie binnen te noodigen. Zij verscheen terstond. De
vrouw was een groote, donkere verschijning van echt Eskimotype,
Kokko geheeten, en ongeveer veertig jaar oud. Haar zoon schatte ze
op tien jaren; hij was een eerste bengel.

Atangala vertelde, dat hij en zijn gezin drie blanken van Chesterfield
Inlet in de Hudsonsbaai naar de Coppermine hadden begeleid. Dit
bevestigde dus het bericht van Umiktuallu, ons zes weken geleden
gebracht. Van de Coppermine had Atangala zich huiswaarts gewend, en
toen hij hoorde, dat er een schip in Ogchoktu lag, besloot hij ons te
bezoeken, ofschoon de afstand een paar honderd zeemijlen bedroeg, en
te onderzoeken of hij ook zaken met ons zou kunnen doen. Hij blufte
van belang, beweerde dat hij kon schrijven, en op zijn verlangen
brachten we hem potlood en papier. Zijn bedrevenheid in de edele
schrijfkunst was niet overweldigend. Met ongeloofelijke inspanning
bracht hij zijn naam op papier. Hij vertelde, dat hij een paar jaren
geleden met een amerikaanschen walvischvanger van de Hudsonsbaai
over land naar Winnipeg was gegaan, en van zijn verblijf aldaar
kende hij nu alle uitvindingen van den nieuweren tijd, telefonen,
spoorwegen, electrisch licht en--whisky. Voor de laatste had hij
groote belangstelling, en hij vroeg er steeds naar. Ik beproefde hem
uit te leggen, dat de anti-alcoholbeweging het allernieuwste was op
dat gebied, maar daar wilde hij niets van weten. Ten slotte smeekte
hij om brandewijn. Maar hij kreeg geen drank. Voor ons was het bericht,
dat bij Katiktali of kaap Fullerton twee groote schepen lagen, van het
grootste belang. Mij kwam het terstond in den zin, of wij misschien
door die beide schepen een postverbinding met de buitenwereld konden
krijgen. Dus vroeg ik den heer Atangala, of hij bereid was, voor
postillon te spelen en hij scheen er niet tegen te hebben.

Ieder was nu ijverig in de weer met brieven te schrijven. De post
zou binnen een paar dagen vertrekken, en men moest zien, gauw klaar
te komen. Atangala was nog steeds gast aan boord, en hij scheen
het naar zijn zin te hebben. Maar zijn honden zagen er slecht uit;
ze leken magere wolven en liepen snuffelend rond. Het was een naar
gezicht; maar wat konden wij doen? We hadden voor onze eigen honden
niet genoeg, laat staan voor vreemde.

Den 28sten November was de postslede gereed en trots wind en
sneeuwstorm vertrokken de postillons om elf uur in den voormiddag. Ik
had het voor het veiligst gehouden, Talurnakto mee te zenden, want
ik kende immers Atangala niet; misschien was hij wel een der grootste
deugnieten.

Het was een dwaas gezicht, hoe Talurnakto zich met de opdracht,
die hem toevertrouwd was, in zijn schik voelde. De brieven, die
geadresseerd waren aan de "Schepen bij kaap Fullerton," droeg hij
in een tasch aan een riem over den schouder. Ik zag wel, dat een
spotachtig lachje om Atangala's mond speelde, maar begreep eerst later,
wat dat beduidde. De beide Eskimo's trokken dus weg en waren spoedig
in een sneeuwwolk uit ons gezicht verdwenen.

Als een expeditie in de wereld van het poolijs zal gelukken, is het een
eerste vereischte, dat alle leden ten allen tijde volop werk hebben,
en de plicht van den leider is het, de indeeling van het werk te maken,
wat echter in lange perioden wel eens moeilijk onafgebroken vol te
houden is. Ledigheid werkt altijd demoraliseerend, en dat alleen
is al reden genoeg om op een poolreis niet te veel menschen mee te
nemen. Enkele menschen kan men altijd wel aan het werk zetten, maar een
grooter aantal altijd bezig te houden, is bijna onmogelijk. Voor mij
was het geen moeilijke taak, want mijn kameraden kwamen mij altijd
halfweg tegemoet. Als ik niet wat uitvond, kwamen ze zelf met hun
plannen. Lund genoot de hoop van een groot uitvinder te wezen op
allerlei gebied. Als ik met een denkbeeld bij hem kwam, werd het
dadelijk uitgevoerd. Alleen moest hij soms, als er smeedwerk moest
worden verricht, Ristvedt te hulp roepen. Maar als dan ook de smid
Ristvedt en de architect Lund samenwerkten, was er niets onmogelijk.

Van Godhavn hadden wij een menigte vuurvaste baksteenen meegebracht,
waarmee wij onze petroleumkachels ommetselen wilden, om de warmte
langer te kunnen bewaren. Nu had ik al lang over de beste manier om
van die steenen gebruik te maken nagedacht en wendde mij ten laatste
met die vraag tot Lund. Wij overlegden en kwamen toen tot de slotsom,
dat men, in plaats van de oude kachels in te metselen, even goed een
geheel nieuwe kachel kon maken. Lund nam de plannen en de uitvoering
op zich. Op denzelfden dag, waarop de post vertrok, verraste hij ons
met het voltooide werk. Hij had een van onze groote blikken pakkisten
genomen, die in baksteenen ingemetseld en aan de eene zijde een deur
erin aangebracht.

Zijn plan was, een van onze groote kooktoestellen, die een verbazende
hitte verspreidden, door de deur erin te schuiven en daarmee de kachel
te stoken. Als het toestel dan werd uitgedaan, zou de warmte door de
steenen nog lang worden vastgehouden. Dat klonk prachtig en met mij
verheugde zich de luitenant al op de warmte in onze kajuit. Wij keken
met de grootste belangstelling naar het zetten van de kachel. Toen
die goed op haar plaats stond, werd het toestel aangestoken en erin
neergezet.

Luitenant Hansen zat ijverig over allerlei berekeningen, en ik was
aan mijn eigen werk. Het toestel had nog niet lang gebrand, toen mij
een eigenaardige, scherpe, doordringende geur in den neus kwam. Snel
keek ik naar den luitenant, om te zien of hij ook wat merkte; maar
hij zat onbewegelijk over zijn cijfers gebogen. Ik zei dus niets,
maar stond op en kleedde mij aan om naar het observatiehuis te gaan
en hem alleen de verdere proeven met de kachel over te laten. Het
kon mij niet schelen--maar het stonk afschuwelijk!

"Voor den drommel!" viel de luitenant plotseling uit en wierp zijn
potlood weg. "Wat is dat hier voor vuiligheid?"

Ik was de deur al uit en liet den luitenant in een dikken,
verstikkenden walm, waarvan de reuk de herinnering wakker riep aan
alle honden, zoowel de Godhavnhonden als de Gjöahonden. Het kwam
namelijk doordat de baksteenen onbeschut buiten hadden gelegen en wel
op de plek, waar de honden zich graag ophielden. Men kan zich nu wel
voorstellen, wat de uitwerking moest wezen van ons verwarmingstoestel
op die steenen!

Toen ik al ver weg was op den weg naar het observatorium, hoorde ik
een geweldig spektakel aan boord. Ik kon wel raden wat het was. Lund's
zinrijke kachel werd eruit gesmeten.

Nu hadden wij niets meer dan de herinnering eraan; maar die zat dan
ook vervloekt lang in de wanden!

Où est la femme?! Zelfs hier in de sneeuwwoestijn moet men vaak
dezen noodkreet van de menschheid uitstooten, of liever gezegd er de
oorzaak in zoeken van der menschen misslagen en dwalingen. Umiktuallu,
die nog altijd op de vischvangst in Navjato was, kwam bij ons aan
boord, om onze honden voor een paar dagen te leenen. Hij vertelde,
dat Talurnakto in Navjato de post aan Atangala had gegeven en met
een Eskimovrouw naar het zuiden was getrokken. Als echtgenoot nommer
twee namelijk. Dat was echter, zooals ik uitdrukkelijk verklaar, de
eenige onbetrouwbaarheid, die wij van de Netsjilli-Eskimo's ervoeren.

Umiktuallu zei ook nog, dat een ons bekende jonge vrouw in het kraambed
gestorven was. Dat was het tweede sterfgeval in den winter.

De Eskimo's stroomden thans in December in grooten getale in onze
haven binnen. De vischvangst in Navjato en de andere plaatsen was
geëindigd. Voor zoo ver we hen begrepen, wilden ze nu tot na Kerstmis
rustig in Ogchoktu blijven. Zeker verleende onze tegenwoordigheid aan
de plaats een groote bekoring. Een groot aantal van de Eskimo's bedelde
dadelijk om eten. Er waren lieden onder, die voor zich en de hunnen
meer dan genoeg wintervoorraad hadden, maar anderen hadden weinig,
deels uit ongeluk, deels uit luiheid. Voor ons was het volstrekt
niet aangenaam, al dat bedelvolk bij ons te hebben, en wij moesten
telkens beslist weigeren, daar we toch niet voor al die menschen
voedsel hadden.

De meeste Eskimo's bouwden hun hutten in het Sälanddal, en het kamp
zag er belangrijk genoeg uit.

Wij hadden nu den donkersten tijd van het jaar, waarin de zon den
geheelen dag onder den horizon blijft. Wij moesten dus aanhoudend licht
branden. In verband met dien "langen nacht" had ik extra-patentlampen
meegenomen, waarin de verhitte petroleum als gas brandde, waardoor een
zeer sterk licht verkregen werd. Maar reeds den eersten winter hadden
deze lampen vaak niet goed gebrand en veel moeite gegeven. In dezen
winter gaven ze het geheel op. Lindström, tot wiens departement de
lampen behoorden, was wanhopend, en hij gaf zich bewonderenswaardig
veel moeite, om de zaak in orde te brengen. Maar ten laatste
moest hij zich overwonnen geven, en de geheele voorraad lampen werd
weggestopt. Ik had een groote fout begaan; in plaats van mij volkomen
te verlaten op die lampen, had ik toch ook nog eenige gewone lampen
moeten meenemen.

De verlichtingstoestanden waren dus aan het eind van den winter
aan boord van de _Gjöa_ ver van schitterend. Een photografeerlamp,
een kompaslamp en twee lantarens, dat was alles, wat we hadden, en
daarmee moesten we ons behelpen, zoo goed het ging. Natuurlijk deed
Lund de eene uitvinding na de andere in zake verlichting, en zijn
toestellen hadden misschien wel een tentoonstellingsprijs verdiend,
als ze maar gebrand hadden, maar dat deden ze niet.

Eerst half Januari begon de jacht op zeehonden, en het was hoog tijd
geworden voor de aanvulling van de voorraden. Ik geloof haast, dat de
Eskimo's om een of ander oud vooroordeel niet vroeger met die jacht
beginnen. De maan moest, naar ik meende te begrijpen, een bepaalden
stand innemen, vóór men met de jacht op zeehonden mocht aanvangen. En
de maan is hun iets heel heiligs, waarnaar ze ook hun tijd regelen.

Hun bijgeloof zat hun soms leelijk in den weg. Juist in dien tijd
gebeurde iets karakteristieks in dit opzicht. Een aantal vrouwen waren
bij ons aan boord geregeld met naaiwerk voor ons bezig. Ze kregen
er een kleine betaling voor, waar ze zeer mee ingenomen waren. Op
een dag verklaarden ze eenstemmig, dat ze niet konden werken. Wij
vroegen naar de reden en vernamen, dat de eerste zeehond gevangen
was en dat de vrouwen zeehondenvleesch gegeten hadden; dan mochten
ze buiten haar eigen huis niet het minste werk doen, eer de zon zoo
en zoo hoog aan den hemel stond. Wij wilden haar het dwaze van deze
beschouwing duidelijk maken, beloofden haar ook een ruimere betaling,
ja, smeekten haar, toch voort te maken met het werk, dat voor ons
noodig was. Maar neen, hier stieten we op een muur, waar we met gewone
menschelijke bewijsgronden niet konden doorheen dringen. Daar stond
of God of de duivel op wacht, en tegenover deze verloochenden de
vrouwen hare anders zoo volgzame en toegefelijke natuur. Alleen de
oude Navjato was slim genoeg geweest, niet van het zeehondenvleesch
te eten. En zij zat nu bij ons aan boord, naaide van den morgen tot
den avond en verwierf ons aller hulde.

Den 11den Januari volbracht ik een volkstelling in de Gjöahaven en de
omgeving en bevond, dat er achttien familiën met zestig personen waren.

In het midden van Januari 1905 kwam Lindström op een dag met het
bericht, dat er conserven gestolen waren van onzen voorraad op
het dek. Wij hadden uit het proviandhuis naar boord gehaald, wat
we aan levensmiddelen voor den winter noodig hadden, en ze op het
dek ondergebracht, waar het droog was. Van het begin af was het mij
duidelijk geweest, wat dat voor een verzoeking was voor de Eskimo's,
vooral nu, dat ze bijna niets te eten hadden, en ik vond het nog
een wonder, dat er in al dien tijd niets gebeurd was. De Eskimo's
gingen immers dagelijks  op de _Gjöa_ uit en in; een blikje kan in
het voorbijgaan gemakkelijk verstopt en in de kleederen geborgen
worden. Nu ontbraken er dus eenige blikken. Ik riep den Uil en
Umiktuallu en zei hun, dat hun landslui ons bestolen hadden en dat
ik volstrekt de schuldigen aangewezen wilde zien.

Zij namen de zaak heel ernstig op; men zag duidelijk, dat ze zich
in zekeren zin voor hun stam verantwoordelijk voelden. Ze verlieten
mij, en een paar uren later kwamen ze terug en noemden vier of
vijf namen van de schuldigen. Het waren alleen Oglugi-Eskimo's;
van den Netsjillistam had geen enkele zich vergrepen. Ik liet de
schuldigen halen. Onder hen bevond zich ook Teraiu, evenals zijn
broeder Tamoktuktu. Ieder van hen had zich een bus toegeëigend. Ik
hield een donderende toespraak en verbood hun van dat oogenblik af
den toegang tot het schip. Toen dropen ze druipstaartend af.

Tegen het eind van Januari hadden de Eskimo's meer geluk op de
zeehondenjacht, die hun in het begin niet goed naar wensch was
gegaan. Den 1sten Februari gaven allerlei kenteekenen te verstaan,
dat de stam ging opbreken; de Eskimo's begonnen hunnen voorraden
naar buiten te brengen op het ijs, en enkele dagen later trokken
ze werkelijk weg. Wij voelden ons zeer verlicht, toen wij ze kwijt
waren. Het eeuwige gebedel om levensmiddelen was ons zeer lastig
geweest.

Nu begonnen voor ons ook de voorbereidingen tot een slede-expeditie,
die al lang voor het aanstaand voorjaar ontworpen was. Luitenant
Hansen en Ristvedt wilden met elkander de oostkust van Victorialand
trachten te bereiken, om van dit land, het eenige dat nog niet
opgenomen was in den noord-amerikaanschen archipel, een kaart te
teekenen. Zooals vroeger al verteld is, was voor deze expeditie bij
kaap Crozier, ongeveer honderd zeemijlen van de Gjöahaven verwijderd,
een dépôt aangelegd. Onze eerste zorg draaide nu om de honden. Wij
hadden een uitstekend troepje, maar er waren te weinig. De luitenant
en Ristvedt deden daarom een uitstapje naar de Eskimo's, die thans
ongeveer twintig zeemijlen op het ijs buiten woonden, en keerden na
twee dagen met vier groote honden terug, die ze voor een paar stangen
ijzer hadden gekregen.

Die honden waren wel erg uitgehongerd en moesten eerst goed gevoed
worden, vóór wij ze in gebruik konden nemen. Maar toen kwam nog de
tweede zorg, namelijk het voeder, dat even belangrijk was in dezen
als de honden zelf. Ons hondevoêr was opgebruikt. Het eenige,
wat wij nog hadden, was menschenpemmikan, en dat zou het niet
lang volhouden. Ons pemmikan bestond uit vijftig percent ossenvet
en vijftig percent gedroogd en gestampt paardenvleesch. Deze beide
stoffen zijn saamgesmolten en in platen van elk een half kilo geperst,
zeer gemakkelijk en beknopt in te pakken. De Indianen zijn het, van
wie men oorspronkelijk het gebruik van dit proviand heeft geleerd,
en alle poolvaarders moeten hun daar dankbaar voor zijn. Het pemmikan
smaakt voortreffelijk, neemt weinig plaats in en kan rauw, gebraden
of gekookt gegeten worden. Vooral is het van groote waarde op een
slede-expeditie. Wij hadden buitendien ook nog een aantal kisten met
hondentalg, die nog over waren van de tweede Framexpeditie, en die stof
bleek zeer bruikbaar. Ook hadden we een massa havergort en havermeel,
dat ongebruikt lag omdat geen van ons er een bijzondere voorliefde
voor had. Al die dingen werden aan luitenant Hansen afgestaan, en
hij ging er proeven mee nemen. Havermeel met hondentalg smaakte de
honden en bekwam hun goed. En zoo vormde hij porties van elk een half
kilogram van dat mengsel als dagelijksche maaltijden voor de honden. De
bereiding had in het groot plaats; het geheele schip leek wel een
gepatenteerde hondenvoerfabriek onder leiding van den directeur
Godfried Hansen. Het werk vlotte goed, en weldra was deze heele
quaestie opgelost. Daarna werd over de verdere uitrusting gesproken
en alles nagezien. Lund zou voor de sleden zorgen, waar heel wat aan
te herstellen viel en die van nieuwe schuivers moesten worden voorzien.

Midden in deze toebereidselen kwam het bericht, dat Talurnakto, de
verdwenen postillon, in Navjato teruggekeerd was en verzocht, weer in
genade te worden aangenomen. Wij hadden hem niet enkel om zijn vlijt,
maar ook om zijn goed humeur gemist en vonden zijn misdaad niet grooter
dan die van zoo menig man, die er met de vrouw van een ander van door
was gegaan; ja, eigenlijk was er minder misdreven, daar in dit geval
de geheele familie der vrouw en haar man en kinderen meegegaan waren.

Dus lieten wij hem weten, dat wij hem wilden vergeven en hij zijn
vroegere betrekking van "meid alleen" weer kon aanvaarden. Op een avond
in Februari werd mij gemeld, dat Talurnakto gekomen was. Hij waagde
niet eens, zoo maar bij mij binnen te treden. Ik liet hem halen. Zijn
uitzicht was, sinds we hem de laatste maal zagen, zeer veranderd. Hij
had het blijkbaar als minnaar niet gemakkelijk gehad. Zijn rond,
vergenoegd gezicht was langgerekt geworden en mager, en droeg een
uitdrukking van diepen weemoed. Hij had zeker niet enkel aangename
herinneringen aan zijn liefdesavontuur bewaard. Al wat hij bezat,
zijn mes, en speer, pijp en meer van dien aard, alles was in het
bezit der geliefde vrouw overgegaan, of de echtgenoot had ze als
vergoeding voor zijn liberaliteit verlangd. De arme Talurnakto kwam
volkomen uitgeplunderd van zijn escapade terug.

Den 7den Februari ondernam luitenant Hansen de eerste slede-expeditie
in het jaar. Hij ging naar Kaa-aak-ka en deed er een menigte
magnetische waarnemingen. Het was de allervroegste tijd voor eenig
werk in de open lucht; maar we hadden veel plannen en moesten haast
maken. Maar koud was het, dat het een aard had! Het is merkwaardig,
hoe bros en licht breekbaar alle voorwerpen bij zoo strenge koude
worden. Zoo was onze goede Lund op een dag juist met de sledeschuivers
bezig; de lat van hickory-hout lag op twee verscheiden voet hooge
kisten; bij een onhandige beweging liet hij het ding op het dek vallen
en het sprong in vele stukken. Hickory is toch het taaiste hout van de
wereld; onze schuivers waren van uitstekend amerikaansch maaksel uit
Pensecola; maar in deze koude streken is toch esschenhout te verkiezen.

Op een Zaterdagmiddag reed tot onze verbazing onze met vijf honden
bespannen slede de haven binnen en hield met een mooien zwaai voor
de _Gjöa_ op, maar er was geen koetsier. Toen kwam kort daarna van
de "Magneet" het bericht, dat er op het ijs een zwarte stip was te
zien. En na een poosje kwam Talurnakto hijgend en blazend aanloopen;
hij was van de slede geworpen, en de honden waren er van door gegaan
en hadden alleen het huis opgezocht.

Eens kwam de Uil met een anderen Eskimo aan boord en vertelde, dat
eenige Oglugi-Eskimo's onze proviandtent hadden bestolen; ze brachten
een ongeopende boterbus mee, die ze hadden opgeraapt. Bij onderzoek
bleek, dat een vierde kist sledebrood, tien platen pemmikan en de
bovengenoemde boterbus ontbraken. Als we er niets van vernomen hadden,
zou de diefstal waarschijnlijk nooit zijn uitgekomen, want de dieven
hadden alles weer in goede orde gebracht. En ze hadden het niet te
erg gemaakt. De oude Teraiu en zijn broeder Tamoktuktu hadden aan de
spits der onderneming gestaan, die in den vroegen morgen haar slag had
geslagen. De Uil kreeg ter belooning voor zijn eerlijkheid een groote
bijl, de ander een mes. Toen ze het schip weer verlieten, droeg ik hun
een groet op voor de dieven en liet hun zeggen, dat zoo een van hen
het in zijn hoofd mocht halen, zich ooit weer in Ogchoktu te vertoonen,
dat hij dan op de plaats zou worden doodgeschoten. Op denzelfden avond
legde Ristvedt een kleine mijn aan bij de deur van het proviandhuis,
die zoo ingericht werd, dat ze op hetzelfde oogenblik ontplofte als
de deur openging. Het was een ongevaarlijk ding, maar zou voldoende
zijn, een nieuwe inbrekerspoging te verhinderen.

In dezen tijd haalden we ook de beide booten binnen, die we in het
open veld hadden achtergelaten; er was geen schade aan te bespeuren.

Telkens kregen we bezoek van de Eskimo's die ons in Februari hadden
verlaten, om op de zeehondenjacht te gaan. Wij beantwoordden
de bezoeken ook te zijner tijd. Van den eerbied, dien wij hun
inboezemden, kregen we in dien tijd een schitterend bewijs. De
Itchjuachtorvik-Eskimo's hadden, toen wij in den vorigen winter op weg
naar de magnetische pool waren en aan de noordkust van Boothia Felix
een dépôt hadden geplaatst, een slede met proviand gestolen. In dit
jaar nu kwamen ze en leverden de slede weer in, omdat ze vreesden,
dat wij hun iets kwaads zouden aandoen. Zij bleven op eerbiedigen
afstand en zetten de slede bij het kamp der Netsjilli-Eskimo's op
het ijs neer. Hun angst moet werkelijk zeer groot geweest zijn, als
ze een zoo kostbaar voorwerp als een slede terugbrachten. De slede
had wel veel geleden, maar onder Lund's kundige behandeling werd ze
hersteld en was daarna nog sterker dan te voren.

Niet zelden kwamen de Eskimo's ons 's avonds bezoeken. Ik had dan
medelijden met hen in die vreeselijke koude en noodigde hen uit,
bij ons te overnachten. Ze mochten in de kajuit bij den luitenant en
mij slapen. Wij hadden soms tot dertien slaapgasten aan boord. Zij
legden zich eenvoudig op den grond en dekten zich met een rendiervel
toe, dicht aaneengesloten als haringen in een ton. De anderen in
de voorkajuit weigerden, zulke gasten op te nemen; ze trokken de
neuzen op en beweerden, dat de gasten een naren reuk achterlieten. Nu
vond de luitenant evenmin als ik, dat het juist naar eau de Cologne,
viooltjes of versch gemaaid hooi rook, als de Eskimo's 's avonds hun
groote kaplaarzen uittrokken; maar wij voelden, dat we met dit offer
op goedkoope en goede manier de echte gastvrijheid uitoefenden.

In den loop van den winter stichtten luitenant Hansen, Wiik, Ristvedt
en ik een verbond, welks leden zooveel mogelijk alle voortbrengselen
van het land zouden proeven. Ristvedt werd tot vereenigingskok
benoemd, daar Lindström zich liever in zee wilde storten dan zulke
vuiligheid klaar te maken. Een gebraden vos, waaraan de vereeniging
zich des avonds te goed deed, had onzen kok aan den rand van den
waanzin gebracht en hij verklaarde, dat wij de grootste vuiliken
van de wereld waren. Maar de vereeniging beweerde eenstemmig, dat
een vossengebraad het fijnste gerecht was, dat ons ooit aan boord
was voorgezet. Het vleesch der meeste vossen, die hier in menigte
waren, smaakte ook werkelijk zeer goed, het deed aan hazenvleesch
denken. Wij beproefden het ook met andere gerechten, als rendiermagen,
zeehondvinnen en dergelijke.

De winter was nu voorbij, en naar het scheen stond de lente voor de
deur. Bij het vorige jaar vergeleken, was er een groot onderscheid
merkbaar. Toen hadden we op het eind van Maart ongeveer 45 graden
Celsius  onder nul gehad, en in dit jaar daarentegen slechts acht
graden. Dat was een goed voorteeken voor den zomer, die zoo groote
beteekenis voor ons had.

Al het winterwerk was nu voorbij, en het station weer omgeven door
een kring van observatoria. Onze reizigers, die met de slede naar
het Noorden wilden gaan, konden vertrekken zoodra het mooi weer
werd. Deze slede-expeditie had voor 75 dagen proviand bij zich,
in de veronderstelling dat het in het vorig jaar bij kaap Crozier
opgerichte dépôt in orde was; in het tegenovergestelde geval hadden
ze maar voor 50 dagen proviand bij zich.

Den 2den April 1905 brak de expeditie op. Onder wederzijdsch levendig
wuiven met de vlaggen gingen ze heen, en, begeleid door onze beste
en hartelijkste wenschen, wendden ze zich westwaarts naar Victorialand.

Met het vertrek van die expeditie begon naar onze berekening in dit
jaar het voorjaar. Wel hadden we later nog een geweldigen sneeuwstorm;
maar de koude van den winter was gebroken en keerde niet terug.



Er was veel te doen dat voorjaar, want wij zouden opbreken met al ons
hebben en houden en verder westwaarts trekken. In Juni 1905 werd na
19 maanden de loop der zelfregistreerende instrumenten veranderd;
ze moesten stilstaan, na zoo lang te hebben gewerkt onder Wiik's
leiding. Onze gebouwen werden afgebroken. Alles werd aan boord
gebracht, wat daar geschikt voor was, en toen werd de _Gjöa_ van onder
tot boven nieuw geverfd en geölied. Ook al onze booten ondergingen
een groote schoonmaak. Het kon immers wezen, dat wij dezen zomer
"menschen" ontmoetten, en dan mocht niemand kunnen zeggen, dat wij,
Noren, geen hart voor ons schip hadden. Toen was de _Gjöa_ weer net
zoo frisch en mooi, als den dag waarop ze de werf verliet.

Allen deden mee aan dit werk. Ristvedt en Lund hadden een valreeptrap
gemaakt van ijzer en hout, een mooie trap, die later zelfs in San
Francisco opgang maakte. "Niemand mag aan ons zien", zeiden we toen
in Juni 1905, "dat wij tweemaal overwinterd hebben!"

Wij hadden nu maar te wachten op den terugkeer der
slede-expeditie. Toen ze na verloop der eerste zeven weken niet
terug waren, besloot ik daaruit, dat ze het dépôt bij kaap Crozier
onbeschadigd hadden aangetroffen. Maar ook in dat geval hadden ze
den 16den Juni er weer moeten wezen. In den laatsten tijd waren veel
Eskimo's van verre gekomen, maar geen een had wat van de onzen gezien,
en ik werd langzamerhand een beetje angstig. Sinds de Eskimo's in zoo
grooten getale er weer waren, hadden wij een nachtwacht aan boord
ingesteld. Ik drukte de wacht nog ernstig op het hart, goed uit te
zien en mij dadelijk te wekken, als er iets in het gezicht kwam,
dat op onze sledevaarders geleek.

De 24ste Juni, Sint Jan, werd ook bij ons een feestdag, want
des morgens om half zeven kwam Lund, die de wacht had, bij mij
binnenstormen met den uitroep:

"Daar hebben we ze!"

Ik was dadelijk in mijn kleeren. Het was een heerlijke morgen,
volkomen windstil met stekenden zonneschijn. Ginds bij de uiterste
landpunt kwamen onze kameraden in het gezicht. Ik kan bijna niet
zeggen, hoe blij en verlicht ik mij voelde bij hun aanblik. En de
behandeling, die de honden nu ondergingen, toonde wel, dat de heeren
goed op krachten waren. In een wipje was de vlag geheschen, en met haar
verschenen alle anderen op dek. Dat was een jubel aan boord! Een beter
ontbijt dan anders werd opgedischt en daarbij hoorden wij terstond
de gewichtigste gebeurtenissen.

De tocht had zwaar en lichter werk gebracht, maar meestal was de arbeid
zwaar geweest. Het dépôt van kaap Crozier was door beren volkomen
vernield; maar toen ze daar waren, hadden ze al vier rendieren
geschoten. De overvaart naar de Victoriastraat was zeer bezwaarlijk
geweest. Het ijs was hoog opgetorend, en op sommige dagen waren ze
niet meer dan twee of drie zeemijlen vooruitgekomen. Om een weinig te
vorderen, hadden ze buitendien steeds groote omwegen moeten maken. Aan
den anderen kant van de straat hadden ze een nieuwen Eskimostam
aangetroffen, de Kiilnermium-Eskimo's van de Copperminerivier,
die op de zeehondenvangst waren. Terwijl nu deze Eskimo's bijna
niets hadden, dat van ijzer was, hadden ze veel meer voorwerpen
van hout dan de Netsjilli's. Veel beter waren o.a. de bogen en de
sleden. Onze beide reizigers ruilden voor spijkers en kleine messen
zooveel zeehondenvleesch als ze noodig hadden. Zij bleven bij die
menschen den nacht over, om een rustdag te hebben, die zoowel voor de
menschen als voor de honden noodig was na den harden trek door het ijs.

Toen werd de reis langs de onbekende oostkust van Victorialand
voortgezet. Het land was zoo laag en vlak, dat het over het grootste
deel der kust niet van de zee was te onderscheiden. Onder het voortgaan
maakten ze een kaart van de kust. Ook schoten ze geregeld zeehonden,
rendieren en beren, zoodat ze bijna altijd overvloed van levensmiddelen
hadden.

Op Vrijdag 26 Mei keerden ze om, nadat ze op het noordelijkste punt
dat ze bereikt hadden, een wachtpost gebouwd en een reisbericht erin
neergelegd hadden.

De terugweg ging vlugger, daar ze nu geen opmetingen meer te doen
hadden. Op dien terugweg werd het door Dr. Rae in de Victoriastraat
waargenomen land nauwkeurig onderzocht. Het bleek een groep van vele
kleine eilanden, The Royal Geographical Society-eilanden. Deze werden
zoo goed mogelijk geographisch opgenomen, wat later van groot belang
is gebleken voor ons verder doordringen. De Oglugi-zee tusschen
Amerika, Victorialand en King Williamsland was voor het grootste
deel met eilanden opgevuld en open, zooals op de oude kaarten is
aangegeven. Het was goed, dat wij dat wisten voor het geval, dat we
er in een donkeren nacht door wilden varen.

Op den terugweg naar kaap Crozier hadden de reizigers gelukkig beter
ijs gevonden, waar ze gemakkelijker op vooruit konden komen. Behalve
een paar zeere hondenpooten was alles in den besten welstand. De
reis had 84 dagen geduurd met een proviandvoorraad voor maar vijftig
dagen. De expeditie had dus een uitstekend gevolg gehad, ja, men kon
het succes bepaald schitterend noemen, als men aan het vele slechte
weêr dacht, dat ze hadden gehad en als men in aanmerking neemt welke
opmetingen ze hadden gedaan en hoeveel tijd ze aan de jacht hadden
moeten besteden, om zich van de noodige levensmiddelen te voorzien.

Dat alles vernamen we bij het eerste ontbijt. Verder verliep de dag
in feeststemming.

Tegen het eind van Juni werd het zeer warm, en aan het strand begon
het ijs te smelten. Als het op deze wijze verder ging, konden we een
zeer goed ijsjaar verwachten, net als in 1903. Het land was bijna
van ijs bevrijd, en de muggen plaagden ons geweldig.

Aan boord moesten we ons nu in velerlei opzicht anders inrichten,
daar Wiik en Ristvedt van het vasteland tot ons waren gekomen. De
luitenant en ik moesten de kajuit met hen deelen. Daar Wiik aanhoudend
met de uitwerking van zijn waarnemingen bezig was, kon de kajuit niet
meer als donkere kamer worden gebruikt. Een donkere kamer moest de
luitenant echter hebben; de vraag werd van alle kanten bekeken, en
ten slotte eindigde luitenant Hansen met een donkere kamer, welker
nadere bestemming ik niet nader wil aanduiden. In den nood leert men
zich behelpen.

Omdat nu de proviandtent ledig was, en de voorraad aan boord was
overgebracht, werd ze tot allerlei doeleinden gebezigd. Vooreerst als
droogkamer voor alle vogelhuiden, die er werden opgehangen en die in
den aanhoudenden tocht snel droogden. Dan werd de tent als kantoor en
badhuis gebruikt. Ons klein stoombad werd er neergezet en de ingang
werd zoo laag gemaakt, dat ieder er zich in kon wasschen. Wij plaatsten
er ook eenige tafels, waar we onze waarnemingsboeken en magnetische
krommen konden nazien, vóór ze werden afgesloten.

De Uil, Umiktuallu en Noliein gingen den 2den Juni westwaarts naar
Kamiglu in de buurt van het eiland Eta, om er te jagen. Ik beloofde
hun, daar in de Simpsonstraat stil te houden, als wij met de _Gjöa_
voorbijkwamen, en ik gaf hun een lange staak met een vlag eraan, die
ze moesten oprichten, opdat we konden zien waar ze waren. Ze zouden
ons rendierbouten aan boord brengen. Reeds lang had ik Lindström
een paar dagen vacantie beloofd, die hij wilde besteden aan een
onderzoek in het geheimzinnige binnenland. De Eskimo's hadden veel
verteld van een rivier, de Kaa-aaga-angi, daar hoog in het Noorden,
die vol zalmen moest zijn, en veel familiën waren er nu heen gegaan,
terwijl er berichten kwamen van grootsche vangsten. Daarheen gingen
ook Lindström's wenschen.

Eindelijk was op den 4den Juni zijn expeditie gereed tot het
vertrek. Ze bestond uit hemzelven en Talurnakto als eerste
officier. Door de anderen was deze expeditie al als de "expeditie
tot onderzoek van het binnenland van King Williamsland" genoemd. Ik
beproefde nog het langst mijn ernst te bewaren tegenover de
tochtgenooten. Lindström had zich immers heusch ten doel gesteld,
zijn zoölogische verzamelingen te verrijken, en de andere kameraden
hielden hem teveel voor den gek. Toen de expeditie den 9den Juli
terugkeerde, werd ze met groote ovaties ontvangen. De buit bestond
uit veertig eieren en eenige eiderganzen. Het wetenschappelijk rapport
was kort. Het luidde, dat Kaa-aag-angi een rivier was van de breedte
van de Nid bij Drontheim, en dat het dier- en plantenleven het rijkst
was bij het station!

Den 26sten Juli was de haven dezen zomer voor de eerste maal
ijsvrij. Wij zagen het water in de straat buiten al blauwer worden,
maar er was nog geen scheur in het ijs te zien. Maar eenige dagen
later kwam de wind te hulp; het ijs zette zich in beweging en in
allerlei richtingen verschenen de scheuren. Wij waren nu klaar voor
de afvaart. Met uitzondering van de meteorologische instrumenten en
van de honden, die tot het laatst aan land moesten blijven, hadden wij
alles aan boord. De ruimte was door al onze verzamelingen overvol. In
twee groote ijzeren kisten waren onze waarnemingen van de laatste twee
jaar geborgen. Zij waren zoo ingericht, dat ze in het water konden
drijven en op beide was de naam van het schip te lezen. Daaromheen
stonden kleine kisten met proviand voor veertien dagen, munitie en
verdere uitrusting, alles om te worden meegenomen, in geval we het
schip moesten verlaten. Ieder had er ook zijn zak bij liggen met die
dingen, die hij in geval van nood het liefst zou willen redden.

Al onze booten en kajaks van zeildoek waren in de beste orde. Wij
waren erop voorbereid, ons te moeten doorboomen. De wachten waren
zoo verdeeld, dat één man aan het roer stond, één op den uitkijk en
één bij de machine. Wij deklieden moesten alle drie op het dek zijn,
terwijl de vierde mocht slapen. De machinisten wisselden elkaar af op
de wacht; de kok zou de behulpzame hand reiken, zoo vaak hij weg kon.

Allen zonder uitzondering wisten wij nu, dat er zwaar werk voor
den boeg was. Maar de eensgezindheid, die al den tijd onder ons had
geheerscht, bleef en gaf ons allen moed.

Van de Axel-Steenhoogte had men het beste uitzicht naar het Westen over
de straat, en in de volgende veertien dagen was ik daar dagelijks twee-
of driemaal. Den 12den Augustus kwam er weer een flinke bries, en als
wij inderdaad weg wilden, dan moest het nu zijn. Luitenant Hansen,
Lund en ik waren al vroeg in den morgen op de Steenhoogte. Het ijs,
dat zich hardnekkig was blijven vasthouden aan King Williamsland en
westwaarts, was teruggeweken. Nu moest de poging gewaagd worden. De
aftocht werd op den volgenden morgen om drie uur vastgesteld.



Den 13den Augustus precies op dat uur draaide de ankerspil lustig op de
_Gjöa_. Het was geen uitlokkend weêr, dichte nevel met tegenwind. Met
volle kracht van den motor voeren we de haven uit. De Eskimo's hadden
zich trots het vroege uur aan het strand verzameld en het laatste
"Manik-tu-mi" werd ons toegeroepen. Een van hen, Tonnich, had zich
laten vinden om als achtste reisgezel met ons mee te gaan. Wij
loodden en peilden ons door de Simpsonstraat naar Boothpoint, waar
wij moesten ophouden, omdat we niet meer genoeg konden zien of wij
verder tusschen het ijs door, dat in groote massa's oostwaarts dreef,
konden doorvaren. We ankerden dus in de lij van een der groote riffen
vóór de kaap, waar we tegen het drijfijs waren beschut. Af en toe
verdeelde zich de nevel, en dan zagen we vóór ons de door zeer veel
ijs omgeven Todd-eilanden. Op den westkant van de eilandengroep konden
wij open water waarnemen; daar moesten we dus zien te komen.

Om drie uur in den namiddag trok de nevel op en wij kregen een
overzicht van onzen toestand. Wij waren niet ver van de Todd-eilanden
verwijderd, die slechts uit drie lage, kleine eilandjes bestaan, maar
groot genoeg zijn om een massa ijs te verzamelen. Het zag er niet zeer
hoopvol uit. Tusschen de hoofdmassa ijs en het verste eiland was wel
een streep open water; maar het was niet te denken, dat die smalle
geul ver door zou loopen. Het ijs dreef namelijk zeer snel oostwaarts
en ging waarschijnlijk aan de westzijde der eilanden vast zitten.

Wij moesten daarheen om te onderzoeken. Het weer was wonderschoon
geworden, stralend helder en bijna windstil. Nadat we de zuidpunt
van het eiland hadden bereikt, waren we in spanning of werkelijk
de westzijde met ijs bezet zou wezen. Een geul, die zoo smal was,
dat ze uit de verte nauwelijks breed genoeg scheen voor een bootje,
lag open tusschen het ijs en de kust. Nu was er nog de vraag, of ze
diep genoeg was. Alles hing af van den aard van de kust.

"Ik geloof, dat we er door kunnen!" riep Lund uit den mast. "Ik zie
wel rotsen op den grond, maar wij kunnen tot vlak bij de kust komen."

Dat was ook volstrekt noodig, als we verder wilden. Gelukkig daalde
de westkust van het eiland zonder eenig strand loodrecht naar beneden;
maar de _Gjöa_ zou niet veel duimen breeder hebben moeten zijn, of wij
waren blijven zitten. En wij stieten allen een zucht van verlichting
uit, toen we tegen het Westen het open water der zee vóór ons hadden.

Bij Hall Point hadden de luitenant en Hansen op hun boottocht van
1904 twee geraamten zien liggen. Het waren geraamten van blanken,
dus van deelnemers aan de Franklinexpeditie. Zij begroeven ze en
richtten een steenheuvel op, dien wij nu in alle stilte passeerden,
juist toen de zon onderging, terwijl hemel en aarde overvloeid werden
door een roodgouden licht; onze kleine triomfeerende _Gjöa_ groette
eerbiedig haar ongelukkige voorgangers.

Toen ik den volgenden morgen vroeg op dek kwam, waren wij juist voor
de Douglasbaai. Tonnich, die in deze streek bekend was, noemde ons
de namen van de verschillende heuvelketens aan land. Hij ontdekte ook
het kamp van onze Eskimo's. Het lag op den Kamiglu, een kleinen heuvel
van ongeveer 20 meter hoogte. De tenten staken tegen den horizon af,
en wij konden ook de staak met de kleine vlag zien.

Daar de nevel nu in groote golven op ons toedrong, richtten we den
koers recht naar den Kamiglu. Aan den kant van het vasteland was
de grond zeer ongelijk, en we moesten dus een goed eind uit den
wal ankeren. De mist hulde het schip geheel in, en om de aandacht
van de Eskimo's te trekken, lieten wij met korte tusschenpoozen den
misthoorn klinken.

Reeds na korten tijd bewoog zich een kajak uit den nevel naar voren
op ons toe, en een vroolijk "Manik-tu-mi" klonk ons tegen. Het was
Nuleiu, dien spoedig anderen volgden. Zij waren allen zeer blij ons
weer te zien, en Lund en ik gingen in de dorry om hen naar den wal te
volgen. De mist hinderde de Eskimo's niet in het minst. Zij lachten ons
uit, toen wij hen vraagden, of ze bij zulk dik weer den weg wel konden
vinden en voeren vlug weg. Ofschoon wij drie kwartier moesten roeien,
kwamen we precies bij hun landingsplaats aan. Om zonder een spoor
van zonneschijn en bij volstrekte windstilte met zooveel zekerheid
voorwaarts te komen, moesten deze menschen werkelijk met een zesde
zintuig begiftigd zijn.

Aan land was de nevel minder dicht. Kamiglu was een naar alle
kanten steil afdalend schiereiland en alleen door een smal strookje
land, tusschen lagunen in het Oosten en het Westen, met het land
verbonden. Op den top hadden onze vrienden hun woningen in zeven tenten
in een waar arctisch paradijs. In de lagunen beneden haalden ze zich
zooveel visch, als ze noodig hadden, en rondom de uitgestrekte meren
in het binnenland weidden groote rendierkudden. De Eskimo's hadden een
goede jacht gehad en hadden overvloed van vleesch. Maar het meeste lag
in dépôts buiten op het vrije veld. Zij waren wel dadelijk bereid het
te halen; maar dat zou ons verscheiden uren hebben opgehouden, daarom
stelden we ons tevreden met wat in het kamp aanwezig was. Wij liepen
rond en zeiden onze oude vrienden vaarwel; het zou zeker lang duren,
eer we elkaar weerzagen. Tegelijk verzamelden wij zooveel gedroogd
vleesch en zalm als we konden krijgen.

Vóór de tent van Umiktuallu stond een pleegzoon van hem, Maniratcha
of Manni, zooals wij hem altijd bij verkorting noemden. Hij stond
te snikken, want hij had zoo graag met ons mee willen gaan, en nu
hoorde hij, dat Tonnich was aangenomen. Hij was een flinke jongen van
zeventien jaar, en hij had vroeger al gevraagd, om mee te mogen, zonder
dat ik er veel op gelet had. Nu stond hij daar, en het speet mij,
dat de zaak zoo geloopen was, want ik had Manni veel liever gehad dan
Tonnich. Ik zei dus, dat hij maar eens moest meegaan; dan zou ik zien.

Des morgens om zeven uur begon het op te klaren, en ik hield
het nu voor het beste, dadelijk aan boord te gaan, om terstond
te kunnen vertrekken als het goed helder was. In onze boot namen
wij zes-en-dertig heerlijke rendierbouten mee en een grooten hoop
gedroogde zalmen. De Uil, Manni en nog twee Eskimo's gingen met ons, en
buitendien nog vier anderen in hun kajaks. Tegen acht uur waren wij aan
boord, en de lucht was intusschen bijna geheel opgeklaard. Ik rekende
met de Eskimo's af en betaalde hen voor vleesch en visch met ammunitie.

Daarop moest het geval Manni met de kameraden worden besproken. Wij
waren het allen eens, dat we liever Manni hadden dan Tonnich, die
sedert zijn aankomst aan boord den welverdienden naam van vreetzak
had gekregen. Daar opeens kwam de jonge heer zelf naar mij toe,
en ik sprak hem aan:

"Nu, lieve Tonnich, wil je nu werkelijk met ons naar het land der
Kabluna's reizen?"

Hierop verklaarde hij mij dadelijk met verbluffende openhartigheid,
dat hij daar al lang geen lust meer in had. Hij kon de blanken niet
verstaan. Vóór drie dagen wou hij volstrekt mee en nu, na een leventje
als een prins, was hem de lust vergaan. Ik nam het verrassende bericht
heel kalm op, want nu was de zaak met Manni in orde. Maar neen, nog
niet heelemaal. De pleegvader, Umiktuallu, had er nog een woordje
in mee te spreken, diezelfde aangename pleegvader, die vroeger zijn
anderen pleegzoon doorstoken had. Hij moest eerst zijn toestemming
voor de reis van den jongen geven. En die toestemming gaf hij niet
voor niets. Hij was mee aan boord gekomen en eischte betaling voor den
knaap. Een vijl en een oud mes bevredigden intusschen zijn verlangens;
dus de prijs voor den pleegzoon was niet buitensporig.

Het was helder, en wij zeiden den Uil en onze andere goede vrienden
van den Netsjillistam hartelijk vaarwel. Het was een heerlijke, warme
zomerdag met volkomen windstilte. Midden in de Simpsonstraat lag Eta
als een reus, die ons den weg wilde versperren. Met de allergrootste
voorzichtigheid voeren we door het zuidelijke vaarwater tusschen
het eiland en het vasteland, niet breeder dan drie vierde zeemijl
en vol ondiepten en riffen. Ik geloof, dat dit onze spannendste
doorvaart was. In het kanaal werd het breeder water al ondieper;
maar de uitkijk meldde, dat hij dieper water zag, als we maar eens
over het rif waren. Het peillood was aanhoudend in werking, en het
roer vloog van de eene zijde naar de andere, alsof het door dicht
ijs ging, maar ten laatste kwamen we gelukkig de Etasond door.

Nu konden wij ons ook eens met Manni bezighouden, die tot hier toe aan
zichzelven was overgelaten. Ristvedt, die de namiddagwacht had bij
de machine, kreeg de opdracht, Manni tot een Kabluna te maken. In
aanmerking de massa zeep en insectenpoeder, die erbij gebruikt
werden, moest men wel verwachten, dat Manni schoon werd, en dat was
hij ook geworden, ofschoon wij hem zijn mooi haar lieten behouden,
nadat het duchtig gekamd was. Zijn toilet viel wat bont uit, want het
bestond uit een blauwen tricotkiel, een kniebroek van zeehondenvel,
witte kousen, de oude verlakte schoenen van den luitenant en op het
hoofd een oude lichtblauwe badmuts, die ik eens op de een of andere
badplaats had gekocht. Van het eerste uur af won Manni ons aller hart;
zijn lach verjoeg elke onaangename stemming, en hijzelf was blijkbaar
uitstekend bij ons tehuis. Hij was echter ook in een Eskimoparadijs
beland, een plaats, waar men zooveel mag eten als men maar kan bergen.

In den loop van den avond kwam van het Zuiden wat ijs opzetten;
de kant van het pakijs liep in noordwestelijke richting en dwong
ons nu dien weg ook te volgen. Het vaarwater lag vol kleine, met
ijs omzoomde eilandjes en klippen en voortdurend moesten wij peilen
vanwege de ondiepten. Wij kropen voorwaarts op dien 15den Augustus,
tot wij om vijf uur 's avonds buiten in de Victoriastraat waren en de
moeilijke eilanden achter ons hadden. De straat, waar we door gevaren
waren, doopten we de Palanderstraat ter herinnering aan den moedigen
kapitein der Vega. De eilanden ten zuiden ervan kregen den naam
Nordenskjöld-eilanden, naar den leider der Vega-expeditie. Luitenant
Hansen's aardrijkskundige opneming van deze eilanden bleek volkomen
juist.

De Victoriastraat was met ijs opgevuld, dat echter zoo los was,
dat we er doorheen konden dringen, want onze kleine Gjöa kon flinke
stooten toedienen. Vóór het eiland Lind lag het ijs zeer dicht, maar
wij slopen er door een smal geultje doorheen en vonden gelukkig aan
de andere zijde open water. Toen wij in den morgen de zeilen wilden
opzetten, brak de gaffel, en om die te herstellen, besloten wij in
de Cambridgebaai, Collinson's winterhaven, binnen te varen.

Victorialand was vlak en eentonig. Deasestraat is diep genoeg, als
men zich maar een paar zeemijlen van de kust heeft verwijderd; maar
van alle landtongen en rotspunten loopen ondiepten in zee.

Den 17den Augustus om vijf uur in den morgen gingen wij op de westkust
van kaap Colborne voor anker. Dat was een merksteen op onzen weg,
want nu hadden wij met de _Gjöa_ het tot nu toe nog niet overwonnen
gedeelte van de Noordwestelijke Doorvaart bevaren. Van nu aan voelden
wij ons eigenlijk in druk bevaren water. Hier en daar was zelfs een
diepte op een kaart aangegeven, en vooral werkte geruststellend het
bewustzijn, dat we nu vóór ons een stuk van de Doorvaart hadden,
waar reeds een groot schip door was gevaren.

Wij repareerden de gaffel en namen een dag rust, waarna we den
volgenden morgen om drie uur weer in zee staken, Collinson's
beschrijving van het vaarwater was ons van grooten dienst; zij bleek
volkomen juist; de groote eilanden vielen ook nu steil in zee, en
het water was diep en zuiver.

Het kompas, dat ons op de doorvaart door de Etasond in het geheel
niet van dienst was geweest, begon nu weer te werken; maar we
moesten de aanwijzingen natuurlijk met de grootste voorzichtigheid
opnemen. Den volgenden dag passeerden wij de Richardsoneilanden,
die nog al plantengroei vertoonden.  Toen kwamen de Mileseilanden,
die naar het Westen zacht afdalen, en het eiland Douglas. Weer
stelden de ondiepten en eilanden ons veel moeilijkheden in den weg,
en het was een ontroerende gedachte, dat als wij nu hier moesten
terugkeeren, de heele onderneming op niets zou uitloopen en het doel,
dat reeds zoovelen zich te vergeefs gesteld hadden, weer onbereikt
zou blijven. Ik was dan ook zeer zenuwachtig, kon bijna niet eten en
was steeds op onaangename verrassingen verdacht.

Maar toen we de Dolphin- en Uyionstraat hadden bereikt, was de laatste
moeilijke doorgang in de Noordwestelijke Doorvaart achter den rug,
en onze verlichting was onbeschrijfelijk groot. Nu ging het met korte
onderbrekingen door nevel of tegenwind gelijkmatig westwaarts. Den
27sten Augustus, toen om acht uur 's morgens mijn wacht voorbij was
en ik te bed was gegaan, werd ik, na een poos te hebben geslapen,
door een druk heen en weer loopen op het dek gewekt. Er was boven
blijkbaar iets bijzonders aan de hand, en ik ergerde mij, dat ze om
een zeehond of een ijsbeer zoo'n leven maakten. Maar daar stortte
luitenant Hansen de kajuit binnen met de onvergetelijke woorden:

"Schip in zicht!"

Dadelijk daarna verdween hij weer en liet mij alleen.

De Noordwestelijke Doorvaart was volbracht! De droom mijner
kindsheid--op dit oogenblik was hij verwezenlijkt! Een eigenaardig
gevoel snoerde mij de keel dicht; de tranen kwamen mij in de
oogen. Schip in zicht! het woord had een magische uitwerking. Op eens
waren het vaderland en alle vrienden mij zoo nabij, alsof ze de handen
naar mij uitstrekten. Schip in zicht!

In alle haast kleedde ik mij. Toen ik klaar was, stond ik een oogenblik
stil voor het portret van Frithiof Nansen. Het was alsof het portret
levend was geworden, alsof het mij toeknikte. "Ik wist het wel", scheen
het te zeggen. Ik knikte terug, lachend en gelukkig, en ging aan dek.

Het was een prachtige dag. De wind was een weinig naar het Oosten
gedraaid, en het ging vlug voorwaarts. De _Gjöa_ scheen te begrijpen,
dat thans het ergste geleden was; ze was zoo merkwaardig licht in haar
bewegingen. De beide mastpunten daarginds aan den horizon hielden al
onze aandacht bezig. Alle mannen waren op dek, en alle verrekijkers
waren op het ons tegemoetkomende schip gevestigd. Op aller gezicht
troonde een lach; maar er werd niet veel gesproken. Nu liet een van
allen den kijker dalen.

"Ik zou wel willen weten..."

En weer werd het instrument voor de oogen gehouden. Een ander liet
den kijker neer en begon weer: "Ik zou wel willen weten...!"

Toen de romp van het vreemde schip zichtbaar werd, heschen we
onze noorsche vlag. Langzaam rees ze; alle oogen volgden haar met
liefkoozende blikken. Ze was verkleurd en had veel geleden, maar zij
droeg naar litteekenen met eere.

"Ik zou wel eens willen weten wat hij denkt, als hij ons ziet!"

"Hij denkt, dat het een vervloekt mooie vlag is!"

"Hij is waarschijnlijk een Amerikaan."

"Ik zou denken dat het eerder een Engelschman is!"

"Ja, wat wij voor lui zijn, dat ziet hij nu aan de vlag."

"O ja, hij ziet nu, dat wij menschen uit het oude Noorwegen zijn."

De schepen kwamen snel dichter bij elkaar.

"Thans wordt de amerikaansche vlag geheschen!" riep de man op den
uitkijk, die den grooten verrekijker op het schip had gericht. En ja,
spoedig zagen we allen de sterrenvlag met de strepen. Hij had onze
vlag gezien en herkend, dat was duidelijk. De stoom vloog om het schip;
het had blijkbaar een motor net als wij, en kwam snel vooruit.

Nu was het tijd om zich voor de eerste ontmoeting wat op te
knappen. Vier van ons zouden aan boord van het andere schip gaan, en
de vier anderen moesten op de _Gjöa_ blijven. In haast werden onze
beste kleederen voor den dag gehaald. Enkelen trokken hun deftige,
vaderlandsche kleeren aan; anderen gaven aan de Eskimodracht de
voorkeur. Er was een, die laarzen van zeehondenvel voor de gelegenheid
het meest passend vond, en een ander droeg gewone zeemanslaarzen. Op
dek werd ook opgeruimd, zoo goed het ging. Van uit zijn mastkorf kon
de Amerikaan door zijn kijker ons dek geheel overzien. En wij wilden
een zoo goed mogelijken indruk maken. Wij waren nu zoo dicht bij
elkander, dat wij van ons dek het geheele schip konden overzien. Het
was een kleine, zwartgeverfde tweemaster, die een sterken motor moest
hebben; wij maakten nu ons bootje klaar, lieten de machine bijdraaien
en maakten onze dorry, onze zeewaardige boot, los. Het was wel geen
mooie boot, en de kapitein had op het achterbankje met de vlag geen
bepaald gemakkelijke zitplaats, maar het bootje paste bij ons schip,
en wij waren immers ook niet op een pleizierreis.

De Amerikaan had zijn machine stop gezet en wachtte ons. Met twee
man aan de riemen, waren we gauw naast hem. Een eind touw werd ons
toegeworpen; ik vatte het aan en nu was ik weer in verbinding met de
beschaving. Zij trad mij wel niet met overweldigende pracht te gemoet,
want de "Charles Hansson" uit San Francisco zag er niet naar uit,
alsof er overdreven weelde aan boord zou wezen. Een trap was overbodig,
daar het schip diep in het water lag. Wij grepen de reeling en kropen
naar boven. De eerste indruk was eigenaardig. Op het dek was elke
voetbreed zoo bezet, dat men niet wist, hoe er door te komen. Eskimo
vrouwen met roode rokken en negers in de bontste kleeren liepen door
elkander, precies als in een soort van sprookjeswereld. Een oudere
man met wit haar en baard trad op mij toe. Hij was pas geschoren en
netjes gekleed, blijkbaar de kapitein.

"Is u kapitein Amundsen?" luidde zijn eerste woord.

Ik was zeer verbaasd, dat men hier aan het eind der wereld iets van
ons wist en antwoordde bevestigend.

"Is dit het eerste schip, dat u ontmoet?"

Toen ik daarop toestemmend antwoordde, klaarde zijn gezicht op en
wij drukten elkaar lang en hartelijk de hand.

"Het doet mij buitengewoon veel genoegen, dat ik de eerste ben,
die u mag welkom heeten na uw volbrachte Noordwestelijke Doorvaart."

Hierop werden wij uiterst vriendelijk in zijn kajuit genoodigd. Het
was geen groote ruimte, maar toch wel even groot als de kajuit op de
_Gjöa_. Kapitein James Mc Kenna was een middelgroote, corpulente man
van tusschen vijftig en zestig jaar. Dat hij een stamgast in de IJszee
was, kon men wel aan hem zien. Het diepgegroefde, koperroode gezicht
sprak van koude en slecht weêr. Hij was joviaal en gul en vroeg, of wij
het een of ander noodig hadden, waarmee hij ons kon helpen. Het eenige,
wat ons ontbrak, waren berichten uit het vaderland, maar helaas, die
kon hij ons niet brengen. Hij had wel een paar oude kranten, maar...

"Oude! Ja, voor u! Voor ons zijn ze fonkelnieuw!"

Hij bracht een hoop, en door een merkwaardig toeval viel mijn oog
het allereerst op een titel, dien ik als versteend aanstaarde.

"Oorlog tusschen Noorwegen en Zweden."

Ik verslond het artikel in haast, maar het gaf slechts weinig
opheldering. Kapitein Mc Kenna was al lang onderweg en kon ons niets
naders meedeelen. Wij vraagden aan allen op het schip, of ze er ook
meer van konden vertellen, maar tevergeefs. En deze onzekerheid was
pijnlijker dan de totale onwetendheid van te voren. Maar er was niets
aan te doen; wij moesten geduld oefenen.

Na een zeer goed middagmaal wonnen luitenant Hansen en ik zooveel
mogelijk inlichtingen in omtrent den verderen weg van hier af. Mc
Kenna was de senior van de amerikaansche walvischvaardersvloot en
kende de kust van Noord-Amerika beter dan iemand. Zeer dankbaar waren
wij voor amerikaansche kaarten van de verdere reis. Ze waren nieuwer
dan onze eigene en gaven veel bijzonderheden. Met randopmerkingen en
koersrichtingen van den ouden bevaren zeeman waren ze een ware schat
voor ons. Wel waren ze al wat versleten en we moesten dus voorzichtig
ermee omgaan.

Toen vroegen wij naar de ijstoestanden. Of hij geloofde, dat wij
verder naar het Westen zonder bezwaren vooruit zouden kunnen
komen. Hij zei, dat hij op de heenreis door het ijs bij het
Herscheleiland was opgehouden; maar wij zouden zoo laat in het jaar
wel niet op hinderpalen stooten. En dat Herscheleiland zouden wij
in elk geval gemakkelijk bereiken. Hij dacht zelf op dat eiland te
zullen moeten overwinteren, en misschien ontmoetten we elkaar daar
nog eens weer. Vóór den winter wou hij nu nog naar Banksland op de
walvischvangst. Tot nu toe had hij geen geluk gehad en nog geen enkel
dier getroffen. Zijn motor was zeer sterk, en hij zou ons bij zijn
terugkeer naar Herscheleiland misschien nog wel inhalen. Buitendien
gaf hij ons alle mogelijke inlichtingen over het ons wachtende
vaarwater. Een zeer aangenaam bericht was de mededeeling, dat langs
de geheele kust de grond uit leem bestond, zoodat wij veilig naar het
lood konden varen. Wij waren daarin niet verwend, en dit verdere deel
van onze reis kwam ons dan ook bijna als een pleizierreis voor.

Daar de wind bleef aanhouden en ik daarvan gebruik wilde maken, namen
wij na een paar uur afscheid van onzen beminnelijken gastheer. Bij
het vertrek schonk hij ons een zak aardappelen en een zak uien. Daar
het al lang geleden was sedert wij iets dergelijks hadden geproefd,
nam ik die gift in dank aan.

Aan boord werden wij in groote spanning verwacht. Wij besloten ons
voorloopig niet bezorgd te maken over het bericht van oorlog tusschen
de twee volken en de aardappels en uien, waren het middelpunt van
onze blijdschap.

Toen haalden we onze vlag in en zetten de vaart met volle
zeilen voort. Mc Kenna voer naar het Oosten, om zijn geluk op de
walvischvangst te beproeven.

Den volgenden avond passeerden wij de Franklin-baai. Den 30sten
Augustus waren wij al bij het eiland Bailey en zagen er geen ijs,
zoodat we den moed vatten, om recht naar het Herscheleiland over
te steken.

Bij kaap Bathurst zagen wij het dikke, bruine water, dat de rivier
de Mackenzie naar buiten stoot. Er kwam nu weer ijs opzetten met
nevel. Er volgde nu nog een zeer moeilijke vaart van eenige dagen. Bij
kaap Sabine gingen we aan land, om rond te zien. Er breidden zich
groote, met lang gras begroeide weiden uit en in de dalen groeiden
hooge struiken. Den volgenden morgen, het was de derde September,
waren wij zoowat een uur onderweg, toen de man op den uitkijk naar
beneden riep, dat een boot van het land naar ons toe kwam. Eerst
meenden wij dat het Eskimo's waren, doch al spoedig zagen we, dat
het twee blanken en één Eskimo waren.

Wij namen ze aan boord en merkwaardig genoeg, sprak een der mannen
ons dadelijk in het Noorsch aan. Het was de Noor Christian Sten,
die tweede stuurman op de schoener _Bonanza_ van San Francisco was
geweest. De schoener was gelijktijdig met ons van huis weggevaren en
had even als wij tweemaal in deze streken overwinterd. Het schip was
door herhaald stooten op het ijs er slecht aan toe, en voor eenige
dagen had men het bij King Point aan land moeten zetten, omdat het
anders zou zijn gezonken. Sten woonde nu met een der harpoeniers en
eenige Eskimo's aan den wal, om de wacht te houden bij de proviand
en de verdere uitrusting. De kapitein van het schip, kapitein Mogg,
was met de overige bemanning in booten naar het Herscheleiland gevaren
en wou van daar met een ander schip zuidwaarts naar San Francisco gaan.

Daar zagen wij al het wrak onder de steil afdalende kaap vóór ons.

Sten zei ons, dat het ijs tot dicht bij King Point reikte en dat wij
voorloopig niet verder zouden komen. Hij twijfelde overigens niet,
of het zou nog wel weer losraken. Hij had het zelfs wel beleefd,
dat het ijs op 9 October nog was los gegaan.

Om twaalf uur op den middag bereikten wij het land en vonden alles,
zooals Sten het beschreven had. Wij voeren tot bij een groot stuk
grondijs, dat aan den buitenkant van het wrak lag en maakten er
de _Gjöa_ aan vast. Hoe weinig vermoedden wij, dat King Point onze
verblijfplaats voor tien maanden worden zou!

We roeiden aan land, om de _Bonanza_ en Stens kleine kolonie te
zien. Kapitein Tilton op de _Alexandra_ was de oudste kapitein
derzelfde reederij, aan wie ook de _Bonanza_ behoorde, en hij had,
toen hij voor twee dagen voorbijgevaren was, aan Sten de opdracht
gegeven, ons alle mogelijke hulp te verschaffen. Wij waren wel goed
voorzien van het noodige; maar bij een zoo vriendelijk aanbod was er
altijd nog wel het een of ander, dat welkom was. Wij ruilden veel
conserven met hem, daar wij graag de amerikaansche wilden proeven,
terwijl Sten naar noorsche verlangde. Ook kregen wij nog veel andere
kleinigheden, en ik kan niet dankbaar genoeg zijn voor de diensten,
die Sten en de _Bonanza_ ons bewezen.

Sten had al vele winters aan de noordamerikaansche kust doorgebracht
en kon ons dus ook veel belangrijks over het land en de bewoners
vertellen, en, wat van gewicht was, hij kende de hier wonende Eskimo's.

Om dezen tijd had ook Manni zich aan boord thuis leeren voelen. Hij was
als een Kabluna gekleed, en daar hij een buitengewoon goed jager was,
had ik hem een geweer gegeven, waar hij zeer trotsch op was en dat
hij opperbest behandelde. Ik vroeg hem, of hij ons niet liever wilde
verlaten en aan land gaan, maar hij antwoordde beslist ontkennend. Ik
nam hem mee naar de Eskimo's, die bij Sten woonden, en zie daar, ze
konden elkaar verstaan. Het eene of het andere woord verschilde wel,
maar in het groot beschouwd, was het dezelfde taal. Deze Eskimo's, een
man en drie vrouwen, waren afkomstig uit de buurt van de Kotzebuesond
in de nabijheid der Beringstraat en ze waren met de walvischvaarders
hierheen gekomen. Zij noemden zich Nunatarmiun-Eskimo's. De bewoners
der kust hier noemden zich Kagmallik-Eskimo's; maar de beschaving had
reeds een zoo verderfelijken invloed op hen uitgeoefend, dat ze van
verscheiden honderden familiën al tot op enkele weinige versmolten
waren. De Kagmallik-Eskimo's waren grooter en knapper menschen dan
de Nunatarmiun-Eskimo's. Sten wou juist zich op een plateautje aan
de berghelling een huis bouwen dichtbij het groote proviandhuis
en al het andere, dat aan land was gebracht. Wij brachten ook een
bezoek aan boord van de _Bonanza_. Het schip lag aan den oever;
de voormast was gekapt, maar de groote mast stond nog. Daarvan was
een tros getrokken naar hetzelfde ijs, waar wij aan vast lagen;
een andere tros was aan den wal bevestigd. Het ruim was vol water,
en een menigte leege vaten dreven erin rond.

Met hun toestemming namen wij wat wij noodig hadden, vooral takelwerk,
blokken, lantaarns en dergelijke. Een klein kacheltje werd ook met
vreugde ontvangen. Als wij nog een winter moesten blijven, en daar
begon het wel op te gelijken, zou dat ons goede diensten kunnen
bewijzen. En ook voor Sten waren wij te rechter tijd gekomen. Hij
had veel te doen en moest hulp hebben. Die had hij later met gemak
van de Eskimo's kunnen krijgen; maar het was veel beter voor hem,
als het werk gedaan was eer er sneeuw lag.

Wij waren niet de eenigen, die naar een verandering in de ijstoestanden
verlangden. Een groot aantal Eskimo's was met hun booten op weg van
Herschel-eiland naar de Mackenzie, ongeveer vier zeemijlen westwaarts,
door het ijs opgehouden. Ze hadden hun booten aan land moeten trekken
en waren nu tot wachten gedoemd. Van de hoogte op King Point konden
wij het takelwerk van een schoener in de richting van Key Point
vijftien zeemijlen westwaarts waarnemen. Dit schip behoorde aan de
Eskimo's. Zij hadden het ingeruild voor pelswerk en deden er nu mee
aan walvischvangst. Nu was het aan den grond geloopen, kwam echter
weer los vóór het vroor, en wendde zich nu naar het Herscheleiland. De
hier wonende Eskimo's zijn alleen schippers en walvischvangers, de
Amerikanen nemen geen groote bemanning mee, daar ze hier menschen
genoeg vinden, die het werk best kunnen doen aan boord.

Ristvedt en Manni waren op de jacht geweest en kwamen met een menigte
sneeuwhoenders terug. De luitenant en ik deden aan vischvangst en we
leverden menig lekker vischgerecht voor de keuken. Lund werkte in
het zweet zijns aangezichts, om de nieuwe gaffel klaar te krijgen,
eer wij verder voeren. Wiik en Hansen hadden zich op mijn verzoek
bereid verklaard, Sten bij het bouwen van zijn huis te helpen, dat
onder dak zou komen, eer er sneeuw viel. De hulp der beide flinke
werkers was gemakkelijk te krijgen geweest, en ze hadden schik in de
verandering van arbeid en van spijs.

De dagen verliepen, maar in het ijs speurden wij geen verandering. Wij
moesten ons met de gedachte vertrouwd maken, hier te overwinteren. De
vraag was maar, of er ruimte genoeg was. De baai vóór ons was zeer
ondiep en vol van vaststaande ijsbergen, zoodat er weinig kans was op
verandering. Sten vertelde, dat hier eenmaal drie walvischvaarders
hadden overwinterd, maar dat ze in dien tijd geen enkele beweging
hadden waargenomen. Naar het Oosten was het oeverwater nog open,
zoodat wij Shingle Point, vijftien zeemijlen verder oostwaarts zouden
hebben kunnen bereiken, waar een haventje moest wezen, maar dat was
toch onzeker, en daar wij hier gezelschap en hulp hadden, besloten
wij te blijven waar we waren.

Elken nacht werd het ijs nu een duim dikker en weldra was ons lot
ook voor dezen winter bezegeld. Op Zaterdag den 9den September konden
wij over het ijs loopen, en daarmee moest de derde winter beschouwd
als te zijn ingegaan.



Op denzelfden dag, waarop het ijs begaanbaar werd, kregen wij
ons eerste bezoek. Het was een zendeling, de heer Fraser, die van
Herscheleiland kwam en naar Fort Mc Pherson wou, het noordelijkste
station der Hudsonsbaaimaatschappij aan de Mackenzie. Als gids had
hij een Eskimo, Roksi, geheeten, bij zich. De reizigers waren door het
ijs opgehouden en woonden nu aan het strand, ongeveer vier zeemijlen
westwaarts van ons in een tent. Van den heer Fraser hoorden wij, dat
in de haven van Herschel vijf schepen door het ijs waren ingesloten;
verder lagen er nog zes andere verder naar het Oosten, ze wisten niet
waar. Dus waren er nu niet minder dan twaalf schepen hier in het ijs,
en daarvan waren slechts drie op een overwintering ingericht. Dat
zag er niet te best uit.

Roksi was een Kagmallik-Eskimo, en daar zijn vader stamhoofd
was geweest, hield hij zich voor een persoon  van gewicht. Zijn
stamgenooten hadden de leelijke gewoonte, zich in elken hoek van den
mond een gat in de onderlip te boren en er als sieraad een hoornen
knoop in te steken. De eenigzins geciviliseerde hadden het sieraad
weer verwijderd; de gaten trokken dan weer dicht, maar lieten leelijke
litteekens.

Den 11den September begonnen we met den bouw van ons huis. Wij wilden
dezen winter van drijfhout twee huizen bouwen, een om erin te wonen
en een als observatorium en voor de magnetische instrumenten. Het
woonhuis zou uit twee afdeelingen bestaan, een slaapkamer voor vier
man en een ruimte, die tegelijk keuken en eetkamer zou wezen. Het
liefst zouden allen aan land hebben willen wonen. Om de vochtigheid
aan boord te verminderen, liet ik de geheele keuken aan land brengen.

Onze kok en Sten hadden innige vriendschap gesloten, en daarvan wilden
wij zooveel mogelijk profiteeren. Sten was namelijk een uitstekend
kok; in zijn nu voltooid huis had hij een grooten haard, waar de
heerlijkste gerechten gereed konden worden gemaakt. De luitenant
en ik wilden met Manni aan boord blijven en het schip bewaken. De
architect en de smid zorgden voor den bouw van het huis. De vorm van
een aardhut scheen hun het best; Hansen en Wiik hielpen hen bij het
werk. Als bouwterrein was het vlakste deel van den heuvel gekozen.

Aan boord richtten de luitenant en ik ons zoo goed mogelijk in. De
kachel van de _Bonanza_ werd geplaatst en verbreidde al gauw al de
warmte, die wij de vorige winters ontbeerd hadden. Manni was onze
"meid alleen".

In dezen tijd kregen wij geregeld bezoek vooral van Eskimo's, die,
als wij, in het ijs waren opgesloten. Af en toe was ook de zendeling
erbij. Sten had zijn huis met zoden gedekt, en de Eskimo Kunak was
met de zijnen getrokken in een door hem gebouwd huis, dat dicht naast
dat van Sten lag. De winter mocht komen; hij vond de kolonie van King
Point bereid hem te ontvangen. In het geheel waren er twintig personen,
die gedurende de eerstvolgende tien maanden op deze plek kampeerden.

Op de _Gjöa_ woonden luitenant Hansen, Manni en ik; in ons huis aan
wal de andere vijf van ons; vijftig meter verder westwaarts lag Stens
huis, dat van planken en balken uit de _Bonanza_ was opgetrokken en
er als een villa uitzag. Het bestond uit twee kamers, waarvan de eene
bestemd was voor Sten met zijn vrouw Kataksina en zijn dochtertje
Anni, en de andere voor den harpoenier Jimmi met zijn vrouw. Boven
was nog een hokje voor den Eskimo Neiu met zijn vrouw.

Wand aan wand met Sten had Kunak zijn huisje gebouwd van slechts
één kamer met twee bedden, een tafel en een kachel. Het was weinig,
in aanmerking genomen dat Kunak er woonde met zijn vrouw, zijn oude
moeder en twee kinderen. Hij kreeg vaak gasten en dan woonden er soms
tien menschen in het kleine huis.

Er waren in de kolonie ongeveer evenveel honden als menschen.

Al lang had ik het ijs erop aangezien, of het niet spoedig mogelijk
zou wezen, per slede naar Herscheleiland te komen, omdat ik er naar
de post onderzoek wilde doen, die van daar in de eerstvolgende dagen
zou vertrekken. Wij verlangden allen zoo naar berichten van huis. Ik
had met Sten afgesproken, samen te gaan, daar hij met walvischvaarders
op Herscheleiland zaken had te doen. De Eskimo's westwaarts van ons
hadden beloofd, bericht te zenden, zoodra het ijs voor de sleden
geschikt was, want er loopt daar een rivier in zee uit.

Op Zondag 24 September 1905 kwam een Eskimo voorbij, die naar Herschel
ging. Als die erheen kon gaan, zou het ons ook gelukken. Den Dinsdag
daarop vertrokken wij met een slede en een goed span honden. Daar
wij het loopen nog niet gewend waren, hielden we den eersten dag bij
Key Point stil, vijftien mijlen van King Point en twintig mijlen van
Herschel verwijderd. Wij sloegen op het strand een tent op en maakten
het ons gemakkelijk. Ik had Manni meegenomen, om hem de groote schepen
en de vele Kabluna te laten zien.

Den volgenden dag om half vijf waren wij in de haven van
Herscheleiland. Daar deed zich een zeer ongewone aanblik aan ons
voor, want er lagen vier groote schepen naast elkander en op het
ijs ertusschen wemelde het van menschen. Onze aankomst wekte groot
opzien. In een oogenblik waren wij door een dichte menigte omringd;
er waren Mulatten onder en negers, blanken en gelen. Hun kleeding was
zeer verschillend; de meeste Eskimo's liepen in Kablunakleeren en de
meeste Kabluna's in Eskimokleeren. Kabluna's noemen de Eskimo's hier
alle menschen van een vreemd ras. De negers noemen ze echter "maktok"
Kabluna, wat zooveel beteekent als "de zwarte blanke".

Ik was de gast van veel kapiteins, sprak met de zendelingen, en had
het voorrecht een brief van huis te ontvangen, met vreugde begroet,
al was hij anderhalf jaar oud. Manni had veel pleizier en kreeg
verscheiden uitnoodigingen bij de Eskimo's. Het leven aan boord van
die amerikaansche walvischvaarders staat in geen te besten roep,
en ik hoorde er wonderlijke verhalen over; maar positieve bewijzen
heb ik niet verkregen. De post zou den 20sten October over Fort Mc
Person naar Fort Yukon gaan, en daar zou ze wachten en dan voor de
verschillende kapiteins telegrammen verzenden en terugbrengen.

Met een antwoord voor ons zag het er dus vóór de maand Mei niet best
uit, want de post wordt over Edmonton naar Fort Mc Pherson gebracht en
van daar door Indianen naar Herscheleiland overgebracht. Dat duurde te
lang, en wij vroegen daarom bij de walvischvaarders, of zij er iets
tegen hadden, als ik de post den 20sten October vergezelde. Met de
grootste vriendelijkheid werd dit goed gevonden en al wat ik ervoor
noodig had, werd te mijner beschikking gesteld. Kapitein Mogg van de
gestrande _Bonanza_ wilde ook met de post verder reizen en trachten,
San Francisco te bereiken, om dan in het volgend jaar met een nieuw
schip weer naar de noordelijke breedten te trekken.

Den 29sten September keerden wij naar de _Gjöa_ terug. Zonder veel
moeite hadden we 's avonds om elf uur ons doel bereikt. Drie weken
later was mijn uitrusting voor de postreis klaar; ik nam vier honden
mee en ook Jimmi, om hem een blik in de beschaafde wereld te laten
slaan.

Na mijn vertrek verliep op de _Gjöa_ de tijd kalm onder het commando
van luitenant Hansen. Een reeks van jachtexpedities werd ondernomen,
en nooit keerde men met leege handen terug. Kunak, de Eskimobuurman van
Sten, werd naar de Mackzenziedelta gezonden, om op elanden te jagen,
die daar nog in menigte voorkomen. In het begin van Maart ontvingen ze
de eerste postzending aan boord. Het waren een aantal couranten en een
telegram, dat ik met de "Royal Northwest Mounted Police," die Dawson
City den 25sten December verliet, had afgezonden. Door deze couranten
en door brieven van mij kregen ze nauwkeurige berichten over hetgeen
er in Noorwegen en in de verdere wereld was voorgevallen en tegelijk
ontving ieder berichten van de zijnen.

Den 12den Maart was ik terug aan boord met nog meer brieven en
couranten. Onze derde winter was goed doorstaan. Helaas, dat er op
het laatst nog iets heel droevigs moest gebeuren. Wiik werd in de
derde week van Maart onwel; maar niet zóó, dat we aan iets ernstigs
dachten. Hij had geen eetlust en kreeg den 26sten hevige pijn in
de zijde. Den volgenden dag moest hij blijven liggen; de pijn in
de rechterzij hield aan, en ik begon voor borstvliesontsteking te
vreezen. Eerst behandelden wij hem met koude omslagen, later met
mosterdpleisters en pappen, en in den nacht op den 28sten schertste
hij weer met ons en voelde zich beter. Maar in den namiddag namen de
pijnen toe; er kwam benauwdheid bij, en de pols ging tot honderd-vier
slagen in de minuut. Wij hadden een electrische leiding tusschen het
woonhuis en het schip. Den 30sten Maart schreef ik in mijn dagboek:
"Wiik is veel beter. Temperatuur van morgen 38.8 graden, met kalmen
pols; eetlust neemt toe en spijsvertering goed."

En toch, dien nacht werd ik door de electrische bel gewekt; Wiik was
veel erger. Ik schreef aan kapitein Tilton, die een dokter aan boord
had, dien te zenden en stuurde Jimmi er mee naar Herscheleiland, maar
eer hij vertrokken was, had onze beste vriend Wiik reeds den laatsten
adem uitgeblazen. Onzegbaar treurig bleven we dien nacht bij den doode;
hij was voor ons allen een goed vriend geweest, en door zijn opgewekt
humeur had hij veel tot de onderlinge aangename verhouding bijgedragen.

Het werk moest ons over de droefheid heen helpen. Lund had den 3den
April de zwartgeverfde doodkist gereed, waar Wiik in werd gelegd,
in afwachting, dat de grond zoo ver zou zijn ontdooid, dat we onzen
vriend konden begraven. Op het toegeschroefde deksel spreidden we de
noorsche vlag.

Den 2den Mei kwam vroeg in den morgen een Indiaan aan boord met de
eerste regelmatige post, die over Edmonton en Fort Mc Pherson aan
de Yukon naar Herschel was gekomen. Luitenant Hansen en ik waren
de gelukkigen, ieder van ons kreeg een brief, wel oud maar zeer
welkom. Den 6den keerden de brengers terug, en daar ze terstond naar
Aljaska gingen, gaven wij hun eenige brieven mee en een telegram, dat,
naar ik uitdrukkelijk zei, groote haast had. Het was het bericht van
Wiik's dood, waardoor ik hoopte te verhinderen, dat zijn oude moeder
van anderen kant de tijding ontving. Maar het telegram is nooit in
handen van den heer Firth, den directeur op Fort Mc Pherson gekomen.

Mei was een mooie maand, en den 9den konden we onzen vriend
begraven. Er werd een kruis met een krans op den grafheuvel geplaatst
en ik sprak een laatste afscheidswoord.

Een der flinkste Eskimo's, Manitchja, bewees ons in dezen tijd den
dienst, Manni tot zich te nemen, want ondanks al onze moeite om hem
te winnen, wilde hij weer naar de Eskimo's. Toch duurde die stemming
niet lang; na een week was hij al terug, en wij namen hem weer in
genade aan.

Het duurde nog lang, nadat onze toebereidselen klaar waren, eer het ijs
opbrak; eerst den 10den Juli 1906 ontdekten wij drie walvischvaarders
in het open water buiten King Point, het was nog onzeker, of het hun
gelukken zou geheel naar buiten te komen; maar het ging. Nu was ook
onze tijd gekomen; alles was gereed voor het vertrek. Onze lieve _Gjöa_
begon het laatste deel van haren tocht. Toen we langs Wiik's graf
kwamen, lieten we de vlag dalen en zonden hem onzen laatsten groet.

Op Herscheleiland moesten wij nog lang wachten op het verder losgaan
van het ijs; het eiland had een prachtigen plantengroei, waar King
Point een ware woestijn bij was, maar de Eskimo's hadden al het
primitieve verloren, en de jeugd vertoonde duidelijk de sporen van
een sterke vermenging van rassen. Daar op Herscheleiland ondervonden
wij het groote leed, dat onze Manni verdronk; hij was alleen in een
boot aan het eenden jagen, en in het gezicht van de _Gjöa_ stond hij
in het bootje, toen dat door een windstoot omsloeg.

Hoewel dadelijk een boot uitgezet werd, gelukte het niet zijn lijk
te vinden, ook niet na herhaalde pogingen in den loop der week
gedaan. Het was een zwaar verlies voor ons allen; wij hadden hem zoo
graag naar de beschaafde wereld mede genomen, om te zien wat er van
hem te maken viel.

Het werd 9 Augustus, eer voor goed de reis naar het Westen werd
voortgezet, en nog was de vaart vol moeilijkheden in de negen dagen,
die ons van den 18den scheidden, toen we om Point Barrow, Amerika's
noord-westpunt voeren. Den 30sten kwam kaap Prins van Wales, de
oostelijke rots aan den ingang van de Beringstraat in zicht. Wij waren
dus Aljaska voorbijgevaren, het land, waar ik op mijn voorjaarspostreis
kennis mee had gemaakt, waar ik veel gastvrijheid had gevonden aan
de Yukon, in Fort Mc Pherson, Circle City en Eagle City, in welke
laatste plaats ik twee maanden had doorgebracht.

Bij Point Barrow had ik uit Nome, de uiterste noordwestelijke bewoonde
plaats aan de Beringstraat, een schrijven gekregen, of wij de gasten
der stad Nome wilden zijn. De menschen toonden wel, die uitnoodiging
hartelijk te meenen. De vriendelijkheid, waarmee we daar werden
opgenomen en de eindelooze geestdrift, waarvan de _Gjöa_ het voorwerp
was, zullen voor alle tijden tot de aangenaamste herinneringen onzer
reis blijven behooren.



Amundsen besluit zijn reisverhaal te Nome. Uit de dagbladen heeft men
vernomen, dat de leden der expeditie over San Francisco naar Europa
zijn teruggekeerd. Of de _Gjöa_ in andere handen is overgegaan, en
in welke, is ons onbekend; Amundsen deelt het niet mee in zijn verhaal.





End of Project Gutenberg's De Noordwestelijke Doorvaart, by Roald Amundsen

*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE NOORDWESTELIJKE DOORVAART ***

***** This file should be named 21878-8.txt or 21878-8.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
        http://www.gutenberg.org/2/1/8/7/21878/

Jeroen Hellingman and the Online Distributed
Proofreading Team at http://www.pgdp.net/

Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.

Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research.  They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.



*** START: FULL LICENSE ***

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://gutenberg.org/license).


Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works

1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.

1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement.  See
paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works.  See paragraph 1.E below.

1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States.  If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.

1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
a constant state of change.  If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.

1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:

1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org/license

1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.

1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.

1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.

1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.

1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.

1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that

- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
     must be paid within 60 days following each date on which you
     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
     address specified in Section 4, "Information about donations to
     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."

- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
     License.  You must require such a user to return or
     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
     and discontinue all use of and all access to other copies of
     Project Gutenberg-tm works.

- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
     of receipt of the work.

- You comply with all other terms of this agreement for free
     distribution of Project Gutenberg-tm works.

1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.

1.F.

1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.

1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.

1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from.  If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation.  The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund.  If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.

1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.

1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.

1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.


Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm

Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.

Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.


Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation

The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.

The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations.  Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
[email protected].  Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org

For additional contact information:
     Dr. Gregory B. Newby
     Chief Executive and Director
     [email protected]


Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation

Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.

The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements.  We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance.  To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org

While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.

International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.

Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate


Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.

Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.


Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.


Most people start at our Web site which has the main PG search facility:

     http://www.gutenberg.org

This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.