Eduard Kerner

By M. C. van Doorn

The Project Gutenberg eBook of Eduard Kerner
    
This ebook is for the use of anyone anywhere in the United States and
most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
of the Project Gutenberg License included with this ebook or online
at www.gutenberg.org. If you are not located in the United States,
you will have to check the laws of the country where you are located
before using this eBook.

Title: Eduard Kerner


Author: M. C. van Doorn

Illustrator: J. B. Midderigh-Bokhorst

Release date: December 22, 2023 [eBook #72481]

Language: Dutch

Original publication: Haarlem: Vincent Loosjes, 1907

Credits: R.G.P.M. van Giesen


*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK EDUARD KERNER ***
[Illustratie: 01_kaft.jpg]

[Illustratie: 02_rug.jpg]

EDUARD KERNER



[Illustratie - 03_keukentafel.jpg]
[Illustratie: Maar Edu bleef kalm op de rand van de keukentafel
zitten en liet zijn beenen heen en weer bengelen.
                                                   (Pagina 1.)]




EDUARD KERNER


DOOR


M. C. VAN DOORN

  ----

MET TEEKENINGEN VAN J. B. MIDDERIGH-BOKHORST


[Illustratie - 04_logo.jpg]


HAARLEM
VINCENT LOOSJES
1907




BOEK-, COURANT- EN STEENDRUKKERIJ G. J. THIEME, NIJMEGEN.




I.


"Edu, toe, laat me er nou uit!"

Maar Edu bleef kalm op de rand van de keukentafel zitten en liet
zijn beenen heen en weer bengelen.

"Maak toch alsjeblieft de deur open, Edu! Toe, moet ik het je nu nóg
vriendelijker vragen?"

Edu hield zich doof.

"Ben je er nog?" klonk het vol ontzetting uit de provisiekast.

Nu kon Eduard zich niet langer goedhouden, en hij barstte in lachen
uit. Jammer, want anders had Rika bepaald gedacht dat ze tegen een
leege keuken had staan praten, en 't zou heusch grappig geweest zijn
om haar dat nog even te laten denken!

Zijn vroolijke jongenslach had de arme, opgesloten Rika wat haar
laatste vraag betreft tenminste gerust gesteld.

"Maak dan toch open, ondeugende bengel!" begon ze weer.

Edu sprong van de tafel en ging voor de kast staan.

"Vind je het daar dan niet plezierig?"

"Plezierig? Och, zeur toch niet en laat me er uit, zoo meteen brandt
mijn eten aan!" klonk het huilerig.

"Ik dacht 't zoo maar," zei Edu, die het goed vond om de kast nog
even dicht te laten. "Er zijn daar toch genoeg lekkere dingen!"

"Er zijn hier geen lekkere dingen. Doe open!"

"Niet?" vroeg Eduard, met de grootst mogelijke verbazing in zijn
stem. "Kom, je vergist je zeker! Ik laat je er niet uit als je niet
wat lekkers voor me meebrengt!"

"Ingemaakte snijboonen en augurken in 't zuur, anders is hier
niets!" En Rika morrelde van binnen aan de knop, want Edu had het
slot weer opengedraaid, en hield nu met al zijn twaalfjarige kracht
de knop aan de buitenkant in bedwang.

"Er is nog pruimengelei!"

Maar een gil van Rika maakte hem heusch even aan het schrikken.

"De appeltjes branden aan! Ik ruik het!" jammerde, ze.

Eduard snoof eens. "Maar niet heusch!" plaagde hij, en toen Rika's
wanhopige kreten niet ophielden: "Nou ja, dadelijk mag je er uit,
zal je dan niet boos op me zijn, beste Rika?"

"Nee, akelige jongen, gauw dan ook!"

"Daar dan!"

De deur vloog open en Edu stoof achteruit. -- Bij de deur bleef hij
staan, buigingen makend en gezichten trekkend tegen de arme Rika,
die op een holletje naar de kachel liep om van de appeltjes te
redden wat er nog te redden viel.

Eduard was op een stoof gaan staan en had zijn armen uitgestrekt; op
plechtigen toon begon hij nu: "Gegroet, o schoone keukenprinses"....
Maar verder kwam hij niet, want hier werd hij in zijn toespraak
gestoord door het omdraaien van den huissleutel in de voordeur. Op
't zelfde oogenblik stormde Edu de gang in, de keukendeur met een
harden slag achter zich dichtgooiend. -- Het dreunde nog even na in
de ruime keuken. -- "Hè, hè, dat lucht op," zuchtte Rika, en ze
zette de stoof weer onder de tafel.

Eduard was terecht gekomen in de armen van zijn Vader, die hem aan
't eind van de gang opving met een luid "Hallo!"

Een seconde lang was hij bijna geheel in Vaders donkere overjas
verdwenen, toen sprong hij achteruit en trok een vies gezicht. "Wat
bent u nat," zei hij, en hij wreef met zijn hand over zijn wang,
waarop Vaders baard een paar kleine druppeltjes had achtergelaten.

"Nat?" lachte Vader, "geen wonder, 't is nog altijd aan 't
motregenen! Help me maar eens gauw die natte overjas uittrekken!"

"En u bent zoo vreeselijk laat!"

"Heeft je maag je al gewaarschuwd dat 't etenstijd was? We zullen
gauw beginnen!"

Achter zijn Vader aan stapte Eduard de huiskamer binnen, waar een
prettige warmte de kilte van den regenachtigen Januaridag
buitensloot. De tafel was gedekt, en terwijl Vader de overgordijnen
dicht trok en de kachel opnieuw vulde, bij welke bezigheden Eduard
hem steeds in den weg liep, bracht Rika het eten binnen.

"En -- wat heeft Pepi vanmiddag uitgevoerd?" vroeg Vader, toen ze
tegenover elkaar aan tafel zaten en een gedeelte van den inhoud der
schalen naar de twee borden verhuisd was.

"Pepi" wachtte even voor hij een hap appeltjes in zijn mond stak.

"Wel, eerst had ik vioolles, en dat duurde nogal lang, want mijnheer
heeft een paar stukjes voorgespeeld, een zoo'n leuk ding was er bij,
zoo heel gauw ging 't, maar 't is wel heel moeilijk."

"En kende je al de oude stukjes al?"

"Ja, zoowat. Dat laatste, dat menuet, dat ik gisterenavond speelde,
u weet wel, ging nog niet zoo heel mooi, maar dat heb ik er nu bij
gehouden en dan wat nieuws."

"En was mijnheer tevreden?"

"Mijnheer vond wel dat ik vooruit ging, leuk dat hij dat zei, maar
hij vond ook dat ik te haastig was, ik moet niet net doen of ik blij
ben als een stukje haast uit is, en .... enne ...." Eduard wachtte
even, als was hij vergeten wat hij verder had willen zeggen, en
maakte toen haastig zijn zin af: "en rustig spelen." -- Bij de
laatste woorden had hij een kleur gekregen en strak keek hij op zijn
bord, maar 't was niet omdat hij aan de vioolles dacht. Hij had de
aangebrande appeltjes geproefd, en 't had hem er aan doen denken wat
hij dien middag nog meer had uitgevoerd.

Vader scheen er nog niets van gemerkt te hebben, hij at tenminste
kalm door; zeker dacht hij, dat Eduards vuurrood gezicht met de
vioolles in verband stond.

"En waarom doe je dat dan ook niet?"

"Wat, Vader?"

"Wel, rustig spelen!"

"O, ja ziet u, als ik iets goed ken dan speel ik graag vlug, en als
er dan weer een eindje komt dat niet zoo goed gaat dan doe ik dat
langzamer, en dan kom ik niet gelijk uit met mijnheer, die
natuurlijk precies in de maat er bij piano speelt. Kijk, 't was heel
wat anders als ik hier ook kon studeeren met de piano er bij, maar u
speelt geen piano en Rika natuurlijk ook niet." -- Even lachte hij
om het denkbeeld, dat Rika piano zou spelen, maar toen hij zag dat
Vader opeens heel ernstig keek: "Och, maar dat is ook eigenlijk mijn
eigen schuld; ik zal voortaan maar heel goed tellen, want daar komt
het toch eigenlijk door! Denkt u ook niet dat het dan wel beter zal
gaan, Vader?"

Zijn Vader gaf geen antwoord. Hij dacht er aan, hoe het altijd een
van de liefste wenschen van zijn vrouw geweest was dat hun jongen
viool zou spelen, en hoeveel plezier zij er nu in gehad zou hebben
zijn stukjes op de piano te begeleiden. -- In zijn verbeelding zag
hij haar weer op de rustbank in de zitkamer liggen, en daar opeens
klonken hem ook weer de luidruchtige stappen en de bekende hooge
jongensstem in de ooren, en hij zag Eduard, toen een ventje van
negen jaar, de kamer binnenstormen, met een kleur van
opgewondenheid, de vioolkist in de hand. 't Was zijn eerste vioolles
geweest, en druk pratend en vertellend had hij de viool te
voorschijn gehaald en aan zijn Vader en Moeder laten zien hoe hij
het instrument vast moest houden; toen had hij met den strijkstok de
snaren aangeraakt, en zij hadden geluisterd naar de eerste tonen die
hun jongen ten gehoore bracht; en tot slot had hij een soort
negerdans uitgevoerd, aldoor de viool vasthoudend en met den
strijkstok in het rond zwaaiend. Weer hoorde hij de stem van zijn
vrouw zeggen: "Voorzichtig, lieveling!", toen Eduard half tegen de
tafel aanviel, en weer hoorde hij zichzelf eindelijk zeggen: "Nu
niet te druk, vent, denk aan Moeder!" Toen had in minder dan geen
tijd de viool op een stoel gelegen, en een paar stevige jongensarmen
waren om Moeders hals geslagen. Weinig had hij toen vermoed, dat zij
nog geen jaar later haar stem nooit meer zouden kunnen hooren ...

Eduard, die zag dat Vader in gedachten verdiept was, durfde hem niet
meer te storen en at stil zijn bord leeg.

Toen, op een wenk van Vader, belde hij Rika, om de schalen te komen
verwisselen.

Half hoopte hij, dat Vader vergeten zou te vragen wat hij verder had
uitgevoerd, want hij begreep wel, dat bij dan over de plagerij in de
keuken moest beginnen, en het was hem ook heel duidelijk dat Vader
daar niet bizonder mee ingenomen zou zijn. En toen Rika
binnengekomen was en hij haar even aanzag kreeg hij opeens een heel
onplezierig gevoel, want Rika keek heelemaal niet vroolijk en haar
oogen waren rood. Haastig zag hij naar Vader, en haalde toen
verruimd adem, want Vader scheen nergens op te letten, en vroeg heel
gewoon: "Zoo Rika, druk gehad vanmiddag?"

"Dat schikt wel meneer," zei Rika, maar haar stem klonk wat vreemd,
en toen Vader naar haar keek draaide ze zich haastig om en verdween
met de leege schalen door de openstaande deur.

Vader bleef haar verwonderd nakijken. Vanwaar die plotselinge spoed?
Een blik naar Eduard scheen hem wel eenige opheldering te geven; de
jongen keek zoo verlegen en zette zoo'n schuldig gezicht dat hij
heusch even moeite had heelemaal ernstig te blijven. Bedaard wachtte
hij tot Rika de schoone borden neergezet had en de deur weer dicht
was; toen liet hij Eduard rijst nemen, en vroeg: "Wat heb je na de
vioolles gedaan, Eduard?"

"Na de vioolles, Vader? Toen ben ik naar huis gegaan, en toen heb ik
mijn sommen gemaakt, en één som kwam niet uit, en toen heb ik eerst
mijn Fransche les geleerd, en toen ik die zoowat kende heb ik die
eene som nog eens geprobeerd. Ik heb er heusch een heele tijd op
gezeten, Vader, maar hij wóu niet uitkomen!"

Vader knikte heel ernstig. "Wel gek toch, gewoonlijk komt een som
toch dadelijk uit als je er maar eerst eens een poosje op bent gaan
zitten, hè Pepi?" Vader begon te lachen, en Eduard wist niet of hij
boos moest kijken of meelachen.

"Wat flauw," zei hij eindelijk. "Ik bedoel niet echt zitten!"

"Niet echt zitten? Wat bedoel je dan?" en Vader lachte nog maar.

"U begrijpt best wat ik meen," zei Eduard kwaad.

Zijn Vader was opeens weer ernstig geworden. "Nou vrindje, bedaar
maar! Je kunt toch nog wel tegen een grapje, is 't niet? Je zet een
gezicht als een oorwurm!"

Eenige oogenblikken bleef 't heel stil in de kamer. Toen begon Vader
weer, want hij was nog niet waar hij op aan stuurde: "Nu, en verder,
wat heb je na dat probeeren van die som gedaan?"

"Toen? Ja, toen ben ik naar de keuken gegaan, en daar heb ik wat op
de tafel gezeten, enne ...."

"En toen heb ik wat kattekwaad uitgevoerd."

"Hè, Vader, hoe weet u dat?"

"Dat vertelt je arme zondaarsgezicht me," antwoordde Vader lachend.
"Wat was 't? Biecht maar eens op!"

Eduard had het opeens erg warm gekregen. "Och," zei hij, "ja, ziet
u, 't kwam heelemaal vanzelf, want Rika wilde iets wegzetten, en
toen ging ze in de provisiekast."

"En toen?"

"Toen deed ik de deur dicht."

"Welke deur?"

"Van de kast."

"Op slot?"

"Ja, Vader."

"En hoe lang duurde dat?"

"Een paar minuten, denk ik."

"En wat zei Rika?"

"Rika zei eerst dat ik haar er uit moest laten," even kwam er een
ondeugende flikkering in Eduards oogen, "en toen zei ze dat de
appeltjes aanbrandden."

"Dat deden ze ook. En liet je haar er toen uit?"

"Ja, tenminste bijna dadelijk."

Vader lachte nu heelemaal niet meer, en hij zweeg even.

Toen zei hij: "Kijk eens, ik vind dat nu eigenlijk niet zoo erg
prettig. Ik heb je nu al een keer of drie gevraagd om het Rika niet
lastig te maken, en telkens gebeurt het weer. Ik vind het heel goed
dat je gekheid maakt, maar dit is plagen."

Eduard keek heel sip. "Ik kon toch niet vooruit weten dat ze boos
zou worden," zei hij.

"Als je even nagedacht hadt, toen je die kast op slot deedt, had je
het wél geweten.

[Illustratie - 05_handdruk.jpg]

Rika heeft het druk en ze is wat zenuwachtig, en je weet nu eenmaal
dat ze niet tegen die plagerijen van jou kan. Jij hadt plezier, maar
Rika heelemaal niet, en dat merkte je heel goed, en vind je het dan
niet een beetje zelfzuchtig om alleen maar aan je eigen plezier te
denken, en kalm door te gaan?"

"Ja maar daar heb ik heelemaal niet over gedacht!"

"Dat begrijp ik wel," zei Vader terwijl hij opstond, "maar wil je
dan niet eens probeeren om daar voortaan wel aan te denken?"

"Ja Vader."

"Mooi. En ga dan nu maar met me mee en laat me die lastige som eens
zien."

Vader opende de deur om naar zijn eigen kamer te gaan.

Eduard volgde hem, maar eerst holde hij nog even naar de keuken.

"Rika, ben je nog boos op me?"

"Ik ben niet boos."

"Geef me dan een hand, Rika!" En hij schudde de uitgestoken hand zóó
lang en zóó krachtig, dat Rika "au" riep.




II.


"Och, Vader, u luistert niet!"

"Jawel vent, ik luister, de man heeft rogge en tarwe."

"Een een vijfde maal zooveel rogge als tarwe!"

"Een een vijfde maal zooveel," herhaalde Vader geduldig.

"En nu verkoopt hij de helft van de rogge en een derde van de tarwe,
1 H.L. rogge voor f 10.--en 1 H.L. tarwe voor f 15.--, en nu
ontvangt hij voor de rogge f 75.-- meer dan voor de tarwe, hoeveel
heeft hij van elk gehad?" dreunde Eduard op, en toen: "Kijk, nu heb
ik zoo gedaan," en hij zocht in een hoek van zijn kladpapier
tusschen een menigte cijfertjes, waar hij zelf blijkbaar nog maar
met moeite uit wijs kon worden: "O ja, kijk, zoo ben ik begonnen"
.... Maar opeens hield hij midden in zijn zin op toen hij toevallig
Vader even aanzag. "Och, nu hebt u weer heelemaal niet geluisterd!"
zei hij ongeduldig.

Vader schrikte op. "Nee, ik heb ook niet geluisterd, ik zat aan iets
anders te denken. Leg het me nog maar eens uit, ik zal nu beter
opletten."

"Heusch?"

"Ja heusch," en Vaders donker hoofd boog zich over het sommenschrift
heen.

Eduard begon weer van voren af aan over zijn rogge en tarwe tot hij
eindelijk midden in zijn uitlegging bleef steken. "Maar nu kan ik
niet verder komen," zei hij, "ik begrijp niet wat ik nu doen moet."

"Je kunt er zoo ook nooit komen," verklaarde Vader. "Begin nu eens
van den anderen kant af, en reken uit hoeveel rogge hij verkoopt als
hij 1 H.L. tarwe verkoopt."

"Dat heb ik ook al gedaan," zei Eduard uit zijn humeur, "maar toen
ging 't ook niet!" en toen Vader zweeg: "Komt 't dan wel uit,
Vader?"

"Probeer 't maar eens," antwoordde Vader kort, terwijl hij de
courant openvouwde en begon te lezen.

Eduard beet besluiteloos op zijn potlood en streek met zijn hand
door het kortgeknipte blonde haar. Toen ging hij zuchtend weer aan
't cijferen.

Een minuut of tien bleef 't stil in de kamer.

"Vader!"

"Wat is er?"

"'t Komt niet uit!"

"Laat maar eens kijken!" en Vader verdiepte zich even in de som en
besloot: "Je hebt je vergist, reken 't maar eens over, dan vind je
de fout wel."

En weer was 't stil; alleen ritselde nu en dan de courant, wanneer
Vader een blad omsloeg, en telkens zuchtte Eduard, wanneer weer een
nieuwe poging om de fout te ontdekken mislukt was.

"Niet zoo zuchten!" zei Vader eindelijk, "gaat het niet?"

En Eduard keek even op, eerst heel nadenkend en met rimpels in zijn
voorhoofd, en toen glimlachend, en rekende weer verder. --

"Klaar!" 't Klonk als een juichkreet, en met een triomfantelijk
gezicht legde hij het sommenschrift op de opengeslagen courant.

Vader las 't even vluchtig door. "Mooi zoo," zei hij, toen klapte
hij het schrift dicht en gaf het aan Eduard terug.

De jongen ging naar een hoek van de kamer waar zijn schooltasch op
den grond lag, en stopte er zijn boeken en schriften in.

"Pepi, kom eens hier!" vroeg Vader, en toen Eduard tegen zijn knie
aanleunde en hem verwonderd aanzag: "Weet jij nog, wanneer ik het
laatst op reis ben geweest?"

"Op reis? Ja, was dat niet verleden week, toen u naar Arnhem was, of
bedoelt u dat niet?"

"Nee, dat bedoel ik niet, toen kwam ik 's avonds weer thuis; ik
bedoel voor langer tijd."

"O," zei Eduard; hij begreep niet goed wat Vader eigenlijk wilde
vertellen; "was dat niet twee jaar geleden, toen u naar Engeland
was?"

"Ik geloof het ook; ik vroeg 't maar, omdat ik nu weer op reis moet,
zie je."

Eduards gezicht betrok. "Gaat u op reis? Waar naar toe?"

"Naar Indië.

"Naar Indië?"

"Ja; er moeten een heeleboel nieuwe machines naar Indië toe, en nu
gaat een van de ingenieurs mee, en dat ben ik."

"En hoe lang blijft u dan weg?"

"Vier maanden."

"En wanneer gaat u?"

"Over drie weken."

Eduard vroeg niet verder. Stijf hield hij de leuning van den stoel
vast en keek Vader met wijd open oogen aan. 't Was, of hij 't nog
maar half begreep, maar vóór zich zag hij alleen vier lange,
eindeloos lange maanden, leeg en vreemd, en Vader heel ver weg. Toen
barstte hij uit: "Maar ik ga toch mee, is 't niet Vader?" en toen
Vader geen antwoord gaf: "Vader, zeg dat ik mee ga!"

"Nee jongen, ik kan je niet meenemen," zei Vader, en hij legde zijn
hand op Eduards schouder. "Kijk, als ik voor mijn plezier op reis
ging zou dat gaan, maar ik moet daar in Indië hard werken; ik zal
den heelen dag druk bezig zijn, en ben nu hier, dan daar. Je zou er
niets aan hebben, ik zou je den heelen dag alleen moeten laten, en
bovendien zou al dat heen en weer trekken veel te vermoeiend voor je
zijn."

"Maar u doet 't zelf toch ook!"

"Ja, maar ik ben ook geen kleine jongen meer!"

"Ik ook niet!"

"Nu, een groote jongen dan," en Vader glimlachte even. "Heusch vent,
't gaat niet, 't is veel verstandiger dat je kalm hier blijft en
naar school gaat!"

[Illustratie - 06_vadersknie.jpg]

"En moet ik dan alleen thuis blijven?"

"Nee, je blijft niet thuis, je gaat uit logeeren. Ik heb gevraagd of
je dien tijd bij Tante Lina mag komen. Ik hoorde het vanmiddag, en
toen ben ik dadelijk aan het plannen maken gegaan; voor het eten
liep ik even bij Oom en Tante aan om te vragen of zij 't niet te
lastig vonden er nog een jongen bij te krijgen, en daardoor kwam ik
zoo laat thuis."

Eduard was op Vaders knie gaan zitten; tot nu toe had hij rustig
geluisterd, maar nu sloeg hij opeens zijn armen om Vaders hals en
begon onstuimig: "Maar u mag niet weggaan! Ik wil niet alleen hier
blijven, en ik wil ook niet naar Tante Lina!" En toen smeekend: "O,
Vader, ga toch niet weg!"

Vader zweeg, en drukte zijn jongen dicht tegen zich aan; het was het
eenige wat hij op dit oogenblik voor hem kon doen. Veel was het hem
waard geweest, wanneer een van de andere ingenieurs deze reis had
kunnen maken, maar een langdurig gesprek met den directeur van de
groote machinefabriek waaraan hij verbonden was, had hem de
noodzakelijkheid van zijn gaan doen inzien. Het lachte hem niet erg
toe, zijn jongen alleen te moeten achterlaten, maar hij was er van
overtuigd, dat Eduard bij de oudere zuster van zijn vrouw werkelijk
goed bezorgd zou zijn, ook al was hij geen groot huishouden gewend
en al zou hij er in het begin misschien wat moeite mee hebben, zich
naar zijn nichtjes en neefjes te schikken.

"Eddy, lieveling, maak het niet nog moeilijker voor me dan het is!
Doe je best om ferm te zijn! Vier maanden zijn gauw om, en je zult
het zeker prettig hebben bij Tante Lina!"

"Hugo en Piet zijn zulke vervelende jongens!" klonk het gesmoord.

"Ja, dat vind jij, maar ligt dat nu ook niet een beetje aan jezelf?
Kijk, Oom en Tante wonen hier nog niet lang en je kent je neefjes
pas kort, zijn die jongens nu heusch zoo vervelend, nu je ze niet
dadelijk bizonder aardig vindt?"

Er kwam geen antwoord.

"Eddy, waaraan denk je?"

"Was Moeder er nog maar!"

Vader zweeg, en kuste zacht het blonde hoofd, dat tegen zijn
schouder leunde.

"Weet je nog wel hoe Moeder altijd probeerde het goede in de
menschen op te zoeken?" begon hij toen. "Moeder zei altijd, 'als ik
iemand vervelend vind, dan kan dat even goed aan mij liggen als aan
hem, en dan wil ik toch eerst eens trachten te weten te komen,
waarom een ander wel van hem houdt en ik niet!' En waarom zouden
andere menschen Hugo en Piet wel aardig vinden, en jij niet? Begrijp
je wat ik bedoel?"

"Ja."

"En zou je het zelf ook niet prettig vinden om goede vrienden met de
neefjes te zijn?"

Eduard antwoordde niet. "Alleen dán zou ik niet graag willen dat je
goede vrienden met ze werdt, als het jongens zijn die liegen of laf
zijn of gemeene dingen doen, maar dat geloof ik niet van ze. Kijk
eens, je zult een heeleboel te doen hebben in die vier maanden; je
zult je best moeten doen geduldig te blijven en niet boos te worden,
ook al gaat alles niet even gemakkelijk. -- En het moeilijkste van
alles is om altijd te doen wat je zelf weet dat goed is. -- Om
moedig te doen wat je duidelijk ziet dat je plicht is, en je er niet
aan te storen wat de andere jongens zeggen. -- En daar is een
heeleboel moed voor noodig, weet je dat wel?"

"Ja, dat weet ik wel." --

"En wil je daarvoor je best doen? Kijk me eens aan, Eddy! Zoo -- wil
je probeeren Vaders moedige, eerlijke jongen te zijn?"

Eduard knikte van ja, met een vreemd, strak gevoel in zijn oogen. --

"En je zoo flink mogelijk houden als ik weg ben?"

En weer knikte Eduard van ja, half hopend dat Vader nu maar over
iets anders zou gaan praten, want hij voelde dat hij zich nu niet
lang meer goed zou kunnen houden.

"Mooi!" en zacht streek Vader over het kortgeknipte haar. "Heusch,
't zal zoo lang niet duren, in 't begin van Juni ben ik weer bij
je!"

"Maar ik vind het juist zoo vreeselijk lang!"

"Ja, maar dat valt wel mee; kijk, 't is niet eens vier heele
maanden, we gaan den achtsten Februari uit Genua; morgen over drie
weken ga ik weg, 's ochtends vroeg, en dan over land naar Genua. En
daar ligt de Willem II dan al op ons te wachten, en die brengt ons
naar Indië toe."

"Wie gaat er nog meer mee?"

"Mijnheer van der Zande gaat mee; hij heeft de machines gekocht voor
zijn fabrieken in Indië en nu gaat hij zelf mee om ze te brengen, en
dan maken we samen de reis."

"En blijft u dan eerst nog in Genua?"

"Blijven? Welnee! We komen er 's avonds aan, en ja, dan blijven we
er één nacht, en den volgenden morgen gaan we weg." --

"Maar u kent toch geen Italiaansch?"

Vader glimlachte even; "Nee, dat ken ik ook niet, maar ze verstaan
in Genua wel Fransch ook! Zoo zie je al weer, doe op school maar
goed je best met Fransch, anders kun je later nooit in Italië
reizen!"

"En ik vind Fransch juist zoo'n naar vak," zuchtte Eduard. "Fransch
en sommen vind ik 't akeligste dat er bestaat, maar sommen toch
eigenlijk nog 't allerakeligste!"

"Juist een reden om er heel goed je best op te doen; heusch, als je
iets goed kent vind je het niet akelig meer, geloof je dat ook
niet?"

"Misschien niet," zei Eduard voorzichtig, "maar sommen zal ik toch
wel altijd naar blijven vinden, denk ik."

Vader lachte, en kneep zijn jongen in de wang. "Pepi!" zei hij; --
en toen: "Maar kijk eens op de klok! Vraag aan Rika een glas melk en
maak dat je naar bed komt!"

"Ja, maar ik wou nu juist nog zoo'n boel vragen, en ik wou nog veel
meer hooren over Indië!"

"Goed Pepi, morgen. Nacht Pepi!"

"Maar Vader, ik ...."

"Nacht Pepi!"

En lachend nam Vader zijn tegenstribbelenden jongen bij een arm om
hem de kamer uit te zetten.

"Luister dan nog even, Vader!"

"Nu, wat is er?"

"Komt u dan zoo meteen nog even boven als ik roep?"

"Ja, voor dezen keer."

"En, Vader, ik zal heusch denken aan wat ik beloofd heb, maar ik" --
Eduard slikte even -- "ik wou toch wel dat u niet weg ging, Vader!"

"Ik ook," antwoordde zijn Vader.




III.


Eduard stak zijn hoofd om de huiskamerdeur.

"Vader, mag ik eerst nog wat steltenloopen voor we gaan
koffiedrinken?"

"Ha, daar hebben we Pepi! Kom eens hier, Pepi, zeg je mijnheer van
der Zande niet goeiendag?"

Eduard kwam dichter bij, "Dag mijnheer!" zei hij.

"Dag e... jongmensch, hoe heet je ook weer?" en de jongen voelde
zich van het hoofd tot de voeten opnemen.

"Eduard," zei hij kort, en toen tegen zijn Vader, "mag ik nog even?"

"Ja, nog vijf minuten, maar voor 't huis blijven."

De beide heeren stonden voor 't raam, en keken er naar hoe Eduard
even later met een vlugge beweging op de stelten sprong.

"Een flinke jongen," zei mijnheer van der Zande, "hij begint op je
te lijken, Kerner!"

"Vind je?" vroeg Eduards Vader afgetrokken, en toen levendiger: "Hij
doet mij altijd sterk aan zijn Moeder denken." En knikkend tegen
Eduard, die op één stelt hinkend met de andere probeerde aan te
slaan: "maar 't is een echte bengel."

Eduard had intusschen ergens op straat een steentje ontdekt en was
daar nu zoo vlug als hij op zijn stelten vooruit kon komen naar toe
gegaan om in zijn eentje wat te voetballen.

Hij was niet erg gesteld op mijnheer van der Zande, die óf tegen hem
sprak als tegen een kind van vijf jaar, óf doodkalm deed alsof hij
niet bestond. Maar dat was nog niet het voornaamste. Eduards
grootste grief was, dat mijnheer van der Zande, die een oude kennis
van Vader was, altijd onverwacht kwam, en juist altijd, als er het
een of ander prettige plannetje gemaakt was, dat daardoor dan
natuurlijk in het water viel. En dat kon hij nu wel niet helpen,
maar 't was voor Eduard toch reden genoeg om zijn komst nu niet met
bizonder veel genoegen te begroeten. -- Vandaag ook weer, 't was de
laatste dag dat Vader er was, want morgenochtend vroeg zou Vader
weggaan; verder was 't Woensdag, en Eduard had zijn vioolles mogen
verzetten om voor 't laatst nog een gezelligen middag met Vader te
hebben en om te helpen Vaders handkoffertje in te pakken -- en
natuurlijk kwam nu mijnheer van der Zande. -- Misschien ging hij wel
dadelijk weg, maar die hoop werd steeds flauwer en verdween geheel,
toen Vader hem tikte om te komen koffiedrinken. Eduard gaf nog een
fermen schop tegen zijn steentje, toen sprong hij van zijn stelten
en zette ze met een verdrietig gezicht in de gang neer.

"En dan vind ik je morgen dus aan het station in Arnhem," hoorde hij
zijn Vader zeggen toen hij binnenkwam, en mijnheer van der Zande:
"Uitstekend; in ieder geval ga ik vanmiddag nog door, ik moet nog
verschillende lui spreken."

De twee heeren zaten al aan tafel en Eduard schoof haastig zijn
stoel bij. -- "In ieder geval gaat hij voor 't eten dus weg," dacht
hij.

Mijnheer van der Zande begon iets te vertellen over zijn Vader, die
nog zoo flink was, en nog altijd zelf aan 't hoofd stond van de
fabrieken in Indië, en gaf toen een uitvoerig verslag van de oude
machines, en de bizonderheden waarin zij van de nieuwe verschilden.

Eduard luisterde er niet naar; 't kon hem niet veel schelen; verder
hield hij zich bezig met het tellen van de broodjes en de kopjes
koffie, die mijnheer van der Zande achtereenvolgens deed verdwijnen.

"O, de betrekking van Hollandsche vertegenwoordiger van de zaak
bevalt mij best!" hoorde Eduard hem zeggen; "op mijn tiende jaar
kwam ik voor 't eerst naar Holland, en sedert dien tijd ben ik al
zes keer heen en weer geweest, maar nooit voor langer dan drie
maanden; dit is de zevende keer."

"Bleef hij er nu maar voor goed," dacht Eduard, "dan kwam hij hier
onze middagen tenminste niet meer bederven!"

Mijnheer van der Zande wendde zich nu plotseling tot Eduard.

"Zoo, mannetje, en leer je nogal vlijtig?" vroeg hij.

Eduard zei niets, en keek zijn Vader aan. -- "Dat gaat nogal, hè
Pepi?" antwoordde deze voor hem, en toen mijnheer van der Zande
weer: "En in welke klas zit je wel?"

"In de zesde, mijnheer."

"Zoo, zoo; nou, dat schiet al op, hoor!" en toen van onderwerp
veranderend: "En ga je niet met Pa mee naar Indië?"

"Nee mijnheer."

"Zoo; 't is anders een best land, geloof je dat niet?"

"Jawel mijnheer."

"En waarom wil je dan niet mee?"

"Ik wil wel mee."

"Wat? En daarnet zei je dat je niet mee wou?" Eduard zei niets meer,
maar keek naar zijn Vader, alsof hij dacht, dat die wel voor hem
antwoorden zou.

"Later gaat hij eens mee," zei Vader, en toen, om er een eind aan te
maken: "Wil je nog een kop koffie?"

Rika werd gebeld om nog eens koffie te schenken.

't Was zijn derde kopje al, dacht Eduard, aldoor schuins naar
mijnheer van der Zande kijkend, en hij was aan zijn vierde broodje
bezig.

En zonder dat mijnheer van der Zande het merkte stak hij tegen Rika,
die opnieuw het kopje vulde, eerst drie, en toen, met een
veelbeteekenende blik -- naar de broodbak, vier vingers in de
hoogte. -- Maar Vader had het wél gemerkt, en zag hem een halve
minuut lang streng aan.

Mijnheer van der Zande had zijn spoorboekje te voorschijn gehaald en
er met aandacht in gekeken. -- "Mijn plan was om de trein van 3.17
te nemen," zei hij toen, "maar heb je soms iets anders te doen, zeg
het dan gerust, ik vind mijn weg wel."

"Wel neen, ik vind het uitstekend. Ik had mijn jongen beloofd om wat
met hem te wandelen, maar dat kan toch gebeuren; na de koffie kunnen
we in mijn kamer gaan zitten en Eduard kan in dien tijd zijn
huiswerk maken; daarna brengen we je samen naar den trein en dan
loopen we buitenom, door het bosch."

"Ik vind ...." begon Eduard, maar zijn Vader viel hem haastig in de
rede. "Je opinie wordt niet gevraagd," zei hij kortaf.

Eduard was niet bizonder ingenomen met de schikking. Waarom zei
Vader nu niet dat hij wél wat anders te doen had? Vader had hem toch
beloofd met hem te gaan wandelen, en tegen dat mijnheer van der
Zande nu goed en wel weg was, zou de middag om zijn. En dan dat
vervelende huiswerk nog! Haastig dronk hij zijn glas melk leeg.

Mijnheer van der Zande begon weer een nieuw verhaal over Indische
huizen en Indische tuinen. Eduard luisterde maar half, maar opeens
begon hij 't zelf ook leuk te vinden, en toen wilde hij er ook
dadelijk nog veel meer van weten en ging van alles vragen.

Eindelijk stond Vader op. "Willen we nu maar eens naar de andere
kamer gaan?" stelde hij voor, "en ga jij dan boven aan 't werk,
Pepi?"

Maar Pepi had niet veel zin. Aan Vaders arm liep hij mee naar de
studeerkamer. "Toe, nog eventjes," smeekte hij, "omdat 't uw laatste
dag is!"

Vader gaf geen antwoord, maar liet toch toe dat hij nog wat bleef
rond hangen. Een paar keer waarschuwde hij: "Kom, Pepi!" Want
mijnheer van der Zande was weer van onderwerp veranderd en had het
over groote orders van den laatsten tijd, en Vader zag duidelijk dat
Eduard er geen belang in stelde en zich verveelde. -- "Kom, Eduard,
ga nu aan je huiswerk!" zei hij nog eens; maar toen de jongen
eindelijk lastig werd en met propjes papier door de kamer begon te
knippen raakte zijn geduld op, en plotseling viel hij mijnheer van
der Zande in de rede met een boos: "Eduard, ga nu onmiddellijk naar
boven; je hoeft niet weer beneden te komen voor ik je roep."

Een benauwende stilte volgde, en heel verschrikt zag Eduard zijn
Vader aan; toen stond hij langzaam op en liep aldoor naar den grond
kijkend de kamer uit, zijn handen in zijn zakken. -- Pas toen hij de
trap opging hoorde hij in de studeerkamer weer praten.

Vader boos, en dat op den laatsten dag! Was dat nu zoo erg, dat hij
eens eventjes met een propje schoot? Die akelige mijnheer van der
Zande ook, 't was allemaal ~zijn~ schuld, als die niet gekomen was
zou hij nu prettig met Vader bezig zijn aan 't koffertje of iets
anders, en nu moest hij hier alleen op de slaapkamer zitten -- met
een ruk trok hij zijn tasch op tafel en schudde zijn boeken en
schriften er uit. Och, hij had immers ook zoowat niks te doen, het
grootste deel van zijn sommen had hij gisterenavond al gemaakt,
juist om vandaag niet veel te hebben; 't waren net nog twee korte
dingetjes, die waren in een wip klaar. Maar dat gaf nou allemaal
niks, want naar beneden gaan mocht hij toch niet.

Kom, er nu maar niet meer aan denken en schrijven.

[Illustratie - 07_afdwalen.jpg]

Maar telkens dwaalden zijn gedachten weer af, en telkens vergiste
hij zich, en toen de sommen eindelijk klaar waren zagen ze er
slordig en knoeierig uit. -- 't Kon Eduard niets schelen en
ongeduldig schoof hij alles op zij. -- Toen zette hij zijn ellebogen
op tafel, liet zijn hoofd in zijn handen leunen en keek naar buiten.

Dat was nu bijna voor 't laatst dat hij al die tuinen en daken zoo
zag. -- Morgenochtend misschien nog even, en dan in vier maanden
niet meer. -- En vannacht zouden Vader en hij hier ook voor 't
laatst samen slapen en morgen -- dan was Vader al heel ver weg en
zou 's nachts in Bazel ergens in een vreemd hotel slapen, en hij
zelf zou bij Tante Lina zijn, ook in een vreemd kamertje en in een
vreemd bed. -- Niets geen gezellig huis was dat van Tante Lina, met
al die groote kamers, 't was hier thuis toch veel prettiger en
gezelliger. Wat zou 't gek leeg zijn, als hier nu morgenavond
niemand meer in de kamer kwam, en beneden ook, in de huiskamer, en
in Vaders kamer, wat zou 't overal akelig leeg en donker en koud
zijn. -- Hoe lang zou Vader er nu nog zijn, 't was nu bijna drie
uur, en morgenochtend om kwart voor negen ging Vader weg, dat was
dus nog twaalf, en nog zes, nog achttien uur, bijna. En nu zat die
mijnheer van der Zande, die Vader nog vier heele maanden zien kon,
en die 't bovendien niks schelen kon of hij vader zag of niet,
aldoor maar gezellig beneden te praten, en hij zelf moest hier
alleen boven zitten. -- Hoe lang zou dat nu nog duren?

En uit medelijden met zichzelf kwamen de tranen hem in de oogen;
maar hij veegde ze haastig weg, en keek toen weer stil naar buiten.

En zoo zat hij nog toen Vader om drie uur naar boven kwam om hem te
roepen. -- Zachtjes trok Vader het hoofd van zijn jongen achterover
en keek hem aan, en weer voelde Eduard zijn oogen vochtig worden.

"Ik vind 't zoo naar dat u boos werdt!" fluisterde hij, "maar 't
kwam allemaal door mijnheer van der Zande, als die niet gekomen was
..."

"Nee vent, dat weet je wel beter, ik had je genoeg gewaarschuwd, je
hadt niets meer te doen beneden, en als ik je dan drie, vier keer
zeg naar boven te gaan moet je het ook doen; en ik wil nu wel
gelooven dat je het niet prettig vondt dat mijnheer van der Zande er
was, maar daarom mag je toch niet onbeleefd zijn, en dat propjes
schieten kwam heelemaal niet te pas; zul je dat nu voortaan
onthouden?"

Eduard knikte. "Maar nu bent u toch niet boos meer, is 't wel
Vader?"

"Nee, ik ben nu niet meer boos. Ga nu maar gauw je jas aantrekken,
dan gaan we mijnheer van der Zande naar den trein brengen."

Eduard trok zijn ijsmuts over de ooren toen ze buiten kwamen. 't Was
koud, vriezend weer. -- "Hoe is 't mogelijk, we gingen al haast naar
de lente toe, en nu weer zoo'n kou, we krijgen bepaald nog ijs!"
hoorde hij mijnheer van der Zande zeggen. Toen holde Eduard vooruit
naar 't bosch. Een helder winterzonnetje deed de witte
sneeuwplekken, die hier in 't bosch na de laatste sneeuwbui nog niet
waren weggedooid, glinsteren. -- Eduards verdriet van straks was
vergeten, en voor een half uurtje dacht hij er niet aan dat het
Vaders laatste dag was, en dat het de eerstvolgende keer, dat hij
hier weer met Vader zou wandelen, midden in den zomer zou zijn.

Telkens holde hij een zijweg in, om dan opeens weer uit een klein
laantje te voorschijn te schieten en een pas of tien rustig naast de
beide heeren verder te wandelen, die druk in gesprek hun weg
vervolgden; dan rende hij weer vooruit om even verder over een bank
te springen.

"Wel Kerner, die jongen van jou lijkt wel onvermoeid!" zei mijnheer
van der Zande eindelijk. "Wat een levenslust!" en tegen Eduard, die
weer hijgend aan kwam loopen: "Word je niet moe, baas?"

"Nee mijnheer, heelemaal niet!" lachte Eduard, "maar nu blijf ik
toch eens een beetje hier!" En hij stak zijn hand door Vaders arm.


  -----




IV.


"Meneer, alles is klaar, zal ik nu maar heengaan? En dan breng ik
meteen het restje van Edu z'n goed naar mevrouw Verhey."

Vader liet zijn koffertje, waar nog een paar vergeten dingen
ingeperst werden, in den steek.

"Is alles klaar, Rika? En achter alles gesloten ook? Mooi, dan zal
ik zoo meteen nog wel even gaan zien. -- Ja, dan zou ik nu maar
weggaan," en op een pak in de gang wijzend: "is dat alles wat nog
voor Eduard weggebracht moet worden?"

"Ja meneer, het andere is gisterenavond gegaan."

"Mooi, mooi. -- Nou Rika, 't ga je goed hoor, tot over vier
maanden!"

"Ja meneer. Dag meneer, goeie reis!"

"Dank je. Dag Rika!"

Eduard ging mee om Rika uit te laten. "'k Zal vast aan je Tante
vertellen wat voor een lastpost ze in haar huis krijgt," beloofde
ze.

"Dat zeg je nou wel, maar dat doe je toch niet!" lachte Eduard, "je
durft het niet eens! Dag ouwe Rika!" En toen ze de deur al uit was
nog eens "Dag ouwe Rika!"

Toen liep hij weer naar de huiskamer terug en bleef stil staan
kijken terwijl Vader de riemen van het koffertje dicht gespte. 't
Was 't laatste stuk van Vaders bagage; de groote koffer was de
vorige week al weggegaan, en twee kleinere stonden nog in de gang om
straks boven op de vigelante getild te worden. 't Handkoffertje zou
Vader bij zich houden.

"Afgeloopen," zei Vader, toen de riemen vast waren, en hij keek
Eduard aan. -- "En nu gaan we weer verder," en hij nam 't koffertje
op om het in de gang bij de andere te zetten.

En toen begon een tocht door het huis; 't was een van de akeligste
tochten, die Eduard ooit gemaakt had. -- Aldoor zwijgend liep hij
met Vader mee, bezochten ze alle kamers om de beurt, en terwijl
Vader keek of de ramen goed dicht waren, en de kasten sloot, moest
Eduard steeds maar denken aan dat vreeselijke oogenblik, dat nu al
zoo vlak bij was, het oogenblik, dat Vader weg zou rijden, dat hij
Vader niet meer zien zou, voor vier lange maanden, voor een
vreeselijk langen tijd, waaraan bijna geen eind zou komen.

Vaders eigen kamer was het laatst aan de beurt, en daar borg Vader
de sleutels weg. -- "Ga je aankleeden, Pepi," zei hij, "je moet naar
school toe, het rijtuig zal mij wel dadelijk komen halen." En toen
hij merkte dat Eduard maar heel stil dicht bij hem bleef staan en
hem aldoor strak aanzag, keek hij zijn jongen diep in de oogen en
zei zacht: "zul je voorzichtig zijn, Pepi? Zul je maken dat ik over
vier maanden een gezonden, vroolijken jongen terugvind?"

Eduard knikte, maar zonder iets te zeggen. -- En aldoor bleef hij
Vader maar aankijken.

Toen klonk in de verte het geluid van wielen; dichter en dichter bij
kwam het. Eduard ging naar het raam; "het rijtuig," zei hij. --

Voor de deur hield het stil. --

Toen werd er gebeld, Vader liep de gang in en zette zijn hoed op, en
opende toen de voordeur om den koetsier aanwijzingen te geven voor
het opladen van de koffers. Toen trok Vader zijn jas aan, nam die
van Eduard van den kapstok, en kwam weer binnen.

Eduard stond nog voor het raam, en Vader ging naar hem toe en heesch
hem in zijn jas. -- En toen .... "Vader, Vader!" snikte Eduard, en
hij klemde zijn armen om Vaders hals.

"Mijn kleine Eddy!" Even liet Vader zijn jongen nog tegen zich
aanleunen en klopte hij hem zacht op den rug. Toen maakte hij zich
los, en Eduards hoofd tusschen zijn handen nemende kuste hij hem
voor 't laatst.

Toen nam Vader de schooltasch van tafel op en hielp hem die op zijn
rug te hangen. En Eduard liet zich meenemen, de gang in, waar Vader
hem zijn pet aangaf, en verder naar buiten, waar de koetsier op
den bok al zat te wachten.

Vader sloot de huisdeur, en stak den sleutel in zijn zak.

[Illustratie - 08_afscheid.jpg]

"Denk er aan, als je soms iets noodig hebt, dat Tante Lina den
anderen sleutel heeft," zei hij. --

"En zul je nu gauw naar school toe gaan?"

Eduard knikte, en Vader stak zijn hand uit: "Dag Pepi, houd je
taai!"

"Dag Vader!"

Toen draaide Vader zich om, en wenkte den koetsier dat alles in orde
was. -- Vader stapte in; nog even knikte hij Eduard toe, toen klapte
het portier dicht en de wielen begonnen zich te bewegen. Eduard keek
het rijtuig na terwijl het verder en verder wegrolde, nog even zag
hij Vader wuiven, toen verdween het om den hoek.

Vader was weg.

Vreemd leeg en stil was de heele straat, en Eduard keerde zich om en
liep den anderen kant uit, naar school.

  -----

"Kerner, hoe is 't? Let je nu weer niet op?"

Eduard schrikte op. Dat was de derde keer al vanmorgen, eerst had
hij bij 't lezen al niet geweten waar 't was, en dit was nu al den
tweeden keer dat mijnheer hem er met 't uit het hoofd rekenen op
betrapte dat hij er niet bij was.

"Nu," klonk het ongeduldig, "heb je geluisterd of niet?"

Eduard schudde van nee; hij voelde, dat de jongens allemaal naar hem
keken, en daar waren ook die akelige tranen weer. Hij knipte ze
haastig weg. Hij wilde in de zesde klas niet huilen.

"Dan wacht je om twaalf uur maar eens. -- En nu jij, van Effen, de
laatste som nog eens alsjeblieft."

Eduard probeerde te luisteren, maar hij hoorde er nog niet veel van.

Eerst, onder de leesles, was hij aldoor met zijn gedachten aan 't
station geweest, zag hij Vader afscheid nemen van Tante Lina en Oom
Tom, die nog even aan 't perron zouden komen. En verder had hij er
den heelen morgen telkens over zitten soezen waar Vader nu zou zijn,
of 't nog lang zou duren voor Vader in Arnhem zou aankomen, of Vader
daar mijnheer van der Zande gauw zou vinden ...

Nu was hij nog kwaad op zichzelf ook, had hij maar beter geluisterd!
Om twaalf uur schoolblijven, en dat juist nu het de eerste keer was
dat hij dadelijk uit school naar Oom en Tante moest! Wat zou Tante
Lina wel zeggen, als hij zoo laat kwam, en Oom Tom was altijd zoo
streng!

Weer spande Eduard zich in om op te letten. Dat was de zevende som
nu al, en hij had er pas twee goed! 't Ging nooit prachtig, uit het
hoofd rekenen, maar vandaag was 't al heel erg! Akelige, nare
dingen! Deze keer waren ze dan toch ook bizonder lastig!

Hij vond er van de drie laatste nog maar één, en toen om twaalf uur
de bel ging, kon hij er maar drie als goed opgeven.

De jongens stormden weg, en Eduard bleef in zijn bank zitten.
Mijnheer Snijders liep mee de gang in. Een paar minuten galmde het
drukke geroes nog na in het groote steenen gebouw, toen werd het
stiller en stiller, en mijnheer Snijders kwam weer binnen en deed de
deur van de klas dicht. Ongeduldig hing Eduard in zijn bank, vurig
verlangend om weg te komen uit 't ongezellige, leege lokaal.

De onderwijzer bleef rustig even staan schrijven aan zijn lessenaar,
en begon toen: "Kerner, dat gaat zoo niet, dat rekenen moet beslist
beter worden. -- Dat zijn nu vandaag maar drie van de tien sommen,
en je schriftelijk werk is tegenwoordig ook al niet schitterend, ik
sprak er de vorige week al met je Vader over, toen hij hier was, en
... is je Vader al weg?" viel hij zichzelf in de rede.

"Vader is vanmorgen weggegaan," antwoordde Eduard zacht.

"Zoo." -- Mijnheer Snijders zweeg eenige oogenblikken, en vervolgde
toen: "Nu, ik heb het je nu gezegd, als je op het volgende rapport
voldoende voor rekenen wilt hebben dien je deze maand terdege je
best te doen. En maak nu maar gauw dat je wegkomt."

Eduard holde de school uit, blij dat het niet langer geduurd had.
Tot Tantes huis toe bleef hij hollen, in de hoop dan nog niet zóó
laat thuis te komen dat het de aandacht zou trekken, en hijgend liep
hij de stoep op en belde aan. Het luidruchtige gepraat van zijn
neefjes drong vanuit de gang al tot hem door, toen trok Piet met een
ruk de deur open.

"Kijk, daar hebben we Eduardje ook!" riep hij, en toen met een
plechtig uitnoodigende handbeweging: "Treed binnen, mijn zoon, en
ontdoe uw schoeisel van het aanklevende stof opdat onze dierbare
Trinia u niet hooghartig tegemoet trede en u met één blik uit haar
vurige oogen vernietige, met andere woorden: veeg je voeten anders
is Trijntje kwaad."

"Doe nou niet zoo idioot," snauwde Hugo en hij deed de voordeur
dicht, en Eduard vroeg met een akelig gevoel van niet-thuis zijn:
"Moet ik mijn jas hier ophangen, zeg?"

"Zeker Eduardje, hang jij je jas hier maar op," zei Hugo, en tegen
Piet: "Nou, en wat deed Somers toen?"

En Piet: "Nou, eerst deed hij niks, en toen zei hij: 'Wie piept daar
zoo?' Maar toen gaf natuurlijk niemand antwoord, en toen vroeg hij
't nog eens en toen zei weer niemand iets, en eindelijk werd hij
nijdig en Jansen piepte altijd maar door, en we zaten allemaal te
schudden van 't lachen en op 't laatst snapte hij dat Jansen het
deed en toen vloog hij naar Jansen z'n bank toe en Jansen riep maar
aldoor: 'Ik deed 't niet, de bank deed het!'"

De jongens waren naar binnen gegaan, Hugo aandachtig luisterend,
zijn handen in zijn zakken, Piet druk pratend en gebaren makend.
Eduard volgde ze in de huiskamer. -- "Dag tante," zei hij, en hij
ging naar Tante Lina toe om haar een hand te geven.

"Zoo Edu, ben je daar," zei Tante, "dat is best. Hoe is 't er mee?"

"Goed, Tante."

"Vader is op tijd aan den trein gekomen, hoor! Oom en ik waren
allebei aan 't station, en Vader liet je nog de groeten doen en
vroeg of je vooral gauw schreef."

"Vroeg Vader dat?"

Tante knikte, maar haar aandacht was alweer op de jongere leden van
de familie gevestigd. "Stil Tommy, niet zoo'n leven maken, en
Broertje, laat je nu dadelijk zoet je slabbetje voor doen door Juf!"

En tegen de anderen: "Jongens, komen jullie gauw zitten, ik hoor Pa
al in de gang!"

Daar kwam kleine vijfjarige Beppie naar Eduard toe en duwde haar
vuistje in zijn hand. 't Gaf hem opeens een warm gevoel van
vriendelijkheid in de vreemde omgeving. En een hoog, overslaand
kinderstemmetje vroeg: "Mag Eetje naast mij zitten, Maatje?"




V.


't Was een vroolijk span, Tantes zestal.

Hugo was de oudste. Hij was veertien jaar, zat in de derde klas H.
B. S., werkte hard, en commandeerde de kleintjes.

Piet was een jaar jonger dan zijn broer, en nam het werken heel wat
luchtiger op. Hij was ook op de H. B. S., maar in de eerste klas, en
de andere jongens vonden hem "een leuke vent". Hij leerde heel
gemakkelijk, en vond het gewoonlijk niet de moeite waard, aan zijn
lessen veel tijd te besteden. Meestal keek hij ze even door, en
probeerde dan bij het overhooren zich er op de een of andere manier
handig uit te redden.

Dan volgde Lineke, een donker kind van tien jaar, die dol veel van
lezen hield, en die, wanneer ze in een boek verdiept was, niets meer
zag of hoorde van wat er om haar heen gebeurde. -- Ze was heel wat
rustiger dan zevenjarige Tommy, een ondeugende bengel, die zijn
Moeder en de kinderjuffrouw heel wat last bezorgde. -- Beppie was
een blond krulkopje met een vriendelijk snoetje en groote,
helderblauwe oogen, en dan volgde nog de benjamin, Broertje, een
stevige dikzak van drie, die zijn eigen willetje al graag deed
gelden, en in zijn koninkrijk, de groote speelkamer, onbeperkt
heerschte.

De jongens hadden hun stoelen aangeschoven, en Beppie had Eduard
meegetrokken naar haar eigen hooge kinderstoeltje, waar ze vlug
inklauterde. "Nu moet jij hier zitten, Eetje!" zei ze, op den stoel
naast zich wijzende.

Eduard lachte even tegen het grappige kleine ding, en keek toen
Tante aan, want hij begreep wel dat het niet de bedoeling was dat
hij op Oom Toms stoel ging zitten.

Tante Lina had zich naar hen toegekeerd. "Maar Bep," zei ze, "Edu
moet eigenlijk tusschen Piet en Lineke zitten, dat vindt hij
natuurlijk ook veel prettiger!" En van Beppie's teleurgesteld
gezichtje naar Eduard ziende: "Of wil je wel graag tusschen Oom en
Beppie inzitten, Edu?"

"Jawel Tante," antwoordde Eduard, om Bep plezier te doen, en Tante
zei haastig: "Nu, verzet de stoelen dan maar even en schuif die van
jullie wat dichter bij elkaar, dan zit Oom toch op zijn gewone
plaats."

De Kapitein was binnengekomen, en 't had Tommy, die aan zijn
verontwaardiging tegen Piet op handtastelijke wijze uiting gaf,
dadelijk doen bekoelen.

"Pa," begon hij, nog rood van kwaadheid, "Piet zegt, dat ik een uil
ben!" en met een triomfantelijken blik naar Piet: "en hij is er zelf
een!"

De Kapitein voelde niet veel roeping om uit te maken, wie van zijn
zoons een uil was. -- "Stil jongens!" zei hij, "wat moet je neef wel
van jullie denken!" en Eduard op den schouder kloppend: "Ben je niet
eerst bij vergissing naar huis geloopen, zeg?"

Maar Beppie liet hem geen tijd om te antwoorden.

"Paatje," vertelde ze, "Eetje wil liever tusschen Paatje en Beppie
zitten dan tusschen Piet en Lineke!"

De Kapitein begon hardop te lachen. "Zoo prul, dat is vleiend voor
ons, he?" zei hij, en met een komiek ernstig gezicht: "En Beppie wil
liever naast Eetje zitten dan naast Paatje!"

Beppie deed dadelijk haar best om 't weer goed te maken. -- "Beppie
wil ook wel tusschen Eetje en Paatje zitten!"

"Och, die arme juf!" zei Oom Tom hoofdschuddend. "Juf, hoort u 't,
dan hebt u bij Beppie afgedaan!"

Bep strekte haar handje naar juf uit. "Nee, heusch niet!" verzekerde
ze ernstig, en toen verlegen de tafel rondziende: "Beppie wil wel
naast allemaal zitten!"

Een uitbundig gelach volgde, en Bep keek verwonderd rond.

Broertje, die het niet geschikt vond dat er van zijn zusje zooveel
meer notitie werd genomen dan van hem, schoof met een boos gezicht
het bordje met de netjes in dobbelsteentjes gesneden boterham van
zich af, en verklaarde: "Ik wou niet meer eet."

Niemand lette op hem, behalve de juffrouw, die kalm het bordje weer
naar hem toeschoof, met een "dooreten, Broer."

Maar Broer liet zich niet gauw lijmen, en 't kostte de juffrouw veel
moeite, er nog een halve boterham in te stoppen. -- Broertje
mopperde hevig, maar niemand luisterde naar hem. Bep peuzelde met
een tevreden gezichtje haar bordje leeg, en Eduard keek vol aandacht
naar Hugo, die op school pas de electrische schel behandeld had, en
nu zijn Vader wilde overhalen het geheele huis van boven tot beneden
van electrische schellen te voorzien. De anderen zaten te ver van
Broer af om op hem te letten.

"Heusch Pa," zei Hugo, "'t zal zooveel niet kosten, en als u nu maar
goed vindt dat ik alles wat ik noodig heb voor uw rekening laat
opschrijven, dan zal ik het allemaal fijn in orde maken!"

"Zeker," antwoordde de Kapitein, "en dan op de manier van Piet, die
de tuin wel in orde zou maken toen we hier kwamen wonen; er werd
tuingereedschap gekocht, twee maanden bleef alles liggen, en ..."

"Nou ja Pa, maar dat kwam ..." begon Piet, en Hugo viel hem haastig
in de rede: "Maar ik zal dit nu heusch wel netjes doen, toe Pa, zegt
u nu maar dat het goed is, het zal heusch zoo gemakkelijk zijn!"

"Ja, heel gemakkelijk, dat denk ik ook; dan bellen de heeren boven
op hun slaapkamer: 'Keetje, wil je eens even aan Ma zeggen dat er
geen enkele knoop meer aan mijn broek zit!'"

Tante Lina lachte, en Hugo, half hopend dat hij het gewonnen zou
hebben nu Pa er gekheid over maakte, besloot: "Dus u vindt het goed,
Pa?"

"Tut, tut, dat zeg ik niet, ik zal er eens over ..."

"Ik wou niet meer eet!" klonk het opeens boven alles uit, en
Broertje gooide met een driftige beweging zijn melkkroesje, dat hij
juist had leeggedronken, op den grond, schuins naar zijn Vader
glurende om te zien, hoe deze nieuwe stoutigheid zou worden
opgenomen.

"Hei jongenheer, wat is dat? Wat wou je niet meer?" informeerde de
Kapitein streng.

"Ik wou niet meer eet!" herhaalde Broer, maar heel wat kalmer nu.

"Zoo? Waarom niet?"

"Och, Broertje is ondeugend," zei de juffrouw, "hij wilde eerst een
boterham alleen met gelei hebben, en nu wil hij niet eten omdat er
geen boter onder is!"

"Foei Broer," zei Tante Lina, "eet gauw op!" Maar Broertje hield
koppig vol: "Wou niet meer eet!"

Zijn Vader keek hem strak aan.

"Broertje, waarom heb je je kroes op den grond gegooid?"

[Illustratie - 09_kroes.jpg]

Broer wreef met zijn wijsvinger over de plek waar de kroes gestaan
had, toen draaide hij zich half om, boog zich over de zijleuning van
zijn stoel, en bleef zoo aandachtig kijken naar het bewuste voorwerp
op den grond.

Het was zoo'n vermakelijk gezicht, dat Eduard niet kon laten er om
te lachen.

"Nu, Broer?"

Broer had bedacht wat hij zeggen wilde. -- "Kroesje wou niet meer op
de tafel staan," verklaarde hij, "en daarom is kroesje op den grond
gaan liggen." En weer naar beneden kijkend: "Toute kroes, wil jij
wel eens gauw weer bij Broertje komen!"

Lineke en de jongens hadden dolle pret, en zelfs de Kapitein keek
gauw een anderen kant uit.

De juffrouw wilde 't nog eens probeeren, en hield weer een hap voor
Broers mond, maar hij liet zich niet foppen, en begon dadelijk weer
met zijn zeurig "wou niet meer eet!"

"Nu, dan laat je het maar," zei de Kapitein koeltjes, "en verdwijn
dan meteen maar gauw. Ga maar naar de leerkamer en blijf daar een
poosje."

Nu begonnen Broers tranen te vloeien. "Wou niet weg!" riep hij, en
hij klemde zich stevig aan zijn stoel vast.

"Broertje, moet ik je komen halen?" Een heftig nee-schudden was het
eenige antwoord.

"Vooruit dan; een, twee, drie, opgemarcheerd marsch!"

Nu liet de kleine jongen zich van zijn stoel afglijden en huilend
holde hij de kamer uit.

"Kinderen die nog niet weten, hoe ze zich behooren te gedragen,
moeten maar verdwijnen," zei de Kapitein.

Eduard dacht aan iets dat gisteren gebeurd was, dat hier zoo veel op
leek, en dat toch zoo heel anders was. Gewoonlijk was hij aan tafel
druk genoeg, maar nu was hij heel stil, niet thuis als hij zich
voelde in de roezige drukte om hem heen. Hij luisterde stil naar het
gepraat van zijn neefjes en nichtjes, die steeds doorbabbelden en
lachten; aan scènes als die van zooeven met Broer waren ze al lang
gewoon.

"Eet jij nu nog eens een boterham," zei Oom Tom.

Maar Eduard bedankte; hij had geen trek meer.

"Ik wel," zei Piet, en etend vertelde hij dat de ijsbaan Zaterdag
geopend werd als 't bleef vriezen. "Heb je ook je schaatsen
meegebracht?" vroeg hij.

"Nou of ik," zei Eduard dadelijk.

"Als hij open is, hol ik er Zaterdag na de koffie dadelijk naar
toe," verklaarde Piet "of ik ga op de fiets, dan ben ik er nog
gauwer. Mag dat Pa?"

"Eet nou eerst je boterham maar op," antwoordde de Kapitein, "we
zijn allemaal klaar." En tegen zijn vrouw: "Wanneer komen de van
Marens nu eigenlijk, vánavond of mórgenavond?"

"Vanavond."

"O ja, juist." -- Oom Tom keek op de klok en stond op. "Ik moet weg,
laat jij Broer meteen even uit de leerkamer? Tot straks dan. -- Dag
juffrouw, dag jongens!"

De Kapitein sloot de deur achter zich, en ook de juffrouw stond op,
om met Bep en Tommy naar de speelkamer te gaan.

't Gaf in eens een heele leegte.

"Edu," begon Tante Lina, "vertel eens, zit je in een prettige klas?"

"Jawel, Tante."

"En heb je aardige vrinden?"

"Theo de Beer is een leuke jongen, en Meertens ook wel, die zit
achter me."

"Is dat die jongen met die kalfsoogen?" vroeg Piet.

"Meertens heeft geen kalfsoogen!" begon Eduard verontwaardigd, maar
Tante Lina viel hem in de rede: "Och, hij plaagt maar wat, hij kent
die jongen niet eens!" En verder vragend: "Wanneer maak jij meestal
je huiswerk, Edu, óók 's avonds?"

"Ik begin haast altijd dadelijk als ik uit school thuis kom, en als
ik dan niet klaar kom maak ik 't 's avonds af!"

"Kijk eens aan, dat komt prachtig uit; Piet en Hugo werken altijd 's
avonds, dus als je dan om vier uur naar de leerkamer gaat heb je 't
rijk alleen, en dan kun je daar heel rustig en op je gemak werken."

"Graag Tante."

Tante Lina stond op en begon de bordjes in elkaar te zetten. --
"Willen jullie nu een van allen Edu zijn kamertje eens wijzen?"

Lineke was met haar boek bij het raam gaan zitten en Hugo keek zijn
les nog eens over. Piet was de eenige die niets deed. Toen hij geen
aanstalten maakte vroeg zijn Moeder nog eens: "Piet, wil jij 't
doen?"

"Graag Tante," zei Piet met een hooge stem, en Eduard een arm
aanbiedende: "Waarde neef, mag ik het genoegen hebben u naar boven
te begeleiden?"

In de gang liet hij zijn "waarde neef" los, en rende vooruit de twee
trappen op. -- "Je slaapt naast Huug en mij," vertelde hij. "Ben jij
's morgens nogal vroeg wakker?"

"Ja, meestal wel."

"Nou, bons dan eens flink tegen den muur en por ons op, wij zijn
echte slaapkoppen."

"Goed, maar roep mij dan ook als jullie eens vroeg bent!"

Piet had de deur van 't logeerkamertje opengedaan. "Betreed dit
heilige der heiligen met gepasten eerbied!" fluisterde hij.

Eduard lachte, en liep naar binnen.

"Nou, ik smeer 'm, hoor! 'k Heb om half twee school," verkondigde
Piet, die met zijn handen in zijn zakken op den drempel was blijven
staan. "Dag Eduardje!" en op zijn hielen draaide hij zich om.

"Da-ag!" zei Eduard.

Hij keek eens om zich heen. -- 't Was een klein, helderlicht
kamertje. -- Aan den eenen kant, tegen den muur die aan de kamer van
Hugo en Piet grensde, stond het bed met de geelkoperen knoppen, en
even streek Eduard zacht over de vouwen in 't schoone linnen.

Tegen den anderen muur stonden de waschtafel en een kastje, en voor
't raam op een klein tafeltje zag hij een kandelaar met een nieuwe
kaars, een doosje lucifers er naast.

Eduard keek naar de schoone handdoeken op de waschtafel en naar 't
nieuwe stuk zeep in 't zeepbakje; toen, aarzelend omdat hij niet
wist of 't wel mocht, trok hij de deur van 't kastje, die op een
kier stond, open. 't Was heelemaal leeg. -- Zeker voor hem, om
allerlei dingen in te leggen. -- Maar gauw deed hij de deur weer
dicht toen hij dacht dat er iemand naar boven kwam, en stil bleef
hij staan luisteren. -- Nee, hij hoorde nu niets meer, zeker was 't
dus verbeelding geweest.

Eduard liep naar 't raam om naar buiten te kijken, en daar opeens,
naast 't bed tegen de muur, zag hij een oude bekende staan. 't Was
zijn koffertje. De doos, die Rika 's morgens gebracht had, en zijn
vioolkist stonden er bij. Eduard verlangde er opeens naar, nu nog
meer bekende dingen te zien, en hij draaide den sleutel, die in het
slot stak om, en lichtte het deksel van den koffer op.

't Eerste wat hij zag was een klein pakje, dat hij zich niet
herinnerde gezien te hebben toen de koffer dicht ging. 't Was in
bruin papier gepakt, en met Vaders bekende letters stond er op
geschreven: "Voor Pepi."

Eduard trok aan het touwtje en ongeduldig scheurde hij het papier er
af. 't Was een doos chocola. Dat was nou net iets voor Vader, om zoo
iets te bedenken! Vader bedacht altijd van die aardige, echt leuke
verrassingen, waar je heelemaal niet op rekende!

Hij opende de doos, die gevuld was met groote flikken, en stak er
onmiddellijk een in zijn mond. -- Was Vader er nu maar, om ook mee
te eten! Om alleen chocola te eten was toch lang zoo gezellig niet!
Maar hij hoefde ook eigenlijk niet alleen te eten; straks, na het
eten bijvoorbeeld, kon hij de doos mee naar beneden nemen en al de
neefjes en nichtjes presenteeren, dat zouden ze zeker wel leuk
vinden!

Maar dan was 't ook eigenlijk ineens op! Was 't niet prettiger om de
doos maar hier te houden, en er alleen maar zelf een te nemen als
hij er erg veel trek in had? Dan kon hij hem later altijd nog eens
mee naar beneden nemen, dat hoefde toch ook niet dadelijk, en dan
eerst maar maken dat niemand hem vond. -- Maar waar zou hij hem dan
stoppen? In 't kastje? Dat durfde hij toch niet op slot te doen!

Besluiteloos keek Eduard naar de doos. Liever maar in 't koffertje,
dat was eigenlijk nog het veiligst! Hij raapte het papier op en
begon de doos weer in te pakken. -- Wat vreeselijk lief toch van
Vader, om daar met al die drukte nog aan te denken! Waar zou Vader
nu zijn? Om één uur zouden ze uit Arnhem gaan, dus Vader was zeker
nog wel in het land, maar wie weet hoe kort nog maar! En in eens
bedacht hij dat hij iederen keer als hij een flik uit de doos nam
daarbij aan Vader wilde denken; hij peuterde aan het touwtje om den
knoop los te krijgen, maar 't ging slecht met zijn koude vingers. 't
Was hier boven ook wel verschrikkelijk koud! Zou de ijsbaan heusch
Zaterdag open zijn? 't Zou leuk zijn! Gauw nog even zijn schaatsen
opzoeken, dat kon nog net voor hij naar school moest! Hij rommelde
in den koffer, maar vond ze niet dadelijk, zeker lagen ze heelemaal
onderin! Vlug gooide hij een paar dingen die hem in den weg lagen op
den grond, zijn schoenen, wat ondergoed, een paar boeken, een
blouse, ja, daar waren de schaatsen ook! Eduard bekeek ze even; ze
zagen er nog prachtig uit, verleden jaar was er heelemaal geen ijs
geweest, en het jaar daarvoor had hij ze pas nieuw gehad, en er ook
maar een keer of vier op gereden. -- Hij dacht aan den eersten keer
dat hij er toen op gestaan had, en aan al de buitelingen die hij
toen gemaakt had; 't zou nu zeker wel veel beter gaan!

"Edu, moet je niet naar school?" klonk het beneden.

Eduard keek verward naar den rommel om hem heen. "Ja Tante, ik kom!"
riep hij. Er was nu geen tijd meer om alles op te ruimen, dat moest
dan vanavond maar; haastig legde hij de schaatsen op een stoel en de
doos chocola in den koffer, toen klapte hij het deksel dicht en
draaide den sleutel om. -- Waar moest hij dat ding nu laten? Zoo
maar los in zijn zak? Niet erg veilig, beter aan zijn
horloge-ketting. -- Sleuteltje en horloge werden bij elkaar
weggestopt, toen liep Eduard vlug naar beneden.

Een verdieping lager stak Beppie haar krullebol om den hoek van de
speelkamerdeur. "Eetje!" riep ze, en naar hem toekomend: "Doe je na
het eten een spelletje met me?"

"Wat voor spelletje?"

"Een leuk spelletje!"

Eduard begon te lachen. "Ja, goed," beloofde hij. Toen holde hij
verder de trap af.




VI.


"Jij bent 'm, jij bent 'm!"

Helder klonken de hooge kinderstemmen door de ruime, marmeren gang.

Tommy, die 'm was, had zijn eene been opgetrokken, en hinkte op het
andere zoo vlug mogelijk zijn zusjes en Eduard achterna, om ze een
van drieën te tikken. 't Was moeilijk genoeg, want ze waren naar het
wijde middengedeelte van de gang gevlucht, tusschen de trap en de
leerkamer, en Tommy had het hard te verantwoorden; de anderen konden
zich op hun twee beenen heel wat vlugger bewegen dan hij op één, en
vroolijk dansten en sprongen ze om hem heen met hun steeds herhaald
uitdagend gezang: "En Tommy is 'm, en Tommy is 'm!"

Telkens klonk een luid gegil, als ze een van allen bijna gepakt
werden; als ze dan nog juist bijtijds aan Tommy's grijpende handen
ontglipten ging er een gejuich op, en dan volgde weer 't refrein:
"En Tommy is 'm!"

Tommy kreeg 't er warm van. Even bleef hij tegen den muur staan om
uit te rusten, toen begon hij weer met nieuwen moed; opeens verloor
hij zijn evenwicht en bonsde tegen de deur van de leerkamer aan.

[Illustratie - 10_hinken.jpg]

"Toe nou!" riep een booze stem, maar 't verstoorde de pret in de
gang niet, en Tommy hinkte met zoo'n vaart naar de trap toe, dat
Lineke nauwelijks kon ontsnappen. Vlug als een aal was ze over de
trapleuning gegleden, en twee treden hoog staande zong ze, met een
kleine variatie op 't thema van straks, op de wijs van "In Holland
staat een huis": "En Tommy is 'm nog, en Tommy is 'm nog!" Bep en
Eduard deden dadelijk mee, en Bep vond 't zoo leuk, dat ze op een
vervaarlijke manier begon te springen.

Tommy, aangevuurd door 't gezang, was naar haar toegehinkt, en Bep,
die vlak bij 't traphoekje stond, merkte het te laat om nog weg te
loopen. -- "Nee, nee!" gilde ze, maar 't hielp haar niets, en ze
werd getikt.

De anderen lachten, en Eduard viel dadelijk in: "En nu moet Bep 'm
zijn; en nu moet Bep 'm zijn!"

Bep hinkte er dapper op los, en Tommy, dolblij dat hij het gebruik
van zijn twee beenen weer had, holde van 't eene eind van de gang
naar het andere, en schreeuwde zoo opgewonden, dat zijn Moeder hem
van uit de huiskamer waarschuwde met een: "Niet zoo druk zijn,
Tommy!"

't Viel kleine Bep niet mee. Ze werd erg moe van 't hinkelen, en
bleef telkens uitrusten; toch vond ze 't echt leuk, zoo heelemaal
met de grooten mee te mogen doen, en haar blauwe oogen straalden van
pret. -- Maar eindelijk hijgde ze zoo, dat Eduard medelijden met
haar kreeg, en toen liet hij zich maar vangen.

"Nou heb ik je getikt!" riep Bep verrukt, en Tommy, die de trap half
op was geloopen en nu over de leuning hing, schreeuwde: "Ouwe Ee,
ouwe Ee!"

"Je mag niet op de trap!" riep Lineke, en Eduard zei dadelijk: "Nee,
dat mag niet, kom naar beneden, Tom!"

"Ga jij dan een eindje weg!"

"Ja, ik ben al weg!" Eduard hinkte een paar passen achteruit; "ik
zal wachten tot je weer beneden bent!"

Stampend kwam Tommy de trap af, en toen hij in de gang stond begon
hij onmiddellijk weer met zijn uitdagend: "Ouwe Ee!"

"Wacht, ik zal je krijgen!" Eduard hinkte met zulke groote passen
naar hem toe dat Tom zoo vlug mogelijk maakte dat hij wegkwam. --
Eduard draaide zich lachend om; de kleintjes konden hem dezen keer
niet schelen, Lineke moest er aan gelooven, en nu begon er een wilde
jacht, waarbij hij Lineke steeds in het oog hield, en waarbij Bep en
Tommy hem telkens in den weg liepen, steeds juichend: "En hij kan
ons lekker niet krijgen!"

Hij had de kleintjes al lang kunnen pakken als hij gewild had, maar
't was hem dezen keer om Lineke te doen, en dat kind was hem telkens
te vlug af.

"Je loert aldoor op mij!" riep ze, en ze schoof weer weg langs de
deur van de leerkamer, juist toen Eduard haar grijpen wilde.

"Kinderen, komen jullie nu toch binnen!" riep Tante Lina, "'t is
veel te koud om zoo lang in de gang te blijven!"

"Toe Tante, nog even!" vroeg Eduard, warm en rood van inspanning, en
weer hinkte hij Lineke achterna, en weer was 't een gejoel en
gejuich en gehol, tot hij haar eindelijk in een hoekje had waaruit
geen ontsnappen meer mogelijk was. -- Toen bleef ze hijgend tegen
den muur aanleunen, en lachend liet ze zich tikken, tot groote pret
van Tom en Bep.

In optocht gingen ze naar binnen, Tommy voorop en Eduard er achter,
de twee nichtjes aan zijn armen hangend.

"Wat zijn jullie druk!" Tante Lina schudde het hoofd, en de Kapitein
keek van zijn courant op en zei, op Eduard wijzend: "Maar je hoeft
anders niet te vragen of die hier soms al ingeburgerd is!"

"'t Was leuk!" verklaarde Lineke, en nog puffend van 't harde loopen
schoof ze een stoel aan de tafel en klapte haar boek open.

Beppie hield Eduard stevig vast; "nu nog een ander spelletje!"
vleide ze.

"Een ander spelletje naar bed!" zei haar Moeder. "Denk je dat Edu
maar altijd zin heeft om spelletjes met jou te doen?" en tegen
Eduard: "Is je werk al af?"

"Bijna, Tante, 'k moet alleen nog een Fransche les leeren," en
haastig voegde hij er bij: "maar ik kan best eerst nog een spelletje
doen!"

Tante Lina lachte. "Nog even dan, maar dan ook dadelijk meegaan als
de juffrouw komt, Bep! Broertje is al lang onder de wol, wed ik!"

Bep knikte ijverig, en wees naar de open haard in de voorkamer.
"Mogen we dan daar zitten?"

Tante vond 't goed, en Eduard werd meegetrokken. Gehoorzaam ging hij
naast Bep op 't haardkleed zitten, voor 't zacht knappende vuurtje.
-- Even keek hij nog om, of Tommy niet mee kwam doen, maar die werd
door zijn Vader beziggehouden; toen draaide hij zich weer naar
Beppie toe, die hem al ongeduldig aan zijn mouw trok, en hij vroeg:
"Wat moeten we spelen?"

"'k Zie 'k zie wat jij niet ziet!" bedacht Bep, "jij moet eerst
opgeven."

"Goed," vond Eduard, "ik weet al wat, 't is blauw." Hij dacht er
opeens aan hoe hij vroeger, toen hij nog heel klein was, met Moeder
dit spelletje gedaan had; later heelemaal niet meer.

"Zoo is 't niet, je moet zeggen: "'k Zie 'k zie wat jij niet ziet,"
en dan moet ik zeggen: 'Wat zie je dan?'"

En Eduard herhaalde geduldig: "'k Zie 'k zie wat jij niet ziet!"

"Wat zie je dan?" vroeg Bep deftig.

"Iets blauws."

Bep keek om zich heen.

"De gordijnen?"

"Nee."

"'t Behang?"

"Nee."

"'t Tafelkleed?"

"Nee."

"Dit blauw?" En Bep duwde haar wijsvingertje op een stukje blauw in
't kleed op den grond.

"Nee."

"Iéts van dat blauw?"

"Nee, heelemaal niet; 't is ook niet donker maar lichtblauw!"

Beppie keek nog eens rond. "O, 'k weet het al!" riep ze met haar
hoog stemmetje, "dat blauwe jurkje van dat kindje op dat
schilderij!"

Eduard keek er naar en lachte; 't heele poppetje was niet grooter
dan zijn duim. "Nee."

"'t Stukje lucht dan?"

"Ook niet." En nog eens herhaalde Eduard, nu sterk den nadruk
leggend op de vier laatste woorden: "'k Zie 'k zie, _wat jij niet
ziet!_"

"Zie ik 't echt niet?"

"Nee," lachte Eduard, "je ziet 't echt niet."

"Ja, maar kán ik het niet zien?"

"Nee, je kunt het zelf niet zien!"

"En zie jij 't dan wel?"

"Ja, ik wel."

Bep greep naar haar krullen. "Mijn haarlint?" vroeg ze, en ze trok
aan de strik.

Eduard knikte lachend, en Bep schudde haar krullen weer naar
achteren. "'t Was moeilijk," zei ze ernstig, "maar ik vind toch dat
ik het erg gauw geraden heb, jij niet?"

"Ja, erg gauw; nu moet jij opgeven!" Beppie keek Eduard even
nadenkend aan, en begon toen te lachen. Toen keek ze met een
eigenwijs gezichtje naar de deur, naar de muur, en naar 't plafond,
en zei langzaam, steeds naar boven kijkend: "Ik zie, ik zie, wat jij
niet ziet!"

"Wat zie je dan?"

"Iets bruins!"

Eduard was plotseling in een andere stemming vervallen. -- "Iets
bruins, iets bruins?" begon hij, "er is hier niets bruins!" En naar
boven kijkend: "je dacht zeker dat 't daar boven bruin was, he? Maar
dat heb je lekker mis, hoor, dat dacht je maar, of je hebt met je
neus gekeken, want dat is wit, en dat _blijft_ wit!" En met zijn
handen om zijn knieën geslagen, half achteroverhangende, keek hij
Bep plagend aan.

Beppie gierde het uit van pret. "Dommerd!" riep ze, "jij kijkt zelf
met je neus! Zie jij hier niets bruins? Haast alles ziet hier
bruin!"

Eduard keek haar bedenkelijk aan en krabde zich achter zijn oor. --
Toen begon hij, steeds malle gezichten trekkend, achtereenvolgens al
de meubels in de kamer op te noemen, en lachend schudde Bep haar bol
bij iederen nieuwen stoel dien hij aanwees.

"Beppie! 't Is bedtijd!" klonk de stem van de juffrouw uit de
achterkamer. Bep hoorde 't niet eens, verdiept als ze was in haar
spel.

"Bep, ga je mee naar boven?" De juffrouw was door de openstaande
suite-deuren naar het tweetal op het haardkleed toegekomen.

"Nog heel eventjes, toe Juf?" smeekte Bep, en tegen Eduard: "Heb je
't nu nóg niet geraden?"

De juffrouw stak Bep haar beide handen toe, en 't kleine ding liet
zich optrekken; toen greep ze Eduard stevig bij zijn mouw vast om 't
naar bed gaan nog even te verschuiven.

"Ik geef 't op, Bep!"

"Geef je 't op?" kraaide Beppie, aan een hand met de juffrouw
meeloopende, en omkijkende: "'t Zijn je oogen, jouw eigen oogen!"

Lachend stond Eduard op, en langzaam volgde hij ze naar de
achterkamer, waar kleine Bep aan 't nachtzoentjes uitdeelen was.

"Dat is een leventje, he Prul?" en vroolijk tilde de Kapitein zijn
jongste dochtertje in de hoogte; "ik geloof dat die neef van jou een
bovenste beste speelkameraad is! Je mag hem wel heel hartelijk
bedanken, hoor!" Toen zette hij haar weer op den grond, en Bep
trippelde naar haar Moeder toe. Tante Lina hield haar hand even
tegen Beppie's wang. "Kindje, wat ben je warm!" En tegen de
juffrouw: "Zouden we haar niet wat om doen in dat koude huis? Neemt
u dien grooten doek maar uit de gangkast!"

De juffrouw verdween om den doek te halen, en Bep zoende Tommy en
Lineke en kwam toen met een vooruitgestoken mondje naar Eduard toe;
hij voelde opeens dat hij een kleur kreeg toen hij zich naar haar
toe boog. -- "Dank je wel dat je zoo prettig met me gespeeld hebt,
Eetje!" zei ze. En toen werd ze door de juffrouw in den grooten
wollen doek gepakt en mee naar boven genomen.

De Kapitein liet Tommy verder lezen en ook Lineke verdiepte zich
weer in haar boek. Eduard bleef nog even bij de tafel staan niets
doen, zijn handen in zijn zakken.

Tante Lina had al een paar keer opgekeken. -- "Jongen, ga wat
uitvoeren!" zei ze eindelijk; "heb je niet gezegd dat je nog een les
moest leeren?"

"Ja Tante, moet ik dat hier doen, offe ....?"

"Ga maar bij Hugo en Piet zitten, daar zit je rustiger dan hier."

Eduard trok naar de leerkamer, waar hij 's middags ook al had zitten
werken, en waar zijn neven nu bijna de heele tafel in beslag hadden
genomen. "Kan ik hier ook zitten, zeg?" vroeg hij met een
twijfelachtig gezicht naar den rommel kijkend, en Hugo schoof zonder
op te kijken een paar boeken op zij. -- Piet, die wanneer hij zat te
werken blij was met iedere variatie, was opgestaan, en zette nu met
een sierlijke buiging een stoel voor Eduard neer. "Zeker meneer,
zeker!" zei hij gedienstig, "gaat u zitten, meneer!"

Een oogenblik had Eduard lust, hem een klap te geven, maar hij
bedacht zich juist bijtijds, en zonder iets te zeggen bukte hij
zich, om uit zijn tasch zijn Fransch boek op te visschen. Toen zocht
hij zijn les op en begon te leeren.

Piet was weer gaan zitten en had zijn bezigheden voortgezet, die
hoofdzakelijk bestonden uit het illustreeren van zijn
geschiedenisboek. Al gauw zat Eduard er naar te kijken.

"Mooi, vind je niet?" begon Piet, hem het boek onder zijn neus
duwend. Eduard lachte even om de malle poppetjes.

"Dat is Kreek," legde Piet uit, "weet je wie Kreek is?"

"Nee?"

"Dat is de oppasser. Die heeft precies zoo'n neus en hij steekt
altijd net zoo mal z'n duimen vooruit; je moet morgenochtend maar
eens opletten!" Piet wees op een ander poppetje. "En weet je wie dat
is?"

"Nou?"

"Dat is 'Laat ze maar' als hij aan 't schaatsen-rijden is."

"Wie?"

"'Laat ze maar.' Dat is de concierge, hij heet Metselaar, maar van
Leeuwen .... weet je wie van Leeuwen is?"

"Ja, de directeur, is 't niet?"

"Ja, nou, we noemen hem altijd 'Leeuw' natuurlijk, en die praat zoo
gemaakt, en dan roept hij door de gang 'Máatselaar,' en dan draaien
wij het om, 'Laatsemaar' of 'Láat ze máar.' Geestig he?" en zonder
op antwoord te wachten: "Nou, hij laat ons ook altijd maar, als hij
ziet dat je er aankomt wacht hij altijd met bellen."

"Bij ons niet," zei Eduard, "Beek is een echt mispunt en als hij
ziet dat je er aankomt doet hij gauw de deur voor je neus dicht en
dan holt hij hard naar de bel, en dan ben je natuurlijk te laat, en
...."

"Houden jullie nu toch je monden!" viel Hugo nijdig uit, "die
algebrasommen zijn toch al zoo ellendig lastig, en dan dat gezanik
van jullie nog!"

Eduard zweeg verschrikt, en keek strak in zijn boek, maar Piet liet
zich door zoo'n kleinigheid niet van de wijs brengen. Hij was aan
dergelijke terechtwijzingen van zijn broer gewoon. "Nou, heb maar
zoo'n lèf niet!" zei hij, en na een minuut of vijf half fluisterend:
"Zeg Eduardje!"

Eduard keek hem aan.

"Is die ijsbaan hier nogal leuk?"

Eduard haalde zijn schouders op.

"Weet je 't niet? Ben je er nooit geweest?"

"Nee."

"Waar heb je dan schaatsen gereden?"

"Nou, op slootjes en zoo."

"O;" Piet keek even minachtend; "vervelend zeker?"

"Nee, juist erg leuk, met Vader!"

"In Amsterdam was 't moppig, 'n prachtige groote ijsbaan, tien
minuten van ons huis af; fijn man!"

Hugo stampte even op den grond. "Stil nou!"

Eduard probeerde verder te leeren. Hij had zich zóó voorgenomen dat
al zijn werk uitstekend in orde moest zijn zoolang Vader weg was,
maar hoe kon hij nu opschieten op die manier? En nu had hij vanavond
nog aan een brief aan Vader willen beginnen ook, maar daar kwam hij
nu zeker niet aan toe. Nu eerst de les maar. En zacht bewoog hij
zijn lippen bij het telkens herhalen van de Fransche woordjes.

Opeens merkte hij dat Piet grinnekend naar hem keek.

"Waarom lach je?"

"Och, zoo maar; je zit zeker altijd alleen te werken?"

"Alleen? Ja, meestal wel; of bij Vader als Vader thuis is."

"Prettig voor Oom Eduard!"

"Waarom?"

"Nou, omdat je aldoor hardop leert."

"Ik leer niet hardop!"

"Wel waar, je doet aldoor zóó!" En zijn mond bewegend maakte hij een
zacht zoemend geluid.

Eduard was vuurrood geworden; met een "klets niet" begon hij weer
aan zijn les, en hij drukte zijn lippen stijf op elkaar.

Een poosje bleef 't stil in de kamer. Toen vond Piet 't weer lang
genoeg.

"Zeg!"

Eduard gaf geen antwoord.

"Ben je benauwd geworden voor dien schoolmeester daar?" met zijn
duim wees Piet naar zijn broer.

Half onwillig keek Eduard hem aan. "Wat wou je vertellen?"

"Katje poesje nelle."

"Hè, wat flauw!"

"Doe er dan een beetje zout bij!" Lachend klapte Piet zijn
schoolboeken op elkaar, en met zijn ellebogen op de tafel ging hij
zitten lezen.

Eduard keek op de klok; 't was half negen. Eigenlijk tijd om naar
bed te gaan, hij had Vader beloofd nooit veel later dan gewoonlijk
te gaan! En zouden die jongens hier altijd den heelen avond blijven
zitten? Nu nog maar even leeren; dat afschuwelijke Fransch ook!

Een kwartier later deed hij zijn boek dicht.

"Zeg, hoe lang blijven jullie hier altijd?" vroeg hij aarzelend.

't Was deze keer Hugo, die opkeek.

"Waar?"

"Nou, hier. Ik bedoel, zitten jullie 's avonds nooit in de
huiskamer?" --

"O ja, soms wel, maar vanavond niet, want Pa en Ma hebben visite."

"En hoe laat gaan jullie dan naar bed?"

"Om half tien zoowat."

Hugo werkte weer door.

Eduard bleef nog even niets zitten doen en zei toen: "Ik wou nou
maar gaan."

"Hè?" vroeg Hugo, die weer een en al som was.

"Ik wou maar naar bed gaan."

"Zoo, nou, ga je gang, dank je voor de mededeeling."

Terwijl Eduard zijn tasch dichtgespte kwam in Hugo toch 't gevoel
van gastheer zijn op. -- "Je kunt alles boven toch wel vinden?"
vroeg hij.

"Ja, best." En zijn tasch naast de deur tegen den muur zettend:
"Nou, goeie nacht dan!"

"Slaap lekker, nacht Eduardje!" En Piet herhaalde werktuigelijk,
zonder van zijn boek op te zien: "Nacht Eduardje!"

Eduard sloot de deur en liep naar de huiskamer toe. Zou hij Oom en
Tante nog goeienacht zeggen? In de gang hoorde hij ze binnen al hard
praten en lachen, en toen hij door de kier van de deur keek zag hij
in de voorkamer allerlei vreemde menschen zitten. Liever maar niet
doen. --

En met een zucht ging hij de trap op.

't Was donker boven op 't portaaltje, en met vooruitgestoken handen
liep Eduard in zijn kamertje op 't tafeltje af, half struikelend
over den rommel op den grond. Toen scharrelde hij in 't donker de
lucifers op.

Even knipte hij met zijn oogen tegen 't felle vlammetje, en
ongeduldig streek hij een tweede lucifer af toen de nieuwe kaars
niet dadelijk wilde branden.

Eindelijk!

Eduard keek rond en wreef zijn handen. Wat was 't hier vreeselijk
koud! De bloemen stonden op de glazen! En wat een akelig vreemd
kamertje! Heel wat anders dan die gezellige slaapkamer thuis, en
daar was 't altijd dadelijk lekker als je maar even de gaskachel
aanstak! Eduard wond zijn horloge op en begon zich uit te kleeden.
Zou Vader nu al in Bazel zijn? Zeker wel. Nu was Vader net twaalf
uur weg. Gek, 't was net of 't veel langer was; er was ook
zooveel gebeurd vandaag! Even langer dan twaalf uur was 't; wat zei
Vader ook weer? "Dag Pepi, houd je taai!" Och, hij wou 't wel, zich
taai houden, maar wat wás 't hier akelig!

En een warme druppel viel op zijn hand toen hij zich klappertandend
bukte om met zijn koude vingers de sleutel in 't slot van 't
koffertje te steken.

"Houd je taai!" fluisterde hij, maar 't maakte hem opeens nog veel
ellendiger dan hij al was, en 't gaf niets meer of hij op zijn
lippen beet en zijn oogen met zijn mouw afveegde.

Als Vader hem zoo nu eens zag! Och, maar wat hinderde het ook! Zag
Vader het maar, kwam Vader nu maar ineens binnen, even maar, dan was
alles tenminste niet meer zoo vreeselijk! Maar Vader was ver weg, en
dit was nu pas de eerste avond! Had Vader hem toch maar meegenomen!

Eduard pakte Vaders doos uit en stak een flik in zijn mond, maar 't
hielp ook al niets, en telkens moest hij nog zijn zakdoek nemen, tot
hij eindelijk klaar was om in bed te kruipen.

Hij zette de kandelaar op den stoel en bleef nog even met
opgetrokken beenen in bed zitten, zijn hoofd op zijn knieën en zijn
handen onder zijn armen om ze wat te warmen.

Toen blies hij de kaars uit en kroop onder de dekens.




VII.


Dof klonk het geluid van de voetstappen op den hard bevroren grond,
en bij iederen stap klikten de schaatsenijzers tegen elkaar. -- Uit
de kleine zakjes keken vroolijk de gele ijskaarten met de roode
koordjes, met opzet maar half weggestoken door de jongens, om aan
iedereen te laten zien dat ze naar de ijsbaan gingen.

Zoo vlug mogelijk hadden Piet en Eduard aan de koffie hun
boterhammen naar binnen gewerkt, en daarna waren ze er met hun
tweeën van door gegaan, de schaatsen in de eene hand en de andere
hand in hun zak, flink doorstappend, en telkens glijdend over de
bevroren plassen. -- Tom en Lineke hadden hen verlangend nagekeken,
teleurgesteld omdat ze niet mee mochten, en Tommy had er nog half
een scène om gemaakt, maar Tante Lina had het te koud voor ze
gevonden, en had ten slotte met een "morgen mogen jullie, als 't
niet zoo waait," een eind aan 't gezeur gemaakt.

En 't wás koud. -- Een ijzige wind blies door alles heen, en Eduard
twijfelde er eigenlijk aan of zijn Vader hem zou hebben laten gaan;
maar Tante Lina had het goed gevonden dat hij en Piet gingen en
daarom dacht hij er verder maar niet over.

"'t Zal een fijne Zaterdagmiddag worden," zei Piet, en hij bukte
zich om een steen op te rapen.

"Nou! En we zijn zoo lekker vroeg!" Eduard bleef staan om te zien
hoe Piet met een fermen zwaai de steen op het ijs in den singel
gooide, en met innig vergenoegde gezichten keken ze er samen naar
hoe de steen even voortschoof over 't ijs en toen bleef liggen.

Een eindje verder vloog een bonte kraai krassend op.

Bij de brug zag Piet opeens een van de jongens uit zijn klas, die
voor hen uitliep, de schaatsen onder den arm, en met een: "Daar heb
je Wouters, even hollen, dan gaan we met hem mee," zette hij het op
een loopen.

Wouters, een groote, forsche jongen, keek om toen hij het gehol
achter zich hoorde, en bleef toen staan wachten tot de jongens hem
ingehaald hadden.

"Zoo Verhey, ga je ook naar 't ijs?" begon hij, "gaat je broer
niet?"

"Die had les," bracht Piet hijgend uit.

"En is dát ook een broertje van je?"

"Nee, een neefje," zei Piet, en Wouters vervolgde, Eduard aanziende:
"Zeg jongen, hoe heet je?"

"Kerner," antwoordde Eduard kortaf.

"En waar ga je op school?"

"Bij Van Eerde."

"'n Rot school," merkte Wouters aan, en Eduard vroeg op zijn beurt:
"Waar ga jij op school?"

"Ik op de Burger. 'n Fijn hok! Zeg Verhey, heb je al van die scène
met Bakker in de tweede gehoord?"

"Ja, hij had zijn werk vergeten of zoo iets, is 't niet? Huug
vertelde er wat van; weet jij 't goed?"

"Nou, of ik! Holm, dat is die jongen, die bij ons in huis is, zit
naast Bakker, nou, en die deed 't verhaal natuurlijk in kleuren en
geuren! Holm is een leuke vent, en die Bakker is ook een echt type,
en dan zitten ze met hun tweeën op de achterste bank, dus je snapt
dat ze den heelen dag zitten te grinneken en geen steek uitvoeren."

"Ja natuurlijk."

"Nou is Holm nogal vlug, dus die rolt er meestal toch wel door, maar
Bakker is een uil, en gewoon fabelachtig lui, en daarom had hij zijn
Duitsche werk dan ook maar doodkalm niet gemaakt, met het plan, het
dan later wel eens van Holm over te schrijven, en toen de Mopneus
het werk ophaalde zei hij heel leuk dat hij zijn schrift vergeten
had."

"En toen?" vroeg Piet ongeduldig, toen Wouters even ophield en bleef
staan om de veters van zijn laarzen in te stoppen.

"Nou, Holm en Bakker zaten verder den heelen morgen op hun gewone
manier te grinneken, en daar gaat opeens om kwart over elf de deur
open. 'St, hou je mond,' zegt Holm bijwijze van mop, 'daar heb
je van Leeuwen, die komt vragen waar je Duitsche werk is!' Bakker
proestte het uit, maar plotseling verstomde hij toen van Leeuwen,
die echt binnengekomen was, opeens naast hem stond en bedaard vroeg:
'Bakker, heb je je huiswerk vergeten?' Bakker was opeens zoo tam als
wat, en fluisterde dood verschrikt: 'Ja, meneer!' en van Leeuwen
commandeerde heel plechtig: 'Ga 't dan halen!'"

Piet was een en al belangstelling, en ook Eduard luisterde met
groote oogen.

"Nou, Bakker keek in wanhoop naar Holm, en die schoof hem ongemerkt
over de bank het Duitsche boek toe, en dat heeft Bakker toen, hoe
snap je niet, maar op de een of andere manier nog in zijn zak weten
te moffelen, en toen is hij naar huis gegaan, hollend natuurlijk, en
heeft daar in een nieuw schrift zijn thema opgeknoeid, zonder
uitgangen in te vullen, en juist toen de bel van twaalf uur ging was
hij terug."

"En wat zei van Leeuwen?"

"Niks nog, want Bakker gaf 't schrift stiekum aan Laatsemaar en is
er toen zoo gauw mogelijk van door gegaan. 'k Ben wel benieuwd hoe
't af zal loopen!"

"Ik ook, hij zal wel op zijn kop krijgen, denk je niet?"

"Nou, of-ie!"

Eduard had met steeds stijgende verbazing het verhaal aangehoord, en
zijn verwondering werd er niet minder op, toen een tweede en derde
geschiedenis van 't zelfde gehalte, die vroeger eens gebeurd heetten
te zijn, volgden, en toen Piet een paar Amsterdamsche schoolmoppen
opdischte, die aan 't ongeloofelijke grensden.

"Hé, jongens, wat schieten jullie met spek!" hoorden ze opeens
achter zich zeggen, en alle drie keken ze verschrikt om. 't Was
Brust, een lange jongen uit de vijfde klas Burgerschool, die al een
poosje achter ze had geloopen en ze nu lachend voorbijging. -- De
jongens hadden in 't vuur van hun gesprek zoo hard gepraat, dat 't
zelfs op een eerbiedigen afstand duidelijk te verstaan was.

"Och, hou je mond," riep Wouters, die 't eerst van de schrik bekomen
was en Brust wel kende.

"Zeker," zei Brust omkijkend, "'k zal 'm ten minste niet aan jou
geven, jij schettert al hard genoeg!"

Eduard begon te lachen, en Wouters snauwde nijdig: "Toe, kuiken,
bemoei je er niet mee!"

"'k Hoef jou toch niet te vragen of 'k mag lachen!" antwoordde
Eduard, en Piet vroeg knorrig, kwaad omdat hij midden in zijn
laatste verhaal gestoord was: "Waar is die ijsbaan nou eigenlijk?"

"Dat poortje daar moeten we door, en dan zijn we er dadelijk."

Achter elkaar liepen ze het poortje door en het smalle bruggetje
over, Wouters voorop, dan Piet, dan Eduard, en toen stonden ze op
een smal wegje tusschen grauw-witte weilanden, in de verte nevelig
samenvloeiend met de grijze winterlucht.

"Daar is de ijsbaan," zei Wouters, "achter den spoorweg."

Vol verwachting gingen de jongens onder de viaduct door; het glijden
van de schaatsenijzers over het gladde ijs was hier al duidelijk te
hooren.

Aan den ingang liet de controleur ze met een: "Kaarten zichtbaar,
jongeheeren!" doorgaan, toen volgde nog een rijtje lage boompjes, en
daar lag de ijsbaan voor ze.

Eduard bleef staan. -- Er waren nog maar weinig menschen, maar toch
was 't een leuk gezicht om ze daar met zoo'n gemak te zien
rondzwieren. Heerlijk, om het zoo goed te kunnen! Nu gauw aanbinden
en dan vlug, ineens wegrijden!

En hij holde Wouters en Piet achterna, die doorgeloopen waren, en nu
op de lange bank hun schaatsen zaten aan te binden.

Even keek hij er naar hoe Piet die dingen ook weer vastmaakte, want
hij was half vergeten hoe 't moest, toen plofte hij op de bank neer,
boog zich voorover en ging aan 't werk, de banden zoo stevig
mogelijk aantrekkend. -- De twee anderen waren al klaar toen hij nog
aan zijn eerste schaats bezig was, en hij keek er naar hoe ze druk
pratend en lachend samen wegreden, eerst even langzaam
voortschuivend, toen vlugger, met flinke lange slagen.

En toen eindelijk zijn tweede schaats was aangebonden stond ook hij
op, voorzichtig, om niet uit te glijden; wat een vreemd, raar
gevoel, om weer op schaatsen te staan! Nu durven en flink uitslaan!
Maar 't "flink uitslaan" bracht hem van de wijs; er volgden een paar
vergeefsche pogingen om te blijven staan, en toen maakte Eduard zijn
eerste buiteling. Maar dadelijk werkte hij zich weer overeind en
krabbelde verder; nu ging 't beter, al kwam hij nog maar langzaam
vooruit, en zonder verdere ongelukken schoof hij tusschen de
menschen voor de groote tent door. -- Nu de heele baan om rijden!
Moedig begon hij en dapper hield hij vol, en hij deed zijn best niet
te denken aan de akelige pijn, die hij al heel gauw in zijn enkels
voelde. Telkens bleef hij even staan om uit te rusten of om een van
zijn schaatsen recht te duwen, en dan probeerde hij weer om vooruit
te komen en uit te slaan.

Al een paar keer waren Wouters en Piet hem voorbij gereden, en
Eduard had ze nagekeken, alsof hij daarmee te weten kon komen hoe ze
't toch aanlegden om zulke lange slagen te maken.

"Dat Kernertje kent er nog niet veel van," hoorde hij Wouters
zeggen, die hem weer met een sierlijken zwaai voorbij gleed.

Eduard was voor 't laatste gedeelte van de baan blijven staan,
rondkijkend, en niet goed wetend wat te beginnen, want de wind stond
pal op dit laatste eind, en zijn schaatsen zaten ellendig los.

"Dat zegt hij zeker expres zoo hard," dacht Eduard kwaad, en hij
bukte zich om de schaatsen-banden wat stijver aan te halen. 't Ging
erg lastig, staande, en daarom ging hij maar even op het ijs zitten;
't was wel een minder gemakkelijke houding, maar dat moest je er
voor over hebben, en toen hij weer stond tobde hij nog wel lang met
den harden wind maar hij bereikte toch het eind van de baan.

Nu even uitrusten, en dan weer verder rijden!

Eduard was blij, toen hij een poosje later Theo de Beer ontdekte,
die nu ook niet bepaald een held op de schaatsen was, en juist met
een kleur van inspanning de vreemdste bewegingen maakte.

"Theo!" riep hij.

Theo, een donkere krullebol, keek zoekend rond, tot hij eindelijk
Eduard in het oog kreeg, die zoo gauw mogelijk naar hem toekwam.

"Wat leuk dat je hier ook bent!" zei Eduard, toen hij naast Theo
stond. "Ben je hier alleen?"

"Ja, maar Moeder zou me straks komen halen. -- Ben jij hier alleen?"

"Nee, met Piet, m'n neefje, maar die rijdt al zoo vreeselijk goed!"

"O. -- Moppig dat je me zag, 't is veel gezelliger met je tweeën dan
in je eentje, en nu kunnen we verder den heelen middag bij elkaar
blijven!"

"Ik zie verder bijna niemand van onze school, jij? Ik begrijp niet
waar ze allemaal zitten!"

"Een paar heb ik straks toch gezien, Groeneveld en Van der Wege en
Wim Reinders, maar 't is ook zoo bar koud!" zei Theo, tegen zijn
handen blazend.

"Nou! Laten we doorrijden, zeg, anders bevriezen we!"

En verder gingen ze, om 't hardst met hun armen zwaaiend en hun
oogen half dichtgeknepen tegen den fellen wind, en luid klonken
telkens hun heldere, hooge stemmen als ze elkaar iets toeriepen.

"Zeg Eduard! 't vriest nog acht graden!"

"Wat?"

"Dat 't nog acht graden vriest!"

"Hoe weet je dat?"

"Op de thermometer, daar tegen de tent aan, bij de kleine baan!"

"Is 't daar leuk, op die kleine baan?"

"Welnee, sloom! 'k Heb er daarnet ook nog even gereden, maar daar is
't zulk gemeen ijs, daar ga ik niet weer naar toe!"

"'k Had je vanmorgen nog willen vragen of je ook naar 't ijs ging,
maar onze afdeeling was zoo akelig laat uit, en toen zag 'k je
nergens meer!"

"Nee, 'k was dadelijk naar huis gegaan om gauw te vragen of 'k mocht
gaan rijden, en eerst vond Pa 't maar half goed, en toen heeft
Moeder bedacht, dat Moeder hier in de buurt een visite kon gaan
maken, en toen mocht 't!"

"Hoe laat komt je Moeder je halen?"

"Om half vier zoowat, geloof ik, hoe laat moet jij weg?"

"Om half vijf moeten we thuis zijn, en om even over vier ...."

Hij hield op want Theo viel plotseling, en toen Eduard hem helpen
wilde met opstaan, haakten hun schaatsen in elkaar en hij kwam naast
Theo op 't ijs te land.

[Illustratie - 11_schaatsen.jpg]

Lachend krabbelden ze weer op, en duidelijk waren de sporen van hun
val te zien. -- Bij de tent bonden ze hun schaatsen weer wat vaster,
en opnieuw reden ze de baan op; wel gleden ze nog telkens uit, maar
ze waren over de eerste moeheid heen en 't ging heusch al wat beter
dan straks.

"Theo!"

"Nou?"

"'k Heb vanmorgen een briefkaart van Vader gekregen."

"Leuk, zeg! Waar vandaan?"

"Uit Bazel;" en toen Theo verder zweeg: "Wil je eens zien?"

"Heb je hem bij je?" vroeg Theo verwonderd.

Eduard haalde uit zijn zak de briefkaart te voorschijn; Theo kwam
naast hem staan, en aandachtig kijkend bogen de jongenshoofden zich
over het Bazelsche stadsgezichtje.

"Aardig, zeg!"

"Ja." -- En zonder verder iets te zeggen stak Eduard de briefkaart
weer in zijn zak.

Theo stootte hem aan. -- "Kijk eens!" 't Was een heele sliert groote
jongens achter elkaar, die met veel gejoel voorbij gleed, en Eduard
zag dat Piet en Wouters er ook bij waren.

"Wat gaat dat dol," zei hij, en terwijl hij ze nakeek dacht hij er
over hoe leuk 't zou zijn als hij 't eenmaal zóó kende!

Theo was met zijn gedachten al weer bij een ander onderwerp.

"Waarom komt Meertens niet?"

"Meertens? O, die mocht niet omdat hij zoo vreeselijk verkouden was.
-- Er zijn wel tien jongens uit onze klas verkouden, bij jullie
ook?"

"Bij ons wel vijftien!"

't Speet Eduard toen Theo's Moeder om kwart voor vier op de ijsbaan
verscheen om Theo te halen. Mevrouw de Beer vroeg nog of Eduard
meeging, maar de de Beers woonden eigenlijk toch den anderen kant
uit, en hij vond het dus maar beter te wachten tot Piet straks
meeging.

Hij reed nog wat alleen rond, maar 't was nu niet half zoo leuk
meer, en 't werd nog veel kouder ook.

Om vijf minuten over vier bond hij af. Wat deden zijn voeten pijn
toen hij weer stond! Voorzichtig bleef hij op 't ijs heen en weer
loopen om Piet aan te klampen, en toen hij hem eindelijk zag liep
hij op een sukkeldrafje naar hem toe. "Ga je mee, zeg?" vroeg hij.

Piet, die in een echte pret-stemming was, keek Eduard ontevreden
aan. "Al mee?" herhaalde hij, "dank je feestelijk, hoor, 't wordt
hier nou juist leuk!"

"Maar we moesten om half vijf thuis zijn!"

"Nou, wat kan mij dat bommen?"

"En ik heb al afgebonden!"

"Wat geeft dat? Dan bind je maar weer aan!" en lachend reed Piet
door.

Eduard had geen zin om weer aan te binden. Bij iederen stap die hij
deed voelde hij de tintelende pijn in zijn voeten, en rillend bleef
hij op 't houten platform voor de tent staan, rammelend met zijn
schaatsen en telkens op de klok kijkend.

Aldoor gingen er menschen weg, en telkens zag hij Piet weer
voorbijrijden, pratend en lachend met de andere jongens. -- Wanneer
zou hij nu toch eindelijk mee willen! Ze kwamen natuurlijk veel te
laat thuis! Zou hij maar vast weggaan?

Toen Piet weer langs de tent reed riep Eduard hem.

"Ik ga naar huis."

"Doe wat je niet laten kunt, maar ik ga nu anders dadelijk mee, nog
één baantje!"

Eduard wachtte op 't eene baantje, waar Piet blijkbaar drie maal
rond mee bedoelde. Maar toen had hij dan ook met ongelooflijke
vlugheid zijn schaatsen afgebonden.

"Nou hollen!" zei hij met een haastigen blik op de klok. -- 't Was
over half vijf.

En Eduard holde mee.

"Laten we toch wat lángzamer loopen," riep hij eindelijk, toen ze 't
nauwe poortje weer door waren, "mijn voeten doen zoo'n pijn."

Piet vond dat je juist lekker warm werd van hollen, en dat die pijn
straks wel zou overgaan, maar toch matigde hij het tempo wat.

't Was bijna donker toen ze thuis kwamen, maar niemand maakte er
aanmerking op. Tante Lina was uit, en kwam pas een kwartier later
thuis, Oom Tom zat in zijn kamer, de juffrouw was boven met de
kleintjes en ook Hugo was onzichtbaar. --

Aan 't eten deed Piet opgewonden verhalen over 't prachtige ijs.

"Zoo, je hebt dus plezier gehad," zei Oom Tom eindelijk, "en mijn
buurman, vond die 't ook prettig? Wel jongen, je hebt er een kleur
van!"

Eduard lachte. Zijn wangen gloeiden nu. "Ja Oom, het was heerlijk!"
verklaarde hij.

"Mooi zoo! En ben je dikwijls gevallen?"

"Twee keer!"

"Och," viel Piet in, "dat komt omdat hij niet durft! Verbeeld je dat
je er nog niets van kent en dat je dan maar twee keer valt! Twintig
of dertig keer moet je vallen, dan leer je het tenminste!"

"'t Vallen zeker!" zei Eduard verontwaardigd. -- Dat hij niet zou
durven was natuurlijk groote onzin. Net of 't hem iets kon schelen
om te vallen! Daar gaf hij nou geen cent om! Maar in ieder geval:
leeren moest en zou hij het, en liefst zoo gauw mogelijk! -- Wat zou
Vader 't ook leuk vinden als zijn jongen 't volgend jaar goed kon
schaatsenrijden!




VIII.


"Eetje, doe je na 't eten weer een spelletje met me?"

Geen antwoord.

Eduard zat of liever hing op den stoel naast de kachel, en hield
zijn doornatte laarzen tegen 't gloeiende ijzer aan. 't Maakte een
hard sissend geluid. Een minuut of vijf geleden was hij met Hugo en
Piet thuisgekomen, moe en nat, want ze waren den heelen
Woensdagmiddag op de ijsbaan geweest, en 't dooide nu hard. 't IJs
leek wel borstplaat, en voor de groote tent was 't op 't laatst één
groote waterplas, een meer bijna, waar je telkens doorheen moest
waden en dat hoe langer hoe dieper werd, want op verschillende
plaatsen borrelde 't water naar boven. -- Van half vier af had 't
gemotregend, maar toch hadden de jongens voor 't laatst nog maar
geprofiteerd, en ze waren gebleven totdat eindelijk om vijf uur de
ijsbaan gesloten werd. -- Eigenlijk hadden ze om kwart voor vijf
thuis moeten zijn, maar ze waren nu al drie keer te laat gekomen, en
geen enkele maal had iemand er iets van gezegd, en toen Hugo en
Piet kalm door bleven rijden had Eduard 't ook niets noodig gevonden
om ze te waarschuwen. -- Al was 't ijs niet mooi meer, toch was 't
nog niet zoo goed gegaan als juist vandaag.

"Eetje!"

"Wat is er?"

"Doe je na 't eten een spelletje met me?"

"'k Weet nog niet hoor," zei Eduard gapend, "'k heb nog een
heeleboel te doen."

"Ik dacht dat je iederen avond spelletjes met ons zou doen!" pruilde
Bep, die den heelen dag al zeurig geweest was van verkoudheid.

"Ik zeg je immers dat ik 't nog niet weet!" herhaalde Eduard
knorrig. -- Vijf lastige sommen lagen nog op hem te wachten en een
lange Fransche les, en hij had van de week nog heelemaal niet viool
gestudeerd ook. -- Er was ook heusch geen tijd voor geweest, want ze
hadden tot nu toe eigenlijk iederen dag schaatsen gereden. --
Zaterdag den heelen middag, Zondag, toen 't zulk prachtig helder
weer geweest was en Tom en Lineke ook mee gegaan waren, en Maandag
en Dinsdagmiddag ook al, want ze hadden die twee dagen om drie uur
vrij gekregen, voor 't ijs. -- Heel veel huiswerk hoefde er die
dagen ook niet gemaakt te worden, maar doordat ze telkens na 't eten
nog spelletjes deden had het Eduard toch nog moeite genoeg gekost om
't op tijd klaar te krijgen, en dan zag 't er nog alles behalve
netjes uit. -- Van vioolspelen was natuurlijk heelemaal niets
gekomen, en Vrijdag had hij les!

"Ma, gaan we nu nog niet eten?" vroeg Lineke. Ze moest vanavond op
visite bij een van de vriendinnetjes en ze had met Mientje
afgesproken vroeg te komen.

"Ja, dadelijk, bel de anderen maar vast."

Een halve minuut lang stond Lineke om den hoek van de kamerdeur de
tafelschel heen en weer te zwaaien, en langzamerhand kwamen ze
allemaal opdagen. De juffrouw met Tom en Broertje, die in de
speelkamer een Indianengevecht hadden gehouden, en nu met
luidruchtig krijgsgeschreeuw de trap afdaalden, Piet, die in de
keuken zijn schaatsen had staan afdrogen, want hij had zijn Vader
een paar nieuwe afgebedeld en had daar nu nog bizonder veel zorg
voor, Hugo, die naar boven was gegaan om zijn natte laarzen uit te
gooien en pantoffels aan te trekken, en eindelijk ook Oom Tom, die
even eerder dan de jongens was thuisgekomen en zijn uniform voor
politiek verwisseld had.

"Edu, moet je je handen niet wasschen?" vroeg Tante Lina.

Eduard bekeek zijn vingers eens. Hij vond ze eigenlijk niet eens erg
vuil, maar toch liep hij naar de keuken om ze onder de kraan te
houden, en bood meteen Trijntje aan haar eens nat te spuiten.

"Met Sintjuttemis, als de kalveren op 't ijs dansen," zei Trijntje,
die heel wat steviger was dan Rika, en die vandaag ook al niet
bijster in haar humeur was, "en je handen ga je voortaan maar boven
wasschen, dat geklieder in m'n keuken wil 'k niet hebben."

"En Bakker heeft zoo op z'n kop gehad!" vertelde Hugo, toen Eduard
weer binnengekomen was en zijn stoel tusschen Oom Tom en Beppie
ingeschoven had, want dat was zijn plaats gebleven, "van Leeuwen was
woedend!"

"Ja, maar Wouters zei dat hij toch niets over dat overgeschreven
werk gezegd had!" vulde Piet aan.

"Nou, dat zullen ze toch wel gesnapt hebben!"

"Och, dat weet je niet!" merkte Piet wijsgeerig op, "in ieder geval
is er niets te bewijzen!"

"Praat toch niet zoo'n onzin, hoe kun jij nu bewijzen dat er niets
te bewijzen is!"

"Je bent niet wijs! Als je nu toch ...."

"Jongens, houd op met dat gezanik," viel de Kapitein hen in de rede.
-- Hij had al de halve week verhalen over die kwestie te hooren
gekregen en had er nu zoo langzamerhand volkomen genoeg van. "Doe me
nu 't plezier en verschoon me van verdere mededeelingen over die
Bakker, ik wil er nu geen woord meer over hooren!" en om een ander
onderwerp aan de orde te brengen vroeg hij aan Eduard of 't
schaatsenrijden al wat beter ging.

"O, ik geloof heusch wel dat het beter gaat," zei Eduard, "veel
beter dan Zaterdag tenminste, vond je ook niet Huug?"

Hugo haalde zijn schouders op en beweerde dat hij er Zaterdag niet
geweest was. "'t Ging wel beter dan Zondag, je kwam nu heel wat
vlugger vooruit!"

"Pa, weet u wie hier op de ijsbaan kampioen is?" vroeg Piet.

"Jij zeker!" antwoordde zijn Vader droogjes.

"Nee, Eduardje."

't Was een mop zooals Piet ze altijd verkocht, en waarmee hij
gewoonlijk nogal succes had. -- Eduard vond 't dezen keer machtig
flauw.

"'k Heb nog een vers gemaakt ook," zei Piet, die nog meer
geestigheden in voorraad had.

"Zeg 't dan maar niet op," raadde Lineke aan, "'t zal wel niet veel
soeps zijn!"

Maar Piet vond 't veel te jammer om Eduard, die hij nu eens tot
mikpunt van zijn aardigheden gekozen had, niet nog wat te plagen, en
van een oogenblik dat zijn Vader en Moeder met de juffrouw aan 't
praten waren maakte hij gebruik om zijn vers half hard op te zeggen:

  "Ik heb een aardig neefje,
  Dat op zijn schaatsen _rent!_
  Zijn naam is Eduardje,
  'k Wed dat je hem wel kent!"

"En jij bent een vervelend mispunt," viel Eduard nijdig uit.

Opeens voelde hij een krachtige hand op zijn schouder. "Bedaar
jongen, bedaar!" kalmeerde Oom Tom, die van het vers alleen iets
over "Eduardje" opgevangen had, en tegen Piet: "en dat steeds
herhalen van 'Eduardje' moet nu uit zijn, daar is de aardigheid nu
wel zoowat af. We noemen jou toch ook niet 'Pietje!'"

De Kapitein had het niet als een grap bedoeld, maar toch lachten ze
allemaal, en Lineke knikte haar broer dadelijk toe met een "Dag
Pietje!"

"Dag juffrouw bemoeial!" zei Piet, die zich niet gauw van zijn stuk
liet brengen, en voor wie het hooren wilde deelde hij nog mede dat
je 't zingen kon ook op de wijs van "Ik wou dat jij van was was."

"Spaar ons dat alsjeblieft maar," verzocht Tante Lina, "'t is hier
al drukte genoeg!" Want Broer maakte nog steeds Indianen geluiden,
en Tommy schopte aanhoudend tegen de tafelpoot.

"Ja, 't is of 't ijs ze in 't hoofd zit," verklaarde de Kapitein
zuchtend. "Waarom kwamen jullie eigenlijk zoo laat thuis, jongens?"
En toen het drietal zweeg: "He?"

"Nou," zei Hugo, "ik had haast nog niet gereden, en 't was vandaag
de laatste dag," en Piet mompelde iets van "wist niet hoe laat het
was."

"En waarom ging jij dan niet eerder naar huis?" vroeg Oom Tom aan
zijn neefje.

"Omdat Hugo en Piet nog niet gingen," antwoordde Eduard, half
verlegen, want hij vond zelf dat het klonk als: "Waarom lach je?"
"Omdat _hij_ lacht."

"'t Zijn me de verontschuldigingen wél!" merkte de Kapitein op.

"Hadt u ons dan ook op de fiets laten gaan, dan waren we veel eerder
thuis geweest," waagde Piet. Maar nu werd zijn Vader werkelijk boos
en verklaarde dat ze verder van 't jaar heelemaal van 't ijs thuis
konden blijven.

"'t Dooit nu ...." begon Piet, maar toen hij zijn Vader aankeek
oordeelde hij het toch wijzer de rest maar voor zich te houden.

En Oom Tom vervolgde brommend: "Dat rent maar naar de ijsbaan en al
het werk lijdt er onder ..."

Dat ellendige werk ook! En Eduard bedacht hoe door 't haastige
schrijven zijn sommen Maandag zoo slordig waren geweest, dat hij er
twee moest overmaken. -- En dat moest nu ook al vanavond! --

"Nu gaan we Lineke aankleeden voor de visite, en dan zullen we
meteen Bep en die twee Indianen in bed stoppen!" zei de juffrouw na
het eten, want zij ging zelf ook uit, en dan zorgde ze altijd dat de
kleintjes eerst onder de wol lagen.

"Beppie gaat nog niet mee," vertelde 't kleine meisje, "Beppie gaat
eerst spelletjes doen met Ee."

Piet begon te lachen; Eduard zag het toen hij zijn stoel opnam om
die tegen den muur te zetten. Zijn humeur werd er niet beter op,
want Piet had hem al eenige malen met die kinderachtige spelletjes
geplaagd, en 't klonk dan ook onvriendelijker dan hij zelf wel
bedoelde toen hij kortaf zei: "Op mij hoef je niet te rekenen, ik
doe vanavond niet mee."

"En daarnet zei je dat je 't nog niet wist?"

"Toen wist ik 't ook nog niet, maar nu weet ik 't wel."

De tranen kwamen bij Bep voor den dag. "Maar ik wou spelletjes
doen!" huilde ze.

"Kind, zeur niet zoo, ik heb geen tijd." En Tante Lina voegde er
bij: "Maar Bep, wat is dat nu, je begrijpt toch wel dat Edu niet
altijd zin heeft om spelletjes met jou te doen! Kom, droog gauw je
tranen af."

"Ik heb geen zakdoek," snikte Bep, "en ik vind Ee een nare jongen!"

"Dank je voor 't compliment!" zei Eduard, maar Tante Lina wenkte hem
dat hij nu maar liever verdwijnen moest.

Eduard ging naar de leerkamer, gooide met een ontevreden gezicht
zijn boeken en schriften op tafel, schoof met een ruk een stoel aan
en begon te rekenen. En hij keek zelfs niet op toen Hugo en Piet
even later ook binnen kwamen en aan 't werk gingen.

Van uit de huiskamer drong nog het huilen en dwingen van Beppie tot
Eduard door; dan weer hoorde hij Tante Lina's stem; en terwijl hij
haastig voortschreef aan zijn sommen, verstond hij opeens toen de
huiskamerdeur openging: "Beppie is stout!" Daarna hoorde hij de
juffrouw, die met Lineke en de kleine jongens naar boven was gegaan,
weer beneden komen; hij hoorde haar praten in de kamer en met Bep de
trap weer oploopen; 't kleine meisje snikte nog steeds, en "Ee was
ook niets lief!" meende hij nog te verstaan. -- Toen werd het stil
in de gang.

En Eduard schreef weer verder, telkens gapend, met een akelig stijf
gevoel in zijn armen en ijskoude voeten.

Lineke vertrok naar het partijtje, en Eduard hoorde de stem van den
oppasser, die haar zou brengen. -- Met een slag viel de huisdeur
achter hen dicht.

Heel stil was 't in de leerkamer, en half soezend luisterde Eduard
naar 't suizen van 't gas en 't krassen van Hugo's pen, en even keek
hij naar Piet, die vanavond bij uitzondering ook zoo heel rustig
doorwerkte. -- En weer ging hij aan 't rekenen, totdat eindelijk om
kwart over acht de twee oude sommen overgeschreven en vier van de
nieuwe afwaren. -- Eén zou wel fout zijn, en de vijfde kende hij
niet, maar er was geen tijd meer om langer te probeeren. -- Waar was
dat vervelende Fransche boek nu? Eduard zocht op tafel en in zijn
tasch, maar 't was niet te vinden, en toen bedacht hij dat 't boven
was blijven liggen. -- In een vlijtige bui had hij 's ochtends onder
't aankleeden woordjes willen leeren, maar 't was bij 't goede
voornemen gebleven, en hij had vanmorgen 't heele boek vergeten.

En Eduard liep naar boven om 't te halen. -- 't Zou zeker wel ergens
op zijn kamertje liggen, op tafel of zoo. Maar hij vond het niet
dadelijk, en toen hij licht wilde maken schenen de lucifers ook al
verdwenen te zijn. Waar waren die lamme dingen nu toch? 't Maakte
hem woedend, dat gezoek voor niets in 't donker, en eindelijk liep
hij 't portaal weer over naar de meisjeskamer, om daar 't brandende
nachtlichtje te halen.

Bij de deur bleef hij opeens staan. Wat was dat voor een geluid? Hij
luisterde even. -- Was dat Bep die daar huilde?

Op zijn teenen liep hij naar binnen, zijn oogen op Beppie's
ledikantje gevestigd. Bij 't flauwe schijnsel van 't nachtlichtje
was van zijn kleine nichtje niets anders te ontdekken dan een
verwarde blonde krullebol. Maar toen hij voor 't bed stond, waar de
dekens half uithingen, hoorde hij heel duidelijk dat ze huilde.

"Beppie, slaap je niet?" vroeg Eduard, fluisterend om de kleine
jongens in de kamer er naast niet wakker te maken.

Een hevig gesnik volgde.

"Bep, lieve kleine Bep, wat is er toch?" en Eduard boog zich over
zijn nichtje heen.

Bep draaide zich half om, en even keken de groote blauwe oogen hem
aan.

"Ik heb 't zoo vreeselijk warm," snikte een schor stemmetje, "en
mijn dekens zijn aldoor weg!"

"Wil ik ze dan weer goed leggen?"

"Dat geeft toch niets, ze zijn telkens wéér weg!"

Eduard begreep niet wat hij met haar beginnen moest. -- Arme kleine
Bep! Had hij maar met haar gespeeld, of was hij tenminste maar niet
zoo onvriendelijk geweest! En wat moest hij nu toch doen? Hij kon nu
toch maar zoo niet weer naar beneden gaan! En heel zacht vroeg hij:
"Wil ik je dan even uit bed nemen, Bep, en alles weer over
instoppen?"

"Ja," huilde Bep, en voorzichtig sloeg Eduard een deken om haar
heen. -- Ze was eigenlijk te zwaar voor hem, maar met veel moeite
tilde hij haar toch op den stoel naast 't bed.

"Ik wou wat drinken!"

Eduard ging naar de waschtafel en schonk een glas half vol water,
telkens schrikkend als hij tegen iets aanstootte. En toen Bep
gedronken had begon hij aan 't bed; eerst gooide hij de dekens er
af; hij legde het laken recht en stopte het aan de kanten zoo stevig
mogelijk in, en daarna zwoegde hij met de dekens tot zijn vingers er
pijn van deden. Maar eindelijk was 't toch klaar. En voor dat hij
Bep weer in bed tilde ging hijzelf nog even op den stoel zitten, en
zijn kleine nichtje voorzichtig op zijn knieën nemende vroeg hij
zacht dicht bij Beppie's oor, -- "Vind je me nu nog zoo'n nare
jongen, Bep?" en even streek hij met zijn wang over het zachte haar.

"Nee, maar vanmiddag was je niets lief!"

"Dat weet ik wel, het spijt me erg." En stil bleef hij met haar
zitten tot ze heelemaal bedaard was, toen hielp hij haar weer in bed
kruipen en dekte haar toe.

"Nacht Bep!"

"Nacht Eetje!" klonk 't heel slaperig; "ik houd nu weer heel veel
van je!"

[Illustratie - 12_slaperig.jpg]

Eduard draaide zich om, zijn oogen vol tranen, en met de lucifers in
zijn hand liep hij op zijn teenen 't portaal weer over; 't
nachtlichtje wilde hij nu liever maar niet meenemen.

In zijn kamertje stak hij de kaars aan; 't Fransche boek lag op zijn
bed en zijn lucifers waren op de waschtafel verzeild geraakt. -- En
voor hij de kaars weer uitblies maakte hij zijn koffer nog even
open, en nam uit de chocola-doos van Vader een flik, die hij bij Bep
bracht en met een zacht "mond open!" in Beppie's mond duwde.

"Lekker!" fluisterde Bep half slapend, "hoe kom je daaraan?"

"Van Vader gekregen voordat Vader wegging," legde Eduard uit, "ga nu
maar gauw slapen!"

Toen holde hij de trap weer af. 't Was over half negen toen hij weer
op zijn stoel in de leerkamer zat en op de klok keek.

"Wat heb je toch uitgevoerd?" vroeg Hugo, "ik dacht dat je al naar
bed was!"

"Ik had jullie toch nog niet goeienacht gezegd!"

"Nee, maar je bleef zoo lang weg."

"Kon m'n Fransche boek niet vinden, en m'n lucifers waren weg, en
...."

"Och," viel Piet hem in de rede, "hij heeft natuurlijk vast een
dutje gedaan! Heb je niet gezien dat hij de heele avond al heeft
zitten gapen? En kijk z'n oogen eens raar staan!"




IX.


"Is er een brief van Vader voor me gekomen?"

Tante Lina keek verwonderd op van haar naaiwerk. -- "Een brief van
Vader? Welnee! Hoe kom je daar zoo bij?"

"Ik dacht het zoo maar," zei Eduard teleurgesteld. Vanmiddag onder
de aardrijkskundeles had hij er ineens aan gedacht: "Misschien is er
straks als ik thuis kom wel een brief van Vader!" En nu was er
niets!

"'t Zal nog wel een dag of wat duren voor je een brief krijgt,"
vervolgde Tante Lina. "'t Is vandaag Dinsdag -- laat eens zien --
nee, voor Donderdag kan er toch geen brief zijn. -- Zou Vader uit
Port Saïd schrijven?"

"Ja, dat heeft Vader beloofd," verzekerde Eduard. Maar Tante ging er
niet verder over door. "In de maat spelen," zei ze tegen Lineke, die
piano studeerde, "Een twee drie vier, een twee drie vier!"

Eduard ging voor 't raam staan en trommelde tegen 't glas. Alles was
ook zoo vervelend! Op school en thuis, overal was 't even akelig, en
iedereen deed zoo vervelend, en hij was verkouden, en hij had zoo'n
naar gevoel in zijn hoofd, en 't regende aldoor. -- En was er nu
maar een brief van Vader geweest!

[Illustratie - 13_verkouden.jpg]

Dat was tenminste iets prettigs!

Donderdag pas. -- Dat duurde nu nog zoo'n eeuwige tijd! -- En was
't hier nu maar niet zoo ongezellig! Dat vervelende getjingel op die
piano, en Tante Lina die verder maar niets meer zei! En waar zaten
de anderen toch allemaal? Zeker boven ergens, maar 't kon hem
eigenlijk ook niet schelen, hij had toch geen zin om iets te gaan
uitvoeren! En stil bleef hij door het raam naar buiten kijken, in
den tuin, waar alles er ook al zoo nat en saai uitzag.

Op school was 't al even ellendig tegenwoordig. 't Was vandaag nu al
de tweede keer geweest sinds Vader weg was, dat hij had moeten
schoolblijven omdat hij zijn Fransche les niet kende. Wat zou Vader
er wel van zeggen als hij 't wist! Hier vertelde je 't natuurlijk
niet, niemand vroeg er naar, 't ging ook niemand iets aan! Als Vader
er geweest was had hij 't ook zeker die tweede keer wel gekend!
Vader zou wel gemaakt hebben dat hij 't wist, maar als je hier aan
Hugo vroeg om je te overhooren zei hij dadelijk: "'k Heb wel wat
anders te doen!" en Piet wou wel, maar die vroeg zulke gekke dingen
dat je er heelemaal niets mee opschoot. En Oom Tom wou hij 't niet
vragen, want Piet en Hugo's lessen werden ook niet overhoord.

Lineke hield op met studeeren, vertelde dat ze niet meer kon zien.

"'t Is nog licht genoeg," zei Tante Lina, "ik kan ook nog wel zien
te naaien. En anders speel je maar gamma's en vingeroefeningen, die
heb je toch ook nog niet gehad."

"Die hoeven niet elken dag," zeurde Lineke.

"Nu, gisteren heb je ze ook niet gestudeerd."

"Toen had ik les!" En na een halve minuut, want haar Moeder naaide
rustig verder: "Moeten ze nu toch?"

"Ja natuurlijk."

't Pianokrukje piepte toen Lineke zich weer omdraaide, en ze begon
met haar loopjes.

Zuchtend stopte Eduard zijn handen in zijn zakken en duwde zijn
voorhoofd tegen 't koude glas. Dat afschuwelijke eentonige
pianospelen maakte hem nog ellendiger dan hij al was, en was er nu
tenminste maar eens iemand die iets vriendelijks tegen hem zei, maar
't was net of alle menschen hem even naar vonden.

"Edu!"

"Ja Tante."

"Waarom ga je zelf niet eens een brief aan Vader schrijven? Vader
vroeg nog of je vooral gauw schreef, weet je wel?"

Eduard kwam bij de tafel staan. "'k Weet niet wat ik schrijven
moet." Tante Lina keek hem verbaasd aan.

"Weet je niet wat je schrijven moet? Je kunt toch vertellen over 't
schaatsenrijden, en hoe 't je hier bevalt, en over school, en ...."

"Ik heb geen zin in schrijven ook," viel Eduard in de rede. In ieder
geval hoefde Tante Lina hem niet te vertellen wat hij zetten moest!
Als hij schrijven wou schreef hij toch wat hij zelf wilde!

"Nu, ga dan viool studeeren, dat heb je van de week bijna niet
gedaan en morgen heb je immers les?"

"'k Heb Vrijdag pas les."

"Ik dacht dat je verteld hadt dat je 's Woensdags les hadt."

"Och ja, dat had ik vroeger ook," zei Eduard ongeduldig, "maar
verleden week kon mijnheer Hofman niet, en daarvóór had Ik gevraagd
of ik 't verzetten mocht omdat 't toen Woensdag Vaders laatste dag
was, en nu heeft Mijnheer Hofman gevraagd of we nu vooreerst maar
altijd op Vrijdag wilden komen. En studeeren kan 'k niet als hier
piano gespeeld wordt."

Eduard schrikte zelf toen hij 't gezegd had, maar Tante Lina gaf hem
heelemaal geen antwoord meer en liet hem stil staan. -- Had Tante nu
toch maar iets prettigs bedacht! Dat vervelende taallesje maakte hij
nu ook niet; 't was nogal kort, en dat kon best na het eten, maar
wat moest hij nu dan doen?

Eentonig klonken de vingeroefeningen.

Tante Lina stond op om 't licht aan te steken en deed de gordijnen
dicht. -- Toen nam zij zonder op Eduard te letten haar naaiwerk weer
op.

"Tante."

"Wat is er?"

"Hebt u ook een velletje postpapier voor me? Ik wou toch maar aan
Vader gaan schrijven."

"In 't schrijfbureau op Ooms studeerkamer, 't bovenste laadje
rechts, haal daar maar een velletje uit en daar liggen de couverten
ook."

"En waar moet ik dan gaan zitten?"

Tante Lina's geduld was eindelijk uitgeput. "Hé, jongen, zeur zoo
niet, in de leerkamer niet natuurlijk, want daar is Keetje nog niet
klaar met schoonmaken, maar je kunt toch wel ergens anders zitten!
Hier, of boven, op je eigen kamertje, of blijf in Ooms studeerkamer,
Oom komt toch pas laat thuis, en dan mag je 't gas optrekken, 't kan
mij verder heusch niet schelen!"

Eduard liep naar boven; in Ooms studeerkamer leek hem nog 't
aanlokkelijkste.

Even duwde hij de deur van de speelkamer open toen hij er langs
liep; de kleintjes waren met den trein aan 't spelen en de grond was
in een spoorwegnet herschapen. In 't midden van de kamer stond Piet,
die zichzelf voor deze gelegenheid tot Directeur van de
Spoorwegmaatschappij bevorderd had, zijn bevelen uit te deelen. --
"Chef!" riep hij tegen Tommy, "wie heeft de nachtdienst voor de
Bazelexpres?"

"'t Is Beppie's beurt," vertelde Tom, en Piet vervolgde: "Nou,
machinist, wil je dan alsjeblieft eens dadelijk een beetje gang in
je locomotief brengen? Hij is al twee minuten over zijn tijd!"

"Ja maar de menschen zijn nog niet allemaal ingestapt!" beweerde
Bep.

"Die moeten dan maar met de volgende mee, denk je soms, dat we daar
op kunnen wachten? Allo, wind op, vlug een beetje!"

"Nou, Piet!" waarschuwde de juffrouw, die vanuit haar hoekje bij 't
raam een oogje in 't zeil hield.

"Och drakement, hou je mond," mompelde Piet binnensmonds, en tegen
Bep: "Vooruit nou!"

Beppie had de locomotief opgewonden en de machine rolde over de
rails, achtervolgd door Broertje, die de trein nasprong met een
luid: "Wou nog mee, wou nog mee!"

"Edu, kom je ook hier?" vroeg Tommy.

"Wel ja," zei Piet genadig, "we kunnen nog wel een wisselwachter
gebruiken; heb jij daar soms liefhebberij voor, Eduardus?"

Maar Eduard antwoordde dat hij geen tijd had, een brief moest
schrijven, en ging toen naar Ooms studeerkamer, waar hij 't licht
optrok.

Gek, anders vond hij de spoor altijd leuk, maar hij had er vandaag
evenmin plezier in als in iets anders; ze speelden ook precies even
prettig, of hij er bij was of niet.

Uit het laadje nam hij een velletje papier en een couvert; toen
zocht hij een penhouder op, ging aan Ooms hooge bureau zitten en
begon te schrijven.

        "Lieve Vader!"

Wat een ellendige pen! Eduard stond weer op om een inktlap te
zoeken. Maar die was er niet, en daarom trok hij de pen er maar zóó
uit, waarbij hij zijn vingers natuurlijk vol inkt maakte. -- Wel
vond hij een nieuwe pen, maar toen hij dat ding in de penhouder
wilde steken liet hij het in zijn haast op den grond vallen.
Ongeduldig bukte hij zich om 't op te rapen, ging er bij op
zijn knieën liggen tot hij 't eindelijk vlak bij de kachel vond
-- en met de pen in zijn hand bleef hij even languit voorover op den
grond liggen, zijn armen onder zijn hoofd, en zijn oogen dicht.
-- Kon hij zich maar verbeelden, dat hij hier in Vaders kamer was!
Dat hij hier bij 't gezellige open haardje lag, op 't harige kleed!
Kon hij zich nu maar eens even verbeelden, dat Vader zoo meteen
binnen zou komen, en hem overeind zou trekken, en met hem in de
leunstoel zou gaan zitten, zooals die keer, toen Vader hem vertelde
dat hij naar Indië zou gaan!

Maar dat kon natuurlijk niet. Vader was weg, heel ver weg, en het
zou nog heel lang duren voordat Vader weer terug was. --

Als Vader nu eens heelemaal niet meer terugkwam? Als Vader nu eens
dood ging in dat akelige Indië? Dan zou hij Vader heelemaal nooit
meer zien; dan zouden ze nooit meer samen in die gezellige kamers
thuis zijn; nooit meer in de huiskamer, of in de slaapkamer, of in
Vaders eigen kamer, en nooit zouden ze meer samen in de groote stoel
zitten, bij Vaders schrijftafel. -- En dan zou hij zeker wel altijd
hier moeten blijven, bij Oom en Tante, waar niemand zich met hem
bemoeide, en waar hij aldoor voelde, dat hij er toch eigenlijk niet
bij hoorde!

Als Vader hem hier zoo alleen zag liggen, zou Vader dan medelijden
met hem hebben, en willen, dat hij niet was weggegaan? En opeens
hoorde hij Vaders stem weer: "Wil je probeeren Vaders moedige jongen
te zijn?" -- Ja, dat had hij Vader beloofd. -- Toen dacht Eduard er
aan, dat Vader hem nu, op dit oogenblik, zeker niet moedig zou
vinden. Wat moest hij zeggen, als Vader weer terug was? Dat hij 't
maar heelemaal niet geprobeerd had, om moedig te zijn? O, Vader kwam
zeker terug, natuurlijk kwam Vader terug! En nu wist hij ook opeens
wat Vader zeggen zou als Vader hem hier zag, 't was hetzelfde dat
hij misschien wel honderd keer van Vader gehoord had: "Kom Pepi, zou
je nu niet eens aan het werk gaan?"

Eduard stond op, en schoof de pen in de penhouder. Hij hield niet
van brieven schrijven, maar Vader zou 't zeker prettig vinden iets
van hem te hooren.

Toen ging hij weer aan 't bureau zitten en begon opnieuw, en ijverig
schreef hij deze keer verder, alleen zoo nu en dan even wachtend om
te bedenken, wat hij verder zetten zou.

        "Lieve Vader!

    Hoe is 't met u? Ik dacht dat er vanmiddag een brief van u zou
    zijn, maar er was niets, en Tante Lina zei dat 't nog niet kon.
    Ik vond het niets leuk en wist heelemaal niet wat ik moest gaan
    doen, en daarom schrijf ik nu maar. 't Is hier soms nogal erg
    vervelend. Piet en Hugo vind ik nog niets leuk. U zei dat u 't
    prettig zou vinden als ik goede vrienden met ze werd en ik
    probeer soms wel eens om ze aardig te vinden maar dan zijn ze
    meestal juist vervelend. Hugo is een beetje aardiger dan Piet
    maar hij doet zoo geleerd. Hij wil electrische schellen maken.
    Oom Tom lacht er wat om. Hij zou er over slapen. Beppie is
    aardig. Ik heb haar ook van de chocola gegeven. 't Is erg
    lekker. Ik was erg blij toen ik de doos vond. We hebben
    schaatsen gereden op de ijsbaan. Eerst ging 't heelemaal niet
    maar nu ken ik 't wel zoowat. Oom Tom zei dat 't niet meer mocht
    want we kwamen te laat thuis. 't Dooide toen ook hard. Ik wou
    zelf ook juist niet meer want omdat ik me zoo haastte had ik
    bijna al mijn sommen fout en Bep huilde zoo omdat ik geen
    spelletjes met haar deed. Theo was er ook. We hadden veel pret
    samen. Ik vind brieven schrijven een naar werk maar doe 't toch
    maar omdat 't aan u is. Ik ben erg verkouden geweest maar 't
    gaat nu weer een beetje over. De briefkaarten waren heel leuk.
    Is het prettig op zee? Mijn lessen worden hier nooit overhoord.
    Tante Lina heeft het altijd erg druk. Oom Tom is soms vreeselijk
    streng. Als Piet je overhoort vraagt hij allerlei gekke dingen.
    Voor viool studeeren heb ik zoowat heelemaal geen tijd. Ik wou
    dat u maar weer terug was. U komt toch zoo gauw mogelijk, he
    Vader? Ik vind vier maanden toch verschr...."

De etensbel luidde, en Eduard hield op met schrijven. 't Papier was
bijna vol, en straks zou hij wel even eindigen.

Hij stak de brief in 't couvert, stopte hem in zijn zak en veegde de
pen aan zijn kous af.




X.


"Jullie moet je vandaag maar alleen amuseeren, jongens!" zei Oom
Tom, toen hij op een regenachtigen Zondagmorgen in Maart beneden
kwam om te ontbijten. "Mama heeft erge hoofdpijn en blijft in bed."

"Wat saai!" zuchtte Piet, en Broertje gaf door een knorrig gebrom
zijn ontevredenheid te kennen. De kinderjuffrouw was gisterenmiddag
voor 't eten uitgegaan en zou vanavond pas laat terugkomen; Lineke
had daarom vanmorgen de kleintjes helpen aankleeden, maar heel vlug
was 't niet gegaan en er was al heel wat afgekibbeld voor ze
eindelijk allemaal beneden waren, en Broertje was dan ook tot het
besluit gekomen, dat het veel plezieriger was, door een vertellende
en grapjes makende juffrouw aangekleed te worden, dan door een
ongeduldig zusje!

"Komt Maatje vandaag heelemaal niet beneden?" vroeg Beppie.

"'k Weet niet, prul, misschien na de koffie als 't dan wat beter
is," antwoordde de Kapitein, Bep over haar krullen strijkend, en
tegen de anderen: "Komen jullie ontbijten, en wil jij thee schenken,
Lineke?"

"Ik moet ook altijd alles doen," mopperde Lineke. 't Gezeur boven
had haar al lang uit haar humeur gebracht, maar ze begreep wel dat
er nu niet veel aan te veranderen viel.

"Wil Ma ook thee?"

"Dat denk ik wel; ik zou maar een kopje inschenken en naar boven
brengen, en dan wilde Mama je meteen iets vragen."

Langzaam begon Lineke de kopjes klaar te zetten.

Eduard, die aan Tommy de moppen van 't scheurkalenderblaadje en een
recept tegen zomersproeten had voorgelezen, eindigde met het
raadsel, dat er op stond: "Welk water is onthoofd een deugd?" Toen
zette hij zijn stoel bij de tafel, en opeens kreeg hij een inval
toen hij Linekes ongelukkig gezicht zag.

"Wil ik je eens helpen, zeg?" vroeg hij. "Geef maar hier, ik zal
suiker in de kopjes doen. Hoeveel moeten 't er zijn? Vier?"

Lineke keek hem ongeloovig aan, en Eduard begon te lachen. "Ik kan
't heusch wel," verzekerde hij, "ik schenk thuis heel dikwijls
thee!"

En zonder zich aan het gegrinnik van Piet te storen hielp hij zijn
oudste nichtje heel voorzichtig, totdat eindelijk alle kopjes op
tafel stonden en Lineke naar boven ging.

"Jongens," vroeg Oom Tom, toen ze allemaal aan hun boterhammen
begonnen waren, "willen jullie nu niet eens iets bedenken waarmee je
samen een prettigen Zondag kunt hebben? Mama vertelde me dat Hannie
en Kees Beekman zouden komen koffiedrinken, en als al dat kleine
grut met elkaar speelt komt er niets van terecht. Kunnen jullie
drieën nu niet een beetje de wijsheid bewaren, en zorgen dat ze niet
al te luidruchtig worden?"

"Laten we die kinderen maar liever afzeggen," vond Hugo, "Ma zei
gisteren dat ze al om elf uur zouden komen en ik geloof dat ze tot
't eten moesten blijven, en 'k was nu juist van plan eens flink aan
mijn telefoon te werken."

"Wel ja," voegde Piet er bij, "we kunnen best zeggen dat Ma ziek is,
dan zullen ze toch wel snappen dat we geen kindervisite kunnen
hebben. Ik had nu juist eens genoegelijk willen lezen vandaag, maar
als je met die twee van hiernaast opgescheept bent komt daar
natuurlijk niets van."

"Afzeggen kan nu niet meer," zei de Kapitein ongeduldig, "Mijnheer
en Mevrouw Beekman zouden den heelen dag uit de stad gaan, en om nu
op 't laatste nippertje met de boodschap aan te komen dat Hannie en
Kees niet hier kunnen komen is te gek. Heb je dat nu niet eens voor
Ma over dat je een beetje met die kinderen speelt? Daar zul je toch
heusch niet van bederven!"

"Ik wist toch niet dat 't niet afgezegd kon worden?" bromde Hugo,
"nee, natuurlijk zal ik er niet van bederven, 'k vind 't alleen
misselijk taai."

"Zijn die kinderen zoo vervelend?" vroeg Eduard.

"Och nee, ze zijn wel aardig," en Piet haalde zijn schouders op. --
"Had jij vanmorgen soms ook iets anders uit willen voeren?"

"Nou, 'k moet noodig eens viool studeeren, maar ik vind ...."

"'t Kan me nu verder niets schelen wat jullie vindt," besloot de
Kapitein, "je hebt gehoord wat ik gezegd heb." -- Daarmee verdiepte
hij zich in het ochtendblad, en aan zijn gezicht was duidelijk te
zien dat het verstandig zou zijn niet langer tegen te pruttelen.

"Wat kijkt Hugo kwaad," merkte Tommy op, nadat Beppie verteld had
dat ze Hannie eigenlijk aardiger vond dan Kees, maar dat Kees toch
ook heel leuk was.

"Hou je gezicht!" snauwde Hugo tegen zijn broertje.

"Ma voelt zich niets prettig," vertelde Lineke; toen ze weer beneden
kwam, "en Ma vraagt of wij de ontbijtboel willen afwasschen, want
Trijntje heeft het toch al zoo druk nu de juffrouw en Keetje uit
zijn."

"Wij? Wie zijn die wij?" informeerde Piet.

Lineke aarzelde. "Nou, ik dacht: jullie wilt me misschien wel
helpen!" zei ze toen. "Als ik alles alleen moet doen kom ik nooit
klaar!"

Niemand antwoordde.

"Weet je wat," bedacht Hugo eindelijk, "wasschen jullie nu met
elkaar af, dan zal ik in die tijd wat leuks bedenken om te gaan
spelen als Hannie en Kees komen, maar dan moet je me tot elf uur ook
rustig aan mijn telefoon laten werken."

"Hoe vindingrijk!" merkte de Kapitein van achter zijn courant op, en
Beppie vertelde, dat ze best kon wegzetten.

"Dat doe ik voor juf ook altijd!"

"Dat kan ik ook wel!" beweerde Tommy.

Lineke begreep wel dat er van de groote broers niet veel hulp te
verwachten was, en daarom probeerde ze 't maar eens bij haar neef.
-- "Wil jij dan afdrogen, Ee?"

Eduard keek eens even schuins naar Piet. "Jawel," zei hij toen.

Piet beloofde dat hij 't gezelschap in dien tijd dan wel aangenaam
bezig zou houden, en Broer, die ook niet achter wilde blijven,
verkondigde dat hij zijn bordje wel zoo schoon af zou likken dat 't
niet meer omgewasschen hoefde te worden.

Een luid gelach volgde. --

"Viezerd!" zei Bep verontwaardigd.

  -----

Oom Tom was na 't ontbijt naar zijn studeerkamer gegaan, en ook Hugo
maakte aanstalten om te verdwijnen.

"Zeg Huug, bedenk je vooral _niet_ iets voor de speelkamer?" riep
Lineke hem na.

"Wat vertel je, kind?" vroeg Hugo.

"Laten we maar niet op de speelkamer gaan," herhaalde Lineke, "ik
denk dat Ma liever niet zoo'n lawaai naast zich wil hebben."

"'t Is goed, hoor." En Hugo trok af.

Lineke haalde het teiltje warm water uit de keuken en duwde Eduard
de theedoeken in zijn handen. Toen begon ze ijverig te wasschen en
de kleintjes dribbelden heen en weer om alles aan te geven.

"Welk water is onthoofd een deugd?" herhaalde Piet, die 't
scheurkalenderblaadje weer opgenomen had; "afwaschwater", zei
Eduard, en Lineke probeerde: "Rivier-ivier."

"Vaart, aart," schreeuwde Tommy.

"Wat 'n onzin!" lachte Eduard.

"Onzin? Niets geen onzin! Aart is echt een woord!"

"Hou je gemak!" kalmeerde Piet hem, "aart is toch geen deugd, he?
Nou, wat zanik je dan?" en zelf noemde hij vlug op: "Kanaal, anaal,
stroom, troom, plas, las."

"Zee, ee;" riep Lineke.

"He ja, dat 's aardig!" vond Piet, "Ee als een deugd. De deugd,
laten we zeggen, die kopjes afdroogt. -- Grappig bedacht van de
scheurkalender!"

Eduard trok zijn neus op.

"Flauw!" zei hij, "'k weet al lang wat 't is!"

"Nou, wat dan?"

"Meer, eer, natuurlijk!"

"Niet waar!" riep Lineke, met de afwaschkwast zwaaiend, "eer is geen
deugd!"

"Wel waar!"

"'t Is niet!"

Eduard gooide de theedoek op tafel en pakte Lineke de kwast af, en
gillend holde Lineke om de tafel heen, doodsbenauwd voor de natte
kwast die haar steeds achtervolgde.

Hijgend smeekte ze eindelijk om genade.

"Wil ik je nou eens vertellen wat het antwoord is?" vroeg Tommy,
toen Lineke weer bij 't afwasch-teiltje stond.

"Nou?"

Tommy liep naar de scheurkalender toe, trok het bovenste blaadje er
af, en las op: "Vijver, ijver."

"Ja, dat 's nogal glad," merkte Piet op, "'k wist het al lang."

"Je jokt 't! Waarom zei je het dan niet?" Met de druipende kwast
wuifde Lineke in Piets richting.

"Nou, 'k wou jullie plezier niet bederven!" antwoordde Piet, en
tegen Tommy: "Geef hier!" Toen las hij het nieuwe raadsel op: "In
welk geval is vier maal drie elf?"

"Zeg 't nu maar ineens als je 't soms weet!" vond Eduard.

"In géén geval natuurlijk!" zei Piet, het volgende kalenderblaadje
afscheurend: "Zie je wel, 't staat er, in geen geval!" En hard
lachend kwam hij met het nieuwe raadsel aan.

"Zou je nou niet eens ophouden?" vroeg Lineke eindelijk, toen Tommy
en Piet samen een veertiental blaadjes afgescheurd hadden. "Pa zal
woedend zijn als hij 't ziet!"

"Dat 's niks," zei Piet, "geef me de gom maar eens." En heel netjes
plakte hij de blaadjes achtereenvolgens aan het bovenste puntje weer
vast. De twintigste Maart ontbrak, want die had Bep gebruikt om een
steek van te vouwen voor een van haar kleine poppetjes.

Piet sloeg hem heel leuk over. -- "Pa zal wel denken: dat is een
vreemdsoortig schrikkeljaar," merkte hij op. -- En Tommy, die met
aandacht naar de opplakkerij stond te kijken, een likje gom op zijn
neus gevend: "Dat 's voor jou, omdat je me zoo mooi hebt helpen
afscheuren!"

  -----

't Sloeg elf uur toen Hannie en Kees de kamer binnenstapten. -- Een
blond meisje van tien jaar in een witte jurk en een jongen van negen
in een donker fluweelen pakje.

De ontbijtboel was juist opgeruimd, en haastig gooiden de jongens
het kleed over de tafel.

"Wat zijn jullie mooi!" zei Lineke, en ze keek naar haar eigen
wollen jurk, waarop de waterspatten duidelijk zichtbaar waren.

"We komen ook op visite!" antwoordde Hannie. "We hadden eerst al om
halfelf willen komen, maar Moeke zei dat 't niet beleefd was om zoo
vroeg te gaan, en 'k moest de groeten aan je Ma doen."

"Ma is ziek," verkondigde Tommy, Hannie strak aanstarend.

"O," zei Hannie, en Kees vroeg: "Wat zullen we gaan spelen?"

"Verstoppertje door 't heele huis," stelde Piet voor, "aftellen wie
hem is."

"Welnee, dat maakt immers veel te veel leven voor Ma!" en Lineke
keek hem verontwaardigd aan.

"Laten we dan aan Huug vragen wat voor leuks hij bedacht heeft,"
vond Eduard, "wil ik hem eens gaan halen?" Bep vertelde dat ze
meeging om eens te kijken hoe het met Maatje ging, en samen liepen
ze de kamer uit.

Na lang zoeken en roepen vond hij Hugo op zolder. "Ze zijn er!"
hijgde Eduard, "heb je wat bedacht?"

Hugo hield even op met timmeren. "Zeker, laat ze maar boven komen!"

"Waar, hier?"

"Ja natuurlijk!"

Eduard verdween om de anderen te waarschuwen.

Met veel lawaai stormden ze de trappen op, en lachend en elkaar
duwend kwamen ze op de zolder, waar Kees en Tommy dadelijk op de
ringen afvlogen en ieder aan een ring bleven hangen.

"Nou, wat had je nou?" vroeg Piet.

"Wel," zei Hugo langzaam, "ik dacht dat het wel leuk zou zijn om
comedie te spelen. 'k Heb aan Ma gevraagd of we de koffer met
verkleedgoed mochten gebruiken, en nu ben ik bezig hier in 't midden
een gordijn op te hangen." En tegen Hannie en Eduard: "Ken jullie
charades?"

Eduard had 't wel eens meer gedaan, maar Hannie nooit, en Piet zou
't uitleggen terwijl Hugo met Linekes hulp 't gordijn verder ophing.

Kees moest ook komen luisteren, maar hij had niet veel zin en bleef
lustig aan de ringen zwieren. "Is 't niet prachtig?" riep hij,
verrukt over de mooie toeren die hij uitvoerde, waar Tommy met
bewondering naar stond te kijken.

"Nou!" zei Piet, terwijl hij Broer, die groote kans liep een schop
te krijgen, een eindje achteruit trok, "een aap is er maar een
beestje bij, maar kom nou even hier, dan kun je 't ook hooren!" En
hij legde uit: "Je bent in twee partijen en één partij bedenkt een
samengesteld woord en in ieder tooneel moet een deel van 't woord
voorkomen en in 't laatste het geheel. De andere partij moet raden
en verder zul je 't wel zien."

En daarna werden de twee partijen gekozen, en Piet en Eduard bleven
met Hannie en Tom aan de eene kant van 't gordijn, terwijl aan de
andere kant het verdere vijftal aan 't bedenken ging.

Hugo's partij zou 't eerst vertoonen, en "taalboek" kozen ze, na
heel wat gefluister. 't Eerste tooneel was een troepje
"vreemdelingen," allereigenaardigst uitgedost, waarbij alleen de
costuums de toeschouwers zoo aan 't lachen maakten dat ze van "de
vreemde taal" niet veel verstonden. 't Eindigde met een "Good bye"
van Hugo. -- In 't tweede tooneel speelde Linekes boek de hoofdrol,
en Lineke zelf stelde een weerspannige dochter voor; ze vond die rol
niet bepaald benijdenswaardig, want de hardhandige "Papa" spaarde
haar ooren niet. -- Toen deelde Hugo mede, dat het derde tooneel een
school voorstelde, en het kijkende viertal kreeg een in lange
groen-zijden sleepjapon gekleede schooljuffrouw te zien, die
straffen uitdeelde aan een troepje ongelooflijk brutale kinderen.
"Kees Beekman" werd eindelijk in de hoek geduwd, omdat hij zijn
"taalboek" vergeten had.

"Laten we nu eens wat anders gaan doen," vond Piet, toen allebei de
partijen een paar keer aan de beurt waren geweest en 't hem begon te
vervelen.

"Ja," vond Hannie, "laten we nu eens echt comedie-spelen, er zijn
zulke leuke costuums, en dan met programma's!"

"Maar dan hebben we geen publiek!" bedacht Eduard.

"Welja!" riep Lineke opgewonden, "dan vragen we Pa om te kijken, en
misschien is Ma vanmiddag ook wel wat beter, en Trijntje, en Kreek
als hij er is!"

"Een uitgelezen publiek!" spotte Hugo; "maar in ieder geval spelen
we toch nooit allemaal tegelijk, en dan kunnen de anderen
meekijken."

"Mogen wij ook meedoen?" vroeg Bep onvoorzichtig, want Hugo had al
een paar keer gedreigd haar en Broertje naar beneden te zullen
sturen als ze hun mond niet hielden. "Zoo lang jullie niet lastig
zijn wel!" beloofde hij.

En toen bedachten ze dat ze nu ook een beter tooneel moesten hebben
en de groote jongens haalden 't kamerschut van beneden. 't Gordijn
kon prachtig als scherm dienst doen.

"Wat moeten we nu opvoeren?" vroeg Lineke, en Hannie, die de inhoud
van de koffer nog eens onderzocht had, riep: "O, ik weet iets
vreeselijk leuks, we moeten 'De schoone slaapster in 't bosch' doen,
er zijn zulke prachtige prinsen- en prinsessecostuums bij, en dan
nemen we het tooneel waar ze allemaal in slaap vallen, we hebben 't
vroeger eens opgevoerd, en dan zingen we achter de schermen, en
...."

"Achter ~het~ scherm," viel Piet in de rede.

"Nou, achter het scherm dan."

"Nou, en verder?" --

"Nou, verder niks," besloot Hannie nuchter.

Ze lachten allemaal, en toen hoorden ze beneden de bel luiden om te
komen koffiedrinken.

De Kapitein zat ze al op te wachten, en met opgewonden kreten werd
hij begroet.

"Meneer, we hebben zoo'n pret!"

"Zoo, jongen, dat doet me plezier!"

"Pa, we hebben charades gedaan!"

"En we hebben alles geraden!"

"En nu gaan we echt comediespelen!"

"Komt u ook kijken, Oom?"

"We doen 'de schoone ....'" maar een hand werd plotseling op
Beppie's mond gelegd. "St, niet zeggen, 't blijft een verrassing!"

Piet beloofde dat hij programma's zou maken met zijn drukpersje, en
Hugo wilde strooken papier op 't kamerschut prikken, waarop stond
wat 't tooneel voorstelde.

"En nu weet ik nog wat leuks!" riep Kees.

"Wat dan?"

"Dat zal ik straks wel zeggen!"

"Oom, mag ik uw sabel hebben?"

"Mijn sabel? Waarvoor?"

"Ook voor vanmiddag!"

Oom Tom trok een bedenkelijk gezicht. "Daar moet ik eerst nog eens
over peinzen, hoor! Zoo'n gevaarlijk moordwerktuig!"

De koffietafel duurde niet heel lang vandaag, want ze wilden
allemaal graag weer zoo gauw mogelijk naar boven gaan. Lineke, die
aan het spreekwoord van de slapende honden, die je nooit wakker
moest maken, dacht, vroeg maar niet of er nog afgewasschen moest
worden.

Boven begonnen ze weer druk te beweren, telkens door elkaar pratend.
"We moeten 'Asschepoetster' ook doen!" "Ja, en 'Sneeuwitje!'"

"Allemaal tooneelen en voorstellingen uit bekende sprookjes!"

"Ik wil Klein Duimpje zijn!"

Piet trok Hugo op zij.

"Moeten we nu allemaal van die sloome sprookjes doen?" vroeg hij.

Hugo haalde zijn schouders op. "Och, laten we dat nou maar goed
vinden!" zei hij, "dit kennen ze tenminste allemaal, en ze vinden 't
leuk!" En tegen Lineke en Hannie, die er over kibbelden wie
Sneeuwitje moest zijn: "Zeuren jullie nu niet, en laten we nu eerst
de costuums voor de schoone slaapster passen. Lineke is natuurlijk
de schoone slaapster, want Hannie moet zingen. Ik zal 't gordijn
open en dicht schuiven, en moet de rest hof houding zijn?"

"Ja, één koning, en dan verder pages en zoo."

En het gegrabbel in de koffer begon weer, tot ze allemaal in een
passend costuum gestoken waren. En toen moest er een troon gemaakt
worden, en voor de prinses werd een stoel gehaald. En Hannie zong
achter het scherm, nadat koning, prinses en hof houding zich in
schilderachtige houding hadden neergevleid, van de "doodstilte, die
voortaan in het slot zou heerschen."

"Slot!" grinnikte Piet, en toen begon hij hard te snurken. Alle
edellieden schudden opeens van het lachen.

"Laten we nu Sneeuwitje spelen!" riep Kees, toen 't lied uit was,
"dan kunnen de dwergen capes omdoen en de puntmutsen opzetten, en
wij hebben thuis nog een echt dwergenpakje!"

"Heb je dan een sleutel?" vroeg Eduard.

"Nee, maar dat geeft niet, we kunnen over het plat klimmen!"

Eduard weifelde. "Is dat niet gevaarlijk?"

"Gevaarlijk? Welnee, er is niks aan! Toe, ga nou gauw mee, zij
willen toch eerst Asschepoetster doen en dan kunnen wij 't in die
tijd halen." En Eduard meetrekkend liep hij de trap af.

"Zouden we die mooie pakjes niet eerst uitdoen?"

"Maar niet doen," vond Kees, "we moeten ze straks toch weer
aantrekken."

Op de meisjeskamer schoven ze 't raam op, en in een wip stond Kees
op 't glibberige plat. Eduard klom hem achterna. 't Viel hem niet
mee; tusschen de twee schuinafloopende platten was een ruimte van
zoowat een halve meter, waar Kees overheen moest, en eigenlijk vond
Eduard 't een griezelige tocht.

"Je moet me een hand geven," zei Kees, en voorzichtig liep hij langs
de muur over 't plat, terwijl Eduard zich met zijn andere hand aan
de vensterbank vasthield. Bij 't raam van zijn eigen kamer deed Kees
vergeefsche moeite om 't op te schuiven. "Je moet me komen helpen!"
riep hij.

"Wacht dan even!" riep Eduard terug. Hij had bedacht dat 't zeker
minder gevaarlijk zou zijn als ze wat meer houvast hadden, en van
beneden haalde hij Linekes springtouw, dat hij stevig aan een van de
bedden vastbond. Toen, met 't eind van het touw in zijn hand liep
hij naar Kees toe, en samen schoven ze 't raam in de hoogte.

't Viel Eduard ineens op hoe gek ze daar met hun tweeën stonden, in
hun riddercostuums op 't natte plat in de regen, en toen Kees naar
binnen geklommen was ging Eduard op de vensterbank zitten, telkens
met zijn laarzen tegen den muur schoppend. Wat zou Vader lachen als
Vader hem hier zag zitten! Of zou Vader 't gevaarlijk vinden? Och,
welnee, wat was hij toch flauw, en hij had Vader immers beloofd
moedig te zullen zijn! Maar dit was zeker niet de moed die Vader
bedoelde, en hij had Vader óok beloofd voorzichtig te zijn;
voorzichtig was 't heelemaal niet! En als die jongen van negen jaar
nu een ongeluk kreeg was 't zijn schuld, want hij was al twaalf, en
hij had verstandiger moeten zijn!

"'k Heb 't hoor!" riep Kees vanuit de kamer, en hij hield het
rolletje in de hoogte.

"Maak dan maar gauw voort!" en Eduard haastte zich zóó, dat hij,
toen Kees weer op 't andere plat stond en hij 't rolletje naar hem
toe wilde ballen, te ver gooide, en 't heele dwergenpak kwam in den
tuin terecht.

"Laat maar," zei Eduard, "'k zal 't straks wel even halen!" en zich
vasthoudend aan het touw liep ook hij weer terug. -- Hij was blij
toen ze allebei weer in de kamer stonden.

Voor de tweede maal holde hij de trappen af en zocht in den tuin de
verschillende kleedingstukken bij elkaar, want 't rolletje was
natuurlijk uit elkaar gevallen. En gauw plukte hij een paar
primula's en wat grasjes, om Bep in haar handje te geven als ze
straks voor Roodkapje speelde.

"Waar zitten jullie toch?" vroeg Lineke ongeduldig, toen ze
eindelijk weer boven kwamen, "we wachten al een uur op jullie!" En
Broertje vertelde, dat hij Klein Duimpje was geweest, en dat hij
Pa's groote kaplaarzen had mogen aanhebben.

"Maar dit is allemaal groote repetitie," zei Hugo, "nu Sneeuwitje en
Roodkapje nog, en dan gaan we Pa en zoo roepen."

"Vijf tableaux is ook eigenlijk genoeg," vond Piet. Van 't
sabeltooneel hadden ze moeten afzien, want Bep wilde niets van
Blauwbaard weten, en tot Roodkapje was ze alleen maar te bewegen
geweest als de wolf er niet bij te pas kwam.

Piet hoefde verder niet meer mee te spelen, en terwijl Hugo de
anderen commandeerde en vertelde waar ze allemaal zitten moesten,
schreef hij de programma's vast en zocht beneden een doosje
Bengaalsche lucifers op. -- 't Drukpersje was nergens te vinden
geweest. -- Eindelijk riepen ze van de zolder dat alles klaar was,
en Piet ging 't publiek halen. -- Alleen de Kapitein kwam mee naar
boven; Tante Lina was wel opgestaan, maar had nog niet veel lust om
de heele vertooning bij te wonen, en beloofde, straks misschien nog
even te komen. --Trijntje beweerde dat ze niet van haar eten af kon,
en Kreek was er niet.

"Kinderen, wat is 't hier koud!" zei Oom Tom toen hij op zolder
stond. Hugo zette een stoel voor hem neer en gaf hem een programma.
"Wacht u nu maar even, zoo meteen zult u 't wel warm krijgen!" zei
hij, en zijn hoofd om het gordijn stekend: "Ben je klaar, Piet?"

"Wacht even!" fluisterde Piet, die juist de koningsmantel omgegooid
had, en de kroon opzette: "Nou, vooruit maar!"

En met een plechtige beweging schoof Hugo 't gordijn open.

De Kapitein had even moeite niet hardop te lachen, maar toen 't
zingen begon keek hij weer ernstig, en heel aandachtig luisterde hij
tot 't lied uit was.

"'t Is heel mooi!" verklaarde hij, en de kleinste slapende page werd
opeens wakker en vertelde dat er nog meer kwam.

Achter 't dichtgetrokken gordijn volgde een druk gefluister en
geschuifel om 't Asschepoetster tableau voor te bereiden, en Oom Tom
kreeg gezelschap, want deze keer waren er maar drie spelers,
Asschepoetster, de Prins en de Fee, die door Bep, Tom en Hanny
voorgesteld werden.

Alles liep best van stapel, en directeur Hugo kon tevreden zijn.
Piet streek zijn Bengaalsche lucifers af, en na ieder tableau kwam
een luid applaus; juist had Hugo voor de laatste voorstelling 't
gordijn opengeschoven toen ze een zachten stap op de trap hoorden.
't Was Tante Lina, die naar boven kwam. "Hallo!" riep Piet, en even
holden ze allemaal door elkaar om plaats te maken.

't Kleine Roodkapje, dat voor 't kamerscherm stond, wachtte tot ze
allemaal weer zaten. Toen, na een "toe maar!" van Hugo, begon ze te
vertellen; duidelijk klonk het hooge stemmetje over de zolder.

"Ik ga naar Grootmoeder toe, om haar te brengen wat ik hier in mijn
mandje heb.

[Illustratie - 14_roodkapje.jpg]

Het zijn wafels, maar die kunnen jullie niet zien omdat ze onderin
zitten, en een leege wijnflesch, maar we doen net of die vol is."
Even keek Bep met een heel ernstig gezicht naar de lachende
toeschouwers, toen vervolgde ze: "Ik ben ook heelemaal niet bang
voor de wolf, want die is er niet, en o ja, deze bloemen zijn
eigenlijk ook voor Grootmoeder, maar die wou ik nu maar aan Maatje
geven!" En toen holde ze naar haar Moeder toe en klom op haar
schoot.

"Dat 's ook wat!" zei Hugo, die dit niets geen gepast slot vond,
maar de andere kinderen klapten zoo hard dat er verder geen woord
tusschen te krijgen was.

Tante Lina vond dit slot mooier dan ze het hadden kunnen bedenken.

"En gaan jullie nu mee naar beneden om een glaasje limonade te
drinken?" vroeg ze, Bep op den grond zettend.

In vliegende haast werden de mooie pakjes uitgeschopt, want ze
verlangden nu opeens allemaal weg te komen van de rommelige zolder,
waar een benauwde lucht van afgebrande Bengaalsche lucifers hing. --

"Vond u 't mooi?" vroeg Eduard, toen ze de trap afgingen.

"Zeker," zei Tante Lina, "wat ik gezien heb vond ik heel aardig!"

En de Kapitein verklaarde dat hij zich bepaald dol geamuseerd had.




XI.


"Heb je nu eigenlijk gestudeerd of niet?" vroeg Mijnheer Hofman
ontevreden, want Eduard stond op een geweldige manier te knoeien en
hakkelde nu al voor de derde maal in een etude die hij de vorige
week al had moeten kennen.

Eduard keek van Mijnheer Hofman naar Theo, en van Theo naar zijn
viool.

"Jawel meneer!" zei hij toen.

"Hoeveel keer?"

Eduard zweeg.

"Nu, hoeveel keer heb je gestudeerd?"

"Drie keer!" klonk het zachtjes.

"Zoo, en dat vond je zeker voldoende, he? Verbeeldde je je nu heusch
dat je die etude kende? Ik wil je dan wel vertellen dat 't naar
niets lijkt! Vroeger kon ik tenminste merken dat je behoorlijk
gestudeerd hadt, maar 't is de laatste keeren al heel treurig! Je
staat te knoeien of je nog nooit een viool in je handen hebt gehad,
en dat is nu een jongen die bijna drie jaar les heeft!"

"Er was zoo weinig tijd!"

"Ja natuurlijk, dat kennen we! Zwijg nu alsjeblieft maar en speel de
sonatine!"

De jongens verwisselden de muziek en Eduard begon te spelen.
Vanmorgen voor hij naar school ging had hij de sonatine nog gauw
even een paar keer geprobeerd, maar hij wist heel goed dat hij er
niet veel van kende.

De eerste regels vielen hem mee, 't ging vrij goed, maar verderop
waren een paar moeilijke loopjes, en daarna raakte hij zoo in de
war, dat Mijnheer Hofman het al gauw mooi genoeg vond en hem
vertelde dat hij wel kon ophouden. "Berg je viool nu maar weg," zei
hij boos, "en dan zullen we zien of je er de volgende week meer van
kent. -- Theo, wil jij de sonatine spelen alsjeblieft?"

Theo bracht het er nogal goed af, maar Eduard wilde er niet naar
luisteren. Vervelend gezanik ook, om hem zijn viool te laten
wegbergen; Theo maakte ook wel fouten; je moest het ook altijd even
prachtig kennen, en hij kon 't toch niet helpen dat Hofman vandaag
uit zijn humeur was. -- Zoo vreeselijk slecht was 't niet eens
gegaan, maar omdat hij nu had verteld dat hij maar driemaal
gestudeerd had moest Hofman ook op alles vitten. Maar als die malle
vent soms dacht dat 't hem schelen kon, had hij het toch glad mis!

En Eduard probeerde zoo onverschillig mogelijk te kijken en staarde
strak naar buiten, steeds met zijn knokkels op de vioolkist tikkend,
totdat Theo eindelijk klaar was met spelen en Mijnheer Hofman opgaf
wat ze voor de volgende week te doen hadden. Toen konden ze hun
jassen aantrekken en naar school gaan.

[Illustratie - 15_vioolkisten.jpg]

"Flauwe aardigheid," was 't eerste wat Eduard mopperde, nadat de
voordeur achter ze dichtgevallen was.

"Wat flauwe aardigheid?" vroeg Theo.

"Nou, van Hofman natuurlijk!"

Theo keek Eduard eens even schuins aan en begon te lachen. "Nou, je
kende er dan toch ook eigenlijk wel een bar schijntje van, als ik 't
zeggen mag!" beweerde hij.

"Zeker mag je 't zeggen!" zei Eduard kwaad, "als jij Hofman geweest
was had je me zeker dadelijk naar huis gestuurd!"

"Wees nou niet zoo, flauw!"

"Flauw? 'k Ben niet flauw, jij bent flauw!"

"Nou ja, maar heel veel gestudeerd had je toch ook niet!"

"Dat zei 'k immers al!"

"Jawel. -- Maar 't was toch zeker geen drie keer?"

"Waarom niet?"

"Zoo maar. Je zei 't net of je dacht: drie keer vind ik wel zoowat
het minste dat ik zeggen kan!"

Eduard zweeg even. "Maandag heb ik een kwartiertje gestudeerd," zei
hij toen, "en Woensdag had ik juist mijn viool gekregen en toen was
er net iets anders, 'k weet niet meer wat, nou, en vanmorgen voor 'k
naar school ging heb ik de sonatine nog eens gespeeld."

Theo antwoordde niet.

"Jij moest maar eens bij een Oom en Tante en zes nichtjes en neefjes
logeeren, dan zou je eens zien hoe hard je werken kon!" vervolgde
Eduard, verwoed tegen een steentje schoppend, en Theo aanziende:
"Zeg nou eens, wat zou jij tegen Hofman gezegd hebben?"

"Dat weet ik niet," zei Theo, nadat hij even gefloten had, "ik zou
't misschien ook wel gezegd hebben, hoor!"

"Vind je 't erg gemeen?"

"Gemeen? Och ja, natuurlijk is 't gemeen, maar dat bedenk je meestal
pas achteraf."

"Ja, dat is lam genoeg!" Eduard zuchtte. "'t Is net of 't me nu
niets meer zou kunnen schelen om te zeggen dat ik maar ééns
gestudeerd had. Hij was toch al woedend, en een beetje meer of
minder is dan toch zoo erg niet!"

"Als je nu maar maakt dat je 't de volgende week kent," besloot
Theo. "Wanneer 't sonatineboek uit is krijg ik als 'k twaalf word
een fiets, heeft Pa beloofd!"

"Krijg je ook een fiets? Wat moppig!" riep Eduard, want door dit
nieuwtje was hij opeens de narigheid van de vioolles vergeten. "Wat
zullen we dan van de zomer leuk samen kunnen rijden, zeg!"

"Nou, fijn!" vond Theo, "een Fongers, leuk he?"

"Ja, mijne is een Humber, hij staat nog thuis, maar zoo gauw als het
mooi weer wordt mag ik hem gaan halen!"

En ze hadden 't nog druk over de fietsen toen ze eindelijk de school
inliepen en Theo met een "Nou dag!" naar zijn eigen klas ging.

Fransche themaschriften terug! Eduard schoof in zijn bank en sloeg
't schrift open. Met schrik keek hij naar de elf fouten en naar het
"slecht, overmaken", dat in groote blauwe letters onder aan de
bladzijde stond. Afschuwelijke thema ook! 't Was een echte
ongeluksdag vandaag, eerst die ellendige vioolles, en nu dit weer!

En ongeduldig stopte hij 't schrift in zijn lessenaar toen om twee
uur de bel luidde.

  -----

"Ziezoo, dat hebben we alweer gehad!" en Tante Lina leunde
achterover in haar stoel. 't Was een roezemoezig half uurtje geweest
na 't eten, maar zooeven waren de twee jongsten door de juffrouw mee
naar boven genomen, en een oogenblikje genoot Tante van de rust, nu
de twee schel en helder boven alles uit klinkende kinderstemmetjes
niet meer gehoord werden.

Broertje had voor 't eerst ook mee mogen spelen vanavond, en met
gesloten oogen dacht Tante Lina nog even aan het opgewonden
gezichtje en de drukke bewegingen van 't kleine ventje. Maar toen
viel haar iets in, en glimlachend keek ze Oom Tom aan en zei: "Die
jongste zoon van jou zal anders een beste worden!"

"Hoezoo?" vroeg de Kapitein, die 't zich in een groote leuningstoel
gemakkelijk gemaakt had, en juist een sigaar aanstak.

"Wel, vanmiddag nam ik hem mee uit, 't was mooi weer, en voor we
naar huis gingen liep ik nog even 't plantsoen door. Opeens zag ik
Kolonel Durand naar mij toekomen; hij maakte een praatje en begon
toen notitie te nemen van Broer, die hem met zijn groote blauwe
oogen strak stond aan te staren. 'Hoe heet je wel, vent?' vroeg hij,
en Broer verklaarde heel ernstig dat hij Willem Cornelis Verhey
heette, maar verder verkoos hij heelemaal geen antwoord meer te
geven, en toen Kolonel Durand eindelijk wegging en vroeg of hij een
hand kreeg hield Broer stijf zijn handen op zijn rug en zei niets
anders dan 'Ik doet het niet!'"

De Kapitein lachte. "Dan legde je met dat jongemensch meer eer in!"
merkte hij op, naar Piet wijzend, en Tante Lina vertelde nog aan
Eduard en Lineke hoe Piet als jongetje van een jaar of vier met alle
officieren beste maatjes was, en als ze hem vroegen wat hij worden
moest, altijd antwoordde "Generaal!" "Och, 't was zoo'n lieve
jongen, he?" besloot ze, op één na haar oudsten zoon op den schouder
kloppend.

"Je zou 't nu niet meer van hem gelooven!" zei de Kapitein droogjes,
en Lineke zong zachtjes:

  "Zeg eens, ken je onze Piet?
  Och, da 's jammer, ken je 'm niet,
  Och, hij was zoo'n lieve jo...."

Een harde klap op haar wang van Tommy deed haar plotseling ophouden,
en half verbaasd, half verschrikt vloog Lineke van haar stoel, om de
beleediging met de rente terug te betalen. Maar haar Moeder hield
haar tegen, en de Kapitein vroeg streng: "Tommy, waarom sla je
Lineke?"

Tommy gaf geen antwoord, en schopte met zijn laars tegen de
tafelpoot, maar toen zijn Vader opstond en naar hem toe kwam, schoof
hij haastig naar den anderen kant van de kamer.

"Tommy, kom onmiddellijk hier!"

Maar Tommy, die zich, zoolang hij buiten 't bereik van den Kapitein
was, nog veilig voelde, zei met een ondeugend gezicht: "Ik doet het
niet!"

"Doe je het niet?"

"Nee!"

Zonder verder nog iets te zeggen ging de Kapitein op hem af; nog
eenige oogenblikken deed Tommy vergeefsche moeite om te ontkomen,
toen voelde hij zich stevig bij den kraag gepakt. "Waarom heb je
Lineke geslagen?"

"Omdat ze zoo gemeen deed!" riep Tommy half huilend.

"Gemeen?" vroeg zijn Vader, zich even bedenkend wat Lineke gedaan
had, dat de boosheid van haar broertje zoo had opgewekt: "Wat deed
ze dan?"

"Ze zong over Piet!"

"Was dat alles? Maak je daar nu zoo'n scène om? Begreep je nu niet
eens dat dat gekheid was?"

Tommy zweeg.

"Zeg nu maar dadelijk tegen je zusje: 'Het spijt me dat ik je
geslagen heb,' en laat het dan uit zijn alsjeblieft."

Maar Tommy verroerde zich niet en herhaalde alleen zijn ondeugend:
"Ik doet het niet!"

Tante Lina wenkte Oom Tom, den kleinen jongen verder aan zijn lot
over te laten, en stuurde de andere kinderen de kamer uit. "Neem de
kaarten maar mee en ga in de leerkamer een spelletje doen!"

Langzaam verdween het drietal, om even later in de leerkamer te gaan
"banken", tot groot ongenoegen van Hugo, die zat te werken, en met
't gezelschap dat hij kreeg alles behalve ingenomen was; zuchtend
besloot hij, dan maar liever mee te doen; de fiches werden verdeeld,
en Eduard, die de bank hield, schoof ze ieder een kaart toe, met een
luid "opzetten!"

"'k Ga nog lang niet naar bed!" verklaarde Lineke met een kleur van
plezier, toen haar bakje met fiches steeds voller werd.

Aan Tommy dachten ze niet meer, totdat ze hem om kwart voor acht
weer in de gang hoorden, hard gillend, en steeds herhalend: "Ik doet
het niet!"

"Ma zal wel spijt hebben dat ze dat verhaal over Broertje verteld
heeft!" merkte Piet lachend op.

Een kwartier daarna kwam Tante Lina de leerkamer binnen om Eduard en
Lineke naar bed te sturen. 't Was Linekes tijd, en Eduard moest ook
maar eens vroeg gaan slapen, 't was al een paar avonden achter
elkaar erg laat geworden, en hij was vanmiddag aan tafel zoo stil
geweest, zeker een beetje moe.

"He Ma, nog even! 'k Heb nu juist zoo'n mooie kaart!" zeurde Lineke,
en Eduard zei dat hij juist heelemaal niet moe was; maar Tante
Lina's geduld was door 't gezanik met Tommy vrijwel uitgeput, en met
een "'t Is nu mooi geweest!" konden ze gaan opruimen. Langzaam
werden de fiches weer in de doosjes gestopt, en na nog wat lachen en
onzin praten gingen ze eindelijk naar boven.

't Licht brandde nog in de kamer van de kleine jongens, Tommy scheen
nog steeds niet in bed te zijn, en duidelijk hoorde Eduard nog zijn
boos: "ik doet 't niet." En toen hij zelf al uitgekleed was hoorde
hij de juffrouw pas naar beneden gaan. Even keek hij om de deur;
alles was nu donker, ook in de meisjeskamer. Maar stil was 't nog
niet geworden, en Eduard lag er in bed naar te luisteren hoe Tommy
nog maar steeds bleef doorschreeuwen en eindelijk zelfs 't portaal
opkwam om over de trapleuning hangend nog eens hard naar beneden te
roepen dat hij 't niet deed.

Wat zou hij nu toch eigenlijk niet willen doen? Hield die vervelende
jongen zijn mond nu toch maar! Net of je zoo kon slapen!

Daar ging opeens beneden haastig de deur open en dicht, en een
driftige stap kwam naar boven; Eduard hoorde duidelijk dat het Oom
Tom was --wat zou er nu gebeuren? Een zacht geritsel op 't portaal
-- Tommy was zoodra hij zijn Vader hoorde aankomen naar zijn bed
gevlucht.

Eduard voelde zijn hart kloppen en met wijd open oogen bleef hij
liggen luisteren. Oom Tom liep langs zijn deur naar de kamer van de
kleine jongens, en begon daar heel kwaad tegen Tommy te praten
--Eduard verstond het niet, maar wel kon hij duidelijk de klappen
hooren, die toen volgden, en Tommy's huilend geroep: "Ik zal wel
gaan slapen!"

Arme Tommy! Hij was wel vreeselijk ondeugend en vervelend geweest,
maar hij riep nu toch al dat hij zou gaan slapen en 't duurde zoo
lang! Oom Tom was toch ook wel vreeselijk streng; Vader was ook wel
streng, maar héél anders, en zóó zou Vader nooit gedaan hebben!
Tenminste .... ja, toen! 't Was nu al meer dan een jaar geleden, ze
waren samen aan 't koffiedrinken en weer hoorde hij Vaders stem
vragen: "Wel, hoe was 't vanmorgen? Ging 't uit 't hoofd rekenen
goed? Hoeveel sommen had je?" En weer hoorde hij zichzelf haastig
antwoorden: "vijf Vader." -- Dadelijk kreeg hij spijt toen hij 't
gezegd had: 't waren er maar vier geweest, maar hij had de laatste
keeren al altijd moeten vertellen dat 't onvoldoende was, en dan had
Vader altijd zoo teleurgesteld gekeken, want ja, 't was dikwijls
zijn eigen schuld als hij een som fout had, als hij middenin vergat
verder te rekenen of zoo -- maar vier of vijf maakte toch niet zoo'n
groot verschil -- hij had 't eerst nog willen vertellen voor hij
naar school ging, maar Vader had verder aldoor over andere dingen
gepraat en was toen al heel gauw naar de fabriek gegaan .... Dien
middag was Vader hem 's middags van school komen halen, zooals hij
wel meer deed, en Vader had met Mijnheer Snijders staan praten -- en
duidelijk herinnerde Eduard zich hoe Vader toen naar hem gekeken
had, hoe Vader toen met hem naar huis gegaan was, hard loopend en
steeds zwijgend, hoe hij zelf Vader telkens even schuins aangezien
had, zonder iets te durven zeggen ....

En ook wist hij nog heel goed wat er gebeurd was toen ze eindelijk
thuiskwamen; hoe Vader hem heel kortaf vertelde dat hij mee moest
gaan, naar Vaders eigen kamer, en wat Vader hem daar vroeg: of hij
dan heelemaal vergeten was hoe vreeselijk boos Vader werd als hem
iets verteld werd dat niet waar was; of hij er dan heelemaal niet
aan gedacht had hoe naar Vader het zou vinden, om te merken dat zijn
eigen jongen hem voorgelogen had, en of hij wel wist wat hij nu
verdiende?

Dát was de eenige keer geweest.

En nu? Wat had hij vanmiddag gedaan? Wat had hij tegen Mijnheer
Hofman gezegd? Hoeveel keer had hij er wel bij gelogen dat hij
gestudeerd had? Dit was véél erger dan die ééne som! Wat zou Vader
wel zeggen als hij dát wist! Als Vader hem gehoord had vanmiddag,
hoe zou hij Vader tegengevallen zijn! Een gemeene jongen was hij, en
veel meer dan Tommy had hij verdiend wat zijn kleine neefje zooeven
gekregen had --

Maar niet van Oom Tom -- dat mocht alleen Vader zelf doen!

En Eduard draaide zich om en drukte zijn gezicht zoo stijf in 't
kussen dat hij bijna geen adem kon halen -- och, kwam Vader maar!




XII.


"Zeg Kerner!" klonk het zachtjes.

"Nou?"

"Wacht even, hij kijkt!"

Mijnheer Snijders zag zoekend de klas rond. "Van Hamel, wil jij de
gebergten Van Zwitserland eens komen aanwijzen?" En Van Hamel schoof
zijn bank uit om langzaam naar voren te komen.

"Zeg Kerner!" herhaalde dezelfde fluisterende stem. Eduard leunde
zoo ver als hij durfde achterover en draaide zijn hoofd half opzij,
om geen woord te verliezen van wat zijn achterbuurman te zeggen had.

"Wil je een stukje drop hebben?"

"Jawel."

"Nou, steek je hand dan uit. -- Voorzichtig, doe nou niet zoo sloom,
straks ziet hij het!"

Een kleverig stukje drop werd tusschen Eduards vingers geduwd.

"Ik heb niks geen zin om op te letten!" ging de stem achter hem
voort.

Eduard maakte van een oogenblik dat Mijnheer Snijders naar 't bord
keek gebruik om 't stukje drop in zijn mond te stoppen.

"Ik ook niet; 'k verveel me dood."

"Dat taaie Zwitserland ook."

"Net zoo taai als die drop van jou."

"Wat?"

"Ik zeg dat 't net zoo taai is als die drop van jou, je tanden
blijven er in kleven!"

"Kerner, je zit aldoor te praten, je hebt een aanteekening! Wilkens,
kom jij de rivieren aanwijzen!"

"Natuurlijk doe ik 't weer," mopperde Eduard. "Net of je in je
eentje kan praten!" en Meertens fluisterde hem in dat dat zijn straf
was, omdat hij zijn drop voor taai had uitgescholden. "Wil je soms
nog een stukje?"

"Nee, dank je feestelijk!"

"Nou, niet of graag!"

"Meertens, houd nu onmiddellijk op met dat gepraat!" viel Mijnheer
Snijders uit, die aldoor in dezelfden hoek hoorde fluisteren;
"Kerner, kom jij voor de kaart en wijs de rivieren nog eens aan!"

Eduard stond op, zijn handen in zijn zakken, liep tusschen de banken
door, en begon voor de klas de verschillende rivieren op te noemen,
telkens even wachtend om 't lastige stukje drop achter zijn kiezen
te duwen.

"Wat eet je toch eigenlijk?"

Eduard keek verschrikt op. "Een stukje drop," zei hij toen.

"Waarom? Ben je verkouden?" en toen Eduard geen antwoord gaf, nog
eens, ongeduldig: "Geef me antwoord, ben je verkouden?"

"Nee meneer."

"Heb je drop meegebracht?"

"Nee meneer."

"Heb je het gekregen?"

't Was doodstil in de klas.

"Heb je het gekregen?"

Alle jongens keken en luisterden, maar Eduard bleef zwijgen.

"Heel goed," besloot Mijnheer Snijders, "je verkiest dus geen
anwoord te geven. Ga nu maar naar je plaats, om twaalf uur kun je
schoolblijven."

"Daar bof je bij!" fluisterde Meertens, toen Eduard weer in de bank
schoof, "'n taaie boel, he?"

Maar Eduard was niet meer in de stemming om door te praten, en
schoof met een kwaad gezicht zijn elleboog op de bank.

"Wil je soms een turf hebben?" vervolgde Meertens, en hoe boos
Eduard ook wilde kijken, toch kon hij niet laten even te lachen.

"Kerner, doe die elleboog weg!"

"Ook al goed!" mompelde Eduard, en onverschillig langzaam trok hij
zijn arm weg en bleef schuin in de bank hangen.

Mijnheer Snijders keek nog even naar hem, maar liet hem verder stil
zitten.

"We zullen voortgaan met de les; Van Effen, het het is jouw beurt!"
Toen om twaalf uur de bel gegaan was en de andere jongens weg waren
liet Mijnheer Snijders Eduard bij zich voor de klas komen.

"Kerner, wilde je deze zomer nog toelatingsexamen voor het gymnasium
doen?"

Eduard knikte van ja.

"Zoo, nu, dan wilde ik je eens even het volgende zeggen: ik heb van
de week de rapporten opgemaakt, die jullie vóór de Paaschvacantie
zult krijgen, en ik heb je voor Fransche taal een 4 en voor rekenen
een 3 gegeven. Het werk dat je tegenwoordig inlevert is bepaald
slecht, en je huiswerk is eigenlijk gezegd beneden alle critiek; en
het ergste is, dat het niets dan luiheid van je is; als je je
werkelijk inspant kun je heel goed werken, maar van de fouten die je
maakt is het grootste gedeelte slordigheid en onattentie, en ik heb
je voor vlijt dan ook niet meer dan een 4 kunnen geven."

Eduard luisterde met zijn handen op zijn rug, en aldoor keek hij
naar den grond.

"Je vader zal het zeker wel heel plezierig vinden als je hem dat
schrijft!"

Stijf kneep Eduard zijn vingers tegen elkaar.

"Ik waarschuw je nu nog eens voor de laatste keer, 't is vandaag 3
April, je hebt nog ruim drie maanden tijd, maak dat alles zoo gauw
mogelijk beter wordt en probeer in de Paaschvacantie de tijd die je
verknoeid hebt in te halen. Je begrijpt wel, dat er, als het laatste
rapport zoo is als dit, van examen doen niets komt! Ziezoo, denk
daar nu maar eens goed over, en nu kun je naar je plaats gaan en
voor je gepraat en je koppigheid vanmorgen de aardrijkskundeles nog
eens uitschrijven."

Haastig begon Eduard, met een krassende griffel; een 4 voor Fransch
en een 4 voor vlijt en een 3 voor rekenen! 't Was ook allemaal zoo
ellendig lastig en vervelend! En dan dat toelatingsexamen nog! Vader
rekende er vast op dat hij er door zou komen! De Rijn, de Rhône, de
Aar, de Reuss, de Limath .... En nu kwam hij natuurlijk weer veel te
laat voor de koffie ook! De Sint Gothard, de Simplon .... had hem
tenminste best een 4 voor rekenen kunnen geven, 't was op 't vorige
rapport ook een 4 geweest! De Jungfrau .... Vooruit, klaar, streep
er onder! --

"Zie je wel dat je 't wel weet?" vroeg Mijnheer Snijders, toen hij
't nagekeken had.

"Nou ja, aardrijkskunde!" Eduard haalde zijn schouders op.

"Ja, maar 't andere kun je ook wel! Heusch, span je nu eens in!
Begin nu eens met te maken dat er geen enkele fout in de Fransche
thema voor morgen zit! En ga nu maar gauw weg, dag Kerner!"

Eduard haastte zich niet om thuis te komen. Even holde hij tot hij
de straat uit was, toen bleef hij met aandacht bij den singel staan
kijken; een troepje jongens was er aan 't spelen op een vlot, dat
met een stevig touw aan den kant vastlag. Telkens klonk een luid
gejuich als een van de jongens met een flinke sprong op 't vlot
terecht kwam, en geen van 't troepje scheen zich er aan te storen
dat bij 't daarop volgende geschommel de klompen vol water liepen.
Wat zou 't ze ook kunnen schelen! Zij hoefden geen akelige Fransche
thema's te maken, en toelatingsexamen voor 't gymnasium hoefden ze
ook niet te doen!

Met een harden schop tegen een kiezelsteentje liep Eduard verder.

Een 4 voor vlijt! Verbeeld je! En een 3 voor rekenen! Nou ja,
rekenen kon hij nou ook eenmaal niet, en dat zou hij wel nooit
leeren ook! Maar die 4 voor vlijt was onzin! Dat was zeker om
vanmorgen; net of je altijd maar hetzelfde uitgestreken gezicht kon
zetten! En natuurlijk had hij moeten schoolblijven, en Meertens, die
begonnen was, kon stilletjes naar huis gaan. Die kwam er altijd goed
af, en hij kreeg er de standjes voor! En die cijfers moest hij nu
aan Vader schrijven! Wat zou Vader 't ook lam vinden! Misschien kwam
't rapport ook wel te laat om 't nog te schrijven, Oom Tom had
gezegd dat wanneer hij na de volgende week nog schreef Vader de
brief toch niet meer zou krijgen. Dan moest hij 't vertellen als
Vader terug was!

Eduard liep de stoep op en trok hard aan de schel.

Vervelende boel hier ook al! Was hij maar weer goed en wel thuis!

Trijntje deed de deur open, brommend over 't malle gebel, maar
Eduard liep haar zonder iets te zeggen voorbij en hing zijn pet aan
de kapstok.

"Edu!" en Lineke kwam de huiskamer uithollen.

"Wat is er?" vroeg Eduard op alles behalve beminnelijke toon.

[Illustratie - 16_humeurig.jpg]

Lineke bleef voor hem staan. "Wat heb je?" vroeg ze.

"Ik? Ik heb niks!" 't Klonk dreigend. "Wat heb jij?"

"Ik wou je alleen maar vragen of je mij wilde leeren fietsen!" zei
Lineke verontschuldigend, "maar je zult het zeker ook wel niet
doen!"

"Waarom niet?"

"Nou, je kijkt zoo kwaad!"

Eduard draaide zich om en hing zijn jas op. "Vraag 't maar aan Hugo
of Piet, hoor!" antwoordde hij, toen Lineke bleef staan wachten.

"Dat heb ik al gedaan, maar die willen juist niet!" klonk het
treurig, "en 'k zou het toch zoo vreeselijk graag leeren!"

Eduard keek zijn nichtje even aan, maar hij zei niets.

"Heb je school moeten blijven, Ee?" vroeg Lineke opeens; "waarom
kijk je zoo boos? Heb je gehuild?"

Hij had niet gehuild, heelemaal niet, verbeeld je dat hij zou huilen
om dat malle schoolblijven! En hij keek Lineke aan en probeerde te
lachen. "Welnee!" antwoordde hij luchtig, "hoe kom je er bij?" en
haastig over het fietsen doorpratend: "In de Paaschvacantie zal ik
mijn fiets gaan halen en dan zal ik het je wel leeren hoor!"

De uitdrukking van Linekes gezichtje veranderde onmiddellijk. "Zalig
dol-leuk!" riep ze, en toen sloeg ze in haar verrukking opeens een
arm om Eduards hals en gaf hem een zoen. "Je bent een snoes!"
verklaarde ze.

Eduard duwde haar lachend op zij.

"Toe, schei uit!" zei hij, "gaan we nog niet koffiedrinken?"

"Ze zijn al lang bezig!"

Eduard wilde naar binnen gaan, maar Lineke hield hem bij zijn mouw
vast. "Wacht nog even," riep ze, "ik weet nog wat!"

"'t Zal wat zijn!"

"Nee, heusch!"

"Nou, wat dan?"

"Er is een brief!"

"Een brief? Wat voor brief?"

"Nou, voor jou, van Oom Eduard, en ...." Maar Eduard had zich al
losgetrokken en liep de huiskamer in.

"Edu zal 't me leeren!" vertelde Lineke aan de anderen, toen ze weer
op haar stoel schoof, en ze keek met voldoening rond.

"Daar ben je vet mee!" zei Hugo, en Piet reciteerde half hard:


  "Ik heb een aardig neefje
  Dat op zijn fiets óók rent!
  En als je vraagt 'hoe rijd je toch?'
  Dan zegt hij 'Wel, patent!'"


Dit vers was een blijvende aardigheid geworden en werd bij alle
mogelijke en onmogelijke gelegenheden en met alle denkbare variaties
te pas gebracht. Maar de geestigheid ging voor Eduard deze keer
verloren; haastig had hij het couvert met de Indische postzegel
opengescheurd, en met alle aandacht was hij verdiept in wat Vader
schreef:

    "Mijn beste jongen!

Daar zit ik nu in de leeskamer van de groote mailboot te schrijven;
we zijn nu al een heel eind; overmorgen zullen we waarschijnlijk in
Batavia aankomen, en ik kan je vertellen dat ik er al naar verlang
om mijn voeten weer op vasten grond te zetten! We hebben een
prettige reis gehad, en ik ben gelukkig maar heel weinig zeeziek
geweest. De warmte maakt me erg lui, en eigenlijk zit ik maar 't
liefst in een gemakkelijke stoel op 't dek te lezen of te rooken of
een praatje te maken met een van de andere passagiers. Zoo nu en dan
komt mijn vriendje Pim mij een bezoek brengen, een grappig klein
jongetje van vier jaar; hij heet eigenlijk William, maar hij wordt
altijd Pim genoemd. 's Morgens begint hij al met mij te komen
'verras.' -- Als ik na 't ontbijt een prettig plaatsje op 't dek heb
uitgezocht komt hij heel zachtjes naar mij toe, op zijn teenen;
meestal hoor ik dan al wat schuifelen, maar ik doe natuurlijk net of
ik niets merk. En dan voel ik opeens twee kleine handjes voor mijn
oogen, en met een lage bromstem vraagt hij: "Wie ben ik?" En dan
heeft hij dolle pret als ik 't maar niet raden kan! Hij heeft ook
een zusje, dat heet Nelly en is zeven jaar. Ze vindt het erg jammer
dat ik jou niet meegenomen heb en ze heeft me verteld dat ze bij ons
komt logeeren als ze weer naar Holland gaat. Maar dat zal nog wel
een poosje duren, want haar vader en moeder gaan in Batavia wonen,
en als je daar eenmaal bent kom je maar niet zoo eens eventjes in
Holland logeeren! Ik ben toch maar blij dat ik niet in Indië ga
wonen, en weer gauw terug kom, jij ook niet? Of moet ik maar liever
wegblijven? Als je dezen brief krijgt duurt het nog maar twee
maanden, en dan ben ik weer bij je. Je moet maar eens iets prettigs
bedenken om mijn terugkomst te vieren! Je maakt zeker veel plezier
met de neefjes en nichtjes; ik wed dat je zoo aan al dat gezelschap
gewend raakt dat je niet eens meer met me mee naar huis wilt! Je
maakt het Tante toch niet al te lastig, zeg? En hoe gaat het op
school? Worden de cijfers mooi? En is Mijnheer Hofman tevreden over
't vioolspelen? De Paasch-vacantie zal nu zeker wel gauw beginnen,
en dan kun je eens uitrusten van het "harde werken!" Ik verlang er
naar om eens iets van je te hooren; je zult zeker ook wel heel wat
te vertellen hebben! Ziezoo Pepi, nu ga ik de brief dicht doen,
hoor! Mijn groeten aan Oom en Tante, en zeg ook de neven en 't
verdere kleine grut maar voor me goeiendag!
            Een kus van
                          Vader. --


"Goed nieuws, jongen?" vroeg Oom Tom, toen zijn neefje den brief
weer in 't couvert stak. Met een blij gezicht keek Eduard op.

"Ja, een echte leuke brief! Vader schrijft altijd zoo echt
gezellig," zei hij opgewonden, "'t is net of je het Vader zelf hoort
zeggen!"

Tante Lina knikte hem eens toe. "Schrijft Vader nog wat bizonders?"
vroeg ze.

"Och nee Tante, bizonders eigenlijk niet. Over de zeereis een
beetje, en u en Oom moet de groeten hebben en jullie allemaal ook."

"Wanneer komt Oom Eduard nu eigenlijk terug?" informeerde Hugo.

"Over twee maanden," zei Eduard. "Mag ik een boterham, Tante?"




XIII.


Om zes uur was Eduard al wakker geworden door 't gebons op den
tusschenmuur, en met zijn kussen onder zijn arm en een deken achter
zich aan sleepend was hij naar de kamer van de neven getrokken. Een
woest spiegelgevecht volgde, waarbij kussens, kousen, pantoffels en
verdere projectielen in het rond vlogen, tot groot plezier van de
drie jongens en tot groot ongenoegen van Keetje, die boven op de
zolderverdieping het lawaai duidelijk kon hooren en daar al een
visioen kreeg van een wanhopig slordige kamer waarin geen stuk op
zijn plaats stond.

Daarna had het edele drietal, met behulp van hockeystokken, hengels
en lakens, Hugo's bed in een tent herschapen, en zelfs Hugo, die
zich gewoonlijk te groot vond voor zulke spelletjes, had met zooveel
plezier meegedaan, dat hij evenmin als de twee anderen tot
aankleeden te bewegen was geweest, toen de juffrouw om acht uur riep
dat het hoog tijd was om op te staan. -- Oom Tom, wien de
voortdurende herrie boven zijn hoofd al lang verveeld had, was
eindelijk zelf de trap opgekomen, maar nauwelijks hadden de jongens
zijn stap gehoord of plotseling was de rust in de slaapkamer
teruggekeerd. -- 't Tooneel dat de Kapitein te zien kreeg toen hij
de deur geopend had was wel bizonder. In artistieke bevalligheid
lagen de verschillende eigendommen van zijn zoons door de kamer
verspreid; op een vreemdsoortige verzameling van allerlei artikelen
in Hugo's bed lag dit jongmensch met zijn gezicht naar den muur
gekeerd kalm te slapen; op het andere bed lag Piet, het tafelkleed
half over zich heen getrokken en zijn handen onder zijn hoofd; een
luid gesnurk moest verkondigen dat ook hij in diepe rust was. En ten
slotte zag de Kapitein zijn neef, die in een deken gerold op den
grond lag, zijn oogen dicht en de punt van een kussen in zijn mond.

Een halve minuut lang bleef Oom Tom staan kijken, toen barstte hij
in lachen uit, welk oogenblik Piet zeer geschikt oordeelde om zich
geeuwend uit te rekken en wakker te worden.

"He, he!" zuchtte Piet, en toen doodnuchter Eduard aanziende: "Wat
doe jij hier?"

Eduard proestte 't opeens uit, en ook Hugo's rug maakte een verdacht
schuddende beweging.

"Nou," zei de Kapitein eindelijk, "nu moet het uit zijn, hoor
jongens! 't Is veel te mooi weer om zoo lang in je bed te liggen!
Kijk de zon eens mooi schijnen!" En daarmee was hij naar beneden
gegaan.

Zoo hadden ze de Paaschvacantie ingewijd. En ook onder 't aankleeden
waren ze in de vacantie-stemming gebleven. Telkens begon Eduard in
zijn eentje te lachen als hij dacht aan de malle vertooning van
straks, en met 't heerlijke gevoel van geen haast te hebben teutte
hij bij alles wat hij deed. Geen haar op zijn hoofd dacht meer aan
't goede voornemen van den vorigen avond, om geregeld iederen morgen
van negen tot tien uur sommen te maken. --Mijnheer Snijders had hem
gelegenheid willen geven zijn cijfer voor rekenen wat te verbeteren
voor het Juli-rapport, en daarom had hij Eduard voor de vacantie
twintig sommen opgegeven. "Meer dan een uur per dag hoef je er niet
aan te werken!" had Mijnheer Snijders er bij gezegd, en al had
Eduard niet veel zin in de taak, hij wist zelf toch heel goed dat
het hoognoodig was om eindelijk eens iets te gaan uitvoeren.

Toen Eduard naar beneden ging om te ontbijten was 't kwart over
negen. -- Ze waren er allemaal al, en Tante Lina bromde omdat 't zoo
laat geworden was. -- Eduard zei maar niks en begon te lachen om een
verhaal van Oom Tom, die juist beneden was gekomen toen er gebeld
werd, en bij het opendoen de een of andere kleine krent op de stoep
gevonden had die vroeg: "Is Verhey thuis?" En de Kapitein stelde
heel aanschouwelijk voor hoe hij eerst op het punt gestaan had de
kleine krent een draai om zijn ooren te geven voor zijn brutaliteit,
maar op het juiste moment nog tot de conclusie gekomen was dat Tommy
bedoeld werd.

Tommy vertelde dat hij 't niets bizonder aardig vond. "We noemen
elkaar altijd bij onze achternaam," zei hij, "als 'k Holdert zie zeg
ik ook 'zoo Holdert, ga je mee?'"

"Nou, vraag jij dan maar aan Holdert of hij vanmorgen hier in de
tuin komt spelen," lachte Tante Lina, en Tommy holde weg om zijn
vriend, die door den Kapitein zoo oneerbiedig met den naam "krent"
betiteld was, te gaan halen. -- Ook de kleintjes liepen naar den
tuin om in den zandhoop te spelen, en Lineke verdween met een boek.

Oom Tom stak een sigaar op en ging naar de kazerne.

"Ziezoo," zei Piet, zich eens flink uitrekkende, "en nu ga ik in de
vacantie eens lekker niks doen. Ma, weet u waar de hangmat gebleven
is?"

"'k Geloof boven in jullie kast," antwoordde Tante Lina.

Een kwartier later amuseerde Piet zich met op de zolder zijn hangmat
vast te maken, was Hugo met een paar vrienden op weg naar 't
voetbalveld en zat Eduard in de leerkamer met een nieuw schrift en
't sommenboek open voor zich, verdiept in de wandeling van A en B
uit P naar Q en omgekeerd. Deze soort sommen vond Eduard altijd nog
zoowat het gemakkelijkst, maar met de tweede, een kranen-som, begon
de ellende al, en een heele poos bleef hij aan 't probeeren zonder
dat het hem lukte de goede manier te pakken te krijgen. 't Maakte
hem ongeduldiger en ongeduldiger. Die lamme dingen ook! Daar kon je
nu je vacantie aan opofferen! Prettig!

Nog even werkte hij door, mopperend en scheldend op de sommen, toen
verveelde 't hem zóó en had 't hem zóó uit zijn humeur gebracht, dat
hij met een harden klap zijn schrift dichtsloeg en 't met zoo'n
vaart over de tafel keilde dat 't aan den anderen kant open op den
grond terecht kwam. 't Vloeitje dwarrelde achteraan.

Met zijn handen in zijn zakken liep Eduard de gang in, waar hij
bijna tegen Lineke aanbonsde.

"Waar zit je toch?" vroeg ze, "ik zoek je overal! Weet je nog wel
wat je beloofd hebt, zeg?"

"Nou, wat dan?"

"Je zou me leeren fietsen!"

"O ja, da's waar," herinnerde Eduard zich, "moet dat juist vandaag?"

"Moeten niet natuurlijk, maar 't is nou mooi weer, enne ...."

"Maar m'n fiets is nog thuis!"

"Nou, ga 'm dan halen!"

Eduard trok zijn neus op. "'t Is zoo'n eind!"

"Maar je kunt bijna heelemaal met de tram gaan Toe, doe 't maar, dan
ben je over een half uur weer terug en dan kunnen we dadelijk
beginnen!"

Eduard was al half voor 't plan gewonnen. Fietsen was toch ook
eigenlijk wel erg aanlokkelijk, en hij wist toch ook niet wat hij
anders zou gaan uitvoeren, Hij grabbelde even in zijn zak en vischte
onder allerlei rommel een dubbeltje op voor de tram. Toen ging hij
naar de eetkamer om aan Tante Lina te vragen of hij de huissleutel
mocht hebben.

"Als je 't huis goed weer sluit, ja!" zei Tante Lina, en met de
sleutel in zijn zak verdween Eduard.

"Moet je geen jas aan?" riep Tante Lina hem nog na, maar dit vond
haar neefje heelemaal niet noodig, en hij riep terug dat hij toch al
stikte.

"Kom je vooral gauw terug?" vroeg Lineke nog eens, en "ja zeker!"
beloofde Eduard. Daarmee trok hij de voordeur dicht.

Op de zolderverdieping hing Piet uit 't raam.

"Zeg Eduardje!"

"Nou?"

"Wat dee je daarnet toch met die zak?"

"Met welke zak?" vroeg Eduard, onmiddellijk spijt voelend over zijn
vraag, waarop hij het antwoord al wist. En hoonend klonk 't van
boven: "Die zak waar de duvel z'n kop in stak!"

Eduard wilde nog iets antwoorden, maar Piet had zijn hoofd al weer
naar binnen getrokken en in de verte belde de tram. Haastig holde
hij de gracht af om nog net op tijd bij de halte op de brug te
staan. Vlug stapte hij op toen de tram stil hield.

't Was frisch achterop, maar Eduard had niets geen zin om binnen te
gaan zitten, en lustig liet hij zijn dasje wapperen in de wind. Je
kon nu toch al echt merken dat het voorjaar werd! De boomen begonnen
ook al zoo leuk groen te worden, en dan dat achter op de tram staan
in een sportblouse! --Toch eens even opletten hoe de school er
uitzag nu 't vacantie was! En toen ze 't gebouw voorbij-reden dacht
Eduard er opeens weer aan hoe heerlijk 't toch was vacantie te
hebben en hoe plezierig hij 't vond tien dagen lang niet in dat
vervelende hok te moeten.

In zijn zak liet hij 't van den conducteur teruggekregen 2.5
centstuk rammelen met den huissleutel en zijn mes. Toen haalde hij
de sleutel te voorschijn, stak zijn pink door het oogje en liet hem
heen en weer bengelen. Hij zag hoe twee groote meisjes tegenover hem
er naar keken en toen tegen elkaar fluisterden en lachten; zeker
hadden ze 't over _hem_, en met zooveel aandacht was hij aan 't
luisteren of hij ook iets kon opvangen dat hij bijna vergeten had af
te stappen. Hij bedacht 't opeens, toen de tram al haast stilstond,
en even daarna was hij er afgesprongen en liep hij naar 't huis toe.

Hoe vreemd zag 't er uit! 't Was net of het hun huis niet was, zoo
raar en ongezellig leek het nu! En voor de deur bleef Eduard even
staan kijken, als wachtte hij ergens op. Toen stak hij de sleutel in
het slot, en bij 't omdraaien maakte het een knarsend geluid. En
dadelijk toen de deur open was kwam een muffe lucht van lang
gesloten zijn hem tegemoet. Vreemd stil en half donker was 't opeens
toen hij de voordeur achter zich dicht had gedaan, 't was of de
drukke straatgeluiden plotseling hadden opgehouden. Maar hier binnen
bleef 't heel stil; geen stemmen, geen voetstappen, en ook de groote
hangklok tik-takte niet.

Eduard liep de gang in en opende de deur van de kast; hij schrikte
van het gepiep, maar dadelijk bedacht hij, dat deze deur altijd
piepte, en gerustgesteld tilde hij zijn fiets uit den standaard en
zette hem in de gang neer. Toen begon hij de pomp te zoeken, die ook
in de kast moest liggen, en die hij eindelijk stoffig en wel in een
hoek vond. En nadat hij de banden had opgepompt en de kast weer
dichtgedaan had liep hij voor hij wegging nog even naar Vaders
kamer, half nieuwsgierig hoe 't er daar uit zou zien.

De deur stond half open, en Eduard ging naar binnen. Vlak bij Vaders
groote schrijftafel bleef hij staan. Daar was het weer, die
vreeselijke stilte. En opeens was 't, alsof hij hier niet hoorde nu.
Hij had hier niets te maken, bij die tafel en de stoelen en al de
andere dingen, en toen hij langzaam zijn hand van de schrijftafel
nam, zag hij, dat de afdrukken van zijn vingers duidelijk zichtbaar
bleven in de grijsgrauwe stoflaag; en zijn hand aan zijn broek
afvegend speet het hem opeens dat die vingerafdrukken daar stonden,
want 't was of hij daarmee iets had weggenomen van 't geheimzinnige
iets, dat over de kamer hing. 't Was of hij al die voorwerpen
gestoord had, niet in hun rust, maar in iets anders; of ze eigenlijk
ergens anders hadden gestaan, en gauw weer naar hun plaats
waren gegaan toen ze Eduard hoorden aankomen ....

En toch was alles nog net zooals die laatste keer, toen hij hier met
Vader gestaan had. Hier had Vader hem zijn jas helpen aantrekken,
hier had Vader hem goeiendag gezegd, en nadat ze toen samen de kamer
waren uitgegaan was hier niemand meer geweest; dat was nu al langer
dan twee maanden. En straks, als hij weg was, dan zou diezelfde
grauw-sombere rust weer terugkomen, en zwijgend en stil zou alles
hier weer staan, nog veel weken lang, en aldoor zou de stoflaag
dikker en grijzer worden.

En met een plotselinge rilling draaide Eduard zich om; hij liep de
kamer uit, en hij zette de voordeur wijd open, zoodat het zonlicht
de halfdonkere gang opeens helder verlichtte. Toen reed hij zijn
fiets naar buiten, met een gevoel van nu maar zoo gauw mogelijk weg
te willen. Daar waren ze weer, de straatgeluiden: het rammelen van
karren over de keien, 't geschuifel van voetstappen, gepraat en
gelach, en in de verte 't schelle gefluit van een stoomboot. Met een
ruk trok Eduard de voordeur dicht; hij liet de sleutel een, tweemaal
omdraaien in 't slot, en sprong op zijn fiets, dadelijk flink
doortrappend, zonder nog eens om te kijken. Hij nam de kortste weg
terug, door de stad, hard rijdend door de drukke straten, telkens
uitwijkend voor wagens en menschen en auto's.

Lineke liep voor 't huis al te wachten, ongeduldig uitkijkend.

"Wat ben je lang weggebleven!" riep ze, toen hij er eindelijk
aankwam.

"'k Heb me toch heusch gehaast!" riep Eduard terug, en 't laatste
eindje liet hij zich gaan, zonder te trappen, tot hij voor 't huis
plotseling remde, met een zwaai van de fiets afsprong en buigend
voor Lineke stond.

"Wat ken jij 't heerlijk goed!" bewonderde 't kleine meisje, en een
stem die uit hooger sferen scheen te komen voegde er bij: "Dat kun
je ook niet anders verwachten van zoo'n sportsman als hij is, dat
weten we van 't schaatsenrijden, he Eduardje?"

"St, 't is Piet," fluisterde Lineke haastig, "geen antwoord geven,
dan heeft hij er geen plezier van." En hardop vervolgde ze, 't stuur
van de fiets vastgrijpend: "Moet ik er aan deze kant opklimmen,
zeg?"

Met eenige moeite lukte het Eduard zijn nichtje op 't zadel te
helpen, en daarmee begon Linekes eerste fietsles.

"Nu trappen!" commandeerde Eduard, "wees maar niet bang dat je valt,
flink doortrappen maar! Zoo .... durven maar, ik zal je wel
vasthouden!.... Trappen!"

Hijgend viel Lineke aan 't eind van de gracht tegen hem aan. "Ik kan
niet meer!"

"Da's niks, dan wachten we even," zei Eduard, en na een paar
minuten, waarin hij zich met zijn zakdoek koelte had staan
toewuiven: "Nu weer omkeeren, zeg?"

En weer ging het de gracht af, Eduard met één hand aan 't zadel en
één aan 't stuur naast de fiets hollend, en telkens klonk het
hijgend: "Trappen! Toe dan! Flink doortrappen! Vooruit!"

[Illustratie - 17_fietsles.jpg]

En iedere keer werd aan het eind van de gracht even gewacht; dan
rustten ze uit, lachend en warm, en dan zette Lineke die lastige
hoed weer goed, die telkens afwoei en dan in haar hals bleef hangen.

Dan ging 't weer terug, trappend en hollend, en telkens vielen ze
half als Lineke haar evenwicht weer verloor.

Zoo vond Oom Tom ze, toen hij tegen half een thuis kwam.

"Jongens, wat zijn jullie warm!" zei hij hoofdschuddend, maar hij
had er toch pret in, en bleef voor de deur staan kijken; en toen ze
even daarna vlak voor hem stilhielden en Lineke met Eduards hulp van
de fiets stapte vroeg hij dadelijk: "Is ze nogal een goede
leerling?"

"Zeker Oom, dat gaat best!" lachte Eduard, en Lineke riep: "Vind u
niet dat 't al goed gaat, Pa?"

"Ja prachtig!" vond de Kapitein, "maar komen jullie nu in huis; voor
vandaag heeft de les lang genoeg geduurd, dat zie ik aan jullie
gezichten!"




XIV.


"Zeg nu toch eens, wat voor kleur zal ik het haar van dat kleinste
meisje geven?" vroeg Bep, haar penseeltje uitspoelend.

"Kan mij wat schelen, maak 't voor mijn part pimpelpaars,"
antwoordde Eduard, en Piet zei dat hij oranjezeegroen altijd zoo
mooi vond. --

"Wat is dat voor een kleur?" vroeg Bep nieuwsgierig.

"Och, hij plaagt je maar wat," zei Eduard, die dadelijk spijt had
over zijn onvriendelijk antwoord van zooeven. "Maak het bruin, Bep,
en het strikje rood."

Met een tevreden gezichtje ging Beppie weer aan 't kleuren.

't Was een van de laatste vacantiedagen en 't regende; reden genoeg
voor de jongens om uit hun humeur te zijn. Bovendien had Hugo met
een paar vrinden de leerkamer in gebruik genomen voor een
vergadering van de cricketclub, waardoor de anderen genoodzaakt
waren geweest, hun heil in de speelkamer te zoeken. Piet was met een
boek op 't kastje gaan zitten, zijn voeten op de leuning van een
stoel, en Eduard had met een zucht zijn rekenboek opgezocht en was
gaan zitten rekenen. -- Hij had de heele vacantie eigenlijk niet
meer aan die taak gedacht, en van het plan om iederen morgen wat te
werken was niets gekomen. Wél hadden ze heel veel andere dingen
gedaan; de fietslessen waren 's morgens geregeld voortgezet, en
Eduard had de voldoening dat zijn leerling al heel handig in haar
eentje vooruit kon komen; één dag, toen 't heel mooi weer was, waren
ze allemaal naar 't strand gegaan met Tante Lina en de juffrouw; dan
was Tommy jarig geweest, en met de vrindjes die op visite kwamen
hadden ze verstoppertje gespeeld door 't heele huis, en Oom Tom had
ze allemaal meegenomen naar de bioscope; één middag had Hugo
gevraagd of Eduard meeging naar het voetbalveld, waar hij in de
geheimen van het edele voetbalspel was ingewijd, en gisteren was hij
den heelen dag bij Theo geweest; toen hadden ze eerst spelletjes
gedaan met Theo's kleine broertjes, en later was er viool gespeeld,
waarbij Mevrouw de Beer ze op de piano accompagneerde. Maar bij al
die pret was voor de sommen geen tijd overgebleven, en áf moesten ze
toch. Enfin, nu maar niet al te lang over een som zaniken, als 't
niet gauw ging maar overslaan en aan de volgende beginnen.

"Houd nu toch op met dat vervelende getik!" viel hij opeens uit
tegen Tommy, toen hij een som over twee soorten wijn die vermengd
moesten worden al driemaal had overgelezen zonder er iets van te
snappen.

Maar Tommy, die op de een of andere onbewaakte plaats een zakje
spijkers gevonden had en nu met veel ijver 't karpet aan den grond
zat te hameren, was in deze bezigheid zoo verdiept dat hij 't niet
eens hoorde. --

"'t Orakel zegt dat je uit moet scheiden, Tom!" waarschuwde Piet.

"Stik!" zei Tommy, en kalm hamerde hij verder.

Met verbaasde groote oogen keek kleine Bep de drie jongens om de
beurt aan. -- Eduard kreeg een kleur, maar zei niets, en strak bleef
hij in zijn boek kijken, ook toen Piet een erwt naar hem toeknipte,
die rakelings voorbij vloog en op de vensterbank bleef liggen.

"Dat gaat je neus voorbij, Eduardje!" merkte Piet op, en tegen Bep,
met een gezicht alsof iets heel bizonders te zien was: "O Bep, kijk
eens naar de deur!"

Half ongeloovig draaide Bep haar snoetje naar de deur, en "Twee
oogen bedrogen!" besloot Piet; en daar hij op dit moment niet meer
geestigheden tot zijn beschikking had, nam hij lachend zijn boek op
en begon weer te lezen.

Een half uurtje bleef 't stil in de speelkamer; alleen klonk
telkens, met onregelmatige tusschenpoozen, 't gehamer van Tommy, die
met een kleur van inspanning zijn arbeid voortzette.

Eduard had al eenige malen gegaapt en zich uitgerekt, gooide nu en
dan voor de afwisseling inktmoppen op zijn vloeitje, begon dan
opeens weer haastig te schrijven om even later zijn aandacht te
wijden aan het zoo netjes mogelijk oprollen van een smal reepje
papier.

[Illustratie - 18_tapijt.jpg]

Met een duidelijk hoorbare geeuw klapte Piet eindelijk zijn boek
dicht. "'n Saaie geschiedenis, hoor!" verkondigde hij, en tegen
Eduard: "Amuseer jij je nogal?"

"Lamme dingen!" mopperde Eduard.

"Smijt ze in een hoek!" raadde Piet aan, "doe ik ook als me iets
verveelt!" en om aan deze philosophische beschouwing kracht bij te
zetten nam hij het boek, dat hij "'n saaie geschiedenis" vond, en
deed het met een forschen zwaai in den tegenovergestelden hoek van
de kamer terechtkomen. --

Toen rekte hij zich nog eens uit en vroeg: "Wat zullen we nu eens
gaan doen, jongens?"

"Niet de verf van mijn kast schoppen alsjeblieft!" was het antwoord
van Tante Lina, die juist binnenkwam; "en als je nu eens even naar
beneden komt, dan .... maar Tommy, wat doe je?"

"Kleed lag los; maak ik vast!" zei Tommy laconiek, en met een
gezicht, dat van veel zelfvoldaanheid getuigde, nam hij een nieuwen
spijker uit het zakje.

Maar Tante Lina scheen met het werk van haar zoon niet zoo ingenomen
te zijn als dit jongemensch zelf, en verwijtend vroeg ze aan Piet en
Eduard: "Waarom hebben jullie daar dan toch ook niet eens op gelet?"

Met groote oogen keek Eduard naar 't onregelmatige rijtje spijkers
in 't karpet, en Piet mompelde iets dat klonk als: "kon ik toch niet
ruiken!"

"Nu, kom jij nu maar eens van de speelgoedkast af," vervolgde Tante
Lina op ontevreden toon tegen Piet, "en haal dan eens gauw 't
kookkacheltje van boven. Lineke is Hannie gaan halen en dan gaan de
meisjes koken."

Kleine Bep was een en al verrukking over dit nieuwe plan; "mag ik
ook meedoen, Maatje?" vroeg ze dadelijk.

"Zeker, als je tenminste oppast dat je je vingers niet brandt. Edu,
als je werken moet zou je dan niet liever ergens anders gaan
zitten?"

"Och nee, Tante," antwoordde Eduard, die niets geen zin had om weg
te gaan nu 't juist een beetje leuk begon te worden, "ik kan best
hier blijven, dan kan ik misschien ook nog wel wat helpen als 't
noodig is."

"Nu, jij moet 't weten," zei Tante Lina. "Begin dan maar eens met
dat kleine tafeltje bij de kachel te zetten;" en tegen Bep, die al
voor 't open speelgoedkastje op den grond zat, "ja, dat is goed,
krijg jij de pannetjes maar vast, en dan mag Tom ze op tafel zetten.
Nee Edu, nog een beetje dichter bij, anders past de pijp van 't
kleine kacheltje niet in de groote kachelpijp."

Langzaam kwam Piet met zijn vracht naar beneden stommelen, en heel
handig zette hij alles in elkaar. Toen ging hij wat hout en turf uit
de keuken halen, om de kachel vast aan te maken. Tegelijk met Hannie
en Lineke kwam hij terug, en Hannie verklaarde dadelijk dat ze koken
't zaligste vond van alles.

"Zoo, dat treft goed!" lachte Tante Lina, "dan zal ik maar gauw naar
beneden gaan en wat ingrediënten voor jullie inpakken. De
boodschappenjongen zal 't straks wel komen brengen. --

"Moeten we krenten koken?" vroeg Bep, toen Tante Lina de kamer uit
was.

"Welnee," zei Lineke. "Kun jij de kachel aanmaken, Piet?"

"Nou of ik," beweerde Piet. "Kijk nu allemaal maar goed, dan kun je
het een volgende keer zelf."

Ze kwamen er allemaal om heen staan, en Piet begon met zwierige
gebaren, en legde uit: "_Men_ neemt een lucifer; _men_ strijkt die
af; _men_ neemt een vuurmaker; _men_ steekt die aan; _men_ legt die
in de kachel; _men_ zorgt dat men zich niet brandt. -- Zoo." --
Helder vlamde de vuurmaker op, en Piet vervolgde: "_Men_ legt er een
stukje hout op; _men_ legt er nog een stukje hout op; _men_ legt er
een stukje turf op; _men_ doet het deurtje dicht." -- Triomfantelijk
keek Piet de anderen aan.

"_Men_ kijkt voldaan rond," zei Eduard, en Hannie merkte op, dat
_men_ een ideaal keukenjongen was.

"Wat keukenjongen?" vroeg Piet minachtend, "opperkok bedoel je! Geef
me nu de pook eens aan, Tom!" En toen Tommy's zoeken hem te lang
duurde: "Gauw nou, uilskuiken, anders gaat hij immers weer uit!"

Bep herhaalde haar vraag wat ze dan toch met die krenten moesten
doen, en "wat zanik je toch over krenten," snauwde Lineke, "geen
sterveling heeft 't woord krenten in zijn mond gehad."

"Ze bedoelt ingrediënten," bedacht Eduard, "Tante Lina zou
ingrediënten sturen."

"Wat zijn ingrediënten?" vroeg Tommy, maar ze gaven geen van allen
antwoord.

"Piet, wat zijn ingrediënten?" herhaalde Bep.

"Dat zijn de dingen die je noodig hebt," verduidelijkte Piet, en hij
blies zoo hard mogelijk in 't kacheltje, "Ma bedoelde eetwaren en
zoo. Lam ding, brand dan toch!"

"Ik ben benieuwd wat voor dingen we krijgen," zei Hannie, en de
meisjes verdiepten zich in allerlei gissingen wat er zou zijn en wat
niet.

Piet tobde nog wat met de kachel en verklaarde eindelijk: "Nou doet
ie 't;" daarna vloog hij met zijn vuile handen zwaaiend op de
anderen af, zoodat het een algemeene holpartij werd, die pas
eindigde toen Broertje, de boodschappenjongen, met een mandje
waarover heel geheimzinnig een servet lag uitgespreid de kamer kwam
binnenstappen. Hij werd opeens bestormd, en kreten van verrukking
gingen op toen al de heerlijkheden op tafel werden uitgestald en
achtereenvolgens een paar aardappels, een klein potje boter, een
snee wittebrood, een zakje suiker, een paar balletjes gehakt, wat
sucade, griesmeel, rozijnen, vermecelli, en ten slotte ook krenten
uit het mandje te voorschijn kwamen.

"We kunnen alles maken!" juichte Lineke, "zeg jullie maar wat je
lekker vindt, dan koken wij het wel, he Han? Zeg nu eens waar je
veel van houdt, Ee!"

"Van koffiepudding," zei Eduard in alle onschuld. De twee meisjes
keken elkaar aan, zagen nog eens even naar de verrukkelijkheden op
de tafel, fluisterden samen een beetje, en verklaarden toen
eenstemmig dat dat niet kon. "Wel griesmeelpudding." --

"Pruimentaart dan!" vroeg Piet, die zich weer op de kast had
geheschen om een goed overzicht van de werkzaamheden te hebben, en
toen Hannie zei dat er geen pruimen waren en 't daarom niet kon,
vervolgde hij: "Garnalencroquetjes." --

"Kan ook niet."

"Ossenhaas met perziken in 't zuur."

Lineke knikte van nee.

"Haringsla met geslagen room."

"Flauwerd!" zei Lineke verontwaardigd, kwaad omdat ze voor de gek
gehouden werd.

"Nou, ik dacht dat je zei dat je alles maken kon," merkte Piet
nuchter op, en een hevige kibbelpartij zou gevolgd zijn als niet
juist op dit oogenblik Tante Lina was binnengekomen met een kannetje
melk; "dat vertrouwde ik den boodschappenjongen nog niet goed toe,"
vertelde ze lachend.

"Mogen we nu beginnen Ma?" vroeg Lineke, en Hannie voegde er bij:
"Wat mag ik doen, Mevrouw?"

"Ik wil pannekoeken bakken!" riep Tommy. "Ik koekjes voor de
poppen!" "Ik rozijnentaart!" gilde Broertje. "Och jongen, daar krijg
je een rozijnen-baard van!" "Haringsla Ma!"

"Stil jongens!" zei Tante Lina, "als je zoo begint maken we
heelemaal niets! We zullen eerst soep en aardappelen koken en een
broodpudding maken, en verder zullen we dan wel zien." --Een
kwartier later waren ze allemaal druk bezig; Broertje was aan 't
beschuit stampen, Bep waschte de krenten, Tommy stond brood fijn te
maken, Hannie schilde de aardappelen, en Lineke liep bedrijvig heen
en weer, telkens kijkend of er geen hout op 't vuur moest, of de
oven al warm was, of 't water voor de soep al begon te koken en of
't gehakt al een heel klein beetje bruin zag. -- Tante Lina was weer
naar beneden gegaan en had beloofd straks nog eens te zullen komen
kijken.

Alleen Piet, die nog altijd op de kast zat, voerde heelemaal niets
uit, en Eduard deed niet veel méér; hij was weer aan zijn sommen
begonnen, maar er viel zooveel te kijken en te luisteren dat er niet
veel op 't papier kwam te staan.

"Kijk Broertje eens!" riep Piet, die van zijn verheven zitplaats
steeds op- en aanmerkingen ten beste gaf, "bollewangen hapsnoet,
hoor!" en even later klonk het: "Bep steekt telkens een krent in
haar mond!"

"Als je kookt mag je proeven," vond Bep.

Ze kregen 't hoe langer hoe drukker. De broodpudding moest in den
oven, en Hannie haastte zich om de sucade en krenten er door te
doen, want de boter was al gesmolten en Tommy riep maar "gauw,
gauw!" -- En toen kookte opeens de melk voor de griesmeelpudding
over, en Lineke bedacht dat ze 't zout in 't gehakt vergeten had, en
wilde 't er toch nog maar overheen strooien, en je kon toch ook niet
alles door de kleintjes laten doen!

"'t Zal lekker worden!" plaagde Piet, "'k zal maar vast eens komen
proeven!"

"Nee hoor, afblijven!" gilde Lineke, "toe Broer, geef eens gauw die
vork aan!"

"'t Begint al echt lekker te ruiken!" zei Eduard, "ik krijg toch
zoo'n vreeselijke honger!"

"Ik ook!" en Piet snoof eens. "Kom jongens, wie heeft er vast eens
wat te eten, heeft er niet iemand nog wat chocola of zoo, in
afwachting van 't diner?"

De anderen hoorden zijn vraag niet, verdiept als ze waren in de
kokerij; alleen Bep keek op, en zei plotseling: "Eetje heeft
chocola." Ze had er nooit over gepraat, dat ze dien avond chocola
van Eduard had gekregen, maar nu vertelde ze 't opeens.

"Heb jij chocola?" vroeg Piet verbaasd. "Kom, haal ze dan eens gauw,
ouwe jongen, ik verga van de honger!"

Eduard aarzelde even. Al een paar keer had hij zelf de doos mee naar
beneden willen nemen, maar telkens had hij ze toch nog maar wat
langer willen bewaren, en 't kwam hem nu eigenlijk een beetje
overvallen. Heel veel zin had hij niet om de doos te gaan halen,
maar toen de kleintjes ook begonnen te bedelen en beweerden dat ze
zoo vreeselijk veel trek in een heel klein stukje chocola hadden,
stond hij toch op om naar boven te gaan.

Hij had er wel voldoening van, want de flikken werden met veel smaak
verorberd, en ze vroegen dadelijk: "krijgen we er nog een?"

Bep presenteerde, en Piet hield de doos bij zich toen ze hem die
aangaf. -- "Hij staat hier heel veilig!" antwoordde hij op een
ongerusten blik van Eduard.

"Geef hem toch maar hier!" vond Eduard, maar Piet zei: "Dank je wel,
dan krijgen we niks meer! Wees maar niet benauwd, hoor, we zullen
eerlijk deelen!" En toen Eduard nog bleef protesteeren: "Kerel,
ben je gek! He, je lijkt wel zoo'n ouwe theetante! Maak toch niet
zoo'n herrie om niks!"

Stijf kneep Eduard zijn lippen op elkaar en hij bleef zwijgen, ook
toen Piet aan het uitdeelen ging; "vang Hannie!" klonk het van de
kast, "vang Tom!" De flikken vlogen door de kamer, en telkens ging
er een luid gelach op als er een mis ving en de flik ergens op den
grond terecht kwam. -- Vies waren ze er toch niet van.

"Vang, Eduardje!"

Eduard deed alsof hij 't niet hoorde. Even bleef 't stil in de
kamer, toen zei Lineke half hard: "Hij is kwaad."

"Da's niks," oordeelde Piet, "moet ie maar weer goed worden ook. --
We zullen er een voor hem bewaren." Hij legde een flik naast zich op
de kast. "Nou jongens, hier is de laatste! Die is voor Broer, omdat
hij de jongste is. Vang Broer!"

Strak bleef Eduard in zijn boek kijken, maar van wat er in stond
bleven zijn gedachten oneindig ver verwijderd. Een machtelooze woede
voelde hij in zich opkomen tegen Piet, die daar van zijn chocola zat
uit te deelen, uit de doos die hij van Vader had gekregen. O, hij
zou hem tusschen zijn vingers willen hebben om hem fijn te knijpen,
die Piet, die daar lachend en bluffend op de kast zat, en die door
de anderen nog toegejuicht werd ook! Eduard nam zijn potlood op en
kneep daar zoo hard in dat het bijna tusschen zijn vingers uitglipte
en zijn nagels wit werden. Hij wilde, hij moest zich goed houden!

Opeens keek hij weer naar de kast. Waar was de doos? Die wilde hij
tenminste terug hebben!

Piet zat er mee te ballen, gooide het ding telkens tegen 't plafond
en ving het dan weer op.

"Geef hier m'n doos!" klonk het schor.

Piet keek even op, lachte eens, gooide de doos nog een paar keer in
de hoogte, hield toen op, haalde zijn mes uit zijn zak, en zei: "We
zullen er een mooie inscriptie opzetten. 'Wie geeft wat hij heeft is
waard dat hij leeft', of zoo iets, of weten jullie soms iets
mooiers? Dat wordt dan een blijvende herinnering aan deze groote
dag!" en Piet zette de punt van zijn mes in het deksel.

Op dit oogenblik voelde Eduard zich razend worden. Zijn gezicht was
bleek van woede toen hij driftig opstond, naar de kast ging, en uit
alle macht in Piets been begon te knijpen. "Blijf er af!" schreeuwde
hij, "geef nou op!"

Piet schopte terug. "Ben je dol!" gilde hij, "schei uit zeg! Laat
m'n been los!"

Maar toen Eduard door bleef knijpen, aldoor roepend dat hij zijn
doos terug wilde hebben, smeet Piet opeens het ongeluksding naar het
andere eind van de kamer; toen liet hij zich van de kast glijden en
gaf Eduard een klap in zijn gezicht. -- Even later rolden de jongens
vechtend over den grond, overal stompend waar ze den ander maar
raken konden en telkens worstelend om los te komen; bijna had Piet
zijn neefje al onder gehad, maar doldriftig en hijgend wrong Eduard
zijn arm los en weer stompte hij Piet zoo hard mogelijk.

Angstig en verschrikt stonden de anderen er om heen. De heele
kokerij was vergeten, met groote oogen keken ze naar de vechtende
jongens op den grond, en half huilend vroeg Lineke om nu toch
alsjeblieft op te houden; de kleintjes gilden, en met een stemmetje
dat trilde van angst riep Bep: "Paatje! Kom toch gauw! Ze vechten
zoo vreeselijk! Pa! Maatje!"

En opeens stond de Kapitein, die in zijn studeerkamer 't lawaai al
gehoord had, naast ze. Haastig duwde hij Bep en Broertje op zij. --
"Onmiddellijk ophouden!" commandeerde hij, en plotseling voelden de
vechtende jongens zich stevig beetgepakt en van elkaar getrokken. De
Kapitein zag rood van verontwaardiging, en de twee vechtersbazen
ieder bij een arm vasthoudend schudde hij ze hevig door elkaar.

"Ellendige jongens!" riep hij, "dat gezanik altijd! Allo, de kamer
uit! Jij naar mijn kamer en jij kunt naar je slaapkamer gaan!
Ingerukt marsch!"

"M'n doos!" huilde Eduard, "ik moet m'n doos hebben!"

"Wat doos! Vooruit, opgemarcheerd! En gauw een beetje!"

En Eduard voelde hoe hij weer bij zijn arm gepakt en de kamer
uitgezet werd; hij liep de trap op, naar zijn kamertje, en met een
harden slag gooide hij de deur achter zich dicht; toen liet hij zich
voorover op zijn bed vallen en huilde, alsof hij nooit weer zou
kunnen ophouden.

"'k Wou dat ik dood was!" snikte hij, "'k wou dat ik dood was!
Niemand houdt van me!" En aldoor kwamen er maar weer nieuwe tranen,
zoodat zijn kussen heelemaal nat werd en zijn oogen pijn deden en
zijn voorhoofd gloeide.

En heel zacht, heel droevig klonk het: "Vader!"

  -----

Fluitend kwam iemand de trap op. Eduard hoorde de voetstappen zijn
deur langs komen en naar de kamer van Hugo en Piet gaan. Hij lichtte
zijn hoofd op en luisterde. Zeker was 't Hugo, die na de
cricketvergadering naar boven ging. Als hij maar niet hier kwam!
Eduard voelde 't in zijn keel kloppen. Zou hij weten van 't vechten?

Maar wat kon 't hem ook eigenlijk schelen? Ze wisten 't verder
immers toch allemaal! Och, was hij maar dood! En weer duwde hij zijn
gezicht in 't kussen. -- Maar toch hoorde hij hoe Hugo op de andere
kamer bleef rondscharrelen, aldoor fluitend, hoe hij eindelijk iets
liet vallen, -- toen hield het fluiten op, Eduard hoorde iets
mompelen, en duidelijk verstaanbaar klonk het: "Zeg Ee, ben jij daar
soms? Heb jij onze lucifers?" -- Eduard hield zich stil; met
ingehouden adem bleef hij luisteren. Weer hoorde hij de voetstappen
over 't portaaltje gaan en de knop van de deur werd omgedraaid; --
Hugo kwam binnen.

Hevig verschrikt zat Eduard opeens overeind en keek zijn neef aan.
-- Hugo was blijven staan, zijn hand nog aan de deurknop, en staarde
in stomme verbazing naar Eduards behuild gezicht.

"Wat heb jij?" vroeg hij toen.

Maar Eduard gaf geen antwoord en drukte alleen zijn mouw tegen zijn
oogen.

Hugo deed de deur dicht, en een beetje ongerust begon hij weer: "Wat
is er in vredesnaam gebeurd?"

"Och niks," barstte Eduard opeens los -- "ga maar weg -- we hebben
gevochten --" hij snikte het weer uit.

"Wie hebben gevochten?"

"Piet en ik." --

"En huil je daarom zoo?"

Er kwam geen antwoord meer.

"Kom, daar moet je je niet zoo dik over maken, ben je mal! Wie huilt
er nou om een beetje vechten? Kom, sta op, en drink eens wat, en
wasch je gezicht een beetje, dat zal je opfrisschen! Zoo meteen gaan
we koffiedrinken -- je moet net doen of er niks gebeurd is!"

En Hugo schonk water in de kom en trok zijn neefje bij zijn arm naar
de waschtafel toe. "Vooruit," zei hij, "wasch je nou en begin nou
niet weer!"

Toen nam hij de lucifers van de tafel en ging naar zijn eigen kamer.
--




XV.


"Hup jongens! naar het hol van de Manahawaas!" riep van Merlen, een
van Piets vrienden. -- De lange beraadslagingen begonnen hem te
vervelen, en midden in een fraaie toespraak van Wouters had hij er
opeens genoeg van gekregen; zonder naar het slot te luisteren stoof
hij door de openstaande tuindeur naar buiten. -- Joelend en
schreeuwend holde de heele jongensbende hem achterna, naar het
verste gedeelte van den tuin, waar de Manahawaas kampeerden. --

Het hol was een groote kuil, zoowat twee meter lang en breed, en zoo
diep dat Tommy er juist in kon staan zonder dat zijn hoofd boven de
rand uitstak. Maar dit was pas 't begin, 't moest nog veel dieper
worden, en daarom hadden de Manahawaas zich op dezen zonnigen
Zaterdagmiddag in 't midden van Mei al om één uur vereenigd bij de
Verheys, met het plan nu eens hard aan 't werk te gaan.

De club van de Manahawaas bestond uit negen leden. Hugo was
president, maar omdat hij 's Zaterdagmiddags altijd gymnastiekles
had, was Wouters nu met het oppertoezicht belast. De andere leden
waren van Merlen, Tersteeg, Piet, Eduard, Tommy met zijn vrind
Holdert en Broertje, die ook al dapper zijn best deed. Hij had zoo
verschrikkelijk graag met de groote jongens mee willen spelen en hij
had er zóó om gebedeld dat ze hem eindelijk maar als jongste lid
hadden aangenomen. Hij mocht nu 's morgens als ze allemaal naar
school waren het hol bewaken.

Van Merlen en Tersteeg zaten allebei in Piets klas.

"Schreeuw jullie nou zoo niet!" riep Wouters eindelijk, toen ze om
het hol heenstonden en weer allemaal tegelijk aan 't beweren waren,
"laten we nou liever aan 't werk gaan!" en tegen Tommy: "kleine
Verhey, haal jij nou eens gauw de schoppen!"

Tommy ging naar 't schuurtje, en Wouters vervolgde: "We zullen om de
beurt een half uur werken; eerst Tersteeg en ik, en dan kunnen
kleine Verhey en Holdert helpen, en dan kun jullie drieën straks een
half uur graven."

Ze hadden natuurlijk niet geluisterd, en Wouters moest zijn voorstel
nog een paar keer herhalen voordat ze er allemaal achter waren.

Toen daalde de eerste ploeg langs het laddertje in den kuil af en
het werk begon. --

Wouters en Tersteeg waren aan 't uitdiepen, en Tommy en kleine
Holdert hielden zich bezig met telkens het uitgegraven zand in
emmers naar boven te dragen.

"Nu jij de wacht houden en 'werda' roepen als er iemand aankomt!"
zei van Merlen tegen Broertje, knipoogend tegen Eduard en Piet.

"Wat moet ik roepen?" vroeg Broer, die van 't woord "werda" nooit
gehoord had, en innerlijk doodsbenauwd was dat hij iets niet goed
zou doen, en dat ze hem dan in den kuil zouden stoppen en 't
laddertje wegnemen.

"Werda!" herhaalde van Merlen lachend, en toen met groote oogen:
"Pas op als je 't vergeet, hoor!"

Broer knikte, en bleef met een ernstig gezichtje den tuin inkijken;
van Merlen slungelde weg en ging een eindje van den kuil af languit
in 't gras liggen, zijn armen onder zijn hoofd.

Eduard en Piet hadden 't zich er ook al gemakkelijk gemaakt en lagen
zoo lui mogelijk van hun rust te genieten.

"'t Is warm!" merkte van Merlen op.

"Wat je zegt!" zei Piet gapend, en Eduard zuchtte: "Straks zullen we
't nog wel warmer krijgen!"

Even zwegen de drie jongens. Toen ging Piet opeens overeind zitten,
sloeg zijn handen om zijn knieën en zei: "Lui, ik heb een fijn
plan!"

"Vertel op!" verzocht Eduard.

En Piet ging vol vuur door: "Een eindje van dien kuil af, een meter
of vier, aan de andere kant bij de schutting maken we nog een kuil,
zoowat even groot als deze en even diep, en die twee kuilen
verbinden we door een onderaardsche gang."

"Dan mogen we wel aardig diep graven," vond van Merlen, "anders zakt
het heele zaakje in."

"Nou, dan gráven we diep!" zei Piet, op een toon alsof hij dat in 't
minst geen bezwaar vond.

"Ik weet nog wat leuks," zei Eduard, "we timmeren allerlei planken
aan elkaar, en die leggen we over de kuil heen, en dan bedekken we
alles met graszoden, dan kan geen mensch ons hol vinden. Fijn, man!"

"Maar waar halen we graszoden vandaan?" vroeg van Merlen, "hier in
de tuin is zooveel gras niet."

"Nou, dan halen we ze uit het bosch!" bedacht Eduard.

"Dat kan," stemde van Merlen toe; "nou, 't lijkt me wel moppig."

En Piet vroeg: "Hoe diep zouden we eigenlijk kunnen graven voor we
water vinden? Weet jij dat, van Merlen?"

"'k Denk een meter of zes," zei van Merlen, die er eigenlijk niet
het minste begrip van had. "Of misschien wel tien, de grond is hier
nogal droog."

"Werda!" riep Broer, en toen ze naar hem keken zagen ze dat de
kleine jongen naar de schutting wees, waar 't lachende gezicht van
Kees Beekman bovenuit kwam kijken.

"Goeiemiddag!" riep Piet.

"Ook goeiemiddag!" antwoordde Kees, "mag ik meespelen, zeg?"

"Zeker!" vond Piet, "als je je zuster tenminste niet meebrengt!" En
van Merlen vroeg zachtjes aan Eduard, die 't dichtst bij hem zat:
"zeg Kerner, hoe heet dat joch?"

"Kees Beekman," antwoordde Eduard even zacht, en harder tegen Kees:
"Waar sta je op, zeg?"

"Op m'n stelten," zei Kees, "en Hannie heeft pianoles dus die komt
niet. Wat voeren jullie eigenlijk uit?"

"O," lachte van Merlen, "ik doe niks en Verhey helpt me en Kerner
kijkt er naar."

Kees gaf geen antwoord, bleef kijken en lachte.

"Kom," zei Eduard opstaande en zich uitrekkend, "we zullen je eens
over de schutting hijschen. Werk je nou eerst maar naar boven, dan
zullen we je aan deze kant naar beneden trekken."

Piet en van Merlen bleven er lachend naar kijken hoe Kees zich
inspande om zichzelf op te hijschen. Eindelijk zat hij bovenop de
schutting en zwaaide zijn beenen er overheen.

"Ziezoo!" riep van Merlen opstaande, "nu ieder aan een been trekken,
Kerner, dan zul je eens zien hoe gauw hij beneden is!"

Lachend en gillend trok Kees zijn beenen weer op, en proestend
bleven van Merlen en Eduard beneden staan om telkens weer naar Kees
z'n schoenen te grijpen zoodra die in hun bereik kwamen. Krampachtig
klemde Kees zich aan de schutting vast, telkens schoppend naar de
twee jongens, die dolle pret hadden om zijn benauwd gezicht.

"Blijf af nou!" riep Kees, en "kom dan toch ook!" moedigde van
Merlen aan terwijl Eduard weer naar de schoen greep; maar 't kwam
deze keer anders uit dan hij gedacht had, want Kees had ongemerkt
het riempje van zijn schoen losgemaakt en Eduard duikelde
achterover, de schoen in zijn hand houdend. Een oogenblik keken de
jongens verbluft rond, en Kees zag kans, zich haastig naar beneden
te laten glijden. Maar 't ging niet zoo gauw of Eduard was weer
opgestaan en holde met den schoen den tuin door. Onmiddellijk zette
Kees 't ook op een loopen, Eduard achterna, en telkens roepend: "M'n
schoen! Geef op nou!"

Eindelijk liet Eduard zich hijgend in 't gras vallen en gooide Kees
den schoen toe. "Daar heb je 'm!" riep hij, "ik stik!"

"Ik ook!" zei Kees, en lachend stak hij zijn voet vooruit om te
laten zien hoe aardig zijn teen door zijn kous kwam kijken.

"Moet je mijne zien!" blufte Tommy, -- want de vier anderen hadden
het werk gestaakt, -- en hij bukte zich om zijn schoen uit te
trekken.

"Nou ja, we gelooven 't wel, laat maar zitten!" zei Piet haastig.

Tersteeg was de laatste die weer aan de oppervlakte der aarde
verscheen. Langzaam liep hij naar de anderen toe, gooide de schop op
den grond, veegde zijn voorhoofd af, en zuchtte: "Ziezoo, de tijd
van luieren is voor jullie voorbij, gaan jullie nu maar eens een
beetje graven, hoor!"

"Da's goed," antwoordde van Merlen, "Kees of hoe heet je, nou mag je
helpen! 't Is hier hard werken, snap je?"

"Zeker, ik snap 't heel goed!" zei Kees, "en dan ben jij zeker de
generaal, he?"

"Welnee!" zei van Merlen lachend, en met een geheimzinnig gezicht:
"Ik ben de Manahawa Snelvoet!"

De tweede ploeg daalde in het hol af en Piet inspecteerde de kuil.
"Jullie denkt ook 'liever lui dan moe,' er is zoowat niks aan
gedaan!" riep hij tegen de anderen, die zich op hun beurt in 't gras
hadden uitgestrekt.

"Wel ja! als je soms nog wat hebt?" riep Wouters terug; "geneer je
niet!" en "Compliment aan je kippen!" voegde Tersteeg er bij; nog
even hoorden de jongens in den kuil ze samen namopperen. "Hoor ze
schelden!" lachte Eduard.

Onder 't graven werd Kees ingelicht wat de club van de Manahawaas
eigenlijk beteekende, en natuurlijk was hij zóó verrukt over 't idee
van de geheimzinnige kelders en de toekomstige strooptochten dat hij
dadelijk ook lid wilde worden. "Mag ik?" vroeg hij.

"Wel ja, van mijn part wel!" antwoordde Piet onverschillig, en van
Merlen zei dat hij 't ook goed vond, dat 't nieuwe lid straks dan
maar gedoopt moest worden. Dat hoorde er bij, en 't was meteen
lekker koel in die warmte. --

"Ja, dat hoort erbij!" herhaalde Piet, en hard riep hij: "Zeg, halen
jullie eens een emmer water, we moeten er een doopen!"

"Da's goed, dat wil ik wel doen!" antwoordde een hooge stem. Vier
hoofden kwamen nieuwsgierig boven den kuil uitkijken.

't Was Lineke, die met Bep aan was komen loopen. "Waar heb je den
emmer?" vroeg ze.

Eduard gaf een emmer aan en Lineke liep er mee naar de keuken.

De jongens hadden hun schoppen neergegooid en waren naar boven
geklommen om de doopplechtigheid te doen beginnen. "Vind je 't niet
griezelig?" vroeg Tommy aan Kees, maar Kees antwoordde dat de heele
dooperij hem zoo koud als een kip liet.

"Wat 'n branie!" lachte Wouters, "wacht maar, jongetje, straks zul
je wel anders piepen!"

Lineke kwam met den emmer aansjouwen. 't Was zwaar, ze hijgde er
van, en van Merlen sprong ineens op en liep naar haar toe om 't
vrachtje van haar over te nemen. Eduard keek er verbaasd naar; dat
was nou iets waarover hij nooit gedacht zou hebben, en toch vond hij
't erg aardig. --

"Nu mogen we verder toch wel mee blijven doen, he?" vroeg Lineke
onvoorzichtig.

"Dat kun je begrijpen!" antwoordde Wouters, "we zijn al met meer dan
genoeg!" en Piet voegde er bij, met zijn hoofd naar 't huis wijzend:
"Gaan jullie maar stil weer weg, we willen er geen kleine meisjes
bij hebben!"

"Ze zouden voor krijgsgevangenen kunnen dienen!" stelde Tersteeg
voor.

"Da's wat anders!" zei Wouters, "da's goed, dan stoppen we ze in den
kuil en nemen 't laddertje weg!" en met groote passen liep hij naar
Bep toe, die bij de rand van den kuil stond en aandachtig naar
beneden keek. Maar Lineke pakte haar zusje bij de hand. "Kom mee,
Bep!" zei ze met een minachtenden blik naar de jongens, "ze willen
niet met ons spelen, we zullen wat gaan schommelen!"

Zwijgend keken de Manahawaas de twee meisjes na, die zonder om te
kijken naar den schommel gingen, toen zei Eduard met een kleur: "Wat
'n flauwe kerels zijn jullie, waarom mogen ze nou niet meedoen?"

"Hoor hem!" hoonde Tersteeg, en Wouters snauwde kwaad: "Hou je er
buiten, jong kalf! Als je wat aan te merken hebt ruk je maar uit!"
en tegen de anderen: "Ziezoo, nu zullen we met doopen beginnen,
kleine Verhey, haal jij eens een glas!"

Eduard stopte zijn handen in zijn zakken, en tegen een boom leunend
bleef hij er naar kijken hoe ze Kees een glas water in zijn gezicht
gooiden en toen onder veel gelach het water gingen "opdoopen" en
elkaar kletsnat smeten. Even verder stond van Merlen zijn fiets op
te pompen.

Langzaam slenterde Eduard naar den schommel toe, waar de nichtjes
aan 't spelen waren, maar ze waren nog niet in de rechte stemming,
en Eduard was te veel uit zijn humeur om gezellig mee te doen.

"Waar ga jij naar toe?" riep hij even later tegen van Merlen, die
met zijn fiets den tuin doorliep.

"Naar huis!" riep van Merlen terug, "'k heb om halfvier les!"

"Welke kant ga je?"

"Door 't bosch!"

"Wacht even, dan ga 'k mee!" van Merlen bleef staan, en Eduard
vervolgde haastig: "zet jullie ook je hoed op, in 't bosch kunnen we
veel leuker spelen dan hier bij dien vervelenden schommel!"

Tante Lina hoorde 't viertal de gang doorloopen en de voordeur
dichttrekken, maar ze liet ze maar stilletjes gaan, blij met haar
rustigen Zaterdagmiddag.

"Vond jij 't nou ook niet flauw?" vroeg Eduard aan van Merlen, toen
de meisjes even voor een winkel bleven staan.

Van Merlen haalde zijn schouders op. "Och, voor mijn part hadden ze
wel mee kunnen doen," zei hij, "maar als Wouters eenmaal zoo iets in
zijn hoofd haalt geeft het je toch niks om er wat tegen in te
brengen. Je bederft je eigen plezier en je wordt nog uitgescholden
op den koop toe. Hugo is een veel leukere president dan hij."

"Hij heeft praats voor zes en 'n hoop lèf!" vulde Eduard aan, blij
dat hij eens op Wouters kon schelden.

"Nou!" van Merlen knikte veelbeteekenend, "en Piet en Tersteeg doen
hem alles na!"

In 't bosch zei van Merlen dat hij geen tijd meer had en door moest
trappen.

"Saluut!" riep hij, en Lineke haalde een bal uit haar zak en vroeg
of ze nu wat wilden gaan ballen.

"Hoedjebal!" zei Eduard, en met zijn hak trok hij een streep in 't
zand voor de lijn. --

  -----

Pas om halfvijf gingen ze naar huis toe, rood en warm van het harde
loopen, en Lineke legde de bloemen die ze geplukt had even in 't
gras om haar hoed op te zetten. --

"Komen jullie eens hier!" riep Bep, die al vooruit geloopen was, en
toen Eduard en Lineke bij haar stonden: "Kijk, een vogeltje!"

Ze bogen zich er alle drie over heen, en Eduard ging er bij op zijn
knie liggen en nam 't voorzichtig op. "'t Is dood!" zei hij.

Nieuwsgierig keken Bep en Lineke er naar. "Nee," riep Lineke, "'t is
niet dood, kijk maar, 't beweegt zijn pootje!"

Opeens begon 't vogeltje angstig te piepen.

"'t Is zeker uit 't nest gevallen," zei Eduard, "'t is nog een jong
vogeltje, zie je wel?" en zacht streek hij met zijn vinger over 't
kopje.

"'t Piept zeker zoo om zijn vader en moeder," fluisterde Bep; "arm
klein vogeltje!" en Lineke vroeg: "Toe Edu, laten we 't mee naar
huis nemen, dan kunnen we 't frisch water en eten geven, hier gaat
het zeker dood!"

[Illustratie - 19_vogeltje.jpg]

Eduard was opgestaan; nog steeds hield hij 't vogeltje zijn in zijn
hand. "Ik vind 't natuurlijk goed om 't mee te nemen," zei hij,
"maar hoe krijgen we 't thuis?" en tegen Lineke: "wil jij 't dragen,
zeg?"

Lineke strekte haar hand uit, maar trok die haastig terug. "Doe jij
't maar liever," vroeg ze, "je houdt het nu óók zoo voorzichtig
vast!"

Eduard ging naar 't pad terug en Bep en Lineke kwamen ieder aan een
kant naast hem loopen, telkens naar 't vogeltje kijkend. 't Piepte
nu niet meer, stil lag 't in Eduards hand, en met angstige,
verschrikte oogjes keek het rond.

"Zielig klein dier!" zei Lineke medelijdend, en Bep vroeg nog eens:
"Knijp je 't vooral niet, Eetje?"

Eduard schudde van nee, en langzaam ging het naar huis. --

"Kinderen, waar hebben jullie toch gezeten?" vroeg Tante Lina, toen
ze eindelijk thuis waren.

"In 't bosch, Tante!" antwoordde Eduard, en Lineke legde uit: "We
hebben een klein vogeltje gevonden, Ma, en nu wilden we het in een
sigarenkistje met gras leggen en dan wat brood en melk om het te
voeren, en ...."

"Ja, 't is goed," viel Tante Lina in de rede, "ga je gang, maar niet
in de huiskamer alsjeblieft, breng 't maar in 't schuurtje."




XVI.


Met een voldaan gevoel legde Eduard zijn viool in de vioolkist.
Heerlijk vroeg was 't, nog geen acht uur, en hij had al drie
kwartier gestudeerd. De etude ging goed, en 't menuet speelde hij
ook bijna zonder fouten.

Eduard was 't eerst van allemaal naar beneden gegaan vanmorgen;
terwijl hij aan 't studeeren was had hij de anderen langzamerhand
ook hooren komen, maar ze hadden hem niet gestoord, en vlijtig had
hij doorgespeeld, drie kwartier lang. Nu naar de huiskamer, en
kijken waar ze allemaal zaten!

Maar hij vond er niemand; 't ontbijt stond klaar en 't theewater
suisde gezellig, en hij wilde juist den tuin inloopen om eens te
kijken of ze daar soms waren toen Tante Lina en Hugo binnen kwamen.

"Wel Edu, wat ben jij matineus!" zei Tante Lina, "'k wist niet wat
ons overkwam toen we daar met vioolspel gewekt werden!"

"'k Was zoo vroeg wakker," vertelde Eduard, "en toen ben 'k maar
opgestaan ook!"

Tante Lina begon boterhammen te snijden, en Hugo plaagde: "Ja, ja,
als luie menschen vlug worden ...."

"Nou, ik vind me zelf gewoonlijk toch niet zoo heel erg lui," merkte
Eduard op; "vindt u wel, Tante?"

"Nee, niet zoo héél erg," lachte Tante Lina, de thee opschenkend;
"kijk eens wat op je bord ligt, Edu!"

Eduard keek nieuwsgierig naar zijn bord en nam de briefkaart op.

"Van Vader," zei hij, toen hij Vaders bekende letters op het adres
ontdekte, en dadelijk draaide hij de kaart om en begon te lezen.


        "Beste jongen,

    Als je deze kaart krijgt zit ik alweer midden op zee en duurt
    het niet lang meer of ik ben weer bij je. In 't eind van de
    volgende week ga ik weer aan boord, en ik begin er erg naar te
    verlangen om weer thuis te zijn. Wat zullen we elkaar veel te
    vertellen hebben, he Pepi? Gisteren heb ik je brief gekregen
    waarin je schreef over 't comediespelen op zolder. Je kunt
    gezellig vertellen, hoor! Veel groeten van Vader. --


"Vader schrijft dat Vader gauw thuiskomt!" zei Eduard opkijkend, en
tegen Oom Tom, die ook beneden gekomen was: "Weet u, wanneer Vader
nu precies hier kan zijn, Oom?"

"Precies weet ik 't niet," antwoordde de Kapitein, "de aankomst van
de booten verschilt wel eens een paar dagen, maar als 't een beetje
wil zullen we je Vader over een week of twee wel zien verschijnen,
denk ik."

"Vandaag over twee weken? Dus op een Donderdag?"

"Ja hoor, ik kan er geen eed op doen," lachte Oom Tom, "ik ben geen
orakel!" en 't ochtendblad opnemend: "als je nu nog wilt dat je
Vader in Genua een brief vindt moet je met schrijven niet al te lang
meer wachten!"

Eduard knikte, en Tante Lina vroeg: "Heeft Vader nog iets nieuws te
vertellen, Edu?"

"Nee Tante, niets nieuws." Even keek hij nog naar wat Vader
geschreven had, toen gaf hij de briefkaart aan Tante Lina en zei: "U
mag 't wel lezen als u wilt." En strak bleef hij Tante Lina
aankijken tot zij de briefkaart gelezen had en hem zonder iets te
zeggen aan Eduard teruggaf. --

"We zullen Edu missen," merkte ze even later op. --

"Komen jullie ontbijten?" riep Hugo tegen de kleintjes, en toen ze
't niet schenen te hooren liep hij zelf ook den tuin in en
herhaalde, wat harder nu "Komen jullie ontbijten, zeg?"

Nu kreeg hij antwoord, en langzaam kwamen ze opdagen. Alleen
Broertje sprong en kraaide even vroolijk als gewoonlijk, de andere
drie keken stil voor zich uit, en 't eerste wat Lineke zei toen ze
binnenkwam was: "O Edu, Hansje is dood!"

Eduards prettige stemming verdween opeens; "wat?" vroeg hij
verschrikt, en Tommy zei nog eens na wat zijn zusje zooeven gezegd
had: "Hansje is dood."

Hansje was 't vogeltje, dat ze Zaterdagmiddag in 't bosch gevonden
hadden. Vier dagen lang was 't nog blijven leven, ze hadden 't in
een leeg sigarenkistje gezet met wat frisch gras en 't mooiste
dekentje uit Beps poppenwieltje, en ze hadden 't gevoerd met in melk
geweekt wittebrood. Maar toen ze vanmorgen kwamen kijken had Hansje
niet gepiept of zijn bekje open gedaan; heel stil was hij op 't gras
in 't kistje blijven liggen, zonder zich te bewegen, en toen Lineke
hem opnam was hij al heelemaal stijf.

Lineke deed 't heele verhaal met een treurig gezichtje.

"'t Is jammer," vond Tante Lina; "jullie hadt het ook maar liever in
't bosch moeten laten, dan waren de oude vogels het misschien wel
komen voeren; melk en wittebrood is geen geschikt eten voor een
vogeltje."

"Denkt u dat 't dan niet dood gegaan zou zijn?" vroeg Tommy.

"Lieve jongen, dat weet ik toch niet!" antwoordde zijn Moeder.

De deur ging open en Piet kwam binnen. Hij had zich verslapen
vanmorgen, en Oom Tom keek van zijn courant op en zei: "'k Zou nog
een beetje later beneden komen als 'k jou was!"

"'k Werd zoo laat wakker," verontschuldigde Piet zich, en hij begon
aan zijn boterhammen; "wat zetten jullie allemaal tragische
gezichten, wat is er voor narigheid gebeurd?"

"Hansje is dood," vertelde Bep.

Piet begon te lachen. "Zoo, is dat halfdooie beest eindelijk
gecrepeerd," zei hij, "da's wel de moeite waard om zoo'n
doodgraverssmoel ...."

Een hevige vuistslag op de tafel deed de kopjes rinkelen en
verschrikt knipte Bep met haar oogen.

Piet zweeg plotseling.

"Alsjeblieft!!" barstte de Kapitein nijdig uit, "zulke taal kun je
voor je houden, begrijp je! Die verkies ik hier niet te hooren, van
jou niet en van niemand anders!"

Onverschillig haalde Piet zijn schouders op, maar hij zei niets
meer, en op de klok kijkend begon hij te eten met een haast alsof
hij minstens uitgehongerd was. Toen dronk hij zijn glas melk leeg,
stond op, riep bij de deur "saluut!" dat voor iedereen bestemd
scheen die er naar wilde luisteren, en vertrok. De Kapitein riep hem
terug, maar Piet hoorde 't niet of deed alsof hij 't niet hoorde, en
juist op het oogenblik dat Oom Tom de huiskamerdeur opende werd de
voordeur door zijn zoon dichtgetrokken.

Met een gezicht dat niet veel goeds voorspelde ging de Kapitein weer
in de courant zitten kijken.

Hugo begon zijn boeken bij elkaar te zoeken en ook de anderen
maakten aanstalten om naar school te gaan.

"Moet Hansje daar nu maar zoo in dat kistje blijven liggen?" vroeg
Bep, en Lineke antwoordde: "We zullen hem begraven, tusschen twaalf
en twee, dan help je immers, Edu?"

"Ja goed," beloofde Eduard, en Tommy zei dat hij om twaalf uur hard
naar huis zou hollen om een kuil te graven.

"Dan zal ík vanmorgen bloemetjes plukken," bedacht Bep, "in een
mandje, als we met Juf gaan wandelen."

Eduard knikte, sjorde in de gang zijn tasch om, zette zijn pet op,
stopte zijn handen in zijn zakken, en ging naar school.

Mal toch, dat hij het nu naar vond, dat 't vogeltje dood was. De
kleintjes vonden 't ook wel akelig, maar die waren ook allemaal
zooveel jonger dan hij. Piet lachte er om, had ze er al mee geplaagd
sedert ze met Hansje thuis waren gekomen, en Hugo --nou, die vond
zichzelf er natuurlijk veel te groot voor. En de andere jongens?
Meertens of Theo? Och, natuurlijk zouden ze hem ook uitlachen; hij
durfde ze 't immers niet eens te vertellen! Of durven wel, hij
durfde 't best te vertellen, natuurlijk, maar hij deed 't niet, hij
wilde 't niet eens vertellen, 't kon hem niks schelen of ze lachten
of niet, ze hadden er niks mee noodig. Hij mocht denken wat hij
wilde, dat hoefde hij aan niemand te vragen, en je kon er ook niets
aan doen hoe je over iets dacht, of je iets naar vondt of niet, dat
was nu eenmaal zoo. Zou hij nu heusch kinderachtiger zijn dan de
andere jongens? Of zouden ze allemaal wel eens zooiets náár vinden
zonder dat ze 't aan iemand wilden zeggen? Piet zeker wel niet, die
lachte altijd maar om alles, maar Theo bijvoorbeeld, dat was nu weer
een heel andere jongen ...

"Hei, Kerner, wacht even!"

Eduard keek om en bleef staan. 't Was van Hamel, die achter hem aan
kwam hollen: "Heb je je sommen af?" hijgde hij al op een afstand.

"Ja," zei Eduard, die ze wonder boven wonder eens alle drie had
kunnen maken, "'k vond ze nogal makkelijk."

"Wat heb je eruit?"

"Weet ik 't, denk je dat ik dat zoo lang onthoud?"

"Nou, kijk dan eens, dan kunnen we zien of we ze goed hebben!"

Maar Eduard liet zijn schrift kalm in zijn tasch zitten. "Zooveel
kan 't me niet schelen, hoor, zal 'k wel zien als ik 't schrift
terugkrijg," zei hij, "hebben jullie gisteren lang moeten blijven?"

"Tot halfvijf," vertelde van Hamel, "we hebben ons dood gelachen, we
moesten regels schrijven, en Snijders ging de klas uit; nou, die
regels waren in twintig minuten klaar, en Snijders arriveerde nog
steeds niet, en toen heeft Wim Reinders allerlei moppen zitten
vertellen, we waren gewoon slap, en Groeneveld schreef onder zijn
regels: 'Dag mijnheer Snijders, ik ga maar vast weg. Tot morgen.'"

"En ging hij echt weg?" vroeg Eduard.

"Welnee, dat durfde hij met al z'n branie natuurlijk niet, hij liet
't staan tot Snijders eindelijk weer binnenkwam, en toen veegde hij
't gauw uit; maar Snijders zag 't net nog, en Groeneveld wou niet
zeggen wat er gestaan had, en Wim Reinders en ik zaten maar te
lachen."

"Nou en toen?"

"Nou, toen niks meer, Snijders was woedend, maar daar gaven we
natuurlijk geen cent om, en ..."

"Zeg, laten we een beetje doorloopen," viel Eduard, die op de
torenklok gekeken had, hem in de rede; "'t is twee minuten!"

En samen zetten ze 't op een hollen, tot ze eindelijk buiten adem
bij school waren en Beek de deur voor hun neus dicht deed.

Eduard belde aan. "Zoo'n mispunt," zei hij.

  -----

"Ga nu gauw mee, Eetje!" vroeg Bep, toen 't koffiedrinken afgeloopen
was, "ik heb een heeleboel bloemetjes geplukt!"

"En ik heb gehelpt!" voegde Broertje er bij, "en Tommy heeft een
kuil gegraafd!"

"Wat gaan jullie in vredesnaam uitvoeren?" vroeg Piet, en toen,
alsof hem opeens een licht opging: "Groote goedheid, daar gaan ze me
nou die dooie vogel begraven! Daar moet je toch ook wel niet goed je
weet wel voor zijn!" en veelbeteekenend wees Piet naar zijn
voorhoofd. "Waarom keilen jullie dat dooie beest niet over de
heining?"

"Omdat we 't begraven gaan," zei Eduard kort.

Piet begon te grinniken. "Heel aardig maar toch niet erg!" plaagde
hij.

"Piet, denk er om wat Papa vanmorgen gezegd heeft!" waarschuwde
Tante Lina.

"'k Druk me nu anders heel betamelijk uit!" mopperde Piet.

De vier kleintjes waren al naar 't schuurtje toegegaan, en ook
Eduard liep den tuin in, maar Tante Lina riep hem terug.

"Heb jij vanmorgen de karaf op je waschtafel gebroken, Edu?"

"O, ja, da's waar ook!" zei Eduard; hij had aan de heele karaf niet
meer gedacht.

"Jullie zijn toch ook altijd zoo vreeselijk onvoorzichtig," bromde
Tante Lina, "'t is altijd smijt maar toe, om de haverklap breekt er
iets ..."

"Zoo, is die ook al ter ziele," plaagde Piet, "nou, je gaat toch aan
't begraven, nou kun je de treurige overblijfselen van die karaf
meteen een plechtige uitvaart bereiden!"

Eduard gaf geen antwoord meer en liep naar de kleintjes toe. Alles
verveelde hem opeens gruwelijk, en Piet was nog 't vervelendste van
de heele boel.

"Kijk eens!" riep Lineke. --

Daar lag 't vogeltje, op een bedje van gras en bloemen. "Ligt hij
zoo niet lief?" vroeg Lineke, terwijl Eduard keek, "nu willen we het
kistje verder heelemaal met bloemen opvullen, en moeten we dan de
deksel er los opleggen of vasttimmeren?"

"Laten we er maar liever een paar spijkers inslaan," vond Eduard;
"is de hamer hier?"

Lineke begon bloemen in het kistje te leggen en Tommy haalde den
hamer en wat kleine spijkertjes.

"Er blijven nog een heeleboel bloemen over!" zei Bep, en "nou, die
kunnen we dan straks over de kuil strooien," antwoordde Lineke,
terwijl ze de deksel op 't kistje hield en op Eduard wachtte.

En Eduard nam den hamer en begon het eerste spijkertje er in te
slaan. "Doe je 't voorzichtig, Eetje?" vroeg Beppie, met tranen in
haar groote blauwe oogen.

Eduard knikte, en zwijgend keken ze er alle vier naar hoe hij de
spijkers eén voor eén opnam en in het kistje sloeg.

"Nou is 't klaar," zei hij eindelijk, en hij legde den hamer neer.
--

Toen nam Lineke het kistje op en bracht het naar den kuil toe.

"'t Is hier een mooi zonnig plekje, he?" vroeg Tommy, en "arm klein
vogeltie," zei Broertje zacht.

En Lineke zette het kistje in den kuil en Tommy schepte de aarde er
overheen; op 't kleine heuveltje liet Bep al de bloemen uit haar
schortje vallen. --

"Kinderen, zijn jullie nog niet naar school? 't Is kwart voor twee!"
riep Tante Lina uit de huiskamer.

"Ja Ma, we gaan al," riep Lineke terug, en ze nam Bep en Broertje
elk bij een hand en bracht ze op een sukkeldrafje naar de zandhoop
toe.

[Illustratie - 20_begraven.jpg]

"Gaan jullie wat zandtaartjes bakken," zei ze, "maak er maar een
heeleboel, en erge mooie, dan komen we om vier uur bij jullie
koopen! Dag!"

Tommy was al weggehold, doodsbenauwd voor te laat komen.

Eduard ging zijn fiets uit de gang halen; je hoefde hier nooit te
vragen of je mocht fietsen of niet, je deedt altijd maar waar je
zelf zin in hadt.

Aldoor nog moest hij denken aan 't vogeltje, dat ze Zaterdagmiddag
uit het bosch hadden meegebracht; in zijn hand had hij 't mee naar
huis genomen, een klein, warm, beweeglijk diertje; nu was het dood,
en koud, en stijf; ze hadden het begraven, en nooit zouden ze 't
weer terugzien. Zou het zijn warme nestje en het bosch hebben
gemist? Zou het naar de oude vogeltjes terugverlangd hebben? Zeker
had het zich hier wel heel eenzaam en verlaten gevoeld; en nu was
het dood gegaan.

Eduard opende de voordeur om zijn fiets naar buiten te rijden. En
opeens dacht hij aan zijn Moeder; aan die laatste vreeselijke dagen,
toen Moeder zoo heel erg ziek was geweest, en aan dien ochtend, toen
hij wakker werd en Vader bij zijn bed stond, die hem vertelde, dat
Moeder niet meer leefde ....

Eduard wipte op zijn fiets en reed naar school. Eerste uur rekenen
en tweede uur geschiedenis; ba, stom-vervelende middag!




XVII.


"Dag Pa! Dag Maatje! Dag! Dag!" en telkens keken ze nog eens om, de
vier kleintjes, en dan wuifden ze tegen Oom Tom en Tante Lina, die
op de stoep de kinderen stonden na te kijken. 't Was een grappig
gezicht om ze daar met hun vieren zoo deftig te zien wegstappen naar
de verjaarpartij, waar ze zich al de heele week op verheugd hadden,
Lineke en Bep in de nieuwe lichtblauwe jurken en de twee kleine
jongens in de schoone witte matrozenpakjes; bij den hoek bleven ze
nog even staan om nog eens allemaal tegelijk te wuiven -- toen waren
ze verdwenen.

Lachend gingen Oom Tom en Tante Lina weer naar binnen. In de gang
waren de jongens bezig zich klaar te maken voor een fietstocht. --

"Waar hebben jullie mijn portemonnaie toch gelaten?" vroeg Piet; "ik
weet zeker dat er nog drie maffies en een paar centen in zaten, en
we moeten toch geld bij ons hebben!"

"Die zul je zelf wel ergens gelaten hebben!" antwoordde Eduard;
"zeg, hebben jullie de zuurtjes soms gezien?"

"Ja, die heb ík soms gezien," zei Hugo, "de zak tenminste, die ligt
binnen op den schoorsteenmantel, maar stop ze niet in je blouse of
zoo, want dan kleeft het heele partijtje aan elkaar."

"'k Zal ze in mijn fietstaschje douwen," bedacht Eduard, "neem jij
nog een jas of zoo iets mee?"

"Ja, 'k zal gek zijn," zei Hugo, stevig op 't zadel van zijn fiets
drukkend om 't wat lager te zetten, "er is notabene geen wolkje aan
de lucht!"

"Nou heb ik nog altijd m'n portemonnaie niet!" mopperde Piet.

"Daar kan ík toch niks aan doen!" merkte Eduard op, en Hugo
adviseerde zijn broer om nu eens met zijn oogen inplaats van met
zijn neus te kijken.

"Hij zal in den zak van je andere broek zitten!" zei Tante Lina, "ga
boven maar eens kijken, en trek dan meteen je laarzen aan, met die
oude fietsschoenen kun je niet uit, de lappen hangen er bij!"

"Nee dàt doe 'k niet," verklaarde Piet kwaad, "met laarzen kun je
niet fietsen!"

Maar de Kapitein, die zwijgend had staan toekijken, was 't niet met
zijn zoon eens. "Nonsens!" beweerde hij, "je doet het wél, dat
eeuwige tegenspreken van jullie!"

"Ik heb ook geen tijd meer, we moeten weg," bromde Piet, maar zijn
Vader viel hem in de rede: "Je hebt gehoord wat Mama gezegd heeft,
he? En anders kun je thuis blijven! Alsjeblieft!" En mopperend ging
Piet naar boven; 't was toch te mal om je door dat gezeur je heele
prettige Woensdagmiddag te laten bederven!

"Nou, ik ben klaar!" zei Eduard, de fietspomp neerleggend, en hij
draaide 't ventieldopje van 't achterwiel weer vast; toen bracht hij
zijn fiets naar buiten. "Moeten jouw banden ook nog opgepompt,
Huug?"

"Nou, een ietsje mogen ze nog wel hebben. Wil jij 't even doen, zeg?
Dan kom ik ook dadelijk."

Tante Lina en Oom Tom waren weer naar de huiskamer gegaan, en Eduard
begon de banden van Hugo's fiets op te pompen. Terwijl hij bezig was
hoorde hij de andere jongens al aan komen rijden, hard tegen elkaar
roepend en lachend; daar sprongen ze alle vier van hun fietsen af,
en "komen jullie?" galmde 't door de gang.

"Ja, we zijn klaar!" riep Hugo terug, en haastig kwam hij aanhollen;
even drukte hij zijn duim op de fietsbanden; "nou, ze zijn kei,
hoor!" zei hij tegen Eduard, "'t is prachtig zoo!" en met zijn fiets
de voordeur uitgaande: "Dag Pa, dag Ma!"

"Dag Oom, dag Tante!" riep Eduard.--

"Zeg, waar blijft dat lieve broertje van je?" vroeg Wouters aan
Hugo.

"Nou, die zal direct wel arriveeren," antwoordde Hugo; "de liefheid
kun je anders van me cadeau krijgen!" --

"Zoo Kernertje! Ga jij ook mee?" vroeg Tersteeg, en: "Ja, als jij 't
goed vindt tenminste," lachte Eduard, die al op zijn fiets was
gewipt en zich aan de lantaarnpaal vasthield om op de anderen te
wachten.

"Nou, dat is maar zoo-zoo," zei Tersteeg met een ernstig gezicht,
"dan mag je wel heel zoet zijn, hoor!"

"En doen wat jij zegt zeker!" voegde van Merlen er bij. "Laat je
niet voor de gek houden, Kerner!"

"Zoo, is hij weer aan 't opsnijden?" vroeg Ronner, een speciale
vriend van Hugo, en plagend trok hij Tersteeg aan zijn dasje.

"Toe, hou je klavieren thuis!" schreeuwde Tersteeg.

Met veel drukte kwam Piet het huis uitstormen; zijn fiets rammelde
over de keien, en 't aan de anderen overlatend om de deur dicht te
trekken sprong hij op, trapte met veel vaart het troepje bij de
lantaarnpaal voorbij, en riep achteromkijkend: "Zie je wel, nou ben
ik nog het eerste van allemaal! Wat zijn jullie toch vreeselijk aan
't teuten, zeg!"

Lachend kwamen de jongens hem achterna.

"Nou allemaal naast elkaar!" commandeerde Hugo, "en dan allemaal een
hand op den schouder van je buurman!"

Ze vulden bijna de heele breedte van de straat, de zeven fietsen, en
telkens keken de menschen, tot groot plezier van de jongens; en
iedere keer sloot de rij zich weer aan als ze zich even hadden
moeten verdeelen om een rijtuig of een auto door te laten.

"Zeg lui! Bij de Dooi gaan we chocola koopen!" riep Ronner.

Van die naam had Eduard nog nooit gehoord; "wat is dat voor een
winkel?" vroeg hij.

"Weet je dát niet eens? Komt zeker omdat je nog niet op de Burger
bent," zei van Merlen, "'t is die winkel aan 't eind van de straat,
de Vries heet hij, maar we noemen hem altijd de Dooi, de meeste
jongens weten geloof ik niet eens dat hij de Vries heet!" en tegen
Ronner: "Fuif jij op chocola, zeg?"

"Zeker," antwoordde Ronner. --

"Vooruit lui, allemaal naar binnen," grinnikte Piet, van zijn fiets
springend. Met veel gerammel werden de fietsen tegen den muur gezet,
en Wouters gooide de winkeldeur open.

Met een beetje dringen konden ze er alle zeven in. "Haring in een
ton!" smoesde Piet.

"Nee, sardientjes in een blikje!" proestte Tersteeg.

"Meneer de Dooi, hebt u nog chocola?" informeerde Ronner, over de
toonbank hangend.

"Wilt u een tablet hebben?"

"Toe, schei uit," zei Ronner tegen Wouters, die hem tegen zijn arm
stond te stompen, "he, wat zegt u? O ja, een tablet."

"Een tablet -- wat een pret," dichtte Piet.

"'n Leuke zet," beweerde van Merlen, en proestend vervolgden de
jongens:

"En zoo net!"

"Stop 'm onder je pet!"

"Dan wordt-ie vet!"

"Deze is van vijftien cent," zei de winkelier, de pakken chocola op
de toonbank uitstallend en meteen zijn best doende de jongens alle
zeven in het oog te houden, "en deze van twintig cent, vijfentwintig
cent, dertig cent ..."

"Hoeveel is die?" wees Ronner aan.

"Vijftien cent."

"Wat zegt u?"

"Vijftien cent."

"Da's drie keer," zei Hugo half hard.

Ze stonden allemaal met vuurroode gezichten te stikken, en Ronner
vroeg, en hij moest twee keer opnieuw beginnen omdat hij niet verder
kon van 't lachen: "Is dat erg gemeen goed?"

De winkelier werd kwaad. "De kwaliteit van de andere is natuurlijk
beter," zei hij, "maar die van vijftien cent is ook heel goed."

"Nou, laten we dan die 'ook heel goede kwaliteit' maar nemen," vond
Ronner, en hij haalde wat klein geld uit zijn broekzak en begon de
vijftien centen op de toonbank uit te tellen.

"Wat heb ik een mooi kalotje op," grinnikte Piet, maar nu had
"Meneer de Dooi" er genoeg van, en hij schold het heele partijtje de
winkel uit; lachend stoven de jongens naar buiten, en even later
trapten ze er weer lustig op los.

"Nou twee aan twee en de rest in troepjes!" schreeuwde Ronner, want
de weg werd nu te smal om allemaal naast elkaar te rijden, en zelf
gaf hij het voorbeeld door met Hugo vooraan te gaan. "En nou eens
een beetje doortrappen, lui, anders komen we nooit bij 't kristallen
paleis."

't "Kristallen paleis" was 't doel van de tocht, een open plek
ergens in de bosschen, die door de jongens zoo gedoopt was; 't
eenige bizondere dat je er zag was een vervallen hoop steenen, als
treurig overblijfsel van het kristallen paleis, dat daar in vroeger
eeuwen gestaan moest hebben. --

In koor de nieuwste straatdeun fluitend fietsten de jongens verder,
langs villa's en groote tuinen en vijvers met overhangende boomen,
en daartusschen weilanden met koeien, waarover de zon vroolijk
scheen.

Eduard genoot; wat was 't ook een prachtige dag voor een fietstocht!
Zoo heerlijk frisch en lekker was 't hier buiten, je voelde je zoo
echt vrij, en 't hinderde toch ook eigenlijk niets dat de jongens
allemaal ouder waren dan hij, ze waren toch wel leuk, en zulke
geestige dingen konden ze zeggen, zooals straks bij de Dooi; 't was
toch vreeselijk moppig om zoo met je allen uit te zijn, en dan
straks de proviand opeten en spelen bij 't kristallen paleis ...

"Hoe is 't toch met 't hol van de Manahawaas?" vroeg van Merlen
naast hem.

"O, best!" zei Eduard lachend, "maar we hebben er niet veel meer aan
gedaan, de boel ligt er nog net zoo; we moeten 't op een andere keer
maar eens vervolgen, he?"

"Nou, daar zal wel niet veel meer van komen," dacht van Merlen,
"laten we liever een fietsclub oprichten, en dan geregeld tochtjes
met elkaar maken, dat doen ze in de vierde ook."

"Ja, dat zou fijn zijn!" vond Eduard, en hij philosopheerde er over
of ze 't goed zouden vinden dat Theo dan ook meeging; de volgende
week zou Theo de beloofde fiets krijgen.

"Die vierde is zoo'n echte leuke klas!" vertelde van Merlen, en hij
begon een verhaal te doen over de vierde-klassenaren, hoe die laatst
mokkataartjes besteld hadden en ze op school hadden laten bezorgen
met het adres: "aan de dames en heeren van de vierde klas." -- "Nou
was de mop dat ze 't laatste uur een leeraar hadden, die
'mokkataartje' genoemd wordt. Nou, tusschen de uren in bracht
Laatsemaar 't zaakje binnen, en toen draaiden de jongens de klas van
binnen af, en hielden uitdeeling; één taartje legden ze heel
voorzichtig op een wit papiertje, en zoo zetten ze het op de tafel
waaraan 'mokkataartje' zitten moest. Die had in die tusschentijd al
aan de buitenkant tegen de deur staan trommelen, ze dachten
tenminste dat 't 'mokkataartje' was, en een van de lui die 't
dichtst bij de deur zat draaide de sleutel weer om en vloog toen als
een haas in z'n bank. En daar komt me inplaats van 'mokkataartje',
van Leeuwen binnen! Ze schrikten zich gewoon dood! 'Waarvoor was die
deur op slot?' vroeg van Leeuwen woedend, maar natuurlijk kreeg hij
geen antwoord; ze zaten allemaal met hun mond vol tanden of liever
vol mokkataartje, want dat durfden ze van schrik niet eens door te
slikken. En toen ging van Leeuwen naar de tafel toe, en daar zag hij
dat taartje liggen; je hebt er gewoon geen flauw idee van hoe razend
hij was! Hij zei niks, maar begon met de les, want 'mokkataartje'
was ziek en daarom viel van Leeuwen zelf in, en om vier uur -- toen
barstte de bom los! Wel een half uur duurde 't, en 't grapje heeft
ze nog een heele Woensdagmiddag gekost ook! Met z'n allen moesten ze
terugkomen! Als jij 't volgend jaar op de Burger bent ..."

"Maar ik ga niet naar de Burger," viel Eduard hem in de rede, "ik ga
naar 't gymnasium!"

"Da's wat anders," zei van Merlen; "enfin, daar kun je ook wel pret
hebben, maar je hebt er nooit zulke groote klassen." --

"Links om!" klonk het commando, en netjes zwenkten de fietsen den
hoek om, den duinweg in. Voor ze uit, op zij, zoo ver ze zien
konden, overal zonnige duinen, en daarboven de effen, helderblauwe
zomerlucht.

Eduard haalde diep adem; wat was 't een prettige, heerlijke dag! En
over een week kwam Vader weer thuis, en dan werd alles nog veel
plezieriger! Hij bedacht opeens dat hij nog niet naar Genua
geschreven had; vanavond, als 't huiswerk af was, wilde hij 't
dadelijk doen!

't Was hier hard werken voor de jongens, want aldoor steeg de weg,
en ze moesten stevig trappen voor ze eindelijk boven waren. --

"Zeg lui, ik verga van den honger!" riep Tersteeg, "laten we nou
eerst eens een stukkie eten!" En hij sprong van zijn fiets en veegde
zijn voorhoofd af.

Met hun allen gingen ze op de bank zitten, Eduard met Piet en van
Merlen op de leuning, en even bleven ze uitblazen; in de verte
schitterde de zee, een smalle strook was hier te zien, en heel ver
weg, op zij, waren de vuurtorens, twee kleine, nevelige staafjes.

Ronner verdeelde de chocola en Eduard gaf de zuurtjes door, en met
hun allen hadden ze pret om een paar fietsrijders, die hijgend den
weg optrapten die ze daarnet zelf gekomen waren.

"Die rekenen zeker ook op 't bankje hier," merkte Eduard op.

"Wie 't eerst komt, 't eerst maalt," lachte Wouters.

Hugo, die aldoor naar de fietsrijders gekeken had, herkende ze
opeens. "Hou je gezicht," zei hij, "'t zijn de van Weels," en tegen
Ronner: "laten we ze eens even vragen hoe ver zij met hun planten
zijn, Ron!"

Eduard had zich van de bank laten glijden om zijn fiets eens even
onderhanden te nemen. 't Ding had onderweg aldoor gerammeld, en nu
wilde hij toch eens kijken waar dat aan lag. --

Zóó druk was hij er mee bezig, dat hij niet gemerkt had hoe Hugo en
Ronner, druk pratend, met de jongens van Weel mee waren geloopen,
het steile pad naar beneden, en hoe van Merlen over 't pikkeldraad
was geklommen om in de struiken naar een vogelnest te zoeken.

Dit alles drong pas tot hem door toen de drie anderen naar hem toe
waren gekomen, en toen Wouters, nadat ze even naar Eduard hadden
staan kijken, opeens zei: "Zeg Kerner, we gaan den heuvel
af-fietsen, jij bent het eerst aan de beurt, we hebben er om
geloot!"

Eduard keek op. "De heuvel af-fietsen?" vroeg hij, "dank je
feestelijk, dat is me te gevaarlijk."

"Kom, probeer het maar eens," zei Piet, "wij doen 't ook!"

"Nou, gaan jullie dan maar eerst."

"Welnee, we hebben er eerlijk om geloot, jij bent het eerst aan de
beurt," beweerde Tersteeg, en tegen de andere twee: "Zie je nou wel
dat hij niet durft?"

"Ik durf best, maar ik doe 't niet," hield Eduard vol.

"Ja, dat snappen we," hoonde Wouters, en hij draaide zich om; "kom
lui, dan zullen we met ons drieën wel overloten. He, die Kerner is
nou toch ook zoo'n vervelende knul!"

Eduard keek ze na terwijl ze langzaam weer naar de bank
toeslenterden. Was hij nou heusch zoo laf? En was er ook eigenlijk
wel zoo veel aan te durven? Nou ja, de weg was steil, en hij had een
freewheel, maar er zaten toch ook remmen aan z'n fiets, en hij kon
't minstens even goed als de anderen. Vooruit, hij zou ze dan wel
eens laten zien dat hij wél durfde, en dat hij 't kón ook, en dat
hij geen vervelende knul was!

En met een heel bleek gezicht, maar vastbesloten riep hij tegen de
jongens bij de bank: "Houden jullie maar op met je geloot, ik zal 't
doen!"

"O, hij bedenkt zich," zei Tersteeg, "nou, gauw dan maar, we zullen
tot drie tellen, wie 't in den kortsten tijd doet krijgt een
zuurtje." En Wouters haalde zijn horloge te voorschijn en telde
hardop: "Een, twee, drie!"

En Eduard sprong op zijn fiets. Of hij 't won kon hem niet schelen,
maar doén zóu hij het! Nu remmen, aldoor remmen, zooveel mogelijk!
De rem van 't achterwiel werkte niet goed meer, maar die van 't
voorwiel ging prachtig, en langzaam gleed de fiets naar beneden, den
heuvel af.

Plotseling knapte er iets; Eduard schrikte er van, begreep niet
dadelijk wat 't was, voelde alleen maar, dat hij de rem niet meer
vast had .... met een vreeselijke vaart ging 't verder; aldoor
vlugger -- zoo stevig mogelijk klemde hij zijn handen om het stuur
-- vasthouden maar! Daar was de bocht -- opeens zag Eduard niets
meer, 't was of alles om hem heen begon te draaien -- waar was de
weg? Welke kant moest hij uit? Vaag drong nog een verward gegil tot
hem door -- een ontzettende schok volgde -- toen niets meer.

  -----

"Nee, hij is niet dood, kijk maar, hij beweegt zijn been!" zei een
van de jongens.

Eduard opende zijn oogen even, maar dadelijk deed hij ze weer dicht
-- vlak voor zich had hij 't verschrikte gezicht van Piet gezien, en
daarachter de andere jongens -- wat was er gebeurd?

Hugo had zich over hem heen gebogen en probeerde voorzichtig hem op
te tillen -- Eduard schreeuwde 't opeens uit van pijn: "Mijn arm!"
gilde hij.

[Illustratie - 21_ongeluk.jpg]

"Zoo schieten we niet op," zei Hugo, "hij kan wel ik weet niet wát
gebroken hebben. Piet, wil jij niet eens even 't dorp infietsen en
kijken of je ook ergens een dokter kunt vinden, en willen jullie 't
een van allen thuis gaan vertellen? Maar niet zeggen dat hij bijna
dood is of zoo iets, zeg maar dat hij zijn voet verstuikt heeft
bijvoorbeeld, daar zullen ze wel geen flauwte van krijgen!" En toen
Ronner weg wilde rijden: "Nee Ron, blijf jij alsjeblieft hier, laat
een van de anderen maar gaan!"




XVIII.


"Heusch Tante, u kunt best allemaal naar bed gaan!" zei Eduard; "er
hoeft heusch niemand voor me op te blijven, ik ben alweer bijna
beter en morgen kan ik wel weer opstaan ook!"

"Nu, dat zullen we morgenochtend wel eens zien," antwoordde Tante
Lina glimlachend. "Maar als je dan met alle geweld alleen wilt
blijven zal ik je een nachtlichtje brengen, dan is het hier in ieder
geval niet zoo pikdonker als je soms wakker wordt."

"Och, maar dat is heelemaal niet noodig," vond Eduard, "ik slaap
immers altijd in 't donker!"

"Ja, je bent nu wel een heele held," lachte Tante Lina, "maar dan
zet ik toch op 't portaaltje een lichtje neer, hoor! En dan zullen
we de deur half open laten, kijk, zoo! En als je dan iets noodig
hebt moet je ze maar een van allen roepen, Edu; roep Hugo maar, die
wordt altijd nogal gauw wakker!"

"Ik wou m'n horloge graag nog hebben," zei Eduard, en Tante Lina
keek even rond en nam het van de tafel; "waar moet ik het laten?"

"Onder mijn kussen, en dan een glas water bij mij." Tante Lina zette
het glas water op het nachttafeltje naast Eduards bed en schoof het
horloge voorzichtig onder zijn kussen. Toen ging ze naar beneden. --

Oom Tom kwam ook nog even naar zijn neef kijken. "Hoe is 't met de
patient?" vroeg hij.

"Goed Oom!" antwoordde Eduard dadelijk.

"Doet de arm geen pijn meer?"

"Nee, ik voel er nu bijna niks meer van!"

"Mooi zoo! Nu probeeren om gauw te gaan slapen, hoor! Je niet wakker
laten houden door de wind!"

"Waait het zoo?" vroeg Eduard verbaasd; "'t was vanmiddag zulk
prachtig weer!"

"Ja, maar na vieren is de wind erg opgestoken, je kunt het wel
hooren als je even stil bent;" -- Oom Tom zweeg even en Eduard
luisterde.

"'t Stormt bijna, geloof ik," zei hij.

"Nou, zoo erg is 't niet," lachte Oom Tom, "'t lijkt meer dan 't is!
Maak nu maar dat je gauw slaapt, dan wed ik dat je morgen weer een
heele kerel bent!"

Maar Eduard sliep nog lang niet; 't was ook nog veel te roezig in
zijn hoofd; zoo'n vreeselijke verwarring was 't opeens geweest, toen
hij daar onder aan dien heuvel lag, met die afschuwelijke pijn in
zijn arm, en de andere jongens er allemaal omheen met hun
verschrikte gezichten -- en 't duurde zoo akelig lang voordat Piet
met een dokter terugkwam. -- Maar eindelijk, eindelijk was de dokter
toch gekomen, --  o, hij had het uitgegild van pijn toen de dokter
in zijn arm gevoeld had, -- 't was vreeselijk geweest! "Gebroken,"
had de dokter gezegd, "moet dadelijk gezet worden!"

En later, toen hij werkelijk aan 't zetten toe was: "'t Zal wel een
beetje pijn doen, maar niet schreeuwen, hoor!"

Verschrikkelijke pijn had 't gedaan, Eduard rilde nog als hij er aan
dacht, en heel stijf had hij zijn tanden in zijn lippen gedrukt, en
zonder dat hij 't wilde waren telkens groote tranen in zijn oogen
gekomen; maar geschreeuwd had hij niet; zouden de andere jongens het
dapper van hem vinden, dat hij niet geschreeuwd had? Och, maar ze
hadden niet gevoeld hoeveel pijn het deed, en natuurlijk hadden ze
gezien dat hij huilde! Maar Vader zou hem toch zeker wel flink
gevonden hebben als Vader 't wist; hij had toch ook zijn best gedaan
een moedige jongen te zijn. -- Wat was dat ook weer? Wie had dat
gezegd? Wanneer zou dat geweest zijn? Even was 't, of hij niet meer
kon denken, -- wat beteekende het dan toch? En in zijn gedachte
herhaalde hij weer de woorden: "Zul je je best doen een moedige
jongen te zijn?" -- Nee, 't was niet "een", 't was iets anders, wát
was 't? Eduard voelde weer tranen in zijn oogen komen, en nog eens
probeerde hij te denken -- och, wie kon hem dat nu toch zeggen, wie
wist 't dan toch? Nee, hier wisten ze 't niet, hier wisten ze niks
-- Vader wist 't, Vader begreep zooiets altijd dadelijk -- Vader,
wat was dat dan toch, van die moedige jongen?

Eduard deed zijn oogen dicht: ja, daar was Vaders gezicht, daar was
hij ook weer in Vaders kamer, daar begon Vader te praten; -- wat zei
Vader? Nu goed luisteren -- duidelijk zag hij Vaders lippen bewegen:
"Eddy, zul je je best doen Vaders moedige jongen te zijn?"

Daar was 't! Nu wist hij 't weer: "Zul je je best doen Vaders
moedige jongen te zijn?" -- Heel, heel dikwijls was hij niet moedig
geweest, maar dit zou hij dan toch aan Vader kunnen vertellen, dat
hij niet geschreeuwd had toen zijn arm gezet werd; -- dat was immers
moedig? Wie had gezegd dat het moedig was? Daarnet zei iemand dat
toch -- o ja, de dokter had het gezegd, de dokter had het zélf
verteld aan Tante Lina -- "hij heeft zich ferm gehouden, nu hebben
we het ergste gehad!" -- 't Ergste was nu voorbij; o, een heerlijk
gevoel was 't geweest, toen hij eindelijk hier in bed lag, toen hij
heel stil, heel rustig kon blijven liggen; -- 't had ook nog zoo
vreeselijk lang geduurd voordat hij thuis was, die akelige lange rit
in het rijtuig, waar maar geen eind aan kwam, met de dokter en Hugo,
toen hij maar aldoor zijn oogen dicht gehouden had; en 't was zoo
ongemakkelijk geweest! En toen die drukte hier in huis, ze waren
allemaal zoo geschrikt, en ze hadden toch dadelijk gedacht dat 't
erg was, al was van Merlen ook gaan zeggen dat 't niets beteekende.
Eduard hoorde beneden een deur open en dicht gaan, toen volgde een
zacht gestommel op de trap -- er kwam iemand met licht naar boven --
o, dat was 't nachtlichtje waarover Tante Lina al iets gezegd had --
wie kwam 't nu brengen? Was 't Tante Lina zelf? Nee, zeker was 't
Juf. -- Eduard hoorde hoe 't nachtlichtje heel zacht op 't
portaaltje werd neergezet -- de juffrouw was straks ook zoo stil
naar boven gekomen, toen de kleintjes naar bed gingen, en bij 't
uitkleeden had hij ze ook bijna niet gehoord; anders maakten ze
altijd zoo'n lawaai, maar zeker waren ze ook geschrikt. Wat zouden
Lineke en Bep wel gezegd hebben, en de kleine jongens? Zouden Hugo
en Piet nog niet naar bed gaan? O nee, 't was pas half negen ... nu
niet meer denken, maar slapen; -- waar dacht hij daarnet nu ook weer
aan, voordat 't nachtlichtje daar stond -- aan 't rijtuig -- nee,
dat was toch niet 't laatste -- o ja, van Merlen die 't was gaan
zeggen -- van Merlen was een leuke jongen, hij was er ook niet bij
geweest toen ze hadden gezegd van dat naar beneden rijden -- "ik
durf best, maar ik doe het niet" -- o, had hij het ook maar niet
gedaan, had hij maar volgehouden dat hij niet wilde, dát was moedig
geweest, en dat hij gegaan was, was laf! Hij was heelemaal niet
Vaders moedige jongen geweest -- had hij toen hij op het punt was om
naar beneden te rijden maar aan Vader gedacht, misschien had dat hem
wel geholpen, misschien had hij 't dan wel niet gedaan! Of had het
vanmorgen nu maar dadelijk zoo gewaaid, dan waren ze heelemaal
niet gaan fietsen, en dan was er ook niets gebeurd -- nu woei het,
heele vlagen waren 't, maar 't was nu te laat -- waar zou de fiets
gebleven zijn? Hadden de jongens hem vergeten? Zeker was hij
heelemaal kapot; hij had er nog niet eens aan gedacht om 't te
vragen -- straks roepen tegen Hugo en Piet als ze boven kwamen. Nee,
alleen Hugo roepen -- als de fiets kapot was moest hij zoo gauw
mogelijk gemaakt worden, -- hij kon hem niet missen; -- of ja, nu
wel, hij kon nu toch niet rijden -- hoe lang zou 't wel duren? Een
dag, twee dagen, drie, vier, vijf, zes .... wat zes? -- O ja, dagen,
zes dagen -- zou 't zes dagen duren? Wat? 't Maken van de fiets? Of
't in bed liggen? Wat zei de dokter? Hoeveel dagen? Zes dagen, zeven
dagen, acht, negen, tien ....

  -----

Onrustig flikkerde 't nachtlichtje, telkens bijna uitwaaiend als een
hevige windvlaag langs 't huis streek; hoe laat was 't nu? Waren
Hugo en Piet al naar bed? -- Eduard luisterde -- stil, akelig stil
was het in 't heele huis -- had hij lang geslapen? 't Kon best
midden in den nacht zijn; buiten joeg de wind door de boomen en
langs de muren -- 't was nu nog veel erger dan straks, zeker had hij
toch nogal lang geslapen -- sloeg er nu maar eens een klok! En zijn
lippen waren zoo akelig droog -- o, maar 't glas water stond naast
hem; -- even probeerde Eduard zich op te richten, maar dadelijk
zakte hij weer in 't kussen terug -- 't deed pijn; was 't hier maar
niet zoo donker, dan kon je tenminste op je horloge kijken -- 't
nachtlichtje op 't portaaltje gaf haast niets; en hij had zoo'n
dorst! Toch nog eens probeeren om te drinken -- voorzichtig haalde
hij 't glas naar zich toe; nu ging 't beter -- he, dat was wel
heerlijk frisch, maar iedere beweging deed pijn -- nu verder stil
blijven liggen. --

Weer loeide een windvlaag langs 't raam, en weer flikkerde 't
lichtje. Nu stormde 't dan toch wel --zoo angstig hard was 't aldoor
-- en wat zou 't op zee vreeselijk weer zijn! Eens was hij op een
stormachtigen dag aan 't strand geweest met Vader; hooge golven met
groote witte schuimkoppen, en daarboven die heel donkere, zwarte
lucht -- maar dat was nog overdag geweest, nu was 't midden in den
nacht, nu was 't heelemaal pikdonker, niets zou je zien, alleen zou
je 't hooren, 't slaan van de golven en 't geloei van den wind -- en
midden op zee was Vader, heel ver weg was 't schip nog, midden in
den storm -- zou Vader ook de golven tegen 't schip hooren slaan en
zou Vader ook 't gieren van den wind hooren? Zou Vader ook wakker
zijn, en nu, op 't oogenblik, aan hem denken? Zeker zou Vader denken
dat hij kalm sliep, en Vader zou zelfs heelemaal niet vermoeden hoe
hij hier wakker lag, met een gebroken arm! Wat zou Vader 't akelig
vinden als Vader weer thuis kwam -- natuurlijk zou Vader denken dat
hij zijn jongen al aan 't station zou vinden; -- maar Vader zou hem
niet zien, en dan zou Vader hier komen en hooren dat hij ziek was,
en dan zou Vader dadelijk naar boven gaan -- wat kráákte daar op de
tráp? --

Nee, 't was niets. --

Dat was zijn straf, dat Vader hem zóó zou moeten vinden, met zijn
gebroken arm, en 't was allemaal zijn eigen schuld -- dat had de
dokter ook nog gezegd: "Eigen schuld natuurlijk, dat malle woeste
rijden ook, en dan zoo'n gevaarlijke helling! 't Is nog wonder dat
het zoo is afgeloopen!" -- O, hij had best dood kunnen zijn; -- wat
zouden ze hier dan wel gezegd hebben, als hij eens echt dood was?
Zou 't ze veel kunnen schelen? Een heel klein beetje misschien? --
Och, ze zouden 't morgen alweer vergeten zijn -- alleen Vader niet,
arme Vader! Heel ver weg, midden op zee, was Vader --

"Vader," snikte Eduard zacht en groote tranen druppelden langs zijn
wangen op 't kussen, "Vader, ik voel me zoo eenzaam! Vader!"

Maar niemand hoorde hem. --

O, hij kon Vader niet missen, evenmin als Vader hem, waarom was
Vader toch weggegaan? -- En als Vader nu terug kwam vond hij zijn
jongen met een gebroken arm -- en dat was zijn eigen schuld, zijn
eigen onvoorzichtigheid; -- hoe had Vader 't ook weer gezegd toen
Vader wegging: "Pepi, zul je maken dat ik een vroolijke, gezonde
jongen terugvind?" En toch was hij niet voorzichtig geweest, en als
hij nu dood was .... "Nee, hij is niet dood, kijk maar, hij beweegt
zijn been!" -- dat had een van de jongens gezegd, maar 't was net of
hij 't Linekes stem hoorde herhalen -- hoe kon dat nu? Zijn nichtje
was er toch niet bij geweest? Waar kwam Lineke nu opeens vandaan?
Lineke had er niets mee te maken, en Bep ook niet -- "Nee, hij is
niet dood" -- wie was niet dood? -- Nee, hij was zelf niet dood, als
je dood was kon je je niet meer bewegen, dan was je koud en stijf,
zooals -- zooals 't kleine vogeltje -- daar was 't, 't kleine
vogeltje, dat ze in het bosch gevonden hadden, dat hij voorzichtig
opgenomen had -- "nee, 't is niet dood," zei Lineke, "kijk maar, 't
beweegt zijn pootje ...." Dat was het! -- Arm klein vogeltje, 't was
toch gestorven, ver van zijn warme nestje, alleen ... En zonder
ophouden gleden Eduards tranen in 't kussen -- "Vader, Vader, kom
toch gauw!"

  -----

Daar was de zee; aldoor loeide de storm, en donkere, zwarte wolken
hingen over de met witte schuimkoppen bedekte golven. -- Eduard
rilde; -- had hij toch maar een jas meegenomen, hij had 't nog tegen
Hugo gezegd, maar Hugo vond 't immers niet noodig. -- Daar was 't
schip, duidelijk zag hij het in de verte, 't schip waarmee Vader
thuis kwam, en daar stond Vader ook en wuifde -- "Vader!" riep
Eduard, en de menschen om hem heen keken hem met malle, verbaasde
gezichten aan -- maar 't schip kwam niet verder, aldoor bleef 't
maar even ver weg; weer zoo'n hooge golf -- waar was 't schip nu?
Weg was 't -- overal de donkere zee met de witte schuimkoppen --
Vader -- o, waarom zochten ze Vader nou niet? Was Vader dood? Vader!
Vader! En nog aldoor keek Eduard naar de woeste zee daar voor hem
.... ineens, daar was 't schip weer, nu heel dicht bij, heel
duidelijk kon hij Vader zien staan, en weer zag hij Vader wuiven en
hij zag Vaders lippen bewegen -- wat zei Vader? Och, kon hij 't nu
maar verstaan, wat was 't dan toch? Weer opende Vader zijn mond:
"Eddy, zul je je best doen Vaders moedige jongen te zijn?" ... Weg
was alles weer, niets was meer te zien van Vader, van het schip,
alleen de donkere, zwarte zee -- "Vader, Vader!" riep Eduard
wanhopig, en nog eens: "Vader!" --

Eduard schrikte wakker; 't was nu heelemaal donker in 't kleine
kamertje, want 't nachtlichtje op 't portaal was uitgewaaid -- wat
was er ook weer voor akeligs gebeurd? Zijn arm was gebroken, maar
wat nog meer? Of had hij gedroomd? Wat stormde 't buiten! Ja, dat
was 't, en wat nog meer? Buiten -- op zee -- het schip -- Vader ....
Eduard was er weer; zoo akelig duidelijk was 't geweest, -- o, als
't eens echt waar was, als 't schip eens echt vergaan was -- met
groote, angstige oogen keek Eduard in de donkere, zwarte ruimte, en
opeens was 't alsof hij hier niet in zijn kleine kamertje lag maar
in een heel groote, wijde, hooge zaal waarvan de muren oneindig ver
weg waren -- en Eduard voelde plotseling een rilling door zich heen
gaan, alsof er iets heel griezeligs was -- wat bewoog daar in de
verte, wat ging daar door de kamer heen -- wat was dat? Eduard kneep
zijn oogen stijf dicht om 't maar niet meer te zien -- wat was dat
nu weer? Allemaal groene en roode figuren die heen en weer bleven
zweven, eerst heel langzaam, toen vlugger, aldoor vlugger -- daar
ging 't weer door de kamer ....

"Hugo!" riep Eduard, en hij schrikte van zijn eigen stem, vreemd
klonk 't door 't stille huis -- maar niemand antwoordde ....

Ingespannen bleef Eduard luisteren: zeker had hij niet hard genoeg
geroepen, want alles bleef stil -- alleen een zacht, zagend geluid
drong tot hem door; hoe kwam dat nu weer? -- Ineens vond hij de
oplossing van 't raadselachtige gezaag -- 't was 't snurken van
Piet, dat was altijd zoo hard en de muur tusschen de kamers in was
niet heel dik. --

Hoe kwam 't nu opeens weer dat hij met zijn hoofd aan 't voeteneind
lag? Hij had zich toch niet omgedraaid? Wat was alles toch raar
vannacht! Waar was de muur nu? Nee, daar niet -- voorzichtig voelend
stak Eduard zijn hand uit -- daar? Maar dat was de verkeerde kant --
o, wacht, dan lag hij toch goed, dan was 't maar verbeelding geweest
daarnet ... Nu aan iets anders denken; wat had hij vanavond ook weer
willen doen? O ja, een brief aan Vader schrijven -- dat had hij nu
nog niet eens gedaan, en morgen moest de brief uiterlijk weg.

Er moest toch een brief naar Vader toe, hij wilde Vader toch
vertellen dat hij zijn arm gebroken had, en dan vragen of Vader zoo
gauw mogelijk thuis kwam -- en Beppie zou 't schrijven, ze kon
alleen maar drukletters maken, maar dan zou hij wel voorzeggen wat
ze zetten moest -- aan de anderen wilde hij 't toch niet vragen. --

Nu bedenken wat hij schrijven zou ....

  -----

"Eindelijk wakker? Wel, je hebt een gat in den dag geslapen!" zei
Tante Lina, de gordijnen openschuivend, "weet je wel dat het al
kwart over negen is?"

Eduard wreef met zijn hand in zijn oogen. "Zoo laat al?" vroeg hij
verbaasd.

"Ja, zoo laat al!" lachte Tante Lina, "je hebt het er zeker maar
eens van genomen, he? Ik ben vannacht ook nog eens naar je komen
kijken, om een uur of twee, maar je sliep zoo lekker!"

Eduard gaf geen antwoord; om twee uur was hij dan zeker juist niet
wakker geweest. -- En stil bleef hij er naar liggen kijken hoe Tante
Lina aan 't opruimen ging en water in de kom schonk.

"Nu zal ik de invalide eerst eens helpen met wasschen," praatte ze
verder, "en dan zal ik je ontbijt boven sturen."

Over opstaan zei Tante Lina niets, en Eduard begon er ook niet over.
Hij had er nu heelemaal geen zin meer in, hij had hoofdpijn, en
verder voelde hij zich ook nog niks lekker. --

Piet kwam de boterhammen en 't glas melk boven brengen. "Wil ik je
soms helpen met eten?" vroeg hij.

"Nee dank je, ik kan 't best alleen, hoor!" zei Eduard, maar pas
toen Piet al lang weer beneden was stak hij den eersten hap in zijn
mond. Een halve boterham at hij op, toen had hij er genoeg van; die
gelei smaakte ook al zoo vervelend.

Eduard was blij toen Bep een poosje later boven kwam. "Hoe is 't met
je, Eetje?" vroeg ze, en met groote oogen keek ze naar 't witte
verband om den gebroken arm.

"Goed," antwoordde Eduard, "vind je niet dat mijn arm er mooi
uitziet zoo?"

Bep knikte, en keek aandachtig de kamer rond. "Je hebt je
boterhammen niet opgegeten!" zei ze toen.

"Ik heb geen trek meer."

"En heb je geen dorst ook?"

"Ja, dorst wel, geef me 't glas maar."

Voorzichtig, zonder morsen, gaf Beppie 't glas melk aan en haastig
dronk Eduard 't leeg. "Wil je wat voor me doen, Bep?" vroeg hij
toen, zijn mond aan zijn mouw afvegend.

"Ja, wat dan?"

"Een brief schrijven."

"Maar ik kan niet schrijven!"

"Da's niks, je kunt de letters toch wel maken, en dan zal ik 't je
verder wel voorzeggen."

[Illustratie - 22_brief.jpg]

"Goed," zei Beppie, en Eduard wees haar waar ze papier en een
potlood vandaan moest halen; toen sjouwde ze een paar voetkussens
aan en ging op den rand van 't bed zitten. "Wat moet ik nu
schrijven?" vroeg ze.

En Eduard dicteerde. "Lieve Vader! Een l, Bep, nu een i, e, v, e; nu
een nieuw woord, Bep, v .... en zoo ging 't langzaam verder: Lieve
Vader, ik heb mijn arm gebroken, ik ben gevallen, Bep schrijft ....

"Er kan niet meer op," zei Beppie, "kijk maar, 't papier is
heelemaal vol!"

Even lachte Eduard om de groote, scheeve drukletters. "Geef mij nu
't papier nog even," zei hij, "dan zal ik er zelf mijn naam onder
zetten." En in een hoekje krabbelde hij, onduidelijk, "Pepi."

"Wat staat daar?" vroeg Bep, 't papier nog eens nieuwsgierig
bekijkend.

"Niks," antwoordde Eduard, en even kreeg hij een kleur, "niks
bizonders tenminste." En toen liet hij Bep de brief in 't couvert
stoppen en dichtplakken. "Neem hem nu maar mee naar beneden en vraag
of Oom Vaders adres er opschrijft," zei hij.




XIX.


Stil lag Eduard voor zich uit te kijken.

't Raam stond open, en een zachte, warme zomerlucht kwam naar
binnen.

't Was nu al bijna een week geleden, dat hij zijn arm gebroken had,
en nog altijd lag hij hier in bed, en 't werd zoo vreeselijk
vervelend! Och, ze kwamen allemaal wel dikwijls boven om even een
praatje te maken, maar 't grootste deel van den dag waren ze naar
school -- eergisteren niet, toen was 't Zondag, en toen had hij
bijna aldoor gezelschap gehad, maar gisteren was 't zoo echt
vervelend geweest, en vandaag begon 't alweer net zoo -- na 't
ontbijt waren Bep en Broertje nog even bij hem geweest, maar al gauw
was Juf ze komen halen om met ze te gaan wandelen nu 't zulk mooi
weer was, en daarna had hij niemand meer boven gezien -- hij mocht
wel lezen, en naast hem op 't tafeltje lag ook wel een boek, maar 't
ging zoo lastig, met dien eenen arm, en hij gaf ook nooit zoo heel
veel om lezen -- en nog altijd was Vader niet thuis -- al van Zondag
af had hij 't gedacht: misschien is de boot wel heel vroeg,
misschien komt Vader vandaag wel -- maar Vader was niet gekomen --

Daar werd beneden gescheld; 't klingelde door 't heele huis;
misschien was het Vader -- och nee, er werd 's morgens immers altijd
zoo dikwijls gebeld, de slager, en de groenteboer -- maar misschien
was het de dokter wel, die zou vandaag nu toch zeker wel weer eens
komen! En misschien vertelde de dokter dan wel dat hij op mocht
staan! 't Was niet om zijn arm, dat hij nog in bed moest blijven,
maar de dokter had gezegd dat er van opstaan nog geen sprake kon
zijn zoolang de koorts niet heelemaal wegbleef -- en gisteren had
hij bijna geen koorts gehad.

Nee, 't was de dokter niet, anders was hij nu al lang boven
geweest. -- En Vader was 't ook niet, die zou ook wel dadelijk bij
hem gekomen zijn! -- Maar Vader kwam nu toch gauw thuis, ieder
oogenblik kon Vader thuiskomen, 't was de derde Juni vandaag, en de
vier maanden waren om. Waren ze nu eigenlijk gauw omgegaan of niet?
Eduard wist 't niet. Soms was 't hem wel eens meegevallen, dat er al
zeven, of acht, of negen weken voorbij waren, maar meestal toch had
het akelig, vreeselijk akelig lang geduurd. -- 't Was immers ook nog
midden in den winter toen Vader wegging, en nu was 't heelemaal
zomer, 't was warm en de zon scheen en de boomen zagen er zoo
prachtig groen uit! -- Hoe laat was 't nu? Eduard haalde zijn
horloge onder 't kussen vandaan; tien minuten voor twaalf; nee, dan
kwam de dokter niet meer vanmorgen, de anderen zouden wel haast uit
school komen, Lineke en Tommy en Hugo en Piet. -- Even dacht Eduard
er aan hoe 't op school altijd was, als om twaalf uur de bel ging;
de drukte in de klas, 't geschreeuw en 't gestamp in de vestibule,
't harde gehol van de jongens om maar zoo gauw mogelijk weg te
komen, -- en dan 't vervelende gevoel als je school moest blijven en
je alleen in die leege, stille klas zat; met je tweeën was 't lang
zoo erg niet, dan had je nog wel eens pret, maar in je eentje was 't
echt lam, en dan begon die vervelende Snijders altijd te zaniken
over dat malle toelatingsexamen. --

Natuurlijk zou hij nu wel weer een heeleboel achter raken bij de
andere jongens. Wie weet hoe lang 't nog wel duurde voor hij weer
naar school mocht, en als hij nu weer terug kwam zouden de sommen
zeker nog wel weer slechter gaan dan vroeger. -- Maar dan was Vader
ook weer terug, en dan zou Vader hem wel helpen, als hij nu eerst
maar aan Vader verteld had hoe ellendig 't rekenen tegenwoordig ging
en van die slechte cijfers! -- Eduard duwde de deken een eind van
zich af; hij had 't zoo verschrikkelijk warm!

Daar werd weer gebeld. Was Vader daar? Eduard luisterde, bang om
zich te bewegen en een van de geluiden beneden te missen. "Dag
Maatje!" ving hij op; 't waren Bep en Broertje, met de juffrouw, en
even later drongen ook Tommy's bekende hooge kreten met de lange
uithalen tot hem door. -- Waarom kwamen ze nu toch niet een van
allen boven? Niemand dacht er aan dat hij hier alleen lag, en dat
hij al de heele morgen alleen geweest was; allemaal hadden ze hem
vergeten! --

Daar kwam opeens iemand aan; haastige voetstappen wipten de trap op,
met een flinken zwaai werd de deur opengegooid en Lineke stapte
binnen, een groote tak jasmijn in haar hand. "Is hij niet prachtig?"
riep ze, "bijna alle bloemetjes er van zijn uit!" en toen ging ze
naast Eduards bed staan en hield den witten tak vlak bij zijn
gezicht.

"Ja, erg mooi!" bewonderde Eduard, voorzichtig een bloempje
vasthoudend om 't goed te bekijken, "en wat ruiken ze lekker!"

"Ik zal ze hier bij je zetten," zei Lineke, "dan heb je er den
heelen middag plezier van!" en toen haalde ze de karaf van de
waschtafel om den tak daarin te steken; een glas was niet groot
genoeg.

Met een groot blad met boterhammen kwam Tommy naar boven
geschuifeld.

"Ik kom bij je koffiedrinken!" verklaarde hij; "vind je dat niet
vreeselijk prettig? En Juf zal straks de glazen melk brengen!"

"Natuurlijk vindt hij het prettig!" lachte Lineke, de kamer
uitgaande.

[Illustratie - 23_jasmijn.jpg]

Tommy's gezelschap was heel vermakelijk. Hij deed verhalen over
gevechten, waarin hij jongens, die minstens tweemaal zoo groot als
hij waren, glansrijk verslagen had; over slooten, waar hij over
gesprongen was, en die zoowat even breed waren als de lengte van
Eduards bed ..."

"Zoo breed als de lengte van mijn bed?" herhaalde Eduard.

"Ja, zooiets," zei Tommy, "of misschien een klein beetje minder!" --

"Wil je eens uit het raam kijken wie er gescheld heeft?" vroeg
Eduard, die bij iedere bel ongeduldiger werd.

Tommy stak zijn hoofd naar buiten. "'t Is die jongen van Meertens!"
zei hij, "en Keetje heeft hem binnengelaten."

"O, leuk! laat hij gauw boven komen!" riep Eduard, "vraag aan Tante
of hij nu alsjeblieft eindelijk eens bij mij mag, anders is hij weg,
en ik moet hem noodig wat vragen ook!"

Zijn haast maakte indruk op Tommy, en de kleine jongen holde naar
beneden.

Dat "noodig" had er wel af kunnen blijven, bedacht Eduard, maar 't
was ook zoo leuk om eens over school en zoo te praten, en tot nu toe
waren Theo en Meertens en van Merlen, die ook eens was komen vragen
of hij bij hem mocht, allemaal weggestuurd, omdat er geen bezoek
mocht komen zoolang hij nog koorts had. Maar nu zou 't toch zeker
wel mogen, hij was immers bijna beter! -- 

Een luidruchtig gestomp tegen de deur volgde; "Binnen!" bromde
Eduard met een lage stem, en Meertens kwam de kamer in.

"Zoo Kerner, leef je nog?" vroeg hij.

"Zooals je ziet!" zei Eduard, en op den stoel bij 't voeteneind van
zijn bed wijzend, "ga zitten!"

Meertens liet zich op den stoel neervallen. "Wanneer sta je weer
op?" informeerde hij.

"Zoodra 'k van die vervelende knul van 'n dokter m'n bed uit mag!"

"Da's nogal logisch!" lachte Meertens, "'t in bed liggen schijnt je
maar matig te bevallen!"

"'t Hangt me al lang meters ver de keel uit!" mopperde Eduard;
"hoe is 't op school?"

"Nou, sloom natuurlijk! Je boft dat je er niet bent; Snijders doet
niks als ons benauwd maken voor dat halve gare toelatingsexamen en
geeft hoopen huiswerk!"

"Prettig!"

"Ja, dat snap je!" zei Meertens, de kamer rondkijkend. -- "Je Tante
wou me eerst niet naar boven laten gaan, maar toen kwam dat kleine
jong met die boodschap van je beneden en toen mocht ik, even, zei
ze. Wat had je voor interessants te vragen?"

"Ik? Nou, niks, ik wou eens wat anders hooren, je moet niet denken
dat ik hier voor m'n plezier den heelen dag in m'n eentje lig!"

"Nou, 't is een taaie boel op school," herhaalde Meertens, "en ik
kan niks doen of Snijders ziet 't nou jij niet voor me zit!"

"En wat zegt hij dan van het toelatingsexamen?"

"Nou, dat we er niet komen natuurlijk, we zijn lui, en dom, en nog
een heeleboel meer."

Even schrikte Eduard. Als mijnheer Snijders dat tegen álle jongens
zei, wat moest hij dan wel tegen hém zeggen! Hij was in den laatsten
tijd tóch bepaald al een van de minsten, en dan nog die weken dat
hij ziek was er bij --

"Zeg Meertens!"

"Nou?"

"Jij gaat naar de H. B. S. he?"

"Ja, naar de Hengelende Biggen Societeit," zei Meertens.

"Denk je dat je er komt?"

"Nou, dat hoop ik wel," zei Meertens, "'k zou 't nogal lam vinden
als ik zakte."

"Ik ga naar 't gymnasium." Eduard zweeg even. --"Denk je dat ik er
door kom?"

Meertens haalde zijn schouders op. "Hoe weet ik dat nou?" antwoordde
hij, "als 't aan mij lag wel!"

"Nou ja, doe nou niet flauw, geloof je dat ik zakken zal?"

"Ik zeg immers al dat ik 't niet weet!" herhaalde Meertens, "je kunt
soms wel nogal uilig doen tegenwoordig, maar misschien bof je bij 't
examen wel!"

"Da's opwekkend!" zei Eduard half lachend, en "nou, daar kan ik toch
niks aan doen!" beweerde Meertens, en toen begon hij een verhaal te
doen over Groeneveld, die 't bord schoon had moeten maken, en er zoo
hard tegen gebonkt had dat 't op den grond geduikeld was. "Nou,
Snijders tippelde er natuurlijk dadelijk naar toe," vertelde hij,
"en opspelen dat hij deed! 't Was om je een bult te lachen!"

Eduard had dolle pret om 't verhaal en probeerde dadelijk 'n gezicht
te trekken zooals Groeneveld gezet moest hebben. Die kon zoo echt
onnoozel kijken. --

"Nou, zeg, 'k smeer 'm," zei Meertens eindelijk, en zich uitrekkend:
"eerste uur misselijke aardrijkskunde!"

"Dat vind ik juist altijd nogal moppig," antwoordde Eduard.

"'k Geef 't je cadeau!" bood Meertens aan; "kom, ik ga weer eens
naar school kuieren," en Eduard een klap op zijn uitgestoken hand
gevend: "ik kom nog wel eens!"

"Da's goed," zei Eduard, en toen Meertens al bij de deur was: "Doe
je 't heusch?"

"Ja zeker."

Op de trap hoorde Eduard hem nog roepen: "Beterschap!"

"Dank je!" riep Eduard terug. --

Eduard ging met zijn gezicht naar den muur liggen en deed zijn oogen
dicht.

"Misschien bof je wel!" had Meertens gezegd, en zeker had hij dus
ook niet gedacht dat Eduards kans om er door te komen heel groot
was; o, 't zou vreeselijk zijn als hij zakte, misschien zou mijnheer
van Eerde wel vinden dat hij heelemaal geen examen mocht doen, en
wat zou Vader dan wel zeggen! Had hij maar aan Meertens gevraagd om
zijn boeken mee te brengen! -- Was hij nu heusch zoo vreeselijk
stom? Was hij nu heusch zooveel dommer dan de andere jongens? En
opeens was 't weer of hij mijnheer Snijders hoorde zeggen: "'t Is
niets dan luiheid, je kunt best als je maar wilt!" -- Ja, lui, dat
was hij geweest! Nooit had hij zijn werk goed afgemaakt in de
laatste vier maanden, en iederen morgen was hij naar school gegaan
met halfgeleerde lessen -- en de taak, die mijnheer Snijders hem
voor de Paaschvacantie gegeven had, was ook al niet afgeweest, en
het gedeelte, dat hij wél gemaakt had, zag er slordig uit, en was
vol fouten -- en dat moest hij nu allemaal aan Vader vertellen; --
wat zou Vader wel zeggen!

Piet kwam nog even boven voor hij naar school ging. Eduard keek om
toen hij de deur hoorde opengaan, maar dadelijk draaide hij zijn
gezicht weer naar den muur.

"Wat mankeer jij?" vroeg Piet verbaasd.

"Niks," antwoordde Eduard onverschillig.

"Da's niet veel!" -- en toen Eduard niets zei: "Nou, je kunt toch
wel antwoord geven!"

"Je vraagt me niks," zei Eduard met zijn oogen dicht, en Piet, die
zoo'n conversatie ál te gezellig vond, liep fluitend naar beneden.
--

Eduard hoorde hem de voordeur achter zich dichttrekken. -- 

Nee, 't kon hem nu allemaal niks meer schelen, alles was ook even
lam, dat lange in bed liggen hier, en dat ellendige examen, en Vader
kwam maar niet thuis ... En stil bleef hij liggen soezen, uit
verveling de streepjes in 't behang tellend, en dan deed hij zijn
oogen weer dicht omdat ze zoo moe werden van het kijken naar die
warrelende figuurtjes. --

Opeens schrikte hij weer op. Daar werd gebeld! 't Was niet heel
hard, maar toch had hij het duidelijk gehoord -- zou Vader daar
zijn?

En weer bleef hij luisteren, half overeind, aldoor naar de deur
kijkend -- wat duurde 't weer lang! Daar kwam iemand naar boven, --
nee, met hun tweeën kwamen ze naar boven, Eduard kon het hooren aan
de voetstappen, en ook hoorde hij ze praten -- een lage mannenstem
-- Vader! -- Wat liepen ze langzaam! Nu antwoordde Tante Lina, --
vervelend dat die nu mee naar boven kwam, ze kon toch wel begrijpen
-- wild bonsde het in Eduards hoofd en een schok ging door hem heen
toen de deurknop werd omgedraaid --

De dokter kwam binnen, en Tante Lina volgde hem en sloot de deur
weer. Met groote oogen keek Eduard de dokter aan, toen liet hij zich
weer achterover in het kussen vallen. --

Nog altijd was Vader er niet!

"Hoe is 't met onzen held?" vroeg de dokter vroolijk, maar Eduard
kon er niets aan doen dat zijn lip trilde bij het "Goed dokter," en
dat er tranen in zijn oogen kwamen. De dokter zag het wel, maar hij
zei niets en begon naar het verband te kijken, alleen toen Tante
Lina even later naar beneden gegaan was om nieuw linnen te halen
keek hij Eduard aan en vroeg vriendelijk: "Wat scheelt mijn
patientje?"

"'t Duurt allemaal zoo vreeselijk lang!" snikte Eduard opeens, maar
de dokter liet hem niet verder praten: "Niet huilen, niet huilen!"
zei hij, "kom, je moet je dapper houden, tot nu toe ben je aldoor
zoo'n flinke jongen geweest! -- Kijk, ik had je juist willen
vertellen dat je morgen eens mocht probeeren om op te staan, heb je
daar zin in?"

Eduard knikte, en de dokter vervolgde: "Je moet niet zoo ongeduldig
worden, me dunkt dat we al weer een heel eind op streek zijn! Je
ligt hier bijna als een prins, de zomerlucht komt zoo lekker naar
binnen! Je hebt het heusch heel wat beter dan de meeste van mijn
patienten, geloof dat maar!" en tegen Tante Lina, die weer
binnengekomen was: "Is die prachtige jasmijn uit uw tuin, Mevrouw?
Wat 'n mooie groote bloemen!" --

"U mag wel een takje van de jasmijn hebben voor uw knoopsgat!" zei
Eduard, toen de dokter wegging, en hij keek er naar hoe Tante Lina
een schaar nam en een klein takje afknipte. -- Hij mocht het zelf in
't knoopsgat steken, 't ging wel een beetje lastig met één hand,
maar 't ging toch.

"Dus morgen mag hij eens probeeren op te staan!" zei de dokter nog
eens, en weer bleef Eduard alleen, en weer hoorde hij Tante Lina en
de dokter praten op de trap.

Hoe dom ook om daarnet te denken dat Vader naar boven kwam; Vaders
stem leek immers niets op de stem van den dokter! Och, maar wanneer
zou Vader nu toch ook eindelijk komen! -- Met een zucht draaide
Eduard zich weer naar den muur toe. Maar weer figuurtjes tellen,
misschien viel hij dan wel in slaap, daarnet sliep hij ook bijna
toen die dokter opeens kwam ....

  -----

Hoe Iaat was 't nu? Eduard keek op zijn horloge; 'n minuut of zeven
voor vier; een uur zoowat had hij geslapen. Nu kwamen straks de
anderen weer uit school, en dan gingen ze zeker in den tuin spelen
of misschien kwamen ze ook wel boven, maar 't kon Eduard niks
schelen, ze mochten weg blijven ook, hij had nou toch geen zin om
naar die vervelende verhalen van ze te luisteren. --

Daar kwam er al weer eentje naar boven, nou kreeg hij zeker weer
zoo'n glas melk met een ei, akelig flauw goed; dan was 't altijd
maar 't best om je slapend te houden; als je wakker was moest je 't
nog dadelijk opdrinken ook!

Eduard maakte zich gereed om Tante Lina, of de juffrouw, of wie er
anders komen mocht, slapend op te wachten, en weer kneep hij zijn
oogen dicht.

De voetstappen kwamen dichter bij, Eduard hoorde hoe de knop van de
deur omgedraaid werd en hoe er iemand naar 't bed toekwam -- nou,
wat bleven ze nou staan zaniken, waarom zetten ze nou dat glas niet
neer, dan konden ze immers weer verdwijnen! Maar er werd niets
neergezet, en opeens voelde Eduard hoe een hand op zijn voorhoofd
gelegd werd. --

"Vader!" riep Eduard, nu met wijd-open oogen, en daar zat hij al
overeind en stak zijn hand naar Vader uit -- en daar zat Vader ook
al op de rand van 't bed, en Eduard legde zijn arm om Vaders hals en
zoende Vader, en nog eens, en nog eens, en nog eens weer. --

"Eddy!" zei Vader zacht, en even de verbonden arm aanrakend: "Stoute
jongen, wat heb je gedaan? Wat heb je je oude Vader aan 't schrikken
gemaakt!"

Maar Eduard gaf geen antwoord, en aldoor bleef hij maar naar Vader
kijken, als kon hij nog maar half gelooven dat Vader er werkelijk
was.

"U bent het toch wel heusch?" vroeg hij eindelijk, "ik droom toch
niet dat u er bent, he Vader?"

"Nee, nee, je droomt niet," antwoordde zijn Vader, "ik ben 't echt!"
-- en Eduard zuchtte, zacht over Vaders hand strijkend: "ik ben zoo
vreeselijk, zoo vreeselijk blij dat u weer thuis bent!"

"Ja, ik ben ook vrééselijk blij!" lachte Vader, en toen nam hij
Eduards hoofd tusschen zijn handen en ernstig keek hij zijn jongen
aan. "Hoe is 't er mee?" vroeg hij.

"Goed Vader!" zei Eduard zacht.




XX.


"Hier is 't rapport, Vader!" zei Eduard, en hij gooide zijn pet op
een stoel en liep naar Vader toe, die voor 't raam stond en naar
buiten keek.

Gisterenavond waren ze eindelijk weer thuisgekomen, in hun eigen,
gezellige huis, dat door Rika netjes schoongemaakt en gelucht was.
Nog ruim een week waren ze bij Tante Lina gebleven, want zoo lang
Eduard toch nog niet naar school mocht had zijn Vader 't niet
prettig gevonden hem den heelen dag alleen te laten. "Oom blijft ook
hier tot Eetje weer beter is!" had Beppie dadelijk gezegd, en Tante
Lina had nog denzelfden avond de bedden laten veranderen. -- 't Was
toch aardig van Tante Lina geweest om de kamer van de groote jongens
dadelijk voor Vader en hem in te richten; Hugo had nu op 't
logeerkamertje moeten slapen, en voor Piet was een bed in de
badkamer gezet, en Vader zelf had Eduard naar Hugo's bed
overgedragen.

En verder was 't beter worden erg gauw gegaan; wel hing zijn arm nog
in een doek, en dat zou ook nog wel een week of wat duren, had de
dokter gezegd, en ook zag hij nog wat bleek en mager, maar toch was
hij vanmorgen weer voor 't eerst naar school geweest.

"Vraag nu of je 't rapport dat je voor de Paasch-vacantie gekregen
hebt nog eens mee mag nemen," had Vader gezegd, toen Eduard om kwart
voor negen klaar stond om naar school te gaan; "toen je 't kreeg was
't te laat om de cijfers nog te schrijven, weet je wel, en ik wou het
toch graag zien."

En Eduard had het rapport meegebracht; 't was wel geen prettige
boodschap geweest het aan mijnheer van Eerde te gaan vragen, want
hij wist vooruit al dat de cijfers Vader wel tegen zouden vallen. --
Vader had natuurlijk wel al lang gevraagd hoe 't op school ging en
Eduard had ook wel verteld dat 't niet zoo heel mooi was, maar al te
veel had hij er maar niet over gezegd.

Aandachtig had Vader de cijfers bekeken, en aldoor was Eduard naast
hem blijven staan om te hooren wat Vader zeggen zou, maar Vader zei
niets; en zonder Eduard aan te zien vouwde hij het rapport weer
dubbel en gaf het terug.

"We zullen gaan koffiedrinken," zei Vader eindelijk.

Eduard ging tegenover Vader aan tafel zitten; hij was daarnet hard
naar huis geloopen om gauw bij Vader te zijn en gezellig van alles
te vertellen, maar nu was 't ineens niks leuk meer; -- zei Vader nou
maar wat, gaf Vader hem nou maar een flink standje over dat rapport,
want daar was Vader nu natuurlijk kwaad om -- maar Vader zei niks.

Zoo was 't bij Oom Tom en Tante Lina nou nooit, die gaven tenminste
dadelijk standjes als ze kwaad waren en dan was 't tien minuten
later weer net of er niks gebeurd was, maar zóó duurde 't zoo
vreeselijk lang. -- Eindelijk kon Eduard 't niet langer uithouden.

"Vader, is u boos?" vroeg hij zacht.

"Boos? Welnee!" antwoordde Vader.

Daar had je 't nou al! Nou was hij nog even ver! Had hij nu maar
niks gezegd!

En Eduard begon zich opeens vreeselijk te haasten met zijn
boterhammen; gauw voortmaken maar, en dan buiten gaan spelen!

En zonder verder naar Vader te kijken liep hij toen hij klaar was de
kamer uit.

Wie zou hij nu eigenlijk eens gaan halen, en waar zouden ze naar toe
gaan? Misschien wou Meertens wel mee. -- O nee, die had van twee tot
drie timmerles. -- Als hij eens naar Tante Lina ging? Ze zouden
zeker wel in den tuin spelen vanmiddag! Toch maar niet doen, 't was
zoo'n eind! Wat deed hij vroeger ook weer altijd 's Woensdagmiddags?
O ja, dan had hij vioolles, en meestal maakte hij dan daarna zijn
werk. Maar in dat vervelende huiswerk had hij nu heelemaal niks geen
zin, en de vioolles was nog altijd op Vrijdag. -- Kom, hij kon Theo
wel eens gaan halen, die had hij in een heelen tijd niet gezien, en
wacht, hij kon eigenlijk best op de fiets gaan, hij was immers al
weer beter, en die arm hing nog wel in een verband maar je kon ook
best met één hand fietsen. Eduard haalde de fiets uit de kast. 't
Ding was na den val wel een week in de reparatie geweest, maar nu
zag alles er dan ook weer prachtig uit en de remmen werkten weer
uitstekend. Natuurlijk waren de banden weer slap; hoe kreeg hij die
nou weer opgepompt met zijn eene arm! Gezanik ook! Aan Vader vragen?
-- Eduard bedacht dat hij toch eigenlijk ook niet goed durfde gaan
fietsen zonder 't eerst tegen Vader te zeggen. Vooruit dan maar!

En Eduard slenterde weer naar de huiskamer. Maar Vader was er niet
meer. Vader was toch niet uitgegaan, dan zou hij Vader wel gezien
hebben! Eduard liep de gang weer in en: "Rrrika! Waar is Vader?"
schreeuwde hij tegen Rika, die juist de keuken uitkwam.

"'k Geloof dat meneer naar zijn studeerkamer gegaan is," antwoordde
Rika en Eduard holde naar Vaders kamer.

Aan 't groote bureau zat Vader te schrijven, en "Vader, wilt u m'n
fiets even oppompen?" riep Eduard.

"Waarvoor?" vroeg Vader, zijn sigaar uit zijn mond nemend.

"Nou, ik wilde wat gaan fietsen," zei Eduard, "en m'n banden zijn
zoo slap!"

Vader keek hem even zwijgend aan. "Wat dacht je nu eigenlijk?" vroeg
hij toen, "dacht je dat ik nu met je naar beneden zou gaan om je
fiets op te pompen en dat ik dan zou zeggen: 'Dag Pepi, veel
plezier,'?"

"Waarom niet, Vader?"

"Omdat er geen kwestie van is dat je fietsen gaat zoolang je arm in
dat verband hangt," en Vader schreef weer verder.

"Maar ik kan best met één hand fietsen!" mopperde Eduard, maar hij
kreeg geen antwoord, en stil pruttelde hij verder: "Bij Tante Lina
mocht je altijd doen wat je wou."

"Maar bij mij niet."

Met een boos gezicht bleef Eduard op de punt van de schrijftafel
zitten, maar Vader werkte rustig door en Eduard keek er naar hoe
vlug de zwarte lettertjes op 't witte papier kwamen.

Wat moest hij nu gaan doen? Nu mocht hij niet fietsen ook, en dan
dat akelige rapport; hoe moest dat nu gaan met 't toelatingsexamen?
Als 't zoo doorging mocht hij 't zeker niet eens doen en toch bleef
't vast zoo gaan als Vader er zich niet mee bemoeide. En natuurlijk
bemoeide Vader zich er niet mee zoolang hij er zelf niet over begon.
Maar wat moest hij dan zeggen?

Eduard stak zijn beenen vooruit en keek naar de punten van zijn
schoenen, toen nam hij een afgebrande lucifer van de tafel en bleef
daar mee zitten spelen. Maar eindelijk liet hij 't roode houtje op
den grond vallen, en zacht begon hij: "Vader!"

"Wat is er?"

"Denkt u dat ik toelatingsexamen mag doen?" Maar Vader keek niet
eens op en zei: "Dat weet ik niet; 't schijnt jou niet te kunnen
schelen en dan kan 't mij ook niet schelen."

"Maar 't kán mij wel schelen!"

[Illustratie - 24_gesprek.jpg]

Nu hield Vader op met schrijven, en hij vroeg: "Waarom heb je niet
gewerkt in den tijd dat ik weg was?"

Met groote, verschrikte oogen keek Eduard zijn Vader aan.

"Ik heb wel gewerkt!" zei hij toen.

"Maar waarom heb je niet beter je best gedaan?"

Eduard antwoordde niet dadelijk.

"Dat weet ik niet," zei hij eindelijk, en hij zette een heel
ongelukkig gezicht, "alles was zoo vreeselijk moeilijk en u was er
niet!"

"Maar omdat ik er niet was had je toch precies even goed je best
moeten doen!"

"Ik kan niet werken als u er niet bij bent!" zei Eduard, maar zonder
Vader aan te kijken.

Nu legde Vader zijn pen neer, en achterover in zijn stoel leunend
zei hij: "Kijk eens, je kunt best, als je maar wilt. Je moet niet
denken dat alles nu maar even gemakkelijk is! Als je dat denkt zul
je er heusch nooit komen, dan zul je heusch nooit iets bereiken! Als
jij er aldoor aan gedacht hadt dat je werken wilde, en je daarvan
niet hadt laten afbrengen, dan had je ook gewerkt! Maar er kwam zoo
heel veel afleiding, zoo heel veel dingen waren er die je ook mee
wilde doen, en toen schoot je werk er bij in. En toch moet je leeren
om daar tegen te kunnen, er zullen altijd, je heele leven door,
dingen zijn waar je graag aan mee wilt doen, en waarvoor je je werk
in de steek zou moeten laten, en je Vader zal er niet altijd bij
zijn om je te vertellen wat je doen moet! Begrijp je goed wat ik
zeg, Eddy?"

Eduard knikte van ja.

"En nu vraag je over dat toelatingsexamen voor 't gymnasium -- kijk,
je moet nu zelf maar weten wat je doet; als je zoo door blijft gaan
als je nu de vier laatste maanden gewerkt hebt, nee, dan mag je 't
stellig niet doen. -- En anders, als je maken wilt dat je 't wel mag
doen, dan moet je aanpakken. Je hebt heel veel tijd verknoeid, en ik
weet niet of het mogelijk zal zijn om veel in te halen, maar als je
het ernstig meent en je wilt je inspannen, dan kun je het probeeren.
Je hoeft me niet dadelijk te vertellen wat je doen wilt, denk er
maar eens stil over na."

En Vader nam zijn pen weer op en boog zich weer over zijn werk.

"Blijft u vanmiddag thuis werken, Vader?"

"Ja."

Eduard ging naar 't raam en keek naar buiten. Stil bleef hij staan,
een heele tijd lang, toen draaide hij zich om en haalde zijn
schooltasch uit de gang. En hij ging aan een hoek van de
schrijftafel zitten, legde zijn schriften en boeken voor zich, en
begon aan zijn sommen.

En aldoor werkte hij verder, zonder op te kijken; en wel werd het
niet heel netjes nu hij zijn linkerarm niet kon gebruiken, maar 't
maakte hem vandaag niet ongeduldig, en net zoolang rekende hij, tot
hij alle antwoorden gevonden had.

Toen stond hij op en zwijgend legde hij zijn werk voor Vader neer.

Aandachtig las Vader de sommen door, toen deed hij het schrift dicht
en gaf het terug. "En?" vroeg hij, Eduard aankijkend.

"Ik wou graag probeeren om in te halen," zei Eduard zacht, "als u me
helpen wilt tenminste. Ik weet wel dat ik het later alleen moet doen
en later kan ik het misschien ook wel alleen, als u me eerst dan nog
maar een beetje helpen wilt."

"Goed," antwoordde Vader, "maar dan blijft er niet veel tijd over
voor andere dingen, heb je dat nu wel bedacht?"

"Ja Vader."

"En zijn er nu nog lessen te leeren?"

"Alleen jaartallen, moet ik dat nu eerst doen?"

Vader knikte.

Eduard haalde zijn jaartallenschrift te voorschijn en begon te
leeren. Nu was het half vier, om vier uur was hij dus met alles
klaar; in al dien tijd dat hij bij Tante Lina logeerde was 't nooit
gebeurd dat zijn werk Woensdagmiddags om vier uur af was. En als hij
gewild had was het toch eigenlijk best te doen geweest. --

"Weet u wat ik zoo gek vind, Vader?" vroeg Eduard, toen zijn Vader
de jaartallen overhoord had.

"Nou?"

"Dat je toch zoo aan elkaar went. Ik dacht toen ik bij Tante Lina
was aldoor dat ik niks om ze gaf, om Hugo en Piet en de anderen, de
heele familie bedoel ik, begrijpt u?" en Eduard stopte de boeken en
schriften weer in zijn tasch.

"En geef je nu toch wel om ze?"

"Dat weet ik eigenlijk niet; maar je went toch wel erg aan elkaar,
vind ik. 't Was aldoor zoo'n drukte, en je hadt toch ook wel
dikwijls pret met elkaar, en ze hadden altijd plannen, zooals toen
die kuil in den tuin, en dat comediespelen en zoo."

"En ik speel geen comedie met je," zei Vader.

"Nee natuurlijk niet," lachte Eduard, "maar met je tweeën gaat dat
ook niks leuk. Kijk, ik vind het natuurlijk wel vreeselijk plezierig
om weer thuis te zijn, maar je mist al die drukte toch wel een
beetje, 't was soms toch wel erg gezellig."

Vader zuchtte even. "Je zult weer aan je oude Vader moeten wennen,
Pepi!" antwoordde hij.

Eduard streek met zijn hand door Vaders haar.

"Dat bedoel ik niet," zei hij, "ik houd van u natuurlijk toch veel
meer dan van hen allemaal bij elkaar, maar 't is hier zooveel
stiller, begrijpt u?"

"Ja zeker, ik begrijp 't wel." Vader dacht even na. "Weet je wat we
doen zullen, Pepi? Als je 't nu ernstig meent met werken en je houdt
flink vol, dan gaan we den eersten dag van de groote vacantie dat
het mooi weer is naar buiten, den heelen dag, en dan vragen we ze
allemaal mee, en dan mag jij kiezen waar we naar toe zullen gaan!"

Eduard vond het een prachtig plan. "Mogen ze allemaal mee?" vroeg
hij.

"Ja allemaal; Hugo, en Piet, en Lineke, en de kleine krieltjes, en
dan vragen we of Oom Tom en Tante Lina en de juffrouw ook mee gaan."

"En Theo ook? En Meertens? En van Merlen? Dat is ook een leuke
jongen!"

"Allemaal," zei Vader.

Eduard dacht even na. "We moesten Piet maar thuis laten," stelde hij
voor, "die was er toch eigenlijk de schuld van dat ik viel," maar
toen hij Vader aankeek, haastig: "Of nee, laat hij toch ook
eigenlijk maar meegaan." --

"Edu, daar is die jongen van Meertens en die vraagt of je buiten
komt spelen," zei Rika, haar hoofd om de deur stekend.

"Ja, ik kom," antwoordde Eduard, "'t mag immers Vader?"

Zijn Vader knikte.

En Eduard liep de kamer uit en holde de gang door met een daverend
"Hallo!"

Met een dreunenden slag viel de voordeur dicht.


                                            Augustus 1907.




[ Transcriber's Notes:

  Dit boek bevat een aantal zetfouten. Sommige fouten zijn 
  stilzwijgend hersteld, zoals ontbrekende aanhalingstekens. In 
  enkele gevallen werden er binnen dubbele aanhalingstekens wederom
  dubbele aanhalingstekens gebruikt. Voor de duidelijkheid zijn die
  veranderd in enkele aanhalingstekens.
  
  De 'platte tekst'-versie simuleert met [_] italic, 
  en met [~] gespatieerde tekst-fragmenten.
  
  De "HTML"-versie toont de oorspronkelijke bladzijde-nummers, de
  'platte tekst'-versie niet. De bladzijde-nummers kunnen verborgen
  worden in de "HTML-versie. Indien gewenst, open dan het 
  HTML-bestand met een tekstverwerker en kijk naar de aanwijzingen
  bij de CSS-klassen [pagenum] en [hyphen]. Als de bladzijde-nummers
  zichtbaar zijn, dan hinderen ze niet bij het zoeken naar
  tekstfragmenten, omdat ze virtueel worden getoond.  
  
  Voor het gemak van de lezer is er aan de "HTML"-versie ook een 
  inhoudsopgave toegevoegd.

  Verder zijn de volgende zetfouten gecorrigeerd (en in de tekst
  voorzien van 'hints' die de oorspronkelijke tekst tonen):

  [dat bij dan] ->
      [dat hij dan]
      
  [op die schilderij!"] -> 
      [op dat schilderij!"]

  [Dat is de concierge] ->
      [Dat is de conciërge]

  [Sneeuwitje] ->
      [Sneeuwwitje]
          Deze fout kwam 4x voor.

  [mijn viool gekregen "en] ->
      [mijn viool gekregen en]

  [geen anwoord te] ->
      [geen antwoord te]

  [het het is jouw beurt!"] ->
      [het is jouw beurt!"]

  [dit vers was] ->
      [Dit vers was]

  [naar de bioscope] ->
      [naar de bioscoop]

  [rozijnen, vermecelli, en] ->
      [rozijnen, vermicelli, en]

  [aan te merken hebt ruk je] ->
      [aan te merken hebt, ruk je]

  [over 't pikkeldraad] ->
      [over 't prikkeldraad]

  [Dat Piet grinnekend] ->
      [Dat Piet grinnikend]
          Drie maal gecorrigeerd naar de meest voorkomende 
          schrijfwijze in dit boek: [grinniken]
 ]




        
            *** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK EDUARD KERNER ***
        

    

Updated editions will replace the previous one—the old editions will
be renamed.

Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
law means that no one owns a United States copyright in these works,
so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United
States without permission and without paying copyright
royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
of this license, apply to copying and distributing Project
Gutenberg™ electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG™
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
and may not be used if you charge for an eBook, except by following
the terms of the trademark license, including paying royalties for use
of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for
copies of this eBook, complying with the trademark license is very
easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation
of derivative works, reports, performances and research. Project
Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away—you may
do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected
by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark
license, especially commercial redistribution.


START: FULL LICENSE

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE

PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg™ mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase “Project
Gutenberg”), you agree to comply with all the terms of the Full
Project Gutenberg™ License available with this file or online at
www.gutenberg.org/license.

Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg™
electronic works

1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg™
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or
destroy all copies of Project Gutenberg™ electronic works in your
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
Project Gutenberg™ electronic work and you do not agree to be bound
by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person
or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.

1.B. “Project Gutenberg” is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg™ electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg™ electronic works if you follow the terms of this
agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg™
electronic works. See paragraph 1.E below.

1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (“the
Foundation” or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
of Project Gutenberg™ electronic works. Nearly all the individual
works in the collection are in the public domain in the United
States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
United States and you are located in the United States, we do not
claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
displaying or creating derivative works based on the work as long as
all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
that you will support the Project Gutenberg™ mission of promoting
free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg™
works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
Project Gutenberg™ name associated with the work. You can easily
comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
same format with its attached full Project Gutenberg™ License when
you share it without charge with others.

1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
in a constant state of change. If you are outside the United States,
check the laws of your country in addition to the terms of this
agreement before downloading, copying, displaying, performing,
distributing or creating derivative works based on this work or any
other Project Gutenberg™ work. The Foundation makes no
representations concerning the copyright status of any work in any
country other than the United States.

1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:

1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
immediate access to, the full Project Gutenberg™ License must appear
prominently whenever any copy of a Project Gutenberg™ work (any work
on which the phrase “Project Gutenberg” appears, or with which the
phrase “Project Gutenberg” is associated) is accessed, displayed,
performed, viewed, copied or distributed:

    This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most
    other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
    whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
    of the Project Gutenberg License included with this eBook or online
    at www.gutenberg.org. If you
    are not located in the United States, you will have to check the laws
    of the country where you are located before using this eBook.
  
1.E.2. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
contain a notice indicating that it is posted with permission of the
copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
the United States without paying any fees or charges. If you are
redistributing or providing access to a work with the phrase “Project
Gutenberg” associated with or appearing on the work, you must comply
either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg™
trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.3. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
will be linked to the Project Gutenberg™ License for all works
posted with the permission of the copyright holder found at the
beginning of this work.

1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg™
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg™.

1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg™ License.

1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
any word processing or hypertext form. However, if you provide access
to or distribute copies of a Project Gutenberg™ work in a format
other than “Plain Vanilla ASCII” or other format used in the official
version posted on the official Project Gutenberg™ website
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
of obtaining a copy upon request, of the work in its original “Plain
Vanilla ASCII” or other form. Any alternate format must include the
full Project Gutenberg™ License as specified in paragraph 1.E.1.

1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg™ works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg™ electronic works
provided that:

    • You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
        the use of Project Gutenberg™ works calculated using the method
        you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
        to the owner of the Project Gutenberg™ trademark, but he has
        agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
        Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
        within 60 days following each date on which you prepare (or are
        legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
        payments should be clearly marked as such and sent to the Project
        Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
        Section 4, “Information about donations to the Project Gutenberg
        Literary Archive Foundation.”
    
    • You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
        you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
        does not agree to the terms of the full Project Gutenberg™
        License. You must require such a user to return or destroy all
        copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
        all use of and all access to other copies of Project Gutenberg™
        works.
    
    • You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
        any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
        electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
        receipt of the work.
    
    • You comply with all other terms of this agreement for free
        distribution of Project Gutenberg™ works.
    

1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
Gutenberg™ electronic work or group of works on different terms than
are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of
the Project Gutenberg™ trademark. Contact the Foundation as set
forth in Section 3 below.

1.F.

1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
Gutenberg™ collection. Despite these efforts, Project Gutenberg™
electronic works, and the medium on which they may be stored, may
contain “Defects,” such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
cannot be read by your equipment.

1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the “Right
of Replacement or Refund” described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg™ trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg™ electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.

1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium
with your written explanation. The person or entity that provided you
with the defective work may elect to provide a replacement copy in
lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
or entity providing it to you may choose to give you a second
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
without further opportunities to fix the problem.

1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you ‘AS-IS’, WITH NO
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.

1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of
damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
violates the law of the state applicable to this agreement, the
agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
remaining provisions.

1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg™ electronic works in
accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
production, promotion and distribution of Project Gutenberg™
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
or any Project Gutenberg™ work, (b) alteration, modification, or
additions or deletions to any Project Gutenberg™ work, and (c) any
Defect you cause.

Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg™

Project Gutenberg™ is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
from people in all walks of life.

Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg™’s
goals and ensuring that the Project Gutenberg™ collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg™ and future
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
Sections 3 and 4 and the Foundation information page at www.gutenberg.org.

Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation

The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation’s EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
U.S. federal laws and your state’s laws.

The Foundation’s business office is located at 809 North 1500 West,
Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up
to date contact information can be found at the Foundation’s website
and official page at www.gutenberg.org/contact

Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation

Project Gutenberg™ depends upon and cannot survive without widespread
public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine-readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.

The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state
visit www.gutenberg.org/donate.

While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.

International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.

Please check the Project Gutenberg web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations. To
donate, please visit: www.gutenberg.org/donate.

Section 5. General Information About Project Gutenberg™ electronic works

Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
Gutenberg™ concept of a library of electronic works that could be
freely shared with anyone. For forty years, he produced and
distributed Project Gutenberg™ eBooks with only a loose network of
volunteer support.

Project Gutenberg™ eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
edition.

Most people start at our website which has the main PG search
facility: www.gutenberg.org.

This website includes information about Project Gutenberg™,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.