The Project Gutenberg EBook of Le procès des Templiers, by Various
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: Le procès des Templiers
Tome I.
Author: Various
Editor: Jules Michelet
Release Date: October 8, 2007 [EBook #22919]
Language: Latin
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LE PROCÈS DES TEMPLIERS ***
Produced by Robert Connal, Laurent Vogel and the Online
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This
file was produced from images generously made available
by the Bibliothèque nationale de France (BnF/Gallica) at
http://gallica.bnf.fr)
PROCÈS
DES
TEMPLIERS
PUBLIÉ
PAR M. MICHELET
MEMBRE DE L'INSTITUT, PROFESSEUR AU COLLÉGE ROYAL DE FRANCE
CHEF DE LA SECTION HISTORIQUE AUX ARCHIVES DU ROYAUME
TOME I
PARIS
IMPRIMERIE ROYALE
M DCCC XLI
COLLECTION
DE
DOCUMENTS INÉDITS
SUR L'HISTOIRE DE FRANCE
PUBLIÉS
PAR ORDRE DU ROI
ET PAR LES SOINS
DU MINISTRE DE L'INSTRUCTION PUBLIQUE
PREMIÈRE SÉRIE
HISTOIRE POLITIQUE
Nous publions dans ce volume et dans les premières feuilles du suivant
l'acte le plus important du procès des Templiers. C'est l'interrogatoire
que le Grand Maître et deux cent trente et un chevaliers ou frères
servants subirent à Paris par-devant les commissaires pontificaux.
Cet interrogatoire fut conduit lentement, et avec beaucoup de ménagement
et de douceur, par de hauts dignitaires ecclésiastiques, un archevêque,
plusieurs évêques, etc. Les dépositions obtenues ainsi méritent plus de
confiance que les aveux, d'ailleurs très-brefs, uniformes et peu
instructifs, que les inquisiteurs et les gens du Roi avaient arrachés
par la torture, immédiatement après l'arrestation.
Il reste deux manuscrits authentiques du grand interrogatoire. L'un,
copie sur vélin, fut envoyé au pape, et il est enfermé sous la triple
clef du Vatican. L'autre, sur simple papier, fut déposé au trésor de
Notre-Dame de Paris. A en juger par les surcharges et les ratures,
celui-ci pourrait bien avoir été une rédaction primitive faite jour par
jour sur les notes d'audience.
Il porte à la dernière page les mots suivants: «Pour surcroît de
précaution, nous avons déposé ladite procédure, rédigée par un des
notaires en acte authentique, dans le trésor de Notre-Dame de Paris,
pour n'être exhibée à personne que sur lettres spéciales de Votre
Sainteté.»
A quelle époque le mystérieux registre fut-il tiré de Notre-Dame? Nous
l'ignorons. Si nous en croyons du Puy (reg. 746, p. 165), il se trouvait
au XVIe siècle dans la bibliothèque du président Brisson. De là il passa
dans les mains de M. Servin, avocat général, enfin dans celles des
Harlay. Au milieu du XVIIIe siècle, M. de Harlay le légua avec ses
manuscrits aux bénédictins de Saint-Germain des Prés. Ayant heureusement
échappé à l'incendie de leur bibliothèque en 1793, il a été déposé à la
Bibliothèque royale, fonds Harlay, nº 49.
Si ce monument de scandale était resté enfoui au trésor de Notre-Dame,
ce n'est pas nous qui l'en aurions fait sortir. Mais il en a été tiré
depuis longtemps; depuis longtemps il est connu par de courts extraits,
par des citations partielles, choisies selon des vues différentes. Les
savants hommes qui les premiers n'ont pas craint de le divulguer, y
cherchaient uniquement, quelle que fût leur bonne foi, ce qui pouvait
appuyer deux systèmes, deux plaidoyers opposés. Ils ont montré et ils
ont caché; le scandale n'en a été que plus grand.
Mieux valait publier tout, donner les pièces, les actes en entier. Cette
grande affaire, la plus grave peut-être du moyen âge, devait, pour être
traitée gravement, se présenter à la critique dans l'intégralité de ses
détails (_omnia munda mundis_), dans sa vérité naïve et terrible.
Désormais le lecteur pourra juger lui-même. Nous lui remettons entre les
mains le plus ancien procès criminel dont il reste une instruction
détaillée. Cette instruction se trouve être une sorte d'enquête
singulièrement curieuse sur l'histoire des rites, des moeurs, des
usages.
Tout identiques que sont les questions, tout uniformes de style que
peuvent sembler les réponses dans le latin monotone du notaire
apostolique, l'observateur sérieux verra, non sans intérêt,
l'individualité humaine se produire encore sous cette lourde enveloppe
avec le naturel, la variété, les accidents de la vie, souvent avec le
mouvement imprévu de la passion... Cette diversité des détails sera
peut-être pour le critique un motif d'accorder quelque créance à ce que
les assertions capitales présentent de concordant.
Nous avons religieusement reproduit le seul manuscrit de cet
interrogatoire que nous eussions entre les mains. Nous l'avons suivi,
copié, même dans ses dispositions matérielles les plus insignifiantes au
premier coup d'oeil[1], même dans ses nombreuses fautes de langue et
d'orthographe[2]. Si nous obtenions plus tard communication d'un autre
manuscrit du même acte, nous nous empresserions de faire connaître les
variantes qu'il pourrait offrir.
Avant de publier les nombreuses pièces encore inédites du procès des
Templiers[3], que possèdent les Archives du royaume et la Bibliothèque
royale, nous faisons appel à l'obligeance des savants nationaux et
étrangers. Nous espérons qu'ils voudront bien nous faire connaître les
actes relatifs au même sujet qui se trouveraient dans les diverses
archives, bibliothèques et autres dépôts publics.
La série des pièces une fois complétée et ordonnée, nous pourrons
essayer de les apprécier, d'en déterminer la valeur, enfin de résumer le
procès, d'en donner le sens historique, et de mieux motiver le jugement
que nous avons hasardé ailleurs sur une si vaste et si obscure question.
31 janvier 1841.
NOTES
[1] Par exemple la lacune de la page 273, où on lit: «In ista pagina
nichil est scriptum.» Cette lacune indique le moment où les
commissaires du pape apprenant que cinquante-quatre Templiers
viennent d'être brûlés, suspendent les interrogatoires.
[2] On trouve dans ces fautes mêmes de précieuses données sur la
prononciation du temps: «De capite sibi _h_ostenso. Ad_h_orare,
etc.»
[3] Je partage les travaux de cette publication avec les jeunes et
savants employés des Archives du royaume. MM. de Stadler, Castelnau
et Laget ont fait la transcription, d'autant plus difficile en
certains passages, que le notaire italien défigure assez fréquemment
des mots français qu'il latinise sans les comprendre. M. Dessalles a
restitué quelques-uns de ces mots dans le passage en langue romane
(141-144). M. de Stadler m'a spécialement aidé et dans la révision
des épreuves et dans le travail minutieux des tables. La table
analytique et la table alphabétique des matières se trouveront à la
fin du dernier volume. Je donne seulement ici celle des noms
d'hommes et de lieux.
PROCÈS
DES
TEMPLIERS.
IN NOMINE DOMINI NOSTRI JHESU CHRISTI. AMEN. Anno a nativitate [p. 1]
ejusdem millesimo trecentessimo nono, indictione septima, pontificatus
sanctissimi patris in Christo, domini Clementis, divina providencia Pape
quinti, anno quarto, Noverint universi ac singuli hoc presens publicum
instrumentum inspecturi, quod, cum venerabiles in Christo patres domini
Dei gracia Narbonensis archiepiscopus, Bajocensis, Mimatensis et
Lemovicensis episcopi, nec non venerabiles viri magistri Matheus de
Neapoli sedis apostolice notarius, majoris Caleti Rothomagensis,
Johannes de Mantua Tridentine, et Johannes de Monte Lauro Magalonensis
ecclesiarum archidiaconi, fuissent per litteras apostolicas ad
inquirendum contra Templariorum ordinem in regno Francie, una cum
venerabili viro magistro Guillelmo Agarni Aquensi preposito, legittime,
ut dicebatur, excusato, sub certa forma deputati, vellent et
intenderent, ut dicebant, mandatum apostolicum exequi reverenter:
fecerunt, ad cautellam et memoriam futurorum, in presencia mei notarii
publici et aliorum notariorum ac testium infrascriptorum, dictas
litteras apostolicas vera bulla plumbea dicti domini Pape bullatas et in
nulla sui parte suspectas, nec non ac patentes litteras excusatorias
dicti prepositi Aquensis sigillo suo.... sigillatas, in publicum
recitari ac legi, et eas preceperunt per me et alios infrascriptos
notarios redigi [in proc]essum. Tenor autem dictarum litterarum
apostolicarum talis est:
Clemens episcopus servus servorum Dei venerabilibus [fratribus] [p. 2]
archiepiscopo Narbonensi, ac Bajocensi, Mimatensi et Lemovicensi
episcopis et dilectis filiis, magistris Matheo de Neapoli majoris Caleti
Rothomagensis notario nostro, Johanni de Mantua Tridentine, Johanni de
Monte Lauro Magalonensis archidiaconis ac Guillelmo Agarni preposito
Aquensis ecclesiarum, salutem et apostolicam benedictionem.
Faciens misericordiam cum servo suo Dei filius, dominus Jhesus Christus,
ad hec nos voluit in specula eminenti apostolatus assummi, ut gerentes,
licet immeriti, vices ejus in terris, in cunctis nostris actibus et
processibus, ipsius vestigia, quantum patitur humana fragilitas,
imitemur. Sane dudum circa promocionis nostre ad apicem summi
apostolatus inicium, eciam antequam Lugdunum, ubi recepimus nostre
coronacionis insignia, veniremus, et post eciam tam ibi quam alibi,
secreto quorumdam nobis insinuacio intimavit, quod Magister, preceptores
et alii fratres ordinis milicie Templi Jerosolimitani, et eciam ipse
ordo, qui ad defensionem patrimonii ejusdem domini nostri Jhesu Christi
fuerant in Transmarinis partibus deputati, contra ipsum Dominum in
scelus apostasie nephandum, detestabile ydolatrie, vicium execrabile
Sodomorum et hereses varios, erant lapsi. Quia vero non erat verisimile
nec credibile videbatur, quod viri tam religiosi, qui precipue pro
Christi nomine suum sepe sanguinem effundere ac personas suas mortis
periculis frequencius exponere credebantur, quique multa et magna tam in
divinis officiis quam in jejuniis et aliis observanciis devocionis signa
frequencius pretendebant, sue sic essent salutis immemores, quod talia
perpetrarent, hujusmodi insinuacioni ac delacioni ipsorum, ejusdem
Domini nostri exemplis et canonice scripture doctrinis edocti, aurem
noluimus inclinare. Deinde vero karissimus in Christo filius noster
Philippus rex Francorum illustris, cui fuerant eadem facinora nunciata
(non tipo avaricie, cum de bonis Templariorum nichil sibi vindicare vel
appropriare intendat, immo ea nobis et ecclesie per deputandos a nobis
administranda, gubernanda, conservanda, et custodienda liberaliter ac
devote in regno suo dimisit, manum suam exinde totaliter [p. 3]
amovendo, sed fidei orthodoxe fervore, suorum progenitorum vestigia
clara sequens), accensus de premissis, quantum licite potuit, se
informans ad instituendum et informandum nos super hiis, multa et magnas
[sic] nobis informacionem per suos nuncios et litteras destinavit.
Infamia vero contra Templarios ipsos increbrescente validius super
sceleribus antedictis, et quia eciam quidam miles ejusdem ordinis magne
nobilitatis, et qui non leve opinionis in dicto ordine habebatur, coram
nobis secreto juratus, deposuit quod in recepcione fratrum prefati
ordinis hec consuetudo vel verius corruptela servatur, quod ad
recipientis vel ab eo deputati sugestionem, qui recipitur Christum
Jhesum negat, et super crucem sibi obstensam spuit, in vituperium
crucifixi, et quedam alia faciunt recipiens et receptus, que licita non
sunt nec humane conveniunt honestati, prout ipse tunc confessus extitit
coram nobis, vitare nequivimus, urgente nos ad id officii nostri debito,
quin tot et tantis clamoribus accomodaremus auditum. Sed cum demum fama
publica deferente, et clamosa insinuacione dicti regis, nec non et
ducum, comitum et baronum ac aliorum nobilium, cleri quoque et populi
dicti regni Francie, ad nostram propter hec, tam per se quam per
procuratores et sindicos, presenciam veniencium, quod dolentes
referimus, ad nostram audienciam pervenisset, quod Magister, preceptores
et alii fratres dicti ordinis et ipse ordo prefatis et pluribus aliis
erant criminibus irretiti, et premissa per multas confessiones,
attestaciones et deposiciones prefati Magistri et plurium preceptorum et
fratrum ordinis prelibati, coram multis prelatis et heretice pravitatis
inquisitore in regno Francie factas, habitas et receptas et in publicam
scripturam redactas, nobisque et fratribus nostris ostensas probata
quodam modo viderentur, ac nichilominus fama et clamores predicti in
tantum invaluissent et eciam ascendissent tam contra ipsum ordinem quam
contra singulas personas ejusdem, quod sine gravi scandalo preteriri non
poterant nec absque imminente periculo tolerari; nos, Illius cujus vices
licet immeriti in terris gerimus vestigiis inherentes, ad inquirendum
de predictis racione previa duximus procedendum, multosque de [p. 4]
pre[cedenti]bus presbiteris et militibus et aliis fratribus dicti
ordinis, reputacionis non modice, in nostra presencia constitutis,
prestito ab eis juramento, quod super premissis meram et plenam nobis
dicerent veritatem, super premissis interrogavimus et examinavimus usque
ad numerum septuaginta duorum, multis ex fratribus nostris nobis
assistentibus diligenter, eorumque confessiones per publicas manus in
autenticam scripturam redactas illico in nostra et dictorum fratrum
nostrorum presencia, ac deinde interposito aliquorum dierum spacio, in
consistorio publico legi fecimus coram ipsis, et eas in suo vulgari
cuilibet eorum exponi. Qui perseverantes in illis eas expresse et
sponte, prout recitate fuerunt, approbarunt, postque cum Magistro et
precipuis preceptoribus prefati ordinis intendentes super premissis
inquirere per nos ipsos, ipsum Magistrum, et Francie, terre Ultramarine,
Normanie, Aquitanie ac Pictavie preceptores majores nobis Pictavis
existentibus mandavimus presentari. Sed quoniam quidam ex ipsis sic
infirmabantur tunc temporis, quod equitare non poterant nec ad nostram
presenciam quoquomodo adduci, nos cum eis scire volentes de premissis
omnibus veritatem et an vera essent que continebantur in eorum
confessionibus et deposicionibus, quas coram inquisitore pravitatis
heretice in regno Francie, presentibus quibusdam notariis publicis et
multis aliis bonis viris, dicebantur fecisse, nobis et fratribus nostris
per ipsum inquisitorem sub manibus publicis exhibitis et ostensis,
dilectis filiis nostris Berengario tituli sanctorum Nerei et Archilei,
et Stephano tituli sancti Ciriaci in Termis presbiteris, et Landulpho
sancti Angeli diacono cardinalibus, de quorum prudencia et fidelitate
indubitata[m] fiducia[m] obtinemus, commisimus et mandavimus, ut ipsi
cum prefato Magistro et preceptoribus inquirerent tam contra ipsos et
alias singulares personas dicti ordinis generaliter, quam contra ipsum
ordinem, super premissis cum diligencia veritatem, et quicquid super
premissis hiis invenirent, nobis referre ac eorum confessiones ac
deposiciones per manum publicam in scriptis redactas nostro apostolatui
deferre et presentare curarent, eisdem Magistro et preceptoribus [p. 5]
absolucionis beneficium a sentencia excommunicacionis, quam pro
premissis, si vera erant, incurrerent, si absolucionem humiliter ac
devote peterent, ut debebant, juxta formam ecclesie, impensuri. Qui
cardinales ad ipsos Magistrum et preceptores personaliter accedentes eis
sui adventus causam exposuerunt, et quoniam tam persone quam res ipsorum
et aliorum Templariorum in regno Francie consistencium in manibus
nostris erant, quod libere, absque metu cujusquam, plene ac pure super
premissis omnibus ipsis cardinalibus dicerent veritatem, eis auctoritate
apostolica injunxerunt. Qui Magister et preceptores Francie, terre
Ultramarine, Normandie, Aquitanie et Pictavie, coram ipsis tribus
cardinalibus, presentibus quatuor tabellionibus publicis, et multis
aliis bonis viris, ad sancta Dei Evangelia ab eis corporaliter tacta
prestito juramento, quod super premissis omnibus meram et plenam
dicerent veritatem, coram ipsis singulariter libere ac sponte, absque
coactione qualibet et terrore, deposuerunt et confessi fuerunt inter
cetera, Christi abnegacionem et spuicionem super crucem, cum in ordine
Templi recepti fuerunt, et quidam ex eis, se sub eadem forma, scilicet
cum abnegacione Christi et spuicione super crucem, fratres multos
recepisse. Sunt eciam quidam ex eis quedam alia horribilia et inhonesta
confessi, que, ut eorum ad presens parcamus verecundie, subticemus.
Dixerunt preterea et confessi fuerunt esse vera que in eorum
confessionibus et deposicionibus continentur, quas dudum fecerunt coram
inquisitore heretice pravitatis. Que confessiones et deposiciones
dictorum Magistri et preceptorum, in scripturam publicam per quatuor
tabelliones publicos redacte, in ipsorum Magistri et preceptorum, et
quorumdam aliorum bonorum virorum presencia, ac deinde interposito
aliquorum dierum spacio, coram ipsis eisdem lecte fuerunt, de mandato et
in presencia cardinalium predictorum, et in suo vulgari exposite
cuilibet eorumdem. Qui perseverantes in illis, eas expresse ac sponte,
prout recitate fuerunt, approbarunt, et post confessiones et
deposiciones hujusmodi ab ipsis cardinalibus ab excommunicacione, [p. 6]
quam pro premissis incurrerant, absolucionem, flexis genibus manibusque
complosis, humiliter ac devote et cum lacrimarum effusione non modica,
pecierunt. Ipsi vero cardinales, quia ecclesia non claudit gremium
redeunti, ab eisdem Magistro et preceptoribus heresi abjurata expresse,
ipsis secundum formam ecclesie, auctoritate nostra, absolucionis
beneficium impenderunt. Ac deinde ad nostram presenciam redeuntes,
confessiones et deposiciones prelibatorum Magistri et preceptorum, in
scripturam publicam per manus publicas, ut est dictum, redactas, nobis
presentaverunt, et que cum dictis Magistro et preceptoribus fecerant
retulerunt. Ex quibus confessionibus et deposicionibus ac relacione
invenimus sepefatos Magistrum et fratres in premissis, et circa
premissa, licet quosdam ex eis in pluribus, et alios in paucioribus,
graviter deliquisse. Verum quia in universis mundi partibus, per quas
idem ordo diffunditur ac fratres degunt ipsius, super hiis non possumus
inquirere per nos ipsos, discrecioni vestre, de quorum circumspectione
specialem fiduciam gerimus, de fratrum nostrorum consilio, per
apostolica scripta mandamus, quatenus ad Senonenses civitatem, diocesim
et provinciam personaliter accedatis, et per publicum citacionis edictum
per vos faciendum in locis de quibus vobis visum fuerit expedire,
vocatis qui fuerunt evocandi, super articulis quos vobis sub bulla
nostra inclusos transmittimus, et super aliis de quibus prudencie vestre
videbitur expedire, inquiratis, hac auctoritate nostra, contra dictum
ordinem cum diligencia, veritatem [eorum]que super premissis
inveneritis, fideliter in scriptis publica manu redacta [sic], sub
vestris sigillis ad nostram presenciam delaturi seu eciam transmissuri.
Testes autem si qui, a vobis requisiti seu amoniti vel citati ut super
dictis articulis ferant veritatis testimonium coram vobis, se prece vel
precio, gracia, timore, odio vel amore a ferendo testimonio
subtraxerint, nec non fautores, receptores et defensores predictorum
fratrum, qui a vobis citati vel vocati, ut premittitur, coram vobis non
comparuerint; eos insuper qui predictam vestram inquisicionem directe
vel indirecte, publice vel occulte, per se vel alium seu alios, vel alio
quoquo modo, presumpserint impedire, per censuram ecclesiasticam, [p. 7]
appellacione postposita, compescatis, invocato ad hec, si opus fuerit,
auxilio brachii secularis. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis
interesse, septem, sex, quinque, quatuor vel tres, duo videlicet de
prelatis predictis cum altero saltem de aliis ea nichilominus
exequantur. Datum Pictavis II Idus Augusti, pontificatus nostri anno
tercio.
Item fuerunt exhibite per dictos dominos commissarios octo alie littere
apostolice consimilis tenoris in effectu cum precedenti. In quarum una
de Remensi, in alia de Rothomagensi, in alia de Turonensi, in alia de
Lugdunensi, in alia de Burdegalensi, in alia de Bituricensi, in alia de
Narbonensi, et in alia de Auxitanensi civitatibus, diocesibus et
provinciis mencio habebatur.
Item aliarum duarum litterarum exhibitarum tenores tales sunt:
Clemens episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus universis,
archiepiscopis et episcopis, et omnibus aliis per nos ad infrascripta
per regnum Francie deputatis, salutem et apostolicam benedictionem. Ut
in negocio fratrum ordinis Templariorum comodius procedere valeatis,
vobis et singulis vestrum in provincia Senonensi, vel in quibusvis aliis
locis regni Francie in quibus ipsi Templarii detinentur, eciam si
aliunde illuc adducti fuerint, ac vobis et commissariis in eodem negocio
deputatis magis expediens fore videbitur, inquirendi ac recipiendi
probaciones quaslibet in eisdem provincia et locis, non obstantibus
quibuscumque litteris apostolicis, cujuscumque tenoris existant, vobis
concessis vel directis, per quas hujusmodi nostre concessionis
explicacio posset quomodolibet impediri, juxta priorum nostrarum
continenciam litterarum, plenam concedimus, auctoritate presencium,
facultatem.--Datum Avinione XI Kalendas Junii, pontificatus nostri anno
quarto.
Clemens episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus [p. 8]
universis, archiepiscopis et episcopis, et omnibus aliis per nos ad
infrascripta per regnum Francie deputatis, salutem et apostolicam
benedictionem. Volentes ut negocium fratrum ordinis Templariorum debitum
celeriter sorciatur effectum, vobis et singulis vestrum inquirendi et
procedendi in eodem negocio, juxta priorum apostolicarum vobis
directarum continenciam litterarum, eciam extra provincias et dioceses
vestras, non obstante quod in predictis litteris dicitur contineri, quod
ad certas vos conferatis provincias, et ibi super hujusmodi negocio
diligencius inquiratis ubi magis predicto negocio videritis expedire,
plenam concedimus, auctoritate presencium, facultatem. Volumus tamen,
quod alios articulos in dictis nostris prioribus litteris annotatos
diligencius observetis. Datum Avinione XI Kalendas Junii, pontificatus
nostri anno quarto.
Item in quadam alia littera apostolica, directa domino regi Francie
illustri, continebantur clausule infrascripte, quas clausulas dicti
domini commissarii preceperunt de verbo ad verbum in presenti processu
inseri. Principium autem dicte littere apostolice tale est:
Clemens episcopus servus servorum Dei carissimo in Christo filio
Philippo regi Francorum illustri salutem et apostolicam benedictionem.
Prodierunt ex affluencia, etc. Item tenor dictarum clausularum talis
est:
Ad illud autem quod petebatur a prelatis eisdem, quod, cum major pars
Templariorum regni tui Parisius aut in Senonensi vel Turonensi
provinciis tenerentur, eis videbatur expediens quod processus
inquisicionis hujusmodi deberet in dicta provincia Senonensi inchoari;
tibi duximus respondendum, quod de nostra voluntate procedit quod iidem
prelati circa hoc agant quod melius in eodem negocio viderint expedire.
Petebatur eciam a prelatis eisdem, quod in eadem provincia Senonensi vel
alibi ubi dicti Templarii detinentur, et ubi prelatis et commissariis
sepedictis videretur, inquirere et probaciones recipere possent ab
omnibus quos invenirent ibidem, quamvis per litteras apostolicas eis
missas oporteret ipsos ad alias transferre provincias, quod [p. 9]
necesse ipsis minime videbatur, non obstante quod in eisdem litteris
apostolicis super hoc directis aliud continetur. Ad quod respondemus
quod id fieri volumus, prout a prelatis petitur supradictis. Super eo
eciam quod petebatur si inquisiciones et processus hujusmodi ab eisdem
prelatis extra suas provincias et dioceses, juxta continenciam
litterarum apostolicarum per nuncios tuos exhibitarum, eisdem fieri
poterant et haberi, Excellencie tue duximus respondendum, ut, non
obstante quod in litteris commissariorum ipsorum dinoscitur contineri,
quod ad certas vadant provincias, et ibi diligenter inquirant ubi magis
dicto negocio viderint expedire, inquirere possint, servatis tamen aliis
articulis in dictis litteris comprehensis, non obstante clausula illa
videlicet quod se transferant ad provincias memoratas. Volumus igitur
quod prelati regni tui in premisso negocio procedant juxta responsiones
supradictas, nullo allio mandato nostro super hoc expectato, ut negocium
hujusmodi facilius et celerius ad finem debitum deducatur.--Item data
dicte littere directe dicto domino Regi talis est: Datum Avinione II
Nonas Maii, pontificatus nostri anno quarto.
Item tenor dictarum litterarum excusatoriarum predicti prepositi
Aquensis (in quibus a tergo erat ejus sigillum impressum cum figura seu
ymagine beate Marie et ejus Filii, ac figura seu ymagine cujusdam
hominis subtus ymaginem beate Marie, flexis genibus complosisque manibus
existentis, cum quodam scuto leonis figuram continente, retro dictum
hominem situato, et talibus litteris videlicet: S. GUILLELMI AQUENSIS ET
APTENSIS PREPOSITI AC........ residuum vero ipsarum litterarum legi non
poterat) talis est:
Venerabilibus et discretis viris, dominis et amicis suis carissimis,
dominis Matheo Caragoli domini Pape notario et auditori reverendi in
Christo patris domini P. de Columpna Dei gracia sancte Romane ecclesie
diaconi cardinalis, Guillelmus Agarni Aquensis et Aptensis prepositus,
salutem in Eo qui est omnium vera salus. Cum sanctissimus in Christo
pater dominus Clemens, sancte Romane ac universalis ecclesie [p. 10]
divina providencia Papa quintus, vobis et michi specialiter commiserit
quasdam inquisiciones per vos et me debere fieri contra Templarios, et
super certis articulis eosdem Templarios et domos eorum contingentibus,
et super quibusdam aliis, prout hec in litteris dicte commissionis et
capitulis plenius continentur, que, ut credo, jam ad vestram noticiam
pervenerunt; verum, cum prefatus dominus Papa michi ante commissionem
predictam commisserit specialiter et districte preceperit, in virtute a
me prestiti juramenti et sancte obediencie, quod ego intendam diligenter
et fideliter ad decimam colligendam, exigendam et recipiendam in
provinciis Arelatensi, Aquensi, Ebredunensi, Viennensi ac eciam
Lugdunensi ab omnibus personis et locis ecclesiasticis, quibusdam tamen
terris et personis exceptis, concessam per eum ad biennium illustri viro
domino Philippo principi Tharantino, ob causas racionabiles atque
justas, propter que sum multipliciter occupatus, sic quod ad commissa
negocia vobis et michi per eundem dominum Papam in premissis nullo modo
possum intendere in presenti; idcirco me vobis circa hec excusans, et
confidens de legalitate et discrecione vestra, super predictis, si opus
est, et in quantum de jure possum, commicto specialiter vices meas,
supplicans et requirens quod in hujusmodi negociis vobis et michi
commissis procedatis, mei absencia non obstante. Datum Aquis V die
mensis Maii, anno Domini Mº CCCº nono. In cujus rei testimonium
presentibus litteris sigillum meum apponendum duxi. Datum ut supra.
Item sciendum est, quod supradicti domini Matheus sedis apostolice
notarius, Johannes Tridentinus et Johannes Magalonensis archidiaconi
asseruerunt, in presencia aliorum dominorum collegarum suorum et mei ac
ceterorum notariorum et aliorum testium infrascriptorum, se pro certo et
pro constanti audivisse a reverendis in Christo patribus dominis
Stephano Dei gracia tituli sancti Ciriaci in Termis presbitero et P. de
Columpna sancte Romane ecclesie diaconis cardinalibus, quod eis
constabat ipsum esse ex causis legitimis excusatum. Item ad [p. 11]
ostendendum quod dictus prepositus Aquensis sit legittime excusatus,
preceperunt dicti domini commissarii inseri in presenti processu quamdam
litteram reverendi patris domini Berengarii Dei gracia tituli sanctorum
Nerei et Archilei presbiteri cardinalis, cujus tenor talis est:
Venerabilibus in Christo patribus, amicis suis carissimis, Dei gracia
dominis E. Narbonensi archiepiscopo, G. Bajocensi, R. Lemovicensi et G.
Mimatensi episcopis, ac honorabili viro Johanni de Monte Lauro
archidiacono Magalonensi, Berengarius miseracione divina tituli
sanctorum Nerei et Archilei presbiter cardinalis, salutem et
benivolencie specialis affectum. Litteras vestras grata manu recepimus
et inspeximus diligenter, et litteras quidem vestras, quas per nos
presentari domino nostro summo Pontifici petivistis, ei adhuc propter
ipsius familiarium negociorum occupacionem, quibus idem dominus noster
occupatus extitit, presentare nequivimus. Verum tamen scire vos volumus
quod commissarii vestri in negocio Templariorum, jam XII diebus elapsis,
de Romana curia recesserunt, excepto preposito Aquensi, qui se per suas
litteras, quas deffert magister Matheus Caragolus domini Pape notarius,
excusavit, ita quod jam in dicto negocio procedere poteritis ipsius
prepositi absencia non obstante. Datum Avinione die VI Julii. Cras erit
consistorium, et presentabimus litteras vestras predictas domino nostro.
Si vero aliquid aliud vobis mandare voluerit, nos vobis significabimus
per nostrum nuncium specialem.
Item prefati domini Matheus sedis apostolice notarius et Johannes
archidiaconus Tridentinus, quibus antedictus prepositus Aquensis
videbatur commississe in dictis suis litteris vices suas, dixerunt et
fuerunt protestati expresse et preceperunt inseri in presenti processu,
quod non recipiebant commissionem seu subdelegacionem dicti prepositi
Aquensis, nec ut ejus commissarii vel ab eo subdelegati procedere
intendebant. Et prefati eciam alii domini college eorum fuerunt
protestati et preceperunt inseri in presenti processu, quod non
intendebant recipere dictos dominum Matheum sedis apostolice [p. 12]
notarium et Johannem archidiaconum Tridentinum tanquam commissarios
antedicti prepositi Aquensis seu subdelegatos ab eo, neque sicut
concommissarios seu subdelegatos ejusdem prepositi Aquensis procedere
cum eisdem.
Post que supradicti domini commissarii et college, diligenti
deliberacione inter se habita, decreverunt predictum ordinem Templi,
fratres ejusdem ordinis et omnes alios evocandos, fore citandos per
totum regnum Francie, per eorum publicum citacionis edictum, cujus
edicti tenor sequitur in hunc modum:
Venerabilibus in Christo patribus, dominis Dei gracia......
archiepiscopo Senonensi, et ejus suffraganeis, vicariis et officialibus
eorumdem, miseracione ejusdem archiepiscopus Narbonensis, Bajocensis,
Lemovicensis et Mimatensis episcopi, nec non Matheus de Neapoli majoris
Caleti Rothomagensis sedis apostolice notarius, et Johannes de Mantua
Tridentine, et Johannes de Monte Lauro Magalonensis ecclesiarum
archidiaconi, una cum venerabili viro magistro Guillelmo Agarni Aquensi
preposito, legittime excusato, cum illa clausula, Quod si non omnes,
etc. ad infrascripta per sedem apostolicam specialiter deputati, salutem
in Domino, et mandatis apostolicis humiliter, reverenter et firmiter
obedire. Ad vestram et pene omnium noticiam credimus pervenisse qualiter
sanctissimus in Christo pater et dominus noster, dominus Clemens, divina
providencia Papa quintus, apostasie, heresis, ydolatrie et alia gravia,
ac enormia et nephanda facinora, contra Templariorum fratres et ordinem
suo apostolatui clamore valido et publica ac creb[r]a infamia nunciata,
occulis nequiens conniventibus pertransire, sed descendens exemplo
Domini et videre ac experiri volens si clamorem qui ad eum pervenerat
opere perpetrassent, vocata et ascita coram ipso et ejus sacro collegio
de majoribus mediocribus et minoribus dicti ordinis multitudine copiosa,
incepit per se ipsum ac quosdam fratres suos cardinales inquirere contra
eos. Et quia in universis mundi partibus, per quas idem ordo diffunditur
ac fratres degunt ipsius, super hiis non poterat inquirere per [p. 13]
se ipsum, ut sua juxta doctrinam apostolicam aliis onera partiretur,
personas providas et discretas in jure ac in facto expertas, ad
inquirendum de predictis contra prefatum ordinem, ad diversas decrevit
mundi provincias destinare; obtansque, tamquam zelator fidei orthodoxe,
ut dicta inquisicio ad Dei honorem et fidei catholice firmitatem debitum
sortiretur effectum, citavit peremptorie prefatum ordinem, et omnes et
singulos fratres dicti ordinis qui pro ipso vellent respondere, quod in
dicto termino (quem prefati inquisitores, ad hec, ut premittitur, per
ipsum specialiter destinati, per eorum publicum citacionis edictum
ducerent statuendum), ad dicendum coram eis de predictis omnibus
veritatem, ac deinde ipse ordo per ydoneos syndicos vel defensores coram
ipso in generali concilio, quod congregari mandavit, comparere curarent,
justam dante Domino sentenciam vel ordinacionem apostolicam recepturi,
et ut hujusmodi ad communem omnium personarum dicti ordinis deduceretur
noticiam, eam in palacio apostolico Pictavensi publico, presente
fidelium multitudine copiossa, in audiencia publica legi et publigari,
nec non cartas membran[e]as citacionem continentes eamdem, in majoris
ecclesie Pictavensis appendi et affigi fecit hostiis, ne hii quos ipsa
citacio contingebat aliquam possent excusacionem pretendere, quod ad eos
talis citacio non pervenerat, vel quod ignorassent eandem, prout
predicta omnia in dicti domini Pape litteris plenius continentur. Cum
igitur mandatum (secundum formam litterarum apostolicarum, quarum
tenores vobis, sub sigillis reverendi in Christo patris domini......
episcopi Parisiensis et ejus curie destinamus, originalia penes nos,
propter pericula et viarum discrimina retinentes, cum opus fuerit,
exhibenda) reverenter exequi intendamus, vocamus et citamus peremptorie,
auctoritate nobis tradite potestatis, per hoc publicum citacionis
edictum, predictum ordinem Templariorum, fratres dicti ordinis et omnes
evocandos, ut, prima die non feriata post festum beati Martini hyemalis,
compareant coram nobis sufficienter Parisius in episcopali aula, hora
prime, in premissis et ea contingentibus, prout justum fuerit,
processuri. Alioquin extunc ad contenta in dictis litteris [p. 14]
apostolicis racione previa procedemus, eorum absencia non obstante,
dictum terminum pro tribus edictis et uno peremptorie, quia negocium
periculosum est toti fidei orthoxe et celeritatem desiderat, et ex aliis
causis justis et legittimis, prefigentes. Porro ut hoc publicum nostre
citacionis edictum ad predictorum ordinis fratrum ac omnium evocandorum
et quorumcumque noticiam publicam deferatur, circumspectionis vestre
prudenciam auctoritate apostolica requirimus, et in virtute sancte
obediencie districte injungimus et mandamus, quatenus quam prius commode
potueritis, faciatis dicte citacionis nostre edictum, cum ad vos
pervenerit, publice ac solenniter fieri legi, recitari ac publicari
clero et populo in cathedralibus, et magnis collegiatis ecclesiis, ac
scolis ubi est studium generale, et curiis officialium vestrorum,
civitatum et diocesium vestrarum, et in principalibus domibus ejusdem
ordinis in dictis vestris civitatibus et diocesibus constitutis, et in
locis in quibus fratres ipsius ordinis capti tenentur, de premissis
omnibus et singulis facientes ad cautelam fieri publica munimenta
[instrumenta?], que manu publica consignata vel sigillis autenticis
communita, in dicto termino vel ante, per aliquem vestrum ydoneum certum
et tutum nuncium, Parisius nobis vel nostrum alteri transmitatis, ita
solerter super hiis vos habentes, quod de diligencia commendari, et de
negligencia redargui minime valeatis. Sane easdem litteras ipsarum reddi
precipimus portitori, in omnes et singulos qui execucionem presencium
litterarum directe vel indirecte, publice vel oculte, per se vel alium
seu alios, turbare vel impedire quomodolibet, vel litteras nostras et
dicti domini Parisiensis episcopi, quas idem lator secum defert, contra
ejus voluntatem auferre vel detinere presumpserint, in hiis scriptis
excommunicacionis sentenciam proferentes. In quarum testimonium sigilla
nostra presentibus litteris duximus apponenda. Actum et datum Parisius
die Veneris ante festum beati Laurencii, anno Domini Mº CCCº nono,
indictione septima, pontificatus predicti domini nostri summi Pontificis
anno quarto. Acta fuerunt hec anno predicto, die VIIIª intrante mense
Augusti, Parisius in domibus monasterii sancte Genovefe, [p. 15]
presentibus discretis viris magistris Guillelmo de Chenaco canonico
Parisiensi, Amisio de Aureliano archidiacono Aurelianensi, Chatardo de
Pennavaria sancti Juliani Lemovicensis, Falcone Balati Claromontensis,
Petro de Chadaleu Enesiati Claromontensis, Raymondo Moreti sancti
Honorati Parisiensis diocesis ecclesiarum canonicis, et Petro Raynaldi
rectore ecclesie sancti Privati de Chadeneto Mimatensis diocesis, et me
Floriamonte Dondedei de Mantua notario publico infrascripto, ac Hugo[ne]
Nicolai de Eugubio, Bernardo Filioli ecclesie Rausoliensis canonico
Lemovicensi, Nicolao Constanciensi Bajocensis diocesis, ac Bernardo
Humbaldi Barchinonensis diocesis, clerico Guillelmo Radulphi de sancto
Floro Claromontensis diocesis, clericis, notariis publicis, quibus
preceptum fuit per dictos dominos commissarios, quod redigeremus
supradicta omnia et singula in processum, et quod de hiis conficeremus
publica instrumenta.
Post hec in crastinum prefati domini commissarii, in eodem loco
congregati, deputaverunt infrascriptos nuncios, videlicet Johannem de
Bosco ad provinciam Senonensem, Jacomardum de Insula ad provinciam
Remensem, Robertum Bernardi ad provinciam Rothomagensem, Colinum de
Atrebato ad provinciam Turonensem, Petrum Cochardi ad provinciam
Lugdunensem, Laurencium de Nanterre ad provinciam Bituricensem et ad
Aniciensem et Vivariensem episcopos, Jacobum de Parvocayo ad provinciam
Burdegalensem, Johannem Pilavena ad provinciam Narbonensem, Theobaldum
de Andegavis ad provinciam Auxitanam, qui a fidedignis de fidelitate
commendati fuerunt eisdem, eorum certos et speciales nuncios, ad
presentandum litteras supradictas, et ad exequendum alia ad presens
negocium pertinentia, que a dictis dominis commissariis fuerint injuncta
eisdem. Qui dicti nuncii, tactis sacrosanctis Evangeliis, presentibus
dominis commissariis supradictis, juraverunt litteras eorumdem dominorum
commissariorum diligenter, fideliter et quam prius comode poterunt,
illis, quibus per eos dicte littere destinantur, presentare, et [p. 16]
omnia fideliter, juxta posse eorum, exequi, que a dictis dominis
commissariis fuerint injuncta eisdem. Et immediate dicti domini
commissarii preceperunt tradi supradictis nunciis eorum juratis patentes
ipsorum licteras per dictas provincias defferendas, predictum edictum
continentes sub forma suprascripta, directa[s] domino archiepiscopo
Senonensi et ejus suffraganeo, mutatis duntaxat nominibus provinciarum
et prelatorum eorumdem. Acta fuerunt hec anno predicto, die nona
intrantis mensis Augusti, Parisius in predictis domibus prefati
monasterii, presentibus venerabilibus viris dominis G. de Flavacuria
archidiacono Rothomagensi, Johanne de Luperiis canonico sancti Pauli de
sancto Dionisio, Aymone Choqueio rectore ecclesie sancti Quintini de
Varenna Cenomanensis diocesis, P. de Chadeleu canonico Ensiati
Claromontensis diocesis, et me Floriamonte Dondedei, Guillelmo Radulphi,
Bernardo Filholi, Nicolao Constanciensi, Bernardo Umbaldi de Barchinona
et Hugone Nicolai de Eugubio notariis publicis, quibus preceptum fuit
per dictos dominos commissarios, quod redigeremus supradicta omnia et
singula in processu, et quod de hiis conficeremus publica instrumenta.
In ista pagina nichil scriptum est.
In Dei nomine amen. Notum sit universis ac singulis, quod cum reverendi
in Christo patres domini Dei gracia Narbonensis archiepiscopus,
Bajocensis, Mimatensis et Lemovicensis episcopi, nec non et venerabiles
viri domini Matheus de Neapoli majoris Caleti Rothomagensis sedis
apostolice notarius, Johannes de Mantua Tridentinus, et Johannes de
Monte Lauro Magalonensis archidiaconi, ad inquirendum contra
Templariorum ordinem, in regno Francie, per sedem apostolicam, una cum
venerabili viro magistro Guillelmo Agarni preposito Aquensi, legittime
excusato, cum illa clausula, Quod si non omnes, etc. deputati, ad
execucionem mandati apostolici facti eisdem procedere intendentes,
vocassent et citassent peremptorie, auctoritate eis tradite potestatis,
per publicum citacionis edictum, anno Domini Mº CCCº nono, die [p. 17]
Veneris ante festum beati Laurencii, predictum ordinem Templariorum,
fratres dicti ordinis et omnes evocandos, ut prima die non feriata post
festum beati Martini hyemalis tunc instans, comparerent sufficienter
coram eis Parisius in episcopali aula, hora prime, super contentis in
commissione facta eisdem, prout justum esset, processuri, alioquin ex
tunc ad contenta in litteris commissionis eis facte procederent previa
racione, eorum absencia non obstante; requisivissent insuper dicti
domini commissarii volentes, ut publicum dicte citacionis eorum edictum
ad predictorum ordinis fratrum et omnium evocandorum et quorumcumque
noticiam publicam deferretur, per patentes litteras eorumdem universis
archiepiscopis et episcopis regni Francie, vicariis et officialibus
eorumdem, et in virtute sancte obediencie districte auctoritate
apostolica injunxissent et mandassent eisdem, quatenus, quam prius
comode possent, facerent predicte citacionis edictum, (quod edictum per
certos et juratos nuncios per patentes litteras sub sigillis eorum, et
transcriptum seu copiam commissionis eis facte sub sigillis venerabilis
patris domini Parisiensis episcopi ac ejus curie Parisiensis sigillatas
misserunt eisdem) cum ad eos perveniret, publice ac sollempniter fieri
legi, recitari et publicari clero ac populo in cathedralibus, et magnis
collegiatis ecclesiis, et scolis ubi est studium generale, ac curiis
officialium suorum, civitatum et diocesium eorumdem, et in principalibus
domibus ejusdem ordinis in dictis suis civitatibus et diocesibus
constituitis, ac in locis in quibus fratres ipsius ordinis capti
tenebantur, mandassent eciam dicti domini commissarii predictis
archiepiscopis et episcopis, vicariis et officialibus eorumdem, quod de
premissis omnibus et singulis facerent fieri ad cautelam publica
instrumenta, que, manu publica consignata vel sigillis autenticis
communita, transmitterent in dicto termino vel ante per aliquem ydoneum
ac certum nuncium Parisius dictis dominis commissariis vel alteri
eorumdem, prout de predictis omnibus et singulis plenius constat per
litteras eorumdem dominorum commissariorum, in processu hujus negocii
prius habito de verbo ad verbum registratas.
Adveniente termino supradicto, videlicet in crastinum predicti [p. 18]
festi beati Martini, quod crastinum fuit die Mercurii XIIª die intrante
mense Novembris, supradicti domini archiepiscopus Narbonensis,
Bajocensis, Mimatensis et Lemovicensis episcopi, ac dominus Johannes de
Mantua archidiaconus Tridentinus, convenerunt Parisius in dicta aula
episcopali. Et cum supradictus dominus Matheus de Neapoli et dictus
dominus Johannes de Monte Lauro Magalonensis archidiaconus tunc
abessent, eidem domini commissarii, causam absencie eorumdem scire
vollentes, miserunt me notarium infrascriptum et alios notarios
infrascriptos ad domum, quam dictus dominus Matheus Parisius
inhabitabat, ad inquirendum si esset ibidem. Qui non fuit in ea
inventus, nam erat, (sicut quidam ejus domicellus, nomine Franciscus
Chicus, in predicta domo existens, retulit) cum venerabili viro domino
Gaufredo de Plexeio sedis apostolice notario, apud Valles Parisiensis
diocesis, tamen quoad predictum diem non venit, idem dominus Matheus se
per ejus patentes litteras, quarum tenor infra subicitur, excusavit.
Eisdem autem dominis commissariis in predicta aula existentibus fuerunt
presentate littere supradicti domini Johannis archidiaconi Magalonensis,
quarum excusacionis tenor infra subicitur. In quibus quidem litteris
dictus dominus archidiaconus Magalonensis notificabat eisdem, quod
procederent in negocio supradicto, ejus absencia non obstante, cum,
impediente infirmitate, que ipsum venientem de terra sua ad dictum
terminum in itinere arripuerat, dicto termino interesse non posset.
Cum autem dicti domini Narbonensis archiepiscopus, Bajocensis,
Mimatensis et Lemovicensis episcopi, ac Johannes de Mantua archidiaconus
Tridentinus, expectassent in dicta aula episcopali diu, post horam
tercie, et major missa, que post terciam cantatur, esset in ecclesia
beate Marie celebrata, nullusque pro dicto ordine vel fratribus ejusdem
ordinis seu aliis evocatis compareret, nec comparuisset dicta die ibidem
coram eis, fecerunt vocari coram se Johannem, dictum Alladent,
apparitorem juratum curie officialis Parisiensis, et fecerunt [p. 19]
jurare eumdem, quod eorum mandata fideliter exequeretur. Cui
preceperunt, quod alta voce proclamaret in dicta aula et ecclesia, in
janua majori dicte aule, versus curiam dicti officialis Parisiensis, et
intus in curia ipsius officialis, quod si aliquis erat, qui pro dicto
ordine Templi, vel fratribus ipsius ordinis, aut aliis per ipsos dominos
commissarios per dictum publicum eorum citacionis edictum vocatis et
citatis, vellet comparere, vel aliquid dicere coram eis, accederet ad
eos, quia parati erant benigne audire eosdem et facere quod erat
faciendum. Quod preceptum idem apparitor extitit executus, et de dicta
execucione fecit relacionem eisdem. Qua relacione audita, cum nullus
compareret coram eis, idem domini commissarii deliberaverunt inter se,
et decreverunt per eos esse de benignitate adhuc expectandum,
continuantes et prorogantes assignacionem hujus termini ad id ad quod
fuerat assignatus usque in crastinum hora prime. Quam continuacionem,
expectacionem et prorogacionem preceperunt, et fecerunt alta voce
proclamari et publicari per dictum apparitorem in dicta aula episcopali,
et in ejus porta majori, et curia officialis predicti. De quibus
voluerunt et preceperunt dicti domini commissarii per me Floriamontem
Dondedei et alios notarios infrascriptos fieri publicum instrumentum.
Sane tenor predicte littere domini Mathei de Neapoli talis est:
Venerabilibus in Christo patribus, dominis Dei gracia Narbonensi
archiepiscopo, Bajocensi, Mimatensi et Lemovicensi episcopis, ac
venerabilibus viris dominis Johanni de Mantua Tridentine, et Johanni de
Monte Lauro Magalonensis ecclesiarum archidiaconis, dominis et amicis
carissimis, in facto Templariorum, a sanctissimo in Christo patre et
domino Clemente divina providencia papa V, una nobiscum inquisitoribus
deputatis, Matheus Caragoli de Neapoli domini Pape notarius in salutis
auctore hominis ut usque salutem. Cum die Mercurii post festum beati
Martini, XII mensis Novembris, propter necessarias et legitimas causas
personam nostram specialiter contingentes, ad execucionem inquisicionis
contra Templariorum ordinem interesse absque nostro magno [p. 20]
dispendio nequeamus, nos vobis primitus excusantes, potestatem
concedimus, ut in dicto negocio ea die procedere valeatis nostra
absencia non obstante. In testimonium nostrum et vestrum presentes
litteras munientes nostri appensione sigilli. Datum apud Valles prope
Parisius, anno Domini Mº CCCº nono. In festivitate beati Martini
hyemalis.
Item tenor littere excusatorie predicti archidiaconi Magalonensis talis
est:
Reverendis in Christo patribus, dominis Dei gracia Narbonensi
archiepiscopo, Bajocensi et Mimatensi episcopis, ac venerabilibus viris
dominis Matheo de Neapoli majoris Caleti Rothomagensis domini Pape
notario, Johanni de Mantua Tridentine ecclesiarum archidiaconis,
Johannes de Monte Lauro Magalonensis archidiaconus, in negocio
inquisicionis super statu ordinis Templariorum una cum eis a sede
apostolica deputatus, salutem prosperam et felicem, cum omni reverencia
et honore. Paternitati et veneracioni vestre sit presentibus manifestum,
quod propter debilitatem persone mee ex infirmitate ac discrasia
corporis procedentem, iter arreptum tempore competenti veniendi Parisius
continuare non potui, ut vobiscum essem loco et die concorditer
assignatis ad procedendum in negocio prelibato, et idcirco habeat me
vestra paternitas et dominacio excusatum, et in ipso negocio procedatis,
mei absencia non obstante, scientes quod, resumtis viribus, Deo
propicio, ad vos veniam, continuatis dictis et gressibus, Christo duce,
una vobiscum, juxta mandatum apostolicum vobis et mihi injunctum,
quantum divina clemencia condonabit, in ipso negocio processurus. In
quorum omnium testimonium sigillum meum duxi presentibus apponendum.
Datum Beniassi super Ligerim decima die mensis Novembris, anno Domini Mº
CCCº nono.
Acta fuerunt hec supradicta per dictos dominos commissarios in
supradicta aula episcopali, anno et die predictis, presentibus
venerabilibus et discretis viris magistris Amisio de Aurelianis [p. 21]
archidiacono Aurelianensi, Guaufredo dicto Chalox canonico ecclesie
Perronensis, dominis P. de Chadeleu Enesiati, Fulcone Balati, ac
Guillelmo Urdrini Claramontensium ecclesiarum canonicis, Johanne Grandis
de Romergueria Ruthenensis, et Petro Raynaldi de Chadeneto Mimatensis
diocesium, ecclesiarum rectoribus, et pluribus aliis in dicta aula
existentibus, ac me Floriamonte Dondedei de Mantua clerico, notario
publico et discretis viris magistris Bernardo Filioli Lemovicensi,
Hugone Nicolai de Eugubio, Nicolao Constanciensi, Guillelmo Radulphi
Claramontensi, et Bernardo Humbaldi notariis publicis, ad hoc
specialiter vocatis et rogatis.
Item alie littere excusatorie predicti domini prepositi Aquensis, qui se
iterato aliis dominis, ejus concommissariis memoratis, excusavit. Tenor
sequitur in hec verba:
Reverendis in Christo patribus, et dominis suis carissimis, dominis Dei
gracia Narbonensi archiepiscopo, Bajocensi, Lemovicensi et Mimatensi
episcopis, nec non venerabilibus et discretis viris dominis et magistris
Matheo de Neapoli sedis apostolice notario majoris Caleti Rothomagensis,
Johanni de Mantua Tridentine, et Johanni de Monte Lauro Magalonensis
ecclesiarum archidiaconis, una nobiscum a domino nostro summo Pontifice
in negocio inquisicionis faciende contra ordinem milicie Templi in regno
Francie deputatis, G. Agarni Aquensis et Aptensis prepositus, salutem,
cum sincera in Domino caritate et reverencia quanta potest. Noscat
vestra discrecio, quod [cum] nos, pluribus arduis et inevitabilibus
negociis maxime per prefatum dominum nostrum summum Pontificem nobis
impositis impediti, nequeamus intendere ad negocium supradictum, nos
vobis in ipso negocio totaliter excusamus, precipue quia jam predictus
dominus noster summus Pontifex nos habuit totaliter excusatos. In cujus
rei testimonium presentes litteras sigilli nostri pendentis munimine
fecimus communiri. Datum Aquis nona die mensis Septembris, anno Domini
Mº CCCº nono.
Post hec, in crastinum, videlicet die Jovis post predictum [p. 22]
festum beati Martini, supradicti domini archiepiscopus Narbonensis,
Bajocensis, Mimatensis et Lemovicensis episcopi, et domini Mathei de
Neapoli domini Pape notarius, et Johannes archidiaconus Tridentinus,
convenerunt in dicta episcopali aula, et cum in ea diu post horam tercie
expectassent, ac major missa in ecclesia beate Marie celebrata esset,
nullusque pro dicto ordine, vel fratribus ejusdem ordinis seu aliis
evocatis, compareret nec illa die comparuisset coram eis, preceperunt
eidem apparitori, quod alta voce proclamaret, sicut fecerat in die
precedenti. Qui quidem apparitor alta voce proclamavit in dicta aula, et
ejus majori janua, ac eciam in curia officialis predicti, quod si
aliquis erat, qui pro dicto ordine Templi, vel fratribus ejusdem ordinis
aut aliis per ipsos dominos commissarios per dictum publicum eorum
citacionis edictum vocatis et citatis, vellet comparere, vel aliquid
dicere coram eis, accederet ad eos, quia parati erant benigne audire
eundem et facere quod esset faciendum. Quod preceptum idem apparitor
extitit executus, et de dicta execucione fecit relacionem eisdem. Qua
relacione audita, cum nullus compareret coram eis, idem domini
commissarii deliberaverunt inter se, et decreverunt per eos esse de
benignitate amplius expectandum, continuantes ac prorogantes
assignacionem hujus termini ad id ad quod fuerat assignatus usque in
crastinum hora prime. Quam continuacionem, expectacionem et
prorogacionem preceperunt, et fecerunt alta voce proclamari per dictum
apparitorem in dicta aula episcopali, et in ejus porta majori et curia
officialis predicti. De quibus omnibus voluerunt et preceperunt dicti
domini commissarii per me Floriamontem et alios notarios infrascriptos
fieri publicum instrumentum.
Post hec, in crastinum, videlicet die Veneris, etc. (_Même ajournement
que dessus._)
Post hec, in crastinum, videlicet die Sabati, etc.--Post hec, die
Lune, etc.--Post hec, in crastinum, videlicet die Martis [p. 23]
proxima, in octabis festi beati Martini, etc. (_Mêmes ajournements que
dessus._)
Item sciendum est, quod, cum in predicta die Martis et in precedentibus
diebus, prefati domini commissarii et inquisitores vidissent et
examinassent multas litteras plurium archiepiscoporum et episcoporum, in
quibus rescribebant dicti prelati, vel vicarii aut officiales eorumdem,
se publicasse prefatum edictum citacionis et vocacionis memorati ordinis
Templi, fratrum ejusdem et aliorum evocandorum, et invenissent dicti
domini inquisitores aliquos ex predictis archiepiscopis et episcopis,
vicariis et officialibus eorumdem, satis sufficienter executos fuisse
mandatum eis factum de publicacione predicti edicti, et satis
sufficienter eis super hec rescripsisse; alios vero reperiissent minus
sufficienter et minus plene fuisse executos, et minus plene et confusse
rescripsisse eisdem; a pluribus autem archiepiscopis, episcopis,
vicariis et officialibus eorumdem nullam recepissent dicti domini
commissarii et inquisitores certitudinem nec responsionem, si et
qualiter edictum publicaverant supradictum; cum eciam ex parte
venerabilis patris domini episcopi Parisiensis adhuc sufficientem
rescriptionem non recepissent, miserunt dicti domini commissarii et
inquisitores, dicta die Martis, ante continuacionem, prorogacionem et
expectacionem predictas, factas usque ad diem Sabati subsequentem,
litteras sub sigillis suis, continencie infrascripte, quas voluerunt
inseri in processu. Dictarum litterarum tenor talis est:
E. miseracione divina Narbonensis archiepiscopus, G. Bajocensis, R.
Lemovicensis et G. Mimatensis episcopi, nec non Matheus de Neapoli
majoris Caleti Rothomagensis sedis apostolice notarius, Johannes de
Mantua Tridentine, et Johannes de Monte Lauro Magalonensis ecclesiarum
archidiaconi, una cum venerabili viro magistro Guillelmo Agarni Aquensi
preposito, legittime excusato, cum illa clausula, Quod si non omnes,
etc. ad infrascripta per sedem apostolicam specialiter deputati,
venerabili patri domino G. Dei gracia Parisiensi episcopo [p. 24]
salutem, et mandatis apostolicis reverenter et firmiter obedire. Dudum
omnibus archiepiscopis et episcopis regni Francie, vicariis et
officialibus eorumdem scripsisse meminimus, et mandasse, quod, cum nos,
ad inquirendum contra totum Templariorum ordinem in regno Francie
deputati, vocavissemus et citavissemus peremptorie, auctoritate nobis
tradite potestatis, per publicum citacionis edictum, predictum ordinem
Templariorum, fratres dicti ordinis et omnes evocandos, ut prima die non
feriata post festum beati Martini hyemalis tunc instantem comparerent
sufficienter coram nobis Parisius, in episcopali aula, hora prime, in
premissis et ea tangentibus, prout justum esset, processuri; et quod
dicti archiepiscopi, episcopi, vicarii seu officiales eorumdem predictum
publicum nostre citacionis edictum facerent publice ac solempniter fieri
legi, recitari et publicari clero et populo, in cathedralibus, et magnis
collegiatis ecclesiis, et scolis ubi est studium generale, ac curia
officialium suorum, civitatum et diocesium eorumdem, et in principalibus
domibus ejusdem ordinis in dictis suis civitatibus et diocesibus
constitutis, ac in locis in quibus fratres ipsius ordinis capti
tenentur, et quod de premissis facerent fieri publica instrumenta, que
nobis ante dictum terminum, vel saltim in ipso termino destinarent,
prout hec et alia in dictis nostris litteris plenius continentur. Porro
cum vos de execucione dicti mandati nostri nos nondum certificaveritis,
et nos de benignitate post dictum terminum expectaverimus, et adhuc
expectemus, et expectare intendimus quantum nobis videbitur, vos
requirimus, vobisque in virtute sancte obediencie auctoritate apostolica
districte injungimus et mandamus, quatenus si qua facienda restant, quod
perficiatis celeriter, et expectacionem nostram predictam insinuare et
publicare, nosque, quam prius comode potueritis, de hiis que feceritis
certificare curetis, et si aliqui ex dictis fratribus dicant se velle
aliquid dicere pro ordine supradicto, requiratis seu requiri faciatis
gentes regias et custodes eorumdem, ut quandocumque ad nos venire
voluerint pro premissis, sub fide certa et tuta custodia ad nos in dicta
vestra aula episcopali Parisius personaliter adducant eosdem, ut [p. 25]
in negocio nobis commisso procedatur, prout fuerit racionis. Nec volumus
vos latere, quod contra fratres singulares dicti ordinis, et de hiis que
ipsos tanquam singulares personas tangunt, non intendimus inquirere
contra eos, sed duntaxat contra ordinem supradictum, juxta traditam
nobis formam. Nec fuit nostre intencionis, nec est, quod aliqui ex eis
venire cogantur seu teneantur, sed solum si qui voluntarie venire
voluerint, venire valeant pro premissis. In quorum testimonium sigilla
nostra presentibus litteris duximus apponenda. Actum et datum Parisius,
in dicta aula episcopali, XVIIIª die Novembris, anno Domini Mº CCCº
nono, indictione octava, pontificatus sanctissimi patris, domini nostri,
domini Clementis divina providencia Pape quinti, anno quinto.
Post hec, dicta die Sabati, que fuit vicessima secunda die[s] mensis
Novembris predicti, domini commissarii et inquisitores convenerunt ad
aulam predicti domini Parisiensis episcopi. Qui quidem dominus
Parisiensis episcopus, inibi veniens personaliter, ad eosdem asseruit,
prout dicti domini commissarii postea dixerunt, se personaliter ivisse
ad loca in quibus Magister major dicti ordinis Templariorum, et frater
Hugo de Payraudo visitator dicti ordinis in Francia, et quidam alii ex
fratribus dicti ordinis, tenebantur capti, et quod eis fecerat legi in
Latino, et exponi cum diligencia in vulgari, litteras originales
apostolicas bullatas, quibus mandabatur dictis dominis commissariis,
quod inquirerent contra dictum ordinem Templi, et eciam litteras
dictorum dominorum commissariorum, in quibus per predictum citacionis
edictum citaverant predictum ordinem Templi, fratres ejusdem et omnes
alios evocandos ad primam diem juridicam post festum beati Martini nuper
lapsum, et in quibus mandaverat archiepiscopis et episcopis regni
Francie, vicariis et officialibus eorumdem, quod publicarent citacionis
eorum edictum in locis in quibus fratres ipsius ordinis capti
tenebantur, et in aliis certis locis, et eciam alias litteras eorumdem
dominorum commissariorum supra registratas, eidem domino [p. 26]
episcopo Parisiensi directas. Retulit eciam dictus dominus Parisiensis
episcopus eisdem dominis commissariis, quod supradicti Magister ordinis
Templi, et visitator, ac quidam alii ex fratribus dicti ordini Templi,
lectis et expositis eis litteris supradictis, responderunt se velle
venire ad presenciam predictorum dominorum commissariorum, et aliqui ex
ipsis fratribus expresse dixerunt, quod volebant defendere ordinem
supradictum. Dixit eciam prefatus dominus episcopus Parisiensis, quod
quasdam personas ydoneas ex suis miserat ad diversa loca in quibus multi
ex fratribus predicti ordinis in civitate et diocesi Parisiensibus capti
tenebantur, ad publicacionem commissionis facte eisdem dominis
inquisitoribus et edicti citatorii ipsorum dominorum commissariorum
faciendam fratribus supradictis, et faceret eisdem dominis commissariis
fidem per publica documenta qualiter ipse et sui, et in quibus locis,
edictum publicaverunt supradictum, et si quid et quid responsum fuerit
per fratres ipsius ordinis ad quorum noticiam publicacio devenerat
supradicta. Quibus intellectis, supradicti domini commissarii
preceperunt venerabili viro domino Philippo de Voheto preposito ecclesie
Pictavensis, et provido viro Johanni de Jamvilla hostiario domini regis
Francorum illustris, deputatis ad custodiam predictorum Templariorum,
coram se vocatis, quod supradictos Magistrum, et visitatorem, et omnes
alios qui responderant et adhuc dicebant se velle deffendere ordinem
supradictum, vel pro predictis venire ad presenciam eorumdem, adducerent
ad dictos dominos commissarios, sub tuta et fida custodia, quandocumque
et quocienscumque propter premissa dicti Magister et visitator et alii
supradicti venire vellent ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum. Quod responderunt antedicti prepositus Pictavensis et
Johannes de Jamvilla prompte et integraliter se facturos.
Eadem die Sabati, supradictis dominis commissariis existentibus in
camera episcopali et pro tribunali sedentibus, venit quidam in habitu
seculari ad presenciam eorumdem, qui dicebatur venire pro facto [p. 27]
dictorum Templariorum. Interrogatus ab eis de nomine, condicione et
causa adventus ejusdem, respondit quod vocabatur Johannes de Melot, et
quod erat diocesis Bisuntinensis, et exhibuit quoddam sigillum in quo
predictum nomen videbatur esse scultum, quod sigillum asserebat esse
suum. Dixit eciam se fuisse de ordine Templi, et habitum ejusdem ordinis
decem annis portasse, et se exivisse de eodem ordine, et quod nunquam,
in anima et fide sua jurans, viderat nec audiverat, nec sciverat aliquod
malum de ordine supradicto. Dixit eciam, quod venerat ad dictos dominos
commissarios, paratus facere et sigillare quicquid vellent. Interrogatus
a dictis dominis commissariis si venerat ad defendendum dictum ordinem
Templi, et si volebat eum defendere quod diceret eis, quia parati erant
benigne audire eumdem, respondit quod non venerat nisi ad illa que
supradixit, et quod volebat scire quod fieret de ordine supradicto, et
quod nolebat defendere ordinem supradictum, instans penes ipsos dominos
commissarios, quod ordinarent de eo illud quod vellent, et quod facerent
sibi ministrari vitam, cum pauper esset. Et quia fuit visum eisdem
dominis commissariis, ex aspectu et consideracione persone sue, actuum,
gestuum et loquele, quod erat valde simplex, vel fatuus et non bene
compos mentis sue, non processerunt ulterius cum eodem, sed suaserunt
quod iret ad predictum dominum episcopum Parisiensem, ad quem pertinebat
recipere tales fratres fugitivos in sua diocesi Parisiensi, et quod sibi
exponeret factum suum, et ipse benigne audiret eumdem, et de eo
disponeret et ordinaret, ut ex[is]timabant, quoad victum et alia, quod
servatur in aliis fratribus dicti ordinis fugitivis, et sic recessit ad
presenciam eorumdem.
Eadem die supradicti prepositus Pictavensis et Johannes de Jamvilla,
custodes predictorum Templariorum, adduxerunt ad presenciam eorumdem
dominorum commissariorum sex Templarios infrascriptos, videlicet:
fratrem Geraldum de Caus militem Ruthenensis diocesis, fratrem Raynerium
de Larchant, fratrem Reginardum de Trambeyo presbiterum, fratrem [p. 28]
Theobaldum de Basimont, fratrem Radulphum de Salicibus, et fratrem
Nicolaum Cretis, qui dixerant, publicato eis citatorio edicto, se velle
venire ad presenciam dictorum dominorum commissariorum. Qui interrogati
a dictis dominis commissariis sigillatim, ac singulariter, ac divisim,
de causa adventus eorum, et si volebant ordinem defendere supradictum,
responderunt ut sequitur.
Frater Geraldus, miles predictus, respondit, interrogatus de causa
adventus sui, se venisse quia credebat, propter verba quedam, [que]
fuerant dicta per dictum dominum Parisiensem et alios in publicacione
dicti edicti, quod supradicti domini commissarii vellent quod ipse
veniret ad presenciam eorumdem, et quod vellent informari ab eo de
factis dicti ordinis, vel inquirere ab eodem unde venerat, paratus eis
respondere prout sibi videretur, si de aliquo vellent interrogare eum
vel certificari ab eo. Cui dictum fuit per dictos dominos commissarios,
quod ipsi nullum vocabant vocacione necessaria per predictum suum
edictum, nec erat intencio eorum quod aliquis cogeretur venire coram eis
ad presens, et quod non inquirebant contra singulares personas, nec de
facto singularium personarum, sed contra ordinem, et quod per dictum
edictum non vocaverant adhuc aliquos ad testimonium, sed ut venirent, si
volebant defendere ordinem antedictum, quia parati erant eos audire,
prout racio suaderet. Interrogatus autem utrum ipse volebat dictum
ordinem defendere, respondit finaliter, post multa verba, quod simplex
miles, sine equis, armis et terra, erat, et non posset nec sciret ipsum
ordinem defendere. Reliqui autem quinque de causa adventus eorum
interrogati, responderunt in effectu idem sicut predictus frater
Geraldus, et dixerunt quod nolebant defendere ordinem supradictum, quia
simplices erant, et quia non possent nec scirent ipsum ordinem
defendere.
Eadem die frater Hugo de Payraudo miles, visitator dicti ordinis [p. 29]
in Francia, adductus ad presenciam dictorum dominorum commissariorum per
supradictos prepositum Pictavensem et Johannem de Jamvilla, interrogatus
de causa adventus ejusdem, et si volebat defendere ordinem supradictum,
respondit quod ipse venerat ad presenciam eorumdem ad videndum eos, quia
dictus dominus Parisiensis episcopus dixerat sibi, quod placebat eisdem
dominis commissariis quod venirent ad eos quicumque vellent pro facto
dicti ordinis, et venerat eciam ad rogandum eos, ut insisterent penes
dominos Papam et Regem quod bona dicti ordinis non dissiparentur nec
consumarentur, sed conservarentur et aplicarentur in subsidium Terre
sancte, ad quod ab inicio fuerant deputata. Dixit eciam se fuisse
locutum plura de statu dicti ordinis personaliter predicto domino Pape
et tribus cardinalibus missis ad inquirendum cum eo et cum aliis, et
adhuc erat paratus dicere quando esset in presencia dicti domini Pape;
unde nolebat alia dicere coram dominis commissariis supradictis tunc. Et
ipsi obtulerunt quod parati erant eum audire, prout racio suaderet, si
volebat defendere ordinem supradictum. Et cum diceret tunc se alia non
dicturum, fuit ei data licencia redeundi ad locum unde venerat.
Eadem die Sabati pervenit ex quorumdam secreto relatu ad noticiam
quorumdam ex dictis dominis commissariis quosdam homines esse detentos
Parisius, qui dicebantur venisse Parisius pro facto dictorum
Templariorum, et ut defenderent ordinem memoratum. Unde cum hoc fuisset
per illos qui secrete predicta audiverant aliis dominis collegis eorum
reseratum, deliberacione habita inter eos, fecerunt venire ad presenciam
eorumdem magistrum Johannem de Plublaveh prepositum Castelleti
Parisiensis; et cum diligenter interrogatus fuisset per eos si in
prisione sua habebat vel tenebat aliquos qui dicerentur venisse ad
defensionem ordinis vel pro facto ipsius ordinis Templariorum, respondit
se habere septem homines in prisione sua, quos ceperat in habitu
laicali, de mandato aliquorum curialium domini Regis, quibus curialibus
fuerat relatum quod predicti homines erant Templarii fugitivi, [p. 30]
et quod venerant Parisius, mutato habitu, cum pecunia ad querendum
advocatos et consiliarios et ad investigandum quid fiebat de facto
ordinis antedicti, et quod idem prepositus inquisiverat cum duobus ex
ipsis, quos eciam subposuerat questionibus, et non invenerat ita esse
sicut fuerat relatum. Cui fuit preceptum per dominos commissarios
memoratos, quod immediate eos adduceret ad presenciam eorumdem. Et cum
adducti fuissent coram eis in habitu seculari, fuerunt omnes et singuli
diligenter et singulariter interrogati de nominibus, condicione et causa
adventus eorum, et si volebant defendere ordinem supradictum, per quos
fuit responsum ut sequitur.
Primus ex dictis septem, de nomine suo interrogatus, respondit quod
vocabatur Petrus de Sornayo, et quod erat diocesis Ambianensis.
Requisitus de condicione sua, respondit quod fuerat de ordine dictorum
Templariorum per tres menses ante capcionem eorumdem, et quod exiverat
et aufugerat a dicto ordine per quindecim dies ante capcionem fratrum;
sed in fide sua et periculo anime, nihil perversum et malum sciverat nec
audiverat pro vero de ordine antedicto. Requisitus de causa adventus
sui, respondit se venisse Parisius ad lucrandum unde viveret et
querendum servicium, quia pauper, inobs et ignobilis erat. Item
interrogatus si venerat ad defendendum dictum ordinem, et si volebat eum
defendere, respondit quod non.
Secundus, requisitus de nomine suo, dixit se vocari Robertum Anglicum
diocesis Ambianensis, et tercius, qui dixit se vocari Nicolaum de Sartis
Cameracensis diocesis, et quartus, qui dixit se vocari Escalinum de
Tornaco, et quintus, qui dixit se vocari Henricum Clerici, et sextus,
qui dixit se vocari Johennetum de Cameraco, et septimus, qui dixit se
vocari Henquinum Villane de Pretano, diligenter requisiti quare venerant
Parisius et si volebant dictum ordinem defendere, responderunt precisse
quod non venerant Parisius ad defendendum ipsum ordinem, et quod [p. 31]
ipsum nolebant defendere, nec fuerant ad hoc missi, nec mandatum a
quoquam receperant de dicta defensione facienda. Verumtamen Henquinus et
Nicolaus predicti dixerunt, quod fuerant olim in servicio quorumdam
Templariorum de commitatu Hanonie, et missi ab eis, ut investigarent
quod fieret Parisius de facto ipsorum Templariorum et quod refferrent
postmodum eis.
Cum autem supradicti septem constanter assererent, quod nolebant ordinem
defendere supradictum, licet predicti domini commissarii offerrent eis
quod parati erant benigne audire eosdem, et quod secure, si volebant
dictum ordinem defendere, ipsum defenderent, et quicquid vellent
dicerent pro ordine supradicto, et essent persone de quibus non erat
verisimile quod pro defensione dicti ordinis venissent, licenciaverunt
eos a presencia eorumdem, dicentes predicto preposito Castelleti, quod
ipsos vel quoscunque alios volentes accedere ad presenciam dictorum
dominorum commissariorum et pro defensione dicti ordinis vel aliis
aliquod proponere coram eis, nullatenus impediret, nec ab aliis
permitteret quomodolibet impediri. Et predictus prepositus Castelleti
dixit se pariturum in hoc mandatis eorum, et de voluntate et assensu
domini Guillelmi de Marsili militis Regis, qui a dictis dominis
commissariis propter premissa vocatus et in presencia eorum constitutus
dixit, quod ipse mandaverat quod dictus prepositus Castelleti caperet
quosdam Templarios fugitivos, qui dicebantur incedere in habitu seculari
per Parisius, sed non nominatim predictos captos, ut dicti domini
commissarii vel ordinarii de eis, cum capti essent, ordinarent quicquid
vellent, non ut ipse eorum officium impediret vel aliquis a defensione
ipsius ordinis retraheret. Liberari preceperunt supradictos, dixerunt
tamen dicti domini commissarii, quod supradictus Petrus de Sornayo, qui
dixerat se fuisse de ordine Templariorum, duceretur ad dominum episcopum
Parisiensem, ut ipse de eo ordinaret ut esset faciendum.
Quibus peractis, fecerunt per dictum aparitorem publice proclamari,
sicut fecerat diebus precedentibus, quod erant parati audire si [p. 32]
essent aliqui, qui vellent coram eis comparere pro dictis ordine Templi
vel fratribus ipsius ordinis aut aliis evocatis. Et cum nullus
compareret, de benignitate continuaverunt et prorogaverunt dictum
terminum usque ad diem Lune sequentem, hora prime; de quibus omnibus,
etc. ut supra.
Post hec, dicta die Lune, que fuit XXIIIIª dies mensis Novembris,
convenerunt predicti domini commissarii ad prefatam aulam episcopalem,
et cum ibi expectassent quasi usque ad horam meridiei, et major missa in
ecclesia beate Marie celebrata esset, et nullus coram eis compareret,
licet per dictum aparitorem fuisset, prout in diebus precedentibus,
proclamatum quod comparerent si qui essent, qui vellent pro dicto ordine
fratribus et aliis evocandis aliquid dicere, quia parati erant eos
audire et facere quod esset faciendum, continuaverunt et prorogaverunt
istum terminum ad id ad quod supra assignatus fuerat usque ad diem
Mercurii proximo subsequentem, hora prime, et usque ad dictam diem et
horam decreverunt esse expectandum; de quibus omnibus, etc. ut supra.
Post hec, die Mercurii supradicta, que fuit XXVIª mensis Novembris,
congregatis dictis dominis commissariis in camera existente post dictam
aulam episcopalem, fuit per supradictos prepositum Pictavensem et
Johannem de Jamvilla adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Jacobus de Molayo, Magister major predicti ordinis
Templariorum. Qui, ut supradictum est in processu, lecto sibi citacionis
edicto per dictum Parisiensem episcopum, responderat se velle venire ad
presenciam dictorum dominorum commissariorum. Requisitus per eosdem
dominos commissarios si volebat ordinem defendere supradictum vel pro eo
aliquid dicere, respondit quod ordo erat per sedem apostolicam
confirmatus et previlegiatus, et quod valde mirum videbatur eidem si
ecclesia Romana subito volebat procedere ad destrusionem ordinis
supradicti, cum sentencia deposicionis contra Fredericum [p. 33]
imperatorem dilata fuerit XXXII annis. Dixit eciam, quod ipse non erat
ita sapiens sicut expediret sibi, nec tanti consilii quod posset
defendere dictum ordinem per se ipsum; tamen paratus erat juxta sui
possibilitatem dictum ordinem defendere; nam aliter se villem et miserum
reputare[t], et posset ab aliis reputari, nisi ipsum ordinem defenderet,
a quo receperat tot comoda et honores, licet difficile sibi videretur,
quod congrue deffensio posset fieri per eum, cum esset in captivitate
dominorum Pape et Regis, nec haberet aliquid, eciam IIIIor denarios,
quos expendere posset pro predicta defensione vel aliis, nisi secundum
quod ministrabatur eidem. Propter quod petebat ad predicta perficienda
auxilium et consilium dari eidem, dicens quod intencio sua erat, quod
veritas eorum que erant imposita dicto ordini, sciretur non solum per
illos de dicto ordine, verum eciam in universis partibus mundi per
reges, principes, prelatos, duces, comites et barones, licet cum
pluribus ex eisdem prelatis illi de ordine suo fuissent nimis rigidi in
defensione jurium eorumdem. Et paratus erat dictus Magister stare
deposicionibus et testimonio regum, principum, prelatorum, comitum,
ducum, baronum et aliorum proborum virorum. Quia vero negocium arduum
est, et predictus Magister non habebat secum, nisi unum fratrem
servientem, cum quo consilium habere posset, predicti domini commissarii
dixerunt predicto Magistro, quod bene et plene deliberaret super dicta
defensione ad quam se offerebat, et quod adverteret ad illa que jam
confessus fuerat contra se et contra ordinem supradictum. Ipsi tamen
offerebant eidem, quod parati erant eum ad dictam defensionem recipere
si et prout racio suaderet, si persistebat in dicta defensione facienda,
et dilacionem eciam concedere, si amplius deliberare volebat. Volebant
tamen ipsum scire quod in causa heresis et fidei, procedendum erat
simpliciter, de plano, et absque advocatorum et judiciorum strepitu et
figura.
Cui quidem Magistro supradicti domini commissarii, ut plene deliberare
posset, fecerunt cum diligencia legi et vulgariter exponi [p. 34]
litteras apostolicas de commissione inquisicionis contra predictum
ordinem Templi faciende a sede apostolica facte eisdem, et IIIIor alias
litteras apostolicas ad negocium facientes, et eciam litteram in qua
magister Guillelmus Agarni Aquensis prepositus se legittime excusavit,
et eciam publicum citacionis edictum per quod iidem domini commissarii
citaverant ordinem Templi, fratres ejusdem ordinis et alios evocandos.
Quarum quidem litterarum apostolicarum et predicti edicti tenores supra
inserti sunt in processu. In quarum eciam litterarum apostolicarum
lectura, potissime cum recitarentur illa que dictus Magister dicebatur
fuisse confessus coram reverendis patribus dominis Dei gracia Berengario
nunc episcopo Tusculano, tunc vero sanctorum Nerei et Archilei, Stephano
sancti Ciriaci in Termis titulorum presbiteris, et Landulpho sancti
Angeli diacono, cardinalibus ad hoc per dictum dominum nostrum summum
Pontificem deputatis et destinatis, producendo bis signum crucis coram
facie sua et in aliis signis pretendere videbatur se esse valde
stupefactum de hiis que continebantur super predicta confessione sua et
aliis in litteris apostolicis supradictis, dicens inter alia, quod si
dicti domini commissarii fuissent alii quibus liceret hoc audire, ipse
diceret aliud. Et cum fuisset responsum eidem per dictos dominos
commissarios, quod ipsi non erant ad recipiendum vadium duelli,
subjunxit dictus Magister quod non intendebat dicere de hoc, sed
placeret Deo quod illud quod observatur a Saracenis et Tartaris
observaretur contra tales perversos in hoc casu, nam dicti Saraceni et
Tartari abscindunt caput perversis inventis vel scindunt eos per medium.
Et tunc fuit subjunctum per dictos dominos commissarios, quod ecclesia
illos qui inveniebantur heretici, judicabat hereticos, et obstinatos
relinquebat curie seculari.
Et cum idem Magister rogasset nobilem virum dominum Guillelmum de
Plasiano militem regium, qui ibidem venerat, sed non de mandato dictorum
dominorum commissariorum, secundum quod dixerunt, ut loqueretur cum
eodem Magistro, et dictus dominus Guillelmus fuisset ad partem locutus
cum eodem Magistro, quem, sicut asserebat, diligebat et [p. 35]
dilexerat, quia uterque miles erat, et quia, ut dixit idem dominus
Guillelmus, habebat providere ne se vituperaret vel perderet sine causa.
Et tunc idem Magister dixit, quod bene videbat quod, nisi bene
deliberaret, cito posset cadere in capistrum suum, et ideo volebat
deliberare, supplicans eisdem dominis commissariis, quod concederent
sibi dilacionem usque ad diem Veneris proximam ad deliberandum super
predictis, quam dillacionem concesserunt eidem, majorem eciam se daturos
offerentes, si sibi placeret et volebat.
Quibus peractis, facta per supradictum apparitorem proclamacione, sicut
in diebus precedentibus, mandato eorum, ut comparerent coram eis si
erant, qui dictum ordinem defendere vellent, cum nullus compareret, de
benignitate continuaverunt et prorogaverunt presentem terminum ad id ad
quod supra, et dixerunt se expectaturos usque ad diem Jovis proximo
subsequentem, hora prime, non intendentes per hoc revocare dilacionem
datam dicto Magistro, sed procedere in aliis pertinentibus ad negocium
supradictum, prout existeret racionis. De quibus omnibus, etc. ut supra.
Post hec, predicta die Jovis, que fuit vicessima septima dies dicti
mensis Novembris, congregatis predictis dominis commissariis in capella
adherente aule episcopali predicte, fuerunt adducti ad presenciam
dictorum dominorum commissariorum per supradictos prepositum Pictavensem
et Johannem de Jamvilla, deputatos ad custodiam ipsorum Templariorum,
infrascripti... qui publicato eis ex parte domini Parisiensis episcopi
citatorio edicto dixerant, ut fuerat relatum eisdem dominis
commissariis, se velle venire ad presenciam eorumdem; cum quibus fuit
processum ut sequitur.
Et primo, cum fratre Radulpho de Gisiaco preceptore de Belvicinis et de
Latigniaco Sico, et receptore peccunie regie in Campagnia; qui
interrogatus primo per dictos dominos commissarios de causa adventus
sui, et si volebat ordinem defendere supradictum, respondit quod [p. 36]
nichil volebat dicere pro dicto ordine, nec eum defendere, nec aliud
dicere nisi ea que alias dixerat in confessione sua; sed venerat pro eo
quod dominus episcopus Parisiensis dixit eis quod illi, qui vellent
venire ad dominos commissarios, poterant venire, et pro eo quod volebat
dictos dominos commissarios videre.
Post hec, eisdem loco et die, frater Ponzardus de Gysiaco preceptor de
Paians, adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, et
requisitus per eosdem si volebat defendere ordinem memoratum, respondit
quod articuli qui sunt impositi dicto ordini, videlicet ipsum ordinem
abnegare Jhesum Christum et spuere super crucem, et quod licencia data
sit quod unus fratrum se commisceret carnaliter cum alio, et quedam alia
enormia similia dependencia ex eisdem, sunt falsa, et quecumque ipse vel
alii fratres dicti ordinis fuerunt confessi de premissis coram episcopo
Parisiensi vel alibi, erant falsa, et quod predicta dixerunt per vim et
propter periculum et timorem, quia torquebantur a Floyrano de Biteris
priore Montis Falconi, Guillelmo Roberti monacho, inimicis eorum, et
propter quamdam convencionem et informacionem quam fecerant ante illi
qui in carceribus tenebant, et propter metum mortis, et pro eo quia
triginta sex de dictis fratribus fuerant mortui Parisius per jainnam et
tormenta et multi alii in aliis locis; dicens eciam, quod paratus erat
defendere prefatum ordinem pro se et sibi adherentibus, si
ministrarentur eis expense de bonis Templi, petens sibi fratres
Reginaldum de Aurelianis et Petrum de Bononia presbiteros, fratres dicti
ordinis, dari in auxilium et consilium sibi. Reddidit eciam quamdam
cedulam manu sua, ut dicebat, scriptam, in qua erant scripta nomina
quorumdam, quos dicebat esse inimicos ordinis antedicti. Cujus cedule
tenor talis est:
Ces sont le treytour, li quel ont proposé fauseté et delauté contra este
[?] de la religion deu Temple: Guillalmes Roberts moynes, qui les
mitoyet à geine, Esquius de Floyrac de Biterris cumprior de [p. 37]
Montfaucon, Bernardus Peleti prieus de Maso de Genois, et Geraues de
Boyzol cehalier, veneus à Gisors.
Interrogatus si umquam fuit positus in tormentis, respondit quod fuit
positus, tres menses erant elapsi ante confessionem factam per eum coram
domino Parisiensi episcopo, manibus ligatis retro, ita stricte quod
sanguis sibi cucurit usque ad ungues, in quadam fovea, in qua stetit per
spacium unius leuge, protestans et dicens quod, si poneretur adhuc in
tormentis, quod ipse negaret omnia que dicit modo, et diceret quecumque
homo vellet. Tantum pro modico tempore, paratus erat vel capitis
obtruncacionem, vel ignem, vel bullicionem pati pro honore dicti
ordinis, tantum ita longa tormenta substinere non poterat, in quibus jam
fuerat, duobus annis elapsis et plus carcerem substinendo. Item
requisitus et interrogatus si volebat aliquid aliud dicere quare non
deberent dicti domini commissarii ad inquirendum procedere bene et
fideliter, respondit quod non, et quod volebat quod inquirerent per
bonas gentes.
Item cum dictus prepositus Pictavensis tradidisset dictis dominis
commissariis quamdam cedulam in presencia dicti fratris Ponzardi, et
fuisset lecta coram eo, dictus frater Ponzardus dixit, quia veritas non
querit angulos, quod ipse scripserat quamdam cedulam ejusdem tenoris,
quam tradidit eidem preposito, ad hoc ut adduceretur ad presenciam
domini Pape et dominorum commissariorum, ut audiretur. Dixit eciam, quod
ipse scripserat eam tanquam turbatus contra ordinem, pro eo quod
thesaurarius Templi dixerat sibi verba contumeliosa. Cujus cedule tenor
sequitur in hec verba:
Ce sont les articles que vous ferés demander aus freres deu Temple,
desquelles articles li dit frere n'ont point esté examiné:
Primers articles, defendus des maistres que li frere n'allassent à main
de preste à offerende.
Item, que li dit frere ne tenissent enfans à fons, pour batesme avoir.
Item, frere ne couchast sus toit où fame jeust; et des articles [p. 38]
dessus dites, li maistres vousisent metre un poure frere en prison et i
l'en ometoient[?].
Item, li maistres qui fesoient freres et suers du Temple, aus dites
suers fesoient promestre obediencie, chastee, vivre sans propre, et li
dit maistre leur prometoient foi et loiauté, come à leurs suers.
Item, quant les dites suers estoient entrees, li dit maistre les
despouceloient; et autres suers qui estoient de bon age, qui pensoient
estre venues en la religion pour leur ames sauver, il convenoit par
force que li maistre en feissent leurs volentez, et en avoient enfans
les dites suers; et li dit maistre de leur enfans fesoient freres de la
religion.
Item, li estas de la religion estoit tex, que nus freres ne devoit
recevoir autre frere en la religion, se il n'estoit sains de toutes ses
membres, et non bastars, et se il n'estoit hons de bonne vie et de bone
conversacion.
Item, comunement estoient larron gent qui autre gent avoient mis à mort,
se il avoient un pou d'argent, sil estoient freres.
Item, que li dit maistres des baillies qui demandoient congié aus
commandaurs provinciaus du faire freres, tout ainsi comme hons vent un
cheval en ma[r]chié, ainsi estoit marchié fais de celui qui i voloit
venir en la religion; et vous savés que tuit cil et celes qui entrent en
religion par symonie, cis qui le reçoit et cis qui i entre, est
escomeniez, et cist qui est escomeniez en tel cas ne puest estre absols
que de par nostre pere le Pape.
Item, que lu dit maistre fesoient jurer sus sains le frere que il n'i
venoit par don ne par promesse, et li dis maistres savoit vrai que il le
fesoit parjurer, et estoit li dit frere parjurs et escominiez, en [?] ni
povoit freres sauver sa vie.
Item, li dit commandaurs de baillies, se nus petit freres li dist
aucunes choses qui li annuient, pourchasast par dons au commandaur
provincial que li pouvres freres alast outre mer, pour morir, ou en
estrange terre o il ne se conoissoit, et par duel et por paureté [p. 39]
le convenoit morir; et si il lessoit la religion et il povoit estre
pris, il estoit mis en prison.
Item, au derrerain chapistre qui fo tenus par lu visitaur, et fu à lau
chadelor feste Nostre Dame, pourposa frere Ranaus de la Folie contre
frere Gerot de Villers et par un autre frere estoit perdue l'ille de
Tourtose, et par lui forent mort li freres et prins, et encor sont, et
le voloit prover par bone gant, et fo por ce que li dit frere Geraut se
parti un jur devant, et amena avec lui ses amis, et pour le deffaut des
bons chevaliers qu'il enmena furent perdu.
Et quia idem frater Ponzardus dicebat se dubitare, quod agravaretur sibi
carcer pro eo quod obtulerat se ad defensionem dicti ordinis,
supplicabat quod providerent ne gravaretur propter premissa, et dicti
domini commissarii dixerunt dictis preposito Pictavensi et Johanni de
Jamvilla, quod nullo modo gravarent eum, pro eo quod obtulerat se ad
defensionem ordinis supradicti. Qui responderunt quod plus propter hoc
non gravarent eundem.
Post hec frater Johannes de Sarancuria, alias de Cella, serviens,
adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, ac requisitus
per eosdem si volebat dictum ordinem defendere, respondit quod nolebat
eum defendere, quia nec sciret nec posset, nec aliquid volebat dicere,
quin ipsi domini commissarii procederent ad inquisicionem predictam.
Post hec frater Jacobus Verjus, adductus ad presenciam eorumdem
dominorum commissariorum, et requisitus per eosdem dominos commissarios
si volebat dictum ordinem defendere, respondit quod erat agricola et
quod nesciret litigare, et quod, si sciret et posset, libenter
defenderet dictum ordinem, sed postea dixit quod nolebat eum defendere,
quia nesciret nec posset. Requisitus autem si persistebat in confessione
quam fecit coram episcopo Parisiensi, respondit quod sic.
Post hec frater Johannes de Villa Serva, adductus ad presenciam [p. 40]
eorumdem dominorum commissariorum, et requisitus per eosdem si volebat
dictum ordinem defendere, respondit quod erat pauper homo et non posset,
et quod libenter defenderet eum in bono suo et honore suo, si posset;
sed quia nesciret nec posset, non vult eum defendere; et requisitus ex
habundanti si vult perseverare in confessione per eum factam coram
domino episcopo Parisiensi, respondit quod sic.
Post hec frater Gaubertus de Malle, adductus ad presenciam dictorum
dominorum commissariorum, et requisitus per eosdem si volebat dictum
ordinem defendere, respondit quod nolebat eum defendere, et persistebat
in confessione quam fecit coram episcopo Laudunensi.
Post hec frater Aymo de Barbona, adductus ad presenciam eorumdem
dominorum commissariorum, et requisitus per eosdem si volebat dictum
ordinem defendere, respondit quod fuit ter in tormentis positus, et
apponebatur sibi aqua cum cucufa in ore, et fuit ad panem et aquam per
novem septimanas, et quod pauper homo erat, et quod non poterat
defendere ipsum ordinem, et quod libenter eum defenderet si posset, sed
non poterat quia captus erat, et quod tribus annis tenuerat seu
custodierat cameram Magistri ultra mare, et quod nil mali sciebat in
Magistro nec in ordine, et nesciebat quid esset facturus, quia sibi
corpus dolebat et anima flebat, et quod multa mala passus est pro
ordine. Item interrogatus si vellet dicere aliquid quare dicti domini
commissarii non deberent procedere ad inquisicionem per eosdem
faciendam, respondit quod nolebat aliquid dicere nec pro ordine nec
contra ordinem, quamdiu esset captus. Item interrogatus si volebat
persistere in confessione sua, respondit quod non diceret aliud quam
dixit, quamdiu esset captus.
Post hec frater Stephanus de Pruino, adductus ad presenciam [p. 41]
eorumdem dominorum commissariorum, et requisitus per eosdem si volebat
dictum ordinem defendere, dixit quod nolebat defendere eum, et si
magistri volebant defendere eum quod defendant, quia non fuit in ordine
ante capcionem eorum nisi per novem menses, et vult perseverare in
confessione quam fecit coram episcopo Parisiensi.
Post hec frater Guillelmus Boscelli, adductus ad presenciam eorumdem
dominorum commissariorum, et requisitus per eos si volebat dictum
ordinem defendere, dixit quod erat pauper homo et captus, et quod non
est clericus, et quod non posset eum defendere, et quod si esset extra
prisionem, libenter diceret veritatem, si peteretur ab eo, et quoad nunc
non vult aliquid dicere, et quod stat in confessione quam fecit coram
episcopo Parisiensi, quamdiu erit in prisione.
Post hec frater Nicolaus de Cella, adductus ad presenciam eorumdem
dominorum commissariorum, et requisitus per eos si volebat dictum
ordinem defendere, respondit quod erat pauper et captus, et quod
nesciret nec posset eum defendere, et quod si sciret et posset, libenter
eum defenderet, sed nolebat eum defendere, quia non posset. Item
interrogatus si volebat perseverare in confessione sua per eum facta
coram domino Parisiensi episcopo, dixit quod sic, quamdiu placebit Deo
et beate Marie Virgini.
Post hec adductus frater Johannes de Furno, alias de Tortavilla, ad
presenciam eorumdem dominorum commissariorum, et requisitus per eos si
volebat defendere dictum ordinem, respondit quod _nolebat letigare cum
dominis Papa et Rege Francorum_. Et dicti domini commissarii dixerunt
ei, quod non erat litigare cum Papa et Rege, quia non faciebant in hoc
partem, sed solum volebant quod veritas sciretur, et erant commissarii
domini Pape et non domini Regis, qui dominus Papa ex officio suo mandat
sciri veritatem de objectis ordini supradicto. Item interrogatus utrum
vellet defendere dictum ordinem, dixit tunc quod non, quia [p. 42]
captus erat et nesciret defendere eum. Item interrogatus utrum
perseveraret in confessione quam fecerat in presencia domini Parisiensis
episcopi, dixit quod sic, excepto peccato sodomie, quam confessionem de
dicto peccato si fecerat, revocaverat alias, ut credebat, et adhuc
revocabat eamdem. Item interrogatus quare ergo fecerat dictam
confessionem, dixit quod fuerat questionatus tres menses erant elapsi
ante, et dubitabat poni iterum ad tormenta, quia fuerat infirmus racione
illorum tormentorum per annum.
Post hec frater Poncius de Bono Opere adductus ad presenciam dictorum
dominorum commissariorum, requisitus si volebat defendere dictum
ordinem, dixit quod libenter vellet defendere, si posset, sed pauper
homo erat, et erat captus, propter quod non poterat. Requisitus si
volebat aliquid dicere quod non procederetur ad inquisicionem faciendam,
dixit quod nil pro ordine nec contra ordinem, quamdiu esset in prisione.
Post hec, die Veneris ante festum beati Andree, congregatis predictis
dominis commissariis in camera post aulam predictam in qua congregari
consueverant, frater Jacobus de Molayo Magister major dicti ordinis
Templi, qui in die Mercurii proxime precedenti pecierat a dictis dominis
commissariis, quod posset deliberare usque ad hanc diem Veneris super
responsione per ipsum dicta die Mercurii facta coram eis quod ordinem
defendere volebat, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum per supradictos prepositum Pictavensem et Johannem de
Jamvilla, et fuit regraciatus eisdem dominis commissariis de dicta
dilacione ad deliberandum concessa eidem, et quia majorem se daturos
eidem obtulerant, si dicto Magistro eam accipere placuisset, et in hoc,
sicut dixit, posuerant frenum super collum ejus. Interrogatus autem a
dictis dominis commissariis si volebat defendere ordinem supradictum,
respondit quod ipse erat miles illitteratus et pauper, et quod audiverat
in quadam littera apostolica que sibi lecta fuerat, contineri [p. 43]
quod dominus Papa ipsum et quosdam alios magnos ordinis Templariorum
reservaverat sibi, et ideo ad presens in statu in quo erat, nolebat
aliud facere super predictis. Requisitus expresse an vellet ad presens
aliter defendere ordinem supradictum, dixit quod non, sed ad domini Pape
presenciam iret, quando dicto domino Pape placeret, supplicans eisdem
dominis commissariis et requirens eosdem, quod cum ipse, sicut et alii
homines, esset mortalis, nec haberet de tempore nisi nunc, placeret
eisdem dominis commissariis significare predicto domino Pape, quod ipsum
Magistrum quam cicius posset ad ejus presenciam evocaret, quia tunc
tantum diceret ipsi domino Pape, quod esset honor Christi et ecclesie
pro posse suo.
Item, requisitus si vellet aliud dicere quare dicti domini commissarii,
qui non intromitebant se de facto singularium personarum, sed de facto
ordinis supradicti, non deberent bene et fideliter procedere in negocio
inquisicionis contra ordinem predictum per dominum Papam commisse,
eisdem respondit quod non, requirens eos ut bene et fideliter
procederent in negocio supradicto. Quibus peractis, predictus Magister
ordinis Templariorum dixit, quod ad exoneracionem consciencie sue
volebat predictis dominis commissariis exponere tria de ordine
prelibato, et ea exponebat eisdem. Quorum primum erat, quod ipse
Magister nesciebat aliquam aliam religionem in qua capelle et ecclesie
religionis haberent meliora et pulcriora ornamenta et reliquias ad
cultum divinum pertinencia, et in quibus per presbiteros et clericos
melius deservirent in divinis, exceptis ecclesiis cathedralibus.
Secundum erat, quod nesciebat aliquam religionem in qua fierent plures
elemosine quam in religione eorum; nam, in omnibus domibus ordinis, ex
generali ordinacione ipsius ordinis, dabant ter in septimana elemosinam
omnibus accipere volentibus eam. Tercium erat, quia nesciebat aliquam
religionem nec aliquas gentes que pro defensione fidei Christiane contra
inimicos ipsius fidei prompcius personas suas exposuerint morti, nec
tantum de sanguine effudissent, et que magis dubitarentur a catholice
fidei inimicis; et quod ex hoc comes Atrabatensis, quando fuit [p. 44]
mortuus in partibus ultramarinis, in prelio, voluit quod dicti Templarii
essent in acie sua in ante-garda, et si credidisset dictus comes
Magistro dicti ordinis qui tunc erat, predicti comes, Magister et alii
non periissent, et quod dictus Magister qui tunc erat, dixit quod non
crederet quod ipse hoc diceret nisi propter bonum, quia sequendo
consilium dicti comes [comitis?] ipse moreretur in prelio et predictus
comes una cum aliis.
Cum autem replicatum fuisset, quod predicta ad salvacionem animarum non
proderant, ubi catholice fidei deerat fundamentum, respondit ipse
Magister hoc verum esse, et quod ipse bene credebat in unum Deum, et in
trinitate personarum, et in aliis pertinenciis ad catholicam fidem, et
quod unus Deus erat, et una fides, et unum baptisma, et una ecclesia, et
quando anima separaretur a corpore, tunc appareret quis bonus et quis
malus esset, et quilibet nostrum sciret veritatem eorum de quibus agitur
in presenti.
Verum, cum per nobilem virum dominum Guillelmum de Nogareto cancellarium
regium, qui supervenerat post responsionem factam per dictum Magistrum
quod nolebat aliter defendere quam suprascriptum fuerit ordinem
supradictum, fuisset dictum eidem Magistro, quod in cronicis, que erant
apud sanctum Dionisium, continebatur quod tempore Saladini, soldani
Babilonie, Magister ordinis Templi qui tunc erat, et alii majores ipsius
ordinis, fecerant homagium ipsi Saladino, et quod idem Saladinus, audita
adversitate magna quam dicti Templarii tunc passi fuerant, dixerat in
publico predictos Templarios fuisse dictam adversitatem perpessos, quia
vicio Sodomitico laborabant, et quia fidem suam et legem prevaricati
fuerant;--dictus Magister fuit ex predictis verbis plurimum stupefactus,
dicens quod nunquam usque tunc dici audiverat supradicta, sed tamen bene
sciebat, quod, eo existente ultra mare, tempore quo erat Magister dicti
ordinis frater Guillelmus de Bello Joco, ipse Jacobus et multi fratres
alii de conventu predictorum Templariorum, juvenes, gueram appetentes,
sicut moris est militum juvenum qui volunt videre de factis armorum, et
eciam alii qui non erant de conventu eorum, murmurabant contra [p. 45]
dictum Magistrum, quia, durante treuga quam rex Anglie premortuus
posuerat inter Christianos et Saracenos, dictus Magister serviebat
soldano et eum sibi retinebat placatum; sed finaliter ipse frater
Jacobus et alii de conventu predicto Templariorum fuerunt de hoc
contenti, videntes quod dictus Magister non poterat aliud facere, quia
ordo eorum habebat illis temporibus et tenebat ad manum suam et sub ejus
custodia multas civitates et multa fortalicia in confinibus terre dicti
soldani, nominando dicta loca que non potuisset aliter custodiisse, et
eciam tunc perdita extitissent, nisi dictus rex Anglie victualia
transmisisset.
Postremo predictus frater Jacobus Magister ordinis Templi predicti
rogavit humiliter predictos dominos commissarios et dictum cancellarium
regium, quod placeret eis ordinare et procurare quod ipse Magister
posset audire missam et alia officia divina, et habere capellam suam et
capellanos. Et dicti domini commissarii et cancellarius, laudantes
devocionem quam pretendebat, dixerunt se procuraturos predicta.
Eisdem die et loco frater Petrus de Safet, ordinis predictorum
Templariorum, coqus seu serviens dicti Magistri, adductus ad presenciam
eorumdem dominorum commissariorum, presente dicto Magistro ordinis
Templi et dicto cancellario regio, requisitus si volebat dictum ordinem
defendere, vel aliquid dicere quare dicti domini commissarii non
deberent procedere in negocio inquisicionis predicte, respondit quod
dictus ordo habebat bonos defensores, scilicet dominos Papam et Regem,
et ipse dimitebat conscienciam suam propter consciencias eorumdem, quos
reputabat bonas et legales et sanctas personas, et erat de earum
defensione contentus. Finaliter autem dixit, quod nolebat dictum ordinem
defendere, et placeret eidem quod inquesta per ipsos dominos
commissarios facienda bene et fideliter fieret et procederent in eadem.
Eisdem die et loco supradicti domini commissarii, pluribus tractatibus
et deliberacionibus prehabitis inter eos, et examinatis cum [p. 46]
diligencia rescriptivis litteris quas major pars archiepiscoporum et
episcoporum regni Francie, vicariorum vel officialium eorumdem, miserant
eis super publicacione edicti citatorii, facti dicta die Veneris ante
festum beati Laurencii per eosdem dominos commissarios, et mandati in
singulis civitatibus et diocesibus in locis contentis in ipso edicto
supraposito publicari, inventoque per examinacionem scripturarum
litterarum predictarum, quod publicacio predicti edicti non fuerat
facta, sicut debuerat et [a?] multis ex predictis archiepiscopis et
episcopis, vicariis seu officialibus eorumdem, et specialiter in locis
in quibus dicti Templarii capti detinebantur; circumspecto eciam quod
multi ex predictis minus plene et aliqui confusse rescripserant, licet
nonnulli satis bene rescripsissent, et edictum publicassent predictum,
invento eciam in dictis rescriptivis quod multi ex fratribus ordinis
dictorum Templariorum in diocesibus Vassatensi, Tholosano,
Claramontensi, Parisiensi et aliis detenti, publicato eis predicto
citatorio edicto, precisse dixerant, quod dictum ordinem Templariorum
defendere volebant, alii vero volebant venire ad presenciam dictorum
dominorum commissariorum, aliqui alii quod parati erant obedire eisdem,
et aliqua alia verba ambigua, aliqui quod ipsum ordinem defendere
nolebant; attendentes dicti domini commissarii, quod, dictis fratribus
et aliis vocandis evocatis juxta formam commissionis eis facte,
procedere habebant, et quod incongruum videri posset, si sine presencia
illorum qui vocati erant et dixerant se velle predictum ordinem
defendere, procederent; videntes eciam, quod multi ex archiepiscopis et
episcopis supradictis, vicariis et officialibus eorumdem nichil eis
adhuc rescripserant de publicacione predicti edicti; advertentes
insuper, quod per eos erat inquirendum contra dictum ordinem Templi, non
solum cum fratribus dicti ordinis, verum eciam cum aliis qui non erant
de dicto ordine, si qui essent qui scirent eorum de quibus habent contra
ipsum ordinem inquirere veritatem; nolentes iidem domini commissarii de
aliqua precipitacione, in tam arduo potissime negocio, posse notari,
supradictis et aliis pluribus perpensatis, deliberaverunt et [p. 47]
decreverunt aliud publicum edictum per eos esse denuo transmitendum ad
omnes archiepiscopos et episcopos dicti regni, vicarios et officiales
eorumdem, super citatione evocandorum ad defensionem dicti ordinis, et
eciam ad testimonium perhibendum, prefatum edictum mittentes per
litteras patentes, sigillis eorum in pendenti sigillatas, tenorem qui
sequitur continentes:
Venerabilibus in Christo patribus, dominis Dei gracia archiepiscopo
Senonensi, ejus suffraganeis, vicariis et officialibus eorumdem,
miseracione ejusdem... archiepiscopus Narbonensis... Bajocensis...
Mimatensis, et Lemovicensis episcopi, nec non Matheus de Neapoli majoris
Caleti Rothomagensis sedis apostolice notarius, Johannes de Mantua
Tridentine, et Johannes de Monte Lauro Magalonensis ecclesiarum
archidiaconi, una cum venerabili viro magistro Guillelmo Agarni Aquensi
preposito, legittime excusato, cum illa clausula, Quod si non omnes,
etc. ad infrascripta per sedem apostolicam deputati, salutem et mandatis
apostolicis humiliter, reverenter et firmiter obedire. Pridem vobis et
omnibus aliis archiepiscopis et episcopis regni Francie, vicariis et
officialibus vestris, signifficasse meminimus qualiter nos, juxta
commissionis nobis facte a domino nostro summo Pontifice tenorem, pro
inquisicione contra Templariorum ordinem in dicto regno Francie
facienda, vocabamus et citabamus per publicum citationis edictum
perhemptorie, auctoritate nobis tradite potestatis, predictum ordinem
Templariorum, fratres dicti ordinis et omnes evocandos, ut prima die non
feriata post festum beati Martini hiemale tunc sequens, nunc vero
lapsum, comparerent sufficienter coram nobis Parisius, in aula
episcopali, hora prime, super contentis in dictis litteris apostolicis,
quarum transcriptum vobis misimus, et ea tangentibus, prout justum
esset, processuri. Alioquin ex tunc ad contenta in dictis litteris
apostolicis procederemus previa racione, eorum absencia non obstante.
Requisivimus insuper, et dicta auctoritate districte mandavimus, quod
vos et vestrum singuli, quam prius comode possetis, faceretis [p. 48]
predicte citationis nostre edictum, cum ad vos pervenisset, publice ac
solempniter fieri legi, recitari ac publicari clero et populo, in
cathedralibus, et magnis collegiatis ecclesiis, et scolis ubi est
studium generale, et in curiis officialium vestrorum, civitatum et
diocesium vestrarum, et in principalibus domibus ejusdem ordinis in
dictis vestris civitatibus et diocesibus constitutis, ac in locis in
quibus fratres ipsius ordinis capti tenebantur, in eis prout hec et alia
in nostris litteris quas vobis tunc super hiis [destinavimus?] plenius
continentur. Verum cum quam plures ex vobis nullo modo, et alii confusse
et minus plene, licet aliqui satis bene, nobis rescripseritis de
publicacione predicti nostri edicti, et nonnulli minus advertentes
qualiter nos contra singulares fratres et personas dicti ordinis, contra
quos vos archiepiscopi et episcopi inquirere debetis, nullatenus
inquirere intendebamus nec poteramus, juxta formam commissionis nobis
facte, sed contra ordinem, ut est dictum, intellexisse forsitan
videantur, quod nos contra singulares personas et fratres predictos
inquirere intenderemus de factis singularibus eorumdem, et quod ad nos
venire necessario tenerentur, quod nequaquam nostre intencionis extitit
nec existit, sed ut venire, si qui essent, qui voluntarie vellent pro
dicto ordine respondere, juxta formam litterarum apostolicarum nobis
super hec directarum;--adhuc ex superhabundanti, et ut maturius
procederemus, vocamus et citamus iterato peremptorie, auctoritate nobis
tradite potestatis, per hoc publicum nostre citationis edictum, prefatum
ordinem Templariorum, fratres dicti ordinis et omnes evocandos quorum
interest evocari, quatenus prima die juridica post instans festum
Purificacionis beate Marie Virginis compareant sufficienter coram nobis
Parisius, in aula episcopali, hora prime, ut super contentis in dictis
litteris apostolicis et ea tangentibus, prout justum fuerit, procedatur.
Alioquin ex tunc ad contenta in dictis litteris apostolicis racione
previa procedemus, eorum absencia non obstante. Rursus citamus, et per
vos citari mandamus in generali, sub penis canonicis quibuscumque, omnes
ecclesiasticas ac seculares personas, que de dicto Templariorum [p. 49]
ordine non sunt (de quibus Templariis quos expedire videbimus per alias
nostras litteras intendimus evocare), cujuscumque status, dignitatis,
condicionis et religionis fuerint, in regno Francie existentes, que
veritatem noverint de criminibus eidem ordini impositis vel eorum aliquo
de quibus fit mencio in litteris apostolicis antedictis, et specialiter
de apostasia a fide, ydolatria, heresi et peccato contra naturam, ut
eisdem loco et tempore, personaliter, sub penis predictis, compareant
coram nobis, perhibituri super predictis testimonium veritati. Porro, ut
predicta ad dictorum ordinis fratrum, ac omnium evocandorum et
quorumcumque noticiam publicam deferantur, circumspectionis vestre
prudenciam, auctoritate apostolica requirimus et in virtute sancte
obediencie districte injungimus et mandamus quatenus quam prius comode
potueritis, faciatis supradicta, cum ad vos pervenerint, publice ac
solempniter fieri legi, recitari et publicari clero et populo in
suprascriptis locis, et specialiter in locis in quibus fratres ipsius
ordinis capti tenentur, in presencia eorumdem, et in aliis magnis locis
de quibus vobis videbitur expedire. Et si aliqui ex fratribus dicti
ordinis qui capti tenentur, dicant vel dixerint se velle pro dicto
ordine respondere vel ipsum defendere, ipsos ad nos immediate Parisius
sub tuta et fida custodia transmitti requiratis per gentes regias, et
custodibus eorumdem, ut in premissis et ea tangentibus, prout justum
fuerit, procedatur. Nos autem predictis gentibus regiis et custodibus
damus (presentibus nostris litteris, ut predicta compleant) in mandatis,
ac eciam super hiis dominus Rex Francorum illustris predictis gentibus
suis scribit. Vos vero certificetis nos de omnibus que feceritis super
predictis, et si qui et quot fratres dicti ordinis in vestris
civitatibus et diocesibus tenebantur, et si quid et que dixerint ad
predicta de premissis omnibus et singulis facientes ad cautellam fieri
publica instrumenta, que manu publica consignata vel sigillis autenticis
communita, in dicto termino vel ante, per aliquem vestrum ydoneum,
certum et tutum nuncium, Parisius nobis vel nostrum alteri transmitatis,
ita solerter super hiis vos habentes, quod de diligencia [p. 50]
commendari et de negligencia redargui minime valeatis. Nec volumus vos
latere, quod illi ex vobis qui negligentes in premissis fuerint,
ulcionem canonicam et indignacionem sedis apostolice poterunt merito
formidare. Sane easdem litteras earum reddi precipimus portitori, quarum
presentacioni vestras litteras concedatis eidem, in omnes et singulos
qui execucionem presencium litterarum, directe vel indirecte, publice
vel occulte, per se vel per alium seu alios, turbare vel impedire
quomodolibet, seu in eis aliquid immutare, vel contra ejus voluntatem
auferre vel detinere presumpserint, in hiis scriptis excommunicacionis
sentenciam proferentes. In quorum omnium testimonium sigilla nostra
presentibus litteris duximus apponenda. Actum et datum Parisius, in
dicta episcopali aula, die vicessimo octavo Novembris, anno Domini
millesimo CCC nono, indictione octava, pontificatus sanctissimi patris
et domini domini Clementis Pape quinti anno quinto.
Porro quia mittere predictum edictum fuisset inutile, quoad illos qui
capti tenentur et pro defensione dicti ordinis se velle venire
responderunt ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, nisi
fuissent qui predictos captos ad eos Parisius sub fida et tuta custodia
adduxissent, volentes ut dictum citacionis eorum edictum debitum
sortiretur effectum, obtinuerunt a predicto domino Rege Francorum
illustri, qui in premissis se favorabiliter prebuit, et benignum pro
adductione fratrum dicti ordinis detentorum qui venire vellent ad
dominos commissarios supradictos pro defensione ordinis supradicti
evectionibus et expensis ministrandis eisdem ac custodia eorumdem,
dirigi litteras suas regias omnibus senescallis et ballivis regni sui,
tenorem qui sequitur continentes:
Philippus Dei gracia Francorum Rex, Rothomagensi, de Gizorcio et Cadomi
ballivis et eorum loca tenentibus, salutem. Cum dilecti et fideles
archiepiscopus Narbonensis, Bajocensis, Mimatensis et Lemovicensis
episcopi, ac discreti viri Matheus de Neapoli majoris Caleti
Rothomagensis, Johannes de Mantua Tridentine, et Johannes de [p. 51]
Monte Lauro Magalonensis ecclesiarum archidiaconi, una cum magistro
Guillelmo Agarni preposito Aquensi, legittime excusato, cum illa
clausula, Quod si non omnes, etc. ad inquirendum contra ordinem Templi
in regno nostro Francie per sedem apostolicam deputati, speciales amici
nostri, dudum omnibus archiepiscopis et episcopis regni ejusdem, eorum
vicariis et officialibus, dederunt in mandatis, ut publicum sue
citacionis edictum, quod fecerant pro procedendo in dicto negocio juxta
mandatum a dicta sede apostolica eis missum, in suis cathedralibus et
magnis collegiatis ecclesiis, et scolis ubi est studium generale, ac
curiis officialium suorum, in principalibus domibus ejusdem ordinis in
suis civitatibus et diocesibus constitutis, facerent solempniter
publicari, legi et exponi, et inde fieri publica instrumenta, et nunc
hoc idem mandant fieri in locis in quibus Templarii capti tenentur,
prout in litteris eorumdem plenius continetur, ac nonnulli Templarii
dixerint et responderint, quod si possent et facultatem haberent,
libenter venirent ad presenciam eorumdem, dictum Templi ordinem
defensuri, prout in quorumdam archiepiscoporum et episcoporum vel eorum
officialium responsionibus continetur, vobis et vestrum cuilibet
mandamus, quatenus omnes Templarios in ballivis vestris detentos qui
sponte, voluntarii et sine coactione ad archiepiscopum, episcopos et
archidiaconos supradictos, pro deffendendo prefatum ordinem, non se aut
alios singulares personas (cum deputati predicti contra fratres
singulares dicti ordinis aut de hiis que ipsos tangunt tanquam
singulares personas, inquirere non intendant nec possint, secundum a
predicta sede traditam sibi formam), Parisius ad presenciam deputatorum
ipsorum, sub tam fida, tuta et certa custodia quod non possint aufugere,
et ita caute et segregatim, quod se invicem non valeant subornare, aut
aliquas collusiones, falsitates, machinaciones aut subterfugia
fabricare, per que inquisicionis predicte negocio impedimentum
prestetur, faciatis adduci sine dilacione aut contradicione quacumque,
ita quod ad primam diem juridicam post instans festum Purificacionis
beate Marie Virginis, quam idem deputati ad procedendum in dicto negocio
assignarunt, se possint eorum conspectui presentare, facientes [p. 52]
nichilominus eis et ipsorum conductoribus sine deffectu de ydoneis
expensis et evectionibus provideri. Damus autem administratoribus
bonorum dicti ordinis et omnibus deputatis ad custodiam personarum
ipsarum, cujuscumque status existant, tenore presencium in mandatis, sub
omni pena quam possent incurere contrarium faciendo, ut vobis in
premissis omnibus obediant, sicut nobis. Actum Parisius, vicessima sexta
die Novembris, anno Domini millesimo CCC nono.
Item, cum ab aliquibus diceretur, quod custodes dictorum Templariorum,
in aliquibus partibus dicti regni, reddebant se difficiles ad
representandum dictos Templarios ordinariis eorumdem seu eorum gentibus,
quando ex officio ipsorum inquirentes, vel edictum publicare volentes,
necessariam habebant presenciam eorumdem, fuerunt, de voluntate eorumdem
dominorum commissariorum, per venerabilem virum dominum Philippum de
Voeto prepositum Pictavensem, et discretum virum Johannem de Jamvilla
predictos, deputatos ad custodiam predictorum Templariorum in provinciis
Remensi, Senonensi et Rothomagensi, ad tollendum dictum impedimentum,
misse littere continencie infrascripte:
Philippus prepositus ecclesie Pictavensis, ac Johannes de Jamvilla
ostiarius serenissimi principis domini Regis Francorum, ad custodiam,
visitacionem translacionemque personarum Templariorum, in Remensi,
Senonensi et Rothomagensi provinciis, auctoritate apostolica et regia
deputati, universis et singulis superintendentibus custodie Templariorum
custodibusque eorumdem Aurelianis et in Aurelianensi diocesi
constitutis, salutem. Mandamus vobis et vestrum cuilibet, quatenus
quoscumque [quandocumque?] per reverendum patrem dominum Aurelianensem
episcopum, vel per certum mandatum ipsius de quo per litteras ipsius
vobis constabit, fueritis requisiti, liberum accessum ad publicandum,
legendum et denunciandum semel vel pluries litteras apostolicas [p. 53]
seu tenorem ipsarum, et ad exequendum mandatum reverendorum patrum et
dominorum, archiepiscopi Narbonensis, Bajocensis, Mimatensis et
Lemovicensis episcoporum, magistrorum Mathei de Neapoli sacrosancte
Romane ecclesie notarii, Tridentine et Magalonensis archidiaconorum,
auctoritate apostolica ad inquirendum contra ordinem Templariorum et
statum ipsius ordinis deputatorum, sine difficultate qualibet prebeatis,
nullo a nobis alio expectato mandato, ipsosque Templarios eidem
Aurelianensi episcopo vel certo mandato ipsius exhibeatis et
presentetis, et ad certum mandatum ipsius sub fida custodia Parisius
adducatis, quociens ab ipso fueritis requisiti. Mandantes et injungentes
auctoritate predicta administratoribus et curatoribus bonorum Templi
Parisiensis, quatenus vobis pro ipsis sub fida custodia adducendis et
reducendis convenienter provideant de expensis, injungentes nichilominus
omnibus et singulis justiciariis domini Regis, ut vobis in premissis et
premissa tangentibus efficaciter pareant et intendant. Datum et sigillis
nostris sigillatum die Martis in octabis beati Martini hyemalis, anno
Domini millesimo CCC nono.
Acta fuerunt hec anno, indictione, pontificatu, diebus et locis
predictis, presentibus me Floriamonte Dondedei, Bernardo Filholi,
Guillelmo Radulphi, Bernardo Humbaldi, Hugone Nicolai et Johanne Loveti
notariis supradictis.
In ista pagina nichil scriptum est.
Anno Domini millesimo trecentesimo decimo, indictione octava. In Dei
nomine amen. Notum sit universis ac singulis, quod cum reverendi in
Christo patres, domini Dei gracia Narbonensis archiepiscopus, Baiocensis
et Mimatensis et Lemovicensis episcopi, nec non venerabiles viri domini
Matheus de Neapoli majoris Caleti Rothomagensis sedis apostolice
notarius, Johannes de Mantua Tridentine, et Johannes de Monte Lauro
Magalonensis ecclesiarum archidiaconi, ad inquirendum contra [p. 54]
Templariorum ordinem in regno Francie per sedem apostolicam, una cum
venerabili viro magistro Guillelmo Agarni Aquensi preposito, legittime
excusato, cum illa clausula, Quod si non omnes, etc. deputati, vocassent
et citassent perhemptorie auctoritate eis tradite potestatis, anno
Domini millesimo trecentesimo nono, viccessima octava die mensis
Novembris, per publicum citacionis eorum edictum, prefatum ordinem
Templariorum, fratres dicti ordinis, et omnes evocandos quorum interest
evocari, quod prima die non feriata post festum Purificationis beate
Marie Virginis tunc sequens, comparerent sufficienter Parisius in aula
episcopali, hora prime, coram eis, ut super contentis in litteris
apostolicis, eisdem dominis commissariis directis, procederent, ut
justum esset, citassentque omnes et singulos scientes veritatem de
criminibus eidem ordini impositis, ut eisdem die, hora et loco
comparerent coram eis, perhibituri supra predictis testimonium veritati,
requisivissent insuper et mandassent districte predictas citaciones
publice et solempniter per omnes archiepiscopos, episcopos regni
Francie, vicarios seu officiales eorumdem, cum ad eos pervenissent,
fieri legi, recitari ac publicari clero et populo in cathedralibus et
magnis collegiatis ecclesiis, et scolis ubi est studium generale, et in
curiis officialium suorum civitatum et diocesium suarum, et in
principalibus domibus ejusdem ordinis in dictis suis civitatibus et
diocesibus constitutis, ac in locis in quibus fratres ipsius ordinis
capti tenebantur in eis, et quod dicti archiepiscopi, episcopi, vicarii
seu officiales eorum, si qui fratres dicti ordinis dicerent se velle
dictum ordinem deffendere, eos per gentes regias et custodes eorum ad
ipsos dominos commissarios mitti requirerent, per eosdem dominos
commissarios certificarent de hiis que facerent in predictis, prout hec
et alia in litteris eorumdem dominorum commissariorum, sigillis eorum
impendentibus sigillatis, supra in processu registratis, quas prelatis
eisdem, vicariis et officialibus direxerant, plenius continentur.
Tandem adveniente dicto termino, qui fuit tercia die mensis Februarii,
memorati domini archiepiscopus Narbonensis, Baiocensis, [p. 55]
Mimatensis et Lemovicensis episcopi, ac domini Matheus de Neapoli et
Johannes de Monte Lauro, domino Johanne de Mantua quoad istam diem
dumtaxat per discrasiam corporalem se excusante, convenerunt in hora
prime ad dictam aulam domini Parisiensis episcopi. Et memoratus dominus
archiepiscopus ex parte domini Regis Francorum illustris, ut dicebatur,
ad ejus vocatus presenciam, accessit ad eum, excusans se quoad predictam
diem et omnes alios dies quibus eum abesse contingeret, volens quod alii
domini commissarii in dicta inquisicione procedant non obstante ipsius
absencia, nisi ipsum contrarium expresse mandaret, adjiciens quod non
poterat amplius vacare predicta die negocio supradicto, consuluit ut
adhuc continuaretur presens terminus ad dies sequentes. Et cum ceteri
college sui predicti usque ad consummacionem misse majoris, celebrate in
ecclesia beate Marie Parisiensis, expectassent ibidem, et nullus pro
dicto ordine nec de aliis citatis comparerent coram eis, deliberaverunt
et decreverunt concorditer per eos esse expectandum adhuc sequentibus
diebus, cum nondum per antedictos archiepiscopos et episcopos, vicarios
seu officiales eorumdem, ad plenum certifficati fuissent de publicacione
dicte citationis facte et mandate in predicto regno fieri per eosdem,
nec adhuc adducti fuissent, propter inondaciones aquarum, temporis
asperitatem et alia impedimenta que occurrerant propter termini
brevitatem prefixi per eos, nisi pauci ex Templariis propinquis
Parisius, qui dicebantur se obtulisse ad defensionem ordinis memorati.
Unde presentem diem et terminum supradictis, ordini, fratribus et aliis
evocatis prefixum, de benignitate expectandos prorogaverunt usque in
crastinum hora prime, cum continuacione dierum sequentium quamdiu
placeret eisdem.--Acta fuerunt hec in predicta camera adherente aule
episcopali predicte, anno Domini millesimo trecentesimo nono, indictione
octava, die tercia supradicti mensis Februarii, in presencia
venerabilium virorum magistrorum Amisii de Aurelianis archidiaconi
Aurelianensis, Guaufredi Zalup canonici Peronensis, et mei Floriamonti
Dondedei de Mantua notarii, ac Bernardi Filioli, Hugonis Nicolai,
Guillelmi Radulphi, Bernardi Humbaldi, Johannis de Fellinis et [p. 56]
Johannis Loveti notariorum in causa predicta.
Post hec, in crastinum, scilicet die Mercurii post festum Purificationis
beate Marie, supradicti domini commissarii, archiepiscopus Narbonensis,
Baiocensis, Mimatensis et Lemovicensis episcopi, Matheus sedis
apostolice notarius, archidiaconi Tridentinus et Magalonensis, hora
prime, ad dictam aulam episcopalem convenientes et in camera propinqua
dicte aule se recipientes, examinatis rescriptivis multorum prelatorum
super publicacione secundi edicti citationis ordinis Templi, ex causis
supradictis, in continuacione facta die Martis proximo precedenti, cum
nullus compareret coram eis, et missa major in ecclesia beate Marie
celebrata esset, continuaverunt et prorogaverunt usque ad diem Jovis
sequentem hora prime.--Actum me presente et aliis notariis memoratis.
Die Jovis vero subsequenti excusavit se dominus Narbonensis quoad
predictam diem, et ceteri domini commissarii ad predictum locum
convenientes hora prime, expectato usque ad finem misse majoris, nullo
comparente, ex causis predictis, continuaverunt et prorogaverunt, ut
supra, usque in crastinum, hora prime, precipientes preposito Pictavensi
et Johanni de Jamvilla custodibus dictorum Templariorum, quod in
crastinum adducerent coram eis in eodem loco Templarios qui de diocesi
Matisconensi adducti fuisse dicebantur et se obtulisse ad defensionem
ordinis memorati.--Acta fuerunt hec in predicta camera, me absente,
presentibus omnibus aliis notariis supra proximo nominatis, excepto
Nicolao Constanciensi, ut ibidem postea retulerunt.
Die vero Veneris sequenti, sexta videlicet die mensis Februarii,
convenerunt omnes supradicti domini commissarii in eodem loco. Sed cum
dominus Narbonensis vocatus diceretur esse a predicto domino Rege,
recedens excusavit se quoad predictam diem, consenciens quod [p. 57]
omnes et singuli fratres Templi, qui dicebantur esse vel adducti fuisse
Parisius, qui dixerant se velle ordinem defendere supradictum,
adducerentur ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, et
singulariter requirerentur si volebant ordinem defendere antedictum, et
eorum responsio et nomina redigerentur in scriptis; et ita decreverunt
et deliberaverunt omnes predicti domini commissarii, post predicti
domini Narbonensis recessum, esse faciendum. Et eadem die fuerunt simul
adducti omnes infrascripti fratres ad presenciam dictorum dominorum
commissariorum, et postmodum singulariter et separatim interrogati omnes
et singuli (reliquis in una parte camere simul remanentibus, et illo qui
interrogabatur coram dictis dominis commissariis existente, et post
responsionem ad aliam cameram eunte), si volebant ordinem defendere
supradictum. Per quos fuit responsum ut sequitur:
Frater Guillelmus de Gurrisaco Eduensis diocesis respondit, quod volebat
defendere ordinem supradictum, potissime in hiis que viderat a triginta
annis citra, quibus fuerat in dicto ordine, sed non mala puncta dicti
ordinis, si qua in eo sunt, quod non credit, nec malas personas dicti
ordinis.
Frater Hugo Bossa Eduensis diocesis respondit, quod bene volebat
defendere dictum ordinem, secundum illa que sciebat et viderat in ipso
ordine, a decem annis citra, per quos in eodem steterat citra mare, sed
nolebat defendere aliqua mala puncta, si qua erant in eo.
Frater Johannes de Corbinhiaco Eduensis diocesis respondit se velle
deffendere ordinem supradictum, quia nullum malum sciebat in eo.
Supradicti vero tres erant fratres servientes.
Frater Nicolaus de Riperia presbyter, Eduensis diocesis, et frater
Stephanus de Prelomoniay, et frater Petrus de Ruciaco servientes,
Eduensis diocesis, responderunt se ordinem velle deffendere supradictum,
et frater Petrus de la Limay Lugdunensis diocesis respondit idem pro
posse suo; et erat frater serviens.
Frater Aymo de Compen Lugdunensis diocesis, et frater Poncius de [p. 58]
Mallo passu Aniciensis diocesis, et frater Clemens de Branccio Eduensis
diocesis, fratres servientes, responderunt se velle ordinem deffendere
supradictum; et frater Johannes de Cisseyo Eduensis diocesis, serviens,
idem pro posse suo.
Frater Matheus de Corbono Lingonensis, frater Hugo de Same Cricon
Eduensis, frater Johannes de Monte Belleti Matisconensis, et frater Hugo
de Buris Lingonensis diocesium, servientes, responderunt quod volebant
deffendere ordinem supradictum.
Frater Gerardus le Lorinhe Tullensis diocesis respondit, quod nolebat
ordinem deffendere supradictum, quia valde malus erat, et multa mala
puncta erant in eo.
Acta fuerunt hec in predicta camera, predictis die, etc., presentibus me
Floriamonte et aliis notariis supra proximo nominatis, excepto Nicolao
Constanciensi.
Die Sabati sequenti, septima videlicet die mensis Februarii, fuerunt
adducti in predicta camera coram dictis dominis commissariis, exceptis
dominis Lemovicensi et archidiacono Tridentino, quia nondum ibidem
venerant, insimul infrascripti Templarii, qui dicebantur fuisse adducti
de diocesi Claromontensi, videlicet fratres Andreas Jacoti, Stephanus
Labossilha, Bernardus Charnerii, Johannes de Orto, Durandus Audebertus,
Petrus de Bretona fratres servientes, Claramontensis diocesis; Petrus
Bossa presbyter, Gerardus Besso, Bertrandus Amblardi, Petrus de
Mantuhaco, Bonetus Sansauholi, Bonetus Cassagnoli, Johannes Lemosis
fratres servientes, ejusdem diocesis; Johannes de Mallamorte, Johannes
de Zelzils, Johannes de Bellafage et Gilbertus Lafon fratres servientes,
Lemovicensis diocesis. Qui omnes singulariter et segregatim interrogati
a dictis dominis commissariis, si volebant ordinem deffendere,
responderunt quod sic.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus omnibus notariis
supra proximo nominatis, me et Bernardo Filhioli exceptis, prout postea
retulerunt.
Post hec, cum predicti domini archiepiscopus Narbonensis, [p. 59]
Baiocensis et Mimatensis episcopi, vocati essent ad presenciam regiam,
excusaverunt se quoad ea que restabant agenda eadem die, rogantes
ceteros collegas eorum, quod facerent adduci coram se alios Templarios
qui de dicta diocesi Claromontensi dicebantur fuisse adducti, et quod
scirent si volebant ordinem deffendere supradictum, quia iste non erat
actus in quo omnes dicti commissarii haberent ex necessitate adesse.
Postque recessit eciam ex causa necessaria, ut dicebat, dictus dominus
Matheus de Neapoli, et fuerunt simul adducti ad presenciam dictorum
dominorum Lemovicensis episcopi et Tridentini ac Magalonensis
archidiaconorum, infrascripti fratres, scilicet fratres Guillelmus de
Cambonent Lemovicensis, Bertrandus de Sartigiis Claramontensis,
Aymericus de Capiaco Lemovicensis, Andinus de Vendaco, Petrus la
Colongna Claramontensis, Bernardus de Bort Lemovicensis, Galterus de
Massi Gelbenensis diocesium milites, Stephanus de Gardia presbiter,
Petrus de Brolio, Guillelmus de Boncino, Guillelmus de Sprimassa
Claramontensis diocesis, Bossa Coeta, Guillelmus de Podio Vignali,
Petrus de Vernogia, Guillelmus Bremaz et Girbertus la Porta Lemovicensis
diocesis. Qui omnes et singuli singulariter et separatim interrogati a
dictis dominis commissariis, si volebant dictum ordinem deffendere,
responderunt quod sic.
Actum me et omnibus notariis presentibus supra ultimo nominatis.
Die Dominica sequenti, nichil fuit actum, propter reverenciam diei.
Die Lune sequenti, que fuit nona dies mensis Februarii, fuerunt simul
adducti ad presenciam, dictorum dominorum commissariorum, absentibus
dominis Narbonensi et Baiocensi, de diocesi Senonensi fratres Jacobus de
Chamar Senonensis, Johannes de Vernosio Laudunensis, Galterus de Villers
Bissuntinensis, Johannes de Ausato Tornacensis, Jacobus de Rubeo Monte
Lingonensis diocesium, et Addam de Cathalone. Qui singulariter et
separatim requisiti a dictis dominis commissariis, an vellent [p. 60]
ordinem Templi deffendere ab hiis que sibi imponebantur, responderunt
quod sic, et erant fratres servientes.
Eadem die fuerunt simul adducti in eodem loco ad dictos dominos
commissarios, de diocesi Ambianensi fratres Nicolaus Versequi, Alinus de
Templamars, Anricus de Erdenbort, Jacobus Cohadebur, Johannes de
Vertimare, Petrus Capoins Tornacensis, Anricus de Brabancia Leodicensis,
Anricus de Platea Cameracensis, Bernardus de Castre, Arnulphus Brem
Morinensis diocesium, Philippus de Duaco Atrabatensis diocesis
servientes, et Egidius de Perbona Trajectensis diocesis presbyter.
Qui omnes sigillatim et segregatim requisiti, responderunt se velle
deffendere dictum ordinem, secundum quod fuerunt recepti in eo et sicut
eum servaverant, et pecierunt omnes sibi ministrari ecclesiastica
sacramenta tanquam bonis et fidelibus Christianis.
Eisdem die et loco fuerunt simul adducti coram dictis dominis
commissariis infrascripti, qui tenebantur capti in diocesi Parisiensi,
et sigillatim ac separatim requisiti si volebant dictum ordinem
deffendere, responderunt ut sequitur:
Fratres Oddo de Nantolio, Thericus de Valle Bellant Suessionensis
diocesis, servientes, responderunt se velle deffendere ordinem
supradictum.
Frater Vernondus de Santoni, ejusdem diocesis, serviens, respondit quod
nichil sciebat in ordine nisi bonum, et dicebat se non intelligere quid
volebat dicere: deffendere.
Frater Lambertus de Cormeles serviens, ejusdem diocesis, respondit quod
non deffenderet dictum ordinem, nec sciret, cum non sit clericus, sed si
aliquid mali sibi imponeretur, se deffenderet prout posset et sciret.
Fratres Anricus de Castellione Constanciensis, Stephanus de Sanceyo
Trecensis, P. de Mayson Vinhier Chathalonensis, Matheus de Cayneyo
Belvacensis diocesium, responderunt quod volebant ordinem deffendere
supradictum.
Frater de Britinhiaco Lingonensis diocesis dixit, quod vult [p. 61]
deffendere in quantum tangit se.
Frater Thomas de Casnay Belvacensis diocesis, serviens, respondit quod
nunquam vidit in ordine nisi bonum, quod non posset nec sciret eum
deffendere si aliquis aliquod malum diceret vel malus esset, sed se
ipsum vult deffendere.
Frater Johannes de Nigra curia Laudunensis diocesis respondit, quod vult
deffendere modis quibus melius poterit, et peciit ecclesiastica
sacramenta.
Frater Nicolaus de Maynilio Ambianensis diocesis respondit, quod vult
deffendere, et peciit ecclesiastica sacramenta.
Frater Galterus de Buris Lingonensis diocesis respondit, quod vult
deffendere, in quantum poterit.
Frater Petrus de Enapes Laudunensis diocesis dixit, quod vult deffendere
personam suam.
Eadem die fuerunt simul adducti in eodem loco ad dictos dominos
commissarios fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de
diocesi Turonensi, videlicet fratres Gerardus de Cabilone Cabilonensis
diocesis, qui ad interrogacionem et requisicionem eorumdem dominorum
commissariorum respondit, quod volebat deffendere dictum ordinem, in
quantum posset et sciret.
Guido de Tonaco Eduensis diocesis respondit, quod volebat deffendere,
quantum pertinebat ad se.
Guillelmus de sancto Leonardo Eduensis diocesis respondit, quod volebat
deffendere, in quantum posset, deberet et sciret.
Petrus de Pedagio Eduensis diocesis respondit se velle deffendere in
quantum ad se pertinet.
Gaufredus de Malomonte Turonensis diocesis respondit se velle
deffendere, in quantum ad se pertinet et de racione faciendum esset.
Petrus Trecie Turonensis diocesis respondit se velle deffendere, in
quantum ad se pertinet, cum nichil mali sciat in ordine.
Andreas Beri Briocensis diocesis respondit se velle deffendere, in
quantum ad se pertinet, et non ordinem.
Raynardus Baliani Laudunensis diocesis respondit, quod vult [p. 62]
deffendere dictum ordinem, in quantum poterit et sciet, quia nichil mali
scit in eo.
Johannes Coyfer Turonensis diocesis respondit, quod vult deffendere, in
quantum ad se pertinet, cum nichil mali sciat in ordine.
Raynandus de Bonis Bituricensis diocesis respondit se velle deffendere,
in quantum ad se pertinet, cum nichil mali sciat in dicto ordine.
Martinus de Lineriis Bituricensis diocesis respondit se velle
deffendere, in quantum posset et sciret.
Symon de Lineriis Bituricensis diocesis respondit se velle deffendere,
in quantum ad se pertinet, quia nunquam vidit nisi bonum in ordine.
Petrus Maliani Lemovicensis diocesis respondit, quod volebat deffendere,
et respondere pro ordine, in quantum ad se pertineret.
Johannes Malon Turonensis diocesis vult ordinem, ut dixit, deffendere,
quia nunquam vidit in ordine nisi bonum.
Johannes Dusseam Carnotensis diocesis dixit se velle deffendere ordinem,
quia nunquam vidit nec scit nisi bonum in eo.
Petrus Foberti Turonensis diocesis vult ordinem, ut dixit, deffendere,
sicut poterit et tenetur.
Johannes la Chara diocesis Turonensis dixit se velle ordinem deffendere,
in quantum poterit et debebit, cum reputet ordinem ipsum bonum.
Guillelmus de Blere Turonensis diocesis respondit, quod volebat ordinem
deffendere, in quantum poterit et ad eum pertinebit, quia nil mali
sciebat in eo.
Eisdem die et loco, coram dominis commissariis supradictis fuerunt
adducti de sancto Martino de Campis Parisiensi fratres Egidius curatus
de Cysimonte, presbyter, Ambianensis diocesis; Robertus Cavalerii
presbiter, curatus ecclesie sancti Johannis evangeliste, de valle Agie
Rothomagensis; Robertus de Corenflos presbiter, curatus ecclesie [p. 63]
de Brali, Ambianensis; Reynardus de Cuneriis miles, Belvacensis;
Guillelmus de Platea de Belvaco preceptor de Cysimonte; Anricus de
Conpendio Suessionensis, Bertaldus de Somerens Ambianensis, Johannes de
Bulle Noncia Belvacensis, Philippus de Manino Morinensis, Petrus le Gris
Noviomensis, Johannes de sancto Justo Belvacensis, Martinus de Marsiliis
Belvacensis, Michael Mosset Ambianensis, Petrus de Verenis Trecensis,
Decanus de Chifelli Remensis diocesium.
Qui sigillatim et separatim requisiti a dictis dominis commissariis, an
vellent ordinem Templi ab hiis que sibi imponebantur deffendere,
responderunt quod sic, et pecierunt sibi ministrari ecclesiastica
sacramenta.
Acta fuerunt hec, predictis die et loco, presentibus me Floriamonte,
Nicolo Constanciensi et aliis notariis supra proximo nominatis, hoc
salvo quod dictus Nicolaus non interfuit interrogacioni XVIII fratrum de
Senonensi et Ambianensi diocesibus adductorum.
Die Martis sequenti, que fuit decima dies dicti mensis Februarii,
fuerunt simul adducti in eodem loco ad dictos dominos commissarios,
absentibus dominis Narbonensi et Baiocensi et domino Tridentino, de
diocesi Nemausensi fratres: Albertus de Canellis miles, Aquensis;
Guillelmus de Ranco Uticensis, Jacobus Calhardi Magalonensis, Petrus de
Agusano Nemausensis, Johannes de Tribus viis Magalonensis, Poncius
Pisani Magalonensis, Petrus Gibellini Nemausensis diocesium.
Qui sigillatim et separatim requisiti a dictis dominis commissariis, an
vellent ordinem Templi defendere ab hiis que sibi imponebantur,
responderunt quod sic.
Eisdem die et loco, coram dominis commissariis antedictis et domino
archidiacono Tridentino superveniente, fuerunt adducti de diocesi
Senonensi fratres Egidius de Valencenis presbyter, Cameracensis;
Tierricus de Remis, et Johannes Borleta, Travensis diocesis; Constancius
de Biceyo Lingonensis, Anricus li Abes Laudunensis; Nicolaus de [p. 64]
Ambianis, qui respondit velle defendere, prout ordo traditus sibi fuit;
Johannes de Biersi Tornacensis, Johannes de Pruino Senonensis, Johannes
de Parisius, Bertrandus de Montinhiaco Laudunensis diocesium. Qui
sigillatim et separatim requisiti a dictis dominis commissariis, an
vellent ordinem Templi ab hiis que sibi imponebantur defendere,
responderunt quod sic. Adjecit tamen Johannes de Bersi: Pro posse. Et
pecierunt ecclesiastica sacramenta.
Eisdem die et loco, coram dominis commissariis eisdem fuerunt adducti de
Monte Leterico Parisiensis diocesis fratres Lambertus de Toysiaco
Eduensis, Johannes de sancto Remigio Suessionensis, Milo de sancto
Friachio presbyter, Meldensis; Guido de Ferreriis presbyter,
Parisiensis; Gerardus de Lingonis presbyter, Laurencius de Crenoy
Lingonensis, Johannes de Poysson Lingonensis, Radulphus du Carrel
Rothomagensis diocesium. Qui sigillatim et separatim requisiti a dictis
dominis commissariis, an vellent ordinem Templi ab hiis que sibi
imponebantur defendere, responderunt quod sic.
Eisdem die et loco, fuerunt adducti coram eisdem dominis commissariis
fratres subscripti de Templo Parisiensi, videlicet fratres Thomas de
Jemval presbyter, Ambianensis; Johannes Vomberti Ambianensis, Gerardus
de Somons Belvacensis, Marcilius de Fleyo Cenomanensis, Radulphus de
Grandi Villarii Ambianensis, Guillelmus de Mayravent Petragoricensis,
Theobaldus de Plomione Laudunensis, Guillelmus de Latigniaco Sico
Meldensis, Johannes de Osqueriis Leodiensis; Poncius de Buris presbyter,
Lingonensis; Stephanus de Turno presbyter, Parisiensis; Albertus de
Germilla Cathalanensis, Johannes de Genefle Leodiensis, Ricardus de
Caprosia Parisiensis; Johannes Braz de Fer presbyter, Ambianensis;
Johannes Vassal presbyter, curatus ecclesie de Valle Camulla,
Constanciensis; Gossoynus de Brugis Tornacensis, Johannes Dorbis
Meldensis, Guillelmus de Verrinis Silvanectensis, Orricus de Precingie
Lingonensis, Guillelmus Brioys Meldensis, Thomas dictus Cames
Belvacensis, Johannes de Noviomo, Radulphus de Pont Frenoy [p. 65]
Silvanectensis, P. de Charuto Senonensis diocesium, P. de Bononia
presbyter et procurator ordinis in curia Romana, ut dicebat; P. de
Grimenilio presbyter Belvacensis, P. de Blesis presbyter Carnotensis,
Thomas de Martinhiaco presbyter Laudunensis, Humbertus de Torbone miles
Viennensis, P. de Symeyo miles Viennensis, Robertus de Mont Boin
Senonensis, Egidius de Cantuco Senonensis, Johannes Bersi Suessionensis,
Christianus de Biceyo Lingonensis diocesium. Qui singulariter et
separatim interrogati, si volebant dictum ordinem Templi defendere,
dixerunt et responderunt quod sic.
Item, et frater P. de sancta Gressa Ambianensis diocesis, qui in habitu
laycali existens, dixit quod non fuerat in dicto ordine nisi per IIII
menses ante capcionem fratrum, et nolebat defendere ordinem supradictum.
Item, et frater J. le Gabeer Ambianensis diocesis, qui dixit quod
volebat defendere dictum ordinem pro tempore quo fuerat in eo.
Eisdem die et loco fuerunt adducti coram eisdem dominis commissariis
fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Aciis Parisiensis
diocesis, videlicet fratres Raynaldus de Pruino presbyter Senonensis,
Johannes de Mortuo Fonte presbyter Suessionensis, Johannes Ducis
Parisiensis, Matheus de Atrabato, Robertus Vavassor Ambianensis,
Guillelmus Espanbart Constanciensis, Jacobus de Rupella Bisuntinensis,
Radulphus de Grandi Villarii Ambianensis, Symon lo Reppe Tornacensis,
Gosso de Gandano Tornacensis, P. de Serra Trecensis, Johannes de Ressi
Lingonensis, Bertrandus Coquardi Ambianensis, Constancius de Brecenay
presbyter curatus ecclesie de Coleurs Senonensis, Girardus de Genefle
Leodiensis, Michael de sancto Maninio Ambianensis, Addam de Versiaco
Suessionensis, Raynaldus de Fontaynes Lingonensis, et Johannes de
Foresta dicte Lingonensis diocesium. Qui sigillatim et separatim
requisiti a dictis dominis commissariis, si volebant defendere dictum
ordinem, responderunt quod sic, et pecierunt ecclesiastica sacramenta,
et laxacionem carcerum. Acta fuerunt hec predictis die et loco, [p. 66]
presentibus me Floriamonte et aliis notariis supra proximo nominatis,
excepto Nicolao Constanciensi.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit XII dies mensis Februarii, in
eadem camera aule episcopalis, fuerunt simul adducti coram dictis
dominis commissariis, exceptis dominis Narbonensi et Baiocensi
excusatis, fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Corbolio
Parisiensis diocesis, videlicet fratres Robertus de Dormeliis presbyter
Senonensis, Johannes Canho de Rusiaco Parisiensis, Robertus le Sech de
Ambleyvilla Rothomagensis, et Robertus Flamengi Tornacensis diocesium;
ac fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de baylia de
Chaumont Senonensis diocesis, videlicet fratres Guillelmus de Buris
Lingonensis, Thericus de Saxonia miles Magdebrugensis, Arbertus de
Yengentis presbyter curatus de Ayanceriis Lingonensis, Nicolaus de
Monsamon Lingonensis, Julianus de Cuceyo presbyter Lingonensis, Johannes
de Volenis presbyter Lingonensis, Nicolaus de Sanceyo presbyter
Trecensis, Petrus de Summavera presbyter Trecensis, Aymo de Buris
Lingonensis, Johannes Lemainle Laudunensis, Guido de Acoliis
Lingonensis, Johannes de Jemvilla Cathalanensis, Evrardus de Domibus
Lingonensis, Robertus de Biceyo Lingonensis, Thomas de Charmolhis
Lingonensis, Petrus de Villa Soterra Trecensis, Guillelmus de Muciaco
Lingonensis, Thericus le Moys Lingonensis, Robertus de Moceyo Trecensis,
Petrus de Cheriaco Noviomensis, Johannes le Brecel Lingonensis, Anricus
Lalamans Maganensis[?], Stephanus de Espanheyo Lingonensis, Johannes de
Richenbort Lingonensis, Johannes de Villa Sotera Trecensis, Durandus de
Turachac Cabilonensis, Humbertus Fabri Cathalanensis, Theobaldus de
Relanco Lingonensis, Johannes Corbeo Lingonensis, Guillelmus de Foresta
Lingonensis, Oddo de Bello Camino Lingonensis, Johannes de Foresta
Lingonensis, et Nicolaus Musardi Trecensis diocesium. Qui omnes
sigillatim et separatim per se, et dictus Anricus Lalamans per
interpretem, a dictis dominis commissariis requisiti, si volebant
defendere dictum ordinem, responderunt quod sic, petentes cum [p. 67]
instancia habitus suos sibi restitui, et eis ministrari ecclesiastica
sacramenta.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte et
aliis notariis supra proximo nominatis, excepto Nicolao Constanciensi.
Postmodum die Veneris sequenti, que fuit XIII dies dicti mensis
Februarii, in dicto loco fuerunt simul adducti de sancto Dionysio
Parisiensis diocesis coram ipsis dominis comimissariis, exceptis dominis
Narbonensi et Baiocensi et archidiacono Tridentino, fratres Thomas
Morelli de Bragella presbyter curatus ecclesie de Somorens Ambianensis
diocesis, Johannes de Sivriaco Senonensis, Bricius de Buris Lingonensis,
Parisius de Buris Lingonensis, Johannes de Baro stiper Albam
Lingonensis, Jacobus Gerbe Trecensis, et Thomas Cavalier Ebroicensis
diocesium. Qui sigillatim et separatim requisiti, si volebant dictum
ordinem defendere ab hiis que sibi imponebantur, responderunt quod sic,
asserens dictus frater Johannes de Barro quod ipse fuerat questionatus
ter, et fuerat in pane et aqua duodecim septimanis, et pecierunt ipse et
frater Jacobus Gerbe predictus ecclesiastica sacramenta.
Eisdem die et loco fuerunt simul adducti coram eisdem dominis
commissariis fratres subscripti, qui adducti dicebantur de Coflant
Parisiensis diocesis, videlicet fratres Johannes de Gisiaco presbyter
Laudunensis, Jacobus de Villaribus Ducis Lingonensis, Reginaldus de
Ploysiaco Suessionensis, Robertus de Pontissera Rothomagensis, Stephanus
de Bavenas Bisuntinensis, et Baldoynus de Gisiaco Laudunensis diocesium.
Qui sigillatim et separatim interrogati a dictis dominis commissariis,
si volebant dictum ordinem deffendere ab hiis que sibi imponebantur,
responderunt quod sic.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte et
aliis notariis supra proximo nominatis.
Die Sabati sequenti, que fuit XIIII dies dicti mensis Februarii, fuerunt
simul adducti in eodem loco coram dictis dominis, Mimatensi, [p. 68]
Lemovicensi episcopis, et domino Matheo, fratres subscripti, qui adducti
fuisse dicebantur de diocesi Belvacensi, videlicet fratres Johannes de
Chames Ambianensis, et Johannes de Naris in valle presbyter Ambianensis,
et incontinenti, coram dictis dominis et archidiacono Tridentino, qui
tunc venit, fratres Guillelmus de Maynillio Abbrici presbyter
Parisiensis, Bartholomeus de Volenis Laudunensis, Johannes Fort de vin
Altisiodorensis, Dominicus de Divione Lingonensis, Henricus de Favarolis
Lingonensis, Nicolaus de Varlin Belvacensis, Philippus de Versine
Belvacensis, et Robertus de Brioys Senonensis diocesium. Qui
singulariter et separatim requisiti et interrogati a dictis dominis
commissariis, si volebant dictum ordinem defendere ab hiis que sibi
imponebantur, responderunt quod sic, dicens dictus frater J. de Chames:
Usque ad mortem.
Item, frater Adam de Inferno, cum eisdem adductus, Noviomensis diocesis,
et simili modo interrogatus, dixit quod volebat defendere dictum
ordinem, prout sibi fuit traditus et ipse eum recepit.
Eisdem die et loco fuerunt simul adducti coram eisdem dominis
commissariis fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de
Vidriaco Cathalanensis diocesis, videlicet fratres Nicolaus de Marra
presbyter curatus ecclesie de Romanis Remensis, Petrus de Sarnayo
Ambianensis, et incontinenti coram dictis dominis, et archidiacono
Magalonensi, qui tunc venit, fratres Johannes de Dormays Remensis,
Philippus de Troys Fons Trecensis, Droco de Sernayo Ambianensis,
Dominicus de Verduno, P. de Monte Coyni Meldensis, Petrus de Cathalone,
et Johannes Davise Cathalanensis diocesium. Qui sigillatim et separatim
requisiti a dictis dominis commissariis, an vellent dictum ordinem ab
hiis que sibi imponebantur defendere, responderunt quod sic, quia
nunquam in dicto ordine viderunt nisi bonum. Dixerunt tamen custodes
eorum quod frater Johannes de Manberchim, de communia istorum, remansit
infirmus ad mortem; propter quod coram eisdem dominis commissariis non
venerat.
Eisdem die et loco fuerunt simul adducti coram eisdem dominis [p. 69]
commissariis fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Tyers
Senonensis diocesis, videlicet fratres Johannes Peitavin presbyter
Belvacensis, Johannes de Brueria Tornacensis, Bertrandus de Bissi
Lingonensis, Jacobus de Saciaco Trecensis, qui dixit quod XXV fratres
dicti ordinis fuerunt mortui propter tormenta et pasciones; Laurencius
de Pruino Senonensis, Hugo de Villaribus Lingonensis, Johannes de Monte
Meliandi Parisiensis, P. de Landres Remensis, Johannes dictus de Malip
de Lauduno, Bertrandus de sancto Paulo Viennensis (qui dixit quod
nunquam confessus fuit errores dicto ordini impositos nec confitebitur,
quia verum non est, et dixit quod Deus operaretur miraculum, si corpus
Christi administraretur eis, et si acciperent simul confitentes et
diffitentes), et Petrus de Manbressis Remensis diocesium. Qui sigillatim
et separatim a dictis dominis commissariis requisiti, si volebant dictum
ordinem deffendere ab hiis que sibi imponebantur, responderunt quod sic,
et pecierunt cum instancia eis ministrare ecclesiastica sacramenta et
laxacionem carcerum.
Eisdem die et loco fuerunt simul adducti coram eisdem dominis
commissariis fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de
seneschallia Carcassonensi, videlicet fratres P. de Mossio Narbonensis,
J. Maurini Narbonensis, Raymondus de Corbes Elnensis, Guillelmus de
Nebias Narbonensis, Raymondus de Pruhanis Narbonensis, Poncius Tortossa
Nemausensis, J. Cassanhas Carcassonensis, Arnaldus de Spel Appamiensis,
Johannes Olibe Tholosane, Guillelmus de Castro Novo Carcassonensis,
Stephanus Saurini Uticensis, Johannes Amelii Carcassonensis, Raymondus
de Roianis Agatensis, Poncius Espes Biterensis, Martinus Rebol
Agatensis, Bertrandus de Moleta de Anicio, Bartholamus Andree Agatensis,
Guillelmus de Fuxo miles Appamiensis, P. de Terrasone Petragoricensis,
Bertrandus Cascavelli Agatensis, P. Stephani Agatensis, Bertrandus Aiuda
Dieu presbyter Magalonensis diocesium. Qui sigillatim et separatim
requisiti, si volebant dictum ordinem deffendere ab hiis que [p. 70]
sibi imponebantur, dixerunt quod sic, adiciens dictus P. Stephani: Pro
posse.
Item, et sex fratres subscripti cum predictis et de seneschallia
predicta adducti, videlicet fratres Gazerandus de Monte Pessato
Narbonensis, Johannes Costa Agatensis, Stephanus Trobati Biterensis,
Ger. de Fore Agula Agenensis, Dorde Jafet Biterensis, et Raymondus Finel
Aquensis diocesium, qui licet, ut dixerunt, coram domino Papa aliqua
contra se et dictum ordinem confessi fuissent, dicentes se mentitos
fuisse coram eo, et predictam confessionem revocantes, singulariter et
separatim requisiti a dictis dominis commissariis, si volebant dictum
ordinem ab hiis que sibi imponebantur defendere, dixerunt quod sic.
Eisdem die et loco fuerunt simul adducti coram dominis commissariis, qui
adducti fuisse dicebantur de diocesi Senonensi, videlicet fratres
Ancherius de Suete milles Viennensis, Anricus de Aulisi miles
Bituricensis, Laurencius de Bellna preceptor d'Espanhi Eduensis, P. de
Cormelhis Parisiensis, Johannes de Baleno Eduensis, Stephanus de
Castilho Lugdunensis, et Johannes de Hanonia Cameracensis diocesium. Qui
sigillatim et separatim requisiti a dictis dominis commissariis, si
volebant defendere dictum ordinem ab hiis que sibi imponebantur,
dixerunt quod volebant deliberare cum Magistro ordinis.
Item, et alii subscripti cum predictis et de eadem diocesi adducti, qui
sigillatim et separatim requisiti a dictis dominis commissariis, si
volebant dictum ordinem ab hiis que sibi imponebantur defendere,
responderunt ut sequitur. Fratres P. de Cortemple Lingonensis, Andreas
de Buris Lingonensis, Johannes de Terra Enfondree Lingonensis, Guido de
Nici Lingonensis, P. de Relanpont Lingonensis, P. de Corbon Lingonensis,
Johannes de Niciaco Lingonensis, Galterus de Capella Cabilonensis,
Martinus de Monte Moreti Lingonensis, Petrus de Lavine Lingonensis,
Robertus de Cormelhiis Parisius, et Parisetus de Buris Lingonensis
diocesium, et Jacobus de Grecis. Responderunt et dixerunt (separatim, ut
dictum est, interrogati) quod volebant dictum ordinem deffendere [p. 71]
pro posse suo.
G. de Belna Eduensis, Stephanus de Volenis Lingonensis, Johannes Rumprey
Lingonensis, Jacobus de Lavine Lingonensis diocesium, singulariter et
separatim requisiti, dixerunt se velle deffendere ordinem supradictum.
Radulphus de Ganduhon Lingonensis diocesis eodem modo requisitus, dixit
quod volebat dictum ordinem deffendere, cum consilio Magistri. Petrus de
sancto Manierro Viennensis diocesis similiter requisitus, dixit quod
vellet defendere dictum ordinem, si posset, et peciit consilium
Magistri. P. Picardi Lingonensis diocesis requisitus, peciit consilium
Magistri. Johannes Lapercha Lingonensis diocesis similiter requisitus,
petiit consilium magistrorum suorum. Johannes de Cochiaco Lingonensis
diocesis similiter requisitus, peciit consilium magistrorum suorum, et
exhibuit quamdam litteram, que videbatur clausa fuisse sub duobus
sigillis, quorum tamen caracteres non apparebant, quam litteram tradidit
Johannes Supini clericus predictis fratribus et pluribus aliis qui erant
simul tunc temporis Senonis, quando dominus episcopus Aurelianensis
venit ibidem pro examinandis eisdem, prout dixit frater Laurencius de
Belna suprascriptus, cujus littere tenor talis est:
Philipe de Voet prevost de l'eglese de Poytes, et Johan de Jemville
huisser d'armes nostre segnor le Roy, deputez sus l'ordenance de la
garde des Templers es provinces de Sens, de Roem et de Rems, à nostre
amez frere Lorent de Biame, jadis commandaur de Apuli, et aus autres
freres qui sont en prison de Sans, salut et amor. Savoir vous faisons
que nous avons procuré que li Roys nostre siere vous envoie à l'evesche
d'Orleans pour vous reconcilier. Si vous requirens et prions que vous en
la bone confession que nos vous lassames, vous tenez si devotamant et si
gransemant envers le dit evescheve d'Orliens que il n'aie cause de dire
que par vous nous l'aiens fait travalier ne fait entandre mençonge; nous
vous somons Joan Chapini nostre amé clerc, au quel vous voilhet creire
de part nous de ce que il vous dira, le quel en leu de nous vos
anvoiens. Et sachez que nostre pere le Pape a mandé que tuit cil [p. 72]
qui auront fayt confessions devant los quizitor, ses anvouez, qui ou
cele confession ne veudoent perseveres, que ilz seront mis à damnazion
et destruit ou feu. Nos avons commandé au dit Johan que il vous mit à
vous les covenables cameres, tant que nous serons à vous, où nos serons
brevement, si Diu plet, et fessons alé, se ne fust pour avere grant
besogne où li Rois envoie sue [?] soit garde de nous.
Dictus vero prepositus, vocatus ibidem per dictos dominos commissarios,
ostensa sibi dicta littera, et per eum visa et diligenter inspecta,
dixit quod ipse non credebat misisse dictam litteram, nec sciebat si
sigillo suo sigillata fuerat, nam clericus suus aliquociens tenebat
sigillum suum, nunquam tamen de mandato vel consensu suo sigillata
fuerat, sicut dixit, asserens quod ipse nec per se nec per nuncium nec
per litteram nec alias unquam induxit aliquem fratrem dicti ordinis nec
dixit alicui quod diceret nisi veritatem puram, volens quod istud a
dictis fratribus peteretur. Prefati vero Johannes de Cochiaco et
Laurencius de Belna dixerunt ibidem quod dictus prepositus nunquam eis
dixerat quod dicerent nisi bonum et veritatem.
Item, Guillelmus Chalim Eduensis diocesis cum predictis adductus et
similiter requisitus, si volebat dictum ordinem defendere, peciit
consilium magistrorum; Johannes de Cormeliis Parisiensis diocesis peciit
consilium magistrorum, qui sciunt bene quod est, ut dixit. Lambertus de
Cormeliis, ejusdem diocesis Parisiensis, peciit eciam consilium
magistrorum. Stephanus de Buris Lingonensis diocesis similiter
requisitus, dixit quod volebat defendere dictum ordinem in bona racione;
et Parisetus de Vollenis Lingonensis diocesis similiter requisitus,
dixit quod volebat dictum ordinem defendere pro posse suo et ut probous
homo.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei, Bernardo Filholi, Guillelmo Radulphi, Bernardo Humbaldi,
Hugo[ne] Nicolai, Johanne Loveti et Johanne de Fellinis notariis
suprascriptis.
Item, die Lune sequenti, que fuit sexta decima dies mensis [p. 73]
Februarii, fuerunt adducti in loco predicto coram dictis dominis
commissariis, domino Narbonensi excepto et se excusante, fratres
subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de castro divi Martini
Meldensis diocesis, videlicet fratres Guillelmus de Sornayo miles
Pictavensis, Droco de Viveriis Suessionensis, Johannes de Septem
Montibus presbyter Suessionensis, Millo de Charni presbyter Lingonensis,
Johannes de Villaribus Suessionensis, Guillelmus de Crava Rothomagensis,
Jacobus de Calido Furno Meldensis, Christianus de Chameri Laudunensis,
Petrus de Breella Belvacensis, Thomas de Rochacueria Ambianensis,
Guillelmus de Putolis Parisiensis, Lambertus de Romana curia Remensis,
Gervasius de Fellinis Carnotensis, Gervasius de Falesia Sagiensis
diocesium. Qui singulariter et separatim interrogati, si volebant dictum
ordinem defendere, responderunt quod sic. Acta fuerunt hec predictis die
et loco, presentibus me Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra
proximo nominatis.
Die Martis sequenti, que fuit decima septima dies mensis Februarii,
fuerunt adducti in capella predicta, coram dictis dominis commissariis,
exceptis dominis Narbonensi et Baiocensi et [..?] se excusantibus,
quatuor fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de diocesi
Auxitana, videlicet frater Ademarus de Sparros miles Tarvensis diocesis,
Raymondus de Gladio presbyter Carturcensis, Johannes de Valle Gelosa
presbyter Petragoricensis, et Raymondus Guillelmi Auxitane diocesium.
Qui singulariter et separatim interrogati, si volebant dictum ordinem
defendere, responderunt ut sequitur. Dictus frater Ademarus dixit et
respondit quod volebat dictum ordinem defendere, licet, ut dicebat,
confessus fuisset coram domino Papa, asserens se mentitum fuisse coram
eo. Raymondus de Gladio et Raymondus Guillelmi dixerunt et responderunt
quod volebant dictum ordinem defendere. Johannes de Valle Gelosa dixit
et respondit quod volebat dictum ordinem defendere, licet adductus
fuerit coram domino Papa, coram quo nichil fuit confessus, ut [p. 74]
dixit, contra ordinem.
Eisdem die et loco fuerunt adducti coram eisdem dominis commissariis et
domino Baiocensi episcopo fratres subscripti, qui adducti fuisse
dicebantur de Tholosanis. Qui singulariter et separatim interrogati, si
volebant dictum ordinem defendere, responderunt ut sequitur. Frater
Guillelmus Alberti Ruthenensis diocesis dixit quod vult dictum ordinem
defendere quantum vidit; sed dicit quod ipse fuerat receptus in ordine
per undecim dies solum ante capcionem fratrum. Requisitus si volebat
absolvi, dixit quod non, nisi sicut dominus Papa ordinabit.
Frater Guillelmus Radulphi Tholosane, Raymondus Bernardi Convenarum,
Bernardus Castri Ruthenensis, Guillelmus de Cardalhaco Convenarum, et
Guillelmus de Scorralha Tholosane diocesium, dixerunt et responderunt
quod volebant dictum ordinem defendere, et pecierunt ecclesiastica
sacramenta.
Eisdem die et loco fuerunt adducti coram eisdem dominis commissariis
fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Crepricordio
Meldensis diocesis, videlicet fratres Johannes de Vallellent
Suessionensis, Jacobus de Cormele Suessionensis, Johannes de Chamino
Ebroicensis, Philippus Gafel Noviomensis, Nicolaus de Serra Trecensis,
Lambertus Flamengi Laudunensis, Fulco de Trecis, Matheus de Gresson
Essart Belvacensis, Clemens de Grande Villarii Ambianensis, Arnulphus le
Franceys Senonensis, Johannes Bochier Ambianensis, Andreas Mederarii
Ambianensis, Johannes Pernet presbyter Belvacensis, Robertus de Rembaldi
Valle Morinensis, Petrus de sancto Justo Belvacensis, Guillelmus Fabri
Belvacensis, Egidius de Lana Curia Ambianensis, et Petrus de Latigniaco
Noviomensis diocesium. Qui singulariter et separatim interrogati, si
volebant dictum ordinem defendere, dixerunt et responderunt quod sic, et
pecierunt ecclesiastica sacramenta.
Eisdem die et loco fuerunt adducti coram eisdem dominis commissariis
fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Tholosanis, [p. 75]
videlicet fratres Raymondus Guillelmi miles Convenarum, Guillelmus de
Cararco miles Caturcensis, Bernardus de Bevella Ruthenensis, Petrus de
Malhaco Tholosane, Petrus Pagessii Convenarum, Hugo Golsa Albiensis, et
Bernardus de Vado presbyter Albiensis diocesium. Qui singulariter et
separatim interrogati, si volebant dictum ordinem defendere, dixerunt et
responderunt quod sic. Et pecierunt ecclesiastica sacramenta et
allevacionem carcerum, et dixit dietus Bernardus de Vado quod in tantum
tortus et questionatus fuerat et tamdiu tentus ad ignem quod carnes
talorum suorum combuste et ossa talorum infra paucos dies ceciderunt
eidem, ostendens duo ossa que dicebat illa esse que ceciderant de talis.
Item, eisdem die et loco fuerunt adducti coram eisdem dominis
commissariis (excepto domino archidiacono Magalonensi, qui jam, quoad ea
que dicta die restabant agenda, se excusavit) fratres subscripti, qui
adducti fuisse dicebantur de Pictavia, videlicet fratres Iterius de
Lombihacho miles Lemovicensis, Petrus de Lonihis Remensis, Guillelmus de
Sanzeto Lemovicensis, Helias Aymerici Lemovicensis, Galterus de Pincon
Cameracensis, Aymericus Boeti Engolismensis, Guillelmus Vigerii
Engolismensis, Matheus de Alveto Cameracensis, Petrus de Rupe
Turonensis, Matheus de Stagno Turonensis, Helias de Chalhistrat
presbyter curatus ecclesie de Relhatus Lemovicensis, Guillelmus Barbot
Pictavensis, Raynardus de Bondis Parisiensis diocesium. Qui singulariter
et separatim interrogati, si volebant dictum ordinem deffendere,
dixerunt et responderunt quod sic.
Item, frater Humbertus de Reffiet Pictavensis diocesis, qui eodem modo
interrogatus, respondit quod pauper homo est et non intendit defendere
dictum ordinem, sed habebit ratum illud quod Magister ordinis faciet.
Item, et alii fratres subscripti cum aliis predictis de Pictavia, ut
dicebatur, adducti. Qui singulariter et separatim interrogati, si
volebant dictum ordinem defendere, responderunt ut sequitur.
Frater Audebertus de Porta Pictavensis diocesis querit consilium
Magistri, sub cujus obediencia est.
Frater Johannes Bochandi Pictavensis diocesis respondit et dixit [p. 76]
quod pauper homo est et non posset defendere, sed erit contentus de hoc
quod Magister faciet.
Frater Thomas de Camino Rothomagensis diocesis respondit quod pauper
homo est et non posset defendere, sed defendat Magister, si vult, quia
de hoc quod ipse faciet est contentus.
Frater Johannes le Bergonhons Lingonensis diocesis, in habitu laycali
existens, dixit quod non vult defendere dictum ordinem, quia, antequam
Templarii essent capti, apostitaverat bene per annum, propter quamdam
mulierem.
Frater Laurencius Bacizin Pictavensis diocesis dixit quod libenter
defenderet dictum ordinem, si posset, sed non habet unde, propter quod
relinquit defensioni superiorum suorum.
Frater Guido de Gorso Lemovicensis diocesis dixit quod libenter
defenderet, si posset, sed non habet de quo, et relinquit defensioni
Magistri.
Frater Johannes de Anonia Cameracensis diocesis dixit quod vult
defendere suo posse.
Frater Stephanus de Lamon Lemovicensis diocesis dixit quod non potest
defendere quamdiu est captus, sed si esset liber, defenderet suo posse.
Frater P. Raynardi Pictavensis diocesis relinquit defensioni Magistri.
Frater Guillelmus Bonamor Caturcensis diocesis relinquit defensioni
majorum ordinis.
Frater Johannes de Bisonio Bituricensis diocesis dixit quod vult
defendere suo posse.
Frater Stephanus Anglici Pictavensis diocesis relinquit defensioni
Magistri ordinis, quia tempore capcionis fratrum non fuerat in dicto
ordine nisi per duos annos.
Frater Aymericus Chamerlent Lemovicensis diocesis dixit quod non vult
defendere, imo vult stare confessioni facte per eum coram domino Pape.
Fratres Stephanus Quintini Pictavensis, et Gerardus de la [p. 77]
Terlanderia Engolismensis diocesium, dixerunt quod volebant dictum
ordinem defendere pro posse suo.
Frater Iterius de Breveza Lemovicensis diocesis relinquit defensioni
majorum.
Item, eisdem die et loco fuerunt adducti coram eisdem dominis
commissariis fratres suscripti, qui adducti fuisse dicebantur de
Crespino Silvanectensis diocesis, qui singulariter et separatim
interrogati, si volebant dictum ordinem defendere, responderunt ut
sequitur:
Frater Radulphus de Taverniacho Parisiensis diocesis dixit quod vult
defendere usque ad finem.
Fratres Reginaldus de Parisius presbyter, Matheus de Tabulla
Belvacensis, et Nicolaus de Compendio Suessionensis diocesium, dixerunt
quod volunt dictum ordinem defendere usque ad mortem.
Fratres Helias de Gostro Meldensis, Johannes de Oratorio Suessionensis,
P. de sancto Lupo Parisiensis, et Bonio de Volenis Lingonensis
diocesium, dixerunt quod volunt dictum ordinem defendere. Acta fuerunt
hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte Dondedei et aliis
notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit XVIII dies mensis Februarii,
fuerunt adducti de Templo Parisiensi, coram dictis dominis commissariis,
dominis Narbonensi archiepiscopo et Baiocensi exceptis, fratres
subscripti, qui singulariter et separatim interrogati, si volebant
dictum ordinem defendere, responderunt ut sequitur:
Frater Raynardus de Tremblaio presbyter Parisiensis diocesis, qui alias
pro primo edicto fuerat coram dictis dominis commissariis, dixit quod si
esset extra carcerem et haberet de quo, libenter defenderet, et hoc
protestabatur.
Frater P. de Fontanis Ambianensis dixit quod non vult defendere, quia
non fuerat in ordine nisi per V septimanas, et petit quod possit exire
ordinem.
Frater Fulco de Duno Remensis diocesis dixit quod non vult [p. 78]
defendere, quia non fuerat in ordine nisi per mensem et duos dies, et
petit quod relaxetur, et quod possit exire ordinem supradictum.
Frater Petrus de Varmerivilla Remensis diocesis dixit quod non vult
defendere, quia non fuit in ordine nisi per mensem minus duobus diebus,
et petit sibi dari licenciam recedendi ab ordine.
Frater Nicolaus de Ancinimonte Cathalanensis diocesis dixit quod non
vult defendere, quia non fuerat in ordine nisi per tres menses, et petit
sibi dari licenciam recedendi ab ordine.
Frater Johannes de Turno Parisiensis diocesis dixit quod vult defendere
dictum ordinem.
Frater Raynerius de Larchant Senonensis diocesis, qui alias fuerat coram
dictis dominis commissariis pro primo edicto, dixit quod vult defendere
pro posse.
Frater Radulphus de Salicibus Laudunensis diocesis, qui alias fuerat
coram dictis dominis commissariis post primum edictum, dixit quod vult
deffendere pro posse.
Frater Nicolaus de Trecis dixit quod vult deffendere.
Frater Symon de Cormicia Remensis diocesis dixit quod vult defendere pro
posse, cum auxilio fratrum.
Frater Guillelmus de Gisiaco Bisuntinensis diocesis dixit quod vult
defendere omni bono modo quo poterit.
Frater Johannes de Ellemosina Parisiensis diocesis dixit quod vult
deffendere cum auxilio fratrum, si esset liber a carcere, sicut erat
tempore capcionis.
Frater Stephanus de Pruino Senonensis diocesis, qui alias fuerat coram
dictis dominis commissariis, dixit quod vult deffendere dictum ordinem
quatenus fuit sibi traditus, et si esset extra prisionem.
Fratres Gerardus de Monachi Villa Autisiodorensis, et Guillelmus
Espaulart Lingonensis diocesium, dixerunt quod volunt defendere dictum
ordinem.
Frater Guido de Latigniaco Sicco Meldensis diocesis requisivit [p. 79]
se reduci in statu in quo erat tempore capcionis, et tunc defenderet
dictum ordinem, ut dixit, tanquam bonum et justum.
Frater Tossanz de Lanchivilla Belvacensis diocesis dixit quod vult
defendere cum adjutorio fratrum.
Frater Guillelmus Ardoyni Aurelianensis diocesis dixit quod vult
defendere pro posse, cum auxilio fratrum.
Frater Johannes de Cormella Suessionensis diocesis requisivit se reduci
in statu quo erat tempore capcionis, et tunc defenderet pro posse, cum
auxilio fratrum.
Frater Petrus de Sarcellis clericus Parisiensis diocesis dixit se esse
pauperem, et si esset in statu quo erat tempore capcionis, ipse libenter
defenderet dictum ordinem, ut dixit.
Frater P. Picardi de Buris Lingonensis diocesis petit quod ponatur extra
carcerem, et tunc defenderet dictum ordinem cum adjutorio aliorum
fratrum.
Frater Johannes de Ponte Episcopi Noviomensis diocesis dixit quod si
esset in statu quo erat tempore capcionis sue, libenter defenderet
dictum ordinem, sed captus et in paupertate in quo est, non potest.
Frater Thomas Quintini Baiocensis diocesis dixit quod vult defendere
dictum ordinem; et pecierunt isti prenominati ecclesiastica sacramenta.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit XIX dies mensis Februarii,
fuerunt adducti de dicto Templo Parisiensi coram dictis dominis
commissariis, dominis Narbonensi et Baiocensi exceptis, fratres
subscripti, qui singulariter et separatim interrogati, si volebant
dictum ordinem defendere, responderunt ut sequitur:
Frater Robertus de Mella Laudunensis diocesis dixit quod non vult
defendere nisi personam suam tantum.
Frater Ponzardus de Gisiaco Laudunensis diocesis, qui alias [p. 80]
fuerat coram dictis dominis commissariis, dixit quod vult juvare ad
defensionem dicti ordinis pro posse suo.
Frater P. de Bocli miles Noviomensis diocesis dixit quod vult defendere,
quantum ad ipsum pertinet.
Frater Matheus de Gisiaco miles Belvacensis diocesis dixit quod non vult
defendere dictum ordinem, quia non vidit aliquem Templarium recipi nisi
se ipsum.
Frater Johannes de Primeyo miles Carnotensis diocesis dixit quod non
fuerat in ordine ante captionem eorum, nisi per IIII menses vel per V,
ac non vult defendere, sed petit licenciam exeundi.
Frater Poncius de Bono Opere Lingonensis diocesis dixit quod si esset
extra prisionem, ipse libenter defenderet pro posse.
Frater Johannes de Torta Villa Senonensis diocesis dixit quod vult
defendere.
Frater Theobaldus de Basimonte Carnotensis diocesis dixit quod si esset
extra carcerem et haberet de bonis Templi, ipse defenderet.
Frater Philippus de Villa Serva Noviomensis diocesis dixit quod si esset
extra carcerem et haberet bona Templi, ipse defenderet libenter.
Frater P. de Geans Remensis diocesis dixit et respondit idem quod
proximo precedens.
Frater Johannes de Cella Laudunensis diocesis dixit quod libenter
defenderet, si posset et haberet unde.
Frater Jacobus de Vergiis Meldensis diocesis dixit quod libenter
defendere vult pro posse, et si aliquid dixerit contrarium, mentitus
est.
Fratres Nicolaus de Gella Laudunensis, et Aymo de Barbona Trecensis
diocesium, dixerunt quod volunt defendere dictum ordinem pro posse suo.
Frater Guillelmus Bocella Ebroicensis diocesis dixit quod vult
defendere, et si aliud dixit, mentitus est per gulam.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me [p. 81]
Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit vicessima dies mensis
Februarii, convenerunt in camera adherente dicte aule episcopali
predicti omnes domini commissarii. Et predictus frater Ponzardus,
iterato veniens coram eis, dixit se velle defendere dictum ordinem, et
protestatus fuit de racionibus suis, loco et tempore proponendis.
Item et prefatus frater G. de Caus miles Ruthenensis diocesis coram
dictis dominis commissariis ante omnia protestatur, quod per ea que
dicet seu proponet coram dominis commissariis supradictis, non intendit
aliquid erroneum sustinere, nec facere nec dicere aliqua que possent
esse vel deberent contra ecclesiam Romanam, nec contra dominum nostrum
Papam, nec contra dominum nostrum Regem Francorum seu eorum curias, sed
ad excusacionem et conservacionem juris sibi competentis vel
competituri, dixit ea que sequuntur, et proposuit quod citacio seu
interrogacio facta in citacione est penitus, quoad ipsum, inutilis et
inanis, nec ipse posset facere responsionem aliquam dicte citacioni seu
interrogacioni, nisi inutilem et inanem, et quod nullum sortiretur
effectum, quia posito sine prejudicio quod ipse vellet dicere se velle
defendere religionem Templi, velle suum nullum esset, quia illud quod
deberet procedere ex mero sue voluntatis arbitrio, non posset compleri
in statu in quo ipse est, pro eo quod est captus, et incarceratus et in
prisione firmata detentus, et bonis Templi penitus spoliatus et
denudatus. Unde dixit se non posse habere libertatem neque facultatem
prosequendi racione predicta, quia non est dominus sui ipsius; sed, si
esset liberatus et restitutus ad predicta bona, libenter per viam juris
procederet coram eisdem dominis commissariis, si placeret summo
Pontifici et domino nostro Regi, et tantum responderet, sine offensa
eorum, quod de jure sufficere deberet, taliter quod propter deffectum
suum religio Templi nullum pateretur detrimentum.
Tamen protestatur de omnibus suis racionibus, defensionibus, [p. 82]
excepcionibus et excusacionibus suis suo loco et tempore proponendis, et
in omnibus de jure suo.
Ad que dicti domini commissarii responderunt quod non habebant
potestatem liberandi eumdem a carcere, sed solum habebant potestatem
inquirendi contra totum ordinem Templi, et obtulerunt ei quod,
quocienscumque voluerit venire coram eis, ipsi facient eum adduci ad
presenciam eorumdem et ipsum libenter audient et benigne.
Post hec, ibidem veniens frater Radulphus de Gisiacho receptor in
Campanea coram dictis dominis commissariis protestatus fuit, quod ipse
nichil vult nec intendit dicere contra dominum nostrum summum
pontificem, vel ecclesiam, vel Regem Francorum, liberos seu fratres
suos; tamen dixit quod, si predicti domini commissarii vellent ipsum
restituere pristine libertati, et ponere omnino extra omnem prisionem,
et restituere sibi omnia bona Templi que tenebat tempore quo fuit
captus, ipse offerebat se paratum venire coram eis, quocienscunque
mandarent ei; et insuper protestatur quod omnes raciones, et
allegaciones ac excusaciones sint sibi salve, loco et tempore
opportunis.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit XXIII dies mensis Februarii,
convenerunt in capella dicte aule adherenti dicti domini Narbonensis et
Lemovicensis, Matheus, Tridentinus et Magalonensis archidiaconi; et
fuerunt ibidem coram eis adducti fratres subscripti, qui adducti fuisse
dicebantur de Moysiaco Caturcensis diocesis: videlicet fratres Hugo de
Calvioni miles Ruthenensis, P. de Telheto presbyter Lemovicensis, P. de
Castanherio Agenensis, Arnaldus de Portello Aquensis, Sichardus Alberti
de Tholosa, et Durandus de Viveriis Lectorane diocesium. Qui
singulariter et separatim interrogati, si volebant dictum ordinem
defendere, responderunt quod sic.
Item, eisdem die et loco, jam veniente domino Mimatensi, et [p. 83]
recedente et se excusante domino Narbonensi, fuerunt adducti coram
dictis dominis commissariis ibi presentibus et remanentibus, fratres
subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Trapis Parisiensis
diocesis. Qui singulariter et separatim interrogati, si volebant dictum
ordinem defendere, responderunt ut sequitur:
Frater P. de Acies Noviomensis diocesis dixit quod vult defendere dictum
ordinem, et tamen, ut dixit, non fuerat in ordine ante capcionem eorum
nisi per quatuordecim menses.
Frater P. Prepositi Atrabatensis diocesis dixit quod vult defendere
dictum ordinem pro posse, et requisivit ecclesiastica sacramenta.
Fratres Galterus de Villa Savir Suessionensis, P. de Caemi Noviomensis,
Lucas de Servoy Ambianensis, Radulphus de Fremio ejusdem Ambianensis, et
Petrus de Turno Parisiensis diocesium, dixerunt quod volunt dictum
ordinem defendere.
Frater Johannes de Rizavalle Ambianensis diocesis dixit quod vult
defendere, dicens quod non fuerat in dicto ordine ante capcionem eorum
nisi per dimedium annum.
Fratres Oddo le Culheret Ambianensis, Hugo de Alchiaco ejusdem
Ambianensis, et Rogerius de Mosselhas Belvacensis diocesium, dixerunt
quod volunt dictum ordinem defendere pro posse.
Frater Nicolaus de Boncelo Belvacensis diocesis dixit quod ante
capcionem eorum non fuerat in dicto ordine nisi per duos menses, et ideo
nichil scit dicere, et petit licenciam et vellet libenter intrare aliam
religionem, pro salute anime sue.
Frater Johannes de Campaneis Morinensis diocesis dixit quod vult
defendere dictum ordinem, et petit ecclesiastica sacramenta.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei, et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Mercurii sequenti, in crastinum sancti Mathie apostoli,
que fuit XXV dies mensis Februarii, convenerunt in predicta camera
adherente dicte aule episcopali prefati domini Mimatensis et [p. 84]
Lemovicensis episcopi, Matheus, et Tridentinus ac Magalonensis
archidiaconi, et fuerunt ibidem adducti coram eis insimul fratres
subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Jamvilla Aurelianensis
diocesis: videlicet fratres Dionisius Nepotis presbyter curatus de
Errivilla Carnotensis diocesis, Arnulphus deu Porche Carnotensis, P. de
Grisi Parisiensis, Stephanus de Compendio Suessionensis, Robertus de
Nangivilla Senonensis, Matheus de Carnella Parisiensis, Guillelmus de
Roynayo presbyter Lexoviensis, Petrus de Choyneyo Carnotensis, Arnulphus
de Domnon Parisiensis, Stephanus Licon Carnotensis, P. de Belineys
Aurelianensis, Symon de Floriaco en Bieyra Senonensis, Guillelmus de
Stampis Senonensis, Johannes de Maynillio Albrici Parisiensis, Guido de
Maynillio Albrici Parisiensis, Radulphus de Galeto Ambianensis,
Guaufredus de Sanctis Carnotensis, Symon de Feritate Carnotensis,
Girardus Boileve Aurelianensis, Oddo de Garinuhi Ambianensis, et
Guillelmus de Guilherval Carnotensis diocesium. Qui singulariter et
separatim interrogati, si volebant dictum ordinem defendere,
responderunt quod sic; eciam dicti Dionisius Nepotis et Arnulphus deu
Porche, usque ad mortem, ut dixerunt; et pecierunt omnes isti
ecclesiastica sacramenta.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit XXVI dies dicti mensis Februarii,
convenerunt in eadem camera prefati domini Mimatensis et Lemovicensis
episcopi, Matheus, et archidiaconus Tridentinus; et fuerunt ibidem
adducti coram eis insimul fratres subscripti, qui adducti fuisse
dicebantur de Gizorcio Rothomagensis diocesis. Qui singulariter et
separatim interrogati, si volebant dictum ordinem defendere,
responderunt singulariter ut sequitur: fratres Enricus Zelot presbyter
Tulensis, Robertus de Monsterolio presbyter Suessionensis, et P. de
Dampno Martino presbyter Parisiensis diocesium, responderunt se [p. 85]
velle deffendere dictum ordinem; adjiciens dictus Robertus, pro posse
suo. Et conveniente dicto domino Magalonensi archidiacono cum aliis
predictis dominis commissariis, fratres subscripti, cum aliis predictis
omnibus adducti, et interrogati ut supra, responderunt ut sequitur:
Frater Guaufredus de Sornayo miles Aurelianensis diocesis respondit quod
vult deffendere dictum ordinem quantum ad se, asserens quod dictus ordo
non est talis sicut imponitur ei.
Fratres P. Bons miles Bitericensis, Ancellus de Rocheria miles
Cathalanensis, Galterus de Bullens miles Ambianensis, Enardus de
Valdencia miles Treverensis, Guillelmus de Conde Carnotensis, Guillelmus
de Roy Suessionensis, Thomas de Luier Remensis, et Richardus de
Marselhie Ebroicensis diocesium responderunt quod volunt dictum ordinem
deffendere, adjiciens dictus Richardus quia volebat salvare animam suam.
Frater Robertus de Sornayo Ambianensis diocesis respondit quod omni
tempore voluit et vult dictum ordinem deffendere.
Frater Guaufredus de Cera Laudunensis diocesis respondit quod vult
defendere.
Frater Robertus de Hermenoville Silvanectensis diocesis respondit quod
vult defendere, de toto posse suo. Frater Nicolaus de Lanhivilla
Belvacensis diocesis respondit quod vult defendere, pro posse.
Item fratres Renaudus de Landevilla Senonensis, Guillelmus de Anucuilio
Bajocensis, Ricardus Leopardi Bajocensis, Petrus de Chableis
Lingonensis, Robertus de Charinis Lingonensis, Stephanus de Novocastello
Rothomagensis, Richardus Berlengue Rothomagensis, Nicolaus de Puteolis
Parisiensis, Johannes de Cormelhes Parisiensis, Stephanus Romanha
Remensis, Egidius de Euereyo Remensis, Michael de Fleys Ambianensis,
Arnulphus de Fontanis Ambianensis, Guillelmus Eynardi Bituricensis,
Robertus Burgundi de Bituris, Guillelmus de Cormelano Bajocensis,
Johannes de Amblevilla Rothomagensis, Guido de Panaia Rothomagensis, P.
de Villers Parisiensis, Johannes de la Verce Belvacensis, Johannes
Dorges Lingonensis, Johannes Barbona Trecensis, Guillelmus de [p. 86]
Berines Carnotensis, Johannes Palho Parisiensis, P. de Arbleyo
Parisiensis, Johannes de domo Dei au Moyne Meldensis, P. de Clargor
Lemovicensis, Thomas de Trecis Civitatensis, Lambertus de Vercura
Lingonensis, Lambertus de Gorion Bisuntinensis, Droco de Capriaco
Senonensis, Anricus des Recors Ebroicensis, Robertus de Grandi Villarii
Ambianensis, Oddo de Latiniaco Sico Meldensis, Radulphus de Perosello
Ambianensis, Egidius de Parvane Suessionensis, Stephanus Domont
Parisiensis, Gilanus Toe Bajocensis, Guaufredus Cruci Bajocensis,
Matheus Renaudi Ebroicensis, Audinus Anglici Ebroicensis, et
Christophorus de Locaveris Ebroicensis diocesium responderunt quod
volunt dictum ordinem defendere. Dixerunt tamen dicti Arnulphus de
Fontanis, Johannes de Amblevilla, Guillelmus de Bernies, Droco de
Capriaco et Oddo de Latiniaco Sico, pro posse suo, et pecierunt dicti
Guillelmus de Arnullo, P. de Chambleis, Stephanus de Romanha, P. de
Villers, Robertus de Grandi Villarii, Guaufredus Cruci, Matheus Renaudi,
et Audinus Anglici, ecclesiastica sacramenta.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit penultima dies mensis
Februarii, convenerunt in predicta capella adherente dicte aule
episcopali prefati dicti domini commissarii, excepto et se excusante
quoad hodiernam diem prefato domino Lemovicensi episcopo, et absente
domino Bajocensi; et fuerunt adducti coram eis ibidem insimul fratres
subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Vernone Rothomagensis
diocesis, videlicet fratres Johannes Botella presbyter de Parisius,
Jacobus de Priveri Ebroicensis, Radulphus de Compendio Suessionensis
diocesium (et tunc veniente domino Bajocensi coram ipso et aliis
predictis dominis commissariis), fratres Johannes de Pelles Carnotensis,
Petrus de Compendio Suessionensis, Johannes Deysimonce Ambianensis,
Johannes Lomone Constanciensis, Johannes de Franville [p. 87]
Rothomagensis, Guillelmus de Boysimont Rothomagensis, P. de Anisiaco
Laudunensis, Johannes Briart Cameracensis, Nicolaus Legan
Constanciensis, et Johannes Ganerii alias dictus Anucupe Sagiensis
diocesium. Qui omnes singulariter et separatim interrogati, si volebant
dictum ordinem defendere, responderunt quod sic.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte et
aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit II dies mensis Marcii, convenerunt
omnes septem domini commissarii predicti in quadam parva camera dicte
aule adherente; et fuerunt adducti coram eis, de domo predicta Templi
Parisiensis, fratres subscripti, qui singulariter requisiti, si volebant
dictum ordinem defendere, responderunt ut sequitur:
Frater Johannes de Turno Parisiensis diocesis thesaurarius Templi
respondit quod in statu et puncto in quo est, non potest dictum ordinem
defendere nec vult.
Frater Guillelmus de Arteblayo Parisiensis diocesis olim hellemosinarius
domini Regis, dixit quod non se offert nec vult offerre deffensioni
dicti ordinis.
Frater Philippus Agate Ebroicensis diocesis dixit quod non potest nec
vult defendere.
Frater Baudoynus de sancto Justo Belvacensis diocesis dixit quod non
vult defendere.
Frater Jacobus de Molayo miles, Magister magnus ordinis Templi,
requisitus per dictos dominos commissarios si vult defendere dictum
ordinem, respondit quod dominus Papa reservaverat eum sibi, et ideo
supplicavit quod dicti commissarii dimitterent eum super istis, quousque
in presencia domini Pape, et tunc diceret quod videret expedire. Qui
domini commissarii expresse declaraverunt quod contra personam suam
sicut contra singularem nichil facere nec inquirere volebant nec
poterant, sed tantum procedere in inquisicione sibi commissa [p. 88]
contra ordinem, secundum traditam eis formam quod eos facere oportebat,
et requisivit idem Magister quod dicti domini commissarii scriberent
domino Pape, quod se et alios per dominum Papam reservatos ad suam
presenciam evocaret. Et dicti domini commissarii responderunt ei quod
hoc facerent quam cicius possent.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Postmodum, die Veneris post festum Beati Gregorii, que fuit XIII dies
mensis Marcii, convenerunt in predicta camera dicte aule prefati domini
commissarii, excepto domino archidiacono, Tridentino, se quoad illam
diem excusante, et fuerunt adducti coram eis ibidem fratres subscripti,
videlicet:
Frater Gaufredus de Gonavilla miles, preceptor Pictavie et Aquitanie,
qui per dictos dominos commissarios interrogatus si vellet defendere
ordinem Templi, respondit quod erat captus in prisione dominorum Pape et
Regis, et erat homo illiteratus et insufficiens ad defensionem ordinis,
nec habebat consilium, nec unde posset habere consilium, unde ad presens
coram predictis dominis commissariis aliud nolebat nec audebat aliquid
dicere; tamen si esset in presencia domini Pape vel Regis, quos tenet
pro bonis dominis et justis judicibus, diceret quod expedire videret.
Qui domini commissarii responderunt sibi quod secure poterat loqui coram
eis, nec debebat timere de aliquibus violenciis, injuriis vel tormentis,
quia non inferrent nec inferri permitterent, immo impedirent; si inferri
deberent. Tamen nichil aliud voluit dicere coram dictis dominis
commissariis, nisi quod petebat se reduci ad presenciam domini Pape.
Item, eisdem die et loco, fuit adductus ad presenciam dictorum dominorum
commissariorum frater Hugo de Peraudo miles, visitator Francie. Qui
interrogatus si volebat aliquid dicere coram eis pro dicto ordine vel
contra, respondit quod non, nisi quod prius dixerat coram eis in primo
edicto.
Item, eisdem die et loco, fuerunt adducti coram dictis dominis [p. 89]
commissariis fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de
diocesi Bituricensi, videlicet fratres: Robertus Vigerii Claramontensis,
Aymo de Pratemi Lemovicensis, Johannes de Chantalup Nivernensis, Oddo de
Buris Lingonensis, Johannes de Bussavent Nivernensis, Henricus Honorello
Claramontensis, Galterus de Campo Allaman, Henricus de Caritate
Altisiodorensis, Guillelmus de Tolhes Claramontensis, Guillelmus de la
Toyssonieyra Eduensis, Martinus de Verines Eduensis, Stephanus de Paredo
Claramontensis, Stephanus de Lalansa Bituricensis, Stephanus de Panenges
Nivernensis, et Symon Testafort Altisiodorensis diocesium. Qui
singulariter et separatim interrogati, si volebant dictum ordinem
defendere, responderunt quod sic, excepto dicto Aymo de Pratemi, qui
respondit quod non vult, nec potest, nec scit, et petit ecclesiastica
sacramenta.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit XIV dies mensis Marcii, predicti
domini commissarii congregati in dicta camera episcopali, absente domino
Narbonensi et se excusante, fecerunt venire ad presenciam eorumdem
infrascriptos fratres ordinis Templi qui alias dixerant se velle
defendere ordinem supradictum, et omnibus in ipsorum dominorum presencia
insimul constitutis, fecerunt ex integro legi commissionem factam eisdem
dominis, super inquisicione predicta facienda per eos apostolica
auctoritate, et in eorum presencia aperuerunt articulos, sub bulla
ejusdem domini Pape eisdem dominis missos, super quibus inquirere
habent, et dictos articullos fecerunt legi eisdem in Latino, et
postmodum in Galico vulgariter exponi commissionem et articulos
supradictos. Cujus commissionis tenor suprascriptus est et tenor
articulorum sequitur in hec verba:
Isti sunt articulli super quibus inquiretur contra ordinem milicie
Templi.
Primo quod, licet assererent sancte ordinem fuisse institutum et [p. 90]
a sede apostolica approbatum, tamen in recepcione fratrum dicti ordinis,
et quandoque post, servabantur et fiebant ab ipsis fratribus que
sequuntur:
Videlicet quod quilibet in recepcione sua, et quandoque post, vel quam
cito ad hec commoditatem recipiens habere poterat, abnegabat Christum,
aliquando Crucifixum, et quandoque Jhesum, et quandoque Deum, et
aliquandoque Beatam Virginem, et quandoque omnes sanctos et sanctas Dei,
inductus seu monitus per illos qui eum recipiebant.--Item, [quod]
communiter fratres hoc faciebant.--Item, quod major pars.
Item, quod eciam post ipsam recepcionem aliquando.
Item, quod dicebant et dogmatizabant receptores illis quos recipiebant,
Christum non esse verum Deum, vel quandoque Jesum, vel quandoque
Crucifixum.
Item, quod dicebant ipsi illis quos recipiebant, ipsum fuisse falsum
prophetam.
Item, ipsum non fuisse passum pro redempcione generis humani, nec
crucifixum, sed pro scelleribus suis.
Item, quod nec receptores nec recepti habebant spem salvacionis habende
per Jesum, et hoc dicebant illis quos recipiebant, vel equipolens vel
simile.
Item, quod faciebant illos quos recipiebant spuere super crucem, seu
super signum vel sculpturam crucis et ymaginem Christi, licet interdum
qui recipiebantur spuerent juxta.
Item, quod ipsam crucem pedibus conculcari quandoque mandabant.
Item, quod eamdem crucem ipsi fratres recepti quandoque conculcabant.
Item, quod mingebant et conculcabant interdum, et alios mingere
faciebant super ipsam crucem, et hoc in die Veneris sancti aliquociens
faciebant.
Item, quod nonnulli eorum, ipsa die vel alia septimane sancte, pro
culcacione et mixione predictis convenire consueverunt.
Item, quod adorabant quemdam catum, sibi in ipsa congregacione [p. 91]
apparentem quandoque.
Item, quod hoc faciebant in vituperium Christi et fidei orthodoxe.
Item, quod non credebant Sacramentum altaris.--Item, quod aliqui ex
eis.--Item, quod major pars.
Item, quod nec alia Ecclesie sacramenta.
Item, quod sacerdotes ordinis verba, per que conficitur corpus Christi,
non dicebant in canone Misse.--Item, quod aliqui ex eis.--Item, quod
major pars.
Item, quod hec receptores eorum sibi injungebant.
Item, quod credebant, et sic dicebatur eis, quod magnus Magister a
peccatis poterat eos absolvere.--Item, quod visitator.--Item, quod
preceptores, quorum multi erant layci.
Item, quod hec faciebant de facto.--Item, quod aliqui eorum.
Item, quod magnus Magister ordinis predicti hoc fuit de se confessus, in
presencia magnarum personarum, antequam esset captus.
Item, quod in recepcione fratrum dicti ordinis vel circa, interdum
recipiens et receptus aliquando se deosculabantur in ore, in umbilico
seu in ventre nudo, et in ano seu spina dorsi.--Item, aliquando in
umbilico.--Item, aliquando in fine spine dorsi.--Item, aliquando in
virga virili.
Item, quod in recepcione illa faciebant jurare illos quos recipiebant,
quod ordinem non exirent.
Item, quod habebant eos statim pro professis.
Item, quod recepciones ipsas clandestine faciebant.
Item, quod nullis presentibus, nisi fratribus dicti ordinis.
Item, quod propter hec contra dictum ordinem vehemens suspicio a longis
temporibus laboravit.
Item, quod communiter habebatur.
Item, quod fratribus quos recipiebant dicebant quod ad invicem poterant
unus cum alio commisceri carnaliter.
Item, quod hec licitum erat eis facere. [p. 92]
Item, quod debebant hec facere ad invicem et pati.
Item, quod hec facere non erat eis peccatum.
Item, quod hec faciebant ipsi, vel plures eorum.--Item, quod aliqui
eorum.
Item, quod ipsi per singulas provincias habebant ydola, videlicet capita
quorum aliqua habebant tres facies, et aliqua unam, et aliqua craneum
humanum habebant.
Item, quod illa ydola vel illud ydolum adhorabant, et specialiter in
eorum magnis capitulis et congregacionibus.
Item, quod venerabantur.
Item, quod ut Deum.
Item, quod ut Salvatorem suum.
Item, quod aliqui eorum.
Item, quod major pars illorum qui erant in capitulis.
Item, quod dicebant quod illud capud poterat eos salvare.
Item, quod divites facere.
Item, quod omnes divicias ordinis dabat eis.
Item, quod facit arbores florere.
Item, quod terram germinare.
Item, quod aliquod capud ydolorum predictorum cingebant seu tangebant
cordulis, quibus se ipsos cingebant citra camisiam seu carnem.
Item, quod in sua recepcione singulis fratribus predicte cordule
tradebantur, vel alie longitudines earum.
Item, quod in veneracione ydoli hoc faciebant.
Item, quod injungebatur eis quod dictis cordulis ut premititur se
cingerent, et continue portarent, et hoc faciebant eciam de nocte.
Item, quod communiter fratres dicti ordinis recipiebantur modis
predictis.
Item, quod ubique.
Item, quod pro majori parte.
Item, quod qui nolebant predicta in sui recepcione vel post [p. 93]
facere, interficiebantur, vel carceri mancipiabantur.
Item, quod aliqui ex eis.
Item, quod major pars.
Item, quod injungebant eis, per sacramentum, ut predicta non revelarent.
Item, quod sub pena mortis, vel carceris.
Item, quod neque modum recepcionis eorum revelarent.
Item, quod nec de predictis inter se loqui audebant.
Item, quod si qui capiebantur quod revelarent, morte vel carcere
affligebantur.
Item, quod injungebant eis quod non confiterentur aliquibus nisi
fratribus ejusdem ordinis.
Item, quod fratres dicti ordinis scientes dictos errores corrigere
neglexerunt.
Item, quod sancte matri Ecclesie nunciare neglexerunt.
Item, quod non recesserunt ab observancia predictorum errorum et
communione predictorum fratrum, licet facultatem habuissent recedendi et
predicta faciendi.
Item, quod predicta fiebant et servabantur ultra mare, in locis in
quibus Magister generalis et conventus dicti ordinis pro tempore sunt
morati.
Item, quod aliquando predicta abnegacio Christi fiebat in presencia
Magistri et conventus predictorum.
Item, quod predicta fiebant et servabantur in Cipro.
Item, quod similiter citra mare in omnibus regnis et locis aliis in
quibus fiebant recepciones fratrum predictorum.
Item, quod predicta observabantur in toto ordine generaliter et
communiter.--Item, quod ex observancia generali et longa.--Item, quod de
consuetudine antiqua.--Item, quod ex statuto ordinis predicti.
Item, quod predicte observancie, consuetudines, ordinaciones et statuta
in toto ordine, ultra mare et citra mare, fiebant et observabantur.
Item, quod predicta erant de punctis ordinis, introductis per [p. 94]
errores eorum post approbacionem sedis apostolice.
Item, quod recepciones fratrum dicti ordinis fiebant communiter modis
predictis in toto ordine supradicto.
Item, quod Magister generalis dicti ordinis predicta sic observari et
fieri injungebat.--Item, quod visitatores.--Item, quod
preceptores.--Item, quod alii majores dicti ordinis.
Item, quod ipsimet observabant hec, et dogmatizabant fieri et
servari.--Item, quod aliqui eorum.
Item, quod alium modum recipiendi in dicto ordine fratres non servabant.
Item, quod non est memoria alicujus de ordine qui vivat, quod suis
temporibus modus alius observatus fuerit.
Item, quod predictum recepcionis modum et supradicta alia non servantes
et servare nolentes Magister generalis, visitatores, preceptores et alii
magistri dicti ordinis in hoc potestatem habentes, graviter puniebant
quando querela deferebatur ad eos.
Item, quod ellemosine in dicto ordine non fiebant ut debebant, nec
hospitalitas servabatur.
Item, quod non reputabant peccatum in dicto ordine per fas aut nephas
jura acquirere aliena.
Item, quod juramentum prestabatur ab eis augmentum et questum dicti
ordinis quibuscumque modis possent per fas aut nephas procurare.
Item, quod non reputabatur peccatum propter hoc degerare.
Item, quod clam consueverunt tenere sua capitula.
Item, quod clam, vel in primo sompno, vel prima vigilia noctis.
Item, quod clam, quia expulsa tota alia familia de domo et clausuris
domus, ut omnes de familia illis noctibus quibus tenent capitula jaceant
extra.
Item, quod clam, quia sic se includunt ad tenendum capitulum, ut omnes
januas domus et ecclesie in quibus tenent capitulum, firmant adeo
firmiter quod nullus sit vel esse possit accessus ad eos nec [p. 95]
juxta, nec possit quicumque videre nec audire de factis aut dictis
ipsorum.
Item, quod clam adeo quod solent ponere excubiam supra tectum domus vel
ecclesie in quibus tenent capitulum, ad providendum ne quis locum in quo
tenent capitulum appropinquet.
Item, quod similem clandestinitatem observant et observare consueverunt,
ut plurimum in recipiendo fratres.
Item, quod error hic viget et viguit in ordine longo tempore quod ipsi
tenent opinionem, et tenuere retroactis temporibus, quod magnus Magister
possit absolvere fratres a peccatis eorum.
Item, quod major error viget et viguit, quod ipsi tenent et tenuerunt
retroactis temporibus, quod magnus Magister possit absolvere fratres
ordinis a peccatis, eciam non confessatis, que confiteri, propter
aliquam errubescenciam aut timorem penitencie injungende vel infligende,
obmiserunt.
Item, quod magnus Magister hos predictos errores confessus est ante
capcionem, sponte, coram fide dignis clericis et laycis.
Item, quod presentibus majoribus preceptoribus sui ordinis.
Item, quod predictos errores tenent et tenuerunt, nec tantum hoc
oppinantes et tenentes de magno Magistro, sed de ceteris preceptoribus,
et primatibus ordinis visitatoribus maxime.
Item, quod quicquid magnus Magister, maxime cum conventu suo, faciebat,
ordinabat aut statuebat, totus ordo tenere et observare habebat et eciam
observabat.
Item, quod hec potestas sibi competebat et in eo resederat ab antiquo.
Item, quod tanto tempore duraverunt supradicti pravi modi et errores
quod ordo in personis potuit renovari semel, bis vel pluries, a tempore
introductorum seu observatorum predictorum errorum.
Item, quod renuati [?] omnes vel quasi due partes ordinis scientes
dictos errores corrigere neglexerunt.
Item, quod sancte matri Ecclesie nunciare neglexerunt.
Item, quod non recesserunt ab observancia predictorum errorum et [p. 96]
communione dictorum fratrum, licet facultatem habuissent recedendi et
predicta faciendi.
Item, quod multi fratres de dicto ordine propter feditates et errores
ejusdem ordinis exierunt, nonnulli ad religionem aliam transeuntes et
nonnulli in seculo remanentes.
Item, quod propter predicta et singula granda scandala contra dictum
ordinem sunt exorta in cordibus sublimium personarum eciam regum et
principum et fere tocius populi Christiani generata.
Item, quod predicta omnia et singula sunt nota et manifesta inter
fratres dicti ordinis.
Item, quod de hiis est publica vox, opinio communis et fama tam inter
fratres dicti ordinis quam extra.
Item, quod de majori parte predictorum.
Item, quod de aliquibus.
Item, quod magnus Magister ordinis, visitator et magnus preceptor Cipri
et Normanie, Pictavie, et quam plures alii preceptores et nonnulli alii
fratres dicti ordinis, premissa confessi fuerunt, tam in judicio quam
extra, coram solempnibus personis et in pluribus locis eciam personis
publicis.
Item, quod nonnulli fratres dicti ordinis tam milites quam sacerdotes,
alii eciam in presencia domini nostri Pape et dominorum cardinalium,
fuerunt predicta vel magnam partem dictorum errorum confessi.
Item, quod per juramenta prestita ab eisdem.
Item, quod eciam in pleno consistorio recognoverunt predicta.
Nomina vero dictorum fratrum in quorum presencia dicti domini
commissarii, ut predictum est, aperuerunt dictos articullos et fecerunt
eos et dictam commissionem legi, sunt hec, videlicet fratres:
Ranaudus de Bord miles Lemovicensis, Guillelmus de Chanbonnet
Lemovicensis, Bertrandus de Sartiges Claramontensis, Oddo de Vendach
Claramontensis, Petrus de la Colongna Claramontensis, Aymericus [p. 97]
de Copriach Lemovicensis, ac Galterus de Massi Gelbensis diocesium
milites, Egidius de Valencenis presbyter Cameracensis, Guillelmus de
Platea Belvacensis, Robertus le Chavaler, presbyter Rothomagensis,
Robertus Correnflos presbyter Ambianensis, Johannes de sancto Justo
Belvacensis, Egidius de Rotangi presbyter Belvacensis, Johannes de
Bolencuria Belvacensis, Reginaldus de Cunheriis miles Belvacensis,
Martinus de Marselhes Belvacensis, Henricus de Compendio Suessionensis,
Philippus de Maninio Morinensis, Petrus le Gris Noviomensis, Michael
Monsont Ambianensis, Bertrandus de Somorens Ambianensis, Thericus de
Remis Cameracensis, Johannes de Nivela Leodiensis, Johannes de Parisius,
Constancius de Bice Lingonensis, Henricus de Antinhi Laudunensis,
Bertrandus de Montenge Suessionensis, Johannes Berse Tornacensis,
Johannes de Pruino Senonensis, Nicolaus de Ambianis, Nicolaus de Riperia
presbyter Lingonensis, Stephanus de Pranedo Eduensis, Petrus de Lalhaval
Eduensis, Poncius de Payanis Aniciensis, Clemens de Boulay Eduensis,
Johannes de Fusihac Eduensis, Hugo de Buris Lingonensis, Egidius de
Perbona presbyter Trajectensis, Johannes de Monbelent Matisconensis,
Matheus de Corban Lingonensis, Aymo de Scopoy Lugdunensis, Hugo de
sancto Christophoro Eduensis, Petrus de Ruciaco presbyter Eduensis,
Guillelmus de Bleri Turonensis, Johannes Coyfer Turonensis, Petrus
Meliani Lemovicensis, Guaufredus de Malomonte Turonensis, Petrus Trecie
Turonensis, Andreas Beri Bajocensis, Reynaldus de Balan Laudunensis,
Johannes Malon Turonensis, Petrus Fouberti de Turonis, Reynaldus de Bans
Bituricensis, Martinus Ponchart Bituricensis, Symon Martinet Turonensis,
Johannes de Castra Bituricensis, Gerardus de Cabilone, Guido de Thoriaco
Eduensis, Guillelmus de sancto Leonardo Eduensis, Poncius de Pedagio
Eduensis, Johannes de Visello Carnotensis, Nicolaus de Versequi
Tornacensis, Jacobus Cadeleta Tornacensis, Henricus de Ardenbort
Tornacensis, Petrus Capon Tornacensis, Helinus de Temple March
Tornacensis, Johannes de Vercinara, Philippus de Duaco Atrabatensis,
Arnulphus Arbia Morinensis, Bernardus de Castris Morinensis, [p. 98]
Henricus de Braybancia Leodiensis, Henricus de Platea Cameracensis,
Albertus de Canellis Aquensis in Lombardia miles, Guillelmus de Ranco
Uticensis, Johannes de Tribus viis Magalonensis, Petrus de Agusano
Nemausensis, Jacobus Galhardi Magalonensis, Petrus Jubini Nemausensis,
Poncius Pisani Magalonensis, Stephanus Jaurenen presbyter
Claramontensis, Guillelmus de Gonrisan Eduensis, Poncius de Vernegia
Lemovicensis, Petrus de Brolie Claramontensis, Bosso Gocta de Payrato
Lemovicensis, Guillelmus Brinat Lemovicensis, Gumbertus de Porta
Lemovicensis, Guillelmus Spinassa Claramontensis, Johannes de Cobrenhi
Eduensis, Guillelmus Rossi Claramontensis, et Hugo Bossa Eduensis
diocesium.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei, Bernardo Filholi, Guillelmo Radulphi, Bernardo Umbaldi,
Nicolao Constanciensi, Hugone Nicolai, Johanne Loueti et Johanne de
Fellinis notariis suprascriptis.
Post hec, die Veneris post festum Annunciacionis beate Marie, que fuit
XXVII dies mensis Marcii, convenerunt in dicta camera dicti domini
Mimatensis, Lemovicensis episcopi, ac Tridentinus et Magalonensis
archidiaconi, aliis se excusantibus. Et fuerunt ibidem adducti coram eis
fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de diocesi
Bituricensi, videlicet fratres Stephanus de Riperia miles Bituricensis,
Johannes de Lugnet Claramontensis, Matheus Gandelin Bituricensis,
Albertus de Maquenhiaco Laudunensis, Johannes Sapiencie Claramontensis,
Johannes Ligossa Bituricensis, Stephanus Bessus Altisiodorensis, P.
Guertelli Bituricensis, P. Loer Bituricensis, Guaufredus de Stampis
Senonensis, P. Picardi Bituricensis, P. Crochet Altisiodorensis,
Gerardus Gandoti Claramontensis, Hugo Seyssel Claramontensis, Guillelmus
Galabrii Lemovicensis, Guaufredus Galabrii Lemovicensis, Helias de Cella
Lemovicensis, P. de Dois Laudunensis, Johannes Roberti presbyter
Claramontensis, Johannes Gandelin Bituricensis, Guillelmus le Chat
Aurelianensis, Michael de sancta Selonhe Bituricensis, Seguinus [p. 99]
de Dienne Nivernensis, Johannes de Braules Senonensis, Robertus de
Bernoys Lemovicensis, Clemens de sancto Ilario Lemovicensis, Guillelmus
Boton Claramontensis, Guillelmus Anglici Salabricensis, Bernardus la
Porta Lemovicensis, Johannes de Fontaneyo Bituricensis, Aymericus Lator
Lemovicensis, et Oliverius de Manso Sereno Lemovicensis diocesium. Qui
omnes singulariter et separatim interrogati ab eisdem dominis
commissariis, si volebant dictum ordinem defendere, dixerunt quod sic,
adjicientes dicti fratres Stephanus de Riperia, Guillelmus Calabri,
tanquam bonum et legalem, et frater Bernardus la Porta quantum poterit,
dictusque Johannes Roberti presbyter dixit quod multos audiverat in
confessione et nunquam invenerat illos errores; et pecierunt omnes
ecclesiastica sacramenta.
Eisdem die et loco fuerunt adducti coram dictis dominis commissariis
quatuor fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de diocesi
Tarvensi. Qui singulariter et separatim interrogati, si volebant dictum
ordinem defendere, responderunt ut sequitur: frater Diago de Cortarda
miles Auxitane diocesis respondit, quod volebat dictum ordinem defendere
tanquam bonum et legalem pro tempore quo fuit in dicto ordine, asserens
quod in eo non fuerat nisi per septem vel octo annos; fratres Bertrandus
de Monte Pessato Convenarum, Arnaudus Guillelmi Convenarum, et
Guillelmus de Noerio Tarvensis diocesium, responderunt quod volebant
dictum ordinem deffendere, adjiciens dictus Arnaudus pro posse.
Acta fuerunt hec predictis die et loco; presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis, excepto Nicolao
Constanciensi.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit XXVIII dies mensis Marcii,
convenerunt in viridario retro aulam et domum dicti domini episcopi
Parisiensis omnes domini commissarii supradicti, et omnes infrascripti
fratres dicti ordinis Templi fuerunt ibidem adducti ad presenciam
dictorum dominorum commissariorum; in quorum omnium presencia [p. 100]
iidem domini commissarii fecerunt ibidem legi Latinis verbis
commissionem ad inquirendum contra Templariorum ordinem factam eisdem,
et articullos sub bulla eis transmissos de quibus inquirere habent
contra ordinem supradictum. Quibus lectis integraliter et perfecte,
voluerunt et preceperunt iidem domini commissarii quod vulgariter omnia
lecta exponerentur eisdem; sed responsum fuit per dictos fratres quod
contenti erant de lectura facta in Latino, et quod non curabant quod
tante turpitudines quas asserebant omnino esse falsas et non nominandas
vulgariter exponerentur eisdem. Quibus peractis, iidem domini
commissarii exposuerunt eisdem qualiter cum diligencia intendebant
fideliter procedere ad execucionem mandati apostolici facti eisdem. Unde
cum omnes fratres predicti obtulissent se ad defensionem ordinis
memorati, et difficile esset omnes ad presenciam venire eorumdem
dominorum commissariorum pro defensione predicta, nec insimul omnes
absque confusione et turbacione negocii convenire nec audiri et exaudiri
possent (ut re ipsa ibi apparebat) per tumultum, parati erant iidem
domini commissarii, si et in quantum tenerentur de jure, recipere
procuratores ad dictam defensionem ordinis prout ad ipsos fratres
poterat pertinere, sex vel octo vel decem vel plures ex ipsis, si eos
nominarent eisdem, et eos constituerent pro se et pro dicto ordine, in
quantum ad eos pertinere posset defensio, procuratores ad defensionem
predictam faciendam, et dare supradictis nominandis, deputandis et
constituendis a dictis fratribus, liberam facultatem loquendi et
deliberandi cum aliis super hiis que vellent dicere et proponere ad
defensionem ordinis supradicti, et facere in premissis et aliis quod
existeret racionis.
Post que, predicti fratres habuerunt deliberacionem inter se super
premissis, dictis dominis commissariis ad partem se ponentibus et
trahentibus, relictis fratribus memoratis. Post quam quidem
deliberacionem, frater Raynaldus de Pruino presbyter, preceptor domus
Aurelianensis dicti ordinis, et frater P. de Bononia presbyter,
procurator in curia Romana dicti ordinis, ut dicebatur, qui ambo sunt
litterati, proposuerunt pro se et pro supradictis omnibus et [p. 101]
singulis fratribus, et scribi fecerunt ad dictamen eorum ista que
secuntur. Asseruerunt enim quod sibi et dictis fratribus dura
videbantur, primo quod privati sunt ecclesiasticis sacramentis, et
fuerunt a tempore capcionis sue spoliati quidam habitu religionis, et
omnes bonis temporalibus, et eciam omnes incarcerati vilissime et
incathenati, et sunt adhuc.
Item, quod male providetur eis in omnibus.
Item, quod fere omnes fratres mortui extra Parisius in carcere, sepulti
sunt extra loca sacra et cimmiteria.
Item, quod, in fine dierum suarum, fuerunt eis denegata ecclesiastica
sacramenta.
Item, quod non videtur eis quod possit facere procurator sine consensu
Magistri sui, sub cujus obediencia ipsi et omnes alii fratres dicti
ordinis sunt et esse debent.
Item, quod fere omnes sunt illiterati et simplices, unde petunt habere
consilium virorum prudentum et sapientum. Dixerunt eciam quod multi sunt
qui volunt venire ad defensionem ordinis, sed non permittitur eis, de
quibus nominaverunt fratrem Raynaldum de Vossinhaco militem Lemovicensis
diocesis, et fratrem Matheum de Clichiaco Parisierisis diocesis.
Item pecierunt quod Magister, et fratres et alii preceptores
provinciarum insimul congregentur, ut super constituendis procuratoribus
et aliis peragendis possint plene deliberare.
Item, dixerunt et protestati fuerunt quod si predicti Magister et
preceptores nollent vel non possent concordare vel interesse cum eis,
quod nichilominus ipsi facerent quod deberent.
Quibus scriptis per nos notarios, et propositis et dictatis per eos,
coram dictis dominis commissariis, et lectis in Latino, et expositis in
vulgari, coram fratribus memoratis, dicti domini commissarii obtulerunt
eis iterato quod parati erant, si et quantum de jure tenerentur,
recipere procuratores, si eos volebant nominare et constituere, prout
predixerant eis, et insuper eos et eorum quemlibet tunc et quandocumque
coram eis venire vellent, benigne audire, si aliquid volebant [p. 102]
dicere et proponere ad defensionem ordinis supradicti; declarantes eis
quod Magister dicti ordinis, et visitator Francie, et aliqui alii magni
preceptores dicti ordinis responderunt requisiti, quod nolebant dictum
ordinem Templi defendere supradictum coram eis in statu in quo erant, et
quod frater Guillelmus de Castro Novo miles responderat quod nolebat
tunc defendere dictum ordinem coram eis in statu in quo erat.
Declaraverunt insuper eis quod facultatem dederant omnibus qui dixerant
se velle defendere dictum ordinem, veniendi ad eos, et adhuc dabant; et
preceperunt quod prefati fratres, Raynaudus de Vassinhaco et Matheus de
Clichiaco, adducerentur ad presenciam eorumdem, quandocumque voluerint.
Quibus actis, predictus dominus archiepiscopus Narbonensis, presentibus
predictis collegis suis, dictis fratribus in dicto viridario
congregatis, dixit: Fratres, vos audivistis que dicta et oblata sunt
vobis per nos et collegas nostros; ordinetis aliquos hodie, dum estis
hic, quia negocium requirit accelleracionem, et terminus concilii
generalis appropinquat, et vobis expedit accelleracio negocii, qui, ut
predictum est, pro defensione ordinis coram nobis compareant et faciant,
et nos faciemus quod fuerit racionis, scientes quod non intendimus vos
alias congregare, sed procedere in negocio juxta traditam nobis formam.
Post que, dictus dominus Bajocensis, presentibus eciam dictis collegis
suis, dixit: Fratres, conveniatis de hiis que vobis dicta sunt; cras
erit dies Dominica, et non procedemus, nec die Lune, sed die Martis, et
ex tunc procedemus in dicto negocio, prout fuerit faciendum; et
dimittimus vobis tabelliones nostros, ad scribendum et audiendum
quecumque volueritis facere, ordinare et convenire super premissis. Et
ex hiis sic actis dicti domini commissarii recesserunt exinde.
Nomina vero fratrum predictorum qui dictis die et loco, predictis
omnibus et singulis, ut premittitur, ibidem actis interfuerunt, sunt
hec, videlicet fratres:
Miletus de sancto Fiacrio presbyter Meldensis, Gerardus dictus [p. 103]
Baer Lingonensis, Laurencius de Crenayo Lingonensis, Johannes de sancto
Remigio Suessionensis, Johannes de Poysson Lingonensis, Lambertus de
Toysiaco Eduensis, Radulphus du Carel Rothomagensis, Thericus de
Valbellay Suessionensis, Clemens de Rubeo ponte Cabilonensis, Nicolaus
de Maynillio Montis Desiderii Ambianensis, Lambertus de Cormellis
Suessionensis, Nicolaus de Riperia presbyter Lingonensis, Thomas de
Cayneiis Belvacensis, Matheus de Caneiis Belvacensis, Matheus de Corbon
Lingonensis, Galterus de Buris Lingonensis, Stephanus de Pare Lemonian
Eduensis, Johannes de Sisseyo Eduensis, Vernondus de Sanconio
Suessionensis, Aymo de Capoy Lugdunensis, Hugo de sancto Christoforo
Eduensis, Poncius de Malo passu Aniciensis, Johannes de Monte Boleti
Matisconensis, Hugo de Buris Lingonensis, P. de Maysson Umherii
Cathalonensis, Oddo de Nantolio de subtus Morellum Suessionensis, P. de
Ruciacho Eduensis presbyter, P. de Enapes Laudunensis, P. de Bretenay
Lingonensis, Guillelmus de Bonayo presbyter Lexoviensis, Johannes de
Camis Ebroycensis, Jacobus de Cormellis Suessionensis, Nicolaus de Serra
Trecensis, Johannes de Valbellay Suessionensis, Philippus Grissel
Noviomensis, Fulco de Trecis, Lambertus Flamengi Tornacensis, Guido de
Mainilio Albrici Parisiensis, Johannes de Mainilio Albrici Parisiensis,
Matheus de Capite ville de Cormelhis Parisiensis, Addam dictus
Marescallus Suessionensis, Constancius curatus de Collatoriis
Senonensis, Michael de sancto Maurino Ambianensis, Arnulphus de Pertico
Carnotensis, Dionysius curatus de Arida villa Carnotensis, Symon de
Feritate Villenolii Carnotensis, Stephanus Nicon Carnotensis, Guaufredus
de Sors Carnotensis, Symon de Floriaco in Beria Senonensis, Guillelmus
de Stampis Senonensis, Guillelmus de Stampis Carnotensis, Arnulphus de
Dormant Parisiensis, P. Chaynay Carnotensis, P. Grissi Parisiensis,
Radulphus Dugalet Ambianensis, Gerardus de Genefle Leodiensis, Gerardus
Borleta de Aurelianis, Stephanus de Conpendio Suessionensis, Petrus de
Belinays Aurelianensis, Robertus de Begravilla Senonensis, Raynaudus de
Fontaynes Lingonensis, Johannes de Foresta Lingonensis, [p. 104]
Guillelmus de Sornayo miles Pictavensis, Thomas de Bonchancuria
Ambianensis, Johannes de Villaribus Suessionensis, Gervasius de Fallasia
Sagensis, Cristianus de Chaumerio Laudunensis, Millo de Paians presbyter
Lingonensis, P. de Bragella Belvacensis, Johannes de Septem Montibus
presbyter Suessionensis, Guillelmus de Puteolis Parisiensis, Droco de
Viveriis Suessionensis, Gervasius de Fellinis Carnotensis, Lambertus de
Romancuria Remensis, Jacobus de Calido Furno Meldensis, Philippus de
Tribus Fontibus Trecensis, Dominicus de Verduno civitate, Nicolaus de
Manra presbyter Remensis, P. de Cathalano, P. de Monte Goyni Meldensis,
P. de Sornayo Ambianensis, Droco de Sornayo Ambianensis, Johannes le
Champanoys Cathalonensis, Johannes de Sornayo Remensis, Dominicus
preceptor de Jonneyo Lingonensis, Anricus de Favarolis Lingonensis,
Bertholameus de Volenis Lingonensis, Johannes Fort de vin
Altisiodorensis, Robertus le Briays Senonensis, Johannes de Nons
presbyter Ambianensis, Guillelmus de Maynillio presbyter Parisiensis,
Addam de Inferno preceptor Belvacensis, Philippus de la Vercines
Belvacensis, Johannes de Chaenes Ambianensis, Nicolaus de Valiaco
Belvacensis, Radulphus de Taverniaco presbyter Parisiensis, Raymondus
presbyter de Parisius, Helias de Jocro Meldensis, Nicolaus de Compendio
Suessionensis, P. de sancto Lupo Parisiensis, Matheus de Tabulla
Belvacensis, Bono de Vollenis Lingonensis, Johannes Lochan Parisiensis,
P. de Landres Remensis, Bertrandus de sancto Paulo Viennensis, Petrus de
Maybresis Remensis, Johannes de Malvo Laudunensis civitatis, Johannes de
Brueria Tornacensis, Ber. de Biceyo Lingonensis, Jacobus de Saceyo
Trecensis, Hugo de Villaribus Lingonensis, Johannes Poytavini presbyter
Belvacensis, Laurencius de Pruino Senonensis, Johannes de Gisiaco
presbyter Laudunensis, Jacobus de Villaribus Ducis Lingonensis,
Bernardus de Ploysiaco Suessionensis, Robertus de Pontissera
Rothomagensis, Baudoynus de Gisiacho Laudunensis, Stephanus de Bavenant
Bisuntinensis, Guillelmus Alberti Ruthenensis, Guillelmus de [p. 105]
Ruthena Ruthenensis, Raymondus Bernardi Convenarum, Guillelmus de
Cardalhaco Convenarum, Bertrandus Vasconis Ruthenensis, Guillelmus
Scorralha Claramontensis, Raymondus Guillelmi de Bencha Convenarum,
Guillelmus de Caiarco miles Caturcensis, Ademarus de Sparos miles
Convenarum, Bernardus de Rouello Ruthenensis, Bernardus de Vado
presbyter Albiensis, Raymondus de Glodio Caturcensis, Johannes de Valle
Gelosa presbyter Petragoricensis, P. de Malhaco Tholosane, Guillelmus
Radulphi Ruthenensis, Raymondus Guillelmi Tholosane, P. Pagessii
Convenarum, Hugo Gossa Caturcensis, Reginaldus de Pruino presbyter
Senonensis, preceptor Aurelianensis; Johannes de Mortuo Fonte
Suessionensis presbyter, Johannes de Rociacho Lingonensis, Guillelmus
Espanlart Constanciensis, P. de Serra Trecensis, Gerardus du Came
Aurelianensis, Robertus Vavassor Ambianensis, Radulphus de Grandi
Villarii Ambianensis, Symon Repre Tornacensis, Jacobus de Rupella
Bisuntinensis, Matheus de Atrabato, Ber. Coquardi Ambianensis, Gossoynus
de Gandano Tornacensis, Johannes Ducis Parisiensis, Evrardus de Buxeriis
Lingonensis, P. Cortemple Lingonensis presbyter, P. de Claromonte
Belvacensis, P. de Vatan Bituricensis, Johannes de Collatoriis
Senonensis, Johannes de Buris Lingonensis, P. Foresta Lingonensis,
Matheus de Buris Lingonensis, Galterus de Bullens miles Ambianensis, P.
de Bons miles Bituricensis, Ancellus de Rupella Cathalanensis, Gerardus
de Valdencia miles Treverensis, P. de Dampno Martino presbyter
Parisiensis, Thomas de Trecis, Lambertus Gorion Bisuntinensis,
Guillelmus de Gonde Carnotensis, Reginaldus de Landevilla Senonensis,
Robertus de Monsterolio presbyter Suessionensis, Droco de Cheru
Senonensis, Lambertus de Verenis Lingonensis, Robertus de Serneyo
Ambianensis, P. de Chablies Lingonensis, Johannes Pilhon Parisiensis, P.
de Arblayo Parisiensis, Guillelmus de Brimes Meldensis, Guillelmus
Aymardi Bituricensis, Johannes de Ambleyvilla Rothomagensis, Michael de
Fles Ambianensis, Guaufredus de Farra Laudunensis, Stephanus de la
Romanha Remensis, Oricus Chonles Tullensis presbyter, Stephanus [p. 106]
Commont Parisiensis, Robertus de Charmes Lingonensis, Guillelmus
Dormelli Bajocensis, Guillelmus de Roy Suessionensis, Johannes de Via
Belvacensis, P. Regis Parisiensis, Johannes de Domo Dei Meldensis,
Matheus Renaudi Ebroicensis, Albrinus Langleys Ebroicensis, Anricus de
Recors Ebroicensis, Guaufredus Ervei Bajocensis, Guillelmus de Cormolan
Bajocensis, Guillanus Toe Bajocensis, Radulphus Petrosse Ambianensis,
Guido Panaye Rothomagensis, Ricardus Bernanger Rothomagensis, Stephanus
de Novo Castello Rothomagensis, Robertus de Hermenoville Silvanectensis,
Arbertus de Canellis miles Aquensis provincie, Mediolanensis; P. de
Aqusano Nemausensis, P. Gibellini ejusdem Nemausensis, Jacobus Caiardi
Magalonensis, Ponsius Pisani ejusdem Magalonensis, Guillelmus de Ranco
Uticensis, Johannes de Tribus viis Magalonensis, P. le Prevost
Atrabatensis, P. de Aciis Noviomensis, Galterus de Villa Sapiencie
Suessionensis, Coclarius Ambianensis, Hugo de Aliaco ejusdem
Ambianensis, Radulphus de Fremeyo ejusdem Ambianensis, Johannes de
Campanea de civitate Trecensi, Nicolaus de Bornelli Belvacensis, P. de
Camino Noviomensis, Clemens de Turno Parisiensis, Johannes de Richavalle
Ambianensis, Rogerius de Marsellis Belvacensis, Lucas de Sornayo
Ambianensis, Ber. Ajuda Dei presbyter Magalonensis, Johannes Amelii
Charchassonensis, Johannes Mauri Bituricensis, Renaudus de Assinellio
Aquensis in Provincia, Gacerandus de Monte Pessato Narbonensis, Johannes
Elibe Tholosane, Poncius Tortossa Nemausensis, Guillelmus de Nubia
Lodoiensis [?], Johannes Costa Agatensis, Gerardus de Podio fort Agulha
Agenensis, P. de Mons Narbonensis, Martinus Robul Agatensis, Stephanus
Trobati Bituricensis, P. de Terrassone Petragoricensis, Raymondus de
Prinhans Gelbenensis, Bertrandus de la Moneta Appamiensis, Arnaudus de
Spel ejusdem Appamiensis, Deodatus Jafet Biterensis, P. Stephani
Agatensis, Bertholameus Andree ejusdem Agatensis, Raymondus de Bassa
ejusdem Agatensis, Ber. Cascanelli ejusdem Agatensis, Guillelmus de
Castro novo Uticensis, Stephanus Saurini Nemausensis, Poncius [p. 107]
Espes Biterensis, Raymondus de Carbona Elnensis, Raymondus de Cunheriis
miles Belvacensis, Egidius de Rontangni presbyter Belvacensis, Robertus
de Corenflos presbyter Ambianensis, Robertus Cavalier Rothomagensis
presbyter, Guillelmus de Platea Belvacensis, Johannes de Bonancuria
Belvacensis, Johannes de sancto Justo ejusdem Belvacensis, Anricus de
Compendio Suessionensis, Martinus de Marsellis Belvacensis, Bertrandus
de Somorens Ambianensis, P. Griselli Noviomensis, Philippus de Marino
Tornacensis, Michael dictus Masset Ambianensis, Egidius de Perbona
presbyter Trajectensis, Nicolaus Versequi Tornacensis, Johannes de
Versinara ejusdem Tornacensis, Anricus de Ardenbort ejusdem Tornacensis,
Jacobus Candebur ejusdem Tornacensis, Helinus de Templemas ejusdem, P.
Capon ejusdem, Anricus de Platea Cameracensis, Anricus de Brebanz
Leodiensis, Philippus de Duaco Atrabatensis, Egidius de Valencenis
presbyter Cameracensis, Johannes de Nivella Leodiensis, Constancius de
Bichiaco Lingonensis, Anricus de Archeim Laudiensis, Johannes de Pruino
Senonensis, Nicolaus de Ambianis, Johannes de Parisius, Johannes de
Bersiaco Tornacensis, Bertrandus de Montigniaco Suessionensis, Lambertus
de Tornon miles Viennensis, Aymericus de Copiaco miles Lemovicensis,
Stephanus de Riperia miles Bituricensis, Draco de Cortarda miles
Tarvensis, Ber. de Monte Pessato ejusdem Tarvensis, G. de Maxenix
ejusdem Tarvensis, Arnaudus Guillelmi Daulo ejusdem Tarvensis,
Guillelmus de Fuxo miles Appamiensis, P. la Colongne miles
Claramontensis, Audinus de Vendaco miles Claramontensis, Johannes de
Monte Regali Carcassonensis, Gonsoynus de Brugis preceptor Flandrie
Tornacensis, Johannes Voberti Ambianensis, Johannes Gamber de Grande
Villarii Ambianensis, Andreas Mosterii Ambianensis, Guillelmus Brioys
Meldensis, Renaudus de Templeyo presbyter Parisiensis, Johannes Braz de
Fer Ambianensis, Johannes de Ellemosina Parisiensis, Symon de Cornisiaco
Remensis, Guido de Bellavilla Meldensis, Toysanus de Lanhivilla
Belvacensis, Guillelmus de Verrinis Silvanectensis, Theobaldus [p. 108]
de Bassimonte Carnotensis, G. de Soions Ambianensis, Oricus de Precinhio
Lingonensis, Poncius de Bono Opere Lingonensis, Albertus de Gentevilla
Cathalanensis, Thomas de Estamis Belvacensis, Johannes de Noyo
Noviomensis, Johannes de Alqueriis Lexoviensis, Guillelmus Ardoyni
Aurelianensis, Guillelmus Mayravent Petragoricensis, Radulphus de Grandi
Villarii Ambianensis, Poncius de Buris presbyter Lingonensis, Robertus
de Monte Boyni Senonensis, Raynerius de Leran ejusdem Senonensis,
Ricardus de Seurorio Parisiensis, Thomas de Jamvalle Ambianensis,
Marsilius de Fleyo Cenomanensis, Stephanus de Pruino Senonensis, P. de
Blesis presbyter Carnoensis, Nicolaus de Trecis, Theobaldus de Plomione
Laudunensis, Johannes de Cella Laudunensis, Nicolaus de Cella ejusdem,
Guillelmus Digi Bisuntinensis, Thomas Quentini Bajocensis, P. de
Grimellio presbyter Belvacensis, Johannes de Cormellis Suessionensis,
Christianus de Biceyo Trecensis, Radulphus de Ponte Silvanectensis,
Johannes de Torta villa Senonensis, P. de Bocheyo miles Noviomensis,
Johannes de Ponte Episcopi ejusdem, P. de Sarcellis Parisiensis, P. de
Surref miles Viennensis, Gerardus de Monachi villa Belvacensis,
Guillelmus de Latigniaco sico Belvacensis, P. Picardi de Buris
Lingonensis, Thomas de Martinhiaco Laudunensis, Ponsardus de Gisiaco
ejusdem, Radulphus de Salicibus ejusdem, Johannes de Turre Parisiensis,
Guillelmus Bocelli Ebroicensis, Aymo de Barbona Trecensis, Johannes
Bersu Suessionensis, P. de sancta Gressa Ambianensis, Stephanus de Turno
presbyter Parisiensis, Hugo de Calmonte Ruthenensis, Sicardus Alberti
Tholosane, Durandus de Vineriis Lectoransis, P. de Bononia presbyter,
procurator generalis in curia Romana tocius ordinis; P. de Thelheto
Lemovicensis, P. de Castanherio Agenensis, Arnaudus Porceto Auxitane,
Egidius de Chamino Senonensis, Philippus de Villa Sana Noviomensis, P.
Vergus Meldensis, Guillelmus de Fonte Lingonensis, Johannes de Ordis
Meldensis, Johannes de Genefle Lexoviensis, P. de Chaurino Senonensis,
P. de Jans Belvacensis, Guillelmus de Blereyo Turonensis, Johannes
Coyfier ejusdem, P. Trecie ejusdem, Johannes Malon ejusdem, P. [p. 109]
Fouberti ejusdem, Guaufredus de Malo Monte ejusdem, Simon Martinet
ejusdem, P. Maliani Lemovicensis, Johannes Visandi Carnotensis, Andreas
Berri Briocensis, Bernardus de Bonis ejusdem, Martinus Ponhardi ejusdem,
Renaudus de Malezis Laudunensis, Ger. de Cathalone ejusdem, Guillelmus
de sancto Leonardo Eduensis, P. de Pedagio ejusdem, Guido de Turiaco
ejusdem, Reynardus de Bort miles Lemovicensis, Galterus de Marri miles
Ebroicensis, Guillelmus de Chambonnent miles Lemovicensis, P. Grocheti
Altisiodorensis, Johannes Sapiencie Claramontensis, Johannes de Luqueto
ejusdem, Ger. Gandeti ejusdem, Johannes le Gas Bituricensis, P. Loer
ejusdem, Matheus Gondelm ejusdem, P. du Carel ejusdem, P. Picardi
ejusdem, Albertus de Maquenhin Laudunensis, Guaufredus de Stampis
Senonensis, Stephanus Bessus Altisiodorensis, Robertus Vigerii
Claramontensis, Anricus Honorelli Claramontensis, Stephanus de Paray
ejusdem, Guillelmus de Tulhas ejusdem, Johannes de Buffavento ejusdem,
Oddo de Buris Lingonensis, Johannes de Chantalupo Nivernensis, Galterus
de Camp Allaman ejusdem, Stephanus de Patiges ejusdem, Guillelmus de
Toyfontria Eduensis, Martinus de Varenis ejusdem, Stephanus Losa
Bituricensis, Henricus de Caritate Altisiodorensis, Symon Testefort
ejusdem, Aymo de Prami Lemovicensis, Johannes Poynet presbyter
Belvacensis, Matheus de Cresson Essart ejusdem, Andreas Motier
Ambianensis, P. de Latiniaco Noviomensis, Egidius de Lovencurt
Ambianensis, P. de sancto Justo Belvacensis, Johannes Bocherii de Grandi
Villarii Ambianensis, Johannes de Ramba valle Morinensis, Arnulphus de
Sanciaco Senonensis, Guillelmus Auri Fabri Belvacensis, Clemens de
Grandi Villarii Ambianensis, Thericus Teotonicus miles Magdebrugensis,
Albertus de Integentis presbyter Lingonensis, Jullianus de Inteyo
Lingonensis, Johannes de Vollenis presbyter ejusdem Lingonensis,
Nicolaus de Senceyo presbyter Trecensis, P. de Summa Vera presbyter
ejusdem, Thericus dictus li Moys Lingonensis, Aymo de Buris ejusdem,
Johannes de Jamvilla Cathalanensis, Guillelmus Johannes et [p. 110]
Guillelmus de Buris Lingonensis, P. de Villa Soterra Trecensis, Johannes
de Villa Soterra Trecensis, Nicolaus de Monsaygo Lingonensis, Guido de
Serra ejusdem Lingonensis, Johannes de Corbon ejusdem Lingonensis,
Theobaldus de Relanpont ejusdem, Johannes de Ricenbort ejusdem,
Stephanus de Volenis ejusdem, Evrardus de Domibus ejusdem, Humbertus de
Canerpiis Cathalanensis, Henricus Lalaman Magontinensis, Stephanus de
Relanpont Lingonensis, Johannes Lennaube Trecensis, Nicolaus Musardi
ejusdem, Robertus de Montayo ejusdem, Durandus de Tuchat Cabilonensis,
Oddo de Nons Lingonensis, P. de Cheri Noviomensis, Thomas de Cormelhis
Lingonensis, Guillelmus de Maysse ejusdem, Johannes le Bretes ejusdem,
Robertus de Biceyo ejusdem, Guillelmus Gireset Eduensis, Hugo Bossa
ejusdem, Johannes de Corpenthe Eduensis, Bosso Coeta Lemovicensis,
Guillelmus Brinaz Lemovicensis, P. de Vernegia Lemovicensis, Gumbertus
de Porta Lemovicensis, Stephanus de Garda presbyter Claramontensis, P.
de Brolio ejusdem, Guillelmus de Spinassa ejusdem, Guillelmus Rassi
ejusdem, Robertus de Dormellis presbyter Senonensis, Robertus Sicci
Rothomagensis, Johannes de Rusiaco Parisiensis, Robertus Flamengi
Tornacensis, Thomas de Bragella presbyter Belvacensis, Thomas militis
Ebroicensis, Parisius de Buris Lingonensis, Johannes de Sivri
Senonensis, Bricius de Buris Lingonensis, Johannes de Barro Lingonensis,
Jacobus de Sanceyo Trecensis, P. de Vereriis Trecensis, Deccanus de
Chofilli Remensis, Gerardus Bosso Claramontensis, Andreas Jacobi
Claramontensis, P. de Montinhiaco Claramontensis, Bertrandus Amblardi
Claramontensis, Bonetus Ganhel Claramontensis, Durandus Ardenbandi
Claramontensis, Johannes de Orco Claramontensis, Johannes de Rosseria
Claramontensis, Stephanus la Rossalha Claramontensis, P. de Brecina
Claramontensis, Ber. Charnerii Claramontensis, Johannes de Gentils
Lemovicensis, Johannes de Bella Faga Lemovicensis, Lambertus Lafont
Lemovicensis, Johannes de Malamort Lemovicensis, Oliverius de [p. 111]
Manso Sereno Lemovicensis, Johannes Roberti presbyter Claramontensis,
Robertus de Boliens Claramontensis, Hugo Sestan miles Claramontensis,
Petrus de Doy Laudunensis, Clemens de sancto Hilario presbyter
Lemovicensis, Guillelmus Bocon Claramontensis, Johannes Branlis
Senonensis, Johannes Codolin Bituricensis, Guillelmus le Gat
Aurelianensis, Oddo de Trefons Trecensis, Seguinus de Dyona Nivernensis,
Hugo de Volenis Lingonensis, Michael Samee Solonge Bituricensis,
Guillelmus Anglici Salabricensis, Ber. la Porta Lemovicensis, Johannes
de Fontaneto Bituricensis, Guillelmus Calabrini Lemovicensis, Guaufredus
Calabrini Lemovicensis, Helias de Cella Lemovicensis, Aymericus Lator
Lemovicensis, Johannes Bocelli presbyter Parisiensis, Stephanus Therrici
Ebroicensis, P. de Aniseyo Laudunensis, Johannes Monachi Constanciensis,
Nicolaus Logans Constanciensis, Johannes Carnerii Sagiensis, Johannes de
Moysimont Ambianensis, Guillelmus de Bassimont Rothomagensis, Radulphus
de Conpendio Suessionensis, Johannes de Opellis Carnotensis, Johannes de
Freanvilla Rothomagensis, P. de Conpendio Suessionensis, Johannes Buardi
Cameracensis, Iterius de Lombiaco miles Lemovicensis, P. de Lugniaco
Remensis, Helias Aymerici Lemovicensis, Guillelmus Vigerii
Engolismensis, Helias de Chalistrat presbyter Lemovicensis, Guillelmus
Barboti Pictavensis, Matheus de Alveto presbyter Cameracensis,
Laurencius Baazin Pictavensis, Guillelmus Lanceloti Lemovicensis,
Aymericus Broeti Engoslismensis, Stephanus de le Mont Lemovicensis,
Guido de Garson Lemovicensis, Johannes Blison Bituricensis, Gatterus de
Pincon Cameracensis, Ger. de la Torlandera Engoslismensis, Stephanus
Quintini Pictavensis, Reginaldus de Bondiis Parisiensis, Johannes de
Enonia Cameracensis, P. de Rocha Turonensis, et Thomas de Camino
Rothomagensis diocesium.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei, Bernardo Filholi, Guillelmo Radulphi, Bernardo Umbaldi,
Nicolao Constanciensi, Hugone Nicolai, Johanne Loueti, et Johanne de
Felinis notariis supradictis.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit ultima dies mensis [p. 112]
Marcii, fuerunt adducti ad presenciam dictorum dominorum commissariorum,
in capella adherente dicte aule episcopali, supradictus frater Raymondus
de Vassinhiaco miles Lemovicensis diocesis, in habitu seculari, non
Templario, de quo dictum fuerat ex parte Templariorum et presente
multitudine ipsorum, in presencia dictorum dominorum commissariorum,
quod ipse frater Raymondus tenebatur in quadam fovea inhonesta per
regales, et quod dictum ordinem defendere volebat, si adduceretur coram
ipsis. Qui Raymondus, coram dictis dominis commissariis adductus et
presens, dixit quod bene, et honeste et secundum voluntatem suam
tenebatur, et providebatur eidem, et requisitus si volebat ordinem
defendere supradictum, respondit quod non, adjiciens quod non dimisisset
habitum ordinis, si voluisset eum defendere.
Item, frater Mathias de Stangno Turonensis diocesis. Qui respondit
requisitus, se velle defendere ordinem memoratum. Requisitus ut
exprimeret quidquid volebat dicere ad defensionem ordinis predicti,
respondit hoc solum quod nunquam viderat in dicto ordine nisi bonum, et
quod nichil aliud volebat nec sciebat dicere ad defensionem ordinis
supradicti.
Item, in eodem loco fuit ordinatum per predictos dominos commissarios et
preceptum michi Floriamonti Dondedei et aliis notariis hujus processus,
quod personaliter accederemus ad loca in quibus detinebantur Templarii,
qui die Sabati proximo preterita fuerant coram eisdem dominis
commissariis in viridario supradicto, et ex parte ipsorum dominorum
commissariorum signifficaremus eisdem quod parati erant recipere et
audire procuratores, si quos constituerant, prout ad ipsos Templarios
pertinere poterat ad defensionem ordinis Templi, et audire defensiones,
si quas proponere volebant, secundum quod in dicta die Sabati fuerat
oblatum eisdem Templariis. Fuit insuper ordinatum et preceptum per
dictos dominos commissarios, quod si dicti Templarii, vel eorum aliqui,
volebant aliquid dicere pro defensione dicti ordinis, quod illud
scriberemus vel scribi per alios faceremus, et reportaremus ad [p. 113]
dominos commissarios antedictos, ut super predictis deliberare possent.
Ordinaverunt insuper iidem domini commissarii et preceperunt venerabili
viro preposito Pictavensi, et Johanni de Jamvilla custodibus
Templariorum predictis, quod, die crastina in mane, adducerent ad
presenciam dictorum dominorum commissariorum in predicta capella
supradictos fratres: P. de Bononia, qui dicebatur esse in Romana curia
procurator predicti ordinis, Reginaldum de Pruino preceptorem
Aurelianensem presbyteros, Guillelmum de Chambonnet, et Bertrandum de
Sartiges milites, qui locuti fuerant in dicta die Sabati pro omnibus
aliis Templariis memoratis, et aliquos alios de discretioribus et magis
ydoneis singularum provinciarum dicti ordinis, usque ad numerum novem,
vel decem aut duodecim inter omnes. Que predicti prepositus et Johannes
dixerunt se impleturos.
Post que, eadem die ego Floriamons Dondedei, Bernardus Filioli,
Bernardus Humbaldi, Johannes Loueti, et Johannes de Fellinis notarii
hujus processus predicti, accessimus personaliter ad domum Guillelmi de
la Huce, in vico de Marché Palu, ubi decem et octo de predictis
fratribus tenebantur, videlicet fratres Guillelmus de Bleri, Johannes
Coyfier, P. Tressie, Johannes Malon, P. Fouberti, Guaufridus de
Malomonte, Symon Martineti, P. Maliani, Johannes Vissandi, Andreas Beri,
Johannes de Castra, Raymondus de Barinis, Martinus Ponchardi, Raynaldus
de Malesis, Gerardus de Chatalono, G. de sancto Leonardo, Petrus de
Pedagio, et Guido de Toriacho.
Quibus exposuimus ordinacionem predictam dictorum dominorum
commissariorum, et eos interrogavimus utrum deliberassent super hiis que
die Sabati preterita eis dicta fuerant. Qui responderunt quod, dicta die
Sabati preterita, fuit eis dictum, quod Johannes de Jamvilla ad singulas
societates eorum adduceret fratres P. de Bononia, Reginaldum de Pruino
presbyteros, Guillelmum de Chanbonnet militem, et quemdam alium fratrem
militem aut servientem, ut plenius deliberarent inter se, quod factum
non exstitit; propter quod deliberare non potuerunt, et, sicut dictum
fuit dicta die Sabati, ipsi sunt sub obediencia et esse debent, [p. 114]
quare sine capite plene deliberare et respondere non possunt.
Requisivimus eos, si qua alia volebant dicere, et dixerunt quod non ad
presens, sed si dicti domini commissarii vellent in dicto negocio
procedere, super articulis eis impositis et dicta die Sabati lectis,
ipsi volebant et requirebant habere copiam eorumdem, ut possint plene
super eis deliberare, prout juris esset, protestantes de aliis
racionibus et defensionibus suis, loco et tempore proponendis.
Post hec, nos notarii predicti, et Hugo Nicolai, et Guillelmus Radulphi
predicti accessimus apud Templum Parisiense, et adducti ibidem coram
nobis Templarii ibidem detenti, videlicet fratres P. de Bononia
presbyter, Humbertus de sancto Jocro miles, Robertus de Monboyn, P. de
Latignaco sico presbyter, Thomas de Martingni presbyter, P. de Blays, P.
de Sivref chevalier, Egidius de Chenru, Christianus de Bisi, Gualterus
de Latigniaco sico, Johannes de Clipes, Gerardus de Somons, Johannes le
Camber, Johannes de Lorscius, Radulphus de Balle Yglisse, Guillelmus de
Marennet, Marsiletus de Floer, Thomas Enval, Theobaldus de Plomion,
Stephanus Pacon presbyter, Poncius de Buris, Johannes Genefle, Arbertus
de Jemville, Guillelmus de Lafons, Ricardus Lecharem, Gossoynus de
Bruges, Johannes de Orbis, Guido de Bolle Ville, Gerardus de
Mongneville, Hugo de Chaminant, P. de Trelhet presbyter, Durandus de
Vineis, P. de Cheru, P. de sancta Gressa, Matheus de Clissi, P. de
Boncoli, Simon de Remis, Thomas des Cames, Johannes Braz de Fer
presbyter, Egidius de Fontancort, Guillelmus de Vergnes, Johannes de
Noviomis, Henricus de Pressigni, Radulphus de Ponte, Guillelmus de
Brioys, Guillelmus Digi, Philippus de Villesubterre, Poncius de Bono
Opere, Jacobus de Vergus, Aymo de Barbone, P. de Jans, Ponsardus de
Gifli, Guillelmus Ardoini, Thomas Quintini, Stephanus de Pruino,
Johannes de Furno, Gobertus de Malle, Chicardus Alberti, Arnulphus de
Portel, P. de Castanhier, Johannes de Turno, Guido Bocelli, Johannes de
Serencourt, Nicolaus de Serencourt, P. de Sacellis, P. le [p. 115]
Picart, Johannes de Corville, Toumez de Legnoville, Johannes de Lavione,
Johannes de Ponte Episcopi, R. de Treploy presbyter, Reginaldus de
Larchent, Theobaldus de Basimonte, Radulphus de Senonis, et Nicolaus de
Trecis, qui alias se ad defensionem ordinis obtulerant, et fuerunt, die
Sabati preterita, coram dictis dominis commissariis in prato domini
episcopi Parisiensis, et fuerunt per nos supradictos notarios
interrogati utrum deliberassent super procuratoribus per eos
constituendis et faciendis, secundum et prout dictum fuit eisdem, dicta
die Sabati per dominos commissarios antedictos.
Qui responderunt, et nobis scribentibus, per hos [sic] fratris P. de
Bononia predicti, dictaverunt seu dictari fecerunt infrascripta: Quod,
quia caput habebant, hoc sine ipsius licencia facere non poterant nec
debebant, dicentes quod procuratores ad hoc constituere non intendebant
nec volebant, offerentes se paratos coram dictis dominis commissariis
comparere et defendere dictum ordinem, prout fuerit racionis. Dixerunt
preterea, et dicunt et asserunt ad defensionem ordinis supradicti, quod
omnes articuli missi per dominum Papam sub bulla ipsius, eis lecti et
expositi, scilicet inhonesti, turpissimi, et inracionabiles, et
detestabiles, et orrendi, sunt mendaces, falsi, imo falsissimi, et
iniqui, et per testes, seu sursurones et sugestores inimicos et falsos,
fabricati, adinventi et de novo facti, et quod religio Templi munda et
immaculata est, et fuit semper, ab omnibus illis articullis, viciis et
peccatis predictis; et quicumque contrarium dixerunt vel dicunt, tamquam
infideles et heretici locuntur, cupientes in fide Christi heresim et
turpissimam zinzanniam seminare, et hec parati sunt corde, ore et opere,
modis omnibus quibus melius fieri potest et debet, defendere et
sustinere. Petunt tamen quod, ad hoc faciendum, habeant potestatem
liberam personarum; item, quod personaliter possint esse in concilio
generali, et qui non poterunt interesse, possint aliis fratribus
euntibus ad concilium committere vices suas, quod quidem facient, dum se
viderint in propria potestate et a carceribus totaliter liberatos. Item
dicunt quod omnes fratres Templi, qui dixerunt ista mendacia [p. 116]
esse vera, vel partem eorum, mentiti sunt et falsum dixerunt; tamen
dicunt non esse imponendum, quia timore mortis ea dixerunt, nec debent
prejudicare religioni vel eciam personis eorum, quia metu mortis et per
gravissima tormenta que passi sunt hec dixisse noscuntur, et si qui ex
eis non fuerunt positi in tormentis, tamen timoribus tormentorum
exteriti, videntes alios sic torqueri, dixerunt voluntatem torquencium,
quod eis imputari non debet, quia pena unius multorum est metus, et quia
videbant quod alio modo transire non poterant penas vel timores mortis
nisi opi[tu]lante mendacio; vel quidam forte corrupti fuerunt prece,
precio, blandimentis, vel magnis promissionibus, vel minis.
Item, quod hec omnia sunt ita publica et notoria, quod nulla possunt
tergiversacione celari, et supplicant pro Dei misericordia quod fiat eis
justicia, qui tam longo tempore indebite et injuste fuerunt oppressi et
sunt; et tamquam boni et fideles Christiani, ut dicebant, pecierunt eis
ministrari ecclesiastica sacramenta. Et hec omnia supradicta fuerunt
verba prolata ex ore predicti fratris P. de Bononia. Qui nichilominus
dicens se esse procuratorem generalem dicti ordinis Templi eciam in
curia Romana, in qua curia dicebat suum procuratorem existere, respondit
quod suo et nomine procuratorio tocius ordinis supradicti et sibi
adherencium in hac parte et adherere volencium nunc et in futurum,
tamquam conjuncta personna et frater dicti ordinis, dictum ordinem
volebat defendere prout melius poterit et debebit.
Post hec accessimus apud sanctum Martinum de Campis de Parisius, ubi
tenebantur capti XIII fratres subscripti, videlicet fratres Raynaldus de
Cuneriis miles, Egidius Botengni presbyter, Robertus le Cavalier
presbyter, Robertus de Corenflos, Guillelmus de Platea, Henricus de
Compendio, Johannes de Bolencuria, Philippus de Mini, Bertrandus de
Somorens, Martinus de Marteles, P. le Gris, Johannes de sancto Justo et
Michael Musti de Ambianis. Et requisiti, ut alii supra, per nos
notarios, dixerunt quod procuratores ad hoc constituere [p. 117]
nolebant nec intendebant, ita capti et incathenati, cum haberent caput
sub cujus obediencia existebant, dicentes quod si essent cum eorum
superioribus, cum eis deliberarent super istis, et quod quilibet eorum
per se dictum ordinem tamquam bonum et sanctum defendere volebant, prout
melius possent et deberent, et pecierunt eis ministrari ecclesiastica
sacramenta, tamquam bonis et fidelibus Christianis quos se esse
asserebant. Dixerunt insuper quod ipsi credebant Magistrum eorum majorem
esse bonum, justum, probum, legalem, et mundum ab erroribus ipsi ordini
impositis, et quod nunquam ipsi eis imposita, tamquam falsa et mendacia,
fecerunt, nec eis usi fuerunt, et quod nunquam de dictis erroneis eis
impositis loqui audiverunt ante capcionem eorum, dicentes quod sunt
probi, legales, et justi, et immunes ab erroribus eis impositis.
Post hec, eadem die Martis accessimus ad domum quondam domini episcopi
Ambianensis, juxta portam sancti Marcelli, ubi detinebantur capti XIV
Templarii, de illis qui fuerant die Sabati proximo preterita in
viridario domini episcopi Parisiensis, inter quos erat predictus frater
Reginaldus de Pruino preceptor Aurelianensis, presbyter. Qui requisiti
quod deliberaverant super procuratoribus constituendis per eos ad
defensionem ordinis, responderunt quod frater Reginaldus pro se et pro
aliis sibi adherentibus die crastina veniet coram dominis commissariis,
et tunc respondebit coram eisdem ad defensionem ordinis pro se et aliis
sibi adherentibus, prout sibi videbitur faciendum. Protestatur tamen
idem frater Reginaldus de suis racionibus proponendis et dicendis coram
eisdem dominis commissariis die crastina, et post cras, et alias, loco
et tempore opportunis, pro se et ordine ac aliis sibi adherentibus in
hac parte. Nomina vero dictorum fratrum qui in dicta domo erant sunt
hec, videlicet fratres Reginaldus de Pruino, Jacobus de Rupella,
Johannes Ducis, Gerardus Ducamur, Johannes de Mortuo Fonte, Robertus de
Somoy, Matheus Daratz, Guillelmus Esparlart, Bernardus Coquardi,
Radulphus de Grandi Vilarii, Symon le Reppe, Gossoynus de [p. 118]
Candano, et Johannes de Rociaco ac Petrus de Serre.
Item, eadem die Martis accessimus ad domum domini comitis Sabaudie,
juxta predictam portam sancti Marcelli, ubi detinebantur quidam
Templarii qui fuerant die Sabati predicta in dicto viridario domini
episcopi Parisiensis, inter quos erat frater Raymondus Guillelmi de
Bonca miles. Qui requisiti quod deliberaverant super procuratoribus
constituendis per eos ad defensionem ordinis et aliis sibi in dicto
viridario expositis, respondit idem frater Raymondus quod extunc non
potuerunt deliberacionem aliquam habere super predictis, cum fuerint et
steterint ab aliis Templariis qui volunt defendere ordinem separatim,
adjiciens quod si ipsi cum aliis, presertim de lingua Occitana,
congregarentur in eodem loco, deliberarent super predictis taliter, quod
responderent plene, super hiis et aliis, dominis commissariis
antedictis. Requirens insuper quod congregentur ipsi cum aliis,
presertim cum illis de lingua Occitana.
Item, die predicta erant quidam alii Templarii detenti in domo comitis
memorati, qui requisiti, ut suprascripti, dixerunt, ut supradicti
Templarii proximo, et quod super predictis responderent ad plenum dictis
dominis commissariis si congregentur cum aliis Templariis qui volunt
defendere ordinem, hoc cum instancia requirentes. Nomina vero dictorum
fratrum qui in dicta domo erant, sunt hec: Constancius curatus de
Colaours, Addam le Marechal, Michael de sancto Mamilio, Girardus de
Genef, Reginardus de Fontanes, Johannes la Forest, et dictus Raymondus
Guillelmi de Benel miles, Adhemarus de Peresio miles, Bernardus de
Gallo, Bernardus de Revello, Guillelmus Radulphi, Guillelmus de Sarthago
miles, Johannes de Valle Gellossa presbyter, Raymondus de Clans
presbyter, Raymondus Guillelmi de Salis, P. de Maiaco, P. Pages et Hugo
de Sessa.
Item, eadem die Martis accessimus ad domum domini episcopi Belvacensis,
quod [sic] est inter sanctam Genevefam et fratres Predicatores, ubi
detinebantur XXI Templarii ex illis qui fuerant in dicto [p. 119]
viridario, dicta die Sabati, videlicet fratres Guido du Menil preceptor
de Somus, Dionisius de Savere presbyter, Oddo de Grenulhii, Guillelmus
de Benay presbyter, Stephanus Nicon de Duestreville, Symon la Font,
Robertus de Sanceyo, Stephanus Vuoquier, P. Gresilh, Guillelmus de
Stampis, Johannes du Meynil, Arnulphus deu Pergoche, Radulphus Dungalet,
Guaufredus Baniliam, P. de Belvas, Matheus de Chueffodeville de
Cormalhes, Gunardus Boyleve, P. de Chenay, Arnulphus Domput et
Guillelmus de Guilheval. Qui requisiti ut suprascripti, responderunt
quod nolunt constituere procuratores ad defensionem ordinis, sed quod
quilibet per se vult defendere ordinem supradictum, prout sibi videbitur
expedire. Acta fuerunt hec dictis die et locis, presentibus me
Floriamonte Dondedei et aliis notariis suprascriptis, hoc salvo quod
dicti Guillelmus et Hugo non interfuerunt hiis que facta fuerunt in
dicta domo de Losa.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit prima dies mensis Aprilis,
ante Primam, accessimus ad abbaciam sancte Genevefe Parisiensis, ubi
detinebantur XX Templarii ex illis qui dicta die Sabati fuerant in dicto
viridario, videlicet fratres Iterius de Loburhac miles, P. de Lugni,
Helias de Calhistrac presbyter, Matheus de Alneto presbyter, Helias
Aymerici, Guillelmus Vigerii, Aymericus Boeti, Guillelmus Lanzalot,
Guido de Corso, Guillelmus Barloti, Reginaldus de Bondis, Galterus de
Picon, Johannes de Annonia, P. de la Rocha, Stephanus Quintini, Gerardus
de la Terlandera, Stephanus de Ellemosina, Laurencius Bofin et Stephanus
de Bissi, qui se obtulerant ad defensionem ordinis. Qui interrogati, ut
alii supra, responderunt quod non deliberaverant adhuc super
procuratoribus constituendis, pro eo quod prepositus Pictavensis et
Johannes de Jamvilla non venerunt ad eos cum quibusdam fratribus dicti
ordinis, qui debebant ire per singulas cameras, ad deliberacionem super
premissis habendam. Tamen supradicti viginti Templarii dixerunt, quod
ipsi faciebant et constituebant procuratores suos fratres Guaufredum
de Gonavilla Pictavensem, et Guillelmum de Chambonnet de [p. 120]
Blandesio milites, preceptores, ac fratres Guillelmum de Bleri de
Chantallone, et Petrum Maliani de Bruxeria Raspit preceptores, et
fratrem Heliam Aymerici Lemovicensis diocesis, ac fratrem P. de Longni
preceptorem d'Auceni, ad defendendum ordinem, et ad proponendum et
dicendum coram dominis commissariis raciones et defensiones bonas et
legitimas ad defensionem ordinis supradicti, et ad alia facienda que
circa hec fuerint opportuna, et que veri et legitimi procuratores facere
possunt et debent, et ad habendum et petendum consilium, ratum et gratum
habentes, etc. promittentes judicatum solvi. Qui fratres statim ibidem
omnia supradicta revocaverunt, excepto quod petebant predictos sex
fratres constitui procuratores ad petendum consilium et deliberandum cum
aliis fratribus.
Post hec autem dicti viginti Templarii dixerunt quod articuli qui
fuerunt lecti dicta die Sabati in presencia eorum, sunt falsi et contra
fidem, et non continent veritatem in quantum contra fidem catholicam
sunt et contra ordinem supradictum, protestantes de contrariis articulis
dandis et probandis, et nichilominus frater Helias Aymerici, pro se et
sociis suis et aliis fratribus sibi adherentibus ad defensionem ordinis
antedicti, tradidit nobis quamdam cedulam pargameni cujus tenor talis
est:
Sancti Spiritus adsit nobis gracia. Maria, stella maris, perducat nos ad
portum salutis. Amen. Domine Jesu, Christe sancte, Pater eterne, Deus
omnipotens, sapiens, creator, largitor, amministrator benignus et
carissimus amator, pius et humilis redemptor, clemens, misericors
salvator, sanctissime Domine Deus, te deprecor humiliter et exoro, ut
illumines me, liberes et conserves, et omnes fratres Templi, et populum
tuum Christianum turbatum quem adhuc est et erit. Provide nos, Domine,
in quibus sunt et de quibus veniunt omnes virtutes et bona gracie Sancti
Spiritus et dona, ut habeamus noticiam veritatis et justicie,
debilitatas et miseras carnes nostras cognoscamus, ut veram humilitatem
accipiemus, deficientem mundum et ejus inquinamenta, [p. 121]
delectaciones vanas, superbiam et omnia mala contempnemus, et ad
celestem superna cogitemus, operasque faciemus, ut vota nostra et
mandata tua in humilitate teneamus. Et, sanctissime Domine Jesu Christe,
per tuam sanctam virtutem nobis concessam gracia tua mediante, diabolum
rugientem et omnes inimicos nostros et insidia et operas eorum evitare
possimus, quos in ligno sancte crucis in tua humilitate et paciencia
vincis et tua sancta misericordia nos redemisti, redemptor et defensor
noster, conserva nos, ut per tuam sanctam crucem et per signum ejusdem
omnes inimicos et eorum insidia contristare possimus, et sancte ecclesie
tue provide, et illumines prelatos, doctores et rectores populumque tuum
Christianum, ut dicant et faciant tuum sanctum servicium et voluntatem,
mundo corde, humiliter et devote, pura devocione attendente, populum
docentem et per bona exempla illuminare, ut in humilitate operas
humilitas et exempla tua et apostolorum sanctorum et ellectorum tuorum
faciemus, et cogitemus de quo et qui sumus et qui erimus, quod faciemus
et quod facere debemus ut vitam posideamus per quem ad gaudia paradisi
mittamur; et illi qui non sunt regenerati ex aqua et spiritu sancto, si
placet, illuminas et convertas, ut ad tuam sanctam legem valeant
pervenire, et sacramenta sancte ecclesie accipere, fidem sanctam tuamque
tenere, et populum tuum Christianum dones voluntatem et potestatem
terram sanctam in qua natus humiliter fuistis, et tua sancta
misericordia nos redemistis, tua miraculla et exempla fecistis, et
docuistis, quem promisistis amicis tuis, provide nos ut ipsam et fideles
gracia tua mediante liberare valeamus, et ipsam possideamus, et tuum
sanctum servicium et tuam voluntatem et opera faciamus, et,
misericordissime Domine, tua religio (Christi adhuc voca Templum) que
per generale concilio in honore beate gloriosse virginis Marie matris
tue fuit facta et fundata per beatum Bernardum sanctum confessorem tuum,
qui pro dicto negocio et officio per sanctam ecclesiam Romanam fuit
ellectus, qui dicta religio cum alios probos viros doctavit et
deputavit, et cum consilio beate gloriosse virginis Marie in honorem
ejusdem, que est capta et detenta per regem Francorum minus [p. 122]
justa causa, ad requisicionem beate gloriosse Virginis matris tue et
societate celeste, cum fratres et bona liberes et conserves, tu qui es
veritas, Domine, et scis nos esse innoscentes, facias liberari, ut vota
nostra et mandata tua in humilitate teneamus, et tuum sanctum servicium
et voluntatem tuam faciemus. Verbas iniquas non veras contra nos
oppositas per graves oppressiones et malas tribulaciones (miserere
deprecaciones) quas passi fuimus, et pro pavore condempnacio corporis,
et omnia ex parte domini Pape nobis dicta, esse incarcerati
perpetualiter pro debilitate carnis ulterius pati non possimus mendaces
dictas de ore cum magno dolore contra consciencias non obstante, et
provide nos, Domine, et omnem populum tuum Christianum et docuisse
voluntatem tuam facere, et Philippum regem nostrum, nepotem beati
Ludovici, sanctum confessorem tuum, cui dedis pro sua bona vita et
merita in regno suo tempore pacem et sui vitam consimilem consequantur,
et omnes reges, principes, barones, milites, dones; et omnes qui sunt
statuti pro facere et servare justiciam, prout tu vis et precepis, ipsam
appendant, faciant, paciant et conservent et inter eos et in omni populo
Christiano pacem et claritatem, et predictam terram sanctam cum nobis
acquirere, et tuum sanctum servicium et operas tuas sanctas facere, et
omnes parentes, et benefactores, et predecessores, et fratres nostros
vivos ac defunctos vitam et requiem sempiternam. Qui vivis et regnas
Deus per omnia secula seculorum. Amen.
Non sum dignus requirere, sed misericordiam et humanitas tua, et beata
gloriosa mater tua, avocata nostra, et societate celeste pro nobis
requirant et impetrent. Amen. Paratus in omnibus obedire, nec fui in
contrarium sensum. Sancta Maria, mater Dei, piissima, gloriossa, sancta
Dei genitrix, preciosa virgo semper, Maria, errancium salus, in te
sperancium consolatrix, desolatrix, defensatrix peccatorum virtutis
restaurancium, consule, defende nos et religionem tuam, per quem
dilectum sanctum confessorem tuum beatum Bernardum fuit facta, et cum
alios probos viros de mandato sancte ecclesie Romane deputata, [p. 123]
et declinata et in honore tua; sanctissima, gloriossa fuit fundata. Te
humiliter exoramus, ut nobiscum religio et bona tua impetres
liberacionem, cum intercessione angelorum, archangelorum, prophetarum,
evangelistarum, apostolorum, martirum, confessorum, virginum (mendaces
appositas, prout tu scis, dictas non obstante), et adversarios nostros
in veritate et caritate convertantur, ut vota nostra et mandata Domini
nostri Jesu Christi filii tui teneamus, qui est defensor, et creator et
redemptor carissimus, et misericors salvator noster, qui vivit et regnat
Deus per omnia secula seculorum. Amen.
Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui beatum Lodovicum, dilectum
Francorum regem, sanctum confessorem tuum, graciam et virtutem dedis,
humilitatem, caritatem et justiciam accipiendi, ad requestam beate
gloriosse virginis Marie matris tue, quem multum diligebat, et operas
caritatem faciebat, et ejus amorem tempore suo dedis in regno pacem, da
nobis, Domine, ejus intercessione pacem et deliberacionem, cum religio
nostra qui facta et fundata fuit in honore beate gloriosse virginis
Marie matris tue, ejus intercessio liberes et conserves in veritate
(mendaces dictas de ore per graves oppressiones, prout tu scis, non
obstante), ut in terra sancta ubi nos tua sancta misericordia et pietate
redemisti, vota nostra et mandata tua in humilitate teneamus, et tuum
sanctum servicium et voluntatem faciemus, et nostrum regem Francie et
sui vitam consimilem consequantur, ut ad gaudia paradisi pervenire
valeamus. Qui vivis et regnas Deus per omnia.
Omnipotens sempiterne Deus, qui beatum Johannem evangelistam et
apostolum tuum multum diligis, qui super pectus tuum in cena recubuit,
et cui secreta celi revelavis et demonstravis, et stante in ligno sancte
crucis pro redempcione nostra sanctissima mater tua virgo, et virginem
commendabis, in cujus honore gloriosse fuit facta et fundata religio pro
tua sancta misericordia, liberes et conserves, prout tu scis nos esse
innoscentes a criminibus contra nos oppositis, ut vota nostra et mandata
tua in humilitate et caritate teneamus, vitam et operas [p. 124]
possideamus, per quem ad gaudia paradisi perducamur per Christum Dominum
nostrum. Amen.
Omnipotens sempiterne Deus, qui beatum Georgium, justum militem et
sanctum martirem tuum, illuminasti, et docuisti (et sibi dedis virtutem
et graciam) passuros martires et passiones placere, quem de morte
suscitasti, in quem habemus magnam fiduciam, ejus amore et beate
gloriosse virginis Marie, sanctissime matris tue, in cujus honore fuit
facta et fundata religio nostra, nos et dictam religionem liberes et
conserves, ut vota nostra et mandata tua in humilitate teneamus, et
vitam possideamus, per quem ad gaudia paradisi pervenire valeamus, qui
vivis et regnas Deus per omnia secula seculorum. Amen.
Protestatus tamen fuit idem frater Helias de falsis Latinitatibus que
erant in dicta cedula, rogans nos notarios ut ea corrigeremus.
Frater autem Matheus de Stangno, qui non est de numero dictorum viginti
fratrum, nec dicta die Sabati fuerat in viridario supradicto, dixit in
presencia nostra quod ipse relinquebat Magistro ordinis predicti
defensionem ejusdem, licet dixisset coram dominis commissariis se velle
defendere ordinem supradictum.
Item, eadem die Mercurii, in dicta domo sancte Genevefe, fuerunt
interrogati per nos, sicut alii supra, septem fratres milites dicti
ordinis, videlicet fratres Guillelmus de Chambonnet, Bertrandus de Bord,
Bertrandus de Sartiges, Oddinus de Vendach, P. de la Colonge, Galterus
de Maci, et Aymericus de Copihac, qui in eadem domo, in alia tamen
camera, tenebantur, qui responderunt quod non deliberaverunt adhuc super
procuratoribus constituendis, pro eo quod prepositus Pictavensis et
Johannes de Jamvilla, prout conditum fuerat, ut dicebant (quod tamen
conditum dicti domini commissarii dicebant se non fecisse), non venerant
ad eos cum quibusdam fratribus dicti ordinis, qui debebant ire per
singulas cameras ad deliberacionem super premissis habendam, dicentes
quod procuratores non possunt constituere seu alia ordinare sine
licencia Magistri majoris ordinis predicti, cui debent [p. 125]
obedienciam, et idem Magister eamdem eorum conventui, observare.
Post hec, eadem die Mercurii accessimus ad domum prioris de Cornay, ubi
capti tenebantur XXI Templarii, videlicet fratres Guillelmus et
Guaufredus Calabrin, Helias de Cella, P. de Doy, Johannes Roberti,
Johannes Codelin, Guillelmus le Chat, Michael de sancta Seloiguch,
Guillelmus Bancon, Oliverius de Manso sereno, Johannes de Branles,
Seguin de Dicime, Robertus de Bures, Hugo de Vollenis, Guillelmus
Anglici, Clemens de sancto Hilario, Bernardus la Porte, Johannes de
Fontaneto, Aymericus Lator, Hugo Suosoys miles, et Oddo de Pruyno. Quos
interrogavimus, ut alios Templarios supradictos. Qui respondentes
dixerunt quod caput et superiorem habebant, scilicet magnum Magistrum
ordinis eorumdem, sub cujus obediencia erant et esse debebant. Ideo non
intendebant nec volebant ad dictam defensionem aliquos constituere
procuratores sine dicti Magistri et aliorum dicti ordinis superiorum
licencia et assensu; et protestati fuerunt quod et si magnus Magister
predictus eundem ordinem nollet deffendere, quod ipsi nichilominus
parati sunt dictum ordinem defendere in propriis personis eorumdem, in
quantum poterunt et debebunt, dicentes et asserentes ea de quibus mencio
habebatur superius, videlicet de preposito Pictavensi et Johanne de
Jemvilla, quod ad ipsos, ut dicebant, venisse debuerant cum quibusdam
fratribus dicti ordinis ad deliberandum super premissis.
Item, eadem die accessimus ad domum Serene in vico Cithare Parisiensis,
ubi erant detenti XII Templarii, videlicet fratres Johannes de Chisiaco
presbiter, Robertus de Pontissera, Jacobus de Villaribus, Reginaldus de
Plesiacho, Stephanus de Bellevant, Baldoynus de Gisiacho, Guillelmus
Scoraha, Guillelmus de Romangna, Raymondus Bernardi, Bertrandus Gast,
Guillelmus de Cardeyaco et Guillelmus Arberti. Qui interrogati, ut alii
supra, responderunt quod ipsi habent caput et majorem, videlicet
Magistrum majorem, et absque ipsius licencia et auctoritate non possunt
facere nec ordinare procuratores; dixerunt tamen quod si [p. 126]
Magister predictus non defenderet seu nollet defendere ordinem
supradictum, ipsi et eorum quilibet per se defendet et sustinebit, prout
fuerit racionis, ordinem antedictum. Dicentes eciam quod si essent in
aliquo loco cum dicto Magistro et aliis majoribus dicti ordinis
congregati, deliberarent super istis et aliis taliter, quod possent
plenius respondere.
Post hec, eadem die Mercurii revenimus ad dictam capellam adherentem
aule episcopali predicte, ubi convenerunt omnes domini commissarii
supradicti. Quibus nos notarii prefati in scriptis reportavimus
responsiones quas iidem fratres fecerant nobis notariis antedictis, et
ibidem fuerunt adducti ad eorum presenciam predictus frater Matheus de
Clichiaco, qui dixit quod volebat dictum ordinem defendere pro posse
suo, ac predicti fratres Reynaldus de Pruino et P. de Bononia
presbyteri, Guillelmus de Chambonnet, et Bertrandus de Sartigiis
milites, et frater Robertus Vigerii. Quos dicti domini commissarii
requisiverunt, si volebant aliquid dicere vel proponere ad defensionem
dicti ordinis coram eis, et si fecerant vel facere aut constituere
intendebant aliquos procuratores ad predictam defensionem. Ad que dictus
frater Reginaldus de Pruino pro se et aliis ibidem asistentibus, ac
quibuscumque sibi adherentibus et adherere volentibus, quamdam cedulam
tradidit et legit ibidem; cujusquidem cedule tenor sequitur in hec
verba:
In presencia vestra, reverendi patres et domini mei, ego frater
Reginaldus de Pruino Aurelianensis preceptor, nomine meo et michi
adherencium, protestor de ordine nostro defendendo, et de racionibus et
excepcionibus juris et facti proponendis loco et tempore competentibus,
et omnia faciendi que juris et facti erunt facienda ad defensionem
predictam.
Item, protestor quod si aliqua dixero que litis contestacionem sapiant,
quod mihi non prejudicet nec aliis michi adherentibus, quia intencionis
mee non est litem contestari, sine consilio et spoliatus.
Item, protestor quod non est intencionis mee aliqua dicere vel proponere
contra sanctissimum patrem, sacrosancte Romane ecclesie summum [p. 127]
Pontificem, nec contra sedem apostolicam, nec contra personam
excellentissimi principis Regis Francorum nec ejus filios. Unde,
reverendi patres et domini, quantum ad constituendos procuratores, vobis
respondeo quod nos habemus superiorem et conventum qui non sunt hic
presentes nec major pars ipsius conventus, sine quorum consensu non
possumus facere vel ordinare procuratores predictos. Quare paternitati
vestre supplicor, nomine quo supra, quatenus predictus Magister noster,
Francie, Aquitanie, Cipri, Normanie preceptores, et omnes alii fratres
quotquot sunt in custodia gentis Regis, ponantur in manu ecclesie
penitus ita quod gentes Regis nec ejus ministri aliquatenus de ipsorum
custodia se intromittant, quia scimus predictos fratres non audere
consentire defensioni ordinis propter eorum metum et seductionem et
falsas promissiones, quia quamdiu durabit causa durabit et confessio
falsa, et cesante causa, adherebunt michi et defensioni predicte, et hos
fratres moneatis [?] eos ut intersint mecum vel prebeant consensum de
procuratoribus faciendis, et si noluerint consentire, petto assensum
eorum superioris in eorum defectum et negligenciam.
Item, peto ut assignetur michi et michi adherentibus de bonis ordinis
tantum quod possimus solvere salaria procuratorum et advocatorum, et
nobis facere expensas necessarias in persecucione negocii.
Item, peto securitatem procuratorum et advocatorum, et mei et michi
adherencium.
Item, quod omnes fratres qui relicto habitu ordinis cotidie conversantur
inhoneste, ponantur in manu ecclesie et in custodia secura, donec
cognitum sit utrum falsum vel bonum perhibuerint testimonium, quia scio
eos et quosdam alios prece vel precio fore corruptos.
Item, peto quod inquiratur ab illis qui fuerunt in ultima voluntate
fratrum nostrorum in persecucione ista decedencium, et maxime a
sacerdotibus qui eorum confessionem audiverunt, si in confessione contra
ordinem vel pro ordine decesserunt.
Item, dico, reverendi patres, quod non potestis procedere contra
ordinem de jure, nisi tribus viis, aut altera eorumdem, [p. 128]
videlicet via accusacionis, denunciacionis, seu officio judicis; unde
peto quod si via accusacionis vultis procedere, quod appareat accusator,
et se obliget ad penam talionis, et caveat de lite prosequenda, et
restituendis expensis, si injuste, etc.
Item, dico quod si via denunciacionis intenditis procedere, quod non est
audiendus denunciator, quia ante denunciacionem debuit nos fraterna
correpcione monere, quod non fecit.
Item, dico quod si officio procedere intenditis, reservo michi et michi
adherentibus raciones et defensiones proponendas ordinato processu, non
astringens in aliquo super hiis que michi et ordini sunt concessa.
Item, fuit ibidem quedam alia cedula eisdem dominis commissariis
exhibita et tradita, que eisdem missa fuisse dicebatur per fratres
predictos qui capti detinebantur apud sanctum Martinum de Campis, cujus
cedule tenor sequitur in hec verba:
«Vechi les nons de freres deu Temple qui sunt à sacte Martin de Chans,
en la garde Guillaume de Latengni. C'est à savoir, frere Tenant de
Cuneres chevalier, mesier Guillaume de Rontengni prestre, mesier Robert
le Camber prestre, mesier Robert de Gorenflore, Phelippe de Mauri, frere
Guillialme de la Plache, frere Henrici de Gompingne, frere Johan de
Rolencort le Gris, frere Johen de saint Just, frere Michel Monset
d'Amiens. Li quili ont respondu à clers qui nous furent envoié da pars
nous segnors les prelas, que il ne feront procuraur fors que chuscuns
pour li en se personne, et aconfortant nos requestes et nos defenses,
que li dit clerec ont vers en, nos requerens à avoir le consel de
messire Renaut de Pruins, de messire Piere de Bonogna prestres, de frere
Guilleme Chambonnet chavalier, et de plusaire autres, si comme il fu
acorté de nos segnurs les prelas à veiir pars les prissons (quar nous
sommes gens laie). Si vos prions pour Dieu, que se il i a temps, on
porveu que il ne nous puie torner en nul prejudice, et por Deu que nous
aiens l'eglise, comme bonne gent, et pour Dieu, que nos gages [p. 129]
nos soient creu, quar il sont trop petit.»
Post que iidem domini commissarii dixerunt et concordaverunt inter [se],
quod convenirent die Veneris proxima sequenti, in eadem capella, ad
procedendum in negocio supradicto, et quod interim nos notarii antedicti
iremus per Parisius ad loca in quibus alii fratres, qui fuerunt dicta
die Sabati in dicto viridario, capti tenebantur, ad que loca nondum
iveramus, ad audiendum si aliquos procuratores constituerant seu
constituere volebant ad defensionem predictam, et scriberemus vel scribi
faceremus ea que dicere et proponere in scriptis vel aliter vellent ad
defensionem ordinis supradicti, et quod eorum responsiones reportaremus
eisdem ad capellam predictam, die Veneris supradicta.
Post que nos notarii memorati, eadem die Mercurii post prandium,
accessimus ad domum abbatis Latigniaci prope portam Templi Parisius, ubi
erant detenti XI Templarii, videlicet fratres Loychon, Johannes de
Maynilio, Petrus de Maubresi, Bernardus de sancto Paulo, P. Landres,
Johannes Poytavin presbyter, Bernardus de Bichi, Johannes de Bonancuria,
Hugo de Villaribus, Laurencius de Pruino, et Jacobus de Sanceyo. Et
fuerunt interrogati per nos, ut alii supra. Qui responderunt quod non
possunt, nec debent, nec volunt constituere aliquos procuratores, quia
caput et superiores habent, sub quorum obediencia esse volunt et debent
in bonum. Tamen si haberent consilium et colloquium cum eis,
deliberarent plenius super istis. Nichilominus tamen parati sunt et
volunt ex se ipsis aliquos constituere procuratores qui pro eis
loquantur, vel quilibet per se paratus est et vult ordinem defendere
supradictum, prout poterit et ei videbitur expedire, petentes se admitti
quilibet per se, nisi illi quos ipsi constituerent admittantur ad
defensionem ordinis supradicti, et pecierunt omnes ecclesiastica
sacramenta; dicentes quod aliquis ipsorum non fuit propter tormenta nec
propter promissiones aliquas vel diversitates confessus aliquid de
erroribus impositis ordini supradicto.
Post hec autem dicti XI Templarii dixerunt quod faciebant [p. 130]
procuratores fratres Johannem Lozon, Petrum de Landres et Laurencium de
Pruino ac Bernardum de sancto Paulo dicti ordinis Templi, ad loquendum
et respondendum pro defensione dicti ordinis coram dominis commissariis
supradictis, et ad petendum consilium super premissis. Et pecierunt
incaustrum et pergamenum, ad scribendum, et defensiones suas, quas
facient, proponi et tradi per dictos procuratores coram dominis
commissariis antedictis, et protestati fuerunt quod nolunt predictos
constituere procuratores suos, ut premittitur, nisi alii fratres dicti
ordinis qui se ad defensionem ejusdem ordinis obtulerant, constituerent
expresse.
Post hec, eadem die Mercurii accessimus ad domum de Leuragie in vico de
Calino Parisius, ubi erant XI Templarii, videlicet fratres Johannes
Penet presbyter, Matheus de Gresson Eussart, Andreas le Mortoer, P. de
sancto Justo, Clemens de Grand Vilar, Egidius de Louvencurt, P. le Gri,
Robertus de Rabanval, Arnulphus de Sanceyo, Guillelmus de Belvaco, et
Johannes le Banchier de Grandi Villarii. Qui fuerunt interrogati per
nos, ut alii supra. Qui responderunt quod non fecerant procuratores, nec
facere volunt sine consilio aliorum fratrum, dicentes ad defensionem
ordinis quod non viderunt in ordine nisi bonum, et in eodem ordine
volunt vivere et mori, cum eum bonum et sanctum reputent et legalem, et
pro tali fuit eis traditus, et eum talem quamdiu fuerunt in ordine
servaverunt et servare intendunt, quamdiu fuerint in eodem; petentes
tamquam boni et fideles Christiani, ut dicebant, ecclesiastica
sacramenta, et petunt habere consilium aliorum fratrum et majorum suorum
ordinis supradicti.
Item, eadem die Mercurii accessimus ad domum Richardi de Spoliis, in
vico Templi Parisius, ubi erant detenti XLVII Templarii, videlicet
fratres Johannes de Monte regali, Martinus Rebol, Poncius Espes,
Stephanus Saurini, P. de Mons, Johannes Olibe, Raymondus de Ronge,
Anricus Daspel, Johannes Mour, Guillelmus de Castro novo, Guillelmus de
Fugo miles, Bernardus Ajudadeo presbyter, de Carchassona, [p. 131]
Poncius Tortassa, Deodatus Jaffet, Gerardus de Podio Fort Agulha,
Raymondus de Fuel, Raymundus de Prinhans, Bertrandus de la Moneta,
Bartholomoeus Andree, Raymondus de Corbon, Johannes Costa, P. Stephani,
Guillelmus de Nubia, Johannes Aymelii, Stephanus Trobati, Cacerandus de
Monte Pessato, Bernardus Cascaveli, G. Basson, Andreas Jacob, P. de
Breone, P. Chavaliel, Bertrandus Amblardi, Bernart Gaanhe, P. de
Monturbac, Johannes Lemozin, Johannes de Orto, Durandus Audebort,
Stephanus la Rossilha, Johannes de Mala Morte, Johannes de Bella Faya,
Johannes Gentils et Ambertus la Font. Qui fuerunt interrogati per nos,
ut alii supra, qui responderunt per hos [sic] fratris Johannis de Monte
regali, dictantis ea que sequuntur: Quod nundum aliquos procuratores
constituerant, nec constituere possunt nec volunt, sine licencia
superioris sui; petunt tamen consilium alicujus periti et prudentis viri
cum quo possint dictare et ordinare ea que ad defensionem sui ordinis
eis necessaria videbuntur, que unus vel duo ex ipsis portabunt dominis
comissariis supradictis, et petunt ecclesiastica sacramenta. Ita quod si
contingeret ipsos vel aliquem ipsorum decedere, quod poneretur in terra
sancta, sicut fidelis Christianus.
Acta fuerunt hec, predictis die et locis, presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti post octabas Annunciacionis Dominice, que
fuit secunda dies Aprilis, accessimus ad abbaciam sancti Magrorii
Parisius, ubi tenebantur XII Templarii, videlicet fratres Egidius de
Perbone, Philippus de Douay, Helinus de Templamarz, Nicolaus de
Versequin, P. Capon, Johannes de Versenacho, Jacobus Catibof, Enricus
Endeburt, Bernardus de Castre, Giricus de Platea de Trecis, et Arnulphus
Lambre. Qui fuerunt interrogati per nos, ut alii supra, et responderunt
quod nolunt procuratores constituere ad defensionem ordinis supradicti,
sed quilibet per se in propria persona vult corpore et anima ordinem
defendere antedictum, prout traditus fuit eis et per sedem [p. 132]
apostolicam confirmatus.
Item, eadem die Jovis accessimus ad domum Nicolai Hondree in vico
Predicatorum Parisius, ubi detinebantur X Templarii, videlicet fratres
Johannes de Nans in Valle presbyter, Guillelmus de Maynillio Albrici
presbyter, Robertus le Brioys, Adam de Inferno, Philippus de la
Vercines, Johannes de Diuncuria, Dominicus de Divone, Johannes Fort de
Vin, Henricus de Favarolis et Bartholomeus de Volenis. Qui interrogati
per nos, ut alii supra, responderunt quod nolunt, nec debent, nec
possunt facere seu constituere procuratores absque licencia superioris
sui, videlicet Magistri majoris Templariorum, sub cujus obediencia sunt,
sed si cum ipso loquerentur, deliberarent super procuratoribus
faciendis, adjicientes quod ista clausula est criminalis in qua quilibet
debet se per se ipsum defendere, cum ipsi fratres faciant religionem,
dixeruntque quod eorum religio fuit per sedem apostolicam approbata et
confirmata tamquam bona et justa, et prout approbata et confirmata per
eandem sedem extitit, eam tenuerunt, et tenent, et tenere volunt usque
ad mortem; et si aliquis appareat qui vellit dicere vel proponere quod
ipsi usi fuerunt criminibus dicto ordinis impositis, quod parati sunt se
et ordinem predictum purgare super hoc prout jus et racio suadebunt,
dicentes eciam quod non est verus Templarius qui dicit ordinem pravum,
et pecierunt ecclesiastica sacramenta, tamquam boni Christiani.
Post hec, eadem die Jovis accessimus ad domum Johannis le Grant, sitam
Parisius prope ponctam sancti Heustachii, ubi detinebantur XXX
Templarii, ex hiis qui fuerant in dicto viridario domini episcopi
Parisiensis, ut supradictum est, videlicet fratres P. Bons, Ansellus de
la Rochiera, Evrardus de Valdencia, P. de Dampno Martino, Thomas de
Trecis, Lambertus de Gorzol, G. de Conde, Raynaldus de Landovilla,
Robertus de Morestoirol, Droco de Charut, Lambertus Daverons, Robertus
de Cornayo, P. de Cables, Johannes Pillon, P. de Herblay, Robertus de
Sornay, Guillelmus de Brimez, Guillelmus Arnaldi, Johannes de
Amblevilla, Michael de Flex, Gaufredus de la Ferer, Stephanus de la
Romagna, Orricus Zapellans, Stephanus de Domont, Robertus de [p. 133]
Zarmes, Guillelmus de Roy, Johannes de la Voya, P. le Roy, Johannes de
la Mazon Dei, Aymonus et Robertus de Hermenovilla. Qui interrogati, ut
alii supra, responderunt quod habent superiorem suum, videlicet
Magistrum Templi majorem, sibi propinquum, ut credunt, et alios majores
capitaneos ejusdem ordinis in spiritualibus et temporalibus, cum quibus
si loquerentur, deliberarent super procuratoribus constituendis ad
defensionem sui ordinis prelibati, sed sine ipsis, et quia sunt capti et
incathenati et bonis Templi spoliati, non debent, nec possunt, nec
volunt procuratores constituere ad predicta, sed quilibet per se in
propria persona vult defendere suum ordinem memoratum. Interrogati si
volunt aliquid dicere ad dicti ordinis sui defensionem, quia parati
sumus scribere et dominis nostris commissariis reportare, dixerunt quod
ordo eorum est bonus, justus et mundus a criminibus et viciis ipsi
impositis, et offerunt se paratos ipsum defendere, ut premittitur,
tanquam bonum, justum et mundum, prout justicia suadebit, et pecierunt
cum instancia ecclesiastica sacramenta.
Item, erant in dicta domo fratres Guaufredus de Cernayo miles, Nicolaus
de Langi Villa, Hernulphus de Fontanis, Johannes de Cormelliis, Odo de
Colon, Johannes de Verges, et Robertus de Bergundiis. Qui, ut dixerunt,
non interfuerant die Sabati preterita in dicto viridario episcopali, et
dixerunt coram nobis quod ipsi volebant dictum ordinem defendere, et
pecierunt ecclesiastica sacramenta, secundum quod boni Christiani, quod
se esse dicebant.
Item, eadem die Jovis accessimus ad domum de Ocrea versus crucem du
Tirol Parisius, ubi detinebantur XIII Templarii ex predictis qui fuerunt
in predicto viridario domini episcopi Parisiensis, videlicet fratres
Johannes Bocelli presbyter, Johannes de Freanville, Radulphus et P. de
Conpendio, Johannes Monachi, Stephanus Therici, Johannes Ausapie,
Johannes Briardi de Enonia, P. de Niseyo, Johannes de Apellis, Johannes
de Oisimonte, Nicolaus Sancti et Guillelmus de Buosemont. Qui
interrogati, ut alii supra, responderunt quod quia colloquium [p. 134]
non habuerant cum majoribus dicti ordinis super procuratoribus
constituendis, nolebant nec poterant procuratores constituere, sed
parati erant et volunt defendere dictum ordinem quilibet per se in
propria persona, et pecierunt ad hoc faciendum consilium peritorum,
dicentes quod non petebatur ab eis quando ponebantur in jainis si
procuratores constituere volebant.
Item, eadem die Jovis accessimus ad domum Roberti Anudei in vico Platee
porcorum Parisius, ubi detinebantur VII fratres Templarii, ex illis qui
fuerant in dicto viridario domini episcopi Parisiensis, videlicet
fratres Radulphus de Taverniaco, Reginaldus de Parisiis presbyter, P. de
sancto Lupo, Helias de Jocro, Nicolaus de Conpendio, Matheus de Tabulla
et Bono de Volenis. Qui interrogati, ut alii supra, responderunt quod
non fecerant procuratores predictos nec facere intendebant sine aliis
fratribus ordinis predicti, et si facerent per se, videtur eis quod non
valeret. Interrogati per nos si volunt aliquid dicere ad dicti ordinis
sui defensionem, quia parati sumus scribere et dominis nostris
commissariis reportare, dixerunt quod quecumque dicta, lecta et
proposita fuerunt dicta die Sabati contra dictum ordinem in viridario
memorato, sunt falsa et mendacium continencia, salva gracia mandantis
inquisicionem fieri super eis, et quod dictus ordo est bonus, dignus et
sanctus secundum Deum, et talem volunt servare et adversus et contra
quoscumque defendere quilibet per se et in propria persona sua. Dixit
eciam frater Radulphus de Taverniaco, quod ipse plures vidit recipi
fratres in ordine, et quocienscumque recipiebantur, receptor dicebat hec
verba: Ego in nomine sancte Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus
Sancti, et beate Marie et omnium sanctorum, te recipio et do tibi
habitum Templi. Et idem dixerunt alii tam de se ipsis quam de aliis quos
viderunt recipi in ordine. Dixerunt eciam omnes predicti quod si
placeret dictis dominis commissariis quod de qualibet camera eorum
congregarentur unus de qualibet coram eisdem dominis vel alibi, tunc
deliberarent et deliberare possent qualiter et quid haberent proponere
et facere coram eis. Supplicaverunt eciam quod si ipsi hoc [p. 135]
facere nollent, saltem placeret eis quod unus ex eis posset loqui cum
fratre Reginaldo de Pruino ad deliberandum cum eo.
Item, eadem die Jovis accessimus ad domum dicti Blavot prope portam
sancti Anthonii Parisius, ubi detinebantur XIII fratres Templarii ex
hiis qui fuerant in dicto viridario, videlicet fratres Guillelmus de
Sornayo miles, Thomas de Bochancourt, Johannes de Septem Montibus
presbyter, Millo de Chaneveyo presbyter, Droco de Viveriis, Johannes de
Villaribus, Lambertus de Romancuria, Gervasius de Vallesia, P. de
Bragella, Gervasius de Fellinis, Jacobus de Calido Furno, Guillelmus de
Lorperiis, et Christianus de Chammeriaco. Qui interrogati, ut alii
supra, responderunt quod ipsi non vident partem aliquam contra ordinem
Templi, nisi dominos Papam et Regem, contra quos nullo modo litigarent,
nec facerent procuratores, et quod ipsi sunt sub obediencia Magistri
majoris dicti ordinis, sine quo et ejus auctoritate procuratores facere
nolunt nec possunt, et si facerent, non valerent, quia sunt capti et
incarcerati, petentes cum instancia et flexis genibus manibusque
conplosis ecclesiastica sacramenta. Cumque offerremus eis nos paratos
scribere et dominis nostris reportare, si aliquid volebant dicere ad
defensionem ordinis prelibati, dixerunt quod si placeret dominis
commissariis, vellent super hoc deliberare cum domino Reginaldo de
Pruino et quibusdam aliis fratribus ordinis supradicti.
Item, eadem die Jovis accessimus ad domum Guillelmi de Marcillhiaco
prope portam sancti Anthonii Parisius, ubi detinebantur IX fratres
Templarii ex hiis qui fuerant in viridario predicto domini episcopi
Parisiensis, videlicet fratres Nicolaus de Manra presbyter, Dominicus de
Verduno, Johannes Danisa, Philippus de Tribus Fugiis, Petrus de Monte
Goyni, Johannes de Sornayo, P. de Sornayo, Droco de Sornayo, et Petrus
de Cathalano. Qui interrogati, ut alii supra, responderunt quod sine
consilio et consensu Magistri et superiorum suorum nullum facerent
procuratorem ad defensionem predictam. Cumque obtulissemus eis nos
paratos scribere et dominis nostris commissariis reportare, si [p. 136]
aliquid volebant dicere ad defensionem dicti ordinis, dixerunt ad
defensionem predictam, quod ordo bonus, sanctus, justus et sufficiens
est, et nunquam viderunt contrarium in eodem, et ita manutenebunt coram
quibuscumque et contra quoscumque, usque ad finem, et pecierunt
sacramenta ecclesiastica, et eciam indumenta.
Item, eadem die Jovis accessimus ad domum Johannis de Chaminis in vico
de porta Bauderii Parisius, ubi detinebantur VII Templarii ex hiis qui
fuerant in viridario predicto domini episcopi Parisiensis, videlicet
fratres Johannes de Vambellano, Jacobus de Cormelles, Johannes de
Chamis, Philippus Grisset, Falco de Trecis, Nicolaus de Serie et
Lambertus Flamengi. Qui interrogati, ut alii supra, responderunt quod
non habebant consilium inter se faciendi procuratores absque licencia
Magistri et superiorum eorum, sed si loquerentur cum eo sub cujus
obediencia sunt, deliberarent et haberent consilium super istis et aliis
ad defensionem ordinis predicti contingentibus. Requisiti autem per nos
si volebant aliquid proponere ad defensionem dicti ordinis, quia nos
parati eramus scribere et dictis dominis commissariis reportare,
dixerunt quod non viderant nec sciverant aliquid in ordine nisi bonum,
petentes ecclesiastica sacramenta.
Item, eadem die accessimus ad domum abbatis de Tironio in vico de porta
Bauderii Parisius, ubi detinebantur VIII Templarii ex hiis qui fuerant
in viridario predicto domini episcopi Parisiensis, videlicet fratres P.
de Court Temple, P. de la Chassancha, Johannes de Buris, Girardus de
Byasseres, Johannes des Colancuris, Matheus de Bures, Petrus de
Clerimont, et Petrus de Verinis. Qui interrogati, ut alii supra,
responderunt quod ipsi sunt layci et simplices, et ideo aliquos
procuratores non constituerunt, dicentes quod eamdem ordinacionem tenere
et observare volebant, quam faciebant et tenebant fratres dicti ordinis
qui fuerunt dicta die Sabati in viridario supradicto.
Item, eadem die Jovis accessimus ad domum abbatis de Prulhaco [p. 137]
in vico de la Montelarie Parisius, ubi detinebantur XXVII Templarii ex
hiis qui interfuerant in viridario predicto, videlicet fratres Ancherius
de Sivre miles, P. de Cormelliis preceptor domus de Santillihaco,
Henricus de Anisiaco miles, Johannes de Belno preceptor de Fontanetos,
Radulphus de Bandeyo, Johannes de Cormelliis, Parisius de Vollanis,
Andreas de Buris, Johannes de Chochiaco, Stephanus de Castellione, P. de
Lamina, Martinus de Monte Moreti, Guido de Niciaco, Johannes Pacat,
Stephanus de Buris, P. de Bellencort, Galterus de Capella, P. de Dicto
Bono, Stephanus de Vollanis, Johannes la Percha, Jacobus de la Viria,
Johannes de Enonia, Johannes de Terra Cumfondrea, Gerardus de Belna, Odo
de Anona, et Bartholomeus de Trecis. Qui interrogati, ut alii supra,
responderunt quod non fecerunt predictos procuratores, nec videtur eis
quod possint facere sine consilio Magistri et superiorum suorum. Quos si
facerent, non valeret, ut videtur eisdem. Requisiti si volebant aliquid
dicere seu proponere ad defensionem ordinis sui, dixerunt quod ordo est
bonus, et nesciunt in eo aliquam pravitatem, et super aliis proponendis
ad defensionem ordinis prelibati, deliberabunt adhuc, ut dixerunt,
adjicientes quod die Sabati preterita intellexerunt in viridario
predicto quod fratres Reynaldus de Pruino et P. de Bononia venire
deberent ad singulas prisiones fratrum ad deliberandum super
constituendis procuratoribus et aliis, quod factum non fuit, ut
dixerunt, et ideo petunt consilium dictorum duorum fratrum et aliorum,
ut premittitur, superiorum suorum, antequam premissa dictis dominis
commissariis reportentur et valeant coram eis; et nos eisdem respondimus
quod non obstante hoc nos omnia dicta per eos presentabimus et
reportabimus dominis nostris commissariis antedictis. Et pecierunt
ecclesiastica sacramenta, presertim aliquem capellanum cui provideatur
de bonis Templi, alioquin ipsi providerent eidem de gagiis sibi
assignatis, qui capellanus celebraret divina officia in presencia
eorumdem. Et aliqui ex eis spoliati, ut dicebant, habitibus suis, eosdem
sibi restitui pecierunt et provideri sibi sufficienter de aliis
indumentis.
Item, eadem die Jovis nos notarii supradicti accessimus ad [p. 138]
domum Johannis Rosselli prope ecclesiam sancti Johannis in Gravia
Parisius, ubi detinebantur XXVIII fratres Templarii ex hiis qui
interfuerant in predicto viridario, videlicet fratres Henricus de
Honorello, Galterius de Campo Allamano, Oddo de Buris, Johannes de
Cantalupo, Johannes de Bussavento, Robertus Vigerii, Guillelmus de
Taysentria, Martinus de Vollenis, Stephanus de Paray, Symon Testafort,
Stephanus de Losa, Stephanus de Patinges, Anricus de Caritate,
Guillelmus de Tulhelhis, Aymo de Pratim, Stephanus de Riperia miles, P.
du Carrel, Johannes le Cast, Guaufredus de Stampis, P. Cresseti,
Girardus Gandoti, P. Leheri, Stephanus Bessus, Johannes Sapiencie,
Johannes Loqueti, Matheus Gadolin, Albertus de Maquinhi, et Petrus
Picardi. Qui, ut alii supra requisiti, responderunt quod, quia dictum
fuit et deliberatum inter eos dicta die Sabati in prefato viridario
domini episcopi Parisiensis quod duo presbyteri fratres dicti ordinis,
videlicet fratres Reginaldus de Pruino et P. de Bononia predicti, et duo
fratres milites dicti ordinis, debebant ad eos venire et super
procuratoribus constituendis et aliis defensionem dicti ordinis
contingentibus deliberare, et quia istud factum non extitit, ideo
procuratores aliquos non fecerunt nec consilium aliquos super hoc
habuerunt, requirentes dictorum presbyterorum et militum et aliorum
superiorum suorum habere consilium ad predicta, et habito dictorum
fratrum consilio, dixerunt quod deliberarent quod per eos esset super
predictis faciendum, et volunt ad proponendas deffensiones et raciones
suas habere consilium et presenciam superiorum suorum et aliorum fratrum
predictorum. Et petunt quod cum in eodem hospicio sint inter duas
societates divisi, quod facultatem habeant loquendi et consilium habendi
super predictis inter se, petentes instanter, ut boni Christiani, eis
ministrari ecclesiastica sacramenta. Frater vero Aymo de Pratimi
prefatus dixit quod non poterat defendere dictum ordinem contra dominum
Papam et dominum Regem, quia pauper et simplex homo erat, et quod non
erat hereticus, nec unquam fecerat aliquid de erroribus dicto ordini
impositis, nec ex quo fuit in ordine viderat nec audiverat [p. 139]
illos errores esse in ordine supradicto, dicens quod non curabat de
consilio aliorum predictorum fratrum in eadem domo existencium super
procuratoribus ad defensionem dicti ordinis constituendis, vel
quibuscumque aliis ad dictam defensionem per eos ordinandis et
deliberandis et faciendis, sed petebat quod permitteretur dictam
religionem Templi exire, et in seculo remanere vel aliquam aliam
religionem intrare, cum illa in qua erat non placeret eidem, nichil
aliud quare sibi non placebat pretendens. Requisivit eciam dictus frater
Aymo adduci ad presenciam dominorum commissariorum predictorum, vel
saltem ad dominum Lemovicensem.
Acta fuerunt hec predictis die et locis, presentibus me Floriamonte
Dondedei de Mantua, et aliis notariis supra nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti post octabas Annunciacionis Dominice, que
fuit tercia dies mensis Aprilis, venerunt et comparuerunt coram dictis
dominis commissariis, in capella predicta, fratres Templarii
infrascripti, videlicet fratres Guillelmus de Sornayo miles, pro se et
aliis predictis XII fratribus dicti ordinis qui cum eo tenebantur in
dicta domo Blavoti prope portam sancti Anthonii, et fratres Radulphus de
Compendio et Johannes de Fontanvilla pro se et aliis XI fratribus
predictis dicti ordinis qui cum eis tenebantur in dicta domo de Ocrea
prope crucem de Tiraut, et frater Radulphus de Taverniaco pro se et
aliis VI fratribus predictis dicti ordinis qui cum eo tenebantur in
dicta domo Roberti Anuerdi in vico veteris platee Porcorum; item fratres
Nicolaus de Romanis et Dominicus de Verduno, pro se et aliis VII
fratribus predictis qui cum eis tenebantur in dicta domo Guillelmi de
Marcilhiaco prope portam sancti Antonii; item frater Addam de Inferno,
pro se et aliis VIIII fratribus predictis qui cum eo tenebantur in domo
Nicolae Ordee in vico Predicatorum Parisius; item frater Johannes de
Valbelant, pro se et aliis VI fratribus predictis qui cum eo tenebantur
in domo Johannis de Chamis in vico de porta Balderii; item fratres
Guillelmus de Fuxo miles, et Johannes de Monte regali, et Ber. [p. 140]
Charverii, ac Johannes de Bellafaya, pro se et aliis XXXVIIII fratribus
predictis qui cum eis tenebantur in domo Ricardi de Spoliis in vico
Templi Parisius; item fratres Egidius de Parbona et Nicolaus Versequin,
pro se et aliis X fratribus qui cum eis tenebantur in abbacia sancti
Maglorii Parisius. Et dictus frater Johannes de Monte regali, pro se et
aliis predictis comparentibus et pro aliis de eorum societatibus
predictis, exibuit et legit in presencia dominorum commissariorum
predictorum ad defensionem ordinis sui quamdam cedulam, tenorem qui
sequitur continentem:
«En nom de Nostre Sire, amen. Propaussant li Templers, primarament que
lor ordre fu senz et aprovez antiquamant ben et honestamant pour la
sancta Egleize de Roma.
«Item, propousant que touit li frere qui furent fez de cel ora jusque
ici, furent fez bien et honestament, e senz tout pechié, segun la foy
catholica de Roma, ensi quo se puet trover por les livres de la masson
oisquieus se contient; li quieu livre sunt de una maniere por les
diversas partidas dou siecle. Appar ensi pour li frere qui ont esté deu
dit ordre tresportrés en autre, c'est à savoir en l'Ospital et en
l'ordre de sans Lorens, et en ceau deus Escoliers qui furent en l'ordre
deu Temple, et pour les confessions des freres qui sont mors en la
prisson, e par les apostates.
«Proposant li frere deu dit ordre que il vivorent bien et honestament
segon la foy catholica de Roma, en oïr leur orres, en fare le jejuni que
sant Eglieze commanda, et plus que il jejunavant II carantenas chescun
an, confessavant e comenegavant tres fois, c'est à savoir à Noël, à
Paschas, à Pentecosta, en presensa deu pueple, pour la personne deu
frere chapellan do lour ordre, se il i fust, et si no i fust, par una
autre religions à capella deu sieclo. Ensi quant il estoient malades,
confesier, commengier, enolier, e sevolir, quant estoient mors, en terra
benedeta, ensi comme loiau Crestian de Nostre Segnor, en presensa deu
pueple; e pour chascun frere qui morent, il tenoient un poure repari,
pour l'arme de li, XL jors de cel viande como li autre frere [p. 141]
manguent. Encoras eront tuit li frere de cela meson teneus de dire C
Pater noster pour l'arme de li, dedens VIII jors après sa mort; e ceit e
manefest pour toute maniera de gens de siegle.
«Item, propousant li frere deu dit ordre que pour toutes leurs eglieses
estoit le greignor autier de Nostre Dame, à la sieue enor edifés;
encoras que toutas les oras auz orent premeramant li frere em piés,
salva la complée que se cantet dererena, por ce que Nostre Dame fu chiés
de la religion, e sera si, si li plait.
«Item, propousent li frere deu dit ordre que, au jourz des Veners sans,
adoravant la crus humiliament et devota en presence deu pueple, e que il
portant la crus vermeile eus mantieus en la onour et en la reverencia de
la crus en que Nostre Sire sustinez mort et passion pour nos.
«Item, les freres deu dit ordre proponent que lors capitols estoient
celebrés bien et honestament, sens nulle tachees de peché, segun la foy
de Rome. Encoras en chascun chapitilles general, preschavent à la foys
avesque, à la fois predichaour au frere Menours; e zo se trovera per
eus, e per li frere qui sunt issu de l'ordre, e par li apostata.
«Item, propousent li dit frere que en lor ordre se tenoit corr e ajun e
justice seguon Dieu; et ceu se trovara par li frere qui ent esté Templer
e sont tresportés aus autres religions, et par li apostata.
«Item, propausant que nostre paire lo Papa lor dona freres chapellan deu
dit ordre, por aver la comunia de lors, comma en zo se trovara per lo
previlegi de la mason.
«Item, proposent que lors chapellans estoient servidors bien et
honestament segun la foy catholica de Roma.
«Item, proposent que en lors masons se tenoyt espitalité de aumosine aus
viandans, cotidianamant, et espicialement tres foys ia semana, à chascun
que venir i voloit.
«Item, proposent que au Juoudi absolu avoient li poure en lors mesons,
pour ferre le mandit ensi cant est establi pour la gleza de Rome.
«Item, proposent que chascun dimenche, en lors masons ou en [p. 142]
altre parte où sunt por oïr missa, prendrent pan beneit de le man de
ceau qui cantoit la missa.
«Item, proposent que chascune feste grant fesoient processions en lors
eglises, pour la onour de cella festa, davant le pople.
«Item, proposent que chant aucun frere issoit de l'ordre e se metoie en
autre, que nos avions privileges de eaus reconcilier en pena
d'escominion, e le recourcans autres sa volunté, por que si el sanse for
[?], que ben entre nous il ne tornera point.
«Item, proposant li frere deu dit ordre que à la vegeuda ainans [?] s'en
aloent, et après un temps retornoient à la merci de la massons, et
fesoient lor peneanche; por quoi dient li frere du Temple que s'il
seussent nulle mauvesté en l'ordre, que il ne retournassent point estre
eus frere.
«Item, propossent quan canoines, moines, preicaurs, freres meneurs,
carmelis, de la Trinité, sont issus de lor religion e venus en l'ordre
deu Temple, li quieus n'i fussent mie venus se il seussent en nos nule
mauvesté de pechié.
«Item, proposent se aucun frere deu dit ordre sont eu fez archevesques
et avesques d'aucuns lieus par la santa glise de Roma.
«Item, proposent que antiquamant li frere deu dit ordre sont eus
cubicullaves de nostre sire le Papa, et vivoient en conversamant
religion sancta et honesta, en tiel guisse que se il fussent cil on lor
mist de sus, ils ne les eurent pas receu en cel offici.
«Item, proposent li frere deu dit ordre que nostre sire le Roy de France
et aucuns autres Rois ont tenus tresauriens et aumoniers et autres
officials deu dit ordre, sens touta mavesa sopita de error.
«Item, proposent que arcevesques, avesques, comtes et barons, si ont
tenus freres deu dit ordre en lor officis, sens touta sospita de mauvesa
error.
«Item, proposant que aucuns prelats de sancta Glisa, e nobles et non
nobles, les cals avient devocion eus biens esperituals de la masson,
requiront esser receus eus biens de la meson, et il donnoient [p. 143]
leur enmesgnes en poura devocion que il avoient en la meson, lequel
chose il ne fussent mie se il trovassent le contraire.
«Item, proposent que aucuns nobles et aucuns autres requeroient estre
freres deu Temple à la mort, pour la devocion del ordre que il li avoit.
«Item, proposent que l'ordre deu Temple, en temps passé, si se es
parties de la mer, et de sçà mier, ens lieus que estoient en frontiera
de Sarazin, bien et loiaument contre li anemi de la foy de Jeshu Crist,
en temps du rois Lois, deu roy de Ingalterra, en jiu [?] teps se perdi
des foys tout le convent; et après, en temps de frere G. de Berninet
nostre Maistre, que mori en Acre à mers III^C freres, qui morirent
aveque li en Acre.
«Item, proposent que en Spanha et en la frontera d'Arago, si se ise
portes liaument contre li, en aunor de la crouz, à lor forsa et à lor
poir; e ce se puet trovier por lo roy de Castella et d'Aragon, le ausors
poir il ont esté.
«Item, propossent que li frere del dit ordre qui furent pris, XXV ans a
passés, en fayt d'armes, qui sunt poir deu Souda, ne por pour de mort,
ne pour dons, nos ouit ez volgut reneier de lor Creator; per que dient
li Templer, que se il fussent tieus cant om dit, cil sont fet, ils
fussent delivrés maintenant de l'avant dita prisson.
«Item, propousent li dit frere que la sancta cros du Temple, la quela
grecia vesiblement e manifesta levo miet [?] del cros de la persona en
qui est, la quel sancta cros est et sol esser en poder deus Templiers,
se il fussent tieus gens que om dit, no demorera ni se leysera garder à
ties gens.
«Item, proposent que la spina de la corona que fu de Nostre Senior in
cele meisme guisse ne florrira au jor del Venres sanz entre les mans des
freres capellans deu Temple, si il fossent tiels que om lor met dessus.
«Item, proponent deu cors de sancta Eufemia que venit à Castel Pelegri
por grace de De, en quel luc il a faicz plusors miracles, deu por li,
que ile ne i so fure mie herbergée entre li Templiers, se il [p. 144]
fussent cil que om dist, ne aucunas auteras reliquies qui sont et solunt
ester en poder deu Temple.
«Item, proponent li frere deu dit ordre que las almoinas qui se fasoient
desà mier en las mesos, ni celas que se fasoient outra mer, por li
Maistre et por l'armoianer, ne se porroient emendier per nulle re del
mont, ne le ben que en set estre fés, si sesta fausenda n'euse estré
mise sur l'ordre, tant en passages quant autres choses.
«Item, propossent que il sont mort plus des XXm frer por la foi de Die
outra mer.
«En perro, si nul home voloit dire que en l'ordre del Temple fusse fete
nulla mavesté, dizent que il sont aparelié de combatre am tot homme,
exceptat l'ostal de nostre sengnor le Roy e de nostre segnor le Papa.»
A tergo vero dicte cedulle erant hec: Et si pars adversa aliquid
proponere voluerit, petimus transcriptum et diem ad deliberandum.
«Item, proposent che la glesa lor e defenduta à gran tort, dont hei
cherunt per Dieu che la sia redua.
«Item, et hoc primerament li frere deu Temple negant esse vers tug cetez
mauveses articles que om lor (_met_) surs l'ordre.»
Item peciit pro se et nomine quo supra ecclesiastica sacramenta, et
corpora decedencium fratrum tradi ecclesiastice sepulture, et ante
exhibicionem dicte cedule dixit coram dictis dominis commissariis quod
ipse et alii fratres prenominati erant layci et simplices, et ideo
petebant advocatum sibi dari. Dixit eciam quod multi voluissent venire
ad defensionem ordinis, sed non permittitur eis, hec dicens expresse de
fratribus apud Montem Ferandi in Advernia detentis, et peciit eos adduci
coram dictis dominis commissariis ad defensionem predictam. Ad quod
responsum fuit per dictos dominos commissarios, quod illi qui in
denunciacione predicti eorum edicti dixerunt se velle defendere ordinem
antedictum, adducti fuerunt Parisius, et adhuc sunt et fuerunt coram eis
in dicto viridario domini episcopi Parisiensis. Alii vero qui dixerunt
se nolle defendere ordinem memoratum, de quo extant publica [p. 145]
instrumenta, et ideo non fuerunt adducti.
Item, eadem die Veneris, fuit exhibita et tradita ibidem coram dictis
dominis commissariis cedulla, cujus tenor inferius est insertus, per
Colardum de Ebroicis custodem XI Templariorum fratrum in dicta domo de
Leurage detentorum, ex parte dictorum undecim fratrum, ut dicebat,
transmissa ad defensionem predictam; tenor vero dicte cedule sequitur et
est talis:
«Vehi les reisons et les defenses que li frere qui sunt en garde Colart
de Evreis propossent à defendre la religion du Temple et leur cors de
cas qui sunt proposé contre eaus, vos [?] ques cas ne sont mie
veritable. E dit Jehan Penet, freres chapellans, frere Mayeus de Cresson
Essart et freres Andrees li Mortoiers, et lour compagnus dusques à XI
tout d'une compagnie: Primeremant que le religion deu Temple fu fete et
fondée e nom de Deu, damada sancta Maria, et fu divisea et establie per
monsegnur sant Bernart et des pluseus prudomes, et fu confremée de
nostre per le Pape qui à che tans estoit et des autres papes ensuians, e
che le religion nos a esté baillie e l'avon tenue et maintenue à nostre
poir, et en chelle religion volus vivre et mourir pour le sauvement de
nos ames.
«Item, nos disons que en la religion deu Temple, par toutes les massons
à chapelle, avoit prestre et clorec, et plus des seculers que de le
religion deu Temple, qui fesoient le servise Nostre Segnor les freres
presens, et buvoient et mengoient aviec aus, et gisoient en lor dordoirs
entre aus, des quieus prestres et clers nos requerens les enquestes.
«Item, cele devant dite religion li pere i atreoit li fil, et li freres
se frere et li oncles le neveu; par coi nous disons se le religion fuit
mauvèse, il ne les atraissent mie avec aus.
«Item, se aucuns freres par courous ou par maulvès concel laissasent
leur abiet et alassent au siecle, il venoient requerre leur abiet et
crier leur merchi, sans forche nulle ferre, et fesoient leur penanche an
et jour, tele com nostre religion devise, lequele nous creons que
nous avons par dievers nous, et en i a grant plenté de cieus [p. 146]
qui i sont revenu, liquel n'i fussent mie revenui se le religion fust
mauvese.
«Item, nous avons souffert moire de tormens de fers, prisons et de
geines, et longs tans au pan et à l'iue, par coi aucons de nos freres
sunt mort; et ne eussons mie tant souffert se nostre religion ne fust
bone et se nos ne mantenissons verité, et si n'i fust pour le monde
oster hors de mal erreur qui i est sans raison.
«Item, nous requirons à monssegnur l'archevesque de Nerbonne, à
monsegnor l'evesque de Limoge, à monsegnor l'evesque de Mende et à
monsegnor l'evesque de Lisieues et à lou conpangnour, nos deritures de
sante egliese, com à no pere et à nostre mere; quar nos savons et creons
que vous estes envoiés de par nostre pere le Pape en cheste besongne, et
si savon que vos estres membre de sainta egliesie, et nous tenons le
Pape à pere et sainte egliese à mer, et volons obeir à no per et à
nostre mere, com bon fil et bon Crestien et bien creant en Pere et en
Fil et en Sant-Eusprit, e recheruns aver dret, se nos che vos matenant
[?], et requerrons à aver le consel de nos freres, chest à savoir frere
Guillaume Chambolent frere chevalier, frere Renaut de Provins frere
chapellans, frere Petre de Bonogna frere chapellans, frere Gossein
commendeur de Flandres, frere Jehan de Corbie, frere Guillaume de
Lepleche, frere Pietre le Prevoist, frere Nicolas Versequin; et
requerons toit emsemble à aleir par davant vous, et s'il ne vous plest
que nous soions tout mené, si mandés frere Mathieu de Cresson Essart et
frere Andrée le Mortoier, et nous accordens à che qui feroit pour la
religion defendre.»
Post hec dicti domini nostri commissarii voluerunt et ordinaverunt quod
nos notarii, una cum venerabili viro magistro Amisio supradicto, iremus
ad domos fratrum predictorum pro quibus et pro se prenominati fratres
dicta die Veneris comparuerant coram eis, ad sciendum et audiendum si
pro eis et de mandato eorum coram dictis dominis commissariis venerant
et comparuerant, et si rata habebant ea que per predictos comparentes
fuerant proposita et tradita coram eis, et quod eis [p. 147]
significaremus eis et eciam aliis quod dicti domini commissarii non
intendebant ulterius expectare quin in dicto negocio procederent ut jus
esset, et quod affererent vel mitterent dicti fratres per aliquem de
suis societatibus vel per quemcumque alium fratrem, omnes raciones et
defensiones quas dicere vellent et proponere ad defensionem ordinis
memorati, nam ipsi parati erant recipere, si et quantum esset de jure.
Post hec, eadem die Veneris post prandium nos notarii predicti, una cum
prefato venerabili viro, magistro Amisio archidiacono Aurelianensi, de
mandato dictorum dominorum commissariorum, ut dictum est, acessimus ad
domum predictam Rabiosse sive de le Ragera, ubi detinebantur XI fratres
prefati, et petivimus ab eis utrum cedulam predictam hodie ostensam et
exibitam coram dominis commissariis supradictis per Collardum de
Ebroicis misissent, et nomine ipsorum et pro ipsis tradita fuisset
eisdem. Qui omnes, ipsa cedula eis per nos exhibita et inspecta per
ipsos, responderunt omnes quod eam miserant per eundem Colardum, et de
mandato ipsorum eam tradiderat dominis commissariis supradictis ad
defensionem dicti ordinis. Quo facto, nos eisdem diximus quod si vellent
mittere aliquem ex ipsis vel fratrem R. de Pruino, P. de Bononia, vel
dominum Guillelmum de Chabonnet militem supradictos, ad proponendum et
dicendum coram dictis dominis commissariis quicquid vellent ad
defensionem ordinis, libenter audiremus, et predictis dominis
commissariis reportaremus; et bene significavimus eisdem quod predicti
domini commissarii, instanti die Mercurii, intendebant procedere in
negocio supradicto, sive facerent sive non, quatenus de jure possent et
deberent. Qui responderunt quod non intendebant aliquem procuratorem
facere vel mittere ad defensionem ordinis supradicti, donec haberent
consilium, et possent loqui omnibus nominatis in predicta cedula quam
miserant per predictum Colardum, quia magnum pericullum esset quod ipsi
submitterent statim et honorem tocius ordinis et personarum suarum in
defensionem quatuor vel quinque personarum, quia si, per [p. 148]
impressionem aliquorum potencium virorum, illi defensores minus
sufficienter defenderent dictum ordinem, et omitteretur ordo de
criminibus supradictis, licet inquiratur contra totum ordinem,
nichilominus persone eorum essent in pericullo, qui tanto tempore in
dicto ordine remanserunt, sed quilibet est paratus per se, quantum
poterit, defendere dictum ordinem. Requisiti si volebant aliquid aliud
dicere, responderunt quod non.
Postmodum, eadem die Veneris accesimus ad dictam domum Ricardi de
Spoliis in vico Templi Parisiensis supradicti, ubi erant detenti XLIII
Templarii supradicti, et petivimus ab omnibus simul stantibus et
audientibus utrum misissent omnes hodie ad presenciam dictorum dominorum
commissariorum fratrem Guillelmum de Fuxo militem, et fratrem Johannem
de Monte regali predictos, ad proponendum et dicendum coram eis illa que
dixerat et legerat ad defensionem dicti ordinis, et in quamdam cedulam
et dimiserat eisdem. Qui omnes dixerunt et responderunt quod ipsos
miserant pro se, et de mandato ipsorum dixerat idem frater Johannes
predicta; et nichilominus voluerunt et ordinaverunt, quod predicti
fratres Guillelmus et Johannes hac instanti die Mercurii ad presenciam
dictorum dominorum commissariorum venerant et proponerant [sic] aliqua
que ipsi omnes volebant adhuc dicere ad defensionem dicti ordinis, et
dederunt omnes predictis fratribus G. et J. potestatem et mandatum
dicendi et proponendi ea ad defensionem dicti ordinis prout in eis est.
Requisiti si volebant aliquid aliud dicere, dixerunt quod non ad
presens.
Postmodum accessimus ad domum Guillelmi de Marcilhiaco predictam, ubi
erant IX Templarii predicti, qui per nos interrogati utrum hodie
misissent coram dictis dominis commissariis predictos fratres Nicolaum
de Marra curatum de Romanis, presbiterum, et Dominicum de Verduno de
societate eorum ibidem presentes, dixerunt omnes quod miserunt eos, et
de mandato eorum iverunt et ratum habent quod per eos actum est [p. 149]
et propositum die ista, et dicunt quod si minus plene dixerunt, adhuc
sunt parati dicere et proponere ad defensionem ordinis quod Deus
ministrabit eis, et statuerunt predictos fratres Nicolaum et Dominicum
ad dicendum et proponendum, hac instanti die Mercurii, coram dictis
dominis commissariis, ad defensionem ordinis, illud quod interim
occurrerit eis. Acta fuerunt hec predictis die et locis, presentibus
dicto magistro Amisio, me Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra
proximo nominatis.
Die Sabati IIII mensis Aprilis accessimus ad dictam domum Johannis de
Calinis, ubi detinebantur VII Templarii, et petivimus ab eis utrum
frater Johannes de Valbellendi, qui die Veneris precedenti comparuerat
coram dictis dominis commissariis pro ipsis et de mandato ipsorum,
venisset et proposuisset ad defensionem ordinis ea que ibi proposita
fuerunt; et dixerunt omnes quod ipsi miserunt eum ad predictos dominos,
non ut procuratorem, sed ut raciones predictas et defensiones proponeret
coram eis, nec intendebant aliquem procuratorem constituere. Requisiti a
nobis utrum vellent aliqua alia dicere ad defensionem ordinis, et
statuere aliquem ex eis vel ex aliis ad dicendum et proponendum aliquas
raciones ad deffensionem dicti ordinis, responderunt quod sic, et
mitterent predicta die Mercurii proxima dictum fratrem Johannem de Valle
Bellando ad dominos commissarios predictos, pro eorum racionibus et
defensionibus proponendis et dicendis coram eisdem dominis commissariis.
Postmodum, eadem die Sabati accessimus ad domum Blavoti predictam, ubi
detinebantur XIII Templarii predicti, et petivimus ab eis utrum frater
Guillelmus de Sornayo miles, qui die Veneris proxima precedenti
comparuerat coram dictis dominis commissariis pro ipsis et de mandato
ipsorum, venisset et proposuisset ad defensionem ordinis ea que ibi
proposita fuerunt. Dixerunt omnes quod ipsi miserant eum ad predictos
dominos commissarios, et ex parte eorum proposuit vel proponi fecit ea
que fuerunt ibi proposita, dicentes quod adhuc habent et volunt [p. 150]
proponere. Et tunc diximus eis quod ipsi dicerent nobis ea que volebant
proponere, vel statuerent aliquem ex eis vel ex aliis qui die Mercurii
vel alias quandocumque predicta proponeret coram dictis dominis
commissariis, quia ipsi predicti domini commissarii ultra dictam diem
Mercurii non expectarent quin in dicto negocio procederent prout de jure
deberent. Qui omnes voluerunt et ordinaverunt quod fratres Johannes de
Septem Montibus et Guillelmus de Sornayo miles, pro eis et nomine
ipsorum, coram dictis dominis commissariis comparerent, et predictas
raciones proponerent, tanquam nuncii, et non tanquam procuratores, et
pecierunt quod hodie possent loqui cum predicto fratre Reynaldo de
Pruino.
Post hec, eadem die Sabati accessimus ad dictam domum abbatis de
Tyronio, [ubi] detinebantur VIII Templarii predicti, quorum duo
veniebant de dicta aula episcopali, ubi credebant dictos dominos
commissarios esse et se deberent representare dicta die, a quibus
petivimus quid fecissent et quid dixissent si eos invenissent? Qui
dixerunt omnes quod miserant eisdem dominis commissariis quamdam
cedulam, quam nobis tradiderunt ibidem, cujus quidem cedule tenor
sequitur in hec verba:
«A homes honerables et sages, ordenés de per nostre pere l'Apostelle
pour le fet des Templers, li freres, li quies sunt en prisson à Paris en
la masson de Tiron, des ques vez ci les noms: primerement frere P. de
Cortemble prestre, frere P. de la Casseme, frere Evrart de Buissiers,
frere Jehan de Bures, frere Mathie de Bures, frere Jehan de Coleurs,
frere P. de Clermont en Biauvoisin, frere P. de Vatan: honeur et
reverencie. Comes votres comandemans feut à nos ce jeudi prochein passé,
et nos feut demandé se nos volens defendre la religion deu Temple desus
dite, tuit distrent oil; et dison que ele est bone et leal, et est tout
sans et mauevesté et traïson tout ce que nos l'en met sus, et sommes
prest de nous defendre chacun pour soy eu touz emsemble, an telle
mainere que droit et sante Egliese et vos an regarderons; come [p. 151]
cil qui sunt en prisson an nois fres, à cople II, a somes en neire fosse
oscure toutes les nuit.
«Item, nos vos fessons asavir que les gages de XII denier que nos avons
ne nos soufficent mie; car nos convient paier nos lis, III denier per
jour chascun liz, loage de cuisine, napes, touales pour teueles et
autres choses, II sol. VI denier la semange.
«Item, pour nos fergier et desferger, puis que nos somes devant les
auditors, II sol.
«Item, pour laver dras et robes, lignes, chascun XV jours XVIII denier.
Item, pour bûche et candole, chascun jor IIII denier. Item, passer et
repasser lesdis freres, XVI denier, de asiles de Nostre Damme de l'altre
part de l'iau.»
Qua per nos inspecta; petivimus ab eis si aliud volebant dicere; qui
dixerunt quod non, quia nichil aliud sciebant, sed multum placeret eis
quod dicti domini commissarii procederent in dicto negocio secundum Deum
et justiciam ac racionem, quia periculum erat in mora, quia si
contingeret dominum Papam mori, negocium impediretur, et semper
remanerent capti. Dixerunt eciam quod ipsi habent et habebunt ratum et
gratum quicquid fiet et proponetur in dicto negocio per fratres R. de
Pruino et P. de Bononia supradictos.
Post hec, eadem die Sabati accessimus ad dictam domum de Prulhiaco, ubi
detinebantur XXVI Templarii supradicti, quibus diximus quod predicti
domini commissarii, qui eos fecerant congregari ad sciendum utrum
vellent constituere aliquem vel aliquos procuratores ad deffensionem
ordinis supradicti, et alias eciam ex habundanti ad ipsos miserant ad
sciendum hoc idem, quia nolebant amplius expectare quin in dicto negocio
procederent secundum quod fuerit racionis, et ideo volebamus scire utrum
vellent aliquem ex se vel ex aliis statuere ad defensionem ordinis. Qui
dixerunt quod nullum procuratorem intendebant facere, sed ordinaverunt
quod fratres Ancherius de Sivre miles, et P de Carmelhis, veniant
instanti die Mercurii, ad tradendum in scriptis defensiones ordinis, et
ratum habebunt et firmum quicquid per ipsos dicta die traditum [p. 152]
fuerit coram dominis commissariis supradictis, et petunt consilium
predictorum fratrum R. de Pruino et P. de Bononia.
Post hec, eadem die Sabati accessimus ad dictam domum Johannis Roscelli,
ubi detinebantur XXVII fratres preter fratrem Amelium de Pratimi, quibus
diximus, ut aliis proximo precedentibus. Qui, habito simul inter se
aliquali consilio, tradiderunt nobis quamdam cedulam, cujus tenor
sequitur in hec verba:
«Che sont les defenses et les requestes que li frer du Temple qui sont
in l'ostel Jehan Rossiau, estgrient à nostre pere le Pape et à nostre
segnor le Roi et nos segnurs les prelas, et font protestacion de toutes
leurs bonnes raysons à dire en lieu, en tens, et nient et defendent
toutes les malvestes erreurs qui lor sunt oppostes contre tous ceus qui
les dovreient maintenir.
«Item, il requerent li frere du Temple la graze des prisons et
delivrance de leurs cors et de leurs biens.
«Item, il requirent le sacrament de sancta Egliese. Item, requirent veir
le Maistre du Temple, et frere Hugo de Peraut commandeur de France, et
tous les preudes hommes freres du Temple, pour avoir consel, à eus, et
se ce ne nous est fare, nos ne somes pas conseillés de fere procuraurs.
Et si les nos refusent, nos nos appellons déconsiliés et devé de droit,
et en appellons à Dieu nostre segur, comme cil qui somes pris à tort.»
Et pecierunt quod possint loqui cum fratribus R. de Pruino et P. de
Bononia antedictis, et dixerunt quod suplicaremus dominis commissariis
quod possent loqui cum predictis; ellegerunt fratres Stephanum de
Riperria militem et Anricum de Onerello, ad loquendum et consulendum cum
ipsis. Nos autem signifficavimus eis quod domini commissarii procederent
in dicto negocio die Mercurii instanti, et extunc in antea, prout fuerit
racionis.
Post hec, eadem die Sabati post prandium accessimus ad domum [p. 153]
Penne Vayrie in cimiterio vici de Lucumdella, in qua moratur Nicolaus de
Falesia, ubi detinebantur XXIII Templarii, videlicet fratres Johannes de
Parisius, Egidius de Valencianis, Johannes de Pruino, Johannes de Bersi,
Henricus de Hentingentis, Bertrandus de Montinhi, P. Daties, Lucas de
Sonayo, Rogerius de Marselles, Hugo Deilli, Johannes de Compendio,
Clemens de Turno, Radulphus de Frenoy, Thericus de Remis, Johannes de
Nivella, Nicolaus de Ambianis, Constancius de Bissiaco, P. Prepositi,
Johannes de Ronzavalle, Oddo le Culherier, Galterus de Villa Sauoir, et
Nicolaus de Boynel. Et petivimus ab eis utrum vellent aliquem ex eis vel
ex aliis constituere procuratorem ad defensionem ordinis. Qui
responderunt quod nullo modo procuratorem facerent ad hoc, sed placebat
eis et gaudebant quod procederetur in negocio bene et juste, confidentes
multum de fidelitate dictorum dominorum commissariorum. Protestantur de
defendendo ordinem, dicentes quod nolunt ad presens mittere aliquem, sed
quilibet vult venire per se ad defensionem ordinis antedicti.
Acta fuerunt hec predictis die et locis, presentibus dicto magistro
Amisio, me Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo
nominatis.
Post hec, die Dominica sequenti, Vª videlicet die mensis Aprilis,
accessimus ad domum Guillelmi de Domonte in vico novo Beate Marie, ubi
tenebantur capti IIIIor Templarii, ex illis qui dicta die Sabati
interfuerant in prefato viridario dicti domini episcopi Parisiensis,
videlicet fratres Robertus de Dormellis presbiter, Robertus Flamengi,
Johannes de Rossiaco et Robertus de Amblavilla. Qui [per] nos requisiti,
ut alii supra, responderunt quod, si alii fratres vellent facere
procuratores ad defensionem dicti ordinis, et ipsi volunt in bono; si
alii facere nolunt, ipsi similiter nollunt.
Item, requisiti quos vellent facere procuratores, si alii facerent,
responderunt quod fratres Reynaldum de Pruino et P. de Bononia
predictos, et ratum haberent et firmum quod in premissis fieret per
predictos, si alii fratres ratum haberent, dicentes quod non habent
de quo facerent procuratores, et petunt consilium et presenciam [p. 154]
magistrorum et superiorum suorum. Requisiti insuper si aliquas raciones
vel defensiones pro dicto ordine volebant proponere vel dicere, dixerunt
quod ordo erat bonus, sanctus et legalis, et quod omne bonum in eo
injungitur, et omne malum prohibitur, et nichil aliud dixerunt.
Post hec, cum videremus quod multi ex dictis fratribus, et quasi omnes,
petebant habere consilium et deliberacionem predictorum fratrum Raynaldi
de Pruino et P. de Bononia, et quorumdam aliorum, revenimus ad
presenciam domini Bajocensis. Quo sibi exposito, dicens quod sua et
aliorum dominorum commissariorum intencio erat hac instanti die Martis
in dicto negocio procedere, et ulterius non expectare, voluit quod
prefati fratres R. de Pruino et P. de Bononia, ac fratres Guillelmus de
Chambonnet et Bertrandus de Sartiges milites, ducerentur ad singulas
societates fratrum predictorum Parisius existencium, qui se obtulerunt
ad defensionem ordinis memorati, ut cum eis deliberare possent de
constituendis procuratoribus, et racionibus et defensionibus ordinis
faciendis et proponendis, et de aliis agendis, et quod aliqui ex nobis
notariis iterato cum eis rediremus ad fratres predictos, et audiremus
adhuc ex habundanti si vellent aliquos procuratores constituere ad
defensionem predicti ordinis, et si quid proponere vellent, audiremus,
et significaremus eis quod dicti domini commissarii, non expectando
ulterius, dicta die Martis in dicto negocio procederent, ut jus esset,
ad quam diem ipsi fratres mitterent raciones et defensiones, si quas
haberent et vellent proponere ad defensionem ordinis supradicti, et quod
nichilominus eis tradi faceremus papirum vel pergamenum et incaustrum,
ad scribendum raciones et defensiones suas.
Post hec vero magister Amisius predictus et ego Bernardus Filioli ivimus
apud sanctam Genovefam, ubi erant XVIII fratres, videlicet Helias de
Chalhistrac presbiter, Iterius de Leburhac miles, Helias Aymerici, P. de
Lenhi preceptor de Somorens, Galterus de Enonia, Johannes de [p. 155]
Enonia, Raynaldus de Bondis, P. de Rupe, St. de Remis, G. de la
Terlandera, Laurencius Basini, Guillelmus Barloti, Aymericus Boeti,
Aymericus Barloti, Guillelmus Vigerii, Guido de Corso, Stephanus de
Ellemosina, Johannes de Blisson et Matheus de Alveto. Et fuerunt ad eos
ibidem adducti prefati fratres, R. de Pruino et P. de Bononia
presbiteri, ac fratres Guillelmus de Chambonnet et Bertrandus de
Sartiges milites. Quibus ibidem congregatis insimul, nos eos iterato
interrogavimus si fecerant, vel adhuc facere volebant, procuratores
aliquos ad defensionem ejusdem ordinis, significavimusque eis ex parte
dictorum dominorum commissariorum quod dicti domini commissarii instanti
die Martis volebant in dicto negocio procedere, nec intendebant ulterius
expectare; unde diximus eis quod omnes raciones et defensiones quas
proponere vellent ad defensionem ordinis, dicta die Martis mitterent per
dictos IIIIor fratres, vel per aliquem alium per quem eis expediens
videretur; et interim si vellent aliquid ad defensionem ordinis scribere
vel scribi facere, precepimus custodi eorum quod eis traderetur papyrus
seu pergamenum et incaustrum ad ea scribenda. Qui fratres per nos sic
interrogati, et premissis sibi per nos expositis diligenter auditis,
habito inter se et cum predictis IIIIor fratribus aliquali consilio ad
partem, concordaverunt et voluerunt quod predicti prenominati fratres R.
de Pruino et P. de Bononia presbiteri, Guillelmus de Chambonnet et
Bertrandus de Sartiges milites, ex parte et nomine ipsorum, hac die
Martis instanti, dicant et proponant coram ipsis dominis commissariis
quod nolunt facere procuratores aliquos ad defensionem dicti ordinis nec
intendunt, et quod proponant ad defensionem dicti ordinis dicta die ea
que dicere et proponere voluerint.
Postmodum, cum predictis IIIIor fratribus, accessimus ad fratres
Bernardum de Bord, P. Colonge, Odinum de Vendac, Aymericum de Copiac et
Sancius de Maci milites, qui ibidem, licet in alia camera, tenebantur,
eosque interrogavimus, ut alios in medio precedenti, eisque diximus et
significavimus, et obtulimus et fecimus, sicut et aliis [p. 156]
inmediate predictis. Qui, habito inter se et cum aliis prenominatis
IIIIor fratribus consilio et deliberacione prehabita, responderunt quod
nullo modo nollunt, nec intendunt facere procuratores, nec possunt; sed
placet eis quod prefati IIIIor fratres, R. de Pruino et P. de Bononia,
Guillelmus de Chambonnet et B. de Sartiges, predicta die Martis
proponant et dicant pro ordine et ad defensionem ordinis quidquid boni
poterunt; si tamen aliquid dicant quod contra ordinem suum esset, non
habent ratum nec habebunt.
Post hec, eadem die Dominica, cum dictis IIIIor fratribus, accessimus ad
domum condam episcopi Belvacensis, inter sanctam Genevefam et domum
fratrum Predicatorum, ubi erant XXI fratres superius nominati, quos, ut
alios supra, requisivimus et interrogavimus, et eis diximus et
exposuimus que et sicut aliis supradictis. Qui, habito inter se et cum
dictis IIIIor fratribus consilio, responderunt et dixerunt quod ex
causis alias dictis, videlicet quod non habent consensum Magistri sui
vel majoris partis conventus, non intendunt, nec possunt, nec volunt
facere procuratores aliquos, sed bene volunt quod prenominati IIIIor
fratres instanti die Martis proponant et dicant coram dictis dominis
commissariis quidquid boni poterunt ad defensionem dicti ordinis,
protestantes quod si dicant aliquid quod sit contra ordinem vel honorem
ordinis, non habent nec habebunt ratum.
Post hec, eadem die, cum dictis IIIIor fratribus, accessimus ad domum
predictam prioris de Cornay, ubi erant fratres predicti, quos ut alios
supra requisivimus et interrogavimus, et eis diximus et exposuimus que
et sicut dixeramus et feceramus aliis supradictis. Qui, habito inter se
et cum dictis IIIIor fratribus consilio, responderunt id idem quod
responderunt fratres inmediate precedentes, existentes in dicta domo
condam episcopi Belvacensis.
Acta fuerunt hec dictis die et locis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis, prout
est superius specificatum et singulariter declaratum.
Post que, die Lune sequenti, que fuit VI dies Aprilis, ego B. [p. 157]
Filioli, cum dicto magistro Amisio et Johanne de Fellinis notariis
supradictis, et cum predictis IIIIor fratribus, accessimus ad dictam
domum condam episcopi Ambianensis, ad portam sancti Marcelli, ubi erant
fratres predicti, quos requisivimus et interrogavimus, ut alios supra,
et eis significavimus et diximus ea que et sicut aliis predictis
dixeramus. Qui, habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio,
responderunt quod non intendebant, nec volebant, nec possunt facere
procuratores, cum non habeant presenciam et consensum Magistri et
conventus, sed ad defensionem ordinis personaliter se offert quilibet,
supplicantes quod in concilio generali, vel ubicumque de statu
religionis Templi tractabitur, esse possint, et qui non poterint esse
per se ipsos, cum fuerint in plena libertate, ad quam petunt se
restitui, procuratores constituent de fratribus sui ordinis, qui nomine
ipsorum prosequentur pro defensione religionis, aliter non. Et placet
eis quod crastina die prenominati IIIIor fratres proponant coram dictis
dominis commissariis quidquid boni poterunt ad defensionem ordinis, et
si aliquid contra utilitatem et honorem dicti ordinis facerent vel
dicerent, non haberent ratum, nec volunt habere.
Postmodum, eadem die Lune, cum dictis IIIIor fratribus, accessimus ad
predictam domum comitis Sabaudie, juxta eamdem portam sancti Marcelli,
ubi erant XVIII fratres predicti, quos requisivimus et interrogavimus,
ut alios supra, et eis significavimus et diximus ea que et sicut aliis
predictis dixeramus et feceramus. Qui, habito inter se et cum aliis
IIIIor fratribus predictis consilio, responderunt illud idem quod
prefati inmediate precedentes, existentes in dicta domo condam episcopi
Ambianensis.
Post hec, cum predictis IIIIor fratribus, accessimus ad domum Stephani
le Bergonho de Serena, ubi erant XII fratres predicti, quos
interrogavimus et requisivimus, ut alios supra, et eis significavimus et
diximus ea que et sicut aliis predictis dixeramus et feceramus. Qui,
habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio, eodem [p. 158]
modo responderunt quo et predicti existentes in domo domini episcopi
Ambianensis.
Deinde, cum dictis IIIIor fratribus, accessimus ad dictam domum de Penna
Vayria, ubi erant XXIII fratres predicti, quos requisivimus et
interrogavimus, ut alios supra, et eis significavimus et diximus ea que
et sicut aliis predictis dixeramus. Qui, habito inter se et cum dictis
IIIIor fratribus consilio, responderunt idem quod predicti existentes in
domo condam episcopi Ambianensis.
Postmodum, cum dictis IIIIor fratribus, accessimus ad domum Coyssoine de
Braybancia, in magno vico sancti Jacobi, ubi erant VI fratres qui in
congregacione predicta, facta in dicto viridario domini Parisiensis
episcopi, non interfuerant, ut dixerunt, licet coram dictis dominis
commissariis singulariter dixissent se velle defendere ordinem
supradictum, videlicet fratres Jacobus de Clamerolis, J. de Saco, Addam
de Ortaliano, Johannes de Vernolio, Galterus de Villaribus, et Jacobus
de Rubeo Monte, quos interrogavimus si volebant aliquos procuratores
facere seu constituere ad defensionem dicti ordinis, eisque
significavimus et denunciavimus alia que et sicut aliis predictis
significaveramus. Qui, habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus
consilio, responderunt illud idem quod alii predicti existentes in dicta
domo condam episcopi Ambianensis.
Postmodum, eadem die, cum dictis IIIIor fratribus, accessimus ad dictam
domum Guillelmi de Domonte, ubi erant IIIIor fratres superius nominati.
Qui per nos interrogati et requisiti, ut aliis supra, et significatis et
dictis eis que supra aliis dixeramus, habito inter se et cum predictis
IIIIor fratribus consilio, responderunt id idem quod alii supra predicti
existentes in domo condam episcopi Ambianensis.
Postmodum, eadem die Lune, cum dictis IIIIor fratribus, accessimus ad
dictam domum ad Ocream, in vico sancti Cristofori, ubi erant XVIII
fratres predicti, quos requisivimus, ut alios supra, et eis diximus et
significavimus ea que et sicut aliis predictis dixeramus. Et ipsi,
habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio, dixerunt et
responderunt id idem quod alii inmediate precedentes.
Deinde accessimus, cum dictis quatuor, ad dictam [domum] [p. 159]
abbatis de Latiniaco, ad portam Templi, ubi erant XI fratres predicti,
quos requisivimus et interrogavimus, ut alios supra, et eis diximus et
significavimus ea que et aliis predictis. Qui, habito inter se et cum
dictis IIIIor fratribus consilio, dixerunt et responderunt id idem quod
immediate precedentes.
Deinde accessimus, cum dictis IIIIor fratribus, ad dictam domum de
Henregea, ubi erant XI fratres predicti, quos requisivimus, ut alios
supra, et eis diximus et significavimus ea que et aliis predictis. Qui,
habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio, dixerunt et
responderunt id idem quod immediate precedentes.
Deinde accessimus, cum dictis IIIIor fratribus, ad dictam domum Richardi
de Spoliis, ubi erant XLIII fratres predicti, quos requisivimus, ut
alios supra, et eis diximus ea que et aliis predictis. Qui, habito inter
se et cum dictis IIIIor fratribus consilio, dixerunt et responderunt id
idem quod immediate precedentes.
Deinde accessimus, cum dictis IIIIor fratribus, ad Templum seu domum
Templi Parisiensis, ubi erant LXXIIIIor fratres predicti, quos omnes
insimul congregatos, exceptis fratribus Gauberto de Manra leproso,
Egidio de Fulcandi Curia, et P. de Gremelio presbitero, qui infirmati
dicebantur, requisivimus et interrogavimus, ut alios supra, et eis
diximus ea que et aliis dixeramus. Qui, habito inter se et cum dictis
IIIIor fratribus consilio, dixerunt et responderunt id idem quod
inmediate precedentes, rogantes tamen quod de hiis que per predictos
IIIIor fratres dicta die crastina proponentur ibidem coram dictis
dominis commissariis copiam habeant.
Deinde accessimus, cum dictis IIIIor fratribus, apud sanctum Martinum de
Champis, ubi erant tredecim fratres predicti, quos omnes, excepto fratre
Roberto Cavalier, qui infirmari dicebatur, requisivimus et
interrogavimus, ut alios supra, et eis diximus ea que et aliis
dixeramus. Qui, habito inter se et cum dictis quatuor fratribus
consilio, dixerunt et responderunt id idem quod alii suprascripti
existentes in domo condam episcopi Ambianensis.
Deinde accessimus, cum dictis IIIIor fratribus, ad domum de [p. 160]
Claravalle in vico sancti Martini, ubi erant XI fratres ex hiis qui
fuerant in dicto viridario, videlicet fratres Guillelmus de Givresoy,
Hugo nepos suus, Johannes de sancto Leonardo, Guillelmus Brinatz,
Guillelmus Rossini, Bosso Cocca, Gubertus la Porta, Stephanus de Gardia
presbiter, Guillelmus Spinassa, P. de Vernegia et P. de Brolio, quos
requisivimus et interrogavimus, ut alios supra, et eis diximus ea que et
aliis dixeramus. Qui, habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus
consilio, dixerunt et responderunt id idem quod alii suprascripti
inmediate precedentes, requirentes tamen quod cum prefatis IIIIor
fratribus crastina die Martis compareant, et sit dictus frater
Guillelmus de Givresoy ad proponendum quidquid boni poterunt pro ordine
Templi.
Deinde ivimus, cum dictis IIIIor fratribus, ad dictam domum Nicolai
Odree, ubi erant X fratres predicti, quos requisivimus, ut alios supra,
et eis diximus id quod et aliis dixeramus. Qui, habito inter se et cum
dictis IIIIor fratribus consilio, dixerunt et responderunt id idem quod
inmediate precedentes, in domo domini episcopi Ambianensis.
Deinde accessimus, cum dictis IIIIor fratribus, ad dictam domum Roberti
Anuerdei, ubi erant VII fratres predicti, quos requisivimus, ut alios
supra, et eis diximus ea que et aliis dixeramus. Qui, habito inter se et
cum dictis IIIIor fratribus consilio, dixerunt et responderunt id idem
quod inmediate precedentes.
Post hec, eadem die Lune post prandium ego Floriamons Dondedei, cum
dictis magistro Amisio, B. Filioli et Johanne de Fellinis notariis
suprascriptis, ivimus cum dictis IIIIor fratribus ad dictam domum
Johannis Bosselli in Gravia, ubi erant XXVIII fratres predicti, quos
omnes insimul congregatos requisivimus et interrogavimus, ut alios
supra, et eis diximus que et aliis dixeramus. Qui, habito inter se et
cum dictis IIIIor fratribus consilio, responderunt quod non intendebant,
nec volebant, nec possunt facere procuratores, cum non habeant
presenciam vel consensum Magistri et conventus, sed ad [p. 161]
defensionem ordinis personaliter se offerunt quilibet, supplicantes quod
in concilio generali, vel ubicumque de statu religionis tractabitur,
esse possent; et qui non poterint interesse per se ipsos, cum fuerint in
plena libertate, ad quam petunt se restitui, procuratores constituent de
fratribus sui ordinis, qui nomine ipsorum prosequantur defensionem
religionis, aliter non; et placet eis quod dicti IIIIor fratres R. de
Pruino, P. de Bononia, Guillelmus de Chambonnet et Bertrandus de
Sartiges, cras et alias, quandocumque, proponant coram dictis dominis
commissariis quidquid boni poterunt ad utilitatem et honorem ordinis, et
si quid contra dictum ordinem vel ejus statum et honorem dicerent, non
ratum haberent, nec habere vellent.
Deinde accessimus cum dictis IIIIor fratribus ad dictam domum de
Prulhiaco, ubi erant XXVII fratres predicti, quos requisivimus et
interrogavimus, ut alios supra, et eis diximus ea que et aliis
dixeramus. Qui, habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio,
responderunt id idem et eodem modo quo et alii inmediate precedentes,
qui erant in domo Johannis Rosselli.
Deinde accessimus cum dictis IIIIor fratribus ad dictam domum Johannis
de Chamis, ubi erant VII fratres predicti, quos requisivimus et
interrogavimus, ut alios supra, et eis diximus que et aliis dixeramus.
Qui, habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio,
responderunt id idem quod inmediate precedentes.
Deinde accessimus cum dictis IIIIor fratribus ad domum predictam dicti
Blavoti, ubi erant XIII fratres predicti, quos requisivimus et
interrogavimus, ut alios supra, et eis diximus que et aliis dixeramus.
Qui, habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio,
responderunt id idem quod inmediate precedentes.
Deinde ivimus cum dictis IIIIor fratribus ad dictam domum Guillelmi de
Montilhiaco, ubi erant IX fratres predicti, quos requisivimus et
interrogavimus, ut alios supra, et eis diximus ea que et aliis
dixeramus. Qui, habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio,
responderunt id idem quod fratres existentes in domo Johannis Rosselli.
Post hec, venimus cum dictis IIIIor fratribus ad dictam domum [p. 162]
abbatis de Tyronio, ubi erant VIII fratres predicti, quos requisivimus
et interrogavimus, ut alios supra, et eis diximus ea que et aliis
dixeramus; qui, habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio,
responderunt id idem quod inmediate precedentes, qui erant in domo
Johannis Rosselli.
Eadem vero die Lune in mane, nos B. Umbaldi, Hugo Nicolai, Guillelmus
Radulphi et Johannes Loueti notarii predicti, accessimus ad dictam domum
abbatis sancti Maglorii, ubi erant XII Templarii, de quibus fratres
Egidius de Perbona et Nicolaus Versequi, pro se et aliis, ut dixerunt,
comparuerunt die Veneris supradicta coram dominis commissariis
antedictis, et sicut per dictos dominos commissarios dicta die fuerat
ordinatum, petivimus ab eis si habebant ratum et firmum illud quod
dictum et propositum fuit coram dictis dominis commissariis dicta die
Veneris proximo precedenti per fratrem Johannem de Monte regali et
dictos fratres Egidium et Nicolaum Versequi. Qui responderunt quod
volebant audire articullos tunc traditos ad defensionem dicti ordinis et
lectos per dictum fratrem Johannem. Quibus fratribus legimus articullos
supradictos; quibus lectis, responderunt omnes quod ratum et firmum
habebant quidquid dictum et factum fuit per dictos fratres, die Veneris
antedicta.
Post hec, eadem die Lune, nos IIIIor notarii predicti proximo accessimus
ad dictam domum Nicolai Odree in vico Predicatorum, ubi detinebantur X
fratres predicti, quorum frater Adam de Inferno dicta die Veneris
comparuerat pro se et aliis, ut dicebat, coram dictis dominis
commissariis, et petivimus ab aliis si dictus Adam comparuerat ibidem
pro se et aliis fratribus predictis et de mandato eorum. Qui
responderunt quod sic, et quod ea que ibi proposita fuerunt ad
defensionem dicti ordinis, rata habent et firma.
Post hec, eadem die Lune, nos IIIIor notarii predicti accessimus ad
dictam domum de Ocrea, ubi detinebantur XIII Templarii predicti, quorum
duo, scilicet fratres Radulphus de Compendio et Johannes de Frayvilla
predicti, dicta die Veneris comparuerant pro se et aliis, ut [p. 163]
dicebant, coram dictis dominis commissariis, et petivimus ab eis si
dicti fratres Radulphus et Johannes ibidem comparuerant pro se et aliis
fratribus predictis et de mandato eorum; qui responderunt quod sic, et
quod ea que ibi proposita fuerunt ad defensionem ordinis rata habent et
firma.
Post hec, eadem die Lune, nos IIIIor notarii predicti accessimus ad
dictam domum Roberti Anuerdei, ubi detinebantur VII Templarii predicti,
quorum unus, scilicet frater Radulphus de Taverniaco predictus, prefata
die Veneris comparuerat, ut dicebat, coram dictis dominis commissariis,
et petivimus ab eis si dictus frater Radulphus ibidem comparuerat pro se
et aliis fratribus predictis et de mandato eorum. Qui responderunt quod
sic, et quod ea que ibi proposita fuerunt ad defensionem dicti ordinis,
rata habent et firma. Acta fuerunt hec, predictis die et locis,
presentibus magistro Amisio predicto, me Floriamonte Dondedei, et
ceteris notariis suprascriptis, prout est superius declaratum.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit VII dies mensis Aprilis in mane,
ego Floriamons Dondedei, Bernardus Filioli et Guillelmus Radulphi
notarii predicti, una cum IIIIor fratribus antedictis, accessimus ad
predictam domum de Ocrea prope crucem del Turuol, ubi erant fratres
predicti, et, sicut supra, requisivimus eos si fecerant vel facere
volebant aliquos procuratores ad defensionem dicti ordinis, et eis
significavimus ex parte dictorum dominorum commissariorum quod, quidquid
vellent dicere et proponere ad defensionem sui ordinis, hac presenti die
per dictos IIIIor fratres vel alios mitterent vel mandarent dictis
dominis commissariis, nam ipsi parati erant recipere si et quantum de
jure deberent, et quod nichilominus dicta die presenti dicti domini
commissarii procederent et procedere intendebant in dicto negocio, prout
esset de jure. Qui habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus
consilio, dixerunt et responderunt id idem quod alii supradicti
existentes in domo condam episcopi Ambianensis, videlicet quod non
intendebant, nec volebant, nec possunt facere procuratores, cum [p. 164]
non habeant presenciam vel consensum Magistri et conventus; sed ad
defensionem ordinis personaliter se offert quilibet, supplicans quod in
concilio generali, vel ubicumque de statu religionis tractabitur, esse
possint, quia qui non poterunt esse per se ipsos cum fuerint in plena
libertate, ad quam petunt se restitui, procuratores constituent de
fratribus sui ordinis, qui nomine ipsorum prosequentur ad defensionem
religionis; aliter non. Et placet eis quod hac presenti die prefati
IIIIor fratres R. de Pruino, P. de Bononia, G. de Chambonnet et
Bertrandus de Sartiges proponant coram dictis dominis commissariis
quidquid boni poterunt ad defensionem dicti ordinis, et si aliquid
contra utilitatem et honorem dicti ordinis facerent vel dicerent, non
haberent ratum, nec habere vellent.
Deinde accessimus una cum predictis IIIIor fratribus ad dictam domum
Johannis le Grant, ad portam sancti Eustachii, ubi detinebantur XXXV
fratres predicti, quos omnes insimul congregatos requisivimus et
interrogavimus, ut alios supra inmediate precedentes, et eis diximus et
significavimus ea que et aliis inmediate precedentibus dixeramus. Qui,
habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio, dixerunt et
responderunt id idem quod inmediate precedentes, hoc addito quod placet
quod hac die et alias quandocumque dicti IIIIor fratres proponant coram
dictis dominis commissariis quidquid boni poterunt ad defensionem dicti
ordinis, et si aliquid contra utilitatem et honorem dicti ordinis
facerent vel dicerent, non haberent ratum, nec habere vellent.
Deinde venimus ad domum Guillelmi de Latingi in quadrivio Guilhore, ubi
erant IIIIor fratres, videlicet fratres Drago de Cortalda, Ber. de
Montepessato, Guillelmus de Noers, Arnaudus Guillelmi de Lon, quos
requisivimus et interrogavimus, ut alios inmediate precedentes, et eis
diximus et significavimus que et aliis inmediate precedentibus
dixeramus. Qui, habito inter se et cum dictis IIIIor fratribus consilio,
dixerunt et responderunt id idem et eodem modo quod alii inmediate
precedentes.
Post hec, ipsa die Martis, VII die videlicet mensis Aprilis, redivimus
ad capellam predictam, aule episcopali adherentem, et ibidem [p. 165]
comparuerunt coram omnibus predictis dominis commissariis prefati
fratres Raynaldus de Pruino et P. de Bononia presbiteri, ac fratres
Guillelmus de Chambonnet, Bertrandus de Sartiges et Guillelmus de Fuxo
milites, fratres Johannes de Monte regali, Matheus de Cresson Essart,
Johannes de sancto Leonardo et Guillelmus de Givrisaco, pro se et aliis
omnibus fratribus supradictis qui ad defensionem dicti ordinis se
obtulerant, et pro se et aliis fratribus predictis exhibuerunt in
presenciam dominorum commissariorum predictorum quamdam cedulam, et eam
legit frater P. de Bononia prefatus, de mandato aliorum fratrum
predictorum ibidem presencium, cujus tenor sequitur in hunc modum:
Coram Vobis reverentibus patribus et commissariis datis per dominum
summum Pontificem ad inquirendum de statu religionis Templi super
quibusdam articulis orendis, datis contra ordinem Templi, proponunt et
dicunt infrascripti fratres ejusdem ordinis, non animo litem
contestandi, sed simpliciter respondendo, quod procuratores constituere
non possunt, nec debent, nec eciam volunt, absque presencia, consilio et
assensu sui Magistri et conventus in tanta causa, cum hoc de jure non
possint, nec debeant.
Item, quod offerunt se omnes, personaliter, generaliter et singulariter,
ad defensionem religionis, et petunt et supplicant esse in concilio
generali per se ipsos, et ubicumque tractabitur de statu religionis.
Item, dicunt quod cum erunt in plena libertate, intendunt omnino, si
poterunt, ire; qui vero non poterunt, committere vices suas, vel
constituere procuratores de fratribus ipsius ordinis, qui nomine eorum
et suo negocium hujusmodi prosequantur.
Item, concesserunt et commiserunt fratribus Reginaldo de Pruino, P. de
Bononia presbiteris, Guillelmo de Chambonnet et Bertrando de Sartiges
fratribus militibus, quod possint producere, porigere, dicere et dare in
scriptis vobis suprascriptis, reverentibus patribus, omnia jura, omnes
allegaciones et argumenta bona que faciunt et possunt facere ad [p. 166]
defensionem, statum et honorem religionis predicte, et si quid
porrigerent vel dicerent quod posset in prefate religionis prejudicium
vel dispendium redundare, nullo modo consenciunt, sed petunt et volunt
quod omnino sit irritum et inane.
Item, protestantur quod si aliqua dixerunt fratres Templi, dicunt vel
dixerint in futurum, quamdiu erunt carcerati, contra se ipsos et ordinem
Templi, non prejudicent ordini predicto, cum notorium sit quod coacti et
compulsi, aut corupti prece, precio vel timore, dixerunt vel dicent, et
protestantur quod de predictis docebunt suo loco et tempore; cum plena
securitate gaudebunt et ad plenum fuerint in integrum restituti.
Item, petunt quod omnes fratres dicti ordinis, qui, relicto habitu
seculari, conversantur inhoneste in opprobrium dicte religionis et
Ecclesie sancte, ponantur in manu Ecclesie, sub fida custodia, donec
cognitum fuerit utrum falsum vel verum perhibuerint testimonium.
Item, petunt, supplicant et requirunt quod, quandocumque fratres aliqui
examinabuntur, nullus laycus intersit qui eos possit audire, vel alia
persona de qua possint merito dubitare, nec pretextu alicujus terroris
vel timoris, falsitas possit exprimi vel veritas occultari, quia omnes
fratres generaliter sunt tanto timore et terrore percussi, quod non est
mirandum quodam modo de hiis qui menciuntur, sed plus de hiis qui
sustinent veritatem, videndo tribulaciones et angustias quas continue
veridici patiuntur, et minas et contumelias et alia mala que cotidie
sustinent, et bona, comoda et delicias ac libertates quas habent
falsidici, et magna promissa que sibi cotidie fiunt. Unde mira res et
forcius stupenda omnibus quod major fides adhibeatur mendacibus illis
qui sic corupti talia testificantur ad utilitatem corporum, quam illis
[qui] tanquam Christi martires, in tormentis pro veritate sustinenda cum
palma martirii decesserunt, et eciam quod majori et saniori parti
vivencium [qui] pro ipsa veritate sustinenda, sola urgente consciencia,
tot tormenta, penas, tribulaciones et angustias, improperia, calamitates
et miserias passi fuerunt et in carceribus cotidie paciuntur.
Item, dicunt quod extra regnum Francie nullus in toto terrarum [p. 167]
orbe reperietur frater Templi, qui dicat vel qui dixerit ista mendacia,
propter quod satis patet quare dicta sunt in regno Francie, quia qui
dixerunt, corupti timore, prece vel precio testificati fuerunt.
Ad defensionem religionis respondent et dicunt simpliciter quod religio
Templi in caritate et amore vere fraternitatis tradita et fundata fuit,
et est (ad honorem Virginis gloriosse, matris Domini nostri Jhesu
Christi, ad honorem et defensionem Ecclesie sancte et tocius fidei
Christiane, et ad expugnacionem inimicorum crucis, hoc est infidelium,
paganorum seu Saracenorum ubique, et presertim in terra sancta
Jerosolimitana, quam ipse Dei filius moriendo pro nostra redempcione
sanguine proprio consecravit) religio sancta, munda et immaculata apud
Deum et patrem, hoc est ab omni labe et ab omni sorde quorumlibet
viciorum, in qua semper viguit et viget regularis institucio et
observancia salutaris, et talis per sedem apostolicam approbata,
confirmata et multis privilegiis decorata.
Quicumque religionem ipsam ingreditur, promittit IIIIor substancialia,
videlicet obedienciam, castitatem, paupertatem et se totis viribus
exponere servicio Sancte Terre, hoc est ad ipsam terram sanctam
Jerosolimitanam adquirendam et adquisitam, si Deus dederit graciam
adquirendi, conservandam, custodiendam et defendendam pro posse;
recipitur ad honestum osculum pacis, et habitu recepto cum cruce quam
perpetuo defferunt circa pectus, ob reverenciam crucifixi pro nobis, in
sue memoriam passionis, regulam et mores antiquos, eis traditos ab
ecclesia Romana et sanctis Patribus, servare docetur.
Et hoc est omnium fratrum Templi communiter una professio, que per
universam orbem servatur, et servata fuit per omnes fratres ejusdem
ordinis, a fundamento religionis usque ad diem presentem. Et quicumque
aliud dicit, vel aliter credit, errat totaliter, peccat mortaliter, et
omnino discedit a tramite veritatis.
Unde super articulis datis contra religionem inhonestis, oribilibus et
orendis et detestandis, tamquam inposibilibus et turpissimis, dicunt
quod articuli illi sunt mendaces et falsi, et quod illi qui suggesserunt
illa mendacia tam iniqua et falsa domino nostro summo [p. 168]
Pontiffici et serenissimo domino nostro Regi Francorum, sunt falsi
Christiani, vel omnino heretici, detractores et seductores Ecclesie
sancte et tocius fidei Christiane, quia zello cupiditatis et ardore
invidie moti, tamquam impiissimi scandali seminatores, quesierunt
apostatas seu fratres fugitivos ab ordine Templi, qui propter eorum
scelera, tanquam morbide pecudes, abjecti fuerunt ab ovili, hoc est a
fratrum congregacione, adinvenientes et fabricantes una cum eis illa
scellera et orenda mendacia que ipsis fratribus et ordini falso fuerunt
imposita, seducentes eosdem, ita quod ad eorum suggestionem omnes
quotquot poterant inveniri, querebant et adducebant, monebant et
informabant super ipsis mendaciis referendis domino Regi et ejus
consilio, ita quod, quantumcumque de diversis mundi partibus
adducerentur, ita subornabantur et ducebantur super istis criminibus
quod omnes conveniebant in idem. Propter quod predicti domini Regis et
sui consilii animos inducebant ad credendum predicta. Nam credebant quod
ex vicio religionis et fratrum procederent ea que dicebant, que ex
malicia suggerentium et subornancium procedebant.
Ex quibus omnibus tanta postmodum periculla processerunt, ut de
capcione, spoliacione, tormentis, occisionibus et coactionibus
predictorum fratrum, qui per penas mortis coacti, prout a satellitibus
edocti confitebantur contra conscienciam, et cogebantur ista facinora
confiteri, quia predictus dominus Rex, ita deceptus a seductoribus
illis, dominum Papam super predictis omnibus informavit, et sic dominus
Papa et dominus Rex per falsas sugestiones decepti fuerunt.
Item, dicunt quod via vobis tradita, videlicet ex officio, de jure
procedere non potestis, cum super articulis illis ante capcionem ipsorum
diffamati non essent, nec contra ordinem fama publica laboraret, et hoc
certum sit nos et ipsos in loco tuto non esse, cum sint continue et
fuerint in potestate suggerencium falsitatem domino Regi, quia cotidie,
per se vel per alios, monent et suadent, per verba, nuncios et litteras,
ne a falsis deposicionibus, extortis metus causa, recedant, quia si
recesserint, pro ut dicunt, comburentur omnino.
Item, dicunt quod fratres ejusdem ordinis qui ea dixerint vel [p. 169]
confessi fuerunt, propter tormenta vel timore tormentorum dixerunt, et
quod libenter redirent, si auderent; sed tot et tantis terroribus sunt
percussi et perteriti, quod non audent, propter minas eis illatas
cotidie. Unde supplicant quod in examinacione ipsorum talis et tanta
securitas eis detur, quod absque terrore possint ad veritatem redire.
Hec omnia protestantur et dicunt, salvis semper omnibus defensionibus
datis et dandis per quoscumque fratres Templi singulariter, specialiter
vel generaliter, nunc et in futurum, ad defensionem et favorem
religionis predicte, et si qua data fuerunt prolata, vel lata vel dicta,
que possent in dampnum vel prejudicium dicti ordinis redundare, sunt
omnino cassa et irrita et nullius valoris.
Item, prefatus frater Johannes de Monte regali, qui alias quamdam aliam
cedulam suprascriptam tradiderat et legerat eisdem dominis commissariis,
tradidit et legit ibidem, addendo cedulle suprascripte, in presenciam
eorumdem dominorum commissariorum, pro se et aliis fratribus dicti
ordinis cum eo in dicta domo Ricardi de Spoliis detentis, quamdam aliam
cedulam, ad defensionem dicti ordinis, cujus tenor talis est:
«Item, proposent li frere de dot ordre del Temple que alcunas falsas
conffessions, senblables a vertet, sont estues fates pour alcus freres
del dit ordre, per forsa de tormens que lor fasia la cort temporal, et
apres a cautela les mitan em poder dels enquiriors e deus ordinaris, las
cals so faitas contra la vertu de lors privileges en prejudici del dit
ordre; sunt exemps e gausisso de privilegit special que non devo pont
parer devant nul juge ecclesiastre ni secular, si non davant nostre sire
le Pape, o davant cel que el comandara en cel offici; per que requerent
li frere desus dit que las dites falsas confessions, faytas forsadamens,
sian anullatas per nostre segnor le Pape, come celas que so faitas en
prejudici del dit ordre.
«Item, propousam que nul frere del dit ordre del Temple non pot [p. 170]
confessar causa falsa que sia prejudicials a l'ordre dayan cil que
persone que sia per razo de lors privileges, als cals nul frere ne puet
renunciar per si vers le mastre de l'ordre.
«Item, propossan que si dit maistre o autre personas singulars an
confessadas menssognas non prejudice a l'ordre, devant cal que persone
l'aian confesada, per raus de privilege del dit ordre, le cals so
autreyaez en favor de tot l'ordre, per que nul frere n'i pot renunciar
per si ni far le dan de la religio en prejudici del dit ordre, per que
li frere requiere que que otas las falsas confessios sian anullatas de
las singulars personas per nostre segnor le Pape.
«Item, propossan que lis freres capellans del dit ordre del Temple
sanctificant ben et dignament le cor de Jhesu Christ e segon la fe
catholica de Roma ansi que se pot trobar per religiosas personas et per
capellans et per diaques que lor aministravon a l'autar.
«Item, propossant que en temps de pape Bonefaci I frere cavaler de la
lenga de Fransa que auria nom frere P. de Sencio, per sa defauta ac
congie de la religion e letra que ponges s'arma salvar en autra, le cal
frere s'en ane al Pape et als cardenals et supplique al Pape que sa
religion que avia perduda per sa defauta li fos redunda, si que nostre
segnor le Pape mande per sas litteras al commandor de Pola que l'ordre
li rendes, salva la justicia de la dit ordre, la cal justicia era de I
an et jor mangar en terra, et aisi le dit chervalier cobre son abit; per
que dizo li frere deu Temple que sil chavalier saubes nulla malvastat en
l'ordre, il ne eusse torné en sa deta religion.
«Item, propossan li frere del dit ordre que il prendran cenres le
premier jors de careme, vecent totas gens, ansi que fizes Crestians de
Nostre Senhor, per las mans del capelan.
«Item, propousan li frere del dit ordre que cant le Sasfet fou pris, el
Souda se fe venir devant IIII^XX freres del Temple et lor dis ansi coma
a presoniers que il reneguesse Dieu Jhesu Christ lor creator en pena de
las testas, les cals freres no volgio Dieu renegar, ans en aisi touz
perdero las testes per la fe de Dieu; per que dison li Templer [p. 171]
que s'ils dis freres fosse tels que om lor met desus, foran delivres per
celas guissa.
«Item, propossan li dit freres que la glesa lors es entredita a grant
tort, per que requero humelment e devota a vos autres senhors et a
nostre segnor le Pape, que la devant dita gleisa am sas drecturas lor
sias reduda, comme a fizels Crestians Nostre Senchor.
«Item, requere li dit frere a vos autres senhors licencia et oportunitat
de venir a vostre concili le cals deves tenir, por allegar lor dreit en
aysi quon devran ni razo requerra.»
Quibus cedulis lectis et per dictos dominos commissarios auditis, ad
aliqua que ipsi (tam extra cedulas quam in cedulis seu rotulis) dixerant
dicti fratres coram eis, responderunt ipsi domini commissarii quod ipsi
eos capi non fecerant nec bona eorum, et quod ipsi in prisione domini
Pape et bona ordinis in manu ipsius et Ecclesie existebant; unde non
potterant liberare eorum personas, nec bona predicta eis restituere, nec
debebant.
Item, quia dicebant se non esse diffamatos, responderunt eis prefati
domini commissarii quod inmo magna infamia contra eos fuerat et erat, ut
apparet per bullam domini nostri Pape, et quod de infamia priusquam de
aliis articulis inquirere debebant, secundum tenorem littere apostolice,
eis misse.
Item, ad hoc quod dicebant quod ordinarii vel inquisitores generales
heretice pravitatis non potuerunt inquirere contra eos, propter
privilegia ordini suo concessa, et ideo confessiones facte coram eis non
valebant nec debebant in aliquo prejudicare, responderunt dicti domini
commissarii quod in jure contrarium est cautum, quantum ad crimina que
heresim sapiebant, et potissime prelati inquisitores, auctoritate
apostolica et ordinaria auctoritate juris hoc approbantis, processerant
et procedere potuerunt, licet de eorum processibus non agatur ad
presens.
Item, ad id quod dicebant de majori Magistro ordinis predicti,
responderunt quod idem Magister vocatus per eos pluries et requisitus an
vellet defendere dictum ordinem, si vellent ipsum admittere, [p. 172]
responderat eis quod non coram eis, quia reservatus per dominum Papam,
et quando esset cum eo, diceret quod sibi videretur, prout responsio
dicti Magistri supra plenius continetur.
Item, ad multa alia que ipsi fratres a dictis dominis commissariis
petebant, tam in scriptis quam sine scriptis, responderunt quod non
extendebat se potestas eorum ad illa, sed rogarent libenter illos ad
quos pertinebant quod bonum quod possent facere dictis fratribus
facerent, et curialiter et humaniter tractarent eosdem, secundum
ordinacionem et injunctionem reverendi patris domini P. divina
Providencia episcopi Penestrini, qui ex commissione domini Pape habet
custodiam eorumdem. Et hiis dictis, dicti domini commissarii dixerunt
eisdem fratribus pro se et aliis quod procedere volebant, et
agrediebantur negocium inquisicionis faciende super articulis a domino
Papa sibi missis, secundum traditam eis formam, offerentes et dicentes
eisdem quod quocienscumque, eciam usque ad inqueste conclusionem,
aliquid vellent dicere vel proponere ad defensionem ordinis, ipsi parati
erant recipere, et reciperent, et ponerent in inquesta, et facerent quod
deberent.
Acta fuerunt hec predictis die et locis, presentibus ad ea que fuerunt
facta in dicta capella magistro Amisio supradicto, me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis predictis, prout est superius declaratum.
Post que, die Sabati sequenti ante Ramos palmarum, que fuit XI dies
mensis Aprilis, convenerunt in dicta capella supradicti domini
archiepiscopus Narbonensis, Bajocensis, Mimatensis et Lemovicensis
episcopi, Matheus de Neapoli et archidiaconus Magalonensis, (domino
archidiacono Tridentino se quoad hodiernam diem legitime excusante) et
ibidem supradicti domini commissarii deliberaverunt inter se quod
prefati fratres P. de Bononia procurator ordinis Templi, ut dicitur, in
curia Romana, R. de Pruino presbiteri, Guillelmus de Chambonnet et
Bertrandus de Sartiges milites, qui una cum quibusdam aliis fuerant
communiter nominati a fratribus qui se obtullerant ad defensionem
ordinis supradicti, et de voluntate eorumdem fratrum [p. 173]
proposuerant et in scriptis reddiderant aliqua coram predictis dominis
commissariis pro ipsis fratribus et ad defensionem ordinis supradicti,
sicut apparet per processum superius factum, vocarentur ad presenciam
dictorum dominorum commissariorum et per eos deputarentur, cum videretur
eisdem dominis commissariis, ut dicebant, quod essent ceteris ydoniores
ad videndum jurare testes de quibus videretur eisdem dominis
commissariis quod periculum non immineret eisdem, et ad faciendum alia
processum ipsorum dominorum commissariorum continencia que essent
consentanea racioni, quando et prout eisdem dominis commissariis
videretur faciendum, non intendentes propter hoc dicti domini
commissarii, ut dixerunt, recipere dictos IIIIor fratres ut defensores
ordinis pro se et aliis memoratis fratribus qui se ad defensionem
obtulerunt supradictam, vel ut partem facientes in negocio isto, vel ut
instructores, nisi si et in quantum admittendi essent de jure. Que omnia
fuerunt iidem domini commissarii protestati, adductis ad eos et
presentibus IIIIor fratribus memoratis, et hoc mandaverunt redigi in
processum.
Quibus peractis, fuerunt adducti ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum per predictos prepositum Pictavensem et Johannem de
Janvilla, custodes dictorum Templariorum, ad ferendum testimonium in
negocio isto et super articulis de quibus inquirendum est, infrascripti
qui, presentibus et videntibus supradictis IIIIor fratribus, juraverunt
singulariter singuli, sacrosanctis Evangeliis per eos manu tactis,
dicere predictis dominis commissariis totam, plenam et meram veritatem
quam sciunt vel credunt, de articulis a sede apostolica missis super
quibus inquirendum est et contingentibus articulos memoratos, et quod
meram, puram et plenam veritatem dicent, non immiscentes aliquid
falsitatis, quod eciam dicent veritatem predictam tam contra ipsum
ordinem quam pro ipso ordine, et quod nec prece, nec precio, nec amore,
nec timore, nec privato odio, nec pro comodo temporali quod habuerunt,
vel habeant vel habere sperent, testimonium dicent, ordinantes iidem
domini commissarii predictam juramenti formam servandam esse in
recepcione omnium qui in hoc negocio recipientur ut testes. [p. 174]
Dicti vero IIIIor fratres protestati fuerunt quod sit eis jus salvum ad
dicendum in personis [sic] et dicta predictorum testium, dictique domini
commissarii responderunt quod, quantum esset de jure, volebant ad hoc
jus eis esse salvum.
Nomina vero dictorum testium qui dicta die Sabati, ut predictum est,
juraverunt sunt hec, videlicet Johannes de Scivriaco Senonensis
diocesis, et magister Johannes de Fallegio presbiteri, in seculari
habitu existentes, et dicentes se fratres dicti ordinis.
Item, fratres Johannes de Juvenii, et Johannes de Capricordio
Belvacensis diocesis, portantes habitum et mantellos dicti ordinis.
Item, Johannes Thaiafer et Hugetus de Buris Lingonensis, et Guaufredus
Thantan Turonensis, et Johannes Anglicus Londoniensis diocessium,
dicentes se esse fratres dicti ordinis, et habentes barbam ad modum
Templariorum, mantellos tamen portabant in manibus, et eos coram dictis
dominis commissariis projecerunt, dicentes quod de cetero nolebant eos
portare nec habitum Templi; sed dicti domini commissarii dixerunt eis
quod eos non dimiterent ibi, nec de eorum mandato, seu consilio, sed
extra facerent quidquid vellent.
Item, Nicolaus de Capella, et Johannes de Bollena Senonensis, Johannes
de Cathalona, Arnulphus de Marnayo, Robertus de Layme et Johannes de
Valle Bruandi Lingonensis, Henricus de Landesi Laudunensis, Galterus de
Belna Eduensis, Johannes de Henesi Belvacensis, Guillelmus de sancto
Suppleto Meldensis, P. de Montont Parisiensis, et Girardus de Passagio
Metensis diocessium, dicentes se esse Templarios et habebant barbas ad
modum Templariorum, excepto dicto G. de Passagio, mantellos tamen
ordinis non portabant.
Item, magister Radulphus de Praellis juris peritus Laudunensis diocesis,
domini Guizardus de Masiaco et Johannes de Vassegio milites, et Nicolaus
Symonis armiger seculares. Post hec magister R. deposuit ut sequitur.
Magister Radulphus de Praellis, diocesis Laudunensis, juris [p. 175]
peritus, advocatus in curia regia, testis juratus, secundum formam
superius positam, existens in presencia dictorum dominorum
commissariorum, visis et lectis per eum articulis missis eisdem dominis
commissariis a sede apostolica, super quibus inquirendum est, requisitus
a dictis dominis commissariis quod diceret eis si qua sciebat de
contentis in articulis supradictis vel de pendentibus ex eisdem, dixit
et deposuit, sub juramento prestito per eundem, prout sequitur, quod
scriptum fuit ad dictamen ejusdem, videlicet, quod tempore quo morabatur
apud Laudunum, quidam Templarius, vocatus frater Gervasius de Belvaco,
tunc rector domus Templi de Lauduno, multum familiaris ejusdem magistri
Radulphi, dixit eidem magistro Radulpho sepe et sepius et in presencia
plurium ita quod per IIIIor vel V vel VI annos ante capcionem
Templariorum plusquam centies, quod in ordine Templariorum erat quidam
punctus, ita mirabilis et ita precipiebatur cellari, quod idem Gervasius
ita cito vellet caput suum amputari quam vellet ipsum punctum per se
revelare, dum tamen sciri posset, quod ipse revelasset. Dixit eciam,
quod eodem modo dixit sibi dictus frater Gervasius, quod eciam in
capitulo generali Templariorum, erat quidam punctus adeo secretus, quod
si idem magister R. illum punctum videret, quocumque infortunio, sive
eciam Rex Francorum videret, non obstante metu et pena quibuscumque,
ipsum videntem tenentes capitulum pro posse suo interficerent, neminis
quandocumque auctoritati deferentes. Dixit eciam pluries idem frater
Gervasius eidem magistro R. quod habebat quemdam librum parvulum, quem
bene ostendebat, de statutis sui ordinis, sed alium secretiorem habebat,
quem, pro toto mundo, non hostenderet. Rogavit eciam idem Gervasius
dictum magistrum R., ut sibi procuraret erga magnos de ordine suo, quod
posset accedere ad capitulum generale dicti ordinis, et quod si posset
ad dictum capitulum accedere, non dubitabat quin efficeretur tam cito
magnus magister in ordine. Et procurato ab eodem magistro R. quod ad
dictum capitulum accederet, post ejus eggressum, dixit idem [p. 176]
magister R. quod vidit ipsum in magna auctoritate, et quod alii magni de
ordine et potentes ipsum auctorizabant, sicut predixerat idem frater
Gervasius.
Requisitus super omnibus aliis articulis supradictis, dixit quod nihil
scit, excepto articulo qui loquitur de conpulsione et coactione per
carcerem, quam faciebant fratribus suis inobedientibus; dixit quod
pluries audivit ab eodem fratre Gervasio et pluribus aliis quod de alio
carcere ita atrosce non audiverat loqui sicut de carceribus ordinis sui,
et quidquid precipiebatur a preceptoribus suis parere tenebatur; qui
vero in contrarium resistebat, eidem carceri eciam usque ad mortem
inhumaniter ponebatur. Requisitus, qui erant presentes, quando dicta
verba per dictum fratrem Gervasium dicebantur eidem, dixit quod magister
Jacobus de Nuliaco, Nicholaus Symonis, Addam de Calandriaco, clerici
tunc apud Laudunum commorantes. Requisitus de loco, dixit quod apud
Laudunum, aliquando in domibus Templi loci predicti quas tenebat idem
frater Gervasius, et aliquando in domo in qua morabatur ibidem magister
R. prefatus. Super articulis autem predictis, visis et lectis per eum,
dixit quod nihil aliud sciebat nec audiverat, ante capcionem fratrum
dicti ordinis, quam illud quod supra dixerat. Interrogatus de etate sua,
dixit quod erat quadragenarius vel circa. Item requisitus si prece,
precio, timore, amore, odio vel temporali comodo deposuit, respondit
quod non.
Item, eadem die Sabati, in capella prefata, Nicolaus Symonis Domizellus,
Senonensis diocesis, prepositus monasterii Fassatensis, litteratus,
etatis, ut dixit, XL annorum vel circa, testis juratus secundum formam
suprapositam et requisitus super dictis articulis sibi lectis, respondit
sub juramento suo, quod nihil scit de veritate dictorum articulorum, sed
suspicatur dictam religionem non esse bonam. Requisitus de causa
suspicionis, respondit quod sunt XXV anni vel circa, quod Janotus dictus
de Templo avunculus suus venerat de Aragonia cum fratre Arnulpho de
Visinalla milite ordinis predicti, et fuit dicto Johanni qui nutritus
fuerat in dicto ordine Templi persuasum et requisitum pluries quod
intraret dictum ordinem, et noluit intrare. Item, ex eo, quia [p. 177]
audivit pluries quod quidam Templarius nomine Gervasius, de quo deposuit
magister Radulphus de Praellis, habebat quemdam librum, continentem
plura statuta dicti ordinis que videbantur isti testi satis bona, cui
Gervasio [sic] dixit isti testi: Alia sunt statuta in ordine nostro quam
sint ista. Et idem frater Gervasius dicebat quasi gemendo quod erant
alia puncta in dicto ordine que non auderet alicui revelare, et si
revellaret, haberet de hoc multum pati. Requisitus ubi hoc audivit,
dixit quod apud Laudunum in domo Templi quam idem Gervasius tenebat.
Requisitus quando hoc audivit, dixit per duos annos vel circa ante
capcionem Templariorum. Requisitus de astantibus, dixit quod aliquociens
erat solus, quando hoc eis dicebat, et aliquociens erat presens magister
Radulphus de Praellis et Jacobus de Nuliaco clerici tunc apud Laudunum
commorantes. Item, dixit se suspicari predicta, quia bene sunt IIIIor
anni vel circa quod, mortua uxore sua, ipse testis affectans intrare
ordinem Templi et habere unam domum dicti ordinis propinquam domui quam
tenebat, idem frater Gervasius rogavit ipsum Gervasium, quod procuraret
predicta, quia ipse Nicolaus habebat satis de pecunia et esset eis bene,
et dictus Gervasius respondit: «Ha! ha! il i auriaye trop à faire.»
Requisitus, si plura sciebat super predictis, dixit quod non.
Requisitus, si sic deposuit prece, precio, amore, timore, odio vel
temporali comodo, dixit quod non.
Cumque post hec, eisdem die et loco, datum esset intelligi dictis
dominis commissariis, quod frater Johannes de sancto Benedicto,
preceptor de Insulla Bochardi, Turonensis diocesis, producendus in
testem in presenti negocio, adeo infirmabatur apud sanctum Glodoaldum
quod non poterat coram ipsis dominis presencia et personaliter comparare
nec adduci, voluerunt et ordinaverunt dicti domini commissarii quod, cum
de morte ipsius timeretur et esset periculum, reverendi patres, dicti
domini Bajocensis et Lemovicensis episcopi, et dominus Magalonensis
archidiaconus, cum duobus vel tribus notariis accederent et juramentum
ab eo reciperent, juxta formam predictam, et eum examinarent [p. 178]
super dictis articulis et eos contingentibus, et ejus deposicionem
eisdem postmodum reportarent.
Acta fuerunt hec predicta die Sabati in predicta capella per dictos
dominos commissarios, presentibus me Floriamonte Dondedei, magistris
Bernardo Filioli, Guillelmo Radulphi, Nicolao Constanciensi, Bernardo
Humbaldi, Hugone Nicolai de Heugubio, Johanne de Fellinis et Johanne
Boueti notariis hujus causse.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit tercia decima dies mensis Aprilis,
dicti domini Bajocensis et Lemovicensis episcopi ac Magalonensis
archidiaconus, una nobiscum notariis subscriptis, accesserunt apud
sanctum Glodoaldum predictum, ad domum episcopalem dicti loci, in qua
dictus frater Johannes jacebat infirmus, et exposita sibi causa eorum
adventus, idem frater Johannes, sacrosanctis Evangeliis per eum manu
tactis, secundum formam suprapositam, juravit eis dicere totam, plenam
et meram veritatem quam scit vel credit de dictis articulis a sede
apostolica missis et eos contingentibus, non immiscens aliquid
falsitatis; quod eciam diceret veritatem, tam contra ipsum ordinem quam
pro ipso ordine, et quod nec prece, nec precio, nec amore, nec timore,
nec privato odio, nec pro comodo temporali quod habuerit vel habeat, vel
habere speraret, testimonium dicet. Quo juramento sic prestito, idem
frater Johannes deposuit ut sequitur:
Frater Johannes de sancto Benedicto, preceptor domus Templi de Insulla
Bochardi, Turonensis diocesis, et de eadem diocesi natus, in lecto
egritudinis positus, etatis LX annorum vel circa, ut dixit, testis
juratus secundum formam predictam et diligenter interrogatus super
articulis a sede apostolica missis super inquisicione facienda contra
Templariorum ordinem; et primo super primis articulis in quibus agitur
de abnegacione Christi vel Jhesu, etc. usque ad articulum de spuicione
super crucem, sibi diligenter expositis, dixit quod ipse fuit receptus
bene sunt XL anni vel circa apud Rupellam, diocesis Xantonensis, per
fratrem P. de Legione, tunc preceptorem de Rupella, nunc [p. 179]
defunctum, qui in ejus recepcione dixit sibi quod oportebat eum abnegare
Dominum nostrum, non recollens si Jhesum vel Christum vel Crucifixum
nominavit, sed dixit ipsi testi quod totum est unum; cui iste testis
respondit quod si negaret eum, non negaret corde sed ore, et sic negavit
eum ad instigacionem recipientis. Requisitus, an ita fieret communiter
in ordine omnibus vel majori parti, dixit quod multos recepit nec unquam
fecit eis hoc fieri neque vidit quod alicui fieret, nisi de se, ut
dictum est, neque scit quod alii faciebant, quia non erat, nec credit
quod hoc facerent. Requisitus super articulis de spuicione crucis usque
ad articulum de cato sibi diligenter expositis, dixit quod dictus frater
P. qui eum recepit, dixit sibi quod spueret super quamdam parvam crucem
que erat ibi, et ipse ad mandatum ejusdem semel spuit juxta dictam
crucem, non supra, separatus tamen ab aliis per dictum fratrem P.
Requisitus, si ita servabatur communiter in ordine, dixit quod ipse non
servavit nec credit quod hoc ab aliis servaretur, quia nunquam vidit
nisi de se, in recepcione sua. Item, requisitus super articulo cati,
dixit se nichil scire. Item, interrogatus super articulo sacramenti
altaris et super aliis usque ad articulum, quod magnus Magister poterat
absolvere, etc., dixit quod ipse credit et credidit omnia ecclesiastica
sacramenta, et credit quod ordo ita credebat, et credit quod sacerdotes
ordinis, in missis suis, dicebant verba per que conficitur corpus
Christi.
Item, super articulis, an videlicet Magister et alii preceptores ordinis
possent fratres absolvere a peccatis, etc. et super sequentibus usque ad
articulum de osculacione, etc. singulariter requisitus, dixit quod
nunquam audivit dici nec credit quod possent, nisi essent sacerdotes,
nec aliud scit de illis articulis. Item, super articulis de osculacione,
usque ad articulum juramenti quod ordinem non exirent, etc. singulariter
requisitus super quolibet, dixit quod in ore se osculabantur in
recepcione, sed de aliis non vidit, nec credit servari in ordine. Item,
requisitus super articulo juramenti quod ordinem non exirent et aliis
usque ad articulum de commixione unius cum altero, singulariter [p. 180]
super quolibet requisitus, dixit quod recipientes faciebant illos quos
recipiebant jurare in eorum recepcione, quod dictum ordinem non
dimitterent, pro meliori vel pro pejori, sine licencia magni Magistri,
et quod statim ex quo erant recepti, habebantur pro professis, et quod
eorum recepciones communiter fiebant januis clausis, et nemine presente
nisi esset frater ordinis, et credit quod ex hoc erat et fuit, diu est,
suspicio contra ordinem, et credit quod ita servaretur communiter per
totum ordinem, et ita servavit ipse et vidit servari a multis aliis.
Item, super articulo de commixione et aliis sequentibus usque ad
articulum de ydolo, singulariter super quolibet requisitus, respondit
quod nunquam audivit, neque vidit, nec scivit, nec credit quod tale
vicium, in dicto ordine, duceretur nec committeretur. Item, super
articulo de ydolis et aliis sequentibus usque ad articulum, De non
confitendo nisi sacerdotibus ordinis, singulariter super quolibet
requisitus, dixit quod nunquam in vita sua vidit in dicto ordine aliquod
ydolum, nec scivit, nec adoravit, nec audivit dici ante capcionem eorum,
nec credit quod aliquod ydolum esset in eorum ordine, nec capud aliquod
ydoli, nec quod aliqua veneracio ydoli fieret in dicto ordine; dixit
tamen quod in eorum recepcione recipiebant quilibet unam cordulam qua_m_
portabant cincta_m_ supra camisias de die et de nocte, et in toto ordine
ista servatur. De aliis vero contenptis in dictis articulis nichil aliud
scit servari in ordine, nec audivit loqui ante capcionem eorum. Item,
requisitus super articulo, quod injungebatur fratribus, quod non
confiterentur nisi fratribus sacerdotibus ordinis, dixit quod
inhibebatur fratribus, quod non confiterentur nisi fratribus
sacerdotibus ordinis, quamdiu inveniri et haberi possent, addiciens quod
sacerdotes sui ordinis habebant privilegium quod possent absolvere alios
fratres a peccatis suis, sicut archiepiscopi vel episcopi habent in
subdictis suis.
Item, super articulo quod fratres fuerunt negligentes corrigere, etc.
aliis sequentibus usque ad articulum de ellemosina, etc. singulariter
super quolibet requisitus, dixit quod de contentis in dictis articulis
nichil scit, nec credit, nisi quod supra deposuit, nec fuit [p. 181]
ultra mare, nec in tam remotis partibus, nisi semel apud Montem
Pessulanum, in quodam capitulo generali Templariorum, asserens quod ibi
non audivit aliquid fieri, nec dici, de contentis in dictis articulis.
Item, super articulo de ellemosinis et aliis sequentibus usque ad
articulum quod dicit, quod tenebant sua capitula clandestine, etc.
singulariter super quolibet requisitus, dixit quod immo ellemosine bene
fiebant et hospitalitas bene servabatur in dicto ordine, et ipse bene
servabat in domo quam tenebat, nec unquam audivit nec scivit quod
contenta in dictis articulis injungerentur, nec preciperentur, nec
dicerentur ab illis de ordine, sed bene credit quod aliqui forenses hoc
eis imponebant; ipse tamen bene scit quod injuste acquirere est
peccatum.
Item, requisitus super articulo de tenendis capitulis clam et aliis
sequentibus usque ad articulum, Item quod hic error viget et viguit,
etc. singulariter super quolibet requisitus, respondit quod vidit
pluries quod capitula tenebantur, aliquando de die, aliquando de nocte;
sed quando de die, habebant quandoque religiosum aliquem de extra
ordinem eorum, qui predicabat eis, et predicacione completa faciebant
illum predicatorem et socium suum et omnes alios, exceptis fratribus sui
ordinis, extraire, et clausis hostiis capitulabant et tractabant de
agendis suis, et nunquam vidit, nec audivit, quod tractarentur ibi nisi
bona; alia contenta in dictis articulis nunquam vidit, nec scivit.
Item, requisitus super articulo quod magnus Magister et alii magni
preceptores possent fratres absolvere, etc., respondit quod jam
responderat supra, nec credit quod magnus Magister posset absolvere a
peccatis, licet posset temperare disciplinas debitas pro transgressione
ordinis; et de aliis contentis usque ad articulum, Item quod quidquid
magnus Magister maxime cum conventu suo faciebat, etc. singulariter
super quolibet requisitus, dixit quod nichil scit ultra ea que supra
deposuit.
Item, requisitus singulariter super illo articulo, Quicquid magnus
Magister facit cum conventu suo, etc. sibi exposito, dixit quod [p. 182]
illud quod magnus Magister et conventus ordinabant ultra mare, bene
mandabant observari et observabatur citra mare, nunquam tamen audivit
quod aliquid erroneum observari mandarent. De aliis articulis
sequentibus usque ad articulum, Item quod multi fratres de dicto ordine
propter feditates, etc. singulariter requisitus, dixit se nihil scire
ultra id quod supra deposuit.
Item, super articulo, Quod multi fratres de dicto ordine exiverunt
propter feditates, etc. et super aliis usque ad finem singulariter super
quolibet requisitus, dixit quod multi dictum ordinem exiverunt, non
propter feditates et errores qui sint in ordine, sed forte propter suos.
Item dixit quod multa et gravia scandala sunt exorta contra ordinem ex
hiis que sibi imponebantur et generata in cordibus grandium personarum
et populorum, sed nescit aliud quam supra deposuit. De confessionibus
vero Magistri et aliorum preceptorum magnorum et de confessionibus
fratrum plurium, que dicuntur facte in presencia dominorum Pape et
cardinalium et in consistorio, nichil scit, nec interfuit, nisi prout
audivit contineri in quadam littera apostolica alias sibi lecta.
Actum dicta die Lune, apud sanctum Glodoaldum, in dicta domo episcopali,
per dictos dominos Bajocensem et Lemovicensem episcopos et archidiaconum
Magalonensem et coram eis, presentibus magistris Bernardo Filioli,
Nicolao de Constanciis et Johanne de Fellinis notariis publicis, ut ipsi
postmodum retulerunt.
Post que dicti domini Bajocensis et Lemovicensis episcopi ac
archidiaconus Magalonensis, de dicto loco de sancto Glodoaldo redeuntes,
eadem die, Parisius, ad dictam capellam aule predicte episcopali
adherentem, invenerunt ibidem alios prefatos dominos commissarios
congregatos; coram quibus omnibus prefatus dominus Guischardus de
Marchiaco, testis supra juratus, deposuit ut sequitur:
Dominus Guischardus de Marziacho miles predictus, juratus [p. 183]
secundum formam supra positam, etatis L annorum et ultra, ut dicebat,
expositis sibi sigillatim omnibus articulis suprapositis, et requisitus
ut, sub debito juramenti per eum prestiti, diceret si quid sciebat super
eis, respondit se nichil scire super eis, nisi prout sequitur. Nam super
XXXº articulo, de osculatione ani, dixit se audivisse dictam
osculacionem, XL anni sunt elapsi, et ex tunc quingentis vicibus ut
extimat et ultra in diversis locis et ab diversis personis et
communiter, et erat de hoc fama publica, quod ille qui recipiebatur
osculabatur recipientem in ano vel receptus eum, et ex hoc dicebatur
predicta recepcio clandestine fieri et secrete. Interrogatus de locis et
personis in quibus et a quibus audiverat predicta, respondit quod
Tholose, Lugduni in patria sua, in multis locis, et Parisius, et in
Apulia, et in Aragonia ac aliis diversis locis a militibus, burgensibus,
et aliis quando erant insimul congregati, et fiebat sermo de recepcione
fratrum ordinis supradicti, et erant tot a quibus audivit predicta que
communiter dicebantur quod copia quasi inopem eum facit.
Item, requisitus quid vocat ipse famam publicam, hic respondit quod
illud quod publice reffertur in diversis locis et a diversis personis.
Interrogatus, si scit unde habuit originem dicta fama, respondit quod
non, sed quod erat apud bonos et graves.
Item, super XXXVI articulo, de clamdestina recepcione dictorum fratrum,
dixit se procurasse quod dominus Hugo de Marchant diocesis Lugdunensis,
de parentella sua, qui studuerat longo tempore in legibus, tunc etatis
XL annorum vel circiter, fuit receptus in ordine Templi Tholose, et in
die recepcionis, idem dominus Guischardus fecit eum militem in magna
aula domus Templariorum Tholose, in habitu militis secularis, et
postmodum fratres dicti ordinis introduxerunt predictum dominum Hugonem
in quadam camera propinqua dicte aule in qua jacebat idem dominus
Guichardus, et de camera in quamdam gardarobam, et clauserunt
intrinsecus hostia dicte camere, quantum firmius potuerunt, et cortinas
quas iidem dominus Guichardus tenebat circa lectum suum mutaverunt
ante hostium dicte camere ex parte interiori, ita quod [p. 184]
existentes extra cameram non poterant per rimulas hostii respicere
intus. Et cum fuissent inclusi cum dicto Hugone per tantum temporis
spacium quod existentes extra cameram et expectantes erant valde tedio
affecti, apperuerunt dictam cameram, et adduxerunt dictum Hugonem ad
predictum testem, in eadem domo in habitum militum Templi, et dictus
Hugo fuit valde palidus et quasi turbatus et stupefactus; de quo idem
testis, ut dixit, fuit plurimum admiratus, quia dictus Hugo fuerat valde
voluntarius ad ingressum et institerat multum penes dictum testem, quod
faceret ipsum fieri militem Templi, et in eadem die priusquam intrasset
cameram, dictus Hugo erat valde letus et fortis et robustus. In
crastinum autem predictus Hugo fuit adductus ad domum, quam Tholose
inhabitabat dictus testis, et requisivit eundem Hugonem ad partem,
qualiter erat consolatus de ingressu suo predicto, ad quem prius fuerat
ita voluntarius, et quare fuerat ita stupefactus in die precedenti, et
adhuc esse videbatur, et respondit idem Hugo quod nunquam deinceps letus
esse posset, nec in concordia [?] cordis, et licet tunc et alias
multociens idem testis rogasset instanter eum quod exprimeret sibi
causam dicte sue turbacionis et stupefactionis, nunquam sibi voluit
declarare, nec vidit quod ex tunc esset letus, nec quod faceret bonum
vultum, licet prius esset valde letus. Requisitus de tempore quo fuerit
predicta, respondit quod erat X anni elapsi vel circa. Requisitus eciam,
qui fratres fuerunt presentes in recepcione dicti Hugonis, respondit
quod frater Guigo Adhemari miles, preceptor provincie, qui recepit eum,
ut dixit, et frater Oddo Saumanda preceptor domus Templi Tholosane, et
quidam frater sacerdos qui serviebat in capella dicte domus ordinis
Templi Tholose, et quidam frater serviens qui serviens morabatur cum
dicto magistro provincie, et quidam alii fratres ejusdem ordinis de
quorum nominibus dixit se non recordari ad presens. Item, requisitus qui
fuerunt presentes quando dictus Hugo dixit sibi verba predicta, dixit
quod nullus qui audire posset eos, quod ipse testis credat. Verumptamen
tunc et pluries aliter fecit idem testis requiri dictum Hugonem [p. 185]
per dominum Hugonem de Marchiaco canonicum Lugdunensem, fratrem ipsius
testis, et per Lanzalotum de Paspretes canonicum Aniciensem, et per
alios familiares ipsius testis, fratris Hugonis, eundem fratrem Hugonem,
de causa prefatarum suspicionis et turbacionis, quam eis noluit
declarare. Item, dixit quod in eadem septimana in qua idem frater Hugo
fuit receptus, dictus Lanzalotus significavit ipsi testi quod idem
frater Hugo fecerat fieri quoddam sigillum, in cujus circumferencia erat
sculptum: SIGILLUM HUGONIS PERDITI, asserens idem Lanzalotus se credere
dictum fratrem Hugonem esse quasi desperatum; cum autem idem testis
reprehendisset eundem fratrem Hugonem ad suam, propter hoc specialiter
advocatum, presenciam, quia fecerat fieri sigillum predictum, et
requisivisset eum quod traderet sibi dictum sigillum, fecit impressionem
in cera rubra, ut sibi videtur, quam tradidit ipsi testi, sed noluit
sibi tradere dictum sigillum, quia idem testis dixerat eidem fratri
Hugoni quod sigillum volebat frangere supradictum. In impressione autem
dictum [sic] cere facta a predicto sigillo continebatur, sicut litterati
viri qui legebant litteras ipsius sigilli dicebant eidem testi: Sigillum
Hugonis perditi. Et licet idem testis multum reprehendisset prefatum
fratrem Hugonem, quia fecerat fieri tale sigillum, et suasisset ei
frequenter quod ipsum sigillum frangeret, nequaquam hoc potuit obtinere,
nec causam scire quare se perditum vocabat. Item, dixit quod cum idem
frater Hugo stetisset, quasi per duos menses, ut arbitratur, in ordine,
licet non bene recolat, rediit ad ipsum testem et ad alios ejus
propinquos, et cum stetisset quasi per annum cum dimedio inter eos,
infirmitas arripuit eum in civitate Lugduni, in qua infirmitate fuit
confessus fratribus Minoribus, quos idem testis fecit venire ad eum, et
receptis ecclesiasticis sacramentis, cum magna devocione, ut exterius
apparebat, diem clausit extremum.
Acta fuerunt hec predicta die Lune, in prefata capella, per dictos
dominos commissarios, presentibus me Floriamonte Dondedei de Mantua et
omnibus aliis notariis supradictis.
Post hec in crastinum, scilicet die Martis que fuit XIIII dies [p. 186]
Aprilis, idem dominus Guichardus rediit coram prefatis dominis
commissariis, absentibus et excusatis dictis dominis Narbonensi et
Bajocensi, ut perficeretur ejus deposicio, que propter hore tarditatem
heri non fuerat completa, et fuit requisitus ab eisdem ex qua causa
putabat quod dictus frater Hugo vocaret se perditum, et si credit quod
hoc diceret propter perdicionem anime, vel quia relinquerat seculum,
respondit: quod modo credit, propter ea que dicuntur contra ordinem
Templi, quod se perditum vocaret propter perdicionem anime; nam idem
testis, qui erat tunc seneschalcus Tholose, honorifice cum equis et
armis et aliis necessariis militaverat eum et collocaverat in dicto
ordine, et intendebat in ipso ordine magnificare eum; sed tunc putabat
idem testis, ut dicit, quod vocaret se perditum propter austeritates
quas ordo et fratres ordinis Templi tunc in vita eorum servare
credebantur. Item, requisitus, si recordabatur per quos litteras sigilli
fecerit legi supradictas, respondit quod non, quia multi litterati
assistebant sibi. Item, requisitus, si recordabatur de nominibus
predictorum fratrum Minorum, respondit quod non, sed erant de conventu
Lugdunensi.
Item, super LXXXXVIIII articulo, qui incipit, Item quod non reputabatur,
etc., dixit quod mali vicini erant illis qui habebant dividere
territoria cum eis, nescit tamen si ipsi hoc reputabant licitum vel
peccatum.
Item, super CXIII articulo qui incipit, Item quod quicquid, etc., dixit
predictus testis quod dum ipse esset rector Montis Pessulani, pro domino
Rege Francie, sunt circiter XVI anni, magister Templi qui nunc est, et
frater Hugo de Paravent visitator tunc dicti ordinis, et alii
preceptores fecerunt, ut dicebatur tunc, quasdam ordinaciones circa
modum vivendi et comestionis eorum, et audivit quod fuerant observate;
aliud dixit se nescire de contentis in articulo memorato.
Item, super CXVIIII articulo, qui incipit, Item quod multi, etc., dixit
quod cum filius quidam Mathei de Mura civis Lugdunensis, de cujus
nomine non recordatur, fuisset receptus ad instanciam ipsius [p. 187]
testis et domini Guillelmi Flote et aliorum amicorum ejus, in dicto
ordine Templi et adductus Parisius infra annum, ut sibi videtur, rediit
Lugdunum et institit penes patrem suum, et pater postea penes ipsum
testem, quod collocaret eum in alia religione, alioquin irent ad talem
locum quod nunquam reviderent ipsum; verumptamen causam propter quam ad
aliam religionem transferi volebat, non potuerunt extorquere ab eo, quod
sciat. Fuit tamen translatus ad ordinem Hospitalis sancti Johannis,
infra dictum annum, et postea in dicto ordine Hospitalis obiit.
Requisitus de etate predicti Templarii, dixit quod tempore ingressus
sui, erat etatis circiter XVI annorum, ut putat.
Item, super CXX articulo, qui incipit, Item quod propter, etc., dixit se
frequenter audivisse quod propter nimiam familiaritatem, quam habebat
frater Guillelmus de Bello Zocho, tunc Magister major dicti ordinis, cum
Soldano et Saracenis, multa dampna provenerant Christianis; ipse tamen
testis dixit se credere contrarium, quia intellexit quod strenue se
gesserat in prelio Aconensi contra Saracenos, et in eo mortuus fuerat.
Item, super CXXV articulo, qui incipit, Item quod magnus, et
sequentibus, dixit se audivisse quod Magister et ceteri confessi fuerunt
contenta in articulis supradictis; plura dixit se nescire. Requisitus,
si deposuerat prece, precio, precepto, amore, hodio vel timore aut
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non.
Post que, eadem die, Johannes Taylafer de Gene diocesis Lingonensis,
testis suprajuratus, defferens vestes de burello grisso, absque mantello
et habitu ordinis Templi, habens barbam rasam, etatis XXV annorum vel
circa, ut dixit, venit ad presenciam dictorum dominorum commissariorum,
ut deponeret dictum suum. Requisitus ab eisdem dominis commissariis quot
annis steterat in ordine Templi, respondit quod per III annos vel circa,
ante capcionem eorum, et quod erat frater serviens. Requisitus ubi et a
quibus fuerat receptus in dicto ordine, respondit quod in dicta [p. 188]
diocesi Lingonensi, in domo Templi vocata Mormant, de novo acquisita, et
fuit receptus, ut dixit, a fratre Stephano capellano ejusdem domus, et
presentibus VI vel VII fratribus ejusdem ordinis de quorum nominibus non
recordatur, quia non viderat nec noverat eos, ut dixit, ante diem
recepcionis sue, nec post dictam recepcionem remansit ibidem, sed in
quadam grangia dicti ordinis que vocatur Bellus Vissus, ejusdem
diocesis, et ibi stetit per annum, et postmodum in alia domo Templi
vocata Biena, et in ea fuit captus; expositis autem sibi omnibus et
singulis articulis, et requisitus per dictos dominos commissarios
sigillatim super eis, respondit ut sequitur.
Super primo articulo, qui incipit, Primo quod licet, etc., dixit quod
ipse in recepcione sua ad mandatum predicti capellani qui recepit eum,
abnegavit semel Christum, sed dixit quod dictam abnegacionem fecit ore
et non corde; item, dixit quod fuit sibi preceptum ut spueret supra
crucem, et quod spuit semel prope ipsam crucem, non supra ipsam crucem,
propter reverenciam crucis; requisitus qualis erat dicta crux, respondit
quod lignea, antiqua et depicta. Requisitus, si intullerunt sibi aliquam
vim, quando fecit abnegacionem predictam, respondit quod non, sed
fuerant sibi comminati quod nisi faceret illa, ponerent ipsum in tali
loco quod non videret pedes nec manus quas haberet; requisitus, si erant
ibi presentes aliqui nisi fratres dicti ordinis, respondit quod non;
requisitus qua hora fuit receptus, respondit quod circa auroram, et quod
in capella, in qua fuit receptus, erant due candelle accensse, ita quod
non clare videbatur in ipsa capella, tamen bene dicernebat ipsam crucem,
sed non recordatur quales picture et cujus colloris erant in dicta
cruce, quia erat vetusta et deleta; requisitus, si preceperunt sibi quod
faceret aliud, nisi quod supra deposuit, respondit quod non. Requisitus
cujus etatis erat tunc, respondit quod XX annorum vel circa, et quod
subito fecerunt sibi fieri predicta, dicentes quod adhuc plenius
informarent eum de punctis ordinis supradicti; requisitus, si postmodum
informaverunt eum de aliis punctis dicti ordinis, dixit quod non, quia
ad ipsos postea non ivit, nec ad eorum capitulia, licet [p. 189]
increparent aliquando ipsum eo quod non ibat.
Item, dixit quod non interfuerat recepcioni aliorum fratrum dicti
ordinis, credit tamen quod ita recipiantur alii in dicto ordine et eodem
modo quo ipse receptus fuit; requisitus de causa credelitatis [sic],
dixit quod nescit.
Item, super II, III et IIIIº articulis requisitus, dixit se nichil aliud
scire quam supra deposuit.
Item, super Vº, qui incipit, Item quod dicebant, etc., dixit se nichil
scire, et super VI idem, et super VII idem, super VIII idem.
Item, super IX, qui incipit, Item quod faciebant, etc., respondit ut
supra.
Item, super X, XI, XII et XIII articulis requisitus, respondit se
audivisse dici a quodam fratre serviente dicti ordinis, nato de Lingone,
et qui commoratus fuerat apud Mormant et qui erat in itinere eundi ultra
mare, ut dicebat, de cujus nomine dixit se non recordari, quod fratres
dicti ordinis aliquando conculcabant pedibus crucem et conculcari
faciebant; sed nunquam vidit hoc, nec ab eo fieri fecerunt. Requisitus
in quo loco et quibus presentibus audiverat a dicto fratre dici
predicta, respondit quod in dicto loco de Belna, et quod soli erant, et
quod fuit de die in mane. Requisitus de tempore, dixit quod per annum
vel circa ante capcionem eorum; de aliis contentis in dictis IIIIor
articulis dixit se nichil aliud scire.
Item, requisitus super XIIII et XV articulis, dixit se nichil scire nec
audivisse ante capcionem.
Item, super XVI articulo, qui incipit, Item quod non credebant, etc., et
super XVII-XXIII articulis, dixit nichil scire nec audivisse
subjungentes quod ipse bene credebat et crediderat omnia sacramenta
Ecclesie.
Item, super XXIIII articulo, qui incipit, Item quod credebant, etc., et
XXV-XXVIIII articulis, respondit se audivisse referri communiter a
fratribus dicti ordinis, de quorum nominibus specialiter recordatur, ut
dixit, quod magnus Magister poterat absolvere fratres dicti [p. 190]
ordinis a peccatis eorum, et similiter capellani ordinarii poterant hoc
facere; de visitatoribus et aliis nunquam audivit dici, de aliis
contentis in dictis VI articulis, dixit se nichil scire.
Item, super XXX articulo, qui incipit, Item quod in recepcione, etc., et
XXXI, XXXII et III articulis requisitus, respondit quod recipiens eum,
de quo supra deposuit, fuit, in ejus recepcione, osculatus eum in ore,
in umbilico et retro in renibus supra locum bragalis, et credit quod ita
fiebat aliis in dicto ordine.
Item, super XXXIIII articulo, qui incipit, Item quod in recepcione,
etc., et super XXXV-XXXVIIII articulis requisitus, respondit quod
fecerunt ipsum jurare in sua recepcione quod dictum ordinem non exiret,
et dixerunt quod pro professo habebatur statim, et fuit facta sua
recepcio clandestine, januis clausis, nullis presentibus, nisi fratribus
dicti ordinis, et credit quod idem fieret et servaretur in recepcione
aliorum fratrum dicti ordinis; dixit eciam se credere et audivisse a
pluribus secularibus quod propter hanc clandestinacionem vehemens
suspicio contra dictum ordinem habebatur; a quibus tamen et ubi predicta
audivit dici, dixit non esse certum, audiverat tamen, ut dixit, ante
capcionem eorum.
Item, super XL articulo, qui incipit, Item quod fratribus, etc., et
super XLI-XLV articulis requisitus, respondit se nichil scire nec
audivisse ante capcionem suam.
Item, super XLVI articulo, qui incipit, Item quod ipsi, etc., et super
XLVII-LXIV articulis requisitus, respondit quod in die recepcionis sue
fuit positum quoddam capud in altari capelle in qua fuit receptus, et
fuit sibi dictum quod debebat adhorare dictum capud. Requisitus, si
dictum capud erat aureum, argenteum, vel eneum, vel ligneum, vel de osse
aut de quo alio erat, respondit se nescire, quia non multum se
appropinquabat, apparebat tamen effigies ymaginis faciei humane.
Requisitus cujus coloris erat, respondit quod quasi coloris rubei.
Requisitus, si erat pictum vel non, dixit se non avertisse. Requisitus,
de grossitudine et quantitate dicti capitis, respondit quod erat quasi
grossitudinis capitis humani. Requisitus quis fuit ille qui [p. 191]
dixit sibi quod debebat adhorare dictum capud, dixit quod ille
capellanus qui recepit eum, nec vidit illud capud ab aliquo adhorari,
nec scit in cujus veneracione erat factum, nec nunquam alias vidit
illud. Requisitus in qua hora fuit sibi hostensum dictum capud, dixit
quod in hora dicte sue recepcionis.
Item, dixit quod in dicta sua recepcione, fuit sibi tradita quedam
cordulla de filo albo, qua dicebant fuisse cinctum dictum capud, et quod
capellanus predictus recipiens eum, precepit sibi quod eam portaret
super camisiam suam de die et nocte, sed eam non portavit, ut dixit, sed
projecit eam.
Item, dixit se credere quod cum similis cordula tradebatur aliis quando
recipiebantur in fratres dicti ordinis et quod eciam dicebatur eis quod
debebant adhorare capud, nescit tamen quale capud. De aliis contentis in
dictis articulis, dixit se nichil scire.
Item, super LXV articulo, qui incipit, Item quod qui nolebant, etc., et
super LXVI-LXXII articulis requisitus, respondit quod in die recepcionis
sue fuit sibi inhibitum ad recipientem [sic] eum ne modum sue
recepcionis alicui non revelaret, et quod credit quod ita fiebat in
recepcione omnium fratrum dicti ordinis, sed non vidit aliis fieri;
audivit tamen dici in ordine a recipiente eum quod si aliquis revelaret
aliis eciam fratribus ipsius ordinis, nisi interfuissent, quod
caperentur et in prisione et ferris ponerentur et tenerentur semper; non
tamen vidit quod aliqui propter hoc caperentur. Super aliis contentis in
dictis articulis dixit nichil aliud scire.
Item, super LXXIII articulo, qui incipit, Item quod injungebantur, etc.,
et super LXIIII et V articulis requisitus, respondit se nichil scire
quid actum fuerit de contentis in dictis articulis.
Item, super LXXVI articulo, qui incipit, Item quod non recesserunt,
etc., requisitus, respondit se credere vera esse contenta in dicto
articulo, eo quod clandestine et celato modo faciebant illa de quibus
supra deposuit.
Item, super LXXVII articulo, qui incipit, Item quod predicta, etc., et
super LXXVIII-XCVI articulis requisitus, respondit se credere vera
esse contenta in ipsis articulis, sed non vidit aliter quam [p. 192]
supra deposuit, nec aliter scit in presenti.
Item, super XCVII articulo: Item quod ellemosine, etc., requisitus,
respondit quod in locis et domibus dicti ordinis in quibus ipse fuit
conversatus, fiebant ellemosine et hospitalitas servabatur; de aliis
locis ordinis, dixit se nichil scire, credebat tamen quod plures ex
fratribus dicti ordinis libenter dabant ellemosinas.
Item, super XCVIII, VIIII et C requisitus, respondit se nichil scire.
Item, super CI, qui incipit, Item quod clam consueverunt, etc., et super
CII-CVIII articulis requisitus, respondit se nichil scire, nisi quod
supra deposuit.
Item, super CVIIII articulo, qui incipit, Item quod magnus Magister,
etc., et super CX et XI articulis requisitus, respondit se nichil scire,
nisi quod supra deposuit.
Item, super CXII, qui incipit, Item quod quidquid, etc., et super
CXIII-CXVII articulis requisitus, respondit se audivisse dici quod illa
que fiebant et ordinabantur ultra mare per dictos Magistrum et conventum
dicti ordinis, servabantur citra mare; alia vero super dictis articulis
dixit se nescire, nisi prout supra deposuit.
Item, super CXVIII articulo, qui incipit, Item quod multi, etc.,
requisitus, respondit quod ipse vidit quod plures exiverunt dictum
ordinem, nescit tamen qua de causa; dixit eciam quod displicebat sibi
dictus ordo propter feditates et errores de quibus supra deposuit, et
quod placuit sibi, quando captus fuit cum aliis, sed non placebat sibi
quia tanto tempore in carcere stetit, subiciens quod propter dictam
displicenciam ordinis projecerat nuper et dimiserat mantellum dicti
ordinis coram dictis commissariis.
Item, super CXIX articulo, qui incipit, Item quod propter, etc., et
super CXX-CXXVII qui ultimus est, requisitus, respondit se credere vera
esse contenta in ipsis articulis et audivisse dici ab aliquibus
secularium, de quorum nominibus non recordatur, ut dixit, quod predicti
errores fuerant divulgati apud Lugdunum, quando dominus Papa qui tunc
est et dominus Rex convenerunt ibidem. Requisitus quid vocat [p. 193]
famam publicam, respondit quod illud quod communiter dicitur.
Requisitus, si fuit instructus vel rogatus quod sic deponeret, et si
prece, precepto, amore, odio vel comodo temporali sic deposuerat,
respondit quod non.
Acta fuerunt hec predicta die Martis, in prefata capella, per dictos
dominos commissarios, absente domino Narbonensi superius excusato,
presentibus me Floriamonte Dondedei et omnibus aliis notariis supra
proximo nominatis.
Post hec, in crastinum, scilicet die Mercurii sancta, que fuit XV dies
mensis Aprilis, Johannes Anglici de Hinquemeta, Londonensis diocesis,
testis suprajuratus, deferens vestes de burello grisso, absque mantello
et habitu ordinis Templi predicti, habens barbam rasam, etatis XXXVI
annorum vel circa, ut dixit, venit ad presenciam dictorum dominorum
commissariorum, ut deponeret dictum suum; et sciendum quod die Sabati
proximo precedenti dictus Johannes projecerat et dimiserat dictum
mantellum coram predictis dominis commissariis, sicut scriptum est
superius in processu. Requisitus autem super singulis articulis
supradictis a dominis commissariis antedictis, respondit ut sequitur.
Super I-XIII articulis requisitus, respondit quod ipse fuerat receptus
in dicto ordine apud Rupellam Xantonensem a fratre Petro de Madit milite
dicti ordinis, magistro in Pictavia, et cum imposuisset sibi mantellum
supra collum, idem miles ad requisicionem fratris Guillelmi de Leodio,
tunc preceptor [sic] de Rupella in cujus servitio idem testis tunc
morabatur, ut dixit idem miles, duxit ipsum testem retro quoddam altare,
et precepit sibi quod negaret ter Jhesum et quod spueret super quamdam
crucem oblatam ibidem; adiciens se abnegasse Jhesum ad preceptum dicti
militis, ter, ore, non corde, et spuisse ter juxta dictam crucem. Item,
dixit quod Raynaldus capellanus ipsius ordinis in dicta domo de Rupella
tradidit sibi quamdam cordulam de filo albo et precepit quod de illa
cingeret se die ac nocte super camisiam suam, et asseruit idem
capellanus, ut dixit idem testis, quod quoddam capud fuerat [p. 194]
cinctum predicta cordula, sed nescit quod, nec illud vidit. Item, dixit
quod predictus miles, qui eum recepit, osculatus fuit ipsum testem, post
ipsam recepcionem, in ore, presentibus fratribus qui adherant
recepcioni; postmodum idem miles, cum duxisset eum retro altare, fuit
eum osculatus in pectore et inter scapulas in carne nuda. Item, dixit
predictum militem tunc precepisse eidem quod supradicta teneret secrete
et super hoc recepisse juramentum ab eo, faciendo ipsum jurare super
quendam librum. Requisitus de tempore dicte sue recepcionis et de
astantibus, respondit decem annos esse vel circa quod fuerat receptus,
et quod fuerant presentes IIII fratres dicti ordinis cum dicto
receptore, videlicet frater Raynaldus predictus, frater Stephanus, tunc
claviger dicti loci, frater Theobaldus Mandies miles, frater Stephanus
Picardi carpentrarius dicti loci, quos omnes dixit obiisse preter
preceptorem predictum.
Requisitus, si sciebat aliquas observancias dicti ordinis, respondit
quod jejunabant vel jejunari debebant VI feria a festo Omnium Sanctorum
vel circa usque ad Pascha, et ex tunc qui volebant et per quemdam
Quadragesimam ante Natalem Domini, et dicebant vel dicere debebant,
inter diem et noctem pro vivis et defunctis, LX Pater noster et Ave
Maria, et pro singulis horis canonicis diei novies Pater noster, ut sibi
videtur, et pro singulis horis beate Marie septies Ave Maria, ut sibi
videtur. Requisitus, si ille qui precepit sibi quod abnegaret Jhesum et
quod spueret super crucem reddidit sibi aliquam causam vel racionem
quare talia faceret, respondit quod dictus miles sibi dixit quod ita
servabatur in ordine, aliam causam nec sibi dixit nec presens testis
scit. Item, dixit quod quando fecit abnegacionem et spuicionem predictas
et deosculacionem in pectore et in scapulis, nullus erat qui videret
nisi ipse testis et dictus miles eum recipiens, sed osculum horis bene
viderunt alii fratres presentes. Item, requisitus, an hoc vidit in aliis
in ordine servari, dixit quod ipse, per IIIIor annos vel circa post suam
recepcionem, vidit in dicta domo Templi de Rupella in quadam camera in
fratrem recipi dicti ordinis quemdam qui vocabatur Petrus de [p. 195]
Chatenhac Xantonensis diocesis, et fuit receptus per dictum Petrum
militem et ductus per eum post imposicionem mantelli in capella retro
altare, et secuti fuerunt dictum Petrum ipse testis et frater Raynotus,
Stephanus claviger et Stephanus carpentrarii supradicti, et credit quod
predictus recipiens fecit fieri ab ipso recepto, sicut factum fuerat per
ipsum testem, sed non poterant videre iste testis et alii predicti, quia
dictus recipiens et receptus erant retro altare. Requisitus, si iste
modus servabatur ubique in ordine tam citra mare quam ultra, dixit quod
credit quod sic, sed non vidit nisi illa de quibus supra deposuit; de
aliis contentis in predictis articulis, dixit se nichil amplius scire.
Item, super XIIII et XV articulis requisitus, respondit quod ita audivit
dici ab aliquibus secularibus ante capcionem eorum, sed nunquam vidit
nec interfuit nec a fratribus dicti ordinis dici audivit, nec recolit de
nominibus secularium predictorum.
Item, super XVI articulo et aliis sequentibus usque ad XXIIII articulum
requisitus, respondit quod ipse credit sacramenta altaris et alia
ecclesiastica sacramenta, sed nescit quid alii fratres credebant vel non
credebant, nec an sacerdotes dimitebant verba canonis misse per quod
conficitur corpus Christi vel non, sed post capcionem Templariorum
audivit dici a pluribus personis quod sacerdotes ordinis predicti
obmitebant aliqua verba in canone misse, sed nescit an sit verum vel
non; dixit eciam quod ter in anno, videlicet in festo Pasche, Pentecoste
et Natalis Domini, dicti fratres communicabant de manu sacerdotis
ordinis sui; de aliis contentis in dictis articulis, dixit se nichil
amplius scire.
Item, super XXIIII articulo et aliis sequentibus articulis usque ad XXX
requisitus, respondit quod audivit dici pluries a pluribus fratribus
ordinis predicti, de quorum nominibus non recolit, ut dixit, quod magnus
Magister ordinis poterat committere et precipere capellanis ejusdem
ordinis quod absolverent fratres confitentes peccata sua, sed si non
confiterentur non audivit dici quod possent absolvere; de aliis
contentis in dictis articulis, dixit se nichil amplius scire, [p. 196]
nisi quod visitatores et preceptores bene imponebant penas fratribus
predicti ordinis, de comedendo ad terram super mantellos suos.
Item, super XXXº articulo et aliis sequentibus usque ad XXXIIII
requisitus, respondit id quod supra et nichil plus.
Item, super XXXIIII articulo et aliis sequentibus usque ad LX
requisitus, respondit quod ipse ad mandatum illius qui recepit eum
juravit super quemdam librum quod ipse dictum ordinem non exiret, et
credit quod omnes alii qui recipiebantur in dicto ordine idem facerent,
et ipse hoc vidit de predicto fratre Petro de Chatenhac quando fuit
receptus, et quod statim reputabantur pro professis. Item, dixit quod
recepciones dictorum fratrum fiebant clamdestine, scilicet januis
fortiter clausis, et nullis presentibus nisi fratribus dicti ordinis.
Requisitus qualiter scit hoc, respondit quod quia vidit de se fieri et
servari in recepcione sua et dicti fratris P. de Catenhaco, et credit
quod eodem modo fiebat et servabatur in ordine; dixit eciam quod ex
clandestina recepcione fuit vehemens suspicio contra dictum ordinem a
satis longis temporibus.
Item, super XL articulo et aliis sequentibus usque ad XLVI requisitus,
respondit quod nunquam audivit dari illam licenciam, quod unus cum alio
posset vel deberet se carnaliter commiscere; immo credit quod esset
gravissimum peccatum et facere et pati. Audivit tamen dici, bene sunt
decem anni, quod ultra mare aliqui fratres inter se committebant illud
peccatum, non tamen credit quod hoc sit de licencia Magistri nec de
statuto ordinis supradicti. Requisitus a quibus hoc audivit dici,
respondit quod a quibusdam secularibus et eciam ab aliquibus fratribus
dicti ordinis, qui fuerant et venerant de ultra mare, de quorum
nominibus non recordatur, ut dixit.
Item, super XLVI et aliis sequentibus articulis usque ad LXV requisitus,
respondit quod ipse nescit nec vidit illud ydolum, nec illud capud, nec
audivit dici quod essent in ordine nisi post capcionem eorum, nec eciam
credit nisi quantum et prout supradixit de cordulis; de aliis contentis
in dictis articulis, dixit se [non?] amplius scire.
Item, super LXV et aliis sequentibus articulis usque ad LXXIII articulum
requisitus, respondit quod non vidit nec audivit aliquem [p. 197]
fratrem interfici, nec carceri mancipari, nec male tractari, nec
comminaciones fieri nisi predicta faceret; non tamen scit nec audivit
quod aliquis renuerit facere abnegacionem et spuicionem ac
deosculaciones predictas per eum recognitas. Item, dixit quod de modo
recepcionis sue eciam inter se non loquebantur nec audebant.
Interrogatus quare, respondit quod credebat quod pro honore seculi seu
pro verecundia propria. De aliis contentis in dictis articulis, dixit se
nichil amplius scire, nisi quod supra deposuit.
Item, super LXXIII articulo requisitus, respondit quod capellani ordinis
predicti bene prohibebant fratribus ne confiterentur aliis quam
presbiteris de ordine Templi, non tamen audivit quod Magister ordinis
vel alii preceptores fecerunt istam inhibicionem. Requisitus a quibus
capellanis audivit fieri istam inhibicionem, dixit quod a capellanis
locorum in quibus ipse testis fuit moratus, et credit quod hoc esset de
statu ordinis, sed aliter nescit.
Cumque propter hore tarditatem, dictus testis non posset perficere
dictum suum, dicti domini commissarii ob reverenciam festivitatis
paschalis, non volentes dicto negocio quo ad presens ulterius intendere,
voluerunt et concordaverunt quod idem testis ad eos reveniret in eumdem
locum, die Jovis post Pascha, ad perficiendum dictum suum. Dictus vero
dominus Bajocencis dicens quod ipse de mense vel ultra non posset
intendere dicto negocio, cum haberet recedere tam propter concilium
provinciale Rothomagense, quod interim celebrari debebat et cui
interesse oportebat, quam propter aliqua alia negocia, excusavit se
usque ad regressum suum, volens quod alii domini commissarii, in dicto
negocio, procedant ejus absencia non obstante.
Acta fuerunt hec in dicta capella per dictos dominos commissarios,
predicta die Mercurii, presente me Floriamonte notario et aliis notariis
suprascriptis, excepto Guillelmo Radulphi.
Post hec, die Jovis post Pascha, que fuit XXIII dies mensis Aprilis,
supradicti domini commissarii, excepto domino Bajocensi [p. 198]
excusato ut supra, convenerunt in capella predicta, et revenit coram eis
ad perficiendum deposicionem suam, que propter hore tarditatem non
poterat perfici dicta die Mercurii ante Pascha, qua dicta die Mercurii
inceperant examinari eundem. Requisitus autem super LXXIIII, V et VI
articulis, respondit se credere vera esse contenta in ipsis articulis,
quia sic audiverat dici a fratribus dicti ordinis, et specialiter a
dicto preceptore Rupelle qui vivus est, ut credit; qui autem presentes
fuerunt quando audivit predicta et quo tempore, dixit se non recordari,
fuerat tamen ante tempus eorum capcionis eorum fere per bienium, ut
credit, et predicta dixit se audivisse a prefato preceptore in
colocutorio domus Templi de Rupella ante portam.
Item, super LXXVII et aliis sequentibus usque ad LXXXVIII requisitus,
respondit se nichil scire nisi de credulitate, quia credit omnia
contenta in dictis articulis esse vera quantum ad ea que confessata sunt
per eundem supra in aliis articulis.
Item, super LXXXVIII et aliis sequentibus articulis usque ad XCVI
requisitus, respondit se credere contenta in ipsis articulis vera esse
quoad illa que supra de se confessus est, aliter dixit se nescire nec
causam reddere nisi de aditu dici.
Item, super XCVI articulo requisitus, respondit se credere quod Magister
et visitatores et preceptores possent punire nolentes facere predicta,
non tamen vidit aliquem puniri nec audivit dici quod aliquis noluerit
facere predicta confessata de se; dixit eciam se credere quod nolentes
facere illa que ipse confessus est de se fecisse fuissent puniti per
eorum superiores; aliter dixit se nescire.
Item, super XCVII articulo requisitus, respondit quod in multis domibus
Templi fiebant ellemosine et hospitalitas servabatur, non tamen ita
plene et bene sicut debuissent et sicut ordinaverant alii qui bona sua
relinquerant ordini pro ipsis ellemosinis faciendis et hospitalitate
servanda. Interrogatus, si ex statuto ordinis fiebant dicte ellemosine,
respondit quod in domibus in quibus sunt capelle, sed non in [p. 199]
aliis fiebant ellemosine, ter in septimana, ex statuto ordinis, ut
credit, et ita vidit observari, ut dixit, tempore quo ipse fuit in dicto
ordine. Item, dixit se vidisse in domo dicti ordinis, civitatis
Nannatensis, quod Thomas claviger dicte domus, frater dicti ordinis,
dabat interdum porcis bonum bladum et pauperibus panem de fulfure, licet
preceptor dicte domus precepisset dicto clavigero quod faceret debitam
ellemosinam, et hoc dixit se audivisse dum existeret in domo predicta.
Item, super XCVIII-C articulis requisitus, respondit se nichil scire,
vidit tamen quod per litteras apostolicas multi vexabantur a fratribus
dicti ordinis et aliqua extorquebant obtentu dictarum litterarum ab eis,
et vidit, ut dixit, quod dominus Guaufredus de sancto Britone, episcopus
quondam Xantonensis, fuit conquestus fratri Guaufredo de Vicheyo
visitatori dicti ordinis de fratre Martino preceptore de Epans ejusdem
diocesis, quem asserebat idem episcopus extorsisse indebite ab ejus
subditis ultra quingentas libras, et petebat a dicto visitatore quod
faceret eum cessare a dictis extorsionibus et reddere sic extorta, sed
dictus visitator surda aure pertransivit et dissimulavit predicta, de
quo dictus episcopus fuit valde turbatus. Interrogatus de tempore quo
fuerunt predicta, dixit quod decem anni erant, et quod dictus episcopus
parum vixerat post predicta. Requisitus quot annis fuerat ipse testis in
ordine Templi antequam predicta audivisset, respondit quod per
quadriennium, de quibus fuerat moratus per duos annos in dicto loco des
Enspans ut donatus, sed nondum indutus, et per alios duos in domo de
Rupella ut frater dicti ordinis. Requisitus de loco in quo dictus
episcopus predicta dixerat dicto visitatori, respondit quod apud castrum
Bernardi Xantonensis diocesis.
Item, super CI-CVI articulis requisitus, respondit quod clam
consueverunt tenere sua capitula, eciam excluso predicatore qui
aliquando predicabat in dictis capitulis, et se audivisse dici quod
predicta capitula tenebantur circa auroram, sed non interfuerat in
dictis capitulis, ut dixit, nec vidit nec audivit dici quod familiares
expellerentur extra claustras domus, non tamen audebant [p. 200]
appropinquare ad hostia domus, in quo capitulum tenebatur, et firmabant
ita hostia ecclesie vel domus in quibus tenebant capitulum, quod nullus
posset intrare, sed non alia hostia domus. De contentis in CV articulo
dixit se nichil scire; contenta vero in CVI articulo dixit vera esse.
Requisitus, si fuerat in aliqua domo dicti ordinis ubi capitulum
teneretur, respondit quod non, postquam fuit receptus in fratrem dicti
ordinis, sed ante recepcionem suam, dum erat familiaris dictorum
fratrum, fuerat in dicta domo de Rupella, ubi fratres tenebant suum
capitulum, et ibi vidit, ut dixit, que supra deposuit de dicta clausura
hostiorum.
Item, super CVII et CVIII articulis requisitus, respondit se nichil
scire de Magistro quod absolveret vel absolvere posset, sed fratres
presbiteri dicti ordinis predictas absoluciones faciebant.
Item, super CVIIII et CX articulis requisitus, respondit se nichil
scire.
Item, super CXI articulo requisitus, respondit se nichil scire, nisi de
presbiteris prout supra deposuit.
Item, super CXII et XIII articulis requisitus, respondit se credere
contenta in dictis articulis esse vera. Requisitus de causa, respondit
quod sic audiverat dici a fratribus dicti ordinis.
Item, super CXIIII articulo requisitus, respondit se credere quod longo
tempore duraverunt in dicto ordine dicti errores confessati per eum, et
se audivisse dici a fratribus dicti ordinis quod in dicto ordine erant
aliqua que indulgebant corectione et indiguerant, triginta anni erant
elapsi; de tempore tamen, loco et personis et a quibus audivit predicta,
respondit se non recordari.
Item, super CXV, XVI et XVII articulis requisitus, respondit se credere
vera esse contenta in ipsis articulis, nec vidit, ut dixit, aliquam
emendacionem in erroribus supra confessatis per eum.
Item, super CXVIII articulo requisitus, respondit quod multi exierant
dictum ordinem, nescit tamen ex qua causa, et quod ipse testis exivisset
dictum ordinem VII anni sunt elapsi, et credit eciam quod quingenti alii
et ultra fecissent idem ante eorum capcionem per aliqua [p. 201]
tempora, nisi ob timorem ordinis retracti fuissent. Requisitus ex qua
causa ipse exivisset ordinem predictum, dixit quod propter abominacionem
dictorum errorum per eum confessatorum.
Item, super CXVIIII articulo requisitus, respondit se nichil scire, nisi
de auditu dici post tempus capcionis eorum.
Item, super CXX, XXI, II, III articulis requisitus, respondit quod inter
fratres dicti ordinis erant noti et manifesti errores, de quibus ipse
supra deposuit, et erat fama publica inter eos dictos errores vigere in
ordine supradicto, nescit tamen, ut dixit, quod extra ordinem ante
capcionem eorum esset fama predicta. Requisitus quid vocat hic famam
publicam, respondit quod illud quod communiter sciebatur inter fratres
dicti ordinis.
Item, super CXXIIII, XXV, XXVI et XXVII articulis requisitus, respondit
se credere esse vera contenta in eis. Requisitus quare credit, respondit
quia hoc audiverat legi in litteris bullatis in presencia officialis
Pictavensis. Requisitus, si sic deposuit prece, precio, precepto,
timore, odio vel amore, aut aliquo comodo temporali, doctus vel
instructus, respondit quod non.
Conpleta vero et perfecta deposicione dicti Johannis Anglici, eadem die
Jovis, ut premititur, venerunt in predicta capella predicti fratres P.
de Bononia, R. de Pruino presbiteri, Guillelmus de Chambonent et
Bertrandus de Sartigiis milites, coram dominis commissariis supradictis,
et exhibuerunt eisdem, ad defensionem dicti ordinis, quamdam cedulam
quam idem frater P. de Bononia legit ibidem, cujus tenor talis est:
Coram vobis reverendis patribus, etc., proponunt et dicunt frater Petrus
et frater Raynaldus presbiteri, frater Bertrandus et frater Guillelmus
milites de ordine Templi, nomine suo et omnium fratrum ejusdem ordinis,
sibi adherentium, quod processus habitus contra ipsos rapidus,
violentus, repens, inicus et injustus fuit, nullam omnino justiciam, sed
totam injuriam, violenciam gravissimam et errorem intollerabilem
continens; quia nullo servato juris ordine, vel rigore, immo [p. 202]
cum exterminato furore subito capti fuerunt omnes fratres ejusdem
ordinis in regno Francie, et tamquam oves ad occisionem ducti, subito
bonis et rebus suis omnibus spoliati, diris carceribus mancipati, et per
diversa et varia genera tormentorum, ex quibus multi et multi fuerunt
mortui, multi perpetuo debilitati, et multi ad tempus, cohacti fuerunt
mentiri contra se ipsos et ordinem suum, et per predictas capciones,
spoliaciones, violencias et tormenta, sublatum fuit eis totaliter
liberum arbitrium, quod est quicquid boni potest homo habere: unde qui
caret libero arbitrio, caret omni bono, sciencia, memoria et intellectu.
Ergo quicquid dicat in tali statu, nec sibi, nec ordini suo prejudicare
debet vel potest. Quare protestantur, et dicunt quod si quid
testificentur vel dicant aliqui fratres Templi contra religionem suam,
vel contra se ipsos, non prejudicet religioni predicte vel sibi.
Item, quod, ut facilius et melius possent induci fratres predicti ad
menciendum et testificandum contra se ipsos et ordinem, dabantur eis
littere cum bulla domini Regis pendenti, de conservacione membrorum et
vite, ac libertatis, ac omni pena, et diligenter cavebatur eisdem de
bona provisione et magnis redditibus sibi dandis annuatim in vita
ipsorum, predicendo semper eis quod ordo Templi erat condempnatus
omnino. Unde quecumque contra dictum ordinem fratres Templi dixerint,
corupti sunt ex causis predictis. Nam omnia predicta sunt ita publica et
notoria, quod nulla possunt tergiversacione celari. Quare protestantur
quod non prejudicet religioni predicte, cum hec omnia sint parati, et se
offerant incontinenti probare.
Item, quod omnes bone presumpciones faciunt pro ordine Templi, contra
quas probaciones in contrarium recipi non deberent; primo, quia nullus
debet credi tam fatuus vel insanus, qui in perdicione anime sue
religionem intraret vel perseveraret.
Item, quia multi nobiles et potentes diversarum patriarum et terrarum,
quorum aliqui valde antiqui, et in seculo viri multi famosi, honeste
persone, ac de magnis generibus oriundi, qui, zelo accensi fidei
orthodoxe, professi fuerunt in ordine Templi, perseverantes in [p. 203]
eo usque ad finem vite sue. Unde si tales et tanti viri quicquam
inhonestum scivissent, vidissent vel audivissent in ordine Templi, et
maxime tam detestandas injurias et blasfemias nominis Jhesu Christi,
reclamassent omnino, et ea omnia ad noticiam tocius seculi devolvissent.
Item, petunt predicti fratres R. P. G. B., nomine quo supra, ut eis
exhiberi faciatis copiam commissionis vestre, et copiam omnium
articulorum super quibus habetis inquirere contra religionem predictam.
Item, petunt, nomine suo et predictorum fratrum omnium sibi adherencium,
et adherere volencium, nunc et in futurum, et supplicant habere in
scriptis nomina omnium testium juratorum et jurandorum, et protestantur
se velle dicere contra personas eorum et dicta sua, loco et tempore.
Item, petunt et supplicant quod testes deponentes, post deposicionem
suam, separentur ab illis qui non deposuerint, ita quod eis loqui non
valeant.
Item, supplicant et petunt quod, inmediate ante deposiciones, vel post,
jurent quod neminem informabunt, vel subornabunt, vel eorum testimonia
secreta, vel dicta revellabunt verbo, signo, litteris aut nunciis; et
quidquid dictum fuerit in ipsa examinacione, per vos vel per alios
circumstantes, secretum tenebunt, quoniam ex predictis, si contrarium
fieret, posset pericullum et scandalum eminere.
Item, supplicant et petunt ut dicatis cuilibet testium, ante
deposicionem suam, quod dicat secure veritatem, quia quicquid dixerit
secretum erit, et nemini revelabitur, donec pervenerit ad noticiam summi
Pontificis.
Item, petunt et supplicant quod queratur, ab illis omnibus qui
custodierunt et custodiunt fratres Templi, et eorum sociis ac
servitoribus, in quorum custodia multi fratres mortui fuerunt, qualiter
decesserunt fratres predicti, et quale testimonium de ordine Templi
dixerunt, circa obitum eorum, et maxime illi qui dicebantur
reconciliati.
Item, quod queratur, ab omnibus fratribus qui dixerunt se nolle [p. 204]
defendere religionem, nec venire voluerunt, dicentes se nichil velle
dicere pro vel contra, quare hoc faciant, et jurati respondere cogantur,
cum ita sciant veritatem religionis sicut et alii fratres.
Hec omnia dicunt et petunt, protestantes de suis responsionibus et
racionibus ut supra.
Item, notificant reverende paternitati vestre fratres predicti quod
frater Addam de Valincuria, nobilis miles, qui longo tempore fuerat
frater ordinis Templi, volens arciorem religionem intrare, licenciam
peciit et intravit ordinem Caturisiensem, in quo modico tempore
perseverans, supplicavit, cum instancia longa precum, reddire ad ordinem
Templi; qui receptus fuit, salva ordinis disciplina, quia nudus cum
femoralibus tantum, a porta exteriori usque ad capitulum, presentibus
pluribus nobilibus, consanguineis et amicis suis, coram fratribus
omnibus venit; et flexis genibus coram preceptore, qui celebrabat
capitulum, misericordiam peciit, et quesivit iterum, cum lacrimis, se
admitti in consortium fratrum; fecit penitenciam solempnem per annum et
diem, comedendo in terra omnes sextas ferias illius anni, jejunando in
pane et aqua singulis diebus dominicis, accedens nudus ad altare in
missarum solempniis, recipiendo de manu presbiteri disciplinam; et
postea recuperavit habitum et consortium fratrum, secundum statuta
religionis; unde cum dictus frater Addam sit Parisius, nec venerit ad
defensionem ordinis religionis, petunt et supplicant quod ipsum coram
vobis venire personaliter faciatis, et jurare ac deponere veritatem de
statu religionis et de omnibus supradictis; quia non est verissimille
talem virum, in opprobrium anime et corporis vituperium, tantam
penitenciam peregisse, si religio malla esset; nam omnes apostatantes ab
ordine Templi oportebat similem agere penitenciam, ante quam possent in
fratrum admitti consorcium.
Qua cedula lecta et tradita, ut premissum est, dicti domini commissarii
preceperunt nobis notariis infra scriptis, quod faceremus eisdem quatuor
fratribus copiam de commissione et articulis supradictis.
Acta fuerunt hec predicta die Jovis, in prefata capella, per [p. 205]
dictos dominos commissarios, presentibus me Floriamonte Dondedei,
Guillelmo Radulphi et omnibus aliis notariis supra scriptis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit XXIV dies mensis Aprilis,
convenerunt in dicta capella dicti domini commissarii, excepto domino
Bajocensi, ut supradictum est, excusato, et venit ibidem coram eis, ut
deponeret dictum suum, Huguetus de Buris, Lingonensis diocesis, testis
supra juratus, et non deferebat habitum ordinis Templi, sed deferebat
super tunicale de burello grisso et tunicam de panno livido, habens
barbam rasam, mantellum autem nuper abjecerat coram predictis dominis
commissariis una cum duobus testibus supra examinatis, et Guaufredus de
Tentan [?] qui omnes quatuor morabantur in uno loco capti, requisitus
quanto tempore fuerat in dicto ordine Templi, et ubi, a quo et qualiter
receptus, respondit quod ante capcionem eorum fuerat per trienium, et
fuerat receptus in domo ordinis vocata Fontanetos, Lingonensis diocesis,
a fratre P. de Buris, fratre serviente preceptore dicte domus, quem
dixit nunc vita finitum esse, adiciens dictum fratrem P., qui recepit
eum in quadam capella dicte domus, cum idem testis exuisset sibi omnes
vestes quas deferebat, exceptis camisia et bracis, tradidisse sibi
vestes ordinis et mantellum; et quod inmediate fuit osculatus eundem
testem, primo in ore, secundo in umbilico, tertio in spina dorsi, supra
locum quo defertur bracale, dicens quod idem frater P. levavit vestes
ipsi testi ante et retro, quando fuit eum osculatus in umbilico et in
spina dorsi predictis.
Item, dixit quod, post premissa, incontinenti idem frater P. attulit
quamdam crucem, et precepit eidem testi quod spueret super dictam
crucem, et eam conculcaret pedibus, et quod abnegaret ter Jhesum; et cum
ipse testis de dictis osculis umbilici et spine dorsi, et de talibus
preceptis miraretur, ut dixit, et reluctaretur se facturum quod dictus
frater P. precipiebat eidem, idem frater P. dixit quod oportebat eum
facere supradicta, quia hoc erat de punctis ordinis Templi, et, [p. 206]
nisi faceret predicta, sciebant bene quod erant facturi de eo; et tunc
frater Guillelmus de Buris, presbiter dicti ordinis, frater carnalis
ipsius testis, nunc defunctus, qui presens erat, ut dixit, in dicta
recepcione, et nullus alius, dixit ipsi testi quod faceret supradicta;
quibus auditis, ipse testis negavit Jhesum ter, ut dixit, ore, non
corde, et spuit juxta crucem semel, non tamen conculcavit eam pedibus.
Item, dixit quod, inmediate post predicta, dictus frater P. extraxit de
quoddam armario dicte capelle quoddam capud et posuit supra altare, et
cum quadam cordula circumduxit dictum capud, tradens illam cordulam ipsi
testi, et precipiens ut ea continuo supra camisiam cingeret; sed tamen
dixit quod non portavit eam.
Item, dixit eundem fratrem P., post premissa, precepisse eidem testi
quod ex tunc non intraret aliquam ecclesiam, quando matrimonium
solempnizaretur in ea.
Item, dixit eundem fratrem P. inhibuisse eidem testi quod non
confiteretur nisi fratribus presbyteris dicti ordinis.
Item, dixit eundem fratrem P. dixisse eidem testi quod adhuc alio
tempore diceret sibi alia, sed tunc nihil aliud dixit vel precepit ipsi
testi quam supra deposuerit, excepto hoc quod non intraret domum aliquam
in qua jaceret mulier cum puerperio.
Interrogatus, si dictus preceptor dixit sibi aliqua persuasoria propter
que videretur esse utille vel necessarium facere servare illa que supra
deposuit, respondit quod non, nisi quia predicta erant de punctis
ordinis. Interrogatus per que verba negaverat Jhesum, respondit quod per
hec verba: _Je reney Dieu, je reney Dieu, je reney Dieu_. Interrogatus,
si predicta omnia fuerunt facta in eodem loco, respondit quod sic et in
eadem capella, ante altare, post auroram, sine reducione ad alium locum.
Interrogatus, si erat in dicta capella luminaria tunc, respondit quod
non; sed bene videbat, quia dies illucescebat, ita quod bene discernebat
dictam crucem. Interrogatus de quo erat dicta crux, respondit quod de
ligno, et erat depicta cum imagine Crucifixi, magnitudinis quasi dimidii
cubiti. Interrogatus de dicto capite quale erat, respondit quod [p. 207]
non erat ligneum, sed videbatur argenteum, vel cupreum, vel aureum; et
erat ad instar capitis humani, cum facie et cum longa barba quasi cana.
Interrogatus cujus erat dictum capud, respondit se nescire nec vidisse
postmodum dictum capud, quia non fuit, ut dixit, ex tunc in dicta domo
nisi duobus diebus, et dictus preceptor, facta dicta recepcione,
reposuit ipsum capud in predicto armario.
Interrogatus qualis erat dicta cordula, respondit quod de filo albo
gracili, longitudinis talis quod homo poterat inde cingi. Interrogatus
quare non cingit dictam cordulam, ex quo fecerat alia graviora que
fuerant sibi precepta, respondit quod non curavit; requisitus quare non
curavit, respondit quia credebat esse peccatum, quia viderat eam cingi
dictum capud, quod capud non credebat significare bonum, ut dixit.
Requisitus, si alias fuerat examinatus in negocio Templariorum,
respondit quod sic ab archiepiscopo Turonensi. Requisitus quot annorum
erat quando intravit dictum ordinem, respondit quod XXVII annorum, vel
circa.
Post hec fuerunt lecti ipsi testi et vulgarizati omnes et singuli
articuli supradicti, et requisitus singulariter super eis, respondit ut
sequitur. Super primis IIIIor articulis, de abnegacione Christi et
aliorum in eis contentorum requisitus, respondit se nichil scire; credit
tamen quod ita servaretur in aliis, sicut deposuit supra, servatum
fuisse in recepcione sua; nunquam tamen interfuit, ut dixit, recepcioni
alicujus alterius fratris.
Item, super V articulo, de dogmatizatione quod Christus non esset verus
Deus, et III sequentibus requisitus, respondit se nichil scire, nec
credere quod predicta dogmatizarentur vel dicerentur illis qui
recipiebantur in ordine supradicto, quia non fuerat sibi dicta in
recepcione sua nec alias audiverat loqui.
Item, requisitus super VIIII, de spuicione et conculcacione crucis, et
super aliis V sequentibus, respondit se nichil scire nec credere quod
alii facerent, nisi quod supra deposuit factum fuisse in recepcione sua.
Item, requisitus super XIIII, de adoratione cati, et sequenti, [p. 208]
respondit se nichil scire nec audivisse dici.
Item, requisitus super XVI, Quod non credebant sacramentum altaris, et
aliis VII sequentibus, respondit quod ipse bene credebat dictum
sacramentum et alia sacramenta Ecclesie, et se credere quod alii fratres
ejusdem ordinis crederent eodem modo. Item dixit se credere quod
sacerdotes ordinis dicebant bene verba per que conficitur corpus
Christi, quia faciebant similitudines et signa; extra nec audivit, ut
dixit, quod contrarium injungeretur sacerdotibus dicti ordinis vel
fieret in dicto ordine; posset tamen esse, ut dixit, quod aliqui fratres
dicti ordinis essent mali.
Item, requisitus supra XXIIII, Quod magnus Magister posset absolvere a
peccatis, et aliis V sequentibus, respondit se audivisse ab aliquibus
fratribus ejusdem ordinis, de quorum nominibus non recordatur, in domo
ordinis vocata a Sivre diocesis Cabilonensis, quod Magister eorum major
poterat absolvere a peccatis fratres dicti ordinis, quod tamen ipse
testis nunquam credidit, sicut dixit; quod autem visitator vel
preceptores possent absolvere, respondit se nunquam audivisse nec plura
scire de contentis in articulis memoratis.
Item, requisitus super XXX, de osculationibus oris, etc., et III
sequentibus, respondit se nichil aliud scire quam supra deposuit de se
ipso, credit tamen, ut dixit, quod idem fieret in ordine in aliis
fratribus quod deposuit de se ipso.
Item, requisitus super XXXIIII, de juramento quod ordinem non exirent,
etc., et super sequenti, quod statim pro professis haberentur, respondit
se credere vera esse contenta in ipsis duobus articulis, quia ille qui
recepit eum fecit eum jurare in recepcione sua super quendam parvum
librum quod dictum ordinem non exiret, et dixit quod pro professo
habebatur, subiciens quod ipse testis exivisset dictum ordinem, si ausus
fuisset.
Item, requisitus super XXXVI et sequenti, de clamdestina recepcione,
respondit se credere vera esse contenta in dictis articulis, quia ejus
recepcio fuit facta clamdestine, januis clausis, nullis [p. 209]
presentibus nisi receptore et ipso recepto et fratre suo prenominato.
Item, requisitus super XXXVIII et XXXIX, de suspicione, respondit se
audivisse pluries ante eorum capcionem postquam fuit frater dicti
ordinis a quibusdam gentibus ville de Sivreyo de quarum gencium
nominibus dixit se non recordari, quod suspicio erat contra dictum
ordinem, quia faciebant receptiones clamdestinas, et credit quod longis
temporibus fuerat dicta suspicio habita ab aliquibus gentibus, sed non
communiter ab omnibus.
Item, requisitus super XL et aliis quinque sequentibus, de commixione
carnali, etc., respondit se nunquam audivisse dici, nec scivisse, nec
credere vera esse contenta in ipsis articulis.
Item, requisitus super XLVI et aliis XI sequentibus, de adoracione
ydoli, respondit se nichil scire, nec unquam audivisse dici, nec credere
nisi quod supra deposuit de capite sibi hostenso in recepcione sua.
Item, requisitus super LVIII et aliis VI sequentibus, de cordulis,
respondit se credere vera esse contenta in ipsis articulis, propter illa
que de dicta cordula deposuit de se ipso, aliter dixit se nescire.
Item, requisitus super LXV et aliis VII sequentibus, de punitione
illorum qui nolebant facere predicta, respondit se nunquam audivisse
quod aliquis fuerit interfectus vel incarceratus propter predicta;
audivit tamen dici a quibusdam fratribus dicti ordinis, de quorum
nominibus dixit se non recordari, quod si aliquis noluisset facere
predicta confessata per eum, fuisset incarceratus, et quod predicta
fuerant sibi dicta per illum qui recepit eundem in receptione sua. Item,
dixit eidem fuisse injunctum in recepcione sua per sacramentum et sub
pena carceris quod modum receptionis sue non revellaret aliis, et credit
quod idem preceperetur aliis. Alia dixit se nescire de contemptis in
articulis memoratis.
Item, requisitus super LXXIII, respondit sibi fuisse injunctum in
recepcione sua ab illo qui eum recepit quod non confiteretur nisi
sacerdotibus ordinis, non tamen servavit dictum preceptum, ut dixit;
immo infra mensem a recepcione sua fuit confessus supradictos [p. 210]
errores confessatos per eum domino Hugoni de Monte Belleti capellano
seculari deservienti in ecclesia parochiali dicte ville de Monte
Belleti, nescit tamen si dictus Hugo capellanus sit nunc vivus vel
mortuus, dixit tamen quod juvenis erat subiciens eundem presbiterum
absolvisse dictum testem a predictis peccatis et aliis confessatis per
eum, et imposuisse sibi penitenciam quod incederet sine camisia VI feria
et jejunaret in pane et aqua vigillias beate Marie per unum annum, non
tamen revelavit alicui fratri dicti ordinis, ut dixit, quod fuisset
confessus presbitero supradicto; dixit eciam quod alia peccata sua
fuerat confessus fratribus capellanis ejusdem ordinis et specialiter
fratri Petro de Sivre capellano dicti ordinis, sed in dicta confessione
non fecit mencionem, ut dixit, de erroribus supra confessatis per eum.
Item, requisitus super LXXIIII, V et VI articulis, respondit quod eidem
videbatur fratres dicti ordinis fuisse negligentes, quia non correxerunt
nec denunciaverunt Ecclesie dictos errores confessatos per eum, nec
recesserunt ab eis cum bene habuerint facultatem.
Item, requisitus super LXXVII articulo, quod predicta abnegacio fiebat
ultra mare, etc., et aliis XVIIII sequentibus, usque ad articulum: Item
quod ellemosine, etc., respondit se nichil aliud scire nisi quod supra
deposuit de modo recepcionis sue et de se ipso.
Item, requisitus super XCVII, respondit se vidisse in locis ordinis in
quibus fuit conversatus, et specialiter in loco vocato Mormant
Lingonensis diocesis, quod elemosine fiebant in dicto ordine
convenienter ter in septimana, et dabantur singulis pauperibus medietas
unius miche de bono pane, et hospitalitas servabatur ibidem.
Item, requisitus super XCVIII, VIIII et C articulis, respondit se nichil
scire, nec audivisse dici quod non reputaretur peccatum in ordine per
fas vel nephas acquirere, et quod hoc non haberetur pro peccato, vel
degerare propter premissa.
Item, requisitus super CI, II, III, IIII, V et VI, de clamdestina
receptione et aliis in ipsis articulis contemptis, respondit se nichil
aliud scire quam supra deposuit de recepcione sua, quia nunquam [p. 211]
interfuerat capitulis nec recepcionibus aliorum.
Item, requisitus super CVII et VIII articulis, respondit se audivisse
dici, in dicto ordine, a fratribus ejusdem ordinis, quod Magister magnus
poterat absolvere fratres dicti ordinis a peccatis eorum, sed non
audivit dici quod posset absolvere a peccatis non confessatis.
Requisitus a quibus audivit dici quod dictus Magister posset absolvere a
peccatis, respondit quod a quodam fratre dicti ordinis viatore, de cujus
nomine non recordatur, fratre serviente transeunte per dictum locum de
Sivre per bienium ante capcionem eorum, sed nulli alii erant presentes
quando audivit predicta.
Item, requisitus super CVIII et X, respondit se nichil scire si Magister
magnus fuit confessus predictos errores, vel non.
Item, requisitus super CXI articulo, respondit se nichil scire nisi
quantum supra deposuit.
Item, requisitus super CXII et XIII articulis, respondit se credere quod
illa que statuuntur per magnum Magistrum cum conventu servantur et
servari debent in ordine.
Item, requisitus super CXIIII, XV, XVI et XVII articulis, respondit se
nichil scire quando dicti errores fuerunt introducti, et an a tempore
introductionis dictorum errorum potuerunt renovari, vel non, omnes
fratres vel due partes dicti ordinis; credit tamen quod negligentes
fuerunt de non denonciando Ecclesie et de non recedendo a dicta
observancia errorum, cum facultatem haberent.
Item, requisitus super CXVIII, respondit se nescire quod aliqui
exiverunt dictum ordinem propter ejus feditatem, nec credit quod aliquis
fuisset ausus exire propter dictam causam et propter pericullum quod
sibi poterat imminere.
Item, requisitus super CXVIIII, XX, I, II et III articulis, respondit se
nichil scire; credit tamen quod de erroribus supra per eum confessatis
sit fama publica in ordine, sed non extra. Requisitus quid vocat hic
fama publica, respondit quod illud quod communiter fertur.
Item, requisitus super CXXIIII, V, VI et VII articulis, [p. 212]
respondit se audivisse referri quod Magister et multi alii fratres dicti
ordinis recognoverunt multos ex dictis erroribus coram dominis
cardinalibus et aliis, tamen nescit quos errores. Requisitus si prece
vel precio, precepto, timore, odio vel amore, vel aliquo comodo
temporali doctus vel instructus sic deposuit, dixit quod non. Et dicti
domini commissarii inhibuerunt eidem sub juramento suo ut dictam
deposicionem suam alicui non revellaret.
Acta fuerunt hec predicta die Veneris in dicta capella per dictos
dominos commissarios, presentibus me Floriamonte Dondedei et aliis
notariis suprascriptis.
Post hec, die Lune sequenti post octavas Pasche, que fuit XXVII mensis
Aprilis, convenerunt in dicta capella predicti domini commissarii,
exceptis dominis archiepiscopo Narbonensi et Bajocensi episcopo ut supra
excusatis, et venit ibidem coram eis ad deponendum dictum suum Gerardus
de Pasagio Metensis diocesis, testis supra juratus, non defferens
habitum ordinis Templi, sed deferebat quoddam supertunicale de malbreto
livido et rubeo cum tunica ejusdem panni, habens barbam rasam et capud
tonsum, etatis, ut dixit, L annorum, et requisitus si fuerat alias
examinatus in facto Templariorum, respondit quod sic per fratres
Predicatores et per episcopum Cabillonensem et per vicarium episcopi
Tullensis, sed non fuerat coram domino Papa, ut dixit. Lectis autem et
expositis eidem omnibus et singulis articulis, respondit ut sequitur:
Super primo articulo deposuit quod quando ipse fuit receptus in ordine
Templi, receptor fecerat eum vovere castitatem et quod viveret sine
proprio et quod teneret et servaret bona statuta et puncta ordinis facta
et facienda per superiores eorum, adiciens quod si ipse vel alius frater
dicti ordinis fuisset inventus in aliqua domo clausa cum muliere aliqua,
quod perdidisset mantellum et fuisset positus in carcere, et si inventus
fuisset habere proprium super se vel circa se sine commenda superiore,
perdidisset eciam mantellum et fuisset punitus et si in morte [p. 213]
inventus fuisset habere proprium, caruisset ecclesiastica sepultura.
Item, dixit quod, post predictum juramentum per eum prestitum, fuit
eidem ostensa quedam crux lignea et petitum ab eo si credebat quod hoc
esset Deus, et cum ipse respondisset quod erat ymago crucifixi, fuit ei
dictum quod non crederet hoc, immo erat quoddam frustrum ligni et
Dominus noster erat in celis.
Item, dixit quod post premissa fuit sibi preceptum quod spueret super
dictam crucem et pedibus conculcaret eandem, et ipse spuit super eam,
sed tamen noluit eam conculcare, nisi pedem crucis, propter ejus
reverenciam.
Item, dixit quod post premissa duo fratres astantes levaverunt retro
vestes illius qui receperat eum et ipse testis fuit osculatus dictum
recipientem in spina sua in spacio quod est inter bragale et zonam.
Item, dixit quod post premissa docuerunt eum puncta religionis, et
preceperunt ei quod diceret quinquies Pater noster in mane pro mortuis
et tantundem pro vivis et LX pro oris diei, et quod [pro] quolibet
fratre quem audebant obiisse quinquies.
Item, dixit quod preceperunt eidem et fecerunt ipsum jurare quod non
exiret clausuram domus nisi per rectam portam, quia si contrarium
faceret, perderet habitum et poneretur in carcere.
Item, dixit quod preceperunt eidem quod faceret jejunia que consueta
erant fieri in ordine. Requisitus si fecerunt eum jurare, vel ei
preceperunt nisi illa de quibus supra deposuit, vel si instruxerunt eum
nisi in hiis que dicta sunt per eum in dicta sua recepcione, respondit
quod non. Requisitus de tempore et loco recepcionis sue et de nominibus
recipiencium et astancium, respondit quod fuerat receptus sunt XVII
anni, in Cipro, circa festum nativitatis beati Johannis, a fratre
Baudoino de Ardan milite, preceptore domus Templi, civitatis
Nicociensis, in ecclesia dicte domus, presentibus fratre Roberto
laboratore et fratre Johanne clavigero ejusdem domus clerico, de quorum
cognominibus dixit se non recordari; pluries eciam dixit non [p. 214]
fuisse in sua recepcione predicta. Requisitus qua hora receptus fuerat,
respondit quod de die in mane ante missam. Requisitus in quo loco dicte
ecclesie fuerat receptus, respondit quod ante altare et in eodem loco
dixit fuisse acta omnia que supra deposuit, presentibus fratribus
supradictis. Requisitus si duxerant eum ad alium locum in dicta sua
recepcione, respondit quod non. Requisitus in quibus vestibus intraverat
dictam ecclesiam quando eum receperunt, respondit quod in vestibus
radiatis quas exuit retro altare et eciam supercamisiam et femorales, et
eciam caligas et sutulares, videntibus fratribus memoratis, et postmodum
induit alias vestes novas de camelino, et mutavit aliam camisiam,
bragas, caligas et sutulares. Requisitus si aliqua verba persuasoria
dixerunt sibi propter que deberet facere illa que supra deposuit et quod
ex hoc assequeretur aliquam utilitatem anime vel corporis, respondit
quod non, sed preceperunt quod faceret supradicta. Requisitus quis
preceperat sibi supradicta, respondit quod dictus miles qui receperat
eum. Requisitus per que verba preceperat eidem, respondit quod in
virtute sacramenti prestiti per eum. Requisitus quare fuit inclinatus ad
faciendum predicta, respondit quod non credebat ire contra Deum illa
faciendo, et quia requirebatur sub juramento prestito per eum.
Requisitus si non credebat esse peccatum spuere supra crucem, respondit
quod sic, sed faciebat quia requirebatur sub debito juramento per eum
prestito. Requisitus quociens spuit super dictam crucem, respondit quod
semel, et quod spuerat super pedem dicte crucis. Requisitus de quo erat
dicta crux, respondit quod de ligno, et quod erat picta colore rubeo et
viridi, et erat ibi ymago Crucifixi, et erat longa ad instar cubiti.
Requisitus ubi erat dicta crux quando spuit super eam et quando
conculcavit eam pedibus, respondit quod dictus miles tenebat dictam
crucem in manibus suis quando spuit super eam, sed quando conculcavit
posuit eam in terram. Requisitus quibus diebus jejunabant fratres dicti
ordinis, respondit quod in Vigiliis apostolorum et in Quadragesima a
Dominica ante festum sancti Martini usque ad Natale et in alia
Quadragesima a carnisprivio usque ad Pascha. Requisitus quot [p. 215]
septimanis jejunant in secunda Quadragessima, respondit quod septem
septimanas sicut et nos. Requisitus si infringunt dicta jejunia an
puniantur in dicto ordine, respondit quod non. Requisitus quot diebus in
tempore non quadragesimali comedunt carnes in septimana, respondit quod
in diebus dominicis Martis et Jovis.
Item, requisitus qualiter reciperint alii fratres in dicto ordine,
respondit se credere quod recipiantur sicut ipse fuit receptus, et quod
viderat recipi in dicto ordine IIIIor vel V fratres, et presens fuerat
in recepcione eorum. Requisitus de nominibus illorum quos viderat
recipi, respondit se non recordari. Requisitus de locis unde erant dicti
recepti et in quibus locis recipiebantur et per quos, respondit quod duo
vel tres ex predictis receptis erant de Parisiis et fuerant recepti in
domo Templi Parisius, aliqui in fratres milites et aliqui in servientes,
duos autem, sicut dixit, viderat recipi in fratres servientes in
Burgundia apud Cabilonem. Requisitus de qua parentella erant predicti
quorum recepcionibus dixit se interfuisse, respondit se nescire, et quod
non viderat eos ante ipsam recepcionem nec vidit post. Requisitus de
nominibus illorum qui recipiebant eos et qui fuerant presentes,
respondit se nescire, sed preceptores locorum faciebant dictas
recepciones. Requisitus de tempore dictarum recepcionum, respondit
recepcionem quam dixit fuisse Parisius extitisse factam circa festum
nativitatis beati Johannis erunt octo anni, et alia recepcio fuit facta
post modum in septimana ante Pascha erunt sex anni; requisitus de diebus
in quibus fuerunt facte dicte recepciones, dixit se non recordari.
Requisitus quomodo interfuerat ipse in recepcionibus predictis, et si
erat frater residens in dictis locis, respondit quod non residebat, sed
a casu venerat. Requisitus in quibus locis erat ipse conventualis eo
tempore quo fuerunt facte recepciones predicte, respondit quod tempore
prime recepcionis facte Parisius et eciam secunde erat conventualis
Treveris in Allamania, et erat frater serviens. Requisitus quot annis
fuerat ibi conventualis, respondit quod per duos annos cum dimedio.
Requisitus ex qua causa venerat Parisius tempore dicte [p. 216]
recepcionis, respondit quod associaverat preceptorem Treverensem, qui
venerat Parisius ad capitulum, et quod mitebatur ad domum Templi de
Valloysa, Vienensis diocesis, illo tempore quo dixit se interfuisse
recepcioni facte apud Cabilonem. Requisitus si in dictis recepcionibus
IIIIor vel quinque fratrum quibus dixit se interfuisse fuerunt aliqua
alia dicta vel facta quam deposuit de se ipso, respondit quod non quod
ipse viderit vel audiverit.
Item, requisitus quot anni sunt quod ipse dimisit habitum ordinis
Templi, respondit quod in festo beati Martini nuper elapso fuerunt
quinque anni elapsi quam dimiserat in dicta domo de Treveris, propter
pravitates quas viderat et servaverat in dicto ordine. Interrogatus que
erant ille pravitates, respondit quod ille de quibus supra deposuit.
Interrogatus si sciebat in dicto ordine aliquas alias pravitates nisi
illas de quibus supra deposuit, respondit quod non. Requisitus si
resumpserat habitum ex quo dimiserat ipsum, respondit quod non, et quod
eadem die fecit sibi radi barbam et ex tunc fuit profugus ab ipso ordine
et moratus in Lotaringia in domo comitis de Bleymont, in qua habebat
duos fratres, et post modum fuit captus in villa sancti Nicolai de
Portu, ubi tenuerat eum causa peregrinacionis per annum cum dimedio, et
solutis expensis carceris et postea fuit permissus abire, sed demum, cum
recederet et vellet peregrinari cum Hospitalariis ultra mare, fuit
captus per gentes domini Regis.
Item, requisitus super II, III et IIIIº articulis, respondit se credere
quod communiter fratres ordinis et major pars ipsius ordinis faciebant
illa que ipse deposuit se fecisse, et hoc in ipsa recepcione sua et non
post.
Item, requisitus super V, VI, VII et VIII articulis, de dogmatizatione
quod Christus non esset verus Deus, etc., respondit se nichil aliud
scire quam supra deposuit.
Item, requisitus super VIIII, X, XI, XII et XIII articulis, de spuicione
et conculcacione et mictione crucis, respondit se nichil aliud scire
quam supra deposuit facta fuisse in recepcione sua et se vidisse fieri
in recepcione aliorum predictorum, nec credit nec audivit quod alia
contenta in dictis articulis fierent, addiciens quod in die [p. 217]
Veneris sancta cum reverencia et discalciati adorabant crucem, et hoc
dixit se vidisse de adoracione crucis in domibus ordinis Templi in
quibus fuerat commoratus. Requisitus in quibus domibus fuerat
commoratus, respondit quod in Cipro per trienium, post modum rediit
citra mare et fuit moratus in domo ordinis predicti vocata de Roellis,
Lingonensis diocesis, quasi per dimedium annum, et ex inde in alia domo
dicti ordinis vocata de Romanioha, ejusdem Lingonensis diocesis, sed non
recordatur per quantum temporis, et ex inde in Lotarengia in quadam domo
dicti ordinis vocata de Somis, quasi per unum annum, et est Tullensis
diocesis, et ex inde in Picardia in alia domo vocata Aymo prope
Boloniam, per annum cum dimedio, ut sibi videtur, et exinde ivit
Triveris in Allamania, ubi fuit per II annos, ut sibi videtur.
Acta fuerunt hec in predicta capella episcopali Parisiensi, dictis die
et loco, per dictos dominos commissarios, presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit dies XXVIII mensis Aprilis,
convenerunt dicti domini commissarii, exceptis dominis Narbonensi et
Bajocensi ut supra excusatis, apud sanctam Genovefam in capella sancti
Ellegii, et revenit coram eisdem dominis commissariis dictus Gerardus
testis ad perficiendum dictum suum, quod propter hore tarditatem non
poterat perfici dicta die Lune. Requisitus super XIIII et XV articulis,
de apparicione et adoracione cati, etc., respondit se nichil scire, nec
audivisse dici, nec credit esse vera.
Item, requisitus super XVI-XXIII articulis, quod non credebant
Sacramentum altaris et quod sacerdotes obmitebant verba Canonis,
respondit se nichil scire, nec audivisse dici, nec credere contenta in
dictis articulis esse vera.
Item, requisitus super XXIIII-VIIII articulis, quod magnus Magister
posset absolvere a peccatis, respondit se nichil scire, nec audivisse
dici, nec credere contenta in dictis articulis esse vera.
Item, requisitus super XXX, XXXI, II et III articulis, de [p. 218]
osculis, respondit vera esse quantum ad osculum oris et spine dorsi, de
aliis osculis dixit se nichil scire, nec audivisse dici, nec credere
esse vera. Requisitus quomodo scit quod osculabantur in ore et spina
dorsi, respondit quod in recepcione sua iste testis fuit osculatus
recipientem in ore et spina dorsi, et vidit idem fieri in recepcionibus
aliorum predictorum quibus interfuerat.
Item, requisitus super XXXIIII et V articulis, de juramento quod non
exirent ordinem et quod statim habeantur pro professis, respondit esse
veros articulos, reddens causam quia ipse juraverat in sua recepcione et
fuerat sibi dictum quod pro professo habebatur, et quia ita vidit fieri
in aliis recepcionibus de quibus supra deposuit. Addiciens quod
incarcerati fuissent si qui exivissent dictum ordinem et capti [sic]
potuissent ab eis.
Item, requisitus super XXXVI et VII articulis, quod clamdestine fiebant
recepciones et nullis presentibus nisi fratribus ordinis, respondit vera
esse, et reddit causam ut in proximis articulis.
Item, requisitus super XXXVIII et VIIII articulis, quod suspicio
vehemens habebatur contra ordinem, etc., respondit vera esse et quod
ipse audiverat viginti anni erant elapsi et priusquam fuisset in ordine,
et post a pluribus personis et in pluribus locis de quibus dixit se non
recordari.
Item, requisitus super XL-XLV articulis, quod fratres poterant
carnaliter commisceri, respondit quod non credebat, nec sciebat, nec
audiverat dici, existens in ordine, contenta in dictis articulis esse
vera.
Item, requisitus super XLVI-LVII articulis, de adoracione ydolorum,
respondit se nichil scire, nec audivisse, nec credere contenta in ipsis
articulis esse vera, et quod propter dictos articulos, quia non
confitebatur eos coram baylico regio Matisconensi, fuit questionatus
ponderibus apensis in genetalibus suis et in aliis membris quasi usque
ad exanimacionem.
Item, requisitus super LVIII-LXIIII articulis, de cordulis cum quibus
cingebant capud ydolorum, respondit falsum esse quod cingerentur
capita ydolorum cordulis, et quod tales cordule traderentur [p. 219]
fratribus; quilibet tamen fratrum cingebat se super camisiam una cordula
quam accipiebat vel emebat unde volebat, et quando erat captus apud
Saracenos non dabatur pro ejus redempcione nisi cordulla talis, et in
hujusmodi significationem precipiebatur eis, ut dixit, quod portarent
cordulam predictam, et dixit esse de punctis ordinis in Acon.
Interrogatus quomodo hoc sciebat, respondit quod primo quam esset frater
dicti ordinis, audivit predicta dici in Acon a fratre Guillelmo de
Bellojoco tunc Magistro ordinis in domo Templi, et a Magistro qui nunc
est audivisse in Cipro postquam fuit frater ordinis predicti.
Item, requisitus super LXV, VI et VII articulis, quod interficerentur
vel incarcerarentur qui nolent in recepcione sua facere predicta,
respondit quod nec sciebat, nec viderat, nec audiverat aliquem interfici
vel incarcerari propter predicta, nec scit, nec audivit dici quod
aliquis recusaverit facere illa que ipse deposuit in recepcione sua se
fecisse.
Item, requisitus super LXVIII-LXXII articulis, ne predicta per
sacramentum revellarent, respondit quod per sacramentum imponebatur eis
ne revelarent modum recepcionis sue et secreta capituli, et si qui
revelassent, abstulissent eis mantellum, et posuissent eos in carcere
mortali, nec de predictis auderent loqui inter se, non tamen vidit nec
audivit aliquem revellasse predicta, nec propter hoc fuisse punitum.
Item, requisitus super LXXIII articulo, respondit verum esse, et quod
sibi injunctum fuerat quod non confiteretur nisi fratribus presbiteris
ejusdem ordinis, et idem audivit precipi in capitulis eorum quibus
interfuit. Requisitus quare precipiebant, respondit quod ad hoc ut non
scirentur ab aliis confessiones eorum.
Item, requisitus super LXXIIII, V et VI articulis, quod neglexerunt
corrigere errores et nunciare Ecclesie, licet potuerint, respondit se
credere vera esse contenta in ipsis articulis, tamen credit quod
confiterentur, adiciens quod ipse idem confessus fuerat errores supra
per eum confessatos cuidam legato Sedis Apostolice qui erat [p. 220]
cardinalis et Lombardus, ut sibi videtur, in festo beati Martini proximo
lapso vel circa fuerunt V anni elapsi, et dictus legatus injunxit sibi
penitenciam quod iret ultra mare et absolvit eum a peccato, nec injunxit
sibi quod reintraret ordinem de quo tunc exierat, dicens quod ex
predicta causa volebat ire ultra mare, quando fuit captus. Dixit insuper
quod infra duos menses postquam fuerat predicta confessus predicto
cardinali, fuit eadem confessus archiepiscopo Treverensi nunc deffuncto
in civitate Treverensi, et injunxit sibi penitenciam quod jejunaret
diebus sabatinis totis temporibus vite sue, et absolvit eum. Requisitus
quare confessus fuerat legato et archiepiscopo predictis, respondit quod
specialiter propter illa peccata que confessus est, et quia volebat
exire terram illam.
Item, requisitus super LXXVII articulo, quod predicta servabantur ultra
mare, et aliis usque ad XCVII articulum, de ellemosinis, respondit se
credere vera esse quoad illa que supra confessus est, sed quoad illa que
non recognovit nec confessus est non credit esse vera; alia super
contenta in dictis articulis, dixit se nescire.
Item, requisitus super XCVII articulo, respondit quod non credebat verum
esse, quia in locis ordinis in quibus ipse fuerat commoratus fiebant
ellemosine et hospitalitas servabatur, et ipse frequenter de bonis
Templi fecit ellemosinas sicut dixit.
Item, requisitus super XCVIII, VIIII et C articulis, respondit quod non
credebat esse vera contenta in ipsis articulis, immo contrarium scilicet
quod reputaretur peccatum per nephas acquirere et propter hoc degerare.
Item, requisitus super CI-VI articulis, respondit quod clamdestine
fiebant capitula et receptiones et januis clausis et omnibus preter
fratres exclusis; alia de excubiis et aliis contentis in dictis
articulis, dixit se non vidisse nec audivisse.
Item, requisitus super CVII et VIII articulis, respondit se nescire nec
audivisse quod Magister posset absolvere a peccatis confessatis vel non
confessatis, nec credit.
Item, requisitus super CVIIII, X et XI articulis, quod Magister [p. 221]
fuerat confessus dictos errores, respondit se nihil scire nec credere
contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, requisitus super CXII et XIII articulis, respondit se credere vera
esse contenta in ipsis, quod Magister cum conventu possit et ab antiquo
potuerit statuere, et quod ordo observaret statuta per eos.
Item, requisitus super CXIIII articulo, respondit se nescire quando
dicti errores inceperunt, sed bene sunt XX anni elapsi quod audivit
pravitates esse in dicto ordine.
Item, requisitus super CXV, XVI et XVII articulis, respondit quod
fuerunt negligentes in corigendo et non denunciando Ecclesie, ut supra
deposuit.
Item, requisitus super CXVIII articulo, respondit quod ipse exiverat
dictum ordinem propter predictas feditates supra per eum confessatas, et
credit quod multi alii ex eadem causa exiverunt.
Item, super CXVIIII articulo, respondit quod credit verum esse post
capcionem eorum scandala fuisse exorta in cordibus fidelium et aliorum.
Item, requisitus super CXX-III articulis, respondit quod ad confessata
per eum supra credit vera esse quod sint nota et manifesta inter fratres
dicti ordinis, et quod de ipsis sit in ordine publica vox et fama et
eciam extra ordinem post capcionem fratrum.
Item, requisitus super CXXIIII-VII articulis, respondit se nescire
contenta in ipsis articulis esse vera, quia erat captus quando dicte
confessiones a Magistro et ab aliis dicuntur fuisse facte.
Item, requisitus si prece, vel precio, precepto, timore, odio vel amore
aut aliquo comodo temporali doctus vel instructus ut sic deponeret, et
si aliquid fuit sibi datum vel promissum ut sic deponeret, respondit
quod non. Et dicti domini commissarii inhibuerunt eidem sub juramento
suo ut dictam deposicionem suam alicui non revelaret.
Acta fuerunt hec per dictos dominos commissarios, predicta die [p. 222]
Martis, in predicta capella sancti Ellegii, presentibus me Floriamonte
et aliis notariis suprascriptis, excepto N. de Constanciis.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit dies penultima mensis Aprilis,
convenerunt dicti domini commissarii, exceptis dominis Narbonensi et
Bajocensi supra excusatis, in predicta capella sancti Ellegii, et venit
ibidem coram eis, ad deponendum dictum suum, Guaufredus de Thatan
Turonensis diocesis, testis supra juratus, in habitu seculari, deferens
supertunicale de camelino nigro et tunicam de burello grisso, habens
barbam rasam recenter et capud tonsum, qui nuper coram dictis dominis
commissariis una cum aliis tribus supradictis abjecerat mantellum dicti
ordinis, asserens se esse etatis trigenta annorum vel circa, et fuisse
frater dicti ordinis. Requisitus super IIII primis articulis de
abnegacione, etc., respondit contenta in ipsis articulis esse vera.
Requisitus de causa sciencie, respondit quod ipse fuerat receptus in
fratrem dicti ordinis apud insulam Bochardi, in festo Ascensionis Domini
instanti, erunt sex anni, a fratre Johanne de sancto Benedicto, tunc
preceptore de insulla Bochardi, nuper post deposicionem testimonii sui
factam in presenti inquisitione defuncto apud sanctum Clodoaldum,
asserens idem testis quod predictus frater Johannes precepit eidem,
priusquam induisset sibi mantellum ordinis, quod abnegaret ter Jhesum,
et abnegavit ter, ut dixit: _Je reney Jhesu_, _je reney Jhesu_, _je
reney Jhesu_. Postmodum dictus preceptor fecit aportari quamdam crucem,
precipiens eidem testi quod spueret super eam, et spuit juxta eam, non
tamen voluit, ut dixit, spuere super eam. Requisitus per que verba fuit
inductus ad faciendum predicta, et si dictus receptor asserebat sibi
quod hoc assequeretur in isto seculo vel in alio aliquam commoditatem,
respondit quod preceptor dixit ei quod faceret predicta, et cum ipse
testis diceret ei: Quomodo possum hoc facere? subjunxit idem receptor
quod ista erant de punctis ordinis que et alia infra quindecim dies
ostenderet ei, non tamen ostendit, ut dixit, nec promisit sibi quod ex
hoc assequeretur aliquam commoditatem in presenti seculo vel in [p. 223]
alio, subjiciens dictum preceptorem sibi dixisse quod, nisi predicta
faceret, poneretur in tali loco quod nunquam videret pedes suos. De
istis tamen verbis comminatoriis requisitus pluries, quia videbatur
variare, respondit bis quod non fuerant facte alique comminaciones, et
bis vel ter quod fuerant facte, sicut scriptum est supra, et in hoc
perseveravit. Requisitus de die et hora receptionis sue, respondit quod
in die Ascensionis Domini de mane, die tamen clara. Requisitus de loco
receptionis, dixit quod in quadam camera dicte domus Templi de insula
Bochardi que vocatur camera magistri Pictavii, in qua nullum erat
altare. Requisitus qui fuerant presentes in recepcione sua, respondit
quod frater Geraldus de Launay, preceptor domus de Frecoy prope Loches,
defunctus, et nullus alius. Requisitus quis apportaverat dictam crucem
et unde, et qualis erat dicta crux, respondit quod Johannes, valetus
dicti preceptoris et qui cum eo equitabat adhuc superveniens, ut credit,
apportavit, de mandato dicti preceptoris, dictam crucem de ecclesia
prefate domus, et cum tradidisset eam antedicto preceptori in dicta
camera, fecit preceptor dictum valetum exire de dicta camera, et fuit
per ipsum preceptorem vel per alium astantem statim clausa porta dicte
camere, et dicta crux erat lignea, ut dixit, cum pictura Crucifixi
antiquata. Requisitus si illa hora qua dictus valetus intravit dictam
cameram, ipse testis induerat mantellum, respondit quod non, sed post
abnegacionem et spuicionem predictas. Unde propter illa que ipse fecerat
et que fuerant precepta eidem, credebat firmiter quod predicta fierent
et servarentur in toto ordine, verumptamen nunquam interfuerat, ut
dixit, receptioni alterius, nec capitulis eorumdem, nec in aliquibus
aliis domibus dicti ordinis, nisi in predicta domo de insula Bochardi in
qua moratus fuerat tribus annis, et quod in domo de Molinis conjuncta et
vicina eidem in qua steterat per annum cum dimedio vel circa, ut dixit,
et in ea fuerat captus, et ex inde ductus fuit Laudunum, et de Lauduno
apud Caynonem coram Baylivo de Toroyne, coram quo fuit confessus
premissa, ut dixit, absque tormentis, et dixit se fuisse gavisum
multum de captione Templariorum, propter revelationem feditatum [p. 224]
predictarum, et de Caynone fuit, ut dixit, adductus Turonis ad dominum
archiepiscopum Turonensem, et confessus fuit predicta coram eo sponte.
Requisitus si aliqua alia fuerunt sibi precepta vel facta in recepcione
sua, respondit quod fecerunt eum jurare quod servaret statuta et puncta
ordinis, et quod non revelaret predicta, nec accusaret eum, et quod
servaret jura Templi, et predicta juravit super quemdam librum. Item,
dixit quod post predicta, fuit osculatus dictum receptorem primo in ore,
et post in humero super carnem nudam, nescit tamen in quo humero,
scilicet dextro vel sinistro, et dixit quod dictus receptor non
spoliavit se, sed dissolvit quosdam nodulos quos portabat super humeros.
Item, requisitus super V-VIII articulis, de dogmatizacione, etc., et
quod non habebant spem salvationis, etc., respondit se nichil scire, nec
audivisse de contentis in ipsis articulis, credit tamen quod aliis
dicerentur predicta, quamquam non fuerunt sibi dicta, propter alia que
sibi dicta fuerunt de quibus supra deposuit. Finaliter tamen, antequam
esset examinatus super aliquo alio articulo, dum pluries repeteretur
sibi interrogatio supradicta, dixit quod non credebat esse vera, quia
non fuerant sibi dicta in recepcione sua.
Item, requisitus super VIIII-XIII articulis, de spuicione, conculcacione
et mixcione super crucem, respondit se nichil scire, nisi quam supra
deposuit de se ipso, nec audivisse dici; quin imo dixit se vidisse in
dicta domo de insula Bochardi quod fratres ipsius ordinis humiliter et
devote nudis pedibus adorabant crucem in die Veneris sancta.
Item, requisitus super XIV et XV articulis, de adoratione et apparicione
cati, etc., respondit se nichil scire. Audivit tamen dici a familiaribus
dicti preceptoris de insula Bochardi, quando redierant de capitulo
fratrum quod tenuerant apud Auson, quod quidam catus apparuerat
fratribus in dicto capitulo. Interrogatus de nominibus illorum a quibus
hec audiverat, et quando et in quo loco, respondit quod a Guillelmo
Pictavini et Raynaldo Britonis, famulis quondam dicti preceptoris,
quorum unus, scilicet Guillelmus Pictavini, mortuus est, de [p. 225]
alio nescit an vivat, et predicta dixit se audivisse a predictis in
stabulo dicte domus de insula Bochardi, sunt circiter IIII anni.
Interrogatus si aliqui alii erant presentes in dicto stabulo, dixit quod
non, nisi predicti duo famuli et ipse testis.
Item, requisitus super XVI-XXIII articulis, quod non credebant
sacramentum altaris, nec presbiteri dicebant verba canonis, etc.,
respondit se nichil scire, imo credebat contenta in ipsis articulis non
esse vera, quia ipse credebat sacramentum altaris et alia sacramenta, et
credit quod alii fratres idem credunt, et quod sacerdotes ordinis nichil
obmitterent de verbis canonis in missa.
Item, requisitus super XXIV-XXIX articulis, quod magnus Magister et alii
possint absolvere a peccatis, et quod hoc fuisset confessus Magister,
etc., respondit se nichil scire nec credere contenta in ipsis articulis;
audivit tamen dici ab aliquibus fratribus ejusdem ordinis quod penas
debitas pro transgressionibus potuerint remittere.
Item, requisitus super XXX, I, II et III articulis, de osculis,
respondit se nichil scire nisi quod supra deposuit de se ipso, nec
credit quod in ordine fuerant alia oscula preter quam in ore et humero,
prout deposuit de se ipso.
Item, requisitus super XXXIV et XXXV articulis, respondit quod credebat
ea esse vera, quia ipse juraverat in recepcione sua quod non exiret
ordinem, et dixerant ei quod erat professus, et aliter dixit se nescire.
Item, requisitus super XXXVI et XXXVII articulis, respondit quod
credebat eos veros esse, quia in recepcione non fuerant nisi duo fratres
presentes, et porta fuit clausa, ut supra deposuit.
Item, requisitus super XXXVIII et XXXIX articulis, respondit quod
vehemens suspicio habebatur communiter contra ordinem propter
clamdestinaciones predictas, sicut dixit se audivisse a pluribus,
postquam fuit in ordine ante capcionem fratrum, et in pluribus locis,
non tamen recolit in quibus locis, et a quibus personis, et quando.
Item, requisitus super XL-V articulis, quod possint carnaliter
commisceri, etc., respondit se nichil scire, nec audivisse dici, nisi ab
archiepiscopo Turonensi, quando examinavit eum, nec credit vera [p. 226]
esse que in dictis articulis continentur.
Item, requisitus super XLVI-LVII articulis, de ydolis, etc., respondit
se nichil scire, nec audivisse dici, nisi a dicto archiepiscopo, quando
inquirebat cum eo, nec credit quod essent dicta ydola in ordine, quia
estimat quod si essent, ipse scivisset vel audivisset aliqua inde.
Item, requisitus super LVIII-LXI articulis, de cordulis, respondit quod
in recepcione sua fuit sibi preceptum ab illo qui recepit eum, quod
haberet unam cordulam cum qua cingeret se super camisam, et portaret eam
de die et de nocte in signum castitatis; alia dixit se nescire.
Item, super LXII, III et IV articulis, respondit se credere quod
communiter fratres recipiuntur in ordine prout deposuit se fuisse
receptum, et non aliter; alia dixit se nescire de contentis in ipsis
articulis.
Item, requisitus super LXV, VI et VII articulis, respondit se nunquam
vidisse, vel audivisse, quod aliquis fuerit interfectus vel incarceratus
quia noluit fecisse predicta confessata per eum, nec quod aliquis
recusaverit facere. Postquam tamen fuerunt capti, audivit dici quod si
aliquis recusasset, male accidisset ei.
Item, requisitus super LXVIII, IX, LXX, I et II articulis, respondit se
nescire nisi quod supra deposuit de se ipso, credit tamen quod jurarent
non revelare predicta, nec audebant loqui inter se de modo recepcionis
eorum; et si fuissent locuti et superiores eorum scivissent, credit quod
incarcerassent eos, et credit eciam quod esset de punctis ordinis quod
nullus deberet revelare predicta.
Item, requisitus super LXXIII articulo, respondit se audivisse dici a
dominis Guillelmo Britonis et Luca de Caynone presbyteris donatis
Templi, commorantibus in dicta domo de insula Bochardi, quod non
debebant confiteri nisi fratribus vel donatis presbyteris dicti ordinis.
Aliud dixit se nescire.
Item, requisitus super LXXIV, V et VI articulis, respondit se credere
contenta in eis vera esse.
Item, requisitus super LXXVII articulo, quod predicta fiebant [p. 227]
ultra mare, et sequentibus usque ad XCVII; item quod ellemosine, etc.,
respondit se credere quod illa que deposuit de se ipso serventur ubique
in ordine ex punctis ordinis et precepto superiorum, et quod non esset
alius modus recipiendi fratres in ordine; alia dixit se nescire de
contentis in articulis memoratis.
Item, requisitus super XCVII articulo, respondit se vidisse in insula
Bochardi, in qua morabatur, quod ter in septimana dabant ellemosinam
omnibus venientibus, nemini dando repulsam, et dicta ellemosina valebat
obolum; tamen credit quod largiorem ellemosinam potuissent et debuissent
facere quam facerent; dixit eciam quod hospitalitas bene et hilariter
servabatur ibidem.
Item, requisitus super XCVIII, IX et C, respondit quod videtur sibi
ipsum audivisse dici a dicto preceptore de insula Bochardi, quod non
erat peccatum acquirere ordini per fas vel nephas, vel degerare propter
predicta, et quod jurabant acquirere per fas vel nephas, et quibuscumque
modis possent dicto ordini, et quod hoc audivit a dicto preceptore dici,
et idem juravit hoc, ut dixit, in recepcione sua. Requisitus ubi et
quando, et quibus presentibus audivit predicta a dicto preceptore,
respondit quod in dicta domo de insula Bochardi, dum idem preceptor
sederet ad mensam et confabularetur cum quibusdam clericis et aliis, de
quorum nominibus dixit se non recordari, et sunt circiter tres anni quod
audivit predicta dici, ut dixit.
Item, requisitus super CI-VI articulis, respondit quod nunquam
interfuerat capitulis, sed audiverat dici a dicto Zanoto valeto dicti
preceptoris, quod quando tenebant capitula sua apud Auzont, circa mediam
noctem faciebant pulsari quamdam campanam, et conveniebant fratres dicti
loci, et precavebant sibi quod nullus alius esset in circuitu dicte
capelle, et claudebatur porta dicte capelle; et credit eciam quod
recepciones fratrum fierent clandestine, sicut deposuit suam factam
fuisse; alia dixit se nescire de contentis in ipsis articulis.
Item, requisitus super CVII-XI articulis, respondit se nichil scire
nec audivisse, nec credere quod Magister vel visitatores, aut [p. 228]
preceptores ordinis possent absolvere a peccatis, nec quod Magister
fuerit predicta confessus.
Item, requisitus super CXII et XIII articulis, respondit se credere et
audivisse dici quod totus ordo servabat, et servare debebat illud quod
magnus Magister cum conventu ordinabat.
Item, requisitus super CXIV articulo, quod ordo potuerit renovari ex quo
errores in eo fuerunt introducti, respondit se nescire, credit tamen
quod longo tempore duraverunt in ordine errores confessati per eum.
Item, requisitus super CXV, XVI et XVII articulis, respondit se credere
quod negligentes fuerunt et stulti, quia non correxerant errores
predictos, nec denunciaverant Ecclesie, nec recesserant ab eis, cum
potuissent.
Item, requisitus super CXVIII articulo, respondit se nichil scire quod
aliqui exiverint ordinem propter ejus feditates, et quod ipse libenter
exivisset dictum ordinem propter dictas feditates, si fuisset ausus, et
credit quod multi alii fecissent idem.
Item, requisitus super CXIX articulo, respondit quod grandia scandala
erant exorta contra ordinem propter predicta, ut in articulo continetur.
Item, requisitus super CXX-III articulis, respondit quod de hiis de
quibus supra deposuit quod erant vera, est publica vox et fama in
ordine, et sunt nota et manifesta inter fratres, et eciam extra,
postquam fuerunt capti, fuit fama publica de predictis. Requisitus quid
vocat fama publica, respondit quod illud quod communiter dicitur.
Item, requisitus super CXXIV-VII articulis, respondit se audivisse dici
quod magnus Magister et alii contenti in articulis fuerunt confessi
illos errores quos ipse confessus est coram domino Papa et coram aliis.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, premio, amore, timore, odio,
commodo temporali habito, vel habendo alias instructus vel informatus ut
sic deponeret, respondit quod non. Et fuit inhibitum sibi per dictos
dominos commissarios quod non revelaret deposicionem suam [p. 229]
predictam aliis, quousque atestaciones fuerunt publicate.
Acta fuerunt hec in predicta capella coram prefatis dominis
commissariis, presentibus me Floriamonte Dondedei et aliis notariis
supra proximo nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit ultima dies Aprilis, convenerunt
dicti domini commissarii, exceptis dictis dominis Narbonnensi
archiepiscopo et episcopo Bajocensi, ut supra excusatis, in eadem
capella sancti Ellegii, et fuit adductus ad presenciam eorumdem
dominorum commissariorum tunc ibidem frater Johannes de Juvignaco
preceptor domus de Vauben, Ambianensis diocesis, testis suprajuratus, ut
deponeret dictum suum, in habitu fratris servientis ordinis Templi,
etatis LIIII annorum vel circa, ut dixit. Requisitus si fuerat alias
examinatus in negocio Templariorum, respondit quod sic per dominum
Papam, rogans et requirens eosdem dominos commissarios quod non
inquirerent cum eo de hiis super quibus per dictum dominum Papam fuerat
inquisitum cum eodem, sed super aliis articulis, si volebant. Unde
predicti domini commissarii volentes plenius deliberare super istis, cum
ingnorarent de quibus articulis dictus dominus Papa inquisivit cum eo,
remiserunt eundem quousque ad suam presenciam vocarent eundem.
Acta predicta die et loco et aliis notariis supra proximo nominatis
presentibus.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit secunda dies May, convenerunt in
dicta capella sancti Ellegii dicti commissarii, exceptis dominis
Narbonnensi et Bajocensi, ut supra excusatis, et fuerunt adducti ad
presenciam eorumdem dominorum commissariorum infrascripti fratres
ordinis Templi, qui adducti fuisse dicebantur de diocesi Petragoricensi,
et se obtulisse ad defensionem ordinis predicti, videlicet:
Frater Consolinus de sancto Jorio miles, Caturicensis diocesis, [p. 230]
qui fuit requisitus per eosdem dominos commissarios si volebat dictum
ordinem defendere. Respondit quod sic, tamquam bonum et legalem.
Requisitus si fuerat ipse confessus dictos errores impositos dicto
ordini, vel aliquos ex eis, respondit quod sic, coram episcopo
Petragoricensi, sed vi tormentorum illatorum sibi prius per annum; sed
postmodum fuit, ut dixit, a die Veneris post Nativitatem Domini usque ad
diem Sabbati post sequens festum nativitatis sancti Johannis Baptiste,
in pane et aqua et frigore, et fuerunt sibi amoti subtulares et
supertunicale et capucium, ita quod non habebat nisi tunicam et
camisiam, et braccas, et caligas et paleas subtus se.
Frater P. Mariani presbyter, curatus de Chanaco Caturcensis diocesis,
dixit quod vult deffendere dictum ordinem.
Frater P. de Taxaco Caturcensis, Ber. Ebrardi Caturcensis, P. Natalis
Albiensis, Reginardus Arcoys Turonensis, G. Mercati Caturcensis, G.
Vigerii Albiensis, G. Arnaudi Caturcensis, Reginardus Arcoys Turonensis,
Dominicus Levela Tarvensis, P. Truelli Caturcensis, G. Alberti
Ruthenensis, Jacobus Texanderii Caturcensis, Bertrandus de sancto
Johanne Caturcensis, Raymondus de Castabolle Caturcensis, Raymondus
Bertrandi Ruthenensis, Johannes Lagorse Caturcensis, Durandus de
Prisiaco Ruthenensis diocessium. Qui fratres singulariter et separatim
requisiti per dictos dominos commissarios si volebant dictum ordinem
defendere, responderunt quod sic, tamquam bonum et legalem, licet
confessi fuerint aliquos errores coram episcopo Petragoricensi, vi
tormentorum et famis, ut dixerunt. Et frater Guillelmus de Villaribus,
qui dixit quod paratus erat dicere veritatem, quando peteretur ab eo;
aliter non vult dictum ordinem defendere, quia senex homo est, prout
dixit.
Item, Sanctius de Angevilla Gasta Carnotensis, Johannes Borivent
Pictavensis, Reginaldus de Bianis Andegavensis, Johannes Jacosi
Lemovicensis, Julianus de Picti Turonensis, et Johannes de Poilaloe
Turonensis diocesium. Qui fratres singulariter et separatim requisiti an
vellent dictum ordinem defendere, responderunt quod sic, tamquam bonum
et legalem, adjicientes quod nunquam aliquid contra ordinem [p. 231]
fuerunt confessi, licet examinati fuissent per episcopum Cenomanensem.
Item, eisdem die et loco fuerunt simul adducti coram eisdem dominis
commissariis fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de
diocesi Cenomanensi, videlicet fratres P. de Mervilla miles,
Carnotensis, et Johannes de Partivis Carnotensis diocesis. Qui
sigillatim requisiti si volebant dictum ordinem defendere, responderunt
quod si essent restituti pristine libertati et haberent restitucionem
bonorum suorum, ipsi defenderent dictum ordinem tamquam bonum et legalem
contra omnem hominem, exceptis dominis Papa et Rege.
Acta fuerunt hec predictis die et loco per dictos dominos commissarios,
presentibus me Floriamonte et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit IV dies mensis May, convenerunt
predicti domini commissarii, exceptis dominis Narbonensi et Bajocensi,
ut supra excusatis, in dicta capella sancti Ellegii, parati testes
recipere, audire et examinare, si qui ad eorum presenciam adducerentur,
et procedere in dicto negocio, ut deberent. Cumque nullus testis
produceretur coram eis qui examinatus non fuisset per dominum nostrum
Papam, nec commode possent ibidem habere, ut eisdem dictum fuit, et
expectassent usque ad horam comestionis, dicti domini commissarii
continuantes usque in crastinum recesserunt.
Acta fuerunt hec predictis die et loco per dictos dominos commissarios,
presentibus me Floriamonte et aliis notariis supra proximo nominatis,
excepto Guillelmo Radulphi.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit V dies mensis Maii, convenerunt
in dicta capella sancti Ellegii prefati domini commissarii, excepto
domino Bajocensi, supra excusato, et cum testes qui supra juraverant et
examinati non fuerant per dominos commissarios ante dictos, [p. 232]
dicerentur fuisse alias per dominum Papam, vel per dominos cardinales
deputatos ab eo in inquisicione que fit contra ordinem Templi
supradicti, domini commissarii deliberaverunt supersedere ab
examinacione predictorum testium juratorum et examinatorum per dominum
Papam vel cardinales predictos, quousque plenius deliberarent super
istis. Et receperunt in testes Raymondum de Versinacho militem,
Lemovicensis diocesis, quondam preceptorem de Bilda, Baudoynum de sancto
Justo quondam preceptorem de Pontivo Ambianensis diocesis, Thomam de
Chamino Rhotomagensis diocesis, Johannes Buchandi Pictavensis diocesis,
Ancherium de Villa Ducis Lingonensis diocesis, Ambertum de Ros
Pictavensis diocesis, Jacobum de Trecis, Giletum de Encreyo Remensis
diocesis, non portantes habitum Templi, exceptis dictis Johanne Boncandi
et Ancherio de Villa Ducis, qui mantellos et habitum Templi portabant.
Qui quidem prenominati testes, presentibus et videntibus predictis
fratribus Raynaldo de Pruino, P. de Bononia, Guillelmo de Chambonent et
Bertrando de Sartiges, juraverunt singulariter singuli, sacrosanctis
Evangeliis per eos manu tactis, dicere predictis dominis commissariis
totam, plenam et meram veritatem quam sciunt vel credunt de articulis a
Sede Apostolica missis, super quibus inquirendum est et contingentibus
articulos memoratos, et quod meram, puram et plenam veritatem dicerent
non inmiscentes aliquid falsitatis; quod eciam dicerent veritatem
predictorum, tam contra ipsum ordinem quam pro ipso ordine, et hoc
quocienscumque per ipsos dominos commissarios fuerint requisiti, et quod
nec prece, nec precio, nec amore, nec timore, nec privato odio, nec pro
commodo temporali quod habuerint, vel habeant, vel habere sperent,
testimonium dicent, et quod deposiciones suas non pandent nec revelabunt
alicui, quousque fuerint publicate. Ista forma juramenti fuit servata ab
hac die in antea in receptione omnium testium sequencium. Dicti vero IV
fratres, ante juramentum predictum, protestati fuerunt de dicendo in
personis et dicta testium predictorum loco et tempore competenti,
petentes sibi dari nomina dictorum testium, cum, ut dicebant, [p. 233]
essent ex eis aliqui quos non noscebant nec credebant esse Templarios.
Et prefatus Thomas de Chamino dixit ibidem coram dictis dominis
commissariis quod, cum ipse nuper fuisset in viridario domini episcopi
Parisiensis inter alios qui defensioni dicti ordinis se obtulerant, ipse
tamen non vult, nec intendit ordinem defendere supradictum. Quibus
peractis, cum major pars predictorum dominorum commissariorum propter
necessarias causas, ut dicebant, habuerunt recedere, nec possent ipsa
die examinacioni dictorum testium vacare, continuaverunt dictam diem ad
diem Mercurii sequentem.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, per dictos dominos commissarios,
presentibus me Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra ultimo
nominatis, ac magistro Amisio archidiacono Aurelianensi.
Post hec, dicta die Mercurii, que fuit sexta dies mensis Maii,
convenerunt in dicta capella sancti Elligii prefati domini commissarii,
exceptis dominis Narbonensi et Bajocensi supra excusatis, et rediit ad
eorum presenciam prefatus Raymondus de Vassiniacho miles, ad deponendum
dictum suum, in habitu militis secularis existens, barba rasa, etatis,
ut dixit, LX annorum vel circa. Qui requisitus super primo, II, III et
IIIIº articulis de abnegacione, etc., respondit quod ipse receptus
fuerat in domo Templi castri Lemovicensis a fratre Francone de Bort
milite Templi predicti, tunc preceptore Alvernie et Lemovicum, et in
ejus recepcione fecit jurare ipsum testem super quendam librum quod
observaret castitatem, obedienciam, et viveret sine proprio, et quod
servaret usus et consuetudines dicti ordinis et qui tunc erant in dicto
ordine et qui ponerentur in futurum. Et post dictum juramentum imposuit
sibi, ut dixit, mantellum militarem dicti ordinis; quo imposito,
precepit sibi quod deponeret ad terram suum mantellum predictum, et
deposito in terra precepit ei quod abnegaret crucem mantelli, et spueret
super eam, et calcaret eam pedibus in despectu illius qui fuerat
crucifixus in ea; et ipse testis adimplens mandatum abnegavit [p. 234]
dictam crucem semel, ore, non corde, ut dixit, et spuit in dicto
mantello juxta ipsam crucem, non tamen supra eam, et calcavit dictum
mantellum, sed non crucem. Unde ex predictis credit, ut dixit, quod
talis modus recepcionis servetur communiter in toto dicto ordine.
Requisitus si ille qui recepit eum, dixit sibi aliqua verba persuasoria
vel illectiva seu alia ex quibus deberet moveri ad faciendum predicta et
aliquam utilitatem spiritualem vel temporalem consecuturus ex predictis,
respondit quod non, sed quod predicta debebat facere, quia hoc erat de
punctis et usibus ordinis supra dicti. Requisitus de tempore dicte
recepcionis et de presentibus, respondit quod erant circiter XXIV anni,
et quod fuerant presentes in ipsa recepcione fratres Robertus de Teulet
miles, et Johannes de sancto Hilario serviens, tunc preceptor de
Paulhaco, et Petrus Reginaldi serviens, frater carnalis predicti
Johannis preceptoris de Paulhaco, et frater Hugo de Dompuho serviens,
quos omnes dixit esse mortuos; in presenti de nominibus aliorum qui
interfuerant dicte recepcioni sue dixit se non recordari. Requisitus in
qua parte dicte domus fuit receptus et qua hora, respondit quod in aula
ipsius domus intra horam prime et tercie.
Item, dixit quod in predicta recepcione sua fuit ei dictum per dictum
receptorem suum quod secundum puncta ordinis debebat cum osculari in ore
et in umbilico, et precepit quod oscularetur eum in dictis locis, et
ipse osculatus fuit eum in ore et super vestes existentes super
umbilicum, sed non super carnem nudam.
Item, dixit quod dictus receptor dixit ei quod non debebat esse in
aliquo loco in quo solempnizaretur matrimonium, secundum puncta ordinis,
nec esse patruus levando aliquem de sacris fontibus, et quod non
intraret aliquam domum in qua mulier jaceret in puerperio, et si haberet
motus carnales et concupiscenciam commiscendi se cum muliere,
commisceret se cum fratribus dicti ordinis; non tamen recolit si dixit
sibi quod istud esset de punctis seu usibus ordinis; requisitus si
predicta dixit sibi ad partem, respondit quod non, imo presentibus
fratribus supra nominatis per eum.
Item, requisitus si dictus receptor dixit ei quod commiscere se [p. 235]
cum aliis fratribus dicti ordinis non esset violare castitatem vel
peccatum, respondit quod non.
Item, requisitus si ipse interfuerat recepcioni alicujus alterius
fratris dicti ordinis, respondit se interfuisse recepcioni fratris P. de
las Maiz, qui fuit receptus a fratre Humberto de Conborinio tunc
preceptore de Paulhaco, in capella domus Templi de las Maiz Bituricensis
diocesis. Requisitus si in dicta recepcione fuerunt facta illa que supra
deposuit fuisse facta per eum in recepcione sua et dicta et precepta
eidem, respondit se plene non recordari; tamen videtur ei quod omnia vel
quasi fuerunt facta et precepta, sicut in recepcione ipsius testis facta
fuerant et precepta. Requisitus de tempore dicte recepcionis et qui
fuerant presentes, respondit quod erant XII anni vel circa, sed de die
et mense non recordatur, et fuerunt presentes, ut dixit, fratres
Guillelmus Arnaudi tunc preceptor de las Maiez, et Humbandus dictus lo
Berroyers servientes, ipse testis qui loquitur et dictus receptor; de
pluribus dicit se non recordari, nec scit si dictus Humbandus sit vivus
vel mortuus, sed alii scilicet receptor decesserunt et preceptor.
Item, dixit quod ipse testis, existens tunc preceptor dicte domus Templi
de Bilheda, recepit in fratrem servientem dicti ordinis Bertrandum la
Marcha Lemovicensis diocesis, in domo Templi de Roleis Bituricensis
diocesis, et Johannem de Pratemi Lemovicensis diocesis, in fratrem
militem dicti ordinis in dicta domo de Bilhida, et in recepcionibus
eorum servavit et servari fecit per eos, et eis precepit et dixit omnia
que servata fuerant et facta, dicta et precepta in recepcione sua, prout
supra deposuerat, hoc excepto quod non fuerunt eum osculati in umbilico,
nec precepit eis quod conculcarent crucem, nec dixit dicto militi quod
posset commiscere se cum aliis fratribus, quia dictus miles erat senex.
Sed bene dixit hoc dicto Bertrando qui erat juvenis; nunquam tamen
scivit, nec audivit, ut dixit, quod aliquis frater dicti ordinis
commiserit dictum peccatum sodomiticum. Requisitus de tempore dictarum
duarum recepcionum et de presentibus, respondit quod dictum [p. 236]
Bertrandum recepit sunt VIII anni vel circa, presentibus fratribus
Humbando lo Berroyer, et Petro de Ardenayo et Arnardo la Brossa, de
quibus nescit an sint vivi vel mortui; fuerunt tamen cum aliis fratribus
capti. Prefatum autem militem dixit se recepisse sex anni vel circa,
presentibus tribus fratribus proximo nominatis et fratre Bartholomeo de
Pratimi milite, preceptore domus de Ulmo Triandi Bituricensis diocesis,
filio dicti militis tunc recepti; plures non interfuerunt in dictis
recepcionibus, sicut dixit. De diebus vero et mensibus in quibus dicte
recepciones facte fuerunt, dixit se non recordari. Requisitus si ipse
testis in recepcione sua fecit aliquam resistenciam, quando predicte
abhominaciones precipiebantur sibi, et alii quos ipse recepit, et ille
quem vidit recipi, respondit quod admirantes deferebant facere donec
dicebatur eis, et ipsemet dixit illis quos recepit quod ista erant de
punctis ordinis, et sic inducebantur ad faciendum predicta, et dicebant
[sic] quod faciebant ore et non corde. Requisitus cujus estatis erant
illi quos recepit tempore recepcionis eorum, dixit quod dictus
Bertrandus erat etatis XXX annorum vel circa, et dictus miles receptus
per eum septuagenarius. De dictis IV articulis et contentis in ipsis,
dixit se alia nescire.
Item, requisitus super V-VIII articulis, de dogmatizacione, etc.,
respondit se nichil scire, nec audivisse ante capcionem Templariorum;
sed ex tunc bene fuit interrogatus super istis, nec credit, ut dixit,
quod dicti errores contenti in V-VIII articulis vigerent in ordine
Templi.
Item, requisitus super IX-XIII articulis, de spuicione, et mincione et
conculcacione super crucem, respondit se nichil scire, nec audivisse,
nec credere vera esse, nisi in quantum supra deposuit.
Item, requisitus super XIV et XV articulis de adoracione cati, respondit
se nichil scire, nec audivisse dici, nec credere vera esse contenta in
dictis articulis.
Item, requisitus super XVI-XXIII articulis, quod non credebant
sacramenta altaris nec aliis sacramentis, et quod sacerdotes obmittebant
verba canonis, etc., respondit quod ipse credebat in dicto [p. 237]
sacramento altaris et in aliis sacramentis ecclesiasticis, et credit
quod communiter idem crederent alii fratres dicti ordinis, nec credit,
nec scit, nec audivit quod sacerdotes eorum obmitterent verba canonis,
nec quod hoc preciperetur eis in dicto ordine, imo videtur sibi quod
bene et debite celebrarent.
Item, super XXIV-IX articulis, quod Magister, visitator et preceptores
poterant fratres absolvere a peccatis, etc., respondit quod aliquo
tempore fuit in dicto ordine quod non erant fratres presbyteri, sicut
audivit refferri, et tunc si aliquis fratrum delinquebat, injungebatur
sibi pena per superiores suos juxta qualitatem delicti; postmodum
habuerunt presbyteros, et quando excedebant fratres, remittebantur ad
dictos sacerdotes, nisi esset talis excessus propter quem deberent
perdere ordinem vel mantellum; dixit tamen se nunquam audivisse, nec
credit quod magnus Magister, preceptores vel visitatores dicti ordinis,
possent absolvere alios fratres a peccatis, nec confessi fuerint se
absolvere posse a predictis.
Item, requisitus super XXX-III articulis, de osculis, etc., respondit se
nescire nisi quantum deposuit supra, nec credere quod alia oscula
facerent, nisi in ore et in umbilico.
Item, requisitus super XXXIV et V articulis, respondit dictos articulos
veros esse, videlicet quod jurabant non exire ordinem, nec eum dimittere
pro majori vel minori religione, absque licencia Magistri et conventus
dicti ordinis, et quod statim pro professis habebantur. Requisitus
qualiter scit predicta, respondit quod quia ipse juraverat in recepcione
sua, et fecit alios quos recepit jurare idem.
Item, requisitus super XXXVI-IX articulis, de clandestina recepcione
fratrum, et quod ex hoc erat vehemens suspicio, etc., respondit quod
credebat vera esse contenta in ipsis articulis, et quod in recepcionibus
non intererant nisi fratres dicti ordinis, et quod fiebant januis
clausis. Requisitus quomodo hoc sciebat, respondit se vidisse ita
servari in recepcione sua et aliorum quos receperat et recipi viderat.
Item, dixit se frequenter audivisse in diversis locis a fratribus
ejusdem ordinis, et eciam ab aliis secularibus, quod vehemens [p. 238]
suspicio erat contra dictum ordinem, propter clamdestinas recepciones
predictas.
Item, requisitus super XL-V articulis, de commixione carnali, respondit
se credere quod in toto ordine vigeret dictus abusus dicendi fratribus
in recepcione sua quod poterant carnaliter commisceri, non autem quod
dicerent eis hoc non esse peccatum facere et pati, nec scit, nec audivit
quod adinvicem commiscerentur.
Item, requisitus super XLVI-LVII articulis, de capitibus idolorum et
eorum veneracione, etc., respondit se nichil scire, nec audivisse dici
ante capcionem Templariorum, nec credit vera esse contenta in istis
articulis.
Item, requisitus super LVIII-LXI articulis, de cordulis, etc., respondit
quod communiter cinguntur cordulis super camisias eorum; nunquam tamen
scivit, nec audivit dici, nec credit, ut dixit, quod hoc fieret in
veneracionem idolorum, nec quod capita idolorum essent cincta illis
cordulis.
Item, requisitus super LXII-VII articulis, quod fratres communiter
recipiebantur modis predictis, et quod interficiebantur et puniebantur
nolentes hoc facere, etc., respondit se credere quod communiter fratres
reciperentur in dicto ordine, sicut deposuit supra se fuisse receptum et
alios recepisse et recipi vidisse. Nec vidit, nec audivit quod aliquis
fuerit interfectus vel incarceratus pro eo quod noluerit facere
supradicta de quibus ipse deposuit, nec quod aliquis finaliter ea facere
recusaverit.
Item, requisitus super LXVIII-LXXII articulis, respondit quod communiter
injungebatur in ordine per sacramentum ne revelarent modum sue
recepcionis aliis qui non essent de eorum ordine, sed inter se bene
poterant loqui et loquebantur; non tamen inhibicio fiebat eis sub pena
mortis vel carceris, sed per juramentum: si tamen revelassent, fuissent
puniti per illos de ordine ad panem et aquam duobus vel tribus diebus in
septimana, vel aliter, ad arbitrium fratrum dicti ordinis.
Item, requisitus super LXXIII articulo, respondit verum esse [p. 239]
quod injungebatur fratribus ipsius ordinis quod non confiterentur absque
licencia superiorum suorum, nisi fratribus ejusdem ordinis, et dixit
esse de punctis ordinis, et se audivisse hoc precipi in capitulis
celebratis in ordine quibus interfuerat, et dixit se interfuisse bene in
decem capitulis generalibus celebratis in ipso ordine, tam ultra mare
quam citra mare.
Item, requisitus super LXXIV, V et VI articulis, respondit se credere
vera esse quod negligentes fuerant, quia non correxerant dictos errores,
nec Ecclesie nunciaverant, nec recesserant ab eisdem cum bene habuissent
facultatem.
Item, requisitus super LXXVII et sequentibus articulis usque ad XCVII,
item quod ellemosine, etc., respondit se credere quod supra confessata
per eum servabantur et ab antico servata fuerunt communiter in ordine,
citra mare et ultra mare, ex precepto superiorum et ex statutis ordinis,
nec audivit dici quod aliquis modus, varians substanciam eorum de quibus
supra deposuit, fuerit in dictis recepcionibus observatus.
Item, requisitus super XCVII articulo, respondit quod ellemosine
sufficienter fiebant in ordine et hospitalitas convenienter servabatur,
et hoc dixit se servasse et fecisse servari in domibus quas ipse tenuit,
et vidit servari in aliis domibus dicti ordinis.
Item, requisitus super XCVIII, VIIII et C articulis, respondit quod non
credebat vera esse contenta in dictis articulis; imo erat commune
preceptum in dicto ordine quod fratres ipsius ordinis non interessent
scienter, nec consentirent indebite exheredacioni alicujus Christiani,
nec unquam vidit, nec audivit dici quod in ordine referretur non esse
peccatum degerare pro incremento ipsius ordinis.
Item, requisitus super CI-VI articulis, respondit quod clandestine
fiebant capitula et recepciones in dicto ordine, scilicet januis clausis
et nullis presentibus, nisi fratribus dicti ordinis, in locis in quibus
fiebant, et vidit quod aliquando mitebantur fratres servientes ad
videndum si aliquos essent in eventu qui possent audire vel [p. 240]
videre eos quando tenebant dicta capitula vel faciebant recepciones
predictas, nec vidit quod predicta fierent de nocte, nisi urgente aliqua
necessitate.
Item, requisitus super CVII-CXI, respondit se non credere, nec scire,
nec audivisse, nec vidisse contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, requisitus super CXII et XIII articulis, respondit verum esse quod
totus ordo tenebatur servare illud quod magnus Magister cum conventu
ordinabat, et hoc dixit se scire, quia vidit de hoc agi et tractari
ultra mare, quando erat ibi.
Item, requisitus super CXIV-VII articulis, respondit se nescire quando
dicti errores inceperunt; credit tamen quod longo tempore duraverunt
errores confessati per eum; nescit tamen qualiter et quare fuerunt
introducti, nec a quibus; de negligencia correctionis eorum, dixit ut
supra.
Item, requisitus super CXVIIIº articulo, respondit quod multi exiverant
dictum ordinem, sed nescit quibus ex causis.
Item, requisitus super CXIXº articulo, respondit se credere verum esse
quod grandia scandala sint, propter premissa, exorta, ut in dicto
articulo continetur.
Item, super CXX-III, respondit se credere quod de hiis que per eum
confessata sunt supra, sit fama publica in ordine, et sint nota et
manifesta inter fratres ordinis, et quod eciam nunc sit fama publica de
predictis inter seculares. Requisitus quid vocat famam publicam,
respondit quod illud quod communiter gentes dicunt.
Item, requisitus super CXXIV-VII articulis, respondit se nescire nisi
per relatum alienum incertum. Requisitus si fuerat alias examinatus
super facto Templariorum, respondit quod sic, per dominum archiepiscopum
Bituricensem apud Exordunum Bituricensis diocesis, asserens quod prius
dudum ante questionatus fuerat et tentus per plures septimanas in pane
et aqua. Requisitus si fuit aliqua confessus coram dicto domino
archiepiscopo, dixit quod sic aliqua, sed non omnia, nec tot sicut
deposuit coram dictis dominis commissariis. Item requisitus si [p. 241]
sic deposuit prece, precepto, premio, amore, timore, odio, commodo
temporali habito vel habendo, vel instructus, vel informatus ut sic
deponeret, respondit quod non, et fuit ei inhibitum quod non revelaret
deposicionem suam predictam aliis, quousque attestaciones fuerint
publicate.
Acta fuerunt hec per dictos dominos commissarios, predictis die et loco,
presentibus magistro Amisio, me Floriamonte Dondedei et aliis notariis
supra proximo nominatis, ac eciam dicto Guillelmo Radulphi.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit VIIª dies dicti mensis Maii,
convenerunt in predicta capella sancti Ellegii predicti domini
commissarii, exceptis dominis Narbonnensi et Bajocensi, supra excusatis,
et fuit adductus ad presenciam eorumdem, ut deponeret dictum suum,
Baldoynus de sancto Justo preceptor de Pontivo Ambianensis diocesis,
sine mantello et habitu Templi, quem mantellum dixit se dimisisse
volontarie isto anno circa mediam Quadragesimam, et rasisse barbam,
etatis XXXIV annorum, ut dixit. Requisitus si fuerat alias examinatus in
negocio Templariorum, respondit quod sic, Ambianis per fratres
Predicatores, et Parisius per episcopum Parisiensem, et dixit quod
fuerat subjectus questionibus Ambianis, ubi, ut dixit, primo per fratres
Predicatores examinatus, paulo post Templariorum capcionem, vi et metu
dictorum tormentorum confessus fuit plura coram ipsis Predicatoribus
quam postea Parisius coram domino episcopo Parisiensi, per quem nuper
circa mediam Quadragesimam examinatus fuit, et plus quam non deponat
coram dominis commissariis. Requisitus autem super omnibus et singulis
articulis suprapositis, sibi qui Latinum intelligebat expositis,
respondit ut sequitur. In primis, super IV articulis, respondit quod
ipse testis etatis tunc circiter decem et octo annorum, fuit receptus
tunc in ordine Templi in domo Templi de Somorens Ambianensis diocesis,
per fratrem Robertum de sancto Justo presbyterum, preceptorem ballive de
Somorens, consanguineum dicti testis, et in ejus recepcione [p. 242]
dixit fuisse servatum istum modum, videlicet quod in capella dicte domus
imposuit sibi dictus preceptor mantellum supra vestes seculares, sed
antequam imponeret sibi dictum mantellum, fecit eum vovere et jurare
castitatem, obedienciam, et quod viveret sine proprio, et insuper quod
esset servus esclavus Templi, ad recipiendam Terram Sanctam pro posse
suo. Item, dixit quod post predicta exiverunt capellam, et frater Petrus
de Braella preceptor domus dicti loci de Somorens duxit ipsum testem ad
quamdam cameram, et excluso hostio, dixit ipsi testi quod abnegaret
Deum, et cum dictus testis perterritus facere recusaret, subjunxit
dictus frater P. preceptor quod oportebat eum ita facere, aliter male
accideret sibi, et tunc ipse testis fuit magis attonitus et orripilavit,
id est eriguere pilli sui, potissime quia audivit murmur aliquorum extra
ostium camere predicte, et dixit quod tunc abnegavit Deum ad mandatum
illius, ore, sed non corde, semel tantum. Et hoc facto, idem frater P.
dixit sibi: Tu eris bonus pugil ultra mare. Post que immediate precepit
idem frater P. ipsi testi quod si aliquis frater dicti ordinis vellet
jacere secum, non deberet recusare. Ipse tamen testis, ut dixit, non
intellexit quod hoc diceret ut jacentes insimul aliquod peccatum
committeretur, sed si deficeret lectus alteri, quod reciperet eum in
lecto suo honesto. Quibus sic actis, ipse testis exuit se vestibus suis
secularibus usque ad camisiam et braccas, et induit vestes novas
ordinis. Requisitus si ibi erat aliqua crux, respondit quod non.
Requisitus de tempore recepcionis sue et de presentibus, respondit quod
in crastinum instantis festi nativitatis Beati Johannis Baptiste, erunt
XVI anni, ut sibi videtur, presentibus in capella, quando fuit sibi
traditus mantellus, dictis duobus preceptoribus, fratre Jacobo de Rubeo
Monte fratre serviente, et fratre Alberto curato dicte domus, et fratre
Johanne de Via fratre serviente, et fratre Ansoldo serviente,
dispensatore dicte domus, quos omnes dixit obiisse, exceptis fratribus
Jacobo de Rubeo Monte et Johanne de Via predictis; in camera vero,
quando abnegavit Deum, non fuerant aliqui presentes nisi frater P.
preceptor predictus et ipse testis.
Item, requisitus si contenta in IV articulis predictis [p. 243]
servabantur in ordine Templi, respondit se nescire, quia nunquam
interfuerat, ut dixit, nisi in recepcionibus IV fratrum, in quibus
quidem recepcionibus non fuerunt facta contenta in ipsis IV articulis,
quod ipse viderit vel sciverit. Requisitus qui erant dicti fratres, ubi,
quando et a quibus fuerunt recepti et quibus presentibus, respondit quod
ipse idem testis, existens preceptor Baylive de Pontivo, recepit tres ex
predictis, videlicet fratres Michaelem Musset, quem recepit in camera
domus sue de Oysimont Ambianensis diocesis, fuerunt IV anni in festo
Nativitatis Domini proximo preterito, presentibus fratribus Egidio
curato ecclesie dicti loci de Oysimonte, Guillelmo de Platea, Radulpho
de Frenayo qui vivit, ut credit; recepit insuper fratrem Johannem de
sancto Justo nepotem suum, in capella domus vocata Forest, ejusdem
diocesis Ambianensis, in mense Septembris proximo venturo erunt IV anni,
presentibus dicto Egidio curato de Oysimonte, et Andrea Meditatorio,
Bernardo Gafet et Michaelle, presbytero de Villaroys, deffuncto. Item,
recepit, ut dixit, fratrem Johannem de Resida Valle, in camera domus sue
de Oysimonte, tres anni fuerunt in festo Epiphanie Domini proximo
preterito, presentibus dicto Egidio curato de Oysimonte, et fratribus
Thoma de Janvalle presbytero, Roberto Flamengi, Radulpho de Frenayo, qui
omnes vivunt, ut dixit, excepto dicto Roberto, de quo dubitat si vivat
aut sit mortuus. Requisitus quem modum servavit in recepcione dictorum
trium fratrum, respondit quod fecit eos jurare et vovere castitatem,
obedienciam, et viverent sine proprio, et quod essent servi esclavi
dicti ordinis Templi, ad recipiendum Terram Sanctam pro posse eorum.
Dixit insuper quod in libris eorum sunt certa statuta qualiter vivere
debent dicti fratres, ire ad ecclesiam, dicere horas suas et conversari,
et qualiter debent se induere, et cingi cordula supra camisiam, et
calciare se caligis, et alia facere que pertinent ad religionem eorum,
et in dicta recepcione faciebat eis legi dicta statuta, et specialiter
illa que continebant penam imponendam eisdem quando delinquebant; non
tamen fecit abnegare Deum, nec aliquam inhonestatem, ut dixit. [p. 244]
Requisitus si in recepcione sua, vel alias, fuit ei injunctum quod si
contingeret eum recipere aliquos, faceret eos abnegare Deum, sicut ipse
fecerat, respondit quod non.
Item, dixit se interfuisse recepcioni fratris Jacobi de Bergnicuria, qui
dicitur obiisse, et fuit receptus a fratre Hugo de Paurando visitatore
ordinis Templi, in capella dicte domus Templi de Somorens, sunt XII anni
vel circa, ut credit, et fuerunt presentes predictus frater Robertus,
alias vocatus de Belvaco, et frater Albertus curatus dicte domus de
Somorens, et Jacobus de Rubeo Monte et Johannes de Via predicti, et in
dicta recepcione nichil aliud factum fuit, ut dixit, quod ipse sciverit
vel viderit, nisi quod ipse testis supra deposuit se fecisse in
recepcione supradictorum trium quos ipse recepit. Requisitus si credit
quod in ordine predicto fierent abnegaciones predicte contente in dictis
IV articulis vel aliqua ex eis, respondit se credere quod ab aliquibus
et in aliquibus locis fierent, sicut ipse fecit, quia non credit quod
ipse fuerit primus nec solus in abnegacione predicta; scit tamen bene,
ut dixit, quod in aliquibus locis non fiebant dicte abnegaciones.
Item, requisitus super V-VIII, de dogmatizacione, etc., respondit se
nichil scire de contentis in dictis articulis, nec audivisse, nec
credere vera esse.
Item, requisitus super IX-XIII, quod spuebant supra crucem, et
conculcabant, et super eam mingebant, eciam in septimana sancta,
respondit quod credit contenta in dictis articulis esse trufatoria et
non vera, et quod nichil scivit de eis, nec audivit ante capcionem
Templariorum.
Item, requisitus super XIV et XV articulis, de apparicione et adoracione
cati, respondit se nichil scire, et credit esse falsum et derisorium.
Item, requisitus super XVI-XXIII articulis, quod non credebant
sacramentum altaris nec alia sacramenta ecclesiastica, et quod
sacerdotes dicti ordinis obmittebant verba canonis ex precepto
preceptorum, respondit se nichil scire, nec audivisse; quin imo [p. 245]
credebat contrarium esse verum, scilicet quod bene credebant sacramentum
altaris et alia sacramenta Ecclesie, et quod sacerdotes verba dicerent
per que conficitur corpus Christi, nec audivit quod unquam prohiberetur
eis ne dicerent dicta verba.
Item, requisitus super XXIV-IX articulis, respondit quod quando aliquis
frater dicti ordinis delinquebat publice, Magister, vel visitator aut
preceptores puniebant eum secundum ordinis disciplinam, vel ei graciam
faciebant quandoque, verumtamen de peccatis non absolvebant, sed
sacerdotes ordinis quibus confitebantur absolvebant eos, et hec dixit se
vidisse in locis et capitulis dicti ordinis quibus interfuerat.
Item, requisitus super XXX-III articulis, respondit verum esse quod in
recepcione fratrum recipiens osculabatur in ore recipientem et fratres
astantes; de aliis osculacionibus contentis in dictis articulis, dixit
se nichil scire, nec credere esse vera, sed reputat abusionem.
Item, requisitus super XXXIV et V articulis, respondit quod statim pro
professis habebantur; sed quod jurarent se non exire ordinem, dixit se
nescire, nec audivisse.
Item, requisitus super XXXVI-VIIII articulis, respondit quod in
recepcione fratrum non intererant nisi fratres dicti ordinis, et quod
fiebant januis clausis; nescit tamen, ut dixit, quod propter hoc
vehemens suspicio haberetur, quia non audivit de hoc ante capcionem
Templariorum, nec poterat divinare quid alii suspicabantur de hoc.
Item, requisitus super XL-V articulis, quod poterant carnaliter
commisceri licite et sine peccato, et quod plures vel aliqui eorum hoc
faciebant, respondit se nichil scire, nec audivisse, nisi in quantum
supra deposuit sibi fuisse dictum per fratrem P. de Braella, in quo tunc
malum nullum intellexit, ut dixit.
Item, requisitus super XLVI-LVII articulis, de ydolis, respondit se
nichil scire, nec alias audivisse, imo reputabat trufam et falsum esse,
quia interfuerat capitulis Parisius bis et in Cipro bis, et nunquam de
contentis in dictis articulis audiverat fieri mencionem in eis, ut
dixit.
Item, requisitus super LVIII-LXI articulis, quod cingebant [p. 246]
capita ydolorum cordulis quas tradebant fratribus, ut eas continue
portarent, respondit quod cordulas portabant quas assumebant unde
volebant, et cingebantur eis, ut audivit, propter honestatem et ne
palparent ita libere carnem suam, non tamen credit, nec scit, nec
audivit quod capita ydolorum cum eis cingerentur, nec quod in eorum
veneracionem portarentur.
Item, requisitus super LXII, III et IV articulis, quod communiter
fratres dicti ordinis recipiebantur modis predictis, respondit se nichil
scire quod supra deposuit.
Item, requisitus super LXV, VI et VII articulis, quod qui nolebant
predicta facere interficerentur vel incarcerarentur, respondit se nichil
scire, nec audivisse quod aliquis interficeretur vel incarceraretur
propter hoc.
Item, requisitus super LXVIII-LXXII articulis, respondit quod illa que
agebantur in capitulis eorum non audebant revelare etiam fratribus dicti
ordinis qui non interfuerant capitulis, et hoc injungebatur eis sub pena
amissionis habitus. Alia dixit se nescire de contentis in ipsis
articulis. Requisitus si injungebatur eis specialiter quod non
revelarent modum recepcionis eorum, respondit quod non; sed ex generali
precepto quod non revelarent sub pena predicta ea que agebantur in
capitulis, intelligebatur ne revellarent modum recepcionis injunctum.
Item, requisitus super LXXIIIº articulo, respondit verum esse quod
injungebatur fratribus ne sine licencia fratris sacerdotis curati eorum
confiterentur aliis, adjiciens quod ipse idem testis infra VIII dies, ut
sibi videtur, post recepcionem suam, petita licencia a fratre Alberto
curato de Somorens quod posset alteri confiteri peccata sua, fuit
confessus abnegacionem per ipsum factam de qua supra deposuit, et alia
peccata sua cuidam sacerdoti seculari qui vocabatur Johannes, curatus de
Vereria Ambianensis diocesis, qui absolvit eum et imposuit sibi
penitenciam quod jejunaret omnes dies Veneris unius anni, quorum XII
fuerunt in pane et aqua, subjungentes quod dictam licenciam [p. 247]
specialiter petiit ut confiteretur de abnegacione predicta.
Item, requisitus super LXXIV, V et VI articulis, respondit quod fratres
qui sciebant et faciebant errores predictos, et habebant facultatem
recedendi ab eis, fuerunt negligentes, quia non dixerunt dictos errores,
nec denunciaverunt sancte matri Ecclesie.
Item, requisitus super LXXVII et sequentibus usque ad XCVII, item quod
elleemosyne, etc., respondit se nescire nisi in quantum supra deposuit
de modo recepcionis et de aliis contentis in dictis articulis.
Item, requisitus super XCVII articulo, respondit quod ex precepto
fiebant ellemosine convenienter in ordine, et dabant decimam panis quem
coquebant, non tamen dabant pauperibus panem ita album et depuratum a
furfure sicut ipsi comedebant, et hoc vidit fieri in dictis domibus de
Somorens et de Oysimonte; potest tamen esse, ut dixit, quod in multis
domibus dicti ordinis non fierent eleemosine ita ordinate sicut in
domibus predictis. Dixit insuper quod in domibus dicti ordinis in quibus
fuit, vidit fieri et servari hospitalitatem et bene recipi bonos
homines, et victualia eis et eorum manualibus ministrari.
Item, requisitus super XCVIII, VIIII et C articulis, respondit contenta
in ipsis non esse vera, sed pocius contrarium, quia reputabatur peccatum
per nephas acquirere aliena et propter hoc degerare, et precipiebatur
quod non acquirerent aliena injuste, et si acquisivissent aliena in
exheredacionem alicujus, fuissent expulsi de domo vel puniti; non tamen
vidit quod aliquis propter hoc puniretur, nec quod casus eveniret.
Item, requisitus super CI-VI articulis, respondit quod quando
celebrabant capitula vel recipiebantur fratres, excludebant omnes preter
fratres dicti ordinis, et claudebant januas locorum in quibus tenebantur
capitulia et fiebant recepciones predicte; non tamen vidit quod
tenerentur vel fierent in primo sompno vel in prima vigilia noctis, vel
quod familie excluderentur a domo, nec quod excubie ponerentur [p. 248]
supra tectum; capitula autem et recepciones vidit teneri et fieri de
die, ut dixit.
Item, requisitus super CVII-XI articulis, respondit se nescire quod
possint magnus Magister, visitatores et preceptores, absolvere a
peccatis confessatis vel non confessatis, nec audivit dici, nec credit.
Audivit tamen dici quod dictus magnus Magister confessus est aliquos
errores coram pluribus.
Item, requisitus super CXII et XIII articulis, respondit se credere quod
totus ordo tenebatur servare quod magnus Magister cum conventu suo
ordinabat, unde in capitulis precipiebatur et dicebatur quod servarent
bonos usus et bonas consuetudines ordinis quos habebant et que in
posterum per Magistrum cum conventu ordinarent.
Item, requisitus super CXIV-XVII articulis, respondit se nescire quando
habuerunt inicium herrores quos confessus est supra, quia de aliis
nichil scit. De aliis vero contentis in ipsis articulis, respondit ut
supra.
Item, requisitus super CXVIIIº articulo, respondit se nescire quod
aliqui exiverint dictum ordinem propter feditates ordinis.
Item, requisitus super CXVIIIIº articulo, respondit se credere quod post
capcionem Templariorum, sed non ante, fuerunt exorta scandala contenta
in dicto articulo, et quod multi ex fratribus dicti ordinis revelassent
errores quos sciebant esse in ordine, si putassent quod fides in hoc
adhibita fuisset eisdem, et nisi timuissent pericullum quod ex
revelacione eis poterat imminere ab ordine supra dicto.
Item, requisitus super CXX-III articulis, respondit se non credere
contenta in ipsis articulis esse vera, nec eciam esse quod confessata
per eum sint notoria et scita ab omnibus aliis fratribus.
Item, requisitus super CXXIV-VII articulis, respondit ut supra quod
audiverat dici aliquos errores fuisse confessatos per Magistrum et per
plures alios fratres dicti ordinis.
Item, requisitus si sic deposuit prece, precepto, premio, amore, timore,
odio, comodo temporali, habito vel habendo, instructus vel [p. 249]
informatus ut sic deponeret, respondit quod non, et fuit inhibitum sibi
per dictos dominos commissarios quod non revelaret deposicionem suam
predictam aliis quousque fuerint publicate.
Acta fuerunt hec predictis die Jovis, et in cappella predicta sancti
Elligii, presentibus magistro Amisio, me Floriamonte Dondedei et aliis
notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit VIIIª dies mensis Maii,
convenerunt in dicta capella sancti Ellegii predicti domini commissarii,
exceptis dominis Narbonensi et Bajocensi, supra excusatis, et fuit
adductus ad presenciam eorumdem, ut deponeret dictum suum, Gilletus de
Encreyo, Remensis diocesis, in habitu seculari, barba rasus, testis
supra juratus, etatis, ut dixit, LX annorum vel circa de presenti;
quando vero intravit ordinem dixit quod erat L, et quod fuerat receptus
in fratrem servientem ejusdem ordinis, et erat laborator agrorum et
custos animalium. Requisitus si alias fuerat inquisitum cum eo in
negocio Templariorum, respondit quod sic Parisius in Templo per fratres
Predicatores et postmodum alia vice per dominum episcopum Parisiensem in
aula sua, et dixit quod fuerat suppositus questionibus in Templo paulo
post capcionem Templariorum; et expositis omnibus et singulis articulis
sibi, respondit ut sequitur.
In primis requisitus super primis IV articulis, de abnegacione, etc.,
respondit se fuisse receptum in dicto ordine in diocesi Remensi, in domo
dicti ordinis vocata Serenicourt, per fratrem Johannem de Cella
preceptorem dicte domus, in die omnium Sanctorum instanti erunt VIIII
anni, et dixit quod quando fuit receptus, fecerunt eum venire ad
capellam dicte domus, et clausis januis fuit aportatum unum missale et
appertum coram eo, et fuit petitum ab eo si erat conjugatus vel alias
ligatus, et cum respondisset quod non, sed quod habuerat duas uxores,
fuit ei dictum per dictum fratrem Johannem de Cella quod ipse deberet
vivere caste, sine proprio et sub obediencia superiorum suorum, et
predicta juravit super dictum missale. Deinde peciit ab eo dictus frater
Johannes si credebat in illum cujus rememoracio et [p. 250]
representacio erat in dicto libro, in quo libro apparebat quedam ymago
rubea Crucifixi, et cum per ipsum testem fuisset responsum quod sic,
precepit ei dictus frater Johannes quod spueret super dictum librum, et
ipse testis fuit ex tali precepto, ut dixit, plurimum stupefactus, et
noluit spuere super dictum librum, sed spuit prope ipsum librum.
Item, dixit quod predictus frater Johannes dixit tunc ei quod ipse
poterat jacere cum aliis fratribus ordinis et ipsi cum eo, et ipse
testis credidit, ut dixit, quod simul possent jacere propter penuriam
locorum, nec intelligebat aliquam turpitudinem in dicto precepto
includi. Sed dictus frater Johannes subjunxit et declaravit quod
carnaliter poterant commisceri, de quo ipse testis fuit multum turbatus,
ut dixit, et multum desideravit, ut dixit, quod tunc esset extra portam
dicte capelle. Nunquam tamen, sicut dixit, commiscuit se cum aliquo alio
nec alter cum ipso, nec aliquem requisivit de hoc, nec requisitus ab
aliquo.
Item, dixit quod idem recipiens precepit tunc ipsi quod renegaret Deum,
et ipse testis respondit ei quod non faceret illud, si deberet amputare
capud. Qua responsione audita, dictus recipiens precepit ei quod
oscularetur eum in vestibus suis super umbilicum, et fuit eum osculatus
in dictis vestibus, sed non in ore, nec in aliqua alia parte, alios
autem fratres fuit osculatus in ore. Requisitus qui fuerunt presentes in
predictis, respondit quod fratres Gerardus de Lauduno, et Johannes
dictus la Gambe, et Anricus dictus Burgondus, et Lambertus de Ramecourt
servientes, quos omnes dixit obiisse preter fratrem G. de Lauduno, quem
credit vivere et esse fugitivum. Requisitus si dictus modus recepcionis
confessatus per eum servabatur communiter in dicto ordine, respondit se
credere quod sic, et quod audivit in prisione, postquam fuit captus, ab
aliquibus fratribus dicti ordinis qui erant capti cum eo apud Gizorcium,
quod fuerant recepti per eumdem modum, et quod aliqui eorum fuerant
osculati retro in ano ab illo qui recipiebat eos; de nominibus autem
illorum a quibus audivit predicta, dixit se non recordari. Plura autem
dixit se nescire de contentis in dictis IV articulis, quia [p. 251]
nunquam interfuerat recepcioni alicujus fratris nec alicui capitulo.
Item, requisitus super V-VIII articulis, de dogmatizacione, etc.,
respondit quod non credebat esse vera contenta in ipsis articulis, nec
aliquid inde sciebat.
Item, requisitus super VIIII-XIII articulis, de spuicione super crucem
et conculcacione, respondit se aliqua audivisse ab aliquibus, de quorum
nominibus non recordatur, ante capcionem eorum; non tamen scit aliquid
de contentis in dictis articulis, nisi quod supra deposuit, nec credit,
ut dixit.
Item, requisitus super XIV et XV articulis, de cato, etc., respondit se
nichil scire; audivit tamen ab aliquibus dici, de quibus non recordatur,
quod quidam catus apparebat ultra mare in preliis eorum, quod tamen non
credit.
Item, requisitus super XVI-XXVIIII articulis, respondit quod non
credebat eos esse veros, sed pocius contrarium.
Item, requisitus ad XXX-III articulos, de osculis, respondit ut supra.
Item, requisitus ad XXXIV et V articulos, respondit quod statim pro
professis habebantur, sed non jurabant non exire ordinem quod sciat.
Item, requisitus ad XXXVI-VIIII articulos, respondit quod clandestine
fiebant recepciones, januis clausis, nullis presentibus, nisi fratribus
ordinis, et quod ex hoc gentes seculares non erant bene pegate,
adjiciens se multum gaudere quia predicta sunt revellata, et quia domini
Papa et Rex volunt scire et punire predicta, quamquam ipse perdat illa
que posuit in ordine predicto.
Item, requisitus ad XL-V articulos, respondit de carnali commixcione
quod supra deposuit, sibi dictum fuisse in sua recepcione; nunquam tamen
audivit dici predicta facere non esse peccatum, nec quod fratres
uterentur vicio supradicto.
Item, requisitus ad XLVI-LXI articulos, respondit se nichil scire nec
aliquid audivisse. Vidit tamen quod aliqui fratres portabant quasdam
cordulas super camisiam; ipse tamen non portavit, nec fuit sibi
injunctum, ut dixit.
Item, ad LXII, III et IV articulos, de modo recepcionis, etc., [p. 252]
respondit ut supra.
Item, ad LXV, VI et VII articulos respondit quod ipse nescit, sed bene
credit quod si illi qui recipiebantur in ordine, recusarent facere illa
que ipse confessus est de se, quod majores ordinis punirent eum et
mitterent eum ad locum remotum.
Item, ad LXVIII-LXXII articulos respondit quod si aliquis revellaret
secreta ordinis vel capitula vel modum recepcionis sue, poneretur in
carcere, et mitteretur ad partes remotas, quasi exul relegaretur; non
tamen vidit aliquem propter hoc incarcerari nec interfici.
Item, ad LXXIII articulum, de non confitendo nisi fratribus dicti
ordinis, respondit se nichil scire, nec audivit hoc injungi.
Item, ad LXXIV, V et VI articulos respondit ipsos esse et fuisse
negligentes de hoc, quod recognita per eum non correxerunt, nec sancte
matri Ecclesie nonciaverunt, et quod non recesserunt ab herroribus
predictis per eum recognitis.
Item, ad LXXIV et ad alios sequentes articulos usque ad XCVII articulum,
item quod ellemosine, etc., respondit se credere quod modus per quem
ipse fuit receptus servatus fuerit in recepcione aliorum fratrum, citra
mare et ultra mare, et quod sit de punctis ordinis, nec credit quod
alius modus recepcionis fuerit servatus in dicto ordine. De aliis
contentis in dictis articulis, dixit se nichil scire nisi quod supra
deposuit.
Item, ad XCVII articulum respondit quod ellemosine fiebant in dicto
ordine ter in septimana omnibus petentibus; tamen aliquando
redarguebantur dispensatores a superioribus quando faciebant ellemosinas
que videbantur eis esse nimis magne, et quod ellemosine erant ita parve
quod pauci pauperes veniebant ad eos; hospitalitatem bene servabant et
faciebant, et leto vultu bonos homines ad eos venientes bene
recipiebant, et predicta dixit se vidisse et audivisse in dicta domo de
Serena Curia.
Item, ad XCVIII, VIIII et C articulos respondit se nichil scire; audivit
tamen dici ab aliquibus fratribus dicti ordinis, ac specialiter a
fratre Johanne la Gamba, jam defuncto, quod non erat peccatum [p. 253]
facere comodum dicti ordinis per fas vel nephas, et eciam propter hoc
degerare.
Item, ad CI-VI articulos, de clandestinacione, etc., respondit quod
nichil scit nisi quod supra deposuit.
Item, ad CVII-XI, quod Magister, visitatores et preceptores layci
possent absolvere a peccatis, etc., respondit se nichil scire, nec
audivisse, nec credere quod possent.
Item, ad CXII et XIII respondit se audivisse et credere quod totus ordo
tenebatur servare quod magnus Magister cum conventu ordinabat.
Item, ad CXIV-XVII respondit se nescire quando dicti errores habuerunt
exordium, alia dixit se nescire de contentis in ipsis articulis nisi que
supra deposuit.
Item, ad CXVIII respondit se nescire, sed propter feditates aliqui
ordinem exiverunt.
Item, ad CXVIIII respondit quod jus habebant scandalizari contra ordinem
seculares, propter premissos errores.
Item, ad CXX-III respondit se nescire.
Item, ad CXXIV-VII respondit se nescire, sed si recognoverunt errores
quos sciebant, bene fecerunt.
Item, requisitus si sic deposuit prece, precepto, premio, amore, timore,
odio, comodo temporali habito vel habendo, instructus vel informatus ut
sic deponeret, respondit quod non, et fuit inhibitum sibi per dictos
dominos commissarios quod non revellaret deposicionem suam predictam
quousque attestaciones fuerint publicate, et quousque domino supremo
Pontifici fuerint ostense.
Acta fuerunt hec per dictos dominos commissarios, presentibus me
Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit nona dies mensis May,
convenerunt in dicta capella sancti Elligii domini commissarii predicti,
exceptis dominis Narbonnensi et Bajocensi, supra excusatis, et [p. 254]
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, ut
deponeret dictum suum, Jacobus de Trecis, testis suprajuratus, absque
mantello et habitu Templi, tonsus capite et rasus barba, etatis, ut
dixit, XXIV annorum vel circa, et dixit quod intraverat dictum ordinem
per tres annos cum dimedio vel circa ante capcionem Templariorum, et
intelligebat Latinum, ut dixit, et erat seneschallus domus de Villaribus
prope Trecas et frater serviens, et fuerat examinatus, ut dixit, in
negocio Templariorum per archiepiscopum quondam Senonensem et postea per
episcopum Aurelianensem, nunquam tamen questionatus, ut dixit, fuerat.
Requisitus autem super omnibus et singulis articulis, respondit ad eos
ut sequitur.
Super primis IVor articulis, de abnegacione, etc., respondit quod ipse
fuerat receptus in dicto ordine in domo Templi de Sanci Trecensis
diocesis, per fratrem Radulphum de Gisiaco receptorem reddituum Campanie
pro domino Rege, citra festum omnium Sanctorum, erunt sex anni vel
circa, et in dicta recepcione sua, ut dixit, fuit servatus talis modus,
nam quum venisset ad locum predictum cum patre et matre et aliis amicis
suis multis, eis remanentibus extra, fuit introductus in quamdam
cameram, in qua erant predictus frater Radulphus et fratres Ponzardus de
Gisiaco serviens, nepos ejusdem fratris Radulphi, et quidam Burgondus
dictus Milo, et Symon de Pruino presbyteri, et multi alii de quorum
nominibus non recordatur, ut dixit; et cum esset in dicta camera, dictus
frater Radulphus dixit ei quod abnegaret _Nostre Sire_ qui pependit in
cruce, et ipse respuit hoc facere, sicut dixit, sed postmodum timens
quod interficerent eum, ut dixit, quia habebant ibi unum magnum
evaginatum ensem, abnegavit ter dicendo, ter ore, sicut dixit, sed non
corde: «_Je reni Nostre Sire_, postquam vos vultis.» Et deinde receptor
precepit sibi, ut dixit, quod pedibus conculcaret unam crucem argenteam,
in qua erat ymago Crucifixi in terram positam, et quod spueret super
ipsam, ter ipse testis conculcavit ipsam crucem, ut dixit, super pedes
Crucifixi, et spuit juxta ipsam crucem, et non supra, prout [p. 255]
dixit. Et cum fecisset predicta, tradidit sibi mantellum ordinis, super
quem stabant aliqui ex fratribus astantibus; quo tradito, fecit eum
sedere ad terram coram se, et fecit eum jurare quod predicta non
revellaret, et quod castitatem servaret, et viveret sine proprio et sub
obediencia. Dixit eciam ei quod ab illa hora in antea non intraret domum
in qua aliqua mulier jaceret in puerperio, nec susciperet aliquem nec
teneret in sacro fonte, et quod non offerret in missa; et predicta fecit
eum jurare, ut dixit. Sed non servavit juramentum, ut dixit; nam, captus
amore cujusdam mulieris, exivit ordinem per unum annum ante capcionem
Templariorum, et dimisit habitum, et aliquos levavit de sacro fonte
antequam exivisset ordinem, et post obtulit eciam in missa postquam
exivit ordinem.
Item, dixit quod post predicta, dictus receptor dixit ei quod oporteret
ei esurire quando vellet comedere, et vigillare quando vellet dormire,
et multa alia facere et servare super quibus alias instrueret eum cum
rediisset de Parisius, quo erat propter negocia regia profecturus, et
precepit eciam ei quod de bonis Templi non daret aliquid patri aut matri
vel aliis amicis suis, sed quicquid posset aportaret ad Templum.
Item, dixit quod dictus receptor expoliavit se totum nudum in presencia
sua et aliorum fratrum astancium, et precepit ei quod oscularetur eum in
ano, sed ipse renuit hoc facere; fuit tamen osculatus eum super carnem
nudam in humero ex parte posteriori, et dixit ei quod predicta omnia
erant de punctis ordinis. Requisitus si dicta recepcio sua fuit facta de
die vel de nocte, respondit quod de die circa horam prime.
Item, cum predictus testis videretur esse valde facilis et procax ad
loquendum, et in pluribus dictis suis non esset stabilis, sed quasi
varians et vacilans, fuit interrogatus si fuit ei preceptum a dicto
receptore quod cum digitis manus sue faceret ficum Crucifixo, quando
ipsum videret, et si fuit ei dictum quod hoc esset de punctis ordinis,
respondit quod nunquam audivit loqui de hoc.
Item, requisitus si contenta in dictis IV articulis servabantur in
toto ordine, respondit quod sic, et quod ipse erat de hoc bene [p. 256]
certus, sicut jurabat. Interrogatus quomodo erat certus, respondit quod
pro eo quia erat unus ordo, et si haberet diversos modos recipiendi
fratres, fuisset ipse ordo sibi contrarius. Interfuerat insuper
recepcioni alicujus fratris, ut dixit, videlicet recepcioni J.
Petitpars, quem dixit [?] fuisse receptum in quadam camera domus Templi
de Payans Trecensis diocesis, per dictum fratrem Radulphum de Gisiaco,
presentibus ipso teste, et fratribus Ponzardo de Gisiaco, et Milone
Burgondo presbytero, predictis; et in dicta recepcione vidit, ut dixit,
servari eumdem modum qui fuit servatus in recepcione sua, excepto quod
non vidit ensem, nec vidit dictum Johannem respuentem agere que
precipiebantur eidem, et dicta eciam recepcio fuit facta circa horam
prime.
Item, requisitus super V-VIII articulis, de dogmatizacione, etc.,
respondit quod nunquam fuit sibi locutum de contentis in ipsis
articulis, nec audivit loqui, quia non interfuerat capitulis eorum, nec
sciebat aliquid de predictis.
Item, ad VIIII-XIII articulos, de conculcacione et spuicione, respondit
ut supra, de ceteris dicens se nichil scire.
Item, ad XIV et XV articulos, de cato, respondit se nichil scire nec
audivisse.
Item, ad XVI-XXIII respondit se nichil scire; ipse tamen bene credit, ut
dixit, sacramentum Ecclesie.
Item, ad XXIV-VIIII respondit se nichil scire, nec credit quod possent
absolvere, quia non erant sacerdotes.
Item, ad XXX, XXXI, II et III, de osculis, respondit se nichil scire
nisi quod supra deposuit.
Item, ad XXXIV et XXXV respondit vera esse contenta in ipsis articulis,
reddens causam quia fecerant eum jurare in sua recepcione quod ordinem
non exiret, et dixerunt ei quod statim professus erat.
Item, ad XXXVI-VIIII respondit quod clandestine fiebant recepciones,
januis et fenestris clausis, nullis presentibus, nisi fratribus ordinis,
et per IV annos, ut dixit, plus quam intraret ordinem, audivit [p. 257]
dici quod osculabantur se in ano a pluribus gentibus et in pluribus
locis, dicens se audivisse predicta, et quod ex predictis
clandestinacionibus et osculis erat suspicio contra ordinem supradictum;
ipse tamen testis non credebat tunc predicta, ut dixit, quia si
credidisset, nullatenus ordinem intravisset.
Item, ad XL-V, de commixione carnali, respondit se nichil scire, nec
audivisse, nec credere vera esse.
Item, ad XLVI-LVII, de ydolis, respondit se audivisse refferri a
pluribus, nescit tamen ubi nec a quibus, ante recepcionem suam per
aliquos annos, quod quando capitulum Templariorum celebrabatur Parisius,
apparebat eis circa mediam noctem quoddam capud quod multum
venerabantur. Post recepcionem suam de hoc nichil audivit, nec credit.
Plura dixit se nescire de contentis in ipsis articulis; audivit tamen
dici, postquam fuit in ordine, quod dictus frater Radulphus habebat
demonem privatum, cujus consilio erat sapiens et dives.
Item, ad LVIII-LXI, de cordulis, respondit se nichil scire, et quod
nunquam fuit sibi injunctum quod portaret cordulam, nec eam portaverat;
vidit tamen aliquos alios fratres eam portantes.
Item, ad LXII, III et IV, de modo recepcionis, respondit ut supra.
Item, ad LXV-LXXII respondit quod de interfeccione et incarceracione
comminabantur eis quod non revellabunt modum recepcionis, et eciam
injungebatur per sacramentum, nec audebant loqui inter se nec amicis
suis, subjungens quod cum mater sua vellet ponere in dicto ordine Petrum
fratrem ipsius testis, et requireret consilium ab ipso teste super hoc,
potissime quia dicebat dicta mater se audivisse multa mala de ordine
Templi, noluit sibi declarare dictos errores, sed dissuasit quod non
intraret. Alia dixit se nescire, asserens quod magis voluisset esse
mortuus bona morte in die recepcionis sue quam fecisse illa que supra
deposuit.
Item, ad LXXIII respondit sibi fuisse preceptum quod non confiteretur
nisi fratribus presbyteris ejusdem ordinis, credens quod aliis [p. 258]
preciperetur idem. Hoc tamen ipse testis non servavit, ut dixit.
Item, ad LXXIIII, V et VI respondit se credere vera esse contenta in
ipsis: articulis, quod negligentes fuerunt quia non correxerunt nec
denunciaverunt, cum possent, errores predictos, et non recesserunt ab
eis.
Item, ad LXXVII et sequentibus usque ad XCVII respondit quod confessata
per eum credebat servari citra mare et ultra mare in ordine ex punctis
ordinis et precepto superiorum, et quod idem modus recepcionis sit in
ordine.
Item, ad XCVII respondit quod ellemosinas non faciebant nec
hospitalitatem servabant ut debebant, nec sibi ipsis providebant in
victualibus sicut opportunum fuisset.
Item, ad XCVIII, XCVIIII et C respondit se vidisse quod per nephas
acquirebant et injuste, non tamen vidit nec audivit quod hoc
preciperetur, vel jurari facerent, nec audivit quod non reputaretur
peccatum propter hoc degerare.
Item, ad CI-VI, de clandestinacione, respondit quod nunquam interfuerat
capitulis, sed audiverat dici quod clam et de nocte, quandoque exclusa
familia, fiebant capitula et recepciones; alia dixit se nescire.
Item, ad CVII-XI respondit se non credere nec scire nec audivisse alieno
dici quod magnus Magister, preceptores vel alii layci possent absolvere
a peccatis, nec quod hoc confessi fuerint.
Item, ad CXII et CXIII respondit de credulitate et auditu, dici et se
credere vera esse quod totus ordo tenebatur servare illud quod magnus
Magister cum conventu ordinabat.
Item, ad CXIV-XVII respondit se audivisse dici a pluribus secularibus
personis, nescit quibus nec ubi, per decem annos antequam esset receptus
in ordine, quod quidam miles Templi qui venerat de ultra mare et fuerat
inter paganos, aportaverat ad partes istas errores predictos, ut
scilicet in recepcione abnegarent Christum, conculcarent crucem et
spuerent super ipsam, et oscularentur se retro; nescit tamen [p. 259]
quando dicti errores inceperunt, sed audivit dici quod bene erant
quingenti anni.
Item, ad CXVIII respondit se exivisse dictum ordinem, plus propter
feditatem ipsius ordinis, quam amore mulieris cujus occasione dixit
supra se dictum ordinem exivisse, quia ipsam mulierem habebat et habere
poterat in ipso ordine, quando volebat, dicens se credere multos alios
exivisse dictum ordinem propter feditates ipsius ordinis.
Item, ad CXIX respondit se nescire si scandala sunt exorta vel non.
Item, ad CXX, XXI, II et III respondit quod illa que confessata sunt per
eum, sunt nota et manifesta inter fratres ordinis, et de hiis est ibi
publica vox et fama, et credit eciam quod nunc sit fama inter seculares;
nescivit tamen declarare quid est vox et fama publica.
Item, ad CXXIV, V, VI et VII respondit se credere quod recognoverunt
illa que ipse supra confessus est; aliter dixit se nescire.
Item, requisitus si prece, precepto, premio, amore, timore, odio, comodo
temporali habito vel habendo instructus vel informatus ut sic deponeret,
respondit quod non. Et fuit sibi inhibitum per dictos dominos
commissarios quod non revellaret alicui fratri dicti ordinis nec alicui
alio seculari ea que deposuerat, quousque domino nostro Pape hostensa
fuerint et publicata.
Acta fuerunt hec per dictos dominos commissarios, presentibus me
Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Dominica sequenti que fuit Xª dies mensis Maii, cum datum
fuisse diceretur intelligi dictis dominis commissariis quod prefatus R.
de Pruino, P. de Bononia, Guillelmus de Chambonent et Bertrandus de
Sartiges, volebant venire ad eorum presenciam, convenerunt in dicta
capella sancti Ellegii predicti domini Narbonensis, Mimatensis et
Lemovicensis, ac domini Matheus et archidiaconus Tridentinus, et fuerunt
ibidem adducti ad eorum presenciam prefati IV fratres, et proposuit
dictus frater Petrus pro se et aliis coram eis, qualiter ipsi [p. 260]
domini una cum collegis suis erant missi et deputati per dominum Papam
ad inquirendum in regno Francie contra ordinem Templariorum super
articulis eis per dominum Papam missis, et qualiter ipsi domini per suum
publicum citacionis edictum citaverant fratres dicti ordinis qui dictum
ordinem vellent defendere, et qualiter multi fratres propter hoc ad
eorum presenciam venerant et se defensioni dicti ordinis obtulerant
coram eis, subjungens quod ipsi jam audiverant et ex verisimilibus
conjecturis timebant et credebant quod dominus archiepiscopus Senonensis
cum suis suffraganeis aliquos processus, crastina die, in suo
provinciali concilio Parisius convocato, facere volebat contra multos ex
fratribus qui defensioni dicti ordinis se obtulerant, quod, ut dixerunt,
esset facere ut fratres ipsi necessario desisterent a defensione
predicta, propter quod, ut dixerunt, quamdam appellacionem formaverant,
quam volebant legere coram ipsis dominis: cumque dictus dominus
archiepiscopus diceret eis quod de eorum appellacionibus nichil ad ipsum
et collegas suos pertinebat, et quod non habebant se intromittere de
eisdem, cum non appellarent ab eis, sed si quid dicere vellent ad
defensionem ordinis Templi, illud libenter audirent et reciperent,
dictus frater Petrus quamdam cedulam coram eis exhibuit, porrexit et
tradidit, cujus tenor sequitur in hec verba:
In nomine Domini, amen. Coram vobis, reverendis patribus, domino
archiepiscopo Narbonensi, ac dominis Lemovicensi, Mimatensi et Bajocensi
episcopis, domino Matheo de Neapoli domini Pape notario, dominis
Magalonensi et Tridentino archidiaconis, proponunt et dicunt Petrus de
Bononia, R. de Pruino presbyteri, Bertrandus de Sartiges et Guillelmus
de Chambonent milites, de ordine milicie Templi, nomine suo et omnium
fratrum ejusdem ordinis sibi adherencium nunc et in futurum, quod ex
verisimilibus conjecturis et causis timent et gravissime dubitant ne
procedatur per dominum archiepiscopum Senonensem et ejus suffraganeos et
per alios archiepiscopos et prelatos regni Francie de facto, cum de
jure fieri non valeat neque possit pendente inquisicione vestra [p. 261]
seu processu contra ipsos et alios fratres ejusdem ordinis qui se
obtulerunt et se offerunt seu offerrent defensioni ejusdem ordinis.
Quare cum appellacionis remedium adinventum fuerit ad relevandum
oppressos injuste, ne execucio aliqua fiat contra ipsos et personas
eorum, aut injuria inferatur eisdem per dictos dominos archiepiscopos et
prelatos regni, quod certe si fieret, contra Deum et justiciam esset, et
hoc inquisicio vestra totaliter turbaretur, ideo ex nunc ad dominum
Papam et apostolicam Sedem provocant et appellant, tam viva voce quam
eciam in scriptis, ponentes se ipsos, personas eorum et totum jus suum
et totius ordinis Templi sub protectione Sedis apostolice et omnes
fratres dicti ordinis qui se obtulerunt et offerunt seu offerrent
defensioni predicte. Petunt apostolos, et iterum petunt, et petunt cum
instancia maxima. Item, petunt habere consilium sapientum ad corrigendum
presentem appellacionem, si opus fuerit, et petunt necessarias et
sufficientes expensas de bonis ordinis ministrari sibi, et cum plena
securitate mitti vel duci ad dominum Papam infra tempus legitimum ad
appellacionem hujus prosequendam, et omnia alia necessaria in causa
predicta.
Item, protestantur et dicunt nomine suo et omnium sibi adherencium, nunc
et in futurum omnia supradicta se velle prosequi, secundum quod de jure
melius poterunt et debebunt. Item supplicant, patres reverendi, ut
pendente vestro inquisicionis officio, mandare velletis dicto domino
archiepiscopo et ejus suffraganeis ac omnibus aliis prelatis de regno,
quod non procedant ad aliquam novitatem faciendam contra fratres
predictos. Item, supplicant, ut mediante auxilio vestro possint adire
presenciam dicti domini archiepiscopi Senonensis, ut coram ipso super
predictis valleant appellare, et quod mittatis cum ipsis unum vel duos
de notariis vestris seu tabellionibus, qui de dicta appellacione faciant
eis publicum instrumentum, cum non inveniant notarium qui vellit ire cum
ipsis ad hoc faciendum. Item, rogant omnes notarios presentes, ut de
appellacione hujus eis faciant publicum instrumentum.
Item, supplicant, ut appellacionem presentem ad expensas dicti [p. 262]
ordinis notifficare faciatis omnibus archiepiscopis de regno Francie,
cum hoc ipsi facere non possint quia sunt carcerati, contra quos omnes
et a quibus appellant ex nunc in forma predictorum, vel eo modo et forma
quibus poterit melius appellari. Porrecta fuit hec appellacio die, etc.
Qua tradita, dicti fratres exiverunt dictam capellam, et coram dictis
dominis commissariis fuit lecta cedula predicta; qua audita, dictus
dominus archiepiscopus dicens se vel celebrare vel missam audire,
recessit; alii vero et dominus archidiaconus Magalonensis, qui nunc
supervenit, remanentes ibidem, habita aliqua deliberacione inter se,
vocatis tandem dictis fratribus, dixerunt quod ipsi adhuc loquerentur
ipsa die, et liberarent inter se et cum dicto domino archiepiscopo
Narbonensi, et in vesperis responderent eis super contentis in dicta
cedula quatenus possent et eos tangerent, precipientes Petro de Vererio
custodi eorum, ut dixit, ut ipsa die in vesperis eos reduceret coram eis
in loco predicto, audituros responsionem eorum. Dicti vero fratres
ibidem porrexerunt et tradiderunt quandam aliam cedulam, tenorem qui
sequitur continentem.
In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, amen. Coram vobis,
venerabili patre domino archiepiscopo Senonensi, proponimus et dicimus,
nos fratres P. de Bononia, Reginaldus de Pruino, Bertrandus de Sartiges
et Guillelmus de Chambonent milites de ordine milicie Templi, nomine
nostro et omnium fratrum Templi de provincia Senonensi nobis
adherencium, quod ex verisimilibus conjecturis et causis timemus et
dubitamus gravissime ne procedatur ex abrupto per vos et suffraganeos
vestros de facto, licet de jure fieri non valeat, debeat neque debet,
pendente causa seu inquisicione ipsius ordinis, contra nos et fratres
ordinis nostri qui se obtulerunt et offerunt seu offerrent ad
defensionem ipsius ordinis. Unde cum appellacionis remedium adinventum
fuerit ad relevandum oppressos injuste, ideo ne injuria nobis et dictis
fratribus, aut aliqua execucio contra nos vel ipsos fiat, que si fieret,
contra Deum et justiciam esset, et ex hoc predicta inquisicio [p. 263]
totaliter turbaretur, ex nunc ad dominum Papam et Sedem apostolicam
appellamus et provocamus, tam viva voce quam in scriptis, ponentes nos
ipsos, et jus nostrum et tocius ordinis nostri, et omnes fratres qui se
obtulerunt et offerunt seu offerrent defensioni predicte, sub
protectione Sedis apostolice. Petimus apostolos, iterum petimus, et cum
maxima instancia petimus. Item, petimus habere consilium sapientum ad
corrigendum appellacionem presentem, si necesse fuerit. Item, petimus
necessarias et sufficientes expensas de bonis dicti ordinis nobis
ministrari, et cum plena securitate mitti vel duci ad dominum Papam
infra tempus legitimum ad appellacionem hujus prosequendam, et eciam
alia nobis necessaria ad causam predictam. Item, protestamur et dicimus
nomine nostro et omnium nobis adherencium omnia supradicta nos velle
prosequi, secundum quod de jure melius poterunt et debebunt. Item,
rogamus omnes notarios presentes, ut nobis inde faciant publicum
instrumentum.
Postmodum, eadem die in vesperis, dicti domini commissarii omnes se
convenerunt in capella predicta, et fuerunt adducti ad eorum presenciam
dicti IV fratres, quibus et aliis fratribus dicti domini multum
compaciebantur, ut dixerunt; responderunt quod negocium de quo dicti
dominus archiepiscopus Senonensis et ejus suffraganei agebant,
retractabant in suo consilio, [et] erant totaliter diversa et abinvicem
separata, et quod ipsi nesciebant quid in dicto consilio aliquid
agebatur ibidem, et quod, sicut ipsi domini commissarii erant in negocio
sibi commisso per Sedem apostolicam deputati, ita et dominus Senonensis
et ejus suffraganei ad ea que in suo concilio agere dicebantur, erant
auctoritate apostolica deputati, et quod ipsi domini nullam habebant
potestatem in eos nec super eos; propter quod non videbatur dictis
dominis commissariis prima facie, ut dixerunt, quod haberent aliqua
inhibere dicto domino archiepiscopo Senonensi vel aliis prelatis super
retardacione processuum faciendorum per eos contra singulares personas
ordinis predicti; adhuc tamen deliberarent melius super predictis, et
facerent quod esset faciendum per eos, precipientes nobis [p. 264]
notariis, ut requestam et appellaciones ipsorum fratrum insereremus in
processu, loco apostolorum testimonialium exhibendorum eisdem.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei, Bertrando Filholi, Guillelmo Radulphi, Hugone Nicolai,
Bernardo Humbaldi et Johanne de Fellinis notariis supradictis.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit XIª dies mensis Maii, convenerunt
predicti domini commissarii, exceptis dominis Narbonensi et Bajocensi,
ut supra excusatis, in capella predicta sancti Ellegii, et fuit adductus
ad presenciam eorumdem, ut deponeret dictum suum, frater Humbertus de
Podio Pictavensis diocesis, serviens, testis supra juratus, deferens
habitum Templi et barbam, etatis, ut dixit, XLV annorum vel circa.
Requisitus si fuerat alias examinatus in negocio Templariorum, respondit
quod sic, primo per Johannem de Jamvilla et Sen. de Peyto, apud
monasterium Bovini Pictavensis dicte diocesis Pictavensis, et fuit
ibidem, ut dixit, de eorum mandato ter questionatus, quia non
confitebatur que volebant, et postmodum, ut dixit, fuit positus in
quadam turri apud Nivortum ejusdem diocesis, et ibidem ad panem et aquam
detentus in vinculis, ut dixit, XXXVI septimanis, et ex inde fuit
adductus Pictavis, et ibidem examinatus fuit per officialem et decanum
Pictavenses, et juravit, ut dixit, coram eis quod non retrocederet
confessione facta per eum coram eisdem. Requisitus autem super omnibus
et singulis articulis predictis, sibi diligenter expositis, respondit ad
eos ut sequitur:
Inprimis, ad primos IV articulos, de abnegacione, etc., respondit quod
nunquam interfuit alicui capitulio, nec recepcioni alicujus fratris
ordinis supradicti, et quod de contentis in dictis IVor articulis nichil
sciebat, nisi per auditum dici; audiverat tamen, ut dixit, a fratre
Bartholomeo Merloti fratre serviente dicti ordinis, qui erat de
Pictavia, quod predicta servabantur in predicto ordine. Requisitus ubi,
et quando et quibus presentibus audivit predicta, respondit se [p. 265]
audivisse apud Castrum Bernardi Xantonensis diocesis, in domo ordinis
Templi, antequam esset frater dicti ordinis, sunt circiter novem anni;
non tamen credebat tunc quod illa que dicebantur essent vera, nec adhuc
credit, et quod nullus fuit presens quando dictus frater Bartholomeus
dixit sibi predicta. Requisitus quomodo intervenerat materia ad
loquendum de predictis, respondit quod dictus frater Bartholomeus
volebat quod ipse testis esset frater dicti ordinis, qui erat
consanguineus suus germanus, et idem frater Bartholomeus dixerat ei se
audivisse dici quod predicti errores in ordine servabantur; et cum de
hoc loqueretur alia vice, idem frater Bartholomeus dixit ei quod non
crederet supradicta. Requisitus ubi, quando, qualiter, a quo et quibus
presentibus ipse fuerat receptus in ordine, respondit quod fuerat
receptus in domo Templi de Dompuho Xantonensis diocesis, in capella
dicte domus, auctoritate fratris P. de Villaribus preceptoris Pictavie,
a fratre Symone Picardi, sunt circiter octo anni, presentibus fratribus
Guillelmo Bergerio Pictavensi avunculo ipsius testis, et Arnaudo Berzo,
Enrico Guillelmo de Villa Vinossa Xanctonensi, et Bartholomeo Merloti,
qui obierunt omnes, exceptis fratribus Bartholomeo et Arnaudo predictis.
Fuit autem receptus, ut dixit, in hunc modum.
Primo, pecierunt ab eo quod facerent intrare quandam cameram continguam
capelle predicte, in qua camera recluserunt eum sub clave, et dictum
fuit sibi si volebat esse servus et sclavus domus Templi, et cum
respondisset quod sic, fecerunt eum venire ad dictam capellam, et cum
esset ibidem coram eis, iterato pecierunt ab eo si volebat esse servus
esclavus Templi; quo respondente quod sic, dixit ei predictus frater
Symon quod oportebat eum mutare statum suum, et velle suum pro alieno
dimittere, et esse subditum inferiori se quandoque, et esurire quando
vellet comedere, et vigillare quando vellet dormire, et fecerunt eum
jurare super misale, quod misale stabat ad terram, ut dixit, et erat
super eum quedam crux argentea, quod esset obediens superioribus suis,
et secreta Templi non revellaret, et quod non interesset in loco ubi
homo exheredaretur injuste, nec interesset ubi aliquis [p. 266]
judicaretur criminaliter, nisi esset de justicialibus dicti ordinis, et
quod non interesset in loco ubi mulier jaceret in puerperio et
sollempnizaretur matrimonium, et quod servaret castitatem, et non
haberet proprium, et quod jaceret in camisia et femoralibus, cinctus
quadam cordula, et in caligis, et quod servaret bonos usus et bonas
consuetudines Templi, et injunxerunt ei sine juramento quod jejunaret
Quadragesimam ordinariam, et eciam Quadragesimam que est inter festum
beati Martini hiemalis et festum Nativitatis Domini, et vigillias
Apostolorum et beate Virginis. Et dixit ei dictus frater Symon quod
multa alia erant precepta et statuta ordinis que non poterat tunc sibi
explicare, sed alias explicaret ei, nunquam tamen ulterius dixit sibi
aliud, nec declaravit; remansit tamen in eadem domo per annum, ut dixit;
prius tamen quam recepisset habitum, fuerat in eadem domo prepositus et
administrator septem annis. Post predicta autem tradiderunt sibi
mantellum, ut dixit. Requisitus si in dicta sua recepcione fecerunt eum
abnegare Christum et alia contenta in ipsis quatuor articulis, respondit
quod non. Requisitus si ab aliquo alio audivit quod in dicto ordine
essent dicti errores vel alii, respondit quod postquam fuerunt capti,
audivit dici a fratribus Johanne Botan diocesis Pictavensis, et
Guillelmo dicto Santongier Xantonensis diocesis servientibus, quod
aliqua inhonesta erant in dicto ordine. Requisitus ubi et quibus
presentibus audiverat dici predicta, respondit se audivisse Parisius in
domo ad Serpentem, die Jovis proximo preterita, a prefato fratre Johanne
Botan, et erant soli; et alias, in domo Templi Engolisme a dicto
Guillelmo Sanctongier, sunt sex anni vel circa, presente N. Brossardi
clerico Engolismensi, clavigero dicte domus.
Item, requisitus super V-VIII articulis, de dogmatizacione, etc.,
respondit se nichil scire, nec audivisse, nec credere vera esse.
Item, ad VIIII-XIII, de spuicione et conculcacione crucis, etc.,
respondit se nichil scire. Postquam tamen fuit captus, audivit dici a
multis secularibus quod spuebant super crucem dicti fratres; ipse tamen
non credit contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, ad XIV et XV, de cato, etc., et ad XVI-XXIII, de [p. 267]
sacramento altaris et aliis de omissione verborum canonis, respondit se
nichil scire, nec credere contenta in ipsis articulis esse vera. Audivit
tamen dici multa de contentis in ipsis articulis postquam fuit captus, a
multis secularibus.
Item, ad XXIV, V-VIIII respondit nec scire, nec credere, nec audivisse
dici quod possint absolvere a peccatis nisi presbyteri et episcopi, nec
quod magnus Magister fuerit predicta confessus.
Item, ad XXX, XXXI, II et III, de osculis, respondit se nichil scire,
nec credere, nec audivisse dici ante capcionem, excepto osculo oris quod
confitetur.
Item, ad XXXIV et V respondit se credere contenta in ipsis articulis
esse vera, pro eo quod ipse juraverat non exire dictum ordinem, et
fuerat sibi dictum quod pro professo habebatur.
Item, ad XXXVI-VIIII respondit quod recepciones fiebant in ordine
clandestine, januis clausis, nullis presentibus, nisi fratribus ordinis,
et credit quod ex hoc esset suspicio contra dictum ordinem magna et mala
communiter.
Item, ad XL-V, de commixcione carnali, respondit se nichil scire, nec
credere contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, ad XLVI-LVII respondit se nichil scire, nec credere contenta in
ipsis articulis esse vera.
Item, ad LVIII-LXI respondit quod ipse cingebatur quadam cordula quam
ipse idem fecerat super camisiam, ut supra deposuit, et dicta cordula
portabatur, ut audivit dici, in signum castitatis, et dixit se vidisse
quod frater Helias Aymerici Lemovicensis diocesis, qui nunc detinetur
Parisius, cingebatur ita stricte dicta cordula quod caro sua est multum
inter lesa; alia de contentis in ipsis articulis dixit se nescire nec
credere.
Item, ad LXII, III et IV respondit se credere quod ubique in ordine
servetur talis modus recepcionis qualiter deposuit servatum fuisse in
recepcione sua et non alium diversum in substancia.
Item, ad LXV, VI et VII respondit se non credere quod interficerentur
vel incarcerarentur illi qui nolebant facere predicta erronea, [p. 268]
que ipse testis dixit se non credere esse vera, nec servari in ordine.
Item, ad LXVIII-LXXII respondit notum esse quod mirabiliter servarentur
secreta ordinis, et quod non revellarent modum recepcionis sue; de aliis
contentis in ipsis articulis dixit se nescire.
Item, ad LXXIII respondit verum esse quod non debebant confiteri nisi
fratribus presbyteris dicti ordinis, et ita fuit sibi dictum per fratrem
Arnaudum de Lobester preceptorem de Inter-duo-maria Burdegalensis
diocesis, et quod a dicto fratre Bartholomeo postquam fuit receptus,
ipse tamen fuit confessus, ut dixit, pluribus fratribus Minoribus et
presbyteris secularibus.
Item, ad LXXIV, V et VI respondit quod scientes errores esse in ordine,
sunt et fuerunt stulti et fatui, si non correxerunt dictos errores, et
non denunciaverunt Ecclesie.
Item, ad LXXVII et sequentes usque ad XCVII, quod predicta servabantur
citra mare et ultra mare, etc., respondit se nichil scire nisi quod,
supra deposuit; credit tamen quod ille qui recepit eum, juxisset quod
docuisset eum puncta et statuta ordinis; non tamen scit nec credit
errores predictos esse in ordine.
Item, ad XCVII respondit quod ellemosine fiebant bene et sufficienter in
ordine ter in septimana, et hospitalitas bene servabatur ibidem, et hoc
dixit se ipse testis servasse et fecisse servari in domo de Dompuho in
qua erat locumtenens preceptoris, et hoc faciebat ex precepto dicti
preceptoris, ut dixit, et ibidem vidit servari apud Rupellam, et in
aliis locis dicti ordinis in quibus fuit, ut dixit.
Item, ad XCVIII, VIIII et C respondit quod nunquam juravit nec scivit
alium jurasse quod acquirerent per nephas dicto ordini, nec quod propter
hoc degerare non esset peccatum; scit tamen quod multi injuste
acquirebant in ordine supradicto, et quod ipse idem, ut dixit,
abstullerat decimam quando ab archipresbytero de Pruihac Engolismensis
diocesis.
Item, ad CI-VI respondit quod capitulia, sicut audivit dici, tenebantur
post matutinum, exclusa familia a circuitate domus in qua [p. 269]
capitulia tenebantur vel fiebant recepciones; de aliis contentis in
ipsis articulis dixit se nichil scire.
Item, ad CVII-XI respondit, ut supra deposuerat, se nichil scire, nec
credere quod magnus Magister, visitatores vel preceptores laici possent
absolvere a peccatis, nec ipse testis reputaret se absolutum, ut dixit,
et si confessi sunt predicta, reputat eos stulticiam fuisse confessos.
Item, ad CXII et XIII respondit se audivisse dici contenta in ipsis
articulis esse vera, et vidisse servari per annum vel circa in ordine
quod fratres non comedebant pisces in die Veneris, nec in aliis diebus
nisi de uno ferculo carnium, et quod non portarent in extremitate zone
et corrigie calcarum mordent de ferro vel argento vel de alio metallo,
quod magnus Magister dicebatur ordinasse predicta, et insuper ordinavit
dictus Magister quod ellemosine restringerentur in ordine, et hec
servarentur per plures annos; et LX hoc nobiles aliqui de Lemovicinio,
sicut audivit dici, occupaverunt possideri [?] per eos dietas
Templariorum in domibus de Prulhaco et de Manso Dei.
Item, ad CXIV-XVII respondit se nescire si et quando dicti errores
fuerunt introducti in ordine.
Item, ad CXVIII respondit se nescire; vidit tamen quod III vel IV
exierunt ordinem propter maliciam eorum propriam, ut credit, et fuerunt
suspensi in seculo propter maleficia et scelera eorum.
Item, ad CXVIIII respondit post capcionem multa scandala esse exorta, et
quod ante capcionem erat suspicio contra dictum ordinem, ut supra
deposuit.
Item, ad CXX-XXIII respondit quod ante capcionem erat suspicio, ut supra
deposuit, sed postmodum est ordo diffamatus de multis, ex criminibus
supradictis.
Item, ad CXXIV-VII respondit se credere quod confessi sunt multos ex
erroribus supradictis coram domino Papa, et cardinalibus et aliis.
Item, requisitus si sic deposuit prece, precepto, premio, amore,
timore, odio, comodo temporali habito vel habendo, instructus [p. 270]
vel informatus ut sic deponeret, respondit quod non. Et fuit inhibitum
per dictos dominos commissarios quod predicta non revellaret, quousque
domino nostro summo Pontifici fuerint ostense et publicate.
Acta fuerunt hec predictis die et locis, presentibus me Floriamonte
Dondedei et aliis notariis suprascriptis proximo.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit XII dies Maii, convenerunt in
capella predicta sancti Ellegii predicti domini commissarii, exceptis
dominis Narbonnensi et Bajocensi, supra excusatis, et fuit adductus ad
presenciam eorumdem, ut deponeret dictum suum, frater Johannes Bertaldi,
testis suprajuratus, serviens, Pictavensis diocesis, etatis circiter L
annorum, ut dixit, preceptorque Buxeris in Gastina ejusdem diocesis.
Requisitus si fuerat alias examinatus in negocio Templariorum, respondit
quod sic, primo per Johannem de Jamvilla et seneschallum Pictavensem,
apud sanctum Maxencium Pictavensis diocesis, et aliquantulum
questionatus. Postmodum, anno, sicut arbitratur, elapso, fuit examinatus
per officialem Pictavensem, assistentibus fratribus Predicatoribus et
Minoribus, decano Pictavensi et aliis, et fuit Ecclesie reconciliatus,
ut dixit. Requisitus autem super omnibus et singulis articulis supra
registratis, sibi diligenter expositis, respondit ad eos, ut sequitur:
In primis ad IV primos, de abnegacione, etc., respondit quod in
recepcione sua ille qui recepit eum, imposito sibi mantello, precepit ei
quod abnegaret Jhesum, et quod spueret super crucem. Ipse timore ductus
cum primo resisteret, et non prodesset ei, et receptor diceret ei quod
professus erat, et quod, nisi faceret predicta, poneretur in quadam
fovea, abnegavit ore, non corde, semel Jhesum, et spuit juxta dictam
crucem, sed non supra ipsam. Requisitus autem de nomine recipientis et
astantibus, loco et tempore recepcionis, respondit se fuisse receptus a
fratre P. Mainardi, tunc preceptore domus de Campo Gilonis, defuncto, in
capella dicte domus, sunt circiter XVIII anni, presentibus quibusdam
fratribus, quorum unus vocabatur Robertus et erat paniger, [p. 271]
adhuc vivens, ut credit, alius frater Michael, deffunctus, de quorum
cognominibus non recordatur, nec de diocesi de qua erat dictus frater
Michael, et alio fratre vocato Johanne de Romi Galico, adhuc vivente, ut
credit.
Item, dixit quod dictus preceptor precepit ei et fecit eum jurare quod
servaret castitatem, obedienciam, et viveret sine proprio, et quod
servaret bene et fideliter bona ordinis, neque revellaret secreta eorum.
Requisitus de dicta cruce qualis et ubi erat, respondit quod erat enea,
parva, et plana absque ymagine, ut sibi videtur, Crucifixi, et erat
posita in terra. Item, dixit quod dictus recipiens fuit in dicta
recepcione osculatus ipsum testem primo in ore, secundo in pectore,
tercio in spatulis, non supra carnem nudam, sed vestibus interpositis.
Requisitus si interfuerat recepcioni alicujus fratris et in capitulis
aliquibus in ordine celebratis, respondit quod non, quia ad talia
vocabantur majores ordinis, ut milites, et non ipse vel alii minores. De
contentis autem in dictis IV articulis, dixit se nichil aliud scire, sed
propter illa que deposuit facta fuisse in recepcione sua, credit, ut
dixit, quod consimili modo reciperentur alii fratres in ordine
supradicto.
Item, ad V-VIII, de dogmatizacione, etc., respondit quod in recepcione
sua vel post non fuit sibi aliquid dictum de contentis in ipsis
articulis, nec scit aliquid.
Item, ad VIIII-XIII, de conculcacione crucis, etc., respondit se nichil
scire nisi quod supra deposuit de se ipso.
Item, ad XIV et XV, de cato, respondit se nichil scire nec audivisse.
Item, ad XVI-XXIII respondit se nichil scire, asserens se bene credere
in dictis sacramentis, credens eciam quod alii bene crederent, et quod
eorum sacerdotes debito celebrarent.
Item, ad XXIV-VIIII respondit se nichil scire, nec credit quod aliquis
possit absolvere a peccatis nisi presbyter.
Item, ad XXX, XXXI, II et III, de osculis, respondit ut supra [p. 272]
deposuit de se ipso, de aliis nichil sciebat.
Item, ad XXXIV et V respondit quod ipse non juravit non exire dictum
ordinem, nec hoc sibi fuit preceptum, nec scit quod alii jurarent, vel
quod preciperetur eisdem. Ipse tamen testis exivisset dictum ordinem, ut
asserit, si ausus fuisset, quia ordo non placebat ei, asserens quod pro
professis statim habebantur.
Item, ad XXXVI-VIIII respondit quod in recepcione sua non adfuerunt nisi
fratres ordinis, nec fuerunt porte capelle in qua recipiebatur clause,
ut sibi videtur, et aliqui volebant respicere, et fuit eis preceptum ut
retraherent se, et erant seculares. [Requisitus] quid servaretur in
aliis, et si esset propter hoc vehemens suspicio contra ordinem, dixit
se nescire.
Item, ad XL-V, de commixione carnali, etc., respondit se nichil scire
nec audivisse, et quod non credit contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, ad XLVI-LVII, de capitibus ydolorum, respondit se nichil scire nec
audivisse, et quod non credit contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, ad LVIII-LXI, de cordulis, respondit quod fratres ordinis
portabant cordulas supra camisiam, nescit ex qua causa; ipse tamen non
portavit, ut dixit, nec unquam scivit nec audivit quod dicte cordule
tangerent capita ydolorum.
Item, ad LXII, III et IV respondit se nichil scire nisi de modo
recepcionis sue; credit tamen quod alii reciperentur sicut ipse fuit
receptus.
Item, ad LXV, VI et VII respondit quod, nisi ipse fecisset illa que
precepta fuerunt sibi de abnegacione et spuicione, credit quod fuisset
incarceratus vel alias male tractatus, et inde credit quod factum
fuisset aliis.
Item, ad LXVIII, VIIII, LXX, LXXI et II respondit quod ipse juraverat
quod non revellaret secreta ordinis, et post dictum juramentum fuit sibi
injunctum quod non revellaret ea que fuerant facta in recepcione sua, et
credit quod idem fieret et preciperetur aliis.
In ista pagina nichil scriptum est. [p. 273]
Item, ad LXXIII respondit quod sibi non fuit injunctum quin ipse
confiteretur sacerdotibus aliis, asserens post recepcionem suam se
fuisse confessum fratri Galtero, quondam episcopo Pictavensi, de
predictis et aliis, et dictus episcopus consuluit sibi inter alia quod
exiret ordinem.
Item, ad LXXIV, V et VI respondit quod si sciebant, male faciebant quia
non corrigebant, et non denonciabant Ecclesie, et non recedebant ab eis.
Item, ad LXXVII et sequentibus usque ad XCVII respondit se nichil scire
nisi quod supra deposuit.
Item, ad XCVII respondit quod in locis ordinis in quibus fuit,
specialiter in domibus de Campo Gillonis de Montgagniet Pictavensis et
de Castro Bernardi Xantonensis diocesium, et ultra mare in Ancon,
fiebant bene ellemosine, et hospitalitas servabatur, et dabant decimam
fornatam panis pro amore Dei, et ultra hec, fragmenta et reliquias
mensarum suarum.
Item, ad XCVIII, VIIII et C respondit se nichil scire, nec unquam
audivisse dici quod per nephas acquirere liceret, et quod non esset
peccatum degerare propter predicta.
Item, ad CI-VI, de clandestinacione capitulorum et recepcionum,
respondit se nichil scire nisi quod supra deposuit.
Item, ad CVII-XI respondit, ut supra, se nescire nec credere quod magnus
Magister vel aliqui layci possent absolvere a peccatis.
Item, ad CXII et XIII respondit se audivisse dici, dum erat ultra mare,
quod illa que magnus Magister ordinabat cum probis hominibus ordinis et
cum stricto consilio, debebant servari in ordine.
Item, ad CXIV, XV, XVI et XVII respondit se nescire quando et a quibus
ortum habuerunt errores confessati per eum, et si sciebant, [p. 274]
fuerunt negligentes quia non correxerunt, nec denunciaverunt Ecclesie,
nec recesserunt ab eis.
Item, ad CXVIII respondit se nescire si propter feditates ordinis aliqui
exiverunt de ipso.
Item, ad CXVIIII respondit se nescire, sed si scandalizati sunt,
displicet ei.
Item, ad CXX-III respondit quod ipse nesciebat nisi quod deposuit supra,
nec quod ante capcionem Templariorum ordo esset diffamatus; credit tamen
quod post capcionem eorum dicta diffamacio processit.
Item, ad CXXIV-VII respondit se nescire; audivit tamen quod alique
confessiones facte sunt per Magistrum et alios coram dominis Papa et
cardinalibus et aliis.
Item, requisitus si sic deposuit prece, precepto, premio, amore, timore,
odio, commodo temporali habito vel habendo, instructus vel informatus ut
sic deponeret, respondit quod non. Et fuit sibi inhibitum per dictos
dominos commissarios quod non revellaret alicui fratri dicti ordinis,
vel alicui alii seculari, ea que deposuerat, quousque domino nostro Pape
exhibita fuerint et hostensa et publicata.
Cumque, inter moras examinacionis fratris Johannis Bochandi, ante horam
prime, pervenisset ad noticiam dictorum dominorum commissariorum, in
dicta capella existencium, quod LIV ex Templariis qui coram eisdem
dominis commissariis se obtulisse dicebantur ad defensionem dicti
ordinis, erant dicta die comburendi, iidem domini commissarii
preceperunt venerabilibus viris, domino Philippo de Voheto preposito
ecclesie Pictavensis, ad custodiam Templariorum auctoritate apostolica
deputato, et magistro Amisio archidiacono Aurelianensi, clerico regio,
ex parte eorum accederent ad dictum dominum archiepiscopum Senonensem,
ejusque suffraganeos et concilium, et quod rogarent eos et suaderent eis
quod placeret eis plene deliberare et mature agere circa premissa, et si
eis videbant utile differre et facere differri predicta, quia dictus
prepositus et multi alii asserebant quod fratres dicti ordinis [p. 275]
qui obierant in extremo vite sue, asseruerant in periculo animarum
suarum se et dictum ordinem falso delatos fuisse de criminibus eis
impositis, et quia si dicta execucio nunc fieret, videbatur posse
impediri officium dominorum commissariorum predictorum, et quia eciam
testes aliqui, adducti eadem die et precedenti coram ipsis dominis
commissariis in inquisicione predicta, erant adeo exterriti, racione
processuum quos vel dominus archiepiscopus Senonensis ejusque
suffraganei et concilium ejus fecisse et facturi esse dicebantur, quod
non videbantur esse in pleno sensu suo ex timore predicto, nec esse
ydonei ad faciendum testimonium in inquisicione predicta. Dixerunt eciam
quidam ex ipsis dominis commissariis eisdem preposito Pictavensi et
archidiacono Aurelianensi, quod significarent eisdem domino
archiepiscopo Senonensi, suffraganeis et concilio ejusdem, quod prefati
fratres R. de Pruino, P. de Bononia presbyteri, G. de Chambonnent et
Bertr. de Sartigiis milites, pro se et sibi adherentibus interposuerant
coram ipsis dominis commissariis, die Dominica proximo preterita,
quasdam appellaciones a dominis archiepiscopo Senonensi, ejus
suffraganeis et concilio memoratis.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte et
aliis notariis supra nominatis proximo.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit XIII dies mensis Maii,
convenerunt in dicta capella sancti Elligii dicti domini commissarii,
exceptis dominis Narbonensi et Bajocensi, supra excusatis, et fuit
adductus ad eorum presenciam, ut deponeret dictum suum, Amerius de
Villaribus Ducis Lingonensis diocesis, rasa barba, et sine mantello et
habitu Templi, etatis, ut dixit, L annorum vel circa, et dixit quod
fuerat frater Templi XXti anni sunt vel circa, et antequam esset frater,
serviverat in dicto ordine per VIII annos, ut dixit. Cum autem ipsi
domini commissarii explicarent sibi articulos super quibus erat
inquirendum cum eo, dictus testis, palidus et multum exterritus, dixit
per juramentum suum et sub pericullo anime sue, inpetrando sibi [p. 276]
ipsi, si menciebatur in hoc, mortem subitaneam, et quod statim in anima
et corpore in presencia dictorum dominorum commissariorum absorberetur
in infernum, tondendo sibi pectus cum pugnis, et ellevando manus suas
versus altare, ad majorem assercionem, flectendo genua, quod omnes
errores ordini impositi erant omnino falsi, quamquam ipse testis propter
multa tormenta sibi, ut dixit, illata per dominos G. de Marcilhiaco et
Hugo de Cella milites regios, qui inquisiverant cum eodem, aliquos
errores ex predictis confessus fuisset, asserens quod cum ipse testis
vidisset erri duci in quadrigiis LIV fratres dicti ordinis ad
comburendum, quia noluerant confiteri errores predictos, et audivisset
eos fuisse combustos, quod ipse qui dubitabat quod non posset habere
bonam pacienciam, si combureretur, timore mortis, confiteretur et
deponeret per juramentum suum, coram dictis dominis commissariis et
coram quibuscumque aliis, si interrogaretur, omnes errores impositos
ordini esse veros, et quod eciam interfecisset Dominum, si peteretur ab
eo, obsecrans et adjurans dictos dominos commissarios, et nos notarios
astantes, quod non revellarentur predicta gentibus regiis nec custodibus
suis, quia timebat, ut dicebat, quod si predicta scirent, traderetur
tali supplicio quali traditi fuerunt LIV Templarii suprapredicti. Unde
cum dicti domini commissarii viderunt dictum testem paratum precipicio,
et ipsum et alios valde exterritos propter premissa, et quidam testis,
prius receptus ab eisdem dominis, propter premissa in die Martis proximo
preterita, rediisset ad eos ad supplicandum quod ejus deposicio secreta
teneretur, propter pericullum quod timebat posset sibi probabiliter
imminere, predicti domini commissarii, ex predictis periculis et aliis,
que credebant posse imminere negocio commisso eisdem et testibus, si
quos reciperent durante timore predicto, et eciam ex aliis causis
deliberaverunt quoad presens supersedendum esse ab examinacione ipsius
testis et eciam aliorum, donec deliberacionem super predictis habuerint
pleniorem. Que voluerunt et preceperunt per nos notarios redigi in
processu.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me [p. 277]
Floriamonte Dondedei, Hugone Nicolai, Guillelmo Radulpho et Bertrando
Humbaldi, et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Lune post Dominicam qua cantatur Cantate, videlicet XVIIIª
die mensis Maii, supradicti domini commissarii, excepto domino
Bajocensi, supra excusato, in mane congregati Parisius in domo dicti
domini archiepiscopi Narbonensis, commiserunt et mandaverunt ut dicerent
venerabilibus viris, domino Philippo de Voeto preposito Pictavensi, ad
custodiam Templariorum auctoritate apostolica deputato, et magistro
Amisio archidiacono Aurelianensi, clerico regio, ut ex parte eorumdem
dominorum commissariorum adeuntes presenciam reverendi in Christo patris
domini archiepiscopi Senonensis ejusque suffraganeorum et concilii sui
Parisius congregati, significarent eisdem qualiter in commissione per
Sedem apostolicam ipsis dominis commissariis facta ad inquirendum contra
ordinem Templi continebatur inter cetera quod in dicta inquisicione
procederent vocatis evocandis, et quod obtentu dicte clausule ipsi
domini commissarii citari fecerant dictum ordinem et fratres ipsius
ordinis, si qui erant qui dictum ordinem defendere vellent et ad ejus
defensionem forent admittendi. Postquam quidem citacionem multi ex
fratribus ipsius ordinis offerentes se ad defensionem predictam, quorum
nomina supra scripta sunt in processu, comparuerunt Parisius coram eis.
Inter quos fuerat frater Raynaldus de Pruino presbyter, preceptor domus
Templi Aurelianensis, qui a pluribus ex dictis fratribus ad predictam
defensionem se offerentibus fuerat ad dictam defensionem faciendam coram
ipsis dominis commissariis, una cum fratre P. de Bononia presbytero,
generali procuratore dicti ordinis in curia Romana, ut dicebatur et ipse
hoc asserebat, et cum fratribus Guillelmo de Chambonnent et Bertrando de
Sartigiis militibus, sub certa forma deputatus, ab ipsis dominis
commissariis admissus ad ipsorum defensionem, in quantum de jure esset
admittendus. Coram quibus quidem dominis commissariis idem [p. 278]
frater R. cum aliis supra nominatis, multa proposuerat pro defensione
predicta, que se eciam obtulerat probaturum, et vocatus fuerat eciam per
dictos dominos commissarios ad videndum idem frater R. juratos testes,
per ipsos dominos commissarios in dicta inquisicione receptos, et
ordinatum atque preceptum fuerat per eosdem dominos commissarios ut
memoratus frater Reginaldus et ceteri ad dictam deffensionem assumpti,
accederent ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, sub tuta et
fida custodia, quociens et quandocumque vellent, pro deffensione ordinis
supradicti. Que omnia volebant iidem domini commissarii nota esse eisdem
domino archiepiscopo Senonensi ejusque suffraganeis et concilio, pro eo
specialiter quia dicebantur eumdem fratrem R. ad suam presenciam
evocasse, ad perficiendum inquestam que contra ipsum, tanquam contra
singularem fratrem ipsius ordinis, dicebatur inchoata fuisse. Non
intendentes dicti domini commissarii, ut dixerunt, propter premissa
aliquam inhibicionem facere dominis archiepiscopo Senonensi ejusque
suffraganeis et concilio memoratis, nec eorum officium impedire, sed ad
eorum dominorum commissariorum exoneracionem, et ut predictorum
dominorum veritas eis igno[tes]ceret, significabant predicta, ut
predicti domini archiepiscopus Senonensis, suffraganei sui et concilium,
qui periti erant, deliberarent inter se qualiter haberent procedere in
inquisicione contra dictum fratrem Reginaldum, qui de eorum esse
provincia dicebatur.
Post hec, eadem die in vesperis, congregatis predictis dominis
commissariis, exceptis dominis Narbonensi et Bajocensi, apud sanctam
Genovefam in capella predicta sancti Elligii, venerunt ad presenciam
eorumdem dominorum commissariorum ex parte antedictorum dominorum
archiepiscopi Senonensis ejusque suffraganeorum et concilii, ut
dicebant, venerabiles viri Petrus de Mossa Senonensis, Michael
Maliconductus Ebroicensis, et Johannes Coccardi Pithuerensis,
Aurelianensis diocesium ecclesiarum canonici; et repetitis in summa
suprascriptis, que dicebant fuisse eadem die significata ipsis domino
archiepiscopo Senonensi ejusque suffraganeis et concilio [p. 279]
supradictis per prefatos prepositum Pictavensem et archidiaconum
Aurelianensem ex parte dictorum dominorum commissariorum, proposuerunt
iidem magistri P. de Mossa, Michael Maliconductus et Johannes Coccardi
Pithuerensis, coram eisdem dominis commissariis, se habuisse in mandatis
a domino archiepiscopo Senonensi, suffraganeis suis et concilio
antedictis, quod ex parte eorum significarent ipsis dominis
commissariis: Qualiter bienium erat elapsum quod fuerat inchoata
inquisicio contra dictum fratrem Reginaldum, tanquam contra fratrem
singularem dicti ordinis, super criminibus que imponebantur eidem et
aliis fratribus dicti ordinis, et quod ipsi erant Parisius in concilio
congregati ut dictam inquisicionem et alias, factas contra singulares
fratres Templi provincie eorumdem, juxta formam mandati apostolici
racione previa terminarent, et quod idem dominus archiepiscopus non
poterat quocumque volebat dictum concilium congregare; requirentes dicti
magistri Petrus, Michael et Johannes Coccardi, ab eisdem dominis
commissariis, ex parte ejusdem domini archiepiscopi Senonensis, ejusdem
suffraganeorum et concilii predictorum, ut declararent eis quid
intendebant per significacionem quam dicta die hodierna eis fieri
fecerant per prepositum Pictavensem et archidiaconum Aurelianensem
memoratos, asserentes quod non erat intentionis ejusdem domini
archiepiscopi Senonensis, suffraganeorum et concilii ejusdem in aliquo
impedire officium dominorum commissariorum predictorum.
De quibus omnibus iidem magistri Petrus, Michael et Joh. Coccardi
requisiverunt fieri publicum instrumentum, per quemdam clericum, secum
adductum, quem esse notarium asserebant. Post que, collacione super
premissis inter dominos commissarios antedictos habita, fuit responsum
per eosdem dominos commissarios eisdem magistris: Quod cum, de voluntate
et consilio dicti domini archiepiscopi Narbonensis fecissent, absque
aliqua inhibicione et precepto, significacionem predictam eisdem domino
archiepiscopo Senonensi, ejusque suffraganeis et concilio, et dicta
significacio clara esset et nullam contineret ambiguitatem, dictusque
dominus archiepiscopus Narbonensis absens esset a Parisius, non [p. 280]
poterant convenienter, absque ejusdem domini archiepiscopi consilio,
declaracionem aliam facere in premissis, sed eo redeunte Parisius, cum
ejus consilio declararent eisdem si aliqua erant super hoc declaranda.
Addicien[te]s predictos dominum archiepiscopum Senonensem ejusque
suffraganeos et consilium, a Deo fore peritos quam bene sciebant [sic]
discernere quod, ex significacione predicta eis facta, debebant agere in
premissis.
Item, cum die Martis proximo preterita, ante horam prime, pervenisset ad
noticiam eorumdem dominorum commissariorum, in dicta capella
existencium, quod LIIII Templarii qui coram eisdem dominis commissariis
dicebantur se obtulisse ad defensionem dicti ordinis, erant dicta die
comburendi, et iidem domini commissarii precepissent eisdem preposito
Pictavensi et archidiacono Aurelianensi, quod ex parte eorum accederent
ad dictum dominum archiepiscopum Senonensem ejusque suffraganeos et
concilium, et quod rogarent eosdem et suaderent eis quod placeret eis
bene deliberare et mature agere circa premissa, et si eis videbatur
utile differre et facere differri predicta, quia dictus prepositus et
multi alii asserebant quod fratres dicti ordinis qui obierant in extremo
vite eorum asseruerant, in periculis animarum suarum, se et dictum
ordinem falso delatos fuisse de criminibus eis impositis; et quia, si
dicta executio fieret, videbatur posse impedire officium dominorum
commissariorum predictorum, et quia eciam testes aliqui, adducti eadem
die et precedenti coram ipsis dominis commissariis in inquisicione
predicta, erant adeo exterriti, racione processuum quos iidem domini
commissarii, archiepiscopus Senonensis ejusque suffraganei et concilium
fecisse et facturi esse dicebantur, quod non videbantur esse in pleno
sensu suo, ex timore predicto, nec esse ydonei ad ferendum testimonium
in inquisicione predicta, fuissetque reportatum eisdem dominis
commissariis, ut dixerunt, a quodam fuisse dictum, coram domino
archiepiscopo Senonensi ejusque suffraganeis et concilio memoratis, quod
dicti prepositus Pictavensis et archidiaconus Aurelianensis [p. 281]
[qui in dicta die Martis, circa horam prime, premissa intimasse
dicebantur, et ipsi iidem hoc attestabantur suffraganeis domini
archiepiscopi Senonensis predicti in concilio congregatis, tunc absente
dicto domino archiepiscopo Senonensi] predicta non significaverant de
mandato eorumdem dominorum commissariorum, dixerunt et asseruerunt iidem
domini commissarii prefatis magistris Petro, Michael et Johanni, et per
eos significatum voluerunt dominis archiepiscopo Senonensi, suffraganeis
et concilio supradictis, a quibus missi fuerant ad eos, quod predicta
per dictos prepositum Pictavensem et archidiaconum Aurelianensem, dicta
die Martis, circa horam prime, dicta et significata ipsis suffraganeis
et concilio, fuerant dicta et significata de mandato ipsorum dominorum
commissariorum, et ea rata et firma habuerant et habebant. Item,
significaverunt iidem domini commissarii prefatis magistris Petro,
Michael et Johanni Coccardi, et per eos significari voluerunt domino
archiepiscopo Senonensi, ejusque suffraganeis et concilio memoratis,
quod dicti fratres, Reginaldus de Pruino, Petrus de Bononia, et
Guillelmus de Chambonnent et Bertrandus de Sartigiis, interposuerant pro
se et suis adherentibus quasdam appellaciones coram ipsis dominis
commissariis, die Dominica, que fuit decima dies mensis Maii, a domino
archiepiscopo Senonensi ejusque suffraganeis et concilio memoratis;
addicientes iidem domini commissarii se credere quod dicte appellaciones
fuissent, dicta die Martis, intimate per dictos prepositum Pictavensem
et archidiaconum Aurelianensem, domino archiepiscopo Senonensi ejusque
suffraganeis et concilio memoratis, cum per aliquos ex dictis dominis
commissariis hoc fuisset dictum preposito et archidiacono antedictis.
Postmodum, dictis magistris Petro, Michael et Johanne recedentibus,
ibidem fuerunt adducti ad presenciam dictorum dominorum commissariorum
prefati fratres R. de Pruino, G. de Chambonnent et Bertrandus de
Sartigiis, dicentes quod prefatus P. de Bononia ab eis et eorum
societate fuerat separatus, et nesciebant qua de causa; adjicientes sine
tamen prejudicio et ordinis sui quod ipsi erant simplices et [p. 282]
imperiti, et in se ipsis stupefacti et turbati, ita quod nichil sciebant
ordinare et dictare pro deffensione dicti ordinis sine dicti fratris
Petri consilio. Quare supplicaverunt quod ipsi domini commissarii eum ad
suam presenciam evocarent et audirent, et scirent qualiter et quare ab
eis recesserat, et an vellet insistere deffensioni ordinis predicti vel
desistere ab eadem, et dicti domini commissarii preceperunt dictis
preposito Pictavensi et Johanni de Jemvilla, quod, die crastina in mane,
eundem fratrem P. adducerent ad presenciam eorumdem.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei, Hugone Nicolai, Guillelmo Radulpho et aliis notariis supra
proximo nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit XVIIIIª dies mensis Maii,
convenerunt in predicta capella sancti Elligii dicti domini commissarii,
exceptis dominis Narbonensi et Bajocensi, supra excusatis, et fuerunt
adducti ad eorumdem dominorum commissariorum presenciam fratres
infrascripti, qui sigillatim requisiti a prefatis dominis commissariis
ad quid venerant, responderunt quilibet per se, quod, cum nuper ipsi se
obtulissent coram ipsis dominis commissariis ad defensionem ordinis
Templi, modo desistere volebant et desistebant a defensione predicta et
renonciabant eidem defensioni. Nomina vero dictorum fratrum sunt hec,
videlicet fratres: Humbertus de sancto Jorgio, Ancherius et Petrus de
Syare milites Vienenses, Petrus de sancta Gressa Ambianensis, Johannes
de Ponte Episcopi Noviomensis, P. de Jans Belvacensis, Philippus de
Villa Selva Noviomensis, Egidius de Cheruto Senonensis, Otho de Anona
Lingonensis, P. de Cheruto Senonensis, Aymo de Perbona Trecensis,
Robertus de Monboin Senonensis, Thomas de Martinhiaco presbyter
Laudunensis, Symon de Cormissiaco Remensis, Poncius de Bono Opere
Lingonensis, Johannes de Noviomo, Nicolaus de Trecis, Johannes de Bersi
de sancto Germano Suessionensis, Guillelmus Ardoini Aurelianensis,
Thomas Quintini Bajocensis, P. de Sarcellis Parisiensis, [p. 283]
Johannes de sancta Genefa Leodiensis, P. de Grumenilio presbyter
Belvacensis, P. de Blesis presbyter Carnotensis, Christianus de Bice
Lingonensis, P. le Picart de Buris Lingonensis, Jacobus dictus Vergus
Meldensis, Gerardus de Belna Eduensis, Johannes de Corvella
Suessionensis, Abertus de Corvella Cathalonensis, Bartholomoeus de
Trecis, Guillelmus de Gi Bisuntin., Theobaldus de Basmonte Carnotensis,
Tonzsanus de Lenhivilla Belvacensis, Johannes de Ellemosina Parisiensis,
Radulphus de Salicibus Laudunensis, Nicolaus de la Gella Laudunensis,
Raynerius de Larchamp Senonensis, Raynaudus de Tremplayo presbyter
Parisiensis, Stephanus de Turno Parisiensis, Guillelmus Bocelli
Ebroicensis, Richardus de Caprosia Parisiensis, Johannes de sancto Lupo
et P. de Arbleya Parisiensis diocesium.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, per dictos dominos commissarios,
presentibus me Floriamonte Dondedei, Hugone Nicolai, Guillelmo Radulpho
et aliis notariis memoratis.
Post hec, die Sabati post Ascensionem Domini, videlicet penultima dies
mensis Maii, convenerunt in dicta capella sancti Elligii dicti domini
Bajocensis, Mimatensis et Lemovicensis episcopi, Matheus de Neapoli et
archidiaconus Magalonensis, domino archiepiscopo Narbonensi absente a
civitate Parisiensi, qui supra excusavit in processu quociens
contingerit eum abesse et voluit quod procederetur in negocio ejus
absencia non obstante, et archidiacono Tridentino absente, propter
infirmitatem quam asserebatur habere et ex hoc convenire cum aliis non
posse, prout Johannes clericus Calitensis Rothomagensis diocesis,
familiaris ejusdem domini archidiaconi Tridentini missus ad hoc ab ipso
archidiacono, ut dicebat, asseruit, et excusando eundem. Cum autem in
die Mercurii sancta nuper lapsa, fuisset concordatum unanimiter inter
predictos dominos Narbonensem archiepiscopum, Bajocensem, Mimatensem et
Lemovicensem episcopos ac Matheum de Neapoli, et archidiaconos
Tridentinum et Magalonensem, propter multas causas inter ipsos actas,
quod si contingeret concilium generale prorogari, quod erat [p. 284]
mandatum ad proximas kalendas Octubris prorogari, dicti domini
commissarii supersederent in presenti inquisicione usque ad medium
mensis Octubris vel circa, prout asserebant dicti domini commissarii,
hodierna die congregati dicti domini commissarii presentes, ex causis
pluribus, ut dixerunt, supersedere in ipsa inquisicione usque ad terciam
diem proximi mensis Novembris. Quam diem, cum continuacione sequenti,
assignaverunt ad procedendum in ipsa inquisicione, prout fuerint
raciones, Parisius in monasterio sancte Genovefe, in capella predicta;
et si forte contingeret ipsos dominos presentes, vel eorum aliquem seu
aliquos, dicta die ad procedendum assignata vel in sequentibus abesse,
voluerunt et consensuerunt predicti domini commissarii quod per alios
concommissarios et collegas eorum qui presentes adherunt ipsa die et
sequentibus, procedatur in ipsa inquisicione, secundum formam
commissionis eis facte, usque ad adventum absencium, eorum absencia non
obstante, et nunc, prout ex tunc, excusantes usque ad eorum regressum,
si contingeret eos non adesse in termino supradicto. De quibus omnibus
voluerunt et preceperunt per nos notarios hujus processus fieri publicum
instrumentum.
Post hec incontinenti, nos notarii subscripti, de mandato dictorum
dominorum commissariorum, ivimus ad prefatum dominum archidiaconum
Tridentinum, ad domum videlicet quam inhabitat in abbacia sancti Germani
de Pratis, sibique ex parte dictorum dominorum commissariorum
significavimus et legimus premissa [que] per eosdem dominos commissarios
hodierna die in prefata capella sancti Elligii acta fuerunt. Qui, eis
auditis, nobis dixit quod ipse bene miserat ad dictos dominos
commissarios dictum Johannem familiarem suum, ad excusandum eum quoad
hodiernam diem propter indisposicionem sui corporis, quam asseruit esse
veram, et excusacionem per dictum Johannem factam dixit se ratam habere.
Dixit eciam quod ipse predictum terminum, assignacionem et alia per
dictos dominos commissarios hodie acta, rata habebat, et bene placebat
ei. Dixit eciam dictus dominus archidiaconus Tridentinus quod [p. 285]
prius non fuerat contradictum de recessu cum eo, salva reverencia
dictorum dominorum collegarum suorum.
Acta fuerunt hec dicta die, in dictis locis, presentibus me Floriamonte
Dondedei, et magistris Bernardo Filioli, Bernardo Humbaldi, Hugone
Nicolai et Johanne de Fellinis notariis suprascriptis, ac Guillelmo
Radulphi.
Qua quidem die tercia mensis Novembris convenerunt in dicta capella
sancti Elligii apud sanctam Genefevam dicti domini episcopus Mimatensis,
Matheus de Neapoli et archidiaconus Tridentinus, et fecerunt requiri
extra dictam capellam et in monasterio sancte Genevefe si esset ibidem
aliquis qui vellet aliquid dicere coram eis pro ordine Templi; et nullo
comparente qui aliquid diceret, dicti domini tres commissarii videntes
quod ipsi non poterant in dicto negocio procedere juxta traditam eis
formam, propter absenciam aliorum concommissariorum suorum, cum dictus
dominus archiepiscopus Narbonensis esset extra Parisius occupatus
propter negocia regia et propter sigillum regium quod tenebat, et
dominus episcopus Bajocensis de mandato regio pro arduis negociis
profecturus esset ad curiam Romanam, et Nicholaus se excusasset per
litteras suas, et prefatus dominus archidiaconus Magalonensis, qui esse
dicebatur apud Montem Pessulanum, excusavit se propter infirmitatem sui
corporis per patentes litteras suas, et memoratus dominus Lemovicensis
episcopus, qui ad predictam diem veniebat, retrocessisset, intellecto
per litteras regias quod non expediebat certis de causibus [sic] in
dicto negocio procedi usque ad principium parlamenti regni proximo
futuri, quod teneri debebat in crastinum festi beati Vincencii,
decreverunt expectandum esse adventum predictorum dominorum
commissariorum, vel aliquorum ex eis, in tali numero quod procedi posset
juxta traditam eis formam. De quibus prefati tres domini commissarii
pecierunt per magistros Hugonem Nicolai et Guillelmum Radulphi notarios
supradictos, qui presentes erant, fieri publicum instrumentum, [p. 286]
et predicta redigi in processu, prout dicti duo notarii, et eciam
predicti tres domini commissarii, aliis dominis commissariis
subscriptis, et mihi Floriamonti Dondedei, Bernardo Filiholi et Bernardo
Umbaldi notariis subscriptis, qui tunc absentes eramus, postmodum die
subscripta proximo retulerunt.
Acta fuerunt hec per dictos tres dominos commissarios, predictis die et
loco, presentibus magistris Hugone Nicolai et Guillelmo Radulphi
predictis, ut nobis aliis postmodum retulerunt.
Post hec, anno eodem, videlicet Mº III^C Xº, die XVIIª mensis Octubris,
indictione VIIIIª, pontificatus sanctissimi patris et domini nostri
domini Clementis Pape quinti anno VIº, convenerunt in capella predicta
sancti Elligii prefati domini Narbonensis archiepiscopus, Mimatensis et
Lemovicensis episcopi, Matheus de Neapoli et archidiaconus Tridentinus,
dominis Bajocensi episcopo et Magalonensi archidiacono legittime
excusatis per patentes litteras eorumdem quarum tenor inferius est
insertus. Et volentes dicti domini commissarii procedere ad testium
recepcionem, fecerunt legi dictas litteras excusatorias, et exponi in
vulgari, presentibus dictis fratribus Guillelmo de Chambonnent et
Bertrando de Sartiges, qui alias ad defensionem ordinis se obtulerant et
jurare viderant testes usque nunc receptos in presenti negocio per
dictos dominos commissarios antedictos, ad hoc specialiter evocatis. Qui
quidem fratres, Guillelmus et Bertrandus, auditis lectis litteris
memoratis, dixerunt et protestati fuerunt quod ipsi persistebant in
appellacionibus prius interpositis per eos, et cum essent layci
illiterati, ut dicebant, pecierunt quod frater R. de Pruino et frater P.
de Bononia supradicti adducerentur ad presenciam eorumdem, cum alias
fuissent dicti fratres R. et P. cum ipsis duobus militibus deputati sub
certa forma ad defensionem dicti ordinis ab illis fratribus Templi qui
Parisius convenerant hoc anno pro defensione predicta. Pecierunt eciam
consilium sibi dari, dicentes quod si essent restituti libertati et
bonis eorum, quod libenter defenderent ordinem supradictum. Cum [p. 287]
autem per dictos dominos commissarios fuisset dictum eisdem prefatos R.
et P. sollempniter et voluntarie renunciasse defensioni ordinis predicti
et rediisse ad primas confessiones factas per eos, et eciam post dictam
renunciacionem prefatum fratrem P. fregisse carcerem et fugisse, et
dictum fratrem R. esse in tali statu quod non est admittendus ad
defensionem ordinis predicti, ut pote quia degradatus per concilium
provincialis concilii Senonensis, offerentes dicti domini commissarii
predictis militibus quod parati erant recipere juramenta testium
recipiendorum in negocio isto in presencia eorumdem militum, si adesse
volebant, et benigne audire si qua vellent proponere coram ipsis. Dicti
milites responderunt se nolle interesse modo nec alias juramentis
testium recipiendorum in negocio prelibato, nisi haberent dictos fratres
R. et P. et consilium, timentes aliter, ut dicebant, prejudicari
appellacionibus predictis. Et sic ab ipsorum dominorum commissariorum
presencia recesserunt.
Quibus peractis, fratres Galterus de Buris Lingonensis, Stephanus de
Doimont ejusdem, Odo de Doura Petra Eduensis, Enricus de Buris
Lingonensis presbiteri, Johannes Thara Belvacensis, Garnerius de
Vernefraaco Senonensis, Albertus de Columbis Parisiensis, Theobaldus
Tavernarii Parisiensis, P. de Loyson Morinensis, P. de Bello Monte
Belvacensis, Johannes Quintini de Benna Eduensis, et Johannes de sancto
Questo Belvacensis diocesium, qui dicebantur esse fratres dicti ordinis,
licet tunc dicti ordinis habitum non gestarent, adducti ad presenciam
dictorum dominorum pro perhibendo testimonio in negocio isto, juraverunt
coram dictis dominis commissariis, tactis sacrosanctis Evangeliis,
dicere totam plenam meram veritatem in negocio isto, secundum formam
juramenti aliorum testium superius registratam et vulgariter expositam
eisdem. Et dicti domini commissarii deliberaverunt quod ex tunc continue
procederent, quando melius et celerius possent, in negocio supradicto,
et placuit supradictis dominis, archiepiscopo Narbonensi, Mimatensi et
Lemovicensi episcopis et Matheo de Neapoli, quod si contingeret [p. 288]
eos, vel eorum aliquem, ex aliqua causa non convenire ad locum in quo
examinabuntur testes, quod alii college, dum tantum in sufficienti
numero fuerint, procedant in negocio memorato, eorum absencia non
obstante, ne propter dictam absenciam processum retardari contingat. Et
ipsi et dominus archidiaconus Tridentinus unanimiter deputaverunt domum
vocatam de la Serpent, que est abbatis Fiscatensis, sitam Parisius in
Parochia sancti Andree de Arcubus, ad examinandum testes predictos et
alios in dicto negocio producendos, et ad procedendum in dicto negocio
ulterius ut jus erit, donec per eos super ordinacione loci aliud fuerit
ordinatum.
Tenores autem dictarum litterarum excusatoriarum tales sunt:
Reverendis in Christo patribus ac dominis, dominis Dei gracia,
Narbonensi archiepiscopo, Mimatensi ac Lemovicensi episcopis, nec non
discretis viris magistris Mateo de Neapoli in ecclesia Rothomagensi, ac
Magalonensi et Tridentino archidiaconis, a Sede apostolica super
inquisicione facienda contra ordinem Templariorum in regno Francie
deputatis, una cum aliis in litteris apostolicis declaratis, G. eadem
gracia episcopus Bajocensis, collega eorumdem in premissis, salutem, cum
sincera in Domino karitate. Quoniam nollemus prefatum inquisicionis
negocium per nostram absenciam impediri, fuerimusque et adhuc simus
arduis negociis tam nostris quam domini Regis et regni impediti, nos
vobis excusavimus, quociens nos abesse contingerit a locis ubi vos vel
ulli ex vobis in dicto negocio insufficienti numero fueritis, secundum
formam apostolicam congregati; vos requirentes quatenus, nostri absencia
non obstante, in dicto negocio procedatis, secundum traditam in hec
formam. Et quam primum poterimus comode, ad vos Parisius accedere
curabimus, dante Deo: Datum XIII die mensis Octubris, anno Domini
millesimo CCCº decimo.
Reverendis in Christo patribus, dominis ejus carissimis, dominis Dei
gracia, archiepiscopo Narbonensi, etc., Johannes de Monte Lauro
Magalonensis archidiaconus, in negocio inquisicionis contra Templariorum
ordinem in regno Francie una cum eis a Sede apostolica [p. 289]
deputatus, salutem cum omni reverencia et honore. Cum, propter longam
corporis mei molestiam et langorem quem diu passus extiti in tibia et in
pede, non possim iter agredi et continuare, seu ire versus Parisius, ad
procedendum in prelibato inquisicionis negocio vobis et mihi, ut
premissum est, commisso, sine corporali periculo, juxta consilium
medicorum, et ego eciam senciam in me ipso, sicque non possim assignata
die per nos concorditer et statuta adesse Parisius, ut optarem, ad
procedendum una vobiscum in negocio memorato, reverende paternitati et
dominacioni vestre, cum reverencia debita me excuso, vobis humiliter
supplicando, ut ex causis premissis, mea absencia non obstante, die
assignata et diebus ac temporibus subsequentibus, in prefato nobis
commisso negocio procedatis, juxtra traditam nobis formam. Cessante
autem inpotencia ac resumptis viribus, Deo propicio, prosecucioni ac
expedicioni negocii ejusdem interessem, et una vobiscum, ut filius
obediencie, promptis affectibus exequerer officii mei debitum in
premissis. Datum in Monte Pessulano, anno Domini Mº CCCº Xº, scilicet
IIII idus Octubris, pontifficatus sanctissimi patris, domini Clementis
Pape quinti, anno quinto.
Reverendis in Christo patribus, dominis suis carissimis, dominis Dei
gracia, Narbonensi archiepiscopo, etc., Johannes de Monte Lauro
Magalonensis archidiaconus, in negocio inquisicionis contra Templariorum
ordinem una cum eis a Sede apostolica deputatus, salutem et promptam ad
eorum mandata et beneplacita voluntatem, cum omni reverencia et honore.
Cum, propter corporis mei debilitatem et molestiam, ex multis
passionibus et egretudinibus procedentem, quas passus sum divino judicio
estate ac tempori proximo precedenti, ad presenciam vestram Parisius
accedere non potuerim, sicut voluissem ac pariter debuissem, in statuto
per nos termino et prefixo una vobiscum in predicto negocio processurus,
litteras meas patentes excusacionem meam et inpotenciam continentes
vobis, dominis meis predictis, cum debita reverencia, destinavi et
direxi, quas credo paternitati et dominacioni vestre presentatas fuisse,
loco et tempore competenti, per ejus ministerium cujus fidei ac [p. 290]
solite benignitati eas committendas decrevi, vobis legittime
presentandas. Quia vero illustrissimi domini nostri, Regis Francorum,
recepi litteras, mandatum et precamina, continentes ut, visis et
inspectis suis litteris, omni dilacione remota, Parisius accederem, una
vobiscum in premisso inquisicionis negocio processurus, vel si aliquo
impedimento me contingeret esse detentum, excusacionem meam et
inpotenciam vobis per meas patentes litteras insinuare deberem, juxta
domini nostri Regis prefati mandatum ac jura et apostolice commissionis
beneficium, vobis notifico per presentes me esse impeditum et inpotentem
hoc tempori ad veniendum Parisius, propter persone mee molestiam et
langorem, et idcirco paternitati et dominacioni vestre ex causis
premissis, cum reverencia debita, me excuso vobis, humiliter
supplicando, ut mea absencia non obstante in prefato inquisicionis
negocio procedatis, juxta traditam vobis formam. In quorum omnium
testimonium sigillum meum cereum duxi presentibus apponendum. Actum et
datum in Monte Pessulano, III die mensis Decembris, anno Domini
millesimo CCCº Xº, pontificatus sanctissimi patris, domini Clementis
Pape quinti, anno quinto.
Acta fuerunt hec anno, die et loco predictis, presentibus venerabili
viro magistro Amilio de Aurelianis, archidiacono Aurelianensi, et me
Floriamonte Dondedei de Mantua, et magistris Bernardo Filioli, Guillelmo
Radulphi, Hugone Nicolai et Bernardo Humbaldi notariis et tabellionibus
suprascriptis.
Post hec in crastinum, videlicet die XVIIIª predicti mensis Decembris,
convenerunt in predicta domo abbatis de Fiscano domini commissarii
antedicti, et fuit adductus ad presenciam eorundem frater Johannes de
Thara, predictus testis supra juratus, ut deponeret dictum suum.
Requisitus ante omnia, cum non portaret mantellum Templariorum, si
fuerat de ordine Templi, respondit quod sic, undecim annis vel circa
ante capcionem Templariorum. Mantellum autem cum quo captus [p. 291]
fuit, dixit fuisse consumptum seu confractum, et ex tunc non portavit
mantellum. Requisitus quem statum habebat in ordine Templi, respondit
quod erat preceptor de Monte Boini Senonensis diocesis. Requisitus de
etate sua, respondit se esse circiter LX annorum. Requisitus si alias
fuerat examinatus in facto Templariorum, respondit quod sic, per
episcopum Aurelianensem, et quod reconciliatus fuerat per ipsum
episcopum Aurelianis, et in concilio Senonensi confirmavit suam
confessionem, et postmodum rasit barbam. Lectis autem et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ut sequitur.
Et primo, ad primum, secundum, tercium et quartum, de abnegacione
Christi, etc., respondit quod in recepcione fratrum dicti ordinis,
faciebant eos communiter vovere castitatem, obedienciam et vivere sine
proprio, et postmodum abnegare Jhesum Christum, sicut sibi videtur. Est
tantum bene certus, ut dixit, quod abnegabant Dominum, et credit quod
per Deum intelligerent Jhesum Christum. Requisitus quomodo sciebat
predicta, respondit quod ipse sic fecerat in recepcione sua. Requisitus
ubi et a quo et quando receptus fuerat in dicto ordine, et quibus
presentibus, respondit se fuisse receptum apud Belvacum, in capella
domus Templi, a fratre Roberto de sancto Pantaleone preceptore dicti
domus, in vigilia festi omnium Sanctorum proxime preteriti fuerunt XIIII
anni, presentibus fratribus Garino de Grandi Villarii presbitero quem
credit esse in Chipro, Petro de Cormelliis serviente, Johanne dicto le
Camus serviente, defunctis, et quibusdam aliis de quorum nominibus dixit
se non recordari, et dixit se fuisse receptum circa horam terciam.
Requisitus quomodo abnegaverat ipse Christum, respondit quod tradito
sibi mantello dictus preceptor precepit ei quod abnegaret Christum, et
ipse fuit totus stupefactus et turbatus, et videbatur sibi quasi quod
esset incantatus, nesciens sibi ipsi consulere cum comminarentur eidem
graviter nisi hoc faceret, et ita abnegavit ore, non corde, ut dixit.
Juravit tunc insuper, ut dixit, se conservaturum bona Templi et secretum
capitulorum et ordinis.
Item, requisitus si aliquid aliud illicitum fuerat actum in [p. 292]
recepcione sua, respondit quod dictus preceptor precepit ei quod spueret
super quandam parvam crucem, in qua erat ymago Crucifixi, quam idem
receptor tenebat in manu sua, et ipse testis spuit juxta crucem
predictam, sed non super, non tamen recordatur si dicta ymago erat
sculpta vel picta, nec si dicta crux erat lignea vel metalina.
Item, dixit dictum receptorem tunc precepisse eidem quod oscularetur
ipsum receptorem retro supra braccale in carne nuda, et osculatus fuit
eum ibidem retro altare, ut dixit, nullis presentibus nisi ipsis duobus.
Dixit insuper quod ibidem osculatus fuit ipsum receptorem in umbilico,
sed in tradicione mantelli dictus receptor et alii fratres astantes
fuerunt osculati eum in ore, aliud illicitum non recolit ad presens, ut
dixit, fuisse factum in recepcione sua predicta, et hoc fuit nimium, ut
dixit.
Item, requisitus si interfuerat recepcionibus aliquorum aliorum fratrum
dicti ordinis, respondit quod sic aliquando. Requisitus ubi, quando et
in quorum recepcione interfuerat, respondit quod Parisius in domo Templi
vidit recipi duos fratres carnales de genere domini de Renaval, et cum
eis Ricardum Scoti, quondam servientem gueti, et multos alios de quorum
nominibus dixit se non recordari, a fratre Hugone de Penrado visitatore
Francie, circa festum beatorum Petri et Pauli proxime preteritum fuerunt
novem anni. Verumptamen in dictis recepcionibus non vidit aliquid
illicite agi, quia recessit cito cogitans quod illa fierent eis que
fuerant facta sibi, quia ipse testis nolebat videre, ut dixit, credit
tantum quod post recessum suum predicta fierent.
Item, dixit se recepisse fratres P. de Claramonte et Jacobum de Via
Parisia inservientes ipsius ordinis, in capella domus Templi de Campo
Bubali Senonensis diocesis, et dictum fratrem P. recepit, bene sunt octo
anni, presentibus fratribus Guillelmo le Parrier Henrico dicto Bolart
servientibus, et Johanne dicto Peynet, et Hugone dicto David
presbiteris. Prefatum vero fratrem Jacobum dixit se recepisse [p. 293]
per VII menses vel circa ante capcionem Templariorum, presentibus
fratribus Matheo de Telleyo, P. de Lonso servientibus, et Daniele de
Parisiis presbitero, superstitibus; de pluribus dixit se non recordari.
Requisitus si in recepcione dictorum fratrum Petri et Jacobi fuerat
aliquid illicite actum per eum vel per eos, respondit quod in recepcione
dicti fratris Petri nichil fuit illicite actum, nec proponebat dictus
receptor eum, ut dixit, facere Deum abnegare; sed postmodum elapsis
tribus mensibus, vel circa, supervenit frater Gerardus de Villaribus,
qui fuerat preceptor firmiter et erat magnus homo in dicto ordine, et
multum reverebatur ab aliis, ut dixit, qui peciit ab ipso receptore si
fecerat dictum fratrem Petrum abnegare Christum et spuere super crucem
et oscula facere inhonesta; et cum ipse testis respondisset quod non,
dixit ei comminando quod exinde posset incurere magnum dampnum, propter
quod cito posset dictam reprehensionem (_sic_); sed non recordatur qua
die dictus testis precepit dicto fratri Petro quod abnegaret Christum,
quia hoc erat faciendum secundum observanciam ordinis, et quod eciam
debebat spuere supra crucem et facere oscula supradicta, de quo idem
frater Petrus fuit multum stupefactus, dicens ipsi testi: Dimitatis me
in pace. Finaliter tamen ad ejus mandatum abnegavit Christum, quo facto
non curavit idem testis quod alia fierent inhonesta; dixit autem se non
recordari precisse in quo loco erant quando fuit facta dicta abnegacio;
credebat tamen quod essent in campis causa [?] spaciandi, vel in aula
dicte domus de Monte Boini, et erant ambo soli. In recepcione autem
dicti fratris Jacobi, dixit fuisse servata illa que supra deposuit
fuisse facta in recepcione sua, plures dixit se non recepisse, nec
aliorum quam supra deposuit recepcionibus interfuisse quod recordetur.
Item, requisitus si predictus modus recepcionis servatus in eo et per
eum servabatur communiter in toto ordine et a majori parte, respondit
quod ante capcionem eorum credebat quod non servaretur in toto ordine,
sed audito quod magnus Magister et alii preceptores dicti ordinis
confessi fuerant predicta servare in toto ordine post capcionem [p. 294]
eorum, credidit quod verum confessi fuissent et quod ita servaretur
communiter in toto ordine predicto.
Item, ad V-VIII articulos, de dogmatizacione, etc., respondit se
audivisse dici ab illo qui eum recepit illa de quibus supra deposuit, et
quod Christus erat falsus propheta; de aliis contentis in ipsis
articulis, dixit se aliud nescire quod supra deposuit.
Item, ad IX-XIII articulos, de conculcacione crucis, etc., dixit se
nescire nisi quantum supra deposuit.
Item, ad XIIII et XV, de cato, dixit se nichil scire, quia non
frequentabat capitula generalia eorum.
Item, ad XVI-XXIII, de sacramento altaris et sacerdotibus, etc.,
respondit se nichil scire, adiciens quod ipse bene credebat sacramentum
altaris et omnia alia sacramenta Ecclesie, et se credere quod eorum
sacerdotes debite celebrabant.
Item, ad XXIIII-VIIII respondit se nichil aliud scire nisi quod
precipiebatur eis districte quod confiterentur fratribus sacerdotibus
ordinis tantum.
Item, ad XXX-III, de osculis, respondit ut supra et nichil ultra.
Item, ad XXXIIII-V respondit quod non jurabant sed promitebant quod
ordinem non exirent, et statim pro professis habebantur.
Item, ad XXXVI-VIIII, de clamdestina recepcione et suspicione, respondit
vera esse contenta in eis, quia ita viderat servari in dicto ordine, et
credit quod predicta fierent ex statuto dicti ordinis et quod hoc bene
sciebat, sed aliam causam non redidit requisitus.
Item, ad XL-V, de sodomia, respondit se nichil scire nec credebat
contenta in ipsis articulis esse vera, dixit tamen quod receptor suus
dixerat ei in recepcione sua predicta posse fieri secundum observaciones
eorum, et ipse testis respondit ei in vulgari: _Vos poeez la art._
Item, ad XLVI-LVII, de ydolis, respondit se nichil scire.
Item, ad LVIII-LXI, de cordulis, dixit se nichil scire quod tangerent
capita ydolorum; portabant tamen dictas cordulas, et cordula qua ipse
cingebatur fuit sibi data per quandam domizelam.
Item, ad LXII-VII respondit ut supra de modo recepcionis et de [p. 295]
minis.
Item, ad LXVIII-LXXII respondit quod ex sacramento tenebantur, ut supra
deposuit, non revellare secreta ordinis, et si revellassent, credit quod
fuissent incarcerati, quia si eciam revellassent honesta que fiebant in
capitulis, fuissent incarcerati.
Item, ad LXIII respondit, ut supra, verum esse.
Et ad LXXIIII-VI respondit contenta in eis esse vera.
Item, ad LXXVII et sequentes usque ad articulum, item quod ellemosine,
respondit, se credere quod ordo ab inicio fuit bonus, credit tamen
contenta in ipsis articulis esse vera, quia Magister magnus et alii, ut
supra deposuit, confessi fuerunt, et quod dicti errores per malos
magistros fuerunt in dicto ordine introducti; alia super ipsis articulis
dixit se nescire.
Item, ad XCVII, de ellemosinis, respondit quod ipse faciebat eas fieri
convenienter in locis in quibus erat, credit tamen quod aliqui vel
propter avariciam vel propter negligenciam non facerent ut debebant, et
ille qui eum recepit, precepit ei quodam tempore caristie quod
diminueret ellemosinam, ipse tamen non obedivit ei, ut dixit.
Item, ad XCVIII-C respondit se nichil scire, nec audivisse dici.
Item, ad CI-VI, de clamdestina recepcione, respondit ut supra, alia
dixit se nescire nisi quod predicta fiebant januis clausis, et
deputabatur unus serviens qui previderet ne aliqui possent eos videre
vel audire.
Item, ad CVII-XI respondit se nichil scire nisi quod supra deposuit.
Item, ad CXII-XIII respondit se credere vera esse contenta in eis.
Item, ad CXIIII-XVII respondit ut supra, alia dixit se nescire.
Item, ad CXVIII respondit se nescire quod aliquis exiverit dictum
ordinem propter feditates predictas.
Item, ad CXVIIII respondit se credere contenta in eo esse vera.
Item, ad CXX-XXIII respondit se credere quod illa que confessus est
supra essent nota inter fratres dicti ordinis, de extra nichil scit, ut
dixit.
Item, ad CXXIIII-VII respondit, ut supra, se credere vera esse [p. 296]
quod confessi fuerunt.
Item, requisitus si sic deposuit prece, precio, amore, timore, odio vel
comodo temporali, quod ipse vel alius pro eo habuerit vel habere speret,
respondit quod non, sed pro veritate dumtaxat, et est sciendum quod
predictus testis est litteratus, et intelligebat et loquebatur Latinum,
et fuit sibi preceptum per dictos dominos commissarios in virtute
prestiti juramenti per eum ne revelaret dictam deposicionem suam
quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio et
me Floriamonte Dondedei, Bernardo Filiholi, Bernardo Humbaldi, Guillelmo
Radulphi et Hugone Nicolai notariis hujus processus.
Post hec, die Sabati sequenti que fuit XVIIII mensis Decembris,
convenerunt in dicta domo abbatis de Fiscano dicti domini commissarii,
et fuit adductus ad presenciam eorumdem frater Galterus de Buris
presbiter, Lingonensis diocesis, etatis, ut dicebat, XL annorum vel
circa, qui dicebat se fuisse in dicto ordine Templariorum per VIII annos
ante capcionem eorum, et examinatum fuisse in facto Templariorum per
ballivum Senonensem et postmodum per dominum archiepiscopum Senonensem
qui tunc vivebat, et reconciliatum fuisse Senonis per dominum episcopum
Aurelianensem, vacante tunc sede Senonensi, et in concilio Senonensi
mantellum ordinis postmodum dimisisse. Lectis autem et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis supradictis, respondit ad
eos ut sequitur:
Et primo, ad primos quatuor articulos, de abnegacione, dixit se nescire
quid servabatur in toto ordine de contentis in ipsis articulis, sed
credebat super hoc servari quod servatum fuerat in recepcione sua facta
in capella domus Templi de Buris Lingonensis diocesis, per fratrem P. de
Scivreyo preceptorem tunc dicte domus, presentibus XIII vel XIIII
fratribus dicti ordinis, quos omnes credebat esse mortuos, et de majori
parte eorum dixit se esse certum, videlicet fratribus Johanne de Buris
presbitero, Martino de Niciaco, Stephano de Volenis, Guido de [p. 297]
Niciaco, Roberto de Vianesio preceptore tunc de Spayaco, Johanne Grilhot
et Radulpho Gandicho servientibus, quos omnes dixit obiisse post
capcionem eorum Senonis, et fratribus Martino oriundo de terra de
Auxeyo, Naucherio de Leyma et quibusdam aliis de quorum nominibus et
eorum morte vel vita non est certus, ut dixit. In dicta autem sua
recepcione, dixit servatum fuisse hunc modum, videlicet quia ipse testis
primo peciit se admitti ad elemosinam dicti ordinis, et fuit sibi dictum
per dictum fratrem P., qui eum recepit, quod diligenter adverteret quid
petebat, quia nesciebat quales erant intus, et quia voluntatem suam
haberet voluntati aliene submittere, si intraret. Instante vero dicto
teste pro dicta recepcione, cum dictus receptor et alii fratres astantes
ad invicem et ad partem collocuti fuissent, misserunt ad eum dictos
fratres Johannem de Buris presbiterum, et Guidonem de Niciaco, qui eadem
dixerunt sibi que dixerat preceptor predictus, et ipso teste respondente
quod eos credebat esse tales interius quales apparebant exterius, et
quod paratus erat subici oneribus ordinis et facere quod alii faciebant,
convenerunt omnes, et dictus receptor tradidit sibi mantellum. Quo
tradito, juravit idem testis super missale, posita manu in loco ubi erat
canon misse, mandante dicto receptore, quod esset obediens preceptis
superiorum suorum ordinis, sed nichil aliud juravit, ut dixit. Post
dictum autem juramentum, dixit predictus preceptor eidem testi quod
secundum puncta ordinis eorum debebat abnegare Christum. De quo idem
testis fuit valde stupefactus, ut dixit, sed mandante eodem receptore,
abnegavit ore tantum, non corde, ut dixit. Quo facto, idem receptor
dixit quod adhuc eciam secundum puncta ordinis debebat spuere super
crucem, et ablata per dictum presbiterum de altari quadam magna cruce
metallina in qua erat sculpta ymago Crucifixi, et tradita dicto
receptori, dictus testis, mandante dicto receptore quod spueret super
eam, spuit non super sed prope eam, quam idem preceptor tenebat inter
duas manus suas super terram. Post predicta vero, dixit supradictus
frater Martinus dicto receptori quod adhuc obmittebat unum de [p. 298]
punctis ordinis, videlicet de osculo posteriori, et tunc dictus receptor
surgens et levare incipiens pannos suos retro dixit eidem testi quod
surgeret et oscularetur eum retro in ano, et cum idem testis surrexisset
obedire volens propter juramentum prestitum per eundem, dictus receptor
dixit ei quod remittebat sibi dictum osculum quia erat sacerdos.
Requisitus si sciebat ex qua causa fiebant supradicta nefanda, dixit
quod non, et quod preceptum fuit ei per dictum receptorem quod non
revellaret predicta, quia si faceret, in districto carcere poneretur.
Nichilominus tamen idem testis, ut dixit, fuit confessus predicta infra
octo dies a tempore recepcionis sue domino Johanni tunc episcopo
Lingonensi, et absolvit eum, injuncta sibi penitencia quod per septem
annos jejunaret sextas ferias in pane et aqua. Fuit tamen dictus
episcopus multum stupefactus audita dicta confessione, ut dixit, eum
multum reprehendens quia fecerat suprapredicta, et stetit dictus
episcopus per magnam pausam antequam absolveret eum et imponeret sibi
penitenciam predictam. Requisitus in quo loco dictus episcopus audiverat
ejus confessionem et quibus presentibus, respondit quod in capella
episcopalis domus vocate de Burgo fuit confessus eidem episcopo,
videntibus Hugueto de Bures fratre ejusdem testis, nunc defuncto,
camerlingo tunc dicti episcopi, qui ipsum introduxit in capella
predicta. Requisitus de hora recepcionis sue, respondit se fuisse
receptum parum ante horam prime; adiciens requisitus se nunquam
interfuisse recepcioni alicujus alterius fratris dicti ordinis, nec
capitulis eorumdem.
Item, ad V-VIII articulos, de dogmatizacione, etc., respondit se nichil
scire, nec alias audivisse, nec sibi dictum fuisse.
Item, ad VIIII-XIII articulos respondit de spuicione super crucem sicut
supra dixit; de aliis autem contentis in ipsis articulis dixit se nichil
scire.
Item, ad XIIII et XV articulos, de cato, dixit se nichil scire.
Item, ad XVI-XXIII articulos respondit se nescire si credebant
sacramentum altaris, dixit tamen prefatum preceptorem suum precepisse
eidem in recepcione sua, presentibus supradictis fratribus qui [p. 299]
astabant, quod quando missa celebraret, obmitteret quatuor verba secreta
canonis, sed non specificavit verba illa, quia laycus erat. Sed
supradictus frater Johannes presbiter dixit sibi quod ista verba debebat
obmittere: _hoc est enim corpus meum_. Ipse tamen testis non celebravit,
ut dixit, quousque fuit confessus dicto episcopo, sed post dictam
confessionem celebravit pluries et dicta verba non obmisit, ut dixit,
nec sciebat quod alii presbiteri dicti ordinis obmitterent dicta verba.
Item, ad XXIIII-XXVIIII articulos respondit se nichil scire, asserens
Magistrum et alios laycos non habere potestatem absolvendi a peccatis.
Item, ad XXX-XXXIII articulos respondit se nichil scire nisi quod supra
deposuit de osculo precepto eidem.
Item, ad XXXIIII et XXXV respondit sibi dictum fuisse in recepcione sua
per dictum receptorem quod pro professo habebatur, et quod
incarceraretur si extunc exiret, non tamen juravit hoc, nec scit quod in
aliis servaretur.
Item, ad XXXVI-XXXVIIII articulos respondit se credere vera esse
contenta in ipsis articulis, quia in recepcione sua non fuerunt nisi
fratres ipsius ordinis, et porte fuerunt clause, et quia quidam
presbiter, curatus, ut credebat, ecclesie de Noylh Lingonensis diocesis,
qui, ut sibi videtur, vocabatur Hugo Jurade, inproperavit ipsi testi
post recepcionem suam, dum biberet ipse testis in domo ejusdem
presbiteri, quod mala suspicio erat contra ordinem, quia faciebant
clamdestinas recepciones et capitula eorum. Nulli tamen alii aderant, ut
dicit, quando inproperavit sibi predicta.
Item, ad XL-XLV, de crimine sodomitico, respondit se nichil scire, nec
audivisse dici aliquid.
Item, ad XLVI-LVII, de ydolis, respondit se nunquam aliquid audivisse
dici quousque fuit captus, et se nichil scire de predictis.
Item, ad LVIII-LXI, de cordulis, etc., respondit se nichil aliud scire
nisi quod ei fuit dictum in recepcione sua quod debebat cingi quadam
cordula supra camisiam suam, non tamen fuit sibi tunc nec alias [p. 300]
tradita dicta cordula, sed habuit eam a quadam sorore sua, ut dixit, et
eam portavit per triduum tantum, ut dixit.
Item, ad LXII-IIII respondit se nescire qualiter alii fratres in dicto
ordine recipiebantur, sed credit quod reciperentur sicut ipse fuit
receptus.
Item, ad LXV-VII respondit se nichil scire, credit tamen quod si ipse
non fecisset illa que fuerunt injuncta sibi in recepcione sua, quod
fuisset incarceratus, et quod idem fuisset factum de aliis.
Item, ad LXVIII-LXXII articulos respondit per sacramentum fuisse sibi
impositum quod non revellaret modum recepcionis sue. Et fuit sibi
comminatum quod incarceraretur, si revellaret vel si loqueretur super
hoc aliis, et idem credit quod servaretur in aliis fratribus ordinis
memorati.
Item, ad LXXIII articulum respondit se credere quod non auderent
confiteri nisi fratribus presbiteris ejusdem ordinis, non tamen fuit
inhibitum, ut dixit.
Item, ad LXXIIII-VI respondit se credere contenta in ipsis articulis
vera esse.
Item, ad LXXVII et alios sequentes usque ad XCVII, item quod elemosine,
etc., respondit se nescire nisi quod supra deposuit de se ipso.
Item, ad XCVII respondit quod ellemosine non fiebant in domibus de Buris
et de Fontanetis Lingonensis diocesis, in quibus fuit moratus, non
sufficienter; advenientes tamen bene accipiebantur ibidem secundum quod
ministrabatur eis subtrahebatur fratribus in locis commorantibus
memoratis.
Item, ad XCVIII-C respondit se nichil scire nisi quod ei fuit preceptum
quod servaret jura ordinis.
Item, ad CI-VI articulos, de clamdestinacione, respondit se audivisse
dici quod clam de nocte, clausis januis et custode in ultima parte
posito, exclusis omnibus qui non erant de ordine, dicta capitula
tenebantur Parisius.
Item, ad CVII-CXI respondit se nichil scire, nec audivisse dici, nec
credere contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, ad CXII et CXIII respondit se audivisse dici contenta in [p. 301]
ipsis articulis esse vera.
Item, ad CXIIII-CXVII respondit se nescire nisi a tempore quo fuit in
ordine, credit tamen quod antea dicti errores vigebant in ipso ordine,
sed nescit a quo tempore fuerunt introducti. De negligencia autem dixit
prout supra deposuit.
Item, ad CXVIII respondit se nescire quod aliqui propter predictas
feditates exiverunt ordinem memoratum.
Item, ad CXVIIII respondit se credere contenta in eo.
Item, ad CXX-XXIII respondit se credere quod illa de quibus supra
deposuit essent nota inter fratres dicti ordinis, et quod esset de
predictis communis opinio inter eos. De extraneis ab ordine nichil scit,
sicut dixit.
Item, ad CXXIIII-VII respondit se nichil scire.
Item, requisitus si sic deposuit prece, etc., ut supra.
Post hec, die Lune ante festum Natale Domini, que fuit XXI dies mensis
Decembris, convenerunt in dicta domo dicti domini commissarii, excepto
domino archiepiscopo, et fuit adductus ad presenciam eorumdem frater
Stephanus de Divione presbiter, Lingonensis diocesis, preceptor de
Divione, testis supra juratus, etatis, ut dixit, septuaginta duorum
annorum vel circa, non defferens mantellum ordinis, quia, sicut dixit,
gentes ducis Burgundie abstullerunt ei per XV dies post capcionem
ejusdem. Lectis autem et diligenter sibi expositis omnibus et singulis
articulis, respondit ad eos ut sequitur.
Et primo, ad IIIIor primos articulos dixit se nescire quod servabatur in
ordine, verumptamen in recepcione sua facta per fratrem Petrum de
Sivreyo preceptorem de Buris, Lingonensis diocesis, in capella domus
Templi de Taverniaco dicte diocesis Lingonensis, in festo Ascensionis
Domini proximo preterito, fuerunt decem et octo anni elapsi vel circa,
petitis pane et aqua et vestitu ordinis per dictum testem a prefato
preceptore, et responso per ipsum preceptorem quod adverteret quid
petebat, quia consuerat in seculo bene et laute comedere et [p. 302]
dormire et vestire, et in ordine oporteret eum sustinere multa; et ipse
testis respondisset se paratum omnia sustinere, dictus receptor fecit
eum jurare super quemdam missale per ipsum testem tactum quod obediret
omnibus et singulis preceptis suis et aliis superiorum dicti ordinis, et
quod non exiret dictam religionem pro aliqua alia religione; postque,
allata quadam cruce enea in qua erat ymago Crucifixi sculpta, nescit per
quem ex dictis fratribus, et posita ipsa cruce super terra in hora
mantelli dicti preceptoris, item preceptor precepit eidem testi in
virtute juramenti prestiti per eundem quod spueret super dictam crucem,
de quo idem testis multum turbatus extitit, sicut dixit, sed finaliter
metu ipsius preceptoris et aliorum, cum cordis dolore, ut dixit, spuit
non super ipsam crucem sed juxta eam. Quo facto, idem preceptor dixit et
precepit eidem testi quod abnegaret Deum, quo respondente: «Sancta
Maria, quomodo hoc facerem,» preceptor respondit ei quod oportebat eum
abnegare, quia juraverat obedire preceptis suis, et testis abnegavit
ore, sicut dixit, et non corde; et hoc fecit cum magno dolore, et
voluisset, sicut dixit, tunc fuisse extra in libertate sua cum uno solo
brachio, quia faciebat contra conscienciam suam.
Item, dixit quod, predictis peractis, dictus preceptor dixit ei quod
secundum observancias ordinis eorum recepti debebant osculari in ano
receptores, quia tamen idem testis erat presbiter, parcebat ei et
remittebat sibi dictum osculum. Non recordatur quod alia tunc sibi
fuerint dicta, nisi quod viveret in castitate et sub obediencia, et
absque proprio nisi ipsum proprium voluntate superiorum suorum haberet.
Requisitus de hora recepcionis sue et de presentibus, respondit se
fuisse receptum post missam, inter horam prime et tercie, presentibus
fratribus Diderio de Buris, Guillelmo de Belna, Benigno de Divione,
Martino de Niciaco, Stephano de Volenis et Johanne de Divione
servientibus dicti ordinis, jam defunctis. De plurium aliorum qui
adfuerunt nominibus dixit se non recordari. Requisitus si unquam
interfuerat recepcioni alicujus alterius fratris dicti ordinis,
respondit non, nec capitulis in quibus fierent recepciones. Requisitus
si fuerat alias examinatus in facto Templariorum, respondit [p. 303]
quod sic per dominum archiepiscopum Senonensem qui nunc est, et fuerat
reconciliatus et absolutus per eum. Et dixit se credere, licet hoc
nesciret certitudinaliter, ut dixit, quod communiter fratres ipsius
ordinis reciperentur per eundem modum per quem ipse fuit receptus.
Item, ad V-XV articulos respondit nichil scire, vel ut supra.
Item, ad XVI-XXIII respondit quod in recepcione sua fuit sibi dictum per
predictum receptorem quod, quando celebraret missam, obmitteret IIIIor
verba canonis; et frater Guillelmus de Belna predictus, qui sciebat
aliquantulum de litteris, dixit ipsi testi quod ista erant illa verba
que debebat obmittere, videlicet que incipiunt _hoc est_, et ipse testis
respondit quod ea obmitteret, verumptamen nunquam obmisit ea celebrando,
ut dixit. De aliis autem contentis in ipsis articulis, dixit se nichil
scire, adiciens quod ipse bene credebat sacramentum altaris et omnia
alia ecclesiastica sacramenta. Requisitus si fuerat locutus cum fratre
Galtero de Buris presbitero, teste proximo precedenti, cum cujus
deposicione videbatur concordari, respondit quod sic tenebantur in eadem
domo, verumptamen nichil dixerat ei de deposicione sua, quia in virtute
juramenti prestiti per eum fuerat inhibitum ipsi fratri Galtero ne
revellaret eam, ut sibi dixit. Requisitus si fuerat ante capcionem suam
confessus de predictis, respondit quod sic in crastinum recepcionis sue
in ecclesia fratrum Minorum de Divione, distante per duas leuchas a loco
in quo fuerat receptus, cuidam fratri Minori habens potestatem episcopi
Lingonensis, confessoris ducisse Burgundie, qui vocabatur, ut videtur
ipsi testi, frater Nicolaus, et dictus frater absolvit eum, posita
penitencia quod per annum portaret super carnem nudam unam cordam cum
quinque nodis qua cingeretur, et quod diceret qualibet die ter psalmum
Miserere mei, et quod in qualibet sexta feria Quadragessime tunc
sequentis legeret ex integro unum psalterium. De presentibus in loco in
quo fuit confessus, dixit se non recordari nec scire si dictus frater
adhuc vivebat. Erat tamen vivus quando ipse testis fuit captus.
Item, ad XXIIII-VIII respondit se non credere quod aliqui layci [p. 304]
possent absolvere a peccatis, verumptamen dixit se audivisse apud
Divionem in domo Templi ter vel quater a quibusdam ex fratribus dicti
ordinis, de quorum nominibus dixit se non recordari, quod magnus
Magister eorum poterat absolvere a peccatis.
Item, ad XXX-XXXIII, de osculis, respondit se nichil scire nisi quod
supra deposuit.
Item, ad XXXIIII-V respondit se credere vera esse contenta in ipsis
articulis, quia ipse juraverat non exire dictum ordinem, et fuerat sibi
dictum in recepcione sua quod pro professo habebatur.
Item, ad XXXVI-XXXVIIII respondit se credere contenta in eis vera esse,
scilicet quod clandestine fierent recepciones, quia ita factum fuerat
quando ipse fuit receptus, credens quod ex hoc suspicio contra dictum
ordinem haberetur.
Item, ad XL-XLV, de crimine sodomitico, respondit se nichil scire, et
quod non credebat contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, ad XLVI-LVII, de ydolis, dixit se nichil scire nec ante capcionem
eorum audivisse, et quod non credebat contenta in ipsis articulis esse
vera.
Item, ad LVIII-LXI respondit quod in recepcione sua fuit sibi preceptum
quod super camisiam suam cingeret unam zonam de filo, et eam portavit
per annum, ut dixit, credens quod idem facerent alii, ut dixit; nunquam
tamen, ut dixit, de ydolorum capita dictis cordulis cingeretur [sic],
nec scit aliquid aliud de predictis.
Item, ad LXII-IIII, de modo recepcionis, respondit se nescire nisi quod
supra deposuit.
Item, ad LXV-VII respondit se nescire si fuissent interfecti vel carceri
mancipati nolentes predicta facere, nec audivit, ut dixit, quod aliquis
propter premissa fuerit captus vel interfectus.
Item, ad LXVIII-LXXII respondit se jurasse quod non revellaret secreta
ordinis et capitulorum nec modum recepcionis sue, et credit quod idem
facerent alii, dicens se audivisse quod si aliqui revellassent, fuissent
incarcerati.
Item, ad LXXIII respondit se nichil scire, et quod non fuerat [p. 305]
sibi injunctum quod non confiteretur nisi sacerdotibus dicti ordinis,
audivit tamen dici quod injungebatur fratribus laycis ipsius ordinis
quod non confiterentur nisi presbyteris ejusdem ordinis sine licencia
superiorum suorum, et hoc ferebatur communiter et publice in ipso
ordine, nescit tamen ubi nec a quibus audivit.
Item, ad LXXIIII-VI respondit se credere vera esse quod negligentes
fuerunt, ut in articulis continetur.
Item, ad LXXVII et alios sequentes usque ad XCVII respondit se nescire
si ultra mare et in aliis locis dicti ordinis servabantur contenta in
ipsis articulis et si erant vera, credit tamen quod servaretur in
aliorum recepcionibus quod fuit servatum in sua.
Item, ad XCVII respondit quod in locis in quibus ipse fuerat in ordine,
elemosine restringebantur, quia consueverant fieri ter in ebdomada, et
modo non fiebant nisi semel, pauperes autem non recipiebantur ad
hospitalitatem et ad jacendum, sed divites, et hoc ipse testis dixit se
servasse quando erat preceptor de Divione.
Item, ad XCVIII-C respondit quod precipiebatur sub debito juramenti quod
conservarent jura et bona ordinis; de aliis contentis in ipsis articulis
dixit se nichil scire.
Item, ad CI-VI respondit quod capitula tenebantur januis clausis, nec
intrabant nisi fratres dicti ordinis, et audivit dici quod capitula que
tenebantur Parisius quandoque incipiebant in media nocte, alia super
hiis dixit se nescire.
Item, ad CVII-XI respondit se nescire quod Magister et alii layci
possent absolvere a peccatis, nec credit contenta in ipsis articulis
esse vera nisi in quantum supra deposuit.
Item, ad CXII-XII respondit verum esse quod quidquid magnus Magister et
conventus ordinabat servabatur in toto ordine, et dicebatur inter eos
quando aliqua precepta veniebant quod Magister et conventus mitebat ea
et oportebat servari.
Item, ad CXIIII-XVII respondit se nescire quando dicti errores
inceperunt, sed credit quod diu duraverunt, et quod negligentes [p. 306]
fuerunt in corigendo.
Item, ad CXVIII respondit se nescire quod propter feditates predictas
exiverunt aliqui ordinem, sed propter alias causas multi.
Item, ad CXVIIII respondit quod post capcionem eorum grandia scandala
sunt exorta contra ordinem, sed ante capcionem eorum nichil audivit de
scandalis predictis.
Item, ad CXX-XXIII respondit se credere quod illa que supra confessus
est esse vera, essent publica et notoria inter fratres ordinis, et quod
communis opinio esset inter eos sed non inter seculares.
Item, ad CXXIIII et ultimum respondit se audivisse dici quod magnus
Magister et multi alii fuerunt confessi multos errores.
Item, requisitus si prece, precepto, amore, odio, timore, temporali
comodo habito vel habendo, sic deposuerat, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit preceptum per dictes dominos commissarios
quod non revellaret dictam suam deposicionem quousque attestaciones
fuerint publicate.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus magistro Amisio et
me Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra proximo scriptis.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit XXII dicti mensis Decembris,
convenerunt in dicta domo dicti domini commissarii, et fuit adductus ad
presenciam eorumdem frater Odo de Dona Petra presbiter, Eduensis
diocesis, testis suprajuratus, etatis quinquaginta septem annorum vel
circa, ut dixit, non defferens mantellum ordinis, quia in concilio
Senonensi dimisit ipsum una cum multis aliis et fuerat examinatus et
reconciliatus et absolutus per eum. Lectis autem et diligenter sibi
expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad eos ut sequitur:
Et primo, ad IIII primos dixit se fuisse receptum in ordine Templi in
capella domus Templi de Maynilio sancti Lupi Trecensis [p. 307]
diocesis, die Dominica post octabas instantis festi Purificationis beate
Marie, erant XX anni vel circa, per fratrem Anricum de Supino,
preceptorem tunc baylive Templi de Coloribus, post missam, inter horam
prime et tercie, presentibus fratribus Michaele presbitero, curato tunc
ecclesie de Turniaco, Thoma de Veneysi, Johanne dicto le Ganheur,
Johanne Bergerio, jam deffunctis, ut dixit, et Thomas de Funis,
servientibus, de cujus Thoma vita vel morte dixit se nichil scire. In
sua autem recepcione dixit fuisse servatum hunc modum. Nam tradito sibi
per dictum receptorem mantello et birreto, fecit eum jurare super quodam
missali, aperto in loco in quo erat canon misse, quod obediret preceptis
superiorum suorum dicti ordinis, et vovit castitatem, obedienciam et
vivere sine proprio. Post que precepit sibi idem receptor quod spueret
super ymaginem Crucifixi que erat in dicto missali, et ipse testis spuit
non super ipsam ymaginem Crucifixi nec super librum, sed prope ipsum.
Adiciens se cum magna cordis amaritudine hoc fecisse, et quod tunc magis
voluisset habuisse crura fracta quod facere predicta, et fuit per
aliquod spacium, sicut dixit, reluctatus priusquam hoc faceret. Sed
dictus preceptor dixit quod oportebat hoc facere eundem. Item precepit
eidem dictus receptor, ut dixit, quod ipse abnegaret Crucifixum cujus
imago erat in dicto libro. Et tunc ipse testis fuit stupefactus, dicens
eis quod hoc facere malum esset, et eis subicientibus quod hoc oportebat
eum facere vellet nollet, abnegavit, ut dixit, ore sed non corde. Item,
dixit ei idem preceptor quod secundum observaciones ordinis eorum ipse
testis debebat ipsum receptorem osculari retro in ano, sed quia ipse
testis erat presbiter, remittebat sibi osculum supradictum. Item, dixit
predictum receptorem precepisse eidem quod quando celebraret missam,
obmitteret IIII verba canonis per que fit consecracio, sed non nominavit
sibi dicta verba. Et ipse testis nichil respondit dicto receptori, quia
non intendebat ei in hoc obedire, sicut dixit. Item, dixit quod post
triduum dominus Johannes de Nantolio, tunc episcopus Trecensis,
visitasset in dicta domo Templi de Maynilio sancti Lupi, idem testis
post missam fuit confessus de predictis eidem episcopo in [p. 308]
camera quadam dicte domus in qua erat idem episcopus, et ipse episcopus
stupefactus de predictis et dicens: «Istud est male factum,» noluit illa
die absolvere eum. Sed dixit ipsi testi quod die sequenti sequeretur eum
apud Treccas, et fuit eum secutus in crastinum, et denuo fuit sibi
confessus predicta in capella domus sue episcopalis, et tunc absolvit
eum, inposita sibi penitencia quod per annum non portaret pannos lineos
sexta feria, et quod jejunaret in pane et aqua per tredecim dies Veneris
post Pascha tunc instans. Requisitus si aliqui viderunt quomodo fuit
confessus episcopo supradicto, respondit quod sic familiares ipsius
episcopi quorum non habebat noticiam, qui de mandato ejusdem episcopi
retraxerunt se ne possent eos audire. Et ante dictam confessionem et
absolucionem non celebravit, ut dixit, sed post frequenter, verba
predicta canonis non obmitendo, ut dixit.
Item, dixit quod credebat alios in ordine communiter ita receptos fuisse
sicut ipse fuerat receptus, quia non credit quod fecissent talem
singularitatem in eo; non tamen est certus si ita servabatur in aliis,
quia nunquam interfuit, sicut dixit, recepcioni alicujus alterius
fratris dicti ordinis nec capitulis eorumdem, nec unicuique revellavit
dictum modum recepcionis sue alicui ex fratribus dicti ordinis, nec ab
eis peciit nec audivit, ut dixit, qualiter fuerunt recepti, nec fuit per
aliquem de ordine petitum ab eo qualiter fuerat receptus in ordine,
sicut dixit.
Item, ad V-VIII, de dogmatizacione, respondit quod nichil fuerat sibi
dictum de contentis in ipsis articulis in recepcione sua, nec aliquid
super hoc audivit nisi in quantum supra deposuit.
Item, ad VIIII-XIII, de spuicione super crucem, respondit ut supra de
aliis contentis in ipsis articulis nichil sciens, sicut dixit, nec
credit quod alii facerent aliud quam se supra fecisse deposuit.
Item, ad XIIII-XV, de cato, dixit se nec scire, nec audivisse, nec
credere.
Item, ad XVI-XXIII respondit se nichil scire de intencione aliorum si
credebant sacramentum altaris et alia ecclesiastica sacramenta; ipse
tamen testis credebat in eis, verumptamen non existimabat quod [p. 309]
receptor suus, qui preceperat ei quod obmitteret IIIIor verba canonis,
crederet sacramentum altaris.
Item, ad XXIIII-VIIII respondit se nichil scire, et quod bene sciebat
Magistrum et alios laycos non posse absolvere a peccatis.
Item, ad XXX-XXXIII, de osculis, respondit se nichil scire nisi quod
supra deposuit, dicentes quod eciam in ore non fuerunt osculati eum nec
ipse eos in recepcione sua.
Item, ad XXXIIII-XXXV respondit se credere quod statim pro professis
haberentur, quia fuit sibi dictum in recepcione sua et quod non poterat
ex tunc exire ordinem memoratum et quod non exirent preceperunt ei in
virtute juramenti prestiti per eundem.
Item, ad XXXVI-XXXVIIII respondit quod januis clausis, nullis
presentibus nisi fratribus ordinis, fiebant recepciones, et presumit
quod seculares habuerunt ex hoc suspicionem contra ordinem memoratum.
Item, ad XL-XLV, de crimine sodomitico, respondit se nichil scire nec
audivisse nisi post capcionem eorum, nec credit contenta in ipsis
articulis esse vera.
Item, ad XLVI et XI sequentes, de capitibus ydolorum et aliis, respondit
se nichil scire nec audivisse nisi post capcionem eorum, nec credit
contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, ad LVIII-LXI respondit fuisse sibi preceptum in recepcione sua
quod cingeret se super camisiam una cordula. Non tamen fuit sibi
tradita, sed ipse procuravit eam habere et portavit eam longo tempore,
et credit quod alii fratres ordinis eciam portarent; quod cum dictis
cordulis tangerentur capita ydolorum nesciebat nec audiverat, sicut
dixit.
Item, ad LXII-LXIIII respondit se credere quod communiter fiebant
recepciones in toto ordine eo modo quo deposuit se fuisse receptum;
aliter nesciebat, ut dixit.
Item, ad LXV-LXVII respondit se nescire si fuissent capti vel interfecti
nolentes facere predicta; credit tamen quod si ipse non fecisset
in recepcione sua illa que fuerunt sibi precepta, quod [p. 310]
fecissent dampnum et villaniam ei, et idem credit de aliis.
Item, ad LXVIII-LXXII respondit se nichil scire nisi in quantum de se
ipso deposuit, credens idem de aliis quod de se ipso; non tamen audivit
quod aliquis revellaverit, nec quod ex hoc punitus fuerit.
Item, ad LXXIII respondit quod sibi non fuerat injunctum ne confiteretur
nisi fratribus presbiteris dicti ordinis; audivit tamen dici in dicto
ordine ab aliquibus dicti ordinis quod non debebant confiteri nisi
fratribus presbyteris dicti ordinis absque licencia superiorum suorum,
non tamen recordatur ubi, quando et a quibus audivit predicta.
Item, ad LXXIIII-LXXVI respondit quod male fecerant, quia errores non
correxerant, et quod fuerant negligentes, si non dixerant superioribus
suis, nec credit quod denunciassent.
Item, ad LXXVII-XVIIII sequentes, quod predicta fiebant ultra mare,
etc., respondit se nichil scire nisi in quantum supra deposuit.
Item, ad XCVII respondit quod bone gentes recipiebantur bene ad
hospitalitatem, sed ellemosine non fiebant ut consueverant, et audiverat
dici quod in domo Templi de Salice supra Yonem Altisiodorensis diocesis
consueverant fieri ellemosina ter in septimana, sed modo non fiebant
nisi bis, et fuerat ordinatum hoc, ut dixit se audivisse, quia loco
tercie dabatur omnibus transeuntibus helemosina.
Item, ad XCVIII et C respondit se nescire nec audivisse quod per nefas
possent acquirere, nec quod hoc jurarent, nec quod non reputaretur
peccatum propter hoc degerare.
Item, ad CI-VI, de clandestinacione, respondit se audivisse quod
Parisius incipiebant tenere capitulum generale post mediam noctem, ipse
autem non interfuerat capitulis, nec sciebat nisi in quantum supra
deposuit de se ipso in cujus recepcione porte clause fuerunt.
Item, ad CVII-XI respondit se dixisse supra quod sciebat de contentis in
ipsis articulis et aliud nesciebat, ut dixit, sed erat bene certus quod
layci non poterant absolvere a peccatis.
Super CXII et XIII respondit se nescire certitudinaliter, credit
tamen quod tenebantur observare illud quod magnus Magister [p. 311]
ordinabat et mandabat servari.
Item, ad CXIIII-XVII respondit se nescire quando errores inceperunt;
credit tamen quod ante recepcionem suam dicti errores inceperunt, et
quod fuerunt negligentes, ut supra deposuit.
Item, ad CXVIII respondit se nescire quod propter feditates illas
aliquis ordinem predictum exiverit. Sed propter alia aliqui exiverunt.
Item, ad CXVIIII respondit se credere quod grandia scandala sunt propter
predicta exorta in cordibus fidelium.
Item, ad CXX et CXXIII respondit se credere quod inter fratres ordinis
esset notus et manifestus predictus modus recepcionis eorum per eum
confessatus, sed non inter extraneos.
Item, ad CXXIIII et ultimum respondit se audivisse dici quod magnus
Magister et alii confessi fuerunt multos errores coram domino Papa, et
credit quod confessi fuerunt errores illos quos hic confessus est.
Item, requisitus si testes supra proximo examinati cum quibus
commorabatur in carcere revellarunt suas deposiciones, respondit quod
non.
Item, requisitus si sic deposuit prece, precepto, amore, odio, timore,
vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit preceptum per dictos dominos commissarios
quod hanc suam deposicionem non revellaret quousque attestaciones
fuerint publicate. In virtute prestiti juramenti per eundem.
Item, eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam dictorum dominorum
commissariorum frater Garnerius de Venesi serviens diocesis Senonensis,
testis suprajuratus, etatis L annorum, ut credit, vel circa, cum quo
fuerat inquisitum, ut dixit, super facto Templariorum per dominum
episcopum Aurelianensem, Senonis sede archiepiscopali tunc vacante, et
fuerat absolutus et reconciliatus per eum; mantellum autem ordinis, quem
non ferebat, dixit se dimisisse in concilio Senonensi, quia non placebat
sibi ulterius portare ipsum. Lectis autem et expositis sibi [p. 312]
omnibus et singulis articulis, respondit ad eos ut sequitur: et primo,
ad IIII primos respondit se fuisse receptum in capella domus templi de
Turniaco diocesis Senonensis, post missam ante horam prime, a fratre
Anrico de Supino preceptore ballive Templi de Coloribus, presentibus
fratribus Michaele de Bria presbitero, Thoma de Veneysiaco, Roberto de
Chananes, Symone de Bella Villa in Campania et Guidone de Supino
servientibus, de quorum vita vel morte dixit se nichil scire nisi de
presbitero quem scit esse mortuum. Et fuit facta dicta sua recepcio
Dominica post festum beati Martini nuper lapsum, fuerunt XV, vel XVI
anni, vel circa; per hunc modum, nam existentibus predictis preceptore
et fratribus in capella quasi in consilio venit extra dictam capellam ad
ipsum testem supradictus frater Symon, ut sibi videtur, instruens eum ut
peteret panem et aquam ordinis, quibus petitis et ipso teste intra
capellam introducto, dixerunt ei quod multa oporteret eum sustinere et
subici voluntati aliene et aliquando peditare quando alii equitarent, et
ipso respondente quod paratus erat omnia sustinere, dictus preceptor
tradidit ei mantellum dicti ordinis. Quo tradito fecit eum jurare super
quoddam missale apertum, in quo erat ymago Crucifixi, quod esset
obediens preceptis superiorum suorum dicti ordinis, et vovit castitatem,
obedienciam et vivere sine proprio. Post que dictus receptor precepit
eidem testi quod spueret supra dictam ymaginem Crucifixi existentem in
libro, de quo idem testis multum, sicut dixit, doluit; spuit tamen juxta
ipsam ymaginem et non supra, quia dixerat sibi quod istud erat de
punctis ordinis. Postmodum idem preceptor precepit eidem, ut dixit, quod
abnegaret Deum, et cum ipse testis de hoc dolens quasi reluctaretur,
dixit ei dictus receptor: «Ne timeas, oportet te facere, quia hoc est
preceptum ordinis.» Et tunc abnegavit ore, non tamen corde, ut dixit.
Quibus peractis ad preceptum ipsius receptoris fuit eum osculatus in
carne nuda dorsi sui inter zonam et bragale. Et discoperuit se dictus
receptor quasi ex parte lateris clamide et corseto reversatis, et dixit
idem receptor predictum osculum faciendum esse secundum statutum
ordinis; alia inhonesta non fuerunt facta in sua recepcione [p. 313]
quod recordetur. Requisitus si idem modus recepcionis, qui fuerat
servatus in eo, servabatur communiter in toto ordine in recepcione
aliorum fratrum, respondit se nescire pro certo, quia non interfuerat
recepcioni aliorum fratrum dicti ordinis nec capitulis eorumdem;
credebat tamen quod per eundem modum communiter alii reciperentur, et
quod ipse non fuerit sic infelix quod talis recepcionis modus singularis
incoatus fuerit in eodem.
Item, ad V-VIII, de dogmatizacione, respondit se nichil scire nec
audivisse.
Item, ad VIIII et quatuor sequentes, de spuicione super crucem,
respondit ut supra de se ipso, de aliis contentis in ipsis articulis
nichil sciens. Item, dixit quod errores supra confessatos per eum fuerat
circa V septimanas post recepcionem suam confessus in ecclesia fratrum
Minorum de Trecis cuidam fratri Minorum qui vocabatur frater Johannes,
cujus cognomen ignorat; fuerat tamen commoratus in Grecia, ut idem
frater dixit eidem testi, et erat parve stature, nec loquebatur bene
Galicum; qui frater, audita dicta confessione, fuit stupefactus, et
arguit dictum testem de hiis que fecerat, et confortavit eum ad bene
faciendum, et absolvit eum, imposita sibi penitencia quod faceret
celebrari XIII missas de Sancto Spiritu ut illuminaret eum, et quod
jejunaret per unum annum in sextis feriis, in pane et aqua si posset, et
si non posset, quod daret unum denarium pro singulis sextis feriis
quibus non jejunaret. De dicto autem fratre Minore non erat certus si
vivit, vel non; viderat eum tamen fuerunt circiter quinque anni.
Item, ad XIIII-XV, de cato, respondit se nichil scire nec audivisse ante
capcionem eorum.
Item, ad XVI et VII sequentes, de sacramento altaris, respondit se
nichil scire; sed ipse credebat sacramento altaris et aliis
ecclesiasticis sacramentis; non tamen credit quod ille qui recepit eum
esset bonus Christianus, quia precipiebat ei quod faceret supradicta.
Item, ad XXIIII et V sequentes respondit se nichil scire, sed bene
credebat quod magnus Magister et alii layci non poterant [p. 314]
absolvere a peccatis.
Item, ad XXX et III sequentes, de osculis, respondit se nescire nisi
quod supra deposuit.
Item, ad XXXIIII et V respondit se credere contenta in eis vera esse,
quia juraverant non exire predictum ordinem, et fuerat ei dictum quod
pro professo habebatur.
Item, ad XXXVI-VIIII respondit recepciones clamdestine januis clausis,
exclusis omnibus, nisi fratribus ipsius ordinis, fieri, et quod ex hoc
habebatur vehemens suspicio contra eundem ordinem, et ipse testis
habebat eandem, ut dixit, postquam fuit receptus.
Item, ad XL et V sequentes, de crimine sodomitico, respondit se nichil
scire nec audivisse.
Item, ad XLVI et XI sequentes, de capitibus ydolorum, respondit se
nichil scire nec audivisse ante capcionem eorum.
Item, ad LVIII et III sequentes respondit preceptum fuisse eidem in sua
recepcione quod jaceret cum pannis suis lineis, et quod cingeretur una
cordula, que tamen non fuit ei tradita, sed habuit eam postmodum a
quadam sorore sua, et eam portavit aliquantulum absque aliqua mala
intencione. De aliis contentis in ipsis articulis dixit se nichil scire.
Item, ad LXII, III et IIII respondit se credere quod communiter
servaretur in ordine modus recepcionis qui fuit servatus in eo.
Item, ad LXV, VI et VII respondit se nescire quod aliquis fuerit captus
vel interfectus propter revellacionem predictorum.
Item, ad LXVIIII et quatuor sequentes respondit se credere quod per
juramentum imponebatur eis ne inter se vel aliis revellarent modum sue
recepcionis, quia ita fuerat impositum ipsi testi in sua recepcione, et
credit quod si revellassent, fuissent incarcerati.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, coram dictis dominis
commissariis, hoc salvo quod dictus dominus Matheus, antequam dictus
frater Garnerius deponeret super Vº articulo et aliis sequentibus,
recessit propter indisposicionem sui corporis, presentibus dicto
Magistro Amisio et me Floriamonte Dondedei et aliis notariis [p. 315]
supra proximo nominatis.
Post hec, die Mercurii sequenti que fuit dies XXIII dicti mensis
Decembris, rediit ad presenciam dictorum dominorum commissariorum,
excepto domino archiepiscopo, in dicta domo prefatus testis ad
perficiendum deposicionem suam; requisitus autem super LXXIIIº articulo,
respondit sibi fuisse injunctum in recepcione sua quod non confiteretur
nisi fratribus sacerdotibus dicti ordinis, quos dicebant habere
potestatem absolvendi a domino Papa, credens quod idem injungeretur
aliis, sicut dixit.
Item, contenta in LXXIIII, V et VI articulis, de negligencia
corectionis, dixit esse vera.
Item, ad LXXVII et XVIII sequentes respondit quod non fuerat ultra mare,
et ideo nesciebat quid fiebat ibi; credit tamen quod modus, per quem
dixit se fuisse receptum, servaretur ubique in ordine in recepcione
aliorum, et quod nolentes servare fuissent puniti; alia dixit se nescire
de contentis in articulis memoratis.
Item, ad XCVII respondit quod quando primo intravit ordinem, fiebant ibi
largiores elemosine quam ex tunc fuerint facte; boni tamen homines bene
recipiebantur ad hospitalitatem ab eis.
Item, ad XCVIII et C respondit sibi fuisse preceptum in recepcione sua
quod bene et districte custodiret bona ordinis, credens quod aliis
injungeretur idem. Sed de aliis contentis in ipsis articulis aliud
nesciebat, ut dixit.
Item, ad CI et V sequentes respondit se audivisse dici quod capitulia
tenebantur interdum de nocte, firmatis portis et exclusis extraneis ab
ordine; non tamen audivit quod ponerentur excubie; in recepcione autem
sua porte fuerunt clause et exclusi extranei, sicut dixit.
Item, ad CVII et quatuor sequentes dixit se nichil scire nisi quod supra
deposuit, sed non credit quod layci possint absolvere a peccatis.
Item, ad CXII et XIII respondit se audivisse dici et credere [p. 316]
quod illud servabatur in ordine quod magnus Magister cum conventu
statuebat.
Item, ad CXIIII et III sequentes respondit se nescire si ordo potuerit
renovari ex quo errores inceperunt in eo, sed credit quod sic, et quod
in corrigendo fuerint negligentes.
Item, ad CXVIII respondit se credere multos exivisse ordinem propter
predictas feditates, et quod ipse eciam in crastinum sue recepcionis
libenter exivisset, si ausus fuisset.
Item, ad CXVIIII respondit se credere scandalum fuisse exortum ut in
articulo continetur.
Item, ad CXX et III sequentes respondit se credere quod modus
recepcionis et alia de quibus supra deposuit essent publica et notoria
inter fratres dicti ordinis, non inter extraneos.
Item, ad CXXIIII et omnes sequentes respondit se credere et audivisse
dici quod magnus Magister et alii confessi fuerant errores de quibus
ipse testis supra deposuit.
Item, requisitus si prece, precepto, timore, amore, odio vel comodo
temporali habito vel habendo sic deposuerat, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui preceperunt dicti domini commissarii, in virtute
juramenti prestiti per eundem, quod non revellaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Post hec, eisdem die et loco, fuit adductus ad presenciam eorumdem
dominorum commissariorum frater Aimericus de Buris presbiter Lingonensis
diocesis, testis supra juratus, etatis sexaginta annorum, vel circa, ut
dicebat, non deferens mantellum ordinis, quia abjecerat eum, sicut
dixit, in concilio Senonensi, et fuerat, sicut dixit, examinatus in
facto Templariorum Senonis per dominum archiepiscopum Senonensem
premortuum, et postmodum in eodem loco absolutus et reconciliatus per
dominum episcopum Aurelianensem, et denuo in Quadragesima proximo
preterita examinatus per dominum archiepiscopum Senonensem qui nunc est.
Lectis autem et diligenter sibi expositis omnibus et singulis [p. 317]
articulis, respondit ad eos singulariter interrogatus ut sequitur:
Et primo, ad IIII primos dixit quod nesciebat si erant vera contenta in
ipsis articulis, quia nusquam interfuerat capitulis nec recepcioni
alicujus alterius fratris; dixit tamen quod ipse fuerat receptus in
dicto ordine per unum annum et viginti dies ante capcionem eorum circa
festum beati Nicolai hiemalis, apud Castellionem super Seccanam
Lingonensis diocesis, per fratrem Robertum Lescolhe tunc preceptorem
dicti loci, presentibus fratre Petro de Loernia presbitero, morante tunc
apud Espalhi, et cum ipse peciisset a dicto preceptore panem et aquam
ordinis, idem preceptor fecit eum vovere castitatem et vivere sine
proprio et obedienciam, et predicta juravit supra quendam librum.
Precepit insuper sibi quod non intraret domum in qua mulier jaceret de
puerperio, et quod non esset compater, et quod non biberet in taberna
cum secularibus. Item, dixit quod predictus receptor precepit ei quod
abnegaret Dominum, et abnegavit; postmodum precepit ei quod spueret
super ymaginem Crucifixi que erat in dicto libro, et ipse spuit non
supra sed juxta, et predicta fecit, sicut dixit, ore non corde, et
stupefactus propter illa que precipiebantur ei; et insuper fuit
osculatus dictum receptorem primo in ore et postea super camisiam supra
bracale, sed dictus receptor precepit ei quod oscularetur eum magis
infra, et predicta dicebat esse dictus receptor de statutis ordinis, et
ipse testis tunc ita credidit, sicut dixit. Precepit insuper ei, sicut
dixit, quod si fratres milites vel servientes dicti ordinis, vel alii
armigeri qui non erant de ordine, quando fiebant transitus ultramarini,
vellent jacere cum eo, quod reciperet eos in lecto suo. Ipse tamen
testis non intelligebat in hoc aliquod malum, sed quod hoc fieret
propter penuriam lectorum. Adiciens quemdam militem ordinis transfretare
volentem, cujus nomen ingnorat, bene et honeste quadam nocte jacuisse
cum eo, et dixit ei dictus receptor quod hoc eciam erat de punctis
ordinis.
Item, super contentis in V, VI, VII et VIII articulis, de
dogmatizacione, etc., respondit se nichil scire nisi quod supra dixit.
Item, super VIIII et quatuor sequentibus respondit se nichil [p. 318]
scire nisi quantum de spuicione crucis supra deposuit.
Item, super XIIII et XV, de cato, respondit se nichil scire.
Item, ad XVI et XVII sequentes, de sacramento altaris, respondit se
nichil scire, sed ipse credebat in sacramentis, et credit quod alii
multi crederent, quia communicabant bis in anno; non tamen vidit
communicare illum qui receperat eum, nec credit quod esset bonus
catholicus, nec fuit ei preceptum quod obmitteret verba canonis, ut
dixit.
Item, ad XXIIII et V sequentes respondit se nichil audivisse de
contentis in eis, et bene sciebat quod layci non poterant absolvere a
peccatis.
Item, ad XXX et III sequentes, de osculis, respondit se credere quod
osculabantur se in ore et retro, sicut ipse osculatus fuerat receptorem
suum.
Item, super contentis in XXXIIII et V articulis respondit sibi fuisse
dictum in recepcione sua quod pro professo habebatur. Sed non juravit
non exire ordinem, idem credens de aliis quod de se ipso.
Item, supra XXXVI et III sequentibus respondit quod clandestine fiebant
recepciones, januis clausis, illis qui non erant de ordine exclusis,
sicut credit, quia ita factum fuit in recepcione sua, nesciens si ex his
suspicio contra ordinem habebatur.
Item, super XL et V sequentibus, de crimine sodomitico, respondit se
nichil scire, nec credit contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, super XLVI et XI sequentibus, de ydolis, respondit se nichil
scire.
Item, super contentis in XLVIII et III sequentibus respondit se nichil
aliud scire nisi quod quedam cordula fuit sibi tradita a receptore in
recepcione sua et preceptum quod super camisiam cingeret se dicta corda,
et portavit eam quousque fuit rupta, et postea aliam non portavit.
Item, super contentis in LXII, III et IIII respondit se credere [p. 319]
quod ita communiter recipiebantur alii fratres in ordine sicut deposuit
se fuisse receptum.
Item, super contentis in LXV, VI et VII articulis respondit se nichil
scire.
Item, super contentis in LXVIII et quatuor sequentibus respondit se
nichil scire, et quod non fuerat sibi injunctum quod non revellaret
secreta ordinis, sed credit quod non deberent revellare, et si
revellassent, quod punivissent eos.
Item, dixit quod infra XV dies post recepcionem suam fuit confessus de
predictis erroribus per eum recognitis cuidam fratri Predicatori qui
vocabatur frater Anricus Sortes, de quo nescit si vivat vel non, et erat
penitenciarius episcopi Lingonensis, ut dicebatur, qui absolvit eum in
certa domo Templi de Buris predicti diocesis Lingonensis, ad quem locum
de Buris dictus frater Predicator venerat pro petendis elemosinis, et
imposuit in penitenciam dicto testi quod jejunaret XIII diebus Veneris
in pane et aqua, et quod legeret novies psalterium.
Item, super LXXIII respondit se nichil scire, et quod non fuerat sibi
injunctum ne confiteretur nisi fratribus ordinis.
Item, super contentis in LXXIIII, V et VI respondit se credere quod male
fecerant quod non correxerant dictos errores.
Item, super contentis LXXVII et XVIII sequentibus respondit se nichil
scire nisi quod supra deposuit.
Item, super XCVII respondit quod ter faciebant in septimana elemosinam
convenienter in domibus eorum, nisi in messibus, et hospitalitatem bene
servabant.
Item, super contentis in XCVIII-C respondit se nichil audivisse.
Item, super contentis in CI, II, III, IIII et V respondit se nichil
audivisse nisi quod supra deposuit; audiverat tamen dici quod in
capitulis que tenebantur Parisius predicabat unus Predicator, vel frater
de Valle scolarium.
Item, super contentis in CVII-XI respondit se nichil scire nisi in
quantum supra deposuit.
Item, contentis in CXII et XIII respondit se credere vera esse. [p. 320]
Item, super contentis in CXIIII, XV, XVI et XVII respondit se nichil
scire, nisi quod male fecerant, quia non correxerant dictos errores.
Item, super contentis in CXVIII respondit se nichil scire.
Item, contentis in CXVIIII dixit se credere esse vera.
Item, super contentis in CXX, XXI, II et III respondit se nescire si
omnes fratres sciebant modum recepcionis eorum, credebat tamen quod
multi senes de ordine scirent modum recepcionis per eum confessatum, sed
non seculares. Super contentis in omnibus aliis articulis respondit se
nichil scire.
Item, requisitus si prece, precepto, timore, amore, odio, vel commodo
temporali habito vel habendo sic deposuerat, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Et fuit sibi preceptum per dictos dominos
commissarios, in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non
revellaret hanc deposicionem suam quousque attestaciones essent
publicate. Et est sciendum quod dictus testis dure audiebat, et simplex
et rudis apparebat et parum sciens, nec intelligebat bene Latinum, ut
dixit.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presente prefato magistro Amisio
et me Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Anno Domini millesimo CCCXI, indictione nona, pontificatus domini
Clementis Pape V anno VI.
Post hec, die Martis post festum Natalis Domini que fuit XXVIIII dicti
mensis Decembris, fuit adductus ad presenciam dictorum dominorum
episcoporum Mimatensis et Lemovicensis, Mathei de Neapoli et
Archidiaconi Tridentini frater Arbertus de Columpnis Parisiensis
diocesis, testis supra juratus, ad deponendum dictum suum, non defferens
mantellum ordinis, quia prepositus Castri Nantonis qui cepit eum in domo
de Dormellis Senonensis diocesis suasit ei quod eum dimitteret et
raderet barbam, et fuerat, sicut dixit, examinatus in facto Templariorum
per dominum episcopum Aurelianensem Senonis et absolutus et [p. 321]
reconciliatus per eum, et est etatis quadragenta annorum, vel circa, et
illiteratus, sicut dixit. Lectis autem et diligenter expositis sibi
omnibus et singulis articulis, respondit ad eos ut sequitur.
Et primo ad primos IIII respondit se fuisse receptum in dicto ordine per
fratrem Johannem de Turno, condam thesaurarium Templi apud Dormeles, in
capella dicte domus Templi de Dormelis, decem anni fuerunt prima die
mensis Maii proximo preteriti vel circa, presentibus fratribus Johanne
de Bondiez presbitero et Petro Gande, tunc preceptore de Bello Visu in
Gastinesio, defunctis, in hunc modum: Nam cum peciisset panem et aquam,
vestitum et societatem bonorum hominum dicti ordinis et concessissent
eidem, fecerunt eum vovere castitatem, vivere sine proprio et obedire
quibuscumque preceptis faciendis eidem, et juravit super quendam librum
quod iret ultra mare quando preciperetur eidem pro defensione terre
sancte, et quod teneret secreta ordinis, et modum recepcionis sue nemini
revellaret. Et postmodum dictus receptor tradidit sibi mantellum
ordinis, quo tradito precepit ei quod spueret super ymaginem Crucifixi
depictam in ipso libro, et ipse testis ex hiis multum stupefactus
existens, ut dixit, spuit non supra sed juxta ipsam ymaginem, fingens se
spuere super eam, et dixit ei quod predicta debebant fieri secundum
puncta ordinis. Item, precepit ei quod abnegaret Deum, et abnegavit eum
ore et non corde, ut dixit, quia noluit dictus receptor, sicut dixit
ipse testis, supportare eum ne faceret predicta, cum supplicaret ipse
testis eidem quod parceret sibi ne faceret dictam abnegacionem, sed
dictus receptor dixit ei quod diceret audacter, quia hoc oportebat eum
facere secundum puncta ordinis. Item, dixit eundem receptorem precepisse
eidem quod oscularetur eum retro in ano, et cum ipse testis instaret ne
faceret osculacionem predictam, dictus receptor dixit quod secundum
duncta ordinis debebat facere predicta nisi remitteretur ei. Verumptamen
remisit ei osculacionem predictam. Alia non fuerunt facta in recepcione
sua quod recolat, sicut dixit, nisi quod idem receptor precepit [p. 322]
ei quod confiteretur fratribus sacerdotibus dicti ordinis, credens, ut
dixit, quod similis modus recepcionis communiter in ordine servaretur;
non tamen vidit aliquem recipi, sed semel videre voluit, dum frater
Johannes de Barri miles reciperetur apud Dormellas per fratrem Geraldum
de Villaribus tunc preceptorem Montis Suessionensis, sed ille receptor
dixit sibi quod recederet, quia bene scirent facere sine eo, et optabat
multum videre predicta, ut sciret si eodem modo recipiebantur alii sicut
ipse fuit receptus, nec unquam interfuit capitulis eorum, ut dixit.
Item, super contentis in V articulo et X sequentibus, de dogmatizacione
et de conculcacione crucis et cato et aliis, respondit se nichil scire
nisi in quantum supra deposuit. Vidit tamen quod in die Veneris sancta
adorabant crucem Domini reverenter nudis pedibus.
Item, super contentis in XVI articulo et VII sequentibus, de sacramento
altaris et sacerdotibus, et in XXIIII-XXVIIIIº, quod magnus Magister et
alii layci possent absolvere, respondit se nichil scire, adjiciens quod
ipse bene credebat sacramento altaris et aliis sacramentis, et credit
quod alii crederent idem. Requisitus si credebat quod ille qui recepit
eum esset catholicus et bonus Christianus, respondit quod famam habebat
de hoc, tamen non erant illa facta boni Christiani.
Item, super contentis in XXX-XXXIII, de osculis, dixit se nichil scire
nisi quod supra deposuit, hoc excepto quod in recepcione sua osculati
fuerunt eum in ore.
Item, contenta in XXXIIII et XXXV respondit esse vera, quia ipse
juraverat non exire ordinem, et fuerat ei dictum quod pro professo
habebatur.
Item, contenta in XXXVI-XXXVIIII respondit se credere esse vera.
Item, contenta in XL-XLV, de crimine sodomitico, respondit se non
credere vera esse.
Item, super contentis in XLVI, de ydolis, et in sequentibus XI,
respondit se nichil scire nec audivisse dici.
Item, super contentis in LVIII-LXI, de cordulis, respondit se [p. 323]
nichil scire nisi quod ipse cingebatur una cordula super camisiam, que
non fuit sibi in recepcione tradita, sed per eum aliunde habita.
Item, super contentis in LX-LXIIII respondit se credere eundem modum
recepcionis communiter servari in ordine quem deposuit servatum fuisse
in recepcione sua.
Item, de contentis in LXV-LXVII respondit se nichil scire, quia in ejus
recepcione nichil fuit comminatum eidem.
Item, contenta in LXVIII-LXXIII respondit se credere vera esse, quia
ipse juraverat non revellare.
Item, super contentis in LXXIII respondit sibi non fuisse inhibitum quod
non confiteretur aliis sacerdotibus qui non essent de ordine, nec scit
quod aliis inhiberetur.
Item, super contentis in LXXIIII-LXXVI respondit se credere et scire
quod fuerunt negligentes in correctione.
Item, super contentis in LXXVII et XVIIII sequentibus, de hiis que
servabantur ultra mare et citra mare, etc., respondit se nichil scire
nisi quod supra deposuit; nescit tamen si osculum remittebatur aliis
sicut fuit sibi remissum.
Item, super contentis in XCVII respondit quod ellemosine bene et
sufficienter fiebant ter in septimana in dicta domo de Dormellis in qua
ipse fuit receptus et commoratus, et hospitalitas bene servabatur
ibidem.
Item, de contentis in XCVIII-C respondit se nichil scire, adiciens sibi
preceptum fuisse quod non esset in loco quo aliquis excredaretur
injuste.
Item, super contentis in CI-CVI respondit se nichil scire nisi quod
audiverat dici quod stricte dicta capitula tenerentur, et quod capitulum
eorum aliquando Parisius tenebatur de nocte.
Item, de contentis in CVII-CXI respondit se nichil scire nec audivisse,
et quod non credit quod possent absolvere layci a peccatis.
Item, de contentis in CXII et CXIII respondit se credere vera esse,
et audivisse dici quod in ordine servandum erat quod magnus [p. 324]
Magister ordinabat.
Item, super contentis in CXIIII-CXVII respondit se nescire quando dicti
errores inceperant; credebat tamen quod negligentes fuerant in
corrigendo, quia multo tempore dicti errores inter eos servati fuerant,
ut credebat.
Item, super contentis in CXVIII respondit se nescire quod aliquis
propter dictas feditates exiverit ordinem memoratum; ipse tamen libenter
exivisset dictum ordinem, ut dixit, si ausus fuisset, et quod prima die
recepcionis sue vellet pocius fuisse in loco in quo erit in fine mille
annorum quam quod fecisset predicta.
Item, de contentis in CXVIIII-CXXIII respondit se nescire nisi quod
supra deposuit, et idem respondit de omnibus sequentibus.
Item, requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio
vel commodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda, et fuit ei inhibitum per eosdem dominos commissarios,
in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret suam
presentem deposicionem quousque atestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presente magistro Amisio et me
Floriamonte Dondedei, Bernardo Filiholi, Bernardo Humbaldi et Hugone
Nicolai notariis predictis.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit penultima dies dicti mensis
Decembris, fuit adductus ad presenciam dictorum dominorum commissariorum
in predicta domo abbatis Fiscanensis frater Theobaldus de Taverniaco
Parisiensis diocesis, serviens, testis supra juratus, ad deponendum
dictum suum, et erat etatis, ut dixit, XL annorum vel circa, nec ferebat
mantellum, quia quando fuit captus, prepositus regius Castri Landonis
abstulit eum sibi, ut dixit, barbam autem sibi raserat, ut dixit,
Senonis, postquam fuit absolutus et reconciliatus per dominum episcopum
Aurelianensem, qui cum eo inquisiverat super facto Templariorum. Lectis
autem et diligenter sibi expositis omnibus et singulis [p. 325]
articulis, respondit ad eos ut sequitur. Et primo super IIII primis
dixit se credere quod omnes communiter recipiebantur in ordine sicut
ipse communiter fuit receptus. Ipse tamen fuerat receptus, ut dixit, in
capella domus Templi vocata le Boys d'Escutz Belvacensis diocesis, in
festo sanctorum Crispini et Crispiniani preterito, fuerunt decem anni
vel circa, per fratrem Johannem Moet, preceptorem ballivie Belvacinii
condam, presentibus solum fratribus Johanne de Langivilla presbitero et
Petro de Cormeles servientibus ordinis defunctis, in hunc modum. Nam cum
peciisset idem testis beneficium ordinis et concessissent eidem, fecit
dictus receptor eum vovere castitatem, vivere sine proprio et obedire
superioribus suis, et juravit super quendam librum servare bonos usus et
bonas consuetudines ipsius ordinis et malos usus et malas consuetudines
reprobare, juravit insuper quod teneret secreta ordinis. Et postmodum
tradidit sibi mantellum ordinis, quo tradito dicti duo fratres Johannes
et Petrus de mandato dicti receptoris traxerunt se ad partem,
remanserunt tamen in capella, et testis iste de mandato dicti receptoris
traxit se cum ipso receptore prope altare, et dictus receptor dixit ei,
ostendendo sibi crucem existentem super altare in qua erat ymago
Crucifixi depicta: Abnega illum qui representatur per effigiem illam
existentem in cruce. Et ipse respondit: Quomodo possem abnegare
creatorem meum? et receptor respondit ei quod abnegaret eum ore et non
corde, quia hoc erat de punctis ordinis, et tunc abnegavit ore et non
corde, ut dixit; postmodum de mandato ipsius receptoris osculatus fuit
ipsum receptorem retro circa zonam super carnem nudam. Precepit ei
insuper dictus receptor, ut dixit, quod spueret contra dictam crucem, et
ipse spuit juxta eam. Et dixit ei dictus receptor quod omnia ista
oportebat eum facere. Dixit insuper quod nunquam interfuerat recepcioni
alicujus alterius fratris nec capitulis eorum.
Item, dixit quod de predictis iniquitatibus fuit confessus fratri
Johanni predicto, et dictus frater Johannes dixit sibi quod malefactum
erat, verumptamen hoc erat de punctis ordinis, et absolvit eum, [p. 326]
injuncta sibi penitencia quod jejunaret sex diebus in pane et aqua.
Item, super contentis in V et X sequentibus, de dogmatizacione,
conculcacione crucis et cato, respondit se nichil scire nisi quod supra
deposuit de spuicione super crucem, adjiciens se vidisse quod in die
Veneris sancta devote adorabant crucem.
Item, contenta in XVIº et XVII sequentibus dixit se credere non
continere veritatem, et quod ipse bene credebat sacramentis
ecclesiasticis, et bene fiebat officium ecclesiasticum in ordine
supradicto.
Item, ad XXXII et XXV sequentes respondit se nichil scire, et quod non
credebat contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, ad XXXI-XXXIII respondit quod osculabantur se primo in ore et
postmodum retro, ut supra deposuit.
Item, ad XXXIIII et XXXV respondit se non recordari quod juraverit non
exire ordinem, dictum tamen fuit sibi quod pro professo habebatur.
Item, ad XXXVI-XXXVIII respondit quod recepciones fiebant clandestine,
exclusis omnibus qui non erant de ordine; nescit tamen quod ex hoc
suspicio contra ordinem haberetur.
Item, ad XL et V sequentes, de crimine sodomitico, respondit se nichil
scire nec credere contenta in ipsis articulis esse vera, quia poterant
habere mulieres pulcras et bene comptas, et frequenter eas habebant, cum
essent divites et potentes, et ex hoc ipse et alii fratres ipsius
ordinis frequenter amoti fuerant a suis domibus, ut dixit.
Item, ad XLVI et XV sequentes, de ydolis et cordulis, respondit se
nichil scire nisi quod in recepcione sua fuit ei preceptum quod de nocte
cingeret se super camisiam quadam cordula, ne ita libere posset cum
manibus contractare carnes suas, et quod ex hoc eciam jacebant cum
braccis.
Item, ad LXII, III et IIII respondit, ut supra, se credere quod ita
reciperentur alii fratres communiter in ordine sicut deposuit se fuisse
receptum.
Item, ad LXV et VII sequentes respondit per sacramentum sibi [p. 327]
fuisse injunctum in recepcione sua ne revellaret secreta ordinis nec
modum recepcionis, et si revellassent, credit quod fuissent puniti, sed
nescit si ad carcerem vel ad mortem; alia dixit se nescire de contentis
in ipsis articulis.
Item, ad LXXIII respondit se nescire quod injungeretur fratribus quod
non confiterentur nisi fratribus sacerdotibus ordinis.
Item, ad LXXIIII, V et VI respondit se credere contenta in eis esse
vera.
Item, ad LXXVII et XVIIII sequentes respondit se nescire nisi quod supra
deposuit.
Item, ad XCVII respondit se non fuisse in aliqua domo ordinis in qua non
fierent convenienter elemosine, et hospitalitas convenienter servabatur
ibidem.
Item, ad XCVIII, VIIII, et C respondit quod precipiebatur fratribus quod
licite acquirerent ordini; de aliis contentis in ipsis articulis dixit
se nichil scire.
Item, ad CI-VI respondit, ut supra, quod clam tenebantur capitula
exclusis omnibus qui non erant de ordine, et aliquando Parisius de nocte
vel circa principium diei, ut audivit dici.
Item, ad CVII-XI respondit se non credere contenta in eis esse vera.
Item, contenta in CXII et XIII respondit se credere vera esse.
Item, super contentis in CXIIII et sequentibus omnibus respondit se
credere quod dicti errores confessati per eum incepissent antequam ipse
intraret ordinem, sed nescit quando inceperunt dicti errores, nec quod
aliquis propter feditates predictas ordinem exiverit, nec quod scandala
sint exorta; credit tamen quod illa que deposuit servata fuisse in
recepcione sua essent nota inter fratres dicti ordinis, sed non inter
extraneos, et audivit dici Magistrum et plures alios multos errores
contra ordinem fuisse confessos; alia de contentis in ipsis articulis
dixit se nescire.
Item, requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio,
commodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui injunxerunt dicti domini commissarii, in [p. 328]
virtute juramenti prestiti per eumdem, quod non revellaret hanc suam
deposicionem quousque atestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorundem dominorum
commissariorum frater Petrus de Loyson, serviens diocesis Morinensis,
testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, et non portabat
mantellum ordinis, quia fecerat inde tunicam propter vestitus inopiam,
sicut dixit, dum esset incarceratus apud Montem Argi. Et fuerat cum eo
alias inquisitum, sicut dixit, per dictum episcopum Aurelianensem, et
absolutus et reconciliatus per eum Aurelianis, et post reconciliacionem
fecerat sibi radi barbam, et erat sexagenarius vel circa, sicut dixit.
Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos ut sequitur.
Et primo ad IIII primos dixit se fuisse receptum in capella domus Templi
de Bello Vissu Ambianensis diocesis, in Quadragesima instanti erunt XX
anni vel circa, per fratrem Johannem Moet, tunc preceptorem ballivie de
Pontivo, presentibus fratribus Galtero d'Oysemont serviente et Petro
dicto lo Minhot presbitero dicte ordinis, deffunctis, in hunc modum.
Peciit enim ipse testis, ut dixit, se admitti ad beneficia ordinis, et
fuit admissus. Postmodum dictus receptor fecit eum vovere castitatem,
vivere absque proprio, obedienciam, et jurare super quendam librum quod
teneret secreta ordinis, et quod bene et fideliter conservaret bona
ipsius ordinis, et quod transfretaret si esset necesse et injungeretur
ei. Precepit insuper sibi dictus receptor quod leta facie reciperet
venientes ad domum eorum, et quod non ferret falsum testimonium, nec
interesset loco in quo aliquis exheredaretur injuste, nec [vel?]
opprimeretur indebite. Post que tradidit ei mantellum dicti ordinis, et
ipse et astantes superius nominati osculati fuerunt eum in ore. Quibus
peractis recesserunt dicti duo fratres astantes de capella, et ipse
remansit cum receptore prope altare, in quo erat quedam crux lignea
erecta cum ymagine Crucifixi depicta, et precepit ei dictus receptor
quod abnegaret dictam crucem, et ipse testis rogavit eum quod [p. 329]
non placeret sibi quod hoc faceret, et receptor respondit sibi quod hoc
oportebat eum facere, et ita abnegavit ore non corde, ut dixit. Postea
precepit ei quod spueret super dictam crucem, et spuit juxta eam. Deinde
precepit ei quod oscularetur eum retro supra braccale, quia oportebat
sic eum facere, et osculatus fuit eum in dicto loco supra camisiam ut
levius potuit, nec scit si tetigit eum ore, quia volebat se expedire,
cum displicerent sibi predicta et voluisset tunc magis esse remotus per
centum leuchas quam ibi, sicut dixit. Non tamen dixit ei quod predicta
essent de punctis ordinis. Item, dixit se credere quod communiter alii
reciperentur in ordine per eundem modum. Sed nescit certitudinaliter si
ita fieret, quia non interfuerat capitulis eorum nec recepcioni alicujus
alterius fratris ipsius ordinis nisi semel, quando frater Jacobus de
Villa Parisia serviens fuit receptus apud Chambucle Senonensis diocesis,
per fratrem Johannem de Tara, testem supra receptum et examinatum, et in
recepcione dicti fratris Jacobi fuerunt servata omnia que supra deposuit
de se ipso usque ad tradicionem mantelli. Post quam quidem tradicionem
idem testis recessit inde, quia habebat curam furni in quo debebat
statim panis poni, et non vidit quid fuit extunc ibi actum, ut dixit.
Item, super V et X sequentibus, de dogmatizacione, spuicione crucis et
cato, respondit se nichil scire nisi quod supra deposuit de spuicione
crucis.
Item, ad XVI et VII sequentes respondit se non credere contenta in ipsis
articulis esse vera, et quod ipse credebat sacramenta Ecclesie.
Item, super contentis in XXIIII et V sequentibus respondit se nichil
scire.
Item, super XXX, XXXI, II et III, de osculis, respondit se nichil scire
nisi quod supra deposuit.
Item, super XXXIIII et V respondit quod statim pro professis habebantur,
sed non jurabant quod non exirent ordinem.
Item, contenta in XXXVI-IX respondit se credere vera esse.
Item, super contentis in XX et XXI sequentibus, de crimine sodomitico,
ydolis et cordulis, respondit se nichil scire nisi dumtaxat de [p. 330]
cordula, quod fuit sibi tradita et preceptum quod ea cingeretur super
camisiam de nocte.
Item, super contentis in LXXII et XI sequentibus respondit se nichil
aliud scire nisi in quantum supra deposuit se credere quod ita
reciperentur alii sicut deposuit se fuisse receptum, et quod
precipiebatur eis per juramentum quod non revellarent predicta; sed si
revellassent, nescit que pena fuisset eis imposita, nec inhibebatur eis
quod non confiterentur nisi fratribus sacerdotibus ordinis.
Item, super contentis in LXX-IIII et XII sequentibus respondit se nichil
scire nisi quod supra deposuit de modo recepcionis, sed credit quod
fuerunt negligentes in corrigendo.
Item, super contentis in XCVII, VIII, VIIII et C respondit non esse vera
contenta in eis, quia ellemosine ex precepto superiorum convenienter
fiebant omnibus transeuntibus, et eciam ter generaliter in septimana, et
hospitalitas convenienter servabatur in domibus in quibus moratus fuit,
videlicet apud Oysemont et Chambugle, et inhibebatur quod non
acquirerent aliquid indebite ordini.
Item, ad CI-VI respondit quod clam fiebant capitula exclusis omnibus qui
non erant de ordine, et aliquando incipiebantur de nocte, ut fratres
possent de die intendere operibus suis, ut audivit dici; alia dixit se
nescire de contentis in ipsis articulis.
Item, super contentis in CXVII-XI respondit se non credere esse vera, et
quod non reputasset se absolutum si absolvissent eum.
Item, contenta in CXII et XIII respondit se credere vera esse, nisi
Magister voluisset aliqua ordinare que fuissent contra substanciam
ordinis, quia illa non potuisset, ut credit, ordinasse absque
auctoritate apostolice Sedis.
Item, super CXIIII et omnibus sequentibus respondit se credere quod
longo tempore; sed nescit quando, dicti errores duraverunt in ordine, et
quod fuerunt negligentes in corrigendo et denunciando eosdem, et quod
predicta essent nota inter fratres ordinis, non tamen inter extraneos,
et quod ex hiis grandia scandala sint exorta, et audivit dici [p. 331]
per Magistrum majorem et plures alios fratres ordinis aliquos errores,
nescit quos, fuisse confessos. Plura de contentis in ipsis articulis
dixit se nescire.
Item, requisitus si prece, precepto, timore, amore, odio, vel comodo
temporali habito vel habendo sic deposuerat, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda, et fuit ei preceptum per dictos dominos commissarios,
in virtute juramenti prestiti per eum, ne revellaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec loco et die predictis, coram eisdem dominis
commissariis et archiepiscopo Narbonensi, presentibus predicto magistro
Amisio, me Floriamonte Dondedei, Bernardo Filiholi, Guillelmo Radulfi,
Bernardo Humbaldi et Hugone Nicolai notariis supradictis.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit ultima dies dicti mensis
Decembris, fuit adductus ad presenciam dictorum dominorum commissariorum
in domo predicta abbatis Fiscanensis frater Petrus de Bello Monte
Belvacensis diocesis, serviens, testis supra juratus, ut deponeret
dictum suum, non deferens mantellum ordinis, quia dicebat sibi ablatum
fuisse tempore capcionis sue per prepositum regium Castri Landonis et
inductum fuisse ut radderet sibi barbam, et erat etatis, ut dixit, XL
annorum vel circa, et fuerat examinatus, ut dixit, in facto Templariorum
et absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Aurelianensem
Senonis, sede Senonensi vacante. Lectis autem et diligenter expositis
sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos,
Et primo ad IIII primos ut sequitur: videlicet se nescire an vera sint
contenta in ipsis articulis. Verumptamen quando ipse fuit receptus in
ordine, in capella domus Templi de Latigniaco Sico Meldensis diocesis,
per fratrem Nicolaum Flamingi, preceptorem tunc dicti loci, in festo
beate Marie de Augusto proximo lapso fuerunt circiter decem anni,
presentibus fratribus Raynaudo presbitero, Arnulpho clavigero et Johanne
de Garrufis servientibus dicti loci, fuit servatus iste modus. [p. 332]
Nam cum peciisset panem et aquam et bonam societatem proborum ordinis,
et ipsi traxissent se ad partem et concessissent, eidem fecerunt eum
vovere castitatem, obedienciam et vivere sine proprio, et jurare super
quemdam librum quod servaret secretum ordinis, et quod servaret bene et
fideliter bona ordinis, et quod ea bene dispensaret transeuntibus si
peteretur. Quibus peractis dedit sibi dictus receptor mantellum ordinis.
Quo dato, et aportata per dictum presbiterum quadam cruce lignea in qua
erat ymago Crucifixi depicta, dixit ei predictus receptor quod non
crederet in illum qui representabatur per dictam ymaginem, sed in Deum
qui erat in paradiso, et quod negaret dictum Crucifixum et quod spueret
contra eum, et ipse dolens, ut dixit, et magis tunc volens esse subtus
terram per centum alnas quam ibi, negavit orre, sed non corde, et spuit
non supra sed prope dictam crucem, et postmodum de mandato dicti
receptoris osculatus fuit ipsum in carne nuda retro subtus zonam et
supra braccale. Alia non fuerunt ibi facta inonesta quod recollat, sicut
dixit, credens quod ita communiter reciperentur alii in ordine sicut
deposuit se fuisse receptum. Non tamen hoc scit, quia non interfuit
capitulis eorum nec recepcionibus aliorum. Requisitus si dictum fuit
sibi in dicta sua recepcione quod predicta deberent fieri ex punctis
ordinis vel ex statutis, respondit quod non.
Item, ad V et X sequentes, de dogmatizacione, conculcacione crucis et
cato, respondit se nichil scire nisi quantum supra deposuit.
Item, ad XVI et VII sequentes, de sacramentis et sacerdotibus, respondit
se nichil scire, sed ipse bene credebat sacramentis ecclesiasticis.
Item, ad XXIIII et V sequentes respondit se non credere contenta in eis
esse vera.
Item, ad XXX et III sequentes, de osculis, respondit quod post osculum
factum in dorso receptoris fuit eum osculatus et fratres astantes in
ore.
Item, ad XXXIIII et V respondit dictum sibi fuisse in recepcione sua
quod adeo erat astrictus religioni prima die ac si fuisset ibi per
multos annos; non tamen juravit se non exire; credens quod idem [p. 333]
servaretur in aliis.
Item, ad XXXVI et III sequentes respondit quod recepcio sua facta fuerat
exclusis omnibus secularibus, et credit quod eodem modo fierent
recepciones aliorum. Nescit tamen quod ex hoc suspicio contra ordinem
haberetur.
Item, super contentis in XL et XXI sequentibus, de crimine sodomitico,
ydolis et cordulis, respondit se nichil scire, nisi hoc duntaxat, quod
propter inopiam lectorum quandoque jacebant bini, honesto modo, et quod
ipse cingebatur quadam cordula super camisiam suam, quia videbat sic
alios facientes.
Item, ad LXII et V sequentes respondit de modo recepcionis ut supra, et
quod credebat quod facta fuisset vilania sibi et aliis qui
recipiebantur, nisi fecissent illa que precipiebantur eisdem.
Item, ad LXVIII et V sequentes respondit quod per sacramentum fuit ei
inhibitum, ut supra deposuit, ne revellaret secretum ordinis, nec
audebant loqui inter se de predictis; et credit quod si revelassent,
fuissent puniti, sed nescit qualiter; nec fuit ei injunctum quod non
confiteretur nisi fratribus ordinis; et credit quod in corigendo et
denunciando fuerint negligentes, et quod idem modus recepcionis
servaretur in aliis, qui fuit servatus in ipso; alia nesciens de dictis
articulis, nec de hiis que in LXXII sequentibus continentur.
Item, ad XCVII-C respondit ellemosinas et hospitalitatem convenienter
factas fuisse in domibus de Latigniaco Sicco et de Bello Vissu in
Gastinesio, in quibus extitit commoratus: alia contenta in ipsis
articulis negans.
Item, ad CI et omnes sequentes respondit se nescire quid agebatur in
capitulis, quia eis non interfuerat; sed audivit quod secrete
tenebantur, et quod nulli seculares intererant: nec audivit, nec credit
quod magnus Magister, vel alii layci, possent absolvere a peccatis; et
credit quod tenerentur servare illud quod magnus Magister cum capitulio
ordinabat, nec scit quanto tempore dicti errores duraverunt, sed fuerunt
negligentes in corigendo et denunciando, nec audivit quod [p. 334]
propter dictas feditates aliquis dictum ordinem exiverit; nec scit quod
inde scandala sint exorta: credit tamen quod illa, que supra deposuit de
modo recepcionis sue, essent nota inter fratres dicti ordinis, sed non
inter extraneos; et audivit dici magnum Magistrum et alios fratres
multos errores fuisse confessos, nescit quos, nec alia de contentis in
XXVI ultimis articulis memoratis.
Item, requisitus si prece, precepto, timore, amore, odio, comodo
temporali habito vel habendo sic deposuerat, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda, et fuit sibi inhibitum per dictos dominos
commissarios, in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non
revellaret hanc suam deposicionem, quousque atestaciones fuerint
publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Johannes Quentini serviens, Eduensis diocesis,
testis supra juratus, ut deponeret dictum suum; et non defferebat
mantellum ordinis, quia servientes qui ceperunt eum in abbacia de
Povomaco, induxerunt eum ad dimittendum dictum mantellum: et fuit
absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Aurelianensem, qui cum
eo inquisivit Senonis, sede vacante, et denuo fuit cum eo inquisitum in
Quadragesima proximo lapsa, per dominum archiepiscopum Senonensem, et
postmodum rasit sibi barbam motu proprio; et erat etatis XXXVI annorum
vel circa, ut dixit. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus
et singulis articulis, respondit ad eos ut sequitur:
Et primo ad IIII primos, ut sequitur, videlicet se nescire qualiter
fiebant recepciones in ordine, quia non interfuerat capitulis eorum nec
recepcioni alicujus alterius fratris, nec fuerat in ordine nisi
tresdecim mensibus ante capcionem suam. Credit tamen quod ita communiter
reciperentur alii, sicut ipse fuerat receptus per fratrem Johannem de
Angicuria, tunc preceptorem domus Templi de Salice super Yonem,
Altisiodorensis diocesis, in capella dicte domus de Salice, circa horam
tercie ante missam, presentibus fratribus Johanne Pancon, [p. 335]
Stephano de Divione et Johanne de Belna servientibus, deffunctis. Nam
cum peciisset a dicto receptore panem et aquam et bonam societatem
ordinis, et receptor respondisset quod bene cogitaret quid petebat, quia
oporteret eum multum jejunare et multas austeritates sustinere, et ipse
respondisset quod paratus erat omnia sustinere, traxit se ad partem
dictus receptor cum aliis fratribus predictis, et locutus fuit cum eis
si reciperent ipsum testem: et cum concordassent, recepit eum et fecit
eum vovere castitatem, vivere sine proprio et obedienciam, et tradidit
sibi mantellum. Quo tradito, fecit eum jurare quod servaret secreta
ordinis, et quod obediret quibuscumque mandatis sibi faciendis per
superiores suos dicti ordinis: post quod quidem juramentum, dictus
receptor dixit ei quod secundum consuetudinem ordinis, oportebat eum
negare Deum, et precepit ei quod negaret; et dictus testis respondit
quomodo hoc posset facere, et fuit magis turbatus et iratus quam fuerit
alias in tota vita sua, et magis doluit, ut dixit, quam si ductus
fuisset ad patibulum. Verumptamen negavit, quia juraverat obedire
quibuscumque preceptis superiorum suorum. Postmodum dictus receptor,
accepta quadam cruce enea, ut sibi videtur, de altari in qua erat ymago
Crucifixi, precepit eidem testi quod spueret super eam, et, cum ipse
testis diceret quod hoc erat nimis durum, respondit receptor quod ita
oportebat eum facere, quia sic erat in ordine consuetum; et ideo dictus
testis spuit non super sed juxta eam. Alia inhonesta non fuerunt facta
in dicta recepcione sua, ut dixit: et credit quod per ea que audivit
postea dici ab illis qui interfuerant recepcioni sue, quod fuerat sibi
facta gracia, quia non fuit osculatus receptorem retro, sed dumtaxat in
ore, quia erat amicus suus.
Item, ad V et X sequentes, de dogmatizacione, conculcacione crucis et
cato, respondit se nichil scire nisi quantum supra deposuit.
Item, ad XVI et VII sequentes respondit se nichil scire; sed quod ipse
bene credebat sacramentis Ecclesie, et credit quod alii fratres eodem
modo crederent, sed quod facerent abhominaciones de quibus supra
deposuit, propter consuetudinem ordinis.
Item, super contentis in XXIIII et V sequentibus respondit se [p. 336]
nichil scire, nec credebat contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, super contentis in XXX-III respondit se nichil scire, nisi in
quantum supra deposuit de osculo oris.
Item, ad XXXIIII et V sequentes respondit se credere vera esse; et quod
ipse juraverat non exire dictum ordinem, et ei dictum fuerat quod pro
professo habebatur, et quod ipse idem, antequam intraret ordinem,
habebat suspicionem contra ordinem, quia clamdestine fiebant
recepciones, sed non poterat credere quod aliquid inhonestum ageretur
ibidem.
Item, super contentis in XL et XXI sequentibus, de crimine sodomitico et
ydolis et cordulis, respondit se nichil scire; dixit tamen quod quando
transitus vel alie necessitates imminebant, jacebant bini honeste, et
quod eciam cingebantur una cordula super camisias, propter honestatem et
penitenciam secundum consuetudinem ordinis.
Item, super contentis in LXII et X sequentibus respondit de modo
recepcionis, ut supra, et quod nesciebat si fuissent incarcerati vel
interfecti, si noluissent facere ea que in recepcione precipiebantur
eisdem. Ex sacramento tamen tenebantur non revellare predicta, eciam
illis fratribus qui non interfuerant capitulis in quibus fuerant
recepti.
Item, dixit quod infra mensem a recepcione sua, fuit ipse testis
confessus illa que fecerat in dicta sua recepcione, cuidam fratri Minori
qui dicebatur habere potestatem episcopi Altisiodorensis, in ecclesia
fratrum Minorum de Altisiodoro, qui, ejus confessione audita,
stupefactus signavit se, et interrogavit si voluntarie fecerat
supradicta; et cum respondisset quod non, absolvit eum, imposita sibi
penitencia quod jejunaret per unum annum in pane et aqua, diebus
Veneris, quod et fecit.
Item, contenta in LXXIII-VI respondit se credere vera esse.
Item, super contentis in LXXVII et XVIII sequentibus, de modo
recepcionis, respondit se credere, ut supra deposuit, quod ubique
reciperentur fratres in ordine, sicut deposuit se fuisse receptum.
Item, ad XCVII respondit quod in domibus de Salice et de [p. 337]
Marrin, in quibus fuerat commoratus, vidit fieri convenienter
ellemosinas, et hospitalitatem servari, et credit quod idem fieret in
aliis domibus ordinis.
Item, super contentis in XCVIII, VIIII et C respondit se nichil scire,
et quod non credebat quod per nephas possent acquirere, et bene sciebat
quod hoc fuisset peccatum, et eciam propter hoc degerare.
Item, super contentis in CI et V sequentibus respondit quod clam
tenebantur capitula, et hoc vidit antequam esset frater Parisius; de
excubiis nichil sciens.
Item, contenta in CVII et IIII sequentibus respondit ut supra se non
credere esse vera.
Item, contenta in CXII et XIII respondit se credere vera esse.
Item, ad CXIIII et III sequentes respondit quod negligentes fuerant, sed
nescit quando errores inceperunt.
Item, ad CXVIII et XVIIII respondit quod multi exiverant ordinem; nescit
tamen quod propter feditates, et credit quod scandala inde essent
exorta.
Item, ad CXX, XXI, II et III respondit se credere quod modus recepcionis
confessatus per eum esset notus fratribus ordinis, sed non extraneis.
Item, contenta in CXXIIII, V, VI et ultimo respondit se credere vera
esse, quantum ad errores confessatos per eum. Item, requisitus si sic
deposuerat prece, precepto, amore, timore, odio, comodo temporali habito
vel habendo, respondit quod non, sed pro veritate dicenda; et fuit ei
per dictos dominos commissarios inhibitum, in virtute juramenti prestiti
per eum, quod non revellaret hanc suam deposicionem, quousque
attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuerunt adducti ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum; ad ferendum testimonium in negocio isto, fratres
Johannes de Branlis presbiter Senonensis, Bartholomeus de Glevon
Nivernensis, Reginaldus de la Lopiera Nivernensis, Symon de [p. 338]
Corbon Lingonensis, Gaubertus de Silli Meldensis, Johannes de Vivariis
Lingonensis, Matheus de Tille Ambianensis, et Symon de Lions Ambianensis
diocessium, qui, tactis sacrosanctis Evangeliis, juraverunt dicere
totam, plenam et meram veritatem, secundum formam juramenti aliorum
testium superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, in crastinum videlicet circumcisionis
Domini, fuit adductus ad presenciam dictorum dominorum episcoporum
Mimatensis et Lemovicensis, Mathei de Neapoli, et archidiaconi
Tridentini, in domo predicta, frater Johannes de sancto Questo
Belvacensis diocesis, serviens, testis suprajuratus, ut deponeret dictum
suum, non deferens mantellum ordinis, quia voluntarie ipsum dimiserat,
sicut dixit, in concilio Senonensi, et rasit sibi barbam; et fuerat cum
eo inquisitum alias, per dominum episcopum Aurelianensem Senonis, sede
vacante, et absolutus et reconciliatus per eum: et erat XXX annorum, vel
circa, nec fuerat in ordine Templariorum, sicut dixit, nisi a festo
Purificacionis beate Marie usque ad subsequens festum beati Dyonisii:
lectis autem et diligenter sibi expositis omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos, et primo ad primos IIII, ut sequitur. Videlicet se
nunquam interfuisse recepcioni alicujus alterius fratris, nec capitulis
dicti ordinis, unde nesciebat certitudinaliter si vera erant contenta in
dictis articulis; credebat tamen quod communiter reciperentur in ordine
sicut ipse fuerat receptus. In cujus quidem recepcione, facta per
fratrem Johannem de Ingecuria, preceptorem tunc domus Templi de Salice
super Yonem, in capella dicte domus, presentibus fratribus Nicolao,
cujus cognomen ignorat, presbitero, Johanne Pascon et Johanne de Belna
et Johanne de Monestal, Johanne de Sellin et Guillelmo Lenffant
servientibus, de quorum vita vel morte non habet certitudinem, fuit
servatus hic modus. Nam eo existente extra capellam predictam, [p. 339]
venerunt ad eum duo ex dictis fratribus, videlicet Johanne Pancon et
Johanne Monestal, dicentes ei quod bene cogitaret si volebat eorum
religionem ingredi, quia oporteret eum multa dura sustinere, et
vigillare quando vellet dormire, et dormire quando vellet vigillare, et
essurire quando vellet comedere, et multa similia; et si bene faceret,
haberet bonum premium, et si male, durum supplicium. Quo respondente
paratum omnia sustinere et instante pro recepcione predicta, cum dicti
fratres et receptor deliberassent ad invicem, dictus preceptor recepit
eum, et inposuit sibi mantellum, osculans eum in ore. Et postmodum fecit
eum vovere castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, et jurare
super quemdam librum, qui erat missale, ut credit, quod servaret bonos
usus et bonas consuetudines ordinis, et quod teneret secreta
capitulorum. Post que dictus receptor habens in manu sua quamdam crucem
ligneam, in qua erat depicta ymago Crucifixi, precepit ei quod abnegaret
Deum et spueret supra dictam crucem. Et cum idem testis esset multum
stupefactus et turbatus, ut dixit, et preceptor diceret quod oportebat
eum facere predicta, idem testis dolens et tristis, ut dixit, negavit
eum ore, non corde, et spuit non supra sed juxta dictam crucem. Non
tamen recolit, ut dixit requisitus, si prius negaverit quam spuerit, vel
eccontra, quia erat ex predictis multum perterritus, nec postea fuit
bene letus, ut dixit. Item, dixit quod post premissa dictus receptor
precepit ei quod oscularetur eum in ano, et levavit vestes suas; non
tamen deposuit braccas, et ipse testis fuit eum osculatus in carne nuda
inter braccale et zonam, nec interrogavit qua de causa fieret dictum
osculum, sicut dixit, adiciens quod antea post osculum recepcionis in
ore, fuit osculatus omnes fratres astantes in ore. Item, dixit quod
circa tres septimanas post recepcionem ejusdem, idem testis fuit
confessus de predictis omnibus fratri Gerardo lectori fratrum Minorum de
Altisiodoro, in capella dicte domus de Salice, ad quam venerat dictus
lector. Qui, audita ejus confessione, fuit multum stupefactus, et
absolvit eum inposita ei penitencia quod jejunaret in pane et [p. 340]
aqua sedecim vel decem et octo sextis feriis, ut sibi videtur, et credit
eum adhuc vivere.
Item, super contentis in V et X sequentibus, de dogmatizacione,
conculcacione et cato, respondit se nichil scire nisi in quantum supra
deposuit.
Item, de contentis in XVI et XVII sequentibus, de sacramento altaris,
absolucione Magistri et osculo, respondit se nichil scire nisi quod
supra deposuit, adiciens se credere sacramentis Ecclesie, et quod aliqui
crederent ex fratribus dicti ordinis: non tamen videtur quod ille qui
recepit eum esset bonus Christianus, in quantum hec fieri faciebat;
sciebat autem, ut dixit, quod layci non poterant absolvere a peccatis.
Item, ad XXXIIII et V respondit se nichil audivisse ante capcionem
eorum.
Item, contenta in XXXVI et VIIII respondit se credere vera esse.
Item, de contentis in XL et XXI sequentibus, de crimine sodomitico,
ydolis et cordulis, respondit se nil scire; nec credebat contenta in
ipsis articulis esse vera, nisi solummodo quod cingebantur, ut ei fuit
dictum in recepcione sua, una cordula super camisias suas, quia jacebant
cum eis: dicta tamen cordula non fuit sibi tradita, sed ipse emit eam.
Item, contenta in LXII-IIII, de modo recepcionis confessato per eum,
respondit se credere vera esse.
Item, de contentis in LXV et VIII sequentibus respondit se nescire
qualiter fuissent puniti si non fecissent illa que precipiebantur eis,
vel si revellassent; credit tamen quod puniti fuissent, nec fuerat sibi
inhibitum quod non confiteretur nisi fratribus ordinis, sicut dixit.
Item, contenta in LXXIIII, V et VI respondit se credere vera esse.
Item, super contentis in LXXXVII et XVIIII sequentibus respondit se
nescire nisi quod supra deposuit de modo recepcionis sue, et quod
credebat eumdem modum ubique servari in ordine in aliis.
Item, contenta in XCVII-C respondit se nichil scire, quia Parisius
fuerat in ordine; vidit tamen in dicta domo, in qua fuit receptus,
fieri ter ellemosinam in ebdomada, et hospitalitas convenienter [p. 341]
servabatur ibidem.
Item, ad CI-VI respondit se nichil scire, quia non interfuerat
capitulis, sed ejus recepcio facta fuerat clam, clausis januis et nullis
presentibus, nisi fratribus ordinis.
Item, contenta in CVII-XI respondit se non credere vera esse, quia layci
non poterant absolvere a peccatis.
Item, contenta in CXII et XIII respondit se credere vera esse.
Item, de contentis in CXIIII et omnibus sequentibus respondit se nichil
scire, nisi hoc duntaxat quod fuerant negligentes in correctione, et
quod credebat propter predicta scandala contra ordinem esse exorta, et
quod modus recepcionis sue fuerat manifestus fratribus qui adfuerant, et
credit quod recepciones aliorum essent manifeste aliis fratribus
ordinis, sed non extraneis: et audiverat dici magnum Magistrum et alios
ordinis multos errores fuisse confessatos, nescit quos, sed credit quod
istos.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, odio, amore,
vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda, et fuit ei inhibitum per dictos dominos commissarios,
in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revellaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones essent publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Johannes de Branlis presbiter Senonensis diocesis,
testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum; et non defferebat
mantellum, quia ipsum dimiserat in concilio Senonensi, ut dixit; et erat
etatis, ut dixit, XXXVI annorum vel circa, et fuerat examinatus,
absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Aurelianensem Senonis,
sede vacante. Lectis autem et diligenter sibi expositis omnibus et
singulis articulis, et primo ad IIII primos respondit ut sequitur,
videlicet se nescire si contenta in ipsis articulis essent vera, quia
non interfuerat recepcionibus aliorum, nec capitulis ordinis; [p. 342]
credebat tamen quod communiter omnes reciperentur in ordine, sicut ipse
fuit receptus per fratrem Maurellum de Belna, tunc preceptorem domus
Templi de Salice super Yonem, in capella dicte domus, Dominica post
festum beati Dionisii, fuerant ante capcionem eorum IIII anni,
presentibus fratribus Johanne de Vallon, Johanne de Monestal, Johanne
Pascon et Guillelmo Gaucher, Vincencio, cujus cognomen ingnorat, et
Johanne de Sellin servientibus, jam defunctis, in cujus recepcione dixit
fuisse servatum hunc modum. Nam cum peciisset panem et aquam, et
instasset, et receptor et dicti fratres essent intra dictam capellam
adinvicem collocuti, venit ad eum predictus frater Johannes de Monestal,
ut sibi videtur, et introduxit eum in capella. Et dictus preceptor,
auctoritate visitatoris Francie, recepit eum, et inposuit sibi mantellum
et birretum, quia erat presbiter; sed non fuit eum osculatus. Postmodum
fecit eum vovere castitatem, et vivere sine proprio, et jurare super
quoddam missale quod esset obediens preceptis domus Templi, et quod non
revellaret secreta eorum. Postmodum peciit ab eo dictus receptor si
credebat in Deum, et ipse respondit quod sic, et quod bene sciebat quod
Dominus noster Jhesus Christus fuerat mortuus pro nobis; et aperto dicto
missali et hostensa ymagine Crucifixi que erat in dicto missali,
predictus preceptor dixit ei quod abnegaret Deum, et quod spueret super
dictam ymaginem; et ipse testis fuit ex hiis multum turbatus et
stupefactus, ut dixit; sed finaliter, quia precepit ei quod hoc faceret
in virtute juramenti prestiti per eum, abnegavit ore non corde, et spuit
non supra dictam ymaginem sed juxta. Dixit ei insuper dictus receptor
quod, secundum observanciam ordinis, debebat eum osculari in dorso super
carnem nudam, sed, quia erat presbiter, remittebat ei osculum
supradictum. Item, precepit dictus receptor quod, quando celebraret, non
diceret verba per que fit consecracio et confectio sacramenti, sed non
declaravit que erant illa verba. Et ex hoc eciam fuit ipse testis
plurimum stupefactus, ut dixit, et abstinuit a celebrando per duos dies
sequentes, post quos fuit de predictis omnibus confessus fratri Gerardo
de Pruino, lectori tunc, ut credit, fratrum Minorum de [p. 343]
Altisiodoro, potestatem habenti domini P. de Marayo, tunc episcopi
Altisiodorensis, in ecclesia fratrum Minorum de Altisiodoro, et
absolutus per eum, inposita ei penitencia quod legeret sexcies
psalterium, cantaret duodecim missas de Sancto Spiritu, et jejunaret XII
sextis feriis in pane et aqua, quod et fecit. Dictus autem lector, qui
obiit, fuit multum stupefactus audita dicta confessione sua, ut dixit,
et adjecit quod libencius fuisset predicta confessus dicto domino
Altisiodorensi episcopo, si ejus tunc copiam habuisset. De presentibus
autem, quando fuit confessus, dixit se non recordari.
Item, ad contenta in V et X sequentibus respondit se nichil scire nisi
quod supra deposuit.
Item, ad XVI et VII sequentes, de sacramento altaris, respondit ut
supra, et quod ipse credebat sacramenta altaris, et credit quod alii
crederent, sed non ille qui recepit eum.
Item, ad XXIIII et V sequentes respondit se nichil scire, nec credebat
contenta in ipsis articulis esse vera.
Item, ad XXX et VIIII sequentes respondit de osculis ut supra, et quod
statim pro professis habebantur, nesciens si jurabant non exire ordinem,
quia ipse non juravit, nec scit si suspicio fuerat contra ordinem, quia
recepciones clandestine fiebant.
Item, de contentis in XL et XVI sequentibus respondit se nichil scire,
nisi hoc duntaxat quod in ejus recepcione fuit ei dictum quod cingeretur
una cordula supra camisiam, et credit quod ita preciperetur aliis.
Item, ad LVII et XI sequentes respondit quod credebat eundem modum
servari in recepcione aliorum qui fuerat servatus in sua, nesciens
qualiter fuissent puniti qui predicta facere noluissent. Per juramentum
tamen injungebatur eis quod predicta non revellarent, sed non
injungebatur quod non confiterentur nisi fratribus ejusdem ordinis.
Item, contenta in LXXIIII, V et VI respondit se credere vera esse.
Item, contenta in LXXVII et XVIIII sequentibus, quantum ad modum
recepcionis, respondit se credere vera esse quantum ad [p. 344]
observacionem modi quem deposuit in sua recepcione fuisse servatum.
Item, contenta in XCVII respondit se credere vera esse.
Item, de contentis in XCVIII, VIIII et C respondit se nichil scire, sed
bene sciebat quod peccatum esset facere que in illis continentur.
Item, ad CI-VI respondit quod non interfuerat capitulis, sed credebat
quod clam, exclusis illis qui non erant de ordine, tenerentur.
Item, ad contenta in CVII-XI respondit quod non credebat esse vera.
Item, contenta in CXII et XIII respondit se credere vera esse.
Item, de contentis in CXIIII et omnibus sequentibus respondit se nichil
scire, nisi quod bene apparebat eos fuisse negligentes in corrigendo
errores et in denunciando Ecclesie, et quod Ecandala inde fuerant
exorta, et quod credebat predicta confessata per eum esse nota inter
fratres ordinis, sed non inter extraneos, et audivit dici magnum
Magistrum et alios contentos in articulis fuisse confessos multos
errores, nescit quos, sed credit quod illos quos ipse confessus est.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Et fuit ei preceptum per dictos dominos commissarios,
in virtute juramenti prestiti per eumdem, quod non revellaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra ultimo nominatis, hoc salvo
quod dictus Guillelmus non interfuit examinacioni dicti fratris Johannis
de sancto Questo.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit IIII dies mensis Januarii, fuit
adductus ad presenciam dictorum dominorum commissariorum, excepto domino
Narbonensi, in domo predicta, frater Bartholomeus de Glano diocesis
Nivernensis, serviens, testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum; et
non deferebat mantellum ordinis, quia, sicut dixit, vendiderat ipsum, ut
posset inde habere vestes, et voluntarie fecerat sibi radi [p. 345]
barbam, cum quo fuerat alias inquisitum per dominum episcopum
Aurelianensem Senonis, sede vacante, de facto suo, et fuerat absolutus
et reconciliatus per eum; et erat etatis circiter XXXIIII annorum, ut
dixit. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis
articulis, respondit ad eos, et primo ad primos IIII, ut sequitur:
videlicet se credere quod communiter reciperentur in ordine sicut ipse
fuerat receptus; non tamen erat de hoc certus, quia non interfuerat
recepcioni alicujus alterius fratris ordinis, nec capitulis eorum. Ipse
autem fuerat receptus, ut dixit, per fratrem Johannem de sancto Clero,
condam tunc preceptorem domus Templi de Salice super Yonem
Altisiodorensis diocesis, in capella dicte domus, circa mediam
Quadragessimam instantem erunt VII anni vel circa, presentibus fratribus
Guillelmo Lenfant, Johanne Parre et Johanne de Monestal et Vincencio,
cujus cognomen ignorat, et Johanne lo Petit, servientibus deffunctis, in
hunc modum. Nam cum peciisset panem et aquam ordinis, dictus receptor
dixit ei quod grandem rem petebat, et quod bene adverteret ad hoc, quia
tunc erat liber et francus, et supponeret se servituti, et multa dura
oporteret subire eundem. Quo respondente se voluntatem habere ad bene
faciendum, et ad supportandum onera ordinis, fecit eum vovere
castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio; et tradidit sibi
mantellum ordinis, et osculatus fuit eum in ore, et omnes fratres
astantes osculati fuerunt ipsum testem in ore, et fecit eum jurare super
quendam librum, in quo erat ymago Crucifixi depicta, ut sibi videtur,
quod servaret secreta ordinis, et quod esset obediens superioribus suis.
Post que precepit ei quod abnegaret Deum et quod spueret super ymaginem
predictam, quia hoc debebat facere, ut dixit, secundum puncta ordinis,
et ipse testis cum dolore cordis, ut dixit, negavit ore non corde, et
spuit non supra sed juxta ipsam ymaginem, in terra; et magis voluisset,
ut dixit, habuisse illa die tibiam fractam et eciam brachium, quam quia
fecit predicta. Dixit insuper predictum preceptorem dixisse ei quod, si
fratres indigerent lecto, acomodaret eis suum, et quod permiteret
eos jacere cum eo. Non tamen intellexit ipse testis in hoc [p. 346]
aliquod malum, ut dixit, nullum aliud inhonestum quoad oscula vel aliqua
alia recolens in dicta sua recepcione intervenisse, ut dixit, nec se de
alio illicito requisitum fuisse, ut dixit. Requisitus quare non exierat
dictum ordinem, ex quo habuerat tantam displicenciam, respondit quod pro
eo quia juraverat servare consuetudines ordinis.
Item, ad V et XVIII sequentes, de dogmatizacione, conculcacione crucis,
cato et sacramento altaris et sacerdotibus, respondit se nichil scire
nisi quod supra deposuit, et credebat, ut dixit, bene in ecclesiasticis
sacramentis, et credit quod alii fratres crederent; tamen ille qui
recepit eum non erat bonus Christianus in quantum faciebat fieri
predicta, licet alias esset laudatus, ut dixit.
Item, ad XXIIII et V sequentes respondit se nichil scire.
Item, ad XXX et III sequentes respondit se nichil scire, nisi quod supra
deposuit de osculo oris; verumptamen audivit dici a fratre Johanne de
Foresta diocesis Lingonensis, defuncto, dum erant capti in Turri
Senonensi, quod ille qui receperat ipsum Johannem (nescit tamen quis
esset, quia non petivit a dicto Johanne), preceperat dicto Johanni in
sua recepcione quod oscularetur eum in ano, sed ipse noluerat eum
osculari.
Item, contenta in XXXIIII et V sequentibus respondit se credere vera
esse.
Item, de contentis in XL et V sequentibus respondit se nichil scire,
nisi quod supra deposuit de lectis.
Item, de contentis in XLVI et XV sequentibus, de ydolis et cordulis,
respondit se nichil scire, nisi hoc duntaxat quod communiter cingebantur
super camisias suas cordulis quas accipiebant unde volebant; non tamen
fuit ei preceptum quod dictam cordulam portaret.
Item, de contentis in LXII et XI sequentibus respondit se nichil scire,
nisi quod supra deposuit de modo recepcionis quem credebat uniformiter,
et quod fuerat ei preceptum ne revellaret secreta ordinis, et fuerat
sibi dictum quod si revellaret, amitteret mantellum; dixit [p. 347]
insuper quod ipse confessus fuerat omnia peccata sua, in festo Pasche
subsequente post ejus recepcionem, domino Johanni de sancto Bricio,
presbitero seculari ejusdem ville diocesis Altisiodorensis quondam, et
dixerat ei in confessione quod multociens juraverat de Deo et negaverat
Deum et quod spuerat contra eum ira motus; non tamen specificavit sibi
quod in recepcione sua predicta acta fuissent propter juramentum per eum
prestitum de non revelandis secretis ordinis, et quia putabat predictam
confessionem generaliter sufficere ei.
Item, contenta in LXXIIII, V et VI respondit se credere vera esse.
Item, de contentis in LXXVII et XVIIII sequentibus respondit se nichil
scire, nisi quod supra deposuit de modo recepcionis sue, quem credebat
ubique in ordine observari.
Item, ad contenta in XCVII respondit quod in domibus principalibus
ballivarum ordinis debebat fieri ter in ebdomada elemosina generalis,
sed in aliis parvis domibus dependentibus non; et dixit se vidisse
predicta servari in domo in qua fuit receptus, in qua fiebat dicta
elemosina ter in ebdomada, et in domo parva dicte ville sancti Bricii in
qua non fiebat elemosina ordinaria per annum cum dimidio quo fuerat in
dicta domo commoratus.
Item, contenta in XCVIII, VIIII et C respondit se non credere vera esse.
Item, de contentis in CI et omnibus sequentibus respondit se nichil
scire, nisi quod supra deposuit, hoc excepto quod ejus recepcio fuit
facta clam, januis clausis, nec adfuerunt nisi fratres ordinis, et quod
credebat precepta Magistri in ordine observari, et quod credebat
scandalum esse contra ordinem exortum propter predicta; et credit quod
modus recepcionis confessatus per eum esset notus fratribus ordinis, sed
non extraneis, et quod audiverat dici quod magnus Magister et alii
fuerant confessi multos errores.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; et fuit ei injunctum per dictos dominos [p. 348]
commissarios, in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non
revellaret hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint
publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Raynandus de Villa Mostrue Altisiodorensis
diocesis, serviens, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum; et
non defferebat mantellum ordinis, quia dimiserat ipsum in concilio
Senonensi, et radi fecerat sibi barbam, suasione Johannis de Yemvilla,
ut dixit, et fuerat cum eo inquisitum alias per dominum episcopum
Aurelianensem Senonis, sede vacante, et absolutus et reconciliatus per
eum: et erat etatis circiter XXX annorum, ut dixit; lectis autem et
diligenter sibi expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos IIII, ut sequitur:
Videlicet se credere quod alii reciperentur communiter sicut ipse fuerat
receptus, sed nesciebat hoc, quia non fuerat in ordine, nisi XI
septimanis ante eorum capcionem, ut dixit, nec interfuerat recepcionibus
aliorum nec capitulis eorum. Ipse autem fuerat receptus in modum
infrascriptum, per fratrem Guillelmum de Lans, tunc preceptorem de Villa
Mostrue, in capella dicte domus, die Dominica ante festum Magdalene,
presentibus fratribus Anrico de Anisiaco, Guillelmo Botton, Guillelmo le
Gagneor, Johannes de sancto Romano servientibus; cum enim ipse testis,
flexis genibus, peciisset a dicto receptore panem et aquam, et vestitum
ordinis, et dictus receptor dixisset ei quod adverteret quod petebat,
nam res magna erat abdicare a se propriam voluntatem, et se voluntati
subicere aliene, et oporteret eum in ordine multa onera sustinere, et
ipse respondisset se paratum omnia supportare, traxit se ad partem
dictus receptor cum aliis fratribus, et cum fuissent adinvicem
collocuti, vocavit dictus receptor ipsum testem, petens ab eo si habebat
ita bonam voluntatem, ut prius, ad ingrediendum religionem predictam, et
eo respondente quod sic, fecit eum vovere castitatem, [p. 349]
obedienciam, et vivere sine proprio et jurare super quendam librum
apertum, in quo erat crux depicta, quod obediret omnibus preceptis
superiorum suorum dicti ordinis, et quod non revelaret secreta ordinis.
Postmodum tradidit sibi mantellum ordinis, et ipse et omnes fratres
astantes fuerunt osculati eum in ore. Post que precepit eidem testi quod
spueret super dictam crucem, et quod negaret Deum; et ipse spuit non
supra dictam crucem, sed juxta in terra, et negavit Deum ore et non
corde, quia dictus receptor dixit ei quod hoc debebat fieri secundum
puncta ordinis, et non fuit ausus contradicere, quia timebat, et magis
voluisset tunc fuisse alibi quam ibi, ut dixit.
Item, de contentis in V et XXVIII sequentibus, de dogmatizacione,
conculcacione crucis, sacramento altaris, cato, et quod Magister posset
absolvere a peccatis, et osculis, respondit se nichil scire nisi quod
supra deposuit, adjiciens se credere sacramentis Ecclesie; et credebat
quod alii fratres crederent, non tamen putat quod ille qui recepit eum
esset bonus Christianus, nec credit quod layci possint absolvere a
peccatis.
Item, contenta in XXXIIII et V sequentibus respondit se credere vera
esse, excepto quod non juraverat ordinem non exire.
Item, de contentis in XL et XXXIII sequentibus respondit se nichil
scire, nisi quod supra deposuit, hoc excepto quod fuit ei preceptum quod
cingeretur una cordula super camisiam, que cordula non fuit ei tradita;
et credit quod illi qui non fecissent illa que precipiebantur eisdem in
recepcione sua, vel ea revelassent, quod fuissent perpetuo incarcerati.
Item, contenta in LXXIIII, V et VI respondit se credere vera esse.
Item, de contentis in LXXVII et XVIIII sequentibus dixit se nescire,
nisi quod supra deposuit de modo recepcionis sue, quem credebat in aliis
communiter observari.
Item, contenta in XCVII respondit se credere esse vera, et contenta in
XCVIII, VIIII et C esse falsa.
Item, de contentis in CI et omnibus sequentibus respondit se nichil
scire, nisi in quantum supra deposuit, hoc excepto quod [p. 350]
credebat in ordine servari hoc quod magnus Magister ordinabat, et quod
negligentes fuerant in corrigendo errores, et in denunciando Ecclesie,
et quod nunc erant scandala propter predicta contra ordinem exorta, et
credebat modum recepcionis sue et aliorum fratrum ordinis manifestum
fuisse fratribus ejusdem ordinis, sed non extraneis.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per eosdem dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eum, quod non revellaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presente magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, scilicet in vigilia Epiphanie Domini,
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum in
predicta domo, frater Symon de Corbone diocesis Lingonensis, serviens,
testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum; non deferens mantellum
ordinis, quia post capcionem suam, custos carceris Senonensis abstulit
sibi; cum quo fuerat, ut dixit, inquisitum per dominum episcopum
Aurelianensem Senonis, sede vacante, et absolutus et reconciliatus per
eum, et post concilium Senonense, in quo affuerat, raddi fecerat sibi
barbam, et erat etatis, ut dixit; circiter XL annorum. Lectis autem et
diligenter sibi expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos quatuor, ut sequitur: videlicet se credere quod
fratres ordinis communiter reciperentur sicut ipse fuerat receptus, sed
hoc nesciebat, quia non interfuerat recepcionibus aliorum, nec capitulis
eorum; ipse autem receptus fuerat, ut dixit, a fratre Hugone de
Villaribus, preceptore condam de Espulhi Lingonensis diocesis,
elemosinario tunc ducis Burgundie, in capella dicte domus de Espulhi,
circa festum Nativitatis beate Marie proximo lapsum, fuerunt circiter
decem et octo anni, fratribus Huberto, cujus cognomen ignorat, [p. 351]
Roberto Lescolhe, Bernardo de Biceyo et Hogo de Buris servientibus
defunctis, presentibus, in hunc modum. Nam, cum introductus in dictam
capellam peciisset ab eis panem et aquam et pauperem vestitum ordinis,
et ipsi respondissent quod rem grandem petebat, et quod bene deliberaret
super hoc, et traxissent se ad partem, et locuti fuissent adinvicem, et
iterum venisset coram eis, et flexis genibus peciisset quod supra, et
respondissent quod idem, finaliter dictus preceptor tradidit sibi
mantellum ordinis, et juravit super quemdam librum obedire suis
superioribus, servare secreta ordinis et facere elemosinas debitas de
bonis ordinis. Post que idem receptor attulit quamdam crucem ligneam de
altari in qua erat depicta ymago Crucifixi, et precepit ei quod spueret
super dictam crucem, et ipse testis, licet inde turbatus, spuit non
super sed juxta dictam crucem, et postmodum, de mandato ipsius
receptoris, fuit eum osculatus in dorso, super omnes pannos, non tamen
dixit ei quod hoc deberet fieri secundum puncta ordinis, nec ipse
peciit, nec de negacione, nec de aliis contentis in Vº et decem
articulis sequentibus, aliquid sibi dixit, nec plus scit quam deposuerit
de contentis in ipsis articulis, sicut dixit, nec de contentis in XVI et
XVII sequentibus. Dixit tamen quod in recepcione sua receptor, et alii
astantes fuerunt osculati eum in ore, et quod ipse credebat sacramentis
altaris, et credebat quod multi ex aliis crederent communiter, sed
dictum receptorem non reputat fuisse bonum, in hoc quod precepit sibi
predicta. Item, dixit eumdem receptorem dixisse ei quod si fratres
venirent et indigerent lecto, quod recolligeret eos in lecto suo, sed
non intellexit propter hoc aliquod malum.
Item, contenta in XXXIIII et V sequentibus respondit se credere vera
esse, verumptamen non jurabant de novo se non exire dictum ordinem, sed
in virtute juramenti primo prestiti per eum, preceperunt ei quod non
dimitteret dictum ordinem, pro meliori vel pejori.
Item, de contentis in XL et XXIIII sequentibus respondit se nichil
scire, nisi quod supra deposuit de lecto et de modo recepcionis, hoc
excepto quod fratres cingebantur quadam cordula super camisias [p. 352]
cum quibus jacebant, sed dicta cordula non fuit sibi tradita, sed habuit
eam a quadam sorore sua.
Item, ad contenta in LXV et XXXI sequentibus respondit se nichil aliud
scire quam supra deposuit, hoc excepto quod per sacramentum inhibebatur
eis ne revellarent secreta ordinis, et si revelassent, credit quod
perdidissent mantellum, et quod fuissent expulsi ignominiose ab ordine,
et audiverat dici a fratre P. de Beyse capellano dicti ordinis, tunc
curato ecclesie de Volenis, cui ipse testis confitebatur, quod non
debebat confiteri, nisi fratribus ordinis, absque licencia superiorum
suorum, quia seculares sine licencia non poterant eos absolvere, ut
dixit, et credebat quod negligentes fuerint in corrigendis erroribus, et
denunciando eos Ecclesie.
Item, ad XCVII respondit quod ellemosine et hospitalitas bene
servabantur in ordine, in locis in quibus ipse fuit, scilicet in loco in
quo fuit receptus, et in domo de Salice d'Ellant Eduensis diocesis, in
qua fuerat commoratus.
Item, contenta in XCVIII, VIIII et C dixit se non credere vera esse.
Item, de contentis in CI et omnibus aliis sequentibus respondit se ultra
quam deposuit nichil scire, nisi quod audivit a quibusdam famulis
fratrum venientibus de capitulis, quod capitula eorum clam tenebantur,
et credit quod illud quod magnus Magister ordinabat servaretur
communiter in ordine, et quod negligentes fuerint in corrigendo et
denunciando, et quod inde contra ordinem scandala sunt exorta, et quod
modus recepcionis confessatus per eum esset manifestus inter fratres
ordinis, sed non inter extraneos; et audivit dici magnum Magistrum et
alios fratres errores, nescit quos, confessatos fuisse.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eum, quod non revelaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate; et est [p. 353]
sciendum quod dictus testis erat laborator in ordine, sicut dixit, et
videbatur esse homo satis simplex, et fuerat confessus, sicut dixit, de
predictis erroribus fratri Petro Sotean deffuncto de ordine fratrum
Minorum, potestatem tunc habenti domini episcopi Lingonensis in ecclesia
ville de Curtis ejusdem diocesis Lingonensis, circa dimedium annum post
ejus recepcionem, et increpavit eum multum, et absolvit eum imposita
sibi penitencia quod jejunaret in pane et aqua XII diebus Veneris.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Gaubertus de Silhi Meldensis diocesis, serviens,
testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum, et erat etatis, ut dixit,
circiter XXX annorum, cum quo fuerat inquisitum, ut dixit, per dominum
episcopum Aurelianensem, Senonis sede vacante, et absolutus et
reconciliatus per eum, et non deferebat mantellum ordinis, quia custos
carceris Senonensis abstullerat ei post capcionem suam, ut dixit; barbam
autem voluntarie fecerat sibi radi. Lectis autem et diligenter sibi
expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad
primos IIIIor, ut sequitur: videlicet se nescire si contenta in
articulis erant vera, quia non interfuerat recepcionibus fratrum ordinis
nec capitulis eorum; sed credebat quod communiter reciperentur sicut
ipse fuerat receptus Parisius, in parva capella domus Templi, prope
turrem, a fratre Johanne de Turno, quondam thesaurario tunc Templi
Parisiensis, presente dumtaxat fratre Nicolao presbitero dicti ordinis,
cujus cognomen ignorat, die Veneris, ut sibi videtur, ante festum beati
Martini estivalis, fuerunt circiter novem anni, hora prandii, mensis jam
positis, in modum infrascriptum. Nam cum peciisset ter flexis genibus
panem et aquam ordinis, fecerunt eum jurare quod servaret bonos usus et
bonas consuetudines ordinis et quod obediret preceptis superiorum suorum
ordinis. Et pecierunt ab eo si erat liber, conjugatus vel ordinatus;
quod si talis esset, non reciperent eum et receptum dicerent. Postmodum
tradidit sibi mantellum, ut sibi videtur, postque precepit ei [p. 354]
quod spueret super quamdam crucem veterem, ligneam, parvam, pictam, que
erat super quoddam scamnum ante eos, nescit per quem allatam, et ipse
spuit non super sed juxta eam, quia dixit thesaurarius quod oportebat
obedire eum. Postmodum precepit ei quod abnegaret Deum, et negavit ore,
non corde, quia est et semper fuit bonus Christianus, ut dixit, et valde
doluit de predictis, et magis voluisset eadem die habuisse tibiam
fractam quam quia fecerat supra dicta, et noluisset tunc unquam vidisse
nec cognovisse aliquem de Templariis, et adhuc vellet idem. Dixit eciam
quod dicti thesaurarius et presbiter fuerunt eum osculati post
recepcionem in ore, et dixit ei dictus thesaurarius quod debebat super
camisiam suam portare quamdam cordulam; alia que possent esse inhonesta
non recolit intervenisse in sua recepcione, ut dixit.
Item, de contentis in Vto et XXVIII sequentibus respondit ultra illa que
supra dixit se nichil scire, hoc excepto quod ipse bene credebat
sacramentis altaris, et credit quod alii crederent, eciam ille qui
recepit eum, nec credit quod Magister et alii layci possent absolvere a
peccatis.
Item, contenta in XXXIIII et quinque sequentibus respondit se credere
vera esse, sed nesciebat si suspicio mala erat contra ordinem propter
predicta.
Item, super contentis in XL et XXIIIIor sequentibus respondit se ultra
que deposuit nichil scire, hoc excepto quod in recepcione ejus fuit
dictum per receptorem quod quando probi homines ordinis venirent et
carerent lectis, quod reciperet eos bene et curialiter in lecto suo.
Item, super contentis in LXV et XXXI sequentibus respondit se nichil
scire ultra illa que supra deposuit, sed per sacramentum injungebatur
eis quod non revelarent secreta ordinis; nescit tamen qualiter puniti
fuissent si revelassent, nec confitebantur sine licencia, nisi fratribus
ordinis, et prudenter egissent si predicta correxissent et Ecclesie
denunciassent.
Item, ad XCVII respondit quod ellemosine generales fiebant ter [p. 355]
in ebdomada, in domo de Salice supra Yonem Altisiodorensis diocesis; et
hospitalitas convenienter servabatur ibidem, nec audivit quod fuerint
restricte elemosine et hospitalitas in ordine.
Item, de contentis in CXVIII et omnibus sequentibus respondit se nichil
scire plus quam supra deposuerit, hoc excepto quod audivit dici quod
capitulia clam tenebantur exclusis omnibus qui non erant de ordine, et
credit quod si Magister aliqua bene ordinasset, quod illa fuissent in
toto ordine observata, et credit quod fratres ordinis, sed non
seculares, bene scirent modum recepcionis eorum, et quod scandalum esset
exortum contra ordinem propter predicta, sicut bene apparet ex facto; et
audivit dici, dum erat captus in turri Senonensi, quod magnus Magister
confessus fuerat errores confessatos per eum.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; et fuit eidem inhibitum per dictos dominos
commissarios, in virtute prestiti juramenti per eum, quod non revelaret
hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Jovis, in crastinum Epiphanie Domini, VII videlicet die
dicti mensis, fuit adductus in predicta domo, ad dictos dominos
commissarios, frater Johannes de Viveriis serviens, Lingonensis
diocesis, testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum, non deferens
mantellum ordinis, quare in concilio Senonensi una cum pluribus aliis
dimiserat ipsum, et postmodum radi fecerat sibi barbam et fuerat
inquisitum alias cum eo per dominum Aurelianensem episcopum Senonis,
sede Senonensi vacante, et absolutus et reconciliatus per eum, et erat
etatis circiter XL annorum. Lectis autem et diligenter sibi expositis
omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad [p. 356]
primos IIIIor, ut sequitur: scilicet se nunquam interfuisse recepcioni
alicujus alterius fratris nec capitulis eorum; ipse tamen receptus
fuerat in hunc modum: nam cum requisivisset panem et aquam a fratre
Naniello de Belna, quondam preceptore, tunc domus Templi de Fontenayo
diocesis Lingonensis, flexis genibus, et ille respondisset quod magnam
rem petebat, quia poneret voluntatem suam in alienam, et quando crederet
dormire, vigilaret, et quando crederet vigilare, dormiret, et ipse
instaret pro dicta sua recepcione et iterum dixisset quod bene
deliberaret, finaliter cum essent in capella dicte domus, dictus
preceptor recepit eum et tradidit sibi mantellum ordinis, et fuit eum
osculatus in ore, et fratres astantes, scilicet Hymbertus Picardi,
Johannes de Divione et Stephanus de Chambleis, qui Johannes et Stephanus
sunt mortui; postque vovit et juravit super quemdam librum castitatem et
obedienciam suis superioribus, vivere sine proprio et servare secreta
ordinis; postque dictus frater Johannes apportavit quamdam crucem
ligneam in qua erat depicta imago Crucifixi, quam posuit super terram,
et dictus receptor precepit ei quod spueret super dictam crucem, de quo
fuit turbatus et finxit se spuere super eam, sed non spuit supra sed
juxta eam; precepit eciam ei quod oscularetur ipsum in ano, et ipse
levavit eidem receptori vestes et finxit se osculari eum versus
braccale; postea precepit ei quod abnegaret Deum, et negavit ore, non
corde, quia dixit ei receptor quod predicta erant de preceptis ordinis,
de quibus fuit ipse testis valde turbatus, ut dixit, et maluisset tunc
esse longe per XL leucas quam ibi, et libenter extunc exivisset inde in
crastinum, si ausus fuisset, et fuerat receptus ante missam, in festo
Annunciacionis beate Marie, erunt circiter IIII anni.
Item, de contentis in V et X sequentibus, de dogmatizacione,
conculcacione crucis et cato, respondit se nichil scire nisi quod supra
deposuit.
Item, ad XVI et XVII sequentes, de sacramentis, potestate Magistri et
osculis, respondit se bene credere ecclesiasticis sacramentis, nesciens
si alii credebant, nec credebat quod layci possent absolvere a [p. 357]
peccatis, nec reputabat illum qui eum recepit in hoc quod fecit predicta
fieri bonum Christianum, nec de osculis sciebat nisi quod supra
deposuit.
Item, contenta in XXXIIII et V sequentibus, quod pro professis
haberentur et quod clamdestine fierent recepciones, et quod ex hoc
suspicio contra ordinem haberetur, credebat vera esse, non tamen quod
jurarent non exire ordinem.
Item, de contentis in XL et XXI sequentibus, de crimine sodomitico,
ydolis et cordulis, respondit se nichil scire, nisi hoc solum quod ei
fuit dictum in recepcione sua, quod jaceret in camisia et braccis et
caligis, et quod cingeretur una cordula.
Item, ad LXII et XI sequentes respondit se credere quod omnes fratres
ordinis reciperentur communiter, sicut deposuit se fuisse receptum, et
quod capti et male tractati fuissent qui noluissent illa que in
recepcione precipiebantur eisdem vel qui ea revelassent, et fuerat ei
dictum per fratrem Egidium de Campania ejusdem ordinis, quod absque
licencia superiorum non poterat confiteri nisi fratribus ordinis. Item,
dixit quod in eodem anno quo fuit receptus, infra mensem post Pascha,
fuit confessus de predictis omnibus erroribus fratri Gerardo, cujus
cognomen ignorat, de ordine fratrum Minorum conventus Altisiodorensis,
qui dicebatur habere potestatem episcopi Altisiodorensis, qui absolvit
eum juxta quoddam altare in ecclesia dictorum fratrum Altisiodorensium,
imposita sibi penitencia quod jejunaret in pane et aqua diebus Veneris,
per totum unum annum, et quod pasceret, si posset bono modo, sine
sciencia superiorum suorum, sex pauperes semel.
Item, ad LXXIIII, V et VI respondit se credere vera esse, quod fuerint
negligentes in corigendo et in denunciando Ecclesie.
Item, de contentis in LXXVII et VIIII sequentibus, de modo recepcionis,
respondit ut supra.
Item, ad XCVII respondit quod ellemosine fuerant retracte in ordine, et
viderat in domo de Salice super Yonem Altisiodorensis diocesis, [p. 358]
elemosinam duntaxat bis in septimana dari, que consueverat dari ter,
hospitalitas tamen bene servabatur in recipiendo bonos homines.
Item, de contentis in XCVIII, VIIII et C, quod per nefas acquirere
possent et ex hoc degerare, respondit se nichil scire.
Item, de contentis in CI et omnibus sequentibus respondit se nichil
scire plus quam deposuerit, quia non interfuerat capitulis, hoc excepto
quod credebat in ordine servari quod magnus Magister statuebat, et
credebat quod modus recepcionis eorum esset notus fratribus ordinis, sed
non extraneis, et audiverat dici quod magnus Magister et multi alii
fratres confessi fuerant aliquos errores, sed nescit quos; credit tamen
quod illos quos ipse confessus est.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit inhibitum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eum, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Matheus de Tilleyo serviens, Ambianensis diocesis,
testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, etatis LXX annorum vel
circa, non deferens mantellum ordinis, quia per servientes qui eum
habuerunt in custodia fuerat sibi bis ablatus; barbam autem fecerat sibi
radi propter incomoditatem quam eam portandi habebat, et fuerat cum eo
inquisitum Aurelianis per dominum episcopum Aurelianensem, et absolutus
et reconciliatus per eum. Lectis autem et diligenter expositis sibi
omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos
IIII, ut sequitur, scilicet: quod ipse fuerat receptus in dicto ordine a
fratre Arveo de villa Petrosa, quondam preceptore, tunc baillive de
Pontivo Ambianensis diocesis, in capella domus Templi d'Oysemont ejusdem
diocesis, post missam die Mercurii, post Quasimodo geniti [p. 359]
proxima erunt circiter XXXIIII anni, presentibus fratribus Johanne de
Renanvilla, Arnulpho de Guisa preceptore dicte domus d'Oysemont
servientibus, et Anrico de Gamaches presbitero, jam dudum deffunctis, in
hunc modum; nam cum instetisset per bienium per se et amicos suos quod
reciperetur in dicto ordine, finaliter fuit in dicta capella, et, flexis
genibus, peciit pluribus vicibus et instanter quod pro Deo concederent
sibi panem et aquam, societatem proborum virorum et pauperem vestitum
domus. Cui fuit responsum quod bene deliberaret quod petebat; nam magnam
rem petebat, quia, dum erat in seculo, poterat ire quo volebat, dormire
et vigilare quando volebat, et, si esset inter eos, non haberet dictam
libertatem, immo oporteret ipsum ire quando vellet remanere, vigilare
quando vellet dormire, et exterius videbat magnas cappas et pulcrum
habitum eorum, et ipsos equitantes magnos equos, et quando ipse esset in
religione ipsorum forte non haberet, prout vellet, vestitum et equos et
hujusmodi talia; eo autem respondente quod, Deo dante, bene compleret
omnia predicta, voluerunt quod bis traheret se ad partem, et venit ad
eum dictus frater Johannes de Renanvilla, et instruxit eum quod ad illa
que peterentur ab eo per dictum preceptorem responderet quod omnia bene
compleret Deo dante, et quod peteret adhuc illa que supra pecierat; cum
autem testis peciisset et fuisset flexis genibus coram receptore,
astantibus dictis fratribus, dixit ei dictus receptor quod ex quo tantum
instabat et affectabat esse frater eorum, quod ipse reciperet eum in
fratrem dicti ordinis, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, sed
ante mantelli tradicionem fecit eum jurare supra quoddam missale quod
servaret castitatem, viveret sine proprio, et obediret mandatis
superioris sui dicti ordinis, qui preficeretur eidem, et servaret bonos
usus et bonas consuetudines ordinis et secreta ordinis, et si Deus
faceret sibi graciam in ordine quod haberet aliquam administracionem,
quod ipse teneret ecclesias in statu debito et luminaria faceret teneri
et elemosinas statutas fieri et hospitalitatem servari debito modo et
consueto secundum exigenciam personarum. Quibus peractis [p. 360]
imposuit sibi mantellum et affublavit dicendo: In nomine Patris et Filii
et Spiritus Sancti, amen. Nos recipimus te, et associamus te, et patrem
et matrem et parentes tuos, beneficiis que fiunt in ordine citra mare et
ultra mare. Et precepit ei quod oscularetur ipsum et fratres astantes in
ore, et fuit eos osculatus; tradidit eciam sibi birretum; post hec
precepit sibi quod sederet et instrueret eum de his que acturus esset,
et inter alia dixit ei quod ubicumque esset in ordine, inquireret ab
illis qui erant antiquiores et qui diu fuerant in ordine modum et
observancias ordinis, et illa que facturus erat; dixit eciam ei quod
omnia vota quecumque antea emiserat erant sibi remissa per ingressum
religionis eorum, excepto Jerosolimitano, quod votum debebat adimplere
pro posse suo in recuperacionem sancti regni Jerosolimitani ad mandatum
superiorum suorum; dixit eciam ei quod caveret sibi ne rixaretur cum
fratribus ordinis, quia si hoc faceret et impelleret eum in tantum, quod
cogeretur movere duos pedes, vel si rumperet sibi laqueum mantelli,
esset in misericordia fratrum ordinis; si autem exiret per muros
alicujus domus eorum, et non per ostium, perderet mantellum, si vero per
dictos muros ejiceret aliqua de bonis dicte domus, puniretur ut latro,
et si inveniretur in aliquo loco suspecto cum muliere, esset in
misericordia fratrum, dum tamen hoc probaretur per duos fratres ordinis,
et quedam alia honesta dixit ei; et cum predicta dixisset, surrexit
dictus receptor dicens: Amodo possimus recedere. Quo dicto, statim
recesserunt predicti tres fratres qui aderant, et exeuntes traxerunt
post se portam capelle, remanentibus ipsis receptore et teste; postque
dictus receptor vocavit testem, et dixit ei: Venite vos, promisistis
obedire mihi et estis meus subjectus; et accepit unam crucem ligneam de
altari veterem, de qua medietas picture, ut sibi videtur, erat
devastata, et dixit ei quod abnegaret figuram illam, et ipse testis
stupefactus, junctis manibus, dixit ista verba: _Ha! sire, pour Dieu
merci!_ quo modo hoc facerem? Et receptor respondit quod oportebat eum
facere predicta, quia erat subjectus suus; et tunc negavit dictam
figuram ore, non corde; postquam abnegacionem precepit quod spueret
super eam, et ipse finxit se spuere, sed sputum non emisit; [p. 361]
postmodum precepit quod oscularetur eum in carne nuda, et discoperuit se
circa femur, et ipse fuit osculatus eum in anca circa illum; postmodum
dixit ei ista verba: _Et devant_, aliquantulum levando sibi vestes; per
quod intellexit ipse testis, quod injungeret quod deberet eum osculari
ante circa femoralia; verumtamen non curavit dictus receptor quod fieret
dictum osculum, nec amplius si et qualiter dictum osculum debebat fieri
declaravit, nec dixit sibi quod predicta essent de punctis ordinis, nec
aliqua alia inhonesta quod recolat. Dixit insuper quod quando fiebant
predicta inhonesta, dictus receptor frequenter respicebat circumquaque
et potissime versus ostium capelle predicte, ne aliquis predicta
videret, ut credit; dixit eciam quod de predictis fuit ipse testis, ut
dixit, ita tristis et dolens quod libenter interfecisset dictum
receptorem, si ausus fuisset et potuisset, et quod ex tunc fuit cum
dolore cordis, nec fuit letus de uno mense. Item, dixit quod eadem die
antequam comederet, ipse testis reintravit dictam capellam, et adoravit
et devote osculatus fuit dictam crucem applicando eam ad os et ad oculos
suos, et videtur eidem, ut dixit, quod dictus receptor, dum reposuit
crucem predictam in altari, osculatus fuerit eam reverenter. Requisitus
si sciebat ex qua causa predicti errores fuerant sibi precepti,
respondit se credere quod ad hoc ut esset eis magis subjectus, et in
majorem confusionem suam si vellet erigere se contra superiorem suum.
Item, dixit se fuisse confessum predictos errores fratri Hugoni Germont
de ordine fratrum Minorum, consanguineo quondam suo, conventuali
Ambianis, qui ibat cum custode provincie; et dictus frater peciit ab eo
si predicta fecerat voluntarie, et cum respondisset quod non et quod
libenter exiret dictum ordinem si posset, confortavit eum quod speraret
in Deo qui remitteret sibi illa peccata et alia, et suasit ei quod non
exiret quanquam diceret religionem esse duram, et absolvit eum, injuncta
ei penitencia quod jejunaret in pane et aqua quatuor sextis feriis magne
Quadragessime, ut sibi videtur, et dictam confessionem dixit se fecisse
in quadam grangia Templi vocata Asens ejusdem diocesis, anno [p. 362]
vel quasi a recepcione sua elapso, ut dixit; post predicta dixit se
revelasse fratri Anrico de Gamaches presbitero ordinis quod confessus
fuerat dicto fratri Minori, sed non expressit illa que dixerat ei, et
dictus presbiter respondit eum male fecisse, quia non habuerat licenciam
confitendi, sed ex quo factum erat placebat sibi, dum tamen haberet ille
cui confessus fuerat potestatem absolvendi eum.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, VIII videlicet dicti mensis Januarii,
rediit dictus testis in domo predicta ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum, ut perficeret deposicionem suam, que die esterna propter
hore tarditatem perfici non potuerat, et fuit requisitus si sciebat vel
credebat quod errores contenti in primis IIII articulis communiter in
ordine servarentur, et respondit se nescire, quia non viderat alias
fieri, nec audiverat dici quod fierent, nec audiverat alicui imperari,
nec viderat aliquod signum super hoc, nec sciebat quid super hoc
crederet in anima et in juramento suo; et si predicta fiebant, non
credit quod servarentur in decima parte eorum qui recipiebantur, sed vix
posset credere quod ipse fuerit solus in faciendo abhominaciones
predictas. Requisitus quorum recepcionibus ubi et quando et quibus
presentibus interfuerat, respondit quod interfuerat recepcioni Roberti
Valvassoris servientis in domo Templi Bossi in Veromandia diocesis
Noviomensis, facte, ut ei videtur, licet non bene recolat, per fratrem
Robertum de Sernoy, quondam, presentibus ipso teste, et fratre P. de
Latigniaco, qui affugit quando alii Templarii fuerunt capti, et sunt
circiter XV anni quod dicta recepcio fuit facta, et interfuerat
recepcioni fratris Galterii, cujus cognomen ignorat, sed dicebatur
attinere fratri Gerardo de Villaribus in domo Templi vocata Aymont
diocesis Ambianensis, qui fuit receptus a fratre Petro de Latigniaco
supradicto; de presentibus non recordatur, sunt circiter tresdecim anni,
et interfuerat recepcioni fratris Radulphi de Freynoy combusti [p. 363]
Parisius, qui fuit receptus per fratrem Philippum de Axiis militem, in
domo predicta de Oysemont, sunt circiter viginti sex anni, de
presentibus non recordatur. Requisitus quis modus fuerat servatus in
recepcione dictorum trium, respondit quod talis qualis fuit servatus in
eo, exceptis hiis que supra dixit de se ipso quantum ad abnegacionem et
spuicionem et osculum inhonestum quod non vidit ibi fieri.
Requisitus si receptores et recepti predicti post dictas recepciones
remanserant soli in locis in quibus fuerant recepti, ipso teste et aliis
fratribus qui adfuerant recedentibus, respondit quod non, inmo omnes
recedebant simul.
Item, requisitus super contentis in Vº articulo et X sequentibus, de
dogmatizacione, conculcacione crucis et cato, respondit se nichil scire
nisi quod supra deposuit de se ipso.
Item, ad XVI et XIII sequentes, de sacramentis et potestate Magistri,
respondit se nichil scire, adjiciens quod ipse credebat sacramentis
Ecclesie, et credit quod alii fratres crederent, et per signa
ostendebant se credere, nec audivit, nec credit quod layci possent
absolvere a peccatis.
Item, de contentis in XXX-III respondit se nichil scire, nisi quod supra
deposuit de osculo per eum facto.
Item, contenta in XXXIIII-VIIII respondit se credere vera esse; sed de
contentis in XXXVIII, si esset suspicio, respondit se nichil scire.
Item, de contentis in XL et XXI sequentibus, de crimine sodomitico et
ydolis et cordulis, respondit se nichil scire, hoc excepto quod in ejus
recepcione fuit ei dictum quod cingeretur uno cingulo super camisiam
suam de nocte.
Item, ad LXII, III et IIII, de modo recepcionis, respondit ut supra.
Item, ad LXV et VII sequentes respondit se nescire si fuissent
interfecti vel incarcerati illi qui in eorum recepcione noluissent
facere illa que deposuit se fecisse, vel qui ea revelassent fuissent
male tractati.
Item, ad LXXIII, IIII, V et VI respondit quod absque licencia non
poterant confiteri nisi fratribus sacerdotibus ordinis, et si [p. 364]
qui erant errores qui scirent in ordine fuerant negligentes in
corrigendo et denonciando Ecclesie.
Item, de contentis in LXXVII et XVIII sequentibus, de modo recepcionis,
si citra mare et ultra mare servaretur, respondit se nichil scire nisi
quod supra deposuit.
Item, contenta in XCVII et C respondit quod non credebat esse vera, quia
sibi preceptum fuerat quod faceret bene elemosinas et servaret
hospitalitatem, et quod nichil acquireret injuste, quia si acquireret et
de hoc eciam confiteretur in morte, non fieret restitucio postquam
fuisset ordini acquisitum, et vidit religiosos cujuscumque status bene
recipi in ordine supradicto, et precipiebatur eis quod in die Jovis
sancta recolligerent in domibus suis XIII pauperes, et lavarent, et
oscularentur eorum pedes.
Item, ad CI et omnes alios sequentes respondit se audivisse quod clam
tenebantur capitula exclusis omnibus secularibus aliquando multum
tempestive vel de nocte, ut fratres qui conveniebant cicius recedere
possent, et credebat quod in ordine servarent quod magnus Magister cum
conventu suo ordinabat, et quod scandala essent propter predicta contra
ordinem exorta, et audiverat dici quod magnus Magister confessus fuerat
quod abnegabant Deum et aliqua alia de aliis contentis in dictis
articulis. Respondit se nichil scire ultra illa que supra deposuit.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit impositum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eum, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Symon de Lechuno in Sanguine Terso Ambianensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non deferens
mantellum ordinis, quia custos carceris Senonensis abstulit ei, [p. 365]
et fuerat cum eo inquisitum per dominum episcopum Aurelianensem, Senonis
sede vacante, et absolutus et reconciliatus per eum, et post concilium
Senonense fecerat sibi radi barbam, et erat etatis XL annorum vel circa,
ut dixit. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis
articulis, respondit ad eos, et primo ad primos IIIIor, se credere quod
in ordine servaretur iste error quod receptor precipiebat recepto quod
spueret contra crucem in despectum Dei, quia ita fuerat ei preceptum,
sed non interfuerat recepcioni alicujus alterius fratris, nec capitulis
eorum. Fuit autem receptus, ut dixit, in capella domus Templi vocata
Aveynes les Secches Cameracensis diocesis, per fratrem Johannem de
Manhbersi militem quondam, in die Brandonum proximo erunt XVIIII anni
vel circa, presentibus fratribus Johanne Normani presbitero, Gerardo de
Argentolio milite, Petro de Latigniaco, Petro de Caemi, et Roberto de
Grandi Villarii, et Johanne de Nigra Curia, ante horam primam, de quorum
astantium vita vel morte non habebat certitudinem, in hunc modum: nam,
cum requisiisset panem et aquam, et societatem proborum ordinis, et
fuisset ei responsum quod rem grandem petebat, et quod deliberaret super
hoc, preceperunt ei quod traheret se et rogaret Deum et beatam Mariam
quod dirigerent eum; et cum rediisset, et iterum peciisset idem et
fuisset sibi consimile responsum, et quod liber erat, et si intraret
religionem, efficeretur servus, et oporteret eum vigilare quando vellet
dormire, et multa dura pati, et quod videbat eos exterius, et nesciebat
quales essent interius; finaliter post multa verba consimilia dixit ei
dictus receptor quod ex quo tantum appetebat esse frater eorum,
reciperet ipsum, et fecit eum jurare super quemdam librum quod servaret
castitatem, viveret sine proprio, et obediret superioribus suis, et quod
servaret secreta ordinis, et quod suo posse juvaret ad acquirendum
regnum Jerosolomitanum, et quod esset servus esclavus ordinis; postmodum
tradidit ei mantellum, et ipse receptor et alii fratres fuerunt osculati
ipsum receptum in ore; deinde instruxit eum quot _Pater Noster_ debebat
dici in die, et aliquas alias observaciones dicti ordinis [p. 366]
licitas et honestas retulit ei; postque recesserunt dicti fratres qui
aderant, nescit si de mandato receptoris, quia ipse testis, sicut dixit,
posuerat se coram quadam ymagine beate Marie existente in altari ad
dicendum _Pater Noster_; postque dictus receptor vocavit eum juxta
quamdam archam, in qua tenebantur ornamenta altaris supra quam erat
quedam crux lignea, et precepit ei quod in despectum Dei spueret supra
eam: et ipse fuit stupefactus, et incepit flere, et receptor dixit ei
quod non turbaretur, quia ita debebat facere secundum observanciam
religionis eorum, et tunc ipse testis finxit se spuere super eam, non
tamen spuit; dixit ei insuper dictus receptor quod negaret Deum, et ipse
testis nichil respondit nec negavit, ut dixit; postmodum precepit ei
quod oscularetur eum in ano, et ipse testis levavit aliquantulum solum
mantellum ipsius receptoris fingens se osculari eum, sed non fuit
osculatus.
Item, ad quintum et XXVIII sequentes, de dogmatizacione, conculcacione
crucis, cato, sacramentis, quod layci absolverent a peccatis, et
osculis, respondit se nichil scire nisi quod supra deposuit, adiciens
quod in die Veneris sancta devote adorabant crucem, et quod ipse bene
credebat sacramentis Ecclesie, et credit quod alii fratres crederent;
sed minus fuit appreciatus illum qui recepit eum, propter illa que
precepit ei, nescit tamen si credebat sacramentis Ecclesie.
Item, contenta in XXXIII-VIII, de juramento, professione,
clamdestinacione et suspicione, respondit se credere vera esse.
Item, de contentis in XL et XXI sequentibus, de crimine sodomitico,
ydolis et cordulis, respondit se nichil scire, hoc excepto quod fuit ei
dictum, in recepcione sua, quod de nocte jaceret cum pannis suis lineis
et cingeretur desuper uno cingulo.
Item, ad LXII et XXXIIII sequentes respondit quod citra mare et ultra
mare, ubique in ordine, servabatur, sicut credit, idem modus recepcionis
qui fuit servatus in eo, nec scit qualiter fuissent puniti qui
noluissent facere predicta, nec qui ea revelassent; sed ex juramento
tenebantur non revelare, nec poterant sine licencia confiteri [p. 367]
nisi sacerdotibus ejusdem ordinis; licencia tamen bene dabatur eis sine
dificultate, et credit quod fuerint negligentes, quia non correxerunt
dictos errores nec denunciaverunt Ecclesie.
Item, ad XCVII, VIII, VIIII et C respondit quod in aliquibus locis
ordinis aliquando restringebantur elemosine et hospitalitas, propter
carestiam et multitudinem pauperum, et in aliquibus laxabantur ex
mandato superiorum, nec scit quod per nefas possent acquirere vel ex hoc
degerare, et quod non reputaretur peccatum, nec quod hoc injungeretur
eis.
Item, ad CI et omnes alios sequentes respondit se audivisse dici quod
clam, exclusis omnibus qui non erant de ordine, tenebantur capitula, nec
credebat quod layci possent absolvere a peccatis; credebat tamen quod
totus ordo servaret quod magnus Magister cum conventu ordinabat, et quod
modus recepcionis fratrum esset notus fratribus ordinis, sed non
extraneis, et audiverat dici quod magnus Magister et alii superiores
confessi fuerant abnegacionem et alios errores. De aliis contentis in
dictis articulis respondit se nichil scire ultra quod supra deposuit.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio
vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per eosdem dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eumdem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit VIII dicti mensis Januarii,
convenerunt dicti domini commissarii in domo predicta, et fuerunt
adducti ad presenciam eorumdem pro testibus infrascripti fratres dicti
ordinis, videlicet fratres Johannes de Boilhencort, et Petrus de
Bolhencourt Noviomensis, et Petrus Boucheures Ambianensis diocesium,
servientes, qui juraverunt, tactis sacrosanctis Evangeliis, dicere
in negocio isto totam, plenam et meram veritatem, secundum [p. 368]
formam juramenti aliorum testium superius registratam, eis vulgarizatam
et expositam.
Frater Johannes de Pollencourt predictus, existens in presencia dictorum
dominorum commissariorum, non deferens mantellum ordinis quia consumptus
fuerat, sicut dixit, et barbam habens rasam quia, sicut dixit, aliqui
prelati et prepositus Pictavensis dixerant sibi et aliis fratribus quod
poterant sibi radere eam, etatis XXX annorum et ultra, qui dicebat se
fuisse alias examinatum per dominum episcopum Ambianensem qui nunc est,
et absolutum et reconciliatum per eum, lectis et diligenter expositis
sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos
IIIIor, ut sequitur, videlicet quod nunquam interfuisset recepcioni
alicujus alterius fratris nisi unius, scilicet Philippi de Menin,
recepti a fratre Johanne de Serneyo quondam apud Oysemont, et cujus
mandato indicti [?] per alium scilicet fratrem Nicolaum de Cella, in
cujus recepcione nulla inhonesta facta fuerunt vel injuncta, nec
interfuerat capitulis eorum, unde nesciebat si vera erant contenta in
articulis predictis, nec credebat, quia non viderat. Requisitus qualiter
ipse fuerat receptus in ordine, ubi et quando, et si credebat quod alii
reciperentur sicut ipse fuit receptus, respondit se credere quod alii
reciperentur sicut ipse fuit receptus: ipse autem fuerat receptus in
hunc modum per fratrem Garinum de Grandi Villarii quondam preceptorem,
tunc ballive de Pontivo diocesis Ambianensis, in aula domus Templi
vocata la Ronsiera ejusdem diocesis, ante missam, in die Brandonum
proxima erunt X anni, vel circa, presentibus fratribus Egidio de
Rontangis presbitero, Hugo de Gamaches, Roberto de Goyhi servientibus,
adhuc viventibus, ut credit. Cum autem peciisset panem et aquam et
societatem fratrum ordinis, habuit consilium idem receptor cum dictis
astantibus, et ter dixit ei quod deliberaret bene, quia oporteret eum
esse servum esclavum ordinis et dimittere propriam voluntatem et ire
ultra mare, et multa consimilia; et cum respondiisset quod bene [p. 369]
compleret omnia Domino concedente, fecerunt eum vovere et jurare
castitatem, vivere sine proprio, et quod bene conservaret bona ordinis,
et quod servaret secreta ordinis, et quod esset sclavus et servus
ordinis, et quod iret ad quecumque loca citra mare et ultra mare ad que
mitteretur per superiores suos; et dixit et protestatus fuit pluries
quod volebat stare confessioni primo facte per eum coram dicto domino
Ambianensi et ejus predecessore, et quod tunc confessus fuerat se
abnegasse Deum in recepcione sua. Cum autem dictus testis multum esset
perterritus et quasi pallidus, et dicti domini commissarii persuasissent
quod attenderet ad veritatem dicendam et ad salvandam animam suam, non
ad confessionem predictam, nisi esset vera, et asseruissent ei quod
nullum periculum ei poterat inminere si diceret veritatem coram eis,
quia ipsi nullo modo revelarent nec notarii astantes, dixit post aliquod
intervallum, in perriculo anime sue et sub juramento prestito per eum,
quod in ejus recepcione non abnegaverat Deum nec Jhesu nec Crucifixum,
nec osculatus fuerat receptorem suum, nec alios astantes, nisi in ore,
nec fuit requisitus; nec spuerat supra crucem, nec de dictis
abnegacione, spuicione et osculo aliquo inhonesto fuerat requisitus,
licet contrarium confessus fuerit coram inquisitoribus metu mortis, ut
dixit, et quia frater Egidius de Rontangi supradictus dixit cum lacrimis
eidem testi et pluribus aliis cum eodem existentibus in carcere de
Monsterrolio diocesis Ambianensis, quod perderent corpora sua nisi
juvarent ad destructionem ordinis, confitendo quod abnegassent Deum et
quod spuissent super crucem; dixit insuper quod post dictam confessionem
factam per eum coram dicto domino Ambianensi et coram inquisitoribus
fuit confessus de dicta falsa confessione quam asserit se fecisse cuidam
fratri Minori sibi deputato per dominum Robertum, nunc Ambianensem
episcopum, cui episcopo idem testis voluerat confiteri; sed idem
episcopus respondit quod non poterat audire eundem propter fratres alios
occupatus, et dictus frater Minor absolvit eum, et injunxit eidem quod
deinceps non faceret falsam confessionem in negocio predicto.
Item, de omnibus aliis et singulis articulis contra ordinem [p. 370]
loquentibus, respondit se nichil scire, et asseruit quod bene credebat
sacramentis altaris et credebat quod alii fratres bene crederent;
dicebatur tamen eis quod statim pro professis habebantur, et quod eorum
recepciones fiebant januis clausis, nec erant presentes nisi fratres
ordinis, et in recepcione sua dixit ei receptor quod in signum
castitatis debebat signi [cingi?] una cordula super pannos lineos cum
quibus jacebant, et quod illa que fiebant in capitulis non audebant
revelare secularibus, nec eciam illis fratribus qui non interfuerant
capitulis; et si fecissent, fuissent puniti, et poterant confiteri
quibus volebant; sed ter confitebantur in anno capellanis eorum;
ellemosine autem fiebant ter in ebdomada generaliter in locis in quibus
fuit commoratus, et credit quod illa que magnus Magister ordinasset
ultra mare cum conventu suo, fuissent servata citra mare, et audiverat
dici quod magnus Magister et alii magni ordinis fuerant confessi aliquos
errores. Requisitus si sciebat aliquos errores fuisse in dicto ordine,
respondit in perriculum et dampnacionem anime sue quod non, nec aliquid
audiverat de predictis erroribus ante capcionem eorum.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
vel comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda: cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eum, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate. In qua quidem
attestacione dixit se velle persistere, quidquid contingat, magis anime
quam corpori in hoc volens prospicere, sicut dixit.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio et
Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra ultimo nominatis, hoc salvo
quod dictus Bertrandus Humbaldi post recepcionem juramentorum a dictis
testibus, non expectata dicti Johannis examinacione, recessit.
Post hec, die Lune sequenti que fuit XI dies dicti mensis [p. 371]
Januarii, convenerunt predicti domini archiepiscopus et alii commissarii
in prefato domo Fiscanensi, et fuit adductus ad presenciam eorumdem
dominorum commissariorum frater Petrus de Poignencort serviens,
Noviomensis diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum,
non defferens mantellum ordinis quem proprio motu suo dimiserat quia
consumptus erat, et radi fecerat sibi barbam propria voluntate, et erat
etatis XXXVI annorum vel circa, ut dixit, et fuerat alias examinatus
Ambianis in facto Templariorum, per dominum episcopum Ambianensem, qui
nunc est, et absolutus et reconciliatus per eum. Lectis autem et
diligenter sibi expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos quatuor, ut sequitur: scilicet se nescire si
contenta in ipsis articulis essent vera vel non, quia non interfuerat
recepcioni alicujus alterius fratris, nec capitulis eorum, nec bene
sciebat quod crederet de predictis; ipse tamen receptus fuerat per
fratrem Robertum de Belvaco, presbiterum quondam, preceptorem tunc de
Pontivo, per duos annos vel circa ante capcionem eorum, in capella domus
Templi de Mont Cucourt Noviomensis diocesis, circa ortum solis,
presentibus fratribus Roberto de Sernoy, Radulpho de Grandi Villarii,
Johannes de Ningrancuria servientibus, de quorum vita vel morte non
habebat certitudinem, in hunc modum. Nam dictus receptor dixit ei ex quo
volebat esse frater ordinis Templi, debebat recipere panem et aquam
Templi et dicere quod volebat esse servus et sclavus ordinis; et cum hoc
dixisset et peciisset ter, ultima vice dictus receptor dixit ei quod
reciperet eum, et fecit eum jurare super quemdam librum quod obediret
omnibus preceptis superiorum suorum et omnibus superioribus sui ordinis,
et quod servaret castitatem et viveret sine proprio; postque precepit ei
quod abnegaret Deum, et ipse testis fuit valde stupefactus, et dixit
dicto receptori bis vel ter quomodo posset hoc facere, et dictus
receptor respondit ei quod hoc oportebat eum facere, quia hoc erat de
punctis ordinis, et tunc abnegavit, ore non corde, ut dixit; postmodum
precepit ei quod spueret super quamdam crucem metallinam in qua [p. 372]
erat ymago Crucifixi, ablatam a quodam ex dictis fratribus, nescit tamen
a quo, et finxit se spuere super eam et non spuit, et dixit dictus
receptor eidem testi quod hoc erat eciam de punctis ordinis, et ultra
hoc erat alius punctus, scilicet si aliquis ex fratribus ordinis
requirebat eum quod commisceretur cum eo, debebat hoc pati, nunquam
tamen hoc fecit, ut dixit, nec fuit requisitus: interrogatus si predicta
fuerunt facta ante tradicionem mantelli vel post, respondit quia post
dictum juramentum tradidit sibi mantellum, et ipse receptor et alii
fratres astantes fuerunt eum osculati in ore. Item, cum post
deposicionem predictorum dictus testis multum fleret, de causa dicti
fletus interrogatus, respondit quod pro eo quia multum erat tristis et
dolens quia fecerat predicta, licet corde non fecerat. Item, dixit quod
de predictis fuerat confessus, quasi post duos menses a recepcione sua,
domino Johanni presbitero seculari qui morabatur in civitate Morinensi,
cujus cognomen ignorat; et dictam confessionem fecit in domo Templi de
Gomerimonte diocesis Morinensis, ante horam prandii, ut sibi videtur, in
capella dicte domus, et absolvit eum imposita ei penitencia quod non
portaret pannos lineos de toto uno anno et quod rediret ad bonam viam,
et ipse testis respondit ei quod nunquam ex corde recesserat a bona via,
licet predicta ore dixisset: de vita autem vel morte dicti presbiteri
dixit se certitudinem non habere.
Item, requisitus super V et XXVIII sequentibus, de dogmatizacione,
conculcacione crucis, cato, sacramentis, potestate Magistri et osculis,
respondit se nichil scire ultra quam supra deposuit; sed ipse bene
credebat sacramentis altaris, et credit quod alii fratres crederent.
Ille tamen qui eum recepit, in quantum fecit predicta fieri, non erat
bonus homo.
Item, ad XXXIII et V sequentes respondit se credere quod pro professis
habebantur, et ita fuerat ei dictum in recepcione sua, sed non juraverat
non exire, et fuerat receptus in ordine clamdestine, nullis presentibus,
nisi fratribus ordinis, et credit quod recepciones aliorum [p. 373]
fierent eciam clamdestine, sed nescit si propter hoc suspicio contra
ordinem habebatur.
Item, XL et XXXII sequentes, de crimine sodomitico, ydolis, capitibus,
cordulis, modo recepcionis et pena nolencium facere vel revellancium
supradicta, respondit se nichil scire, nisi quod supra deposuit sibi
dictum fuisse quod pateretur fratres sibi commisceri carnaliter, et quod
pro penitencia cingebatur una cordula super pannos lineos cum quibus
jacebat, et hoc fuerat sibi preceptum a dicto receptore. De modo
recepcionis aliorum respondit se nichil scire ut supra deposuit, nec
sciebat qualis pena fuisset inposita illis qui noluissent facere vel qui
revellassent predicta: fuit tamen ei injunctum per sacramentum quod non
revellaret modum recepcionis sue nec secreta alia.
Item, ad LXXIII et XXIII sequentes respondit quod non fuerat sibi
inhibitum quod non confiteretur nisi fratribus ordinis, nec scit si
aliis inhibebatur, et credit quod si aliqui erant qui scirent dictos
errores esse in ordine, fuerunt negligentes quia non correxerunt nec
denunciaverunt Ecclesie, nec scit aliquid de modo recepcionis aliorum
nec de aliis contentis in articulis supradictis.
Item, ad XCVII et XXX sequentes respondit quod, ut sibi videbatur,
elemosine et hospitalitas convenienter servabantur in locis ordinis in
quibus ipse fuerat commoratus, videlicet in dicta domo in qua fuerat
receptus et in domo de Bosco in Viromandia Noviomensis, et d'Eymont, et
de Magna Sopana Ambianensis, et de Gormerimonte Morinensis diocesium,
quarum domorum ipse testis ferebat claves, et fuerat ei inhibitum in
recepcione sua, ut dixit, quod per nefas nichil acquireret ordini,
capitulis autem non interfuerat, nec sciebat si clamdestine vel qualiter
tenerentur; audiverat tamen dici quod clamdestine tenebantur et
quandoque post Matutinas, nec audiverat dici quod magnus Magister vel
alii layci possent absolvere a peccatis. Credit autem quod ordo
servasset illud quod magnus Magister cum conventu suo ordinasset, nec
scit quando dicti errores inceperunt; sed si qui sciebant, fuerunt
negligentes in corrigendo et denunciando Ecclesie; nec scit [p. 374]
propter feditates aliquem ordinem exivisse, nec scit scandalum contra
ordinem esse exortum propter predicta. Alia de contentis in dictis
articulis dixit se nescire, modum autem sue recepcionis credit
manifestum fuisse.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eumdem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Petrus de Boucheures serviens Ambianensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non defferens
mantellum ordinis, quia consumptus erat, et socii sui suaserunt sibi
quod dimitteret eum et raderet sibi barbam, et quia eciam non placebat
sibi amplius ea portare, et erat etatis circiter triginta annorum, et
fuerat inquisitum cum eo per dictum episcopum Ambianensem qui nunc est,
et absolutus et reconciliatus per eum. Lectis autem et diligenter sibi
expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad
primos quatuor, ut sequitur: scilicet se credere quod alii reciperentur
in ordine communiter, sicut ipse fuit receptus; sed tamen nesciebat hoc,
quia non interfuerat recepcioni alicujus alterius fratris nec capitulis
eorum; ipse autem receptus fuerat per fratrem Robertum de Belvaco,
presbiterum quondam, preceptorem tunc de Pontivo, in capella domus
Templi de Loyson Ambianensis diocesis, die Dominica ante proximum festum
Ascencionis Domini erunt VIII anni, circa horam prime, presentibus
fratribus Gattero de Villa Sapiencie, Enrico de Bloffiers, Johanne
d'Anserra, Guillelmo de Platea et Martino de Marsilia servientibus,
quorum aliquos credit esse mortuos, sed dictos fratres Guillelmum de
Platea et Martinum credit esse vivos, in hunc modum: nam, cum peciisset
pro Deo sibi concedi panem et aquam et societatem proborum [p. 375]
ordinis, et concessissent ei, dictus receptor fecit eum vovere et jurare
super quemdam librum castitatem, obedienciam, vivere sine proprio,
servare et custodire secreta ordinis, et obedire omnibus preceptoribus
qui ponerentur super eum; postmodum imposuit sibi mantellum, et ipse et
dicti fratres astantes fuerunt eum osculati in ore; postmodum dictus
receptor ostendit ei ymaginem Crucifixi depictam in dicto libro, et
precepit ei quod abnegaret dictum Crucifixum, et ipse abnegavit ore non
corde, ut dixit. Postea precepit ei quod spueret supra dictam ymaginem
Crucifixi, et cum ipse testis stupefactus esset de predictis, dixit ei
receptor quod oportebat eum predicta facere, quia erant de punctis
ordinis, et tunc ipse testis spuit non supra dictam ymaginem, sed juxta
eam; postea precepit ei dictus receptor quod oscularetur eum in umbilico
et retro in spina dorsi, desuper braccale, in carne nuda, quia oportebat
eum facere predicta secundum puncta ordinis, et tunc fuit osculatus eum
in dictis locis super carnem nudam, ut dixit. Item, dixit ei quod
secundum posse suum servaret elemosinas ordinis, et insuper, quod de
punctis ordinis erat quod si aliquis ex fratribus ordinis vellet cum eo
commisceri carnaliter et requireret eum, hoc pateretur; ipse tamen
testis respondit quod hoc non faceret, et dixit quod nunquam fecerat nec
fuerat requisitus.
Item, super contentis in V et XXVIII sequentibus, de dogmatizacione,
conculcacione, cato, sacramentis, potestate Magistri et osculis,
respondit se nichil scire ultra illa que supra deposuit: ipse tamen bene
credebat ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres ordinis
crederent; sed non putat quod ille qui recepit eum esset bonus
Christianus, nec audivit nec credit quod layci possent absolvere a
peccatis.
Item, ad XXXIIII et XI sequentes respondit quod pro professis statim
habebantur, sed non jurabant quod non exirent ordinem, sed clamdestine
recipiebantur; nec scit si suspicio ex hoc contra ordinem habebatur nec
si commiscebantur fratres carnaliter, sed de dicta commixcione fuit ei
preceptum quod supra deposuit.
Item, de contentis in XLVI et XXVI sequentibus, de ydolis et [p. 376]
capitibus ydolorum et cordulis, respondit se nichil scire, nisi hoc
duntaxat quod ei fuerat dictum per fratres post recepcionem suam quod
cingeretur una cordula super pannos suos lineos de nocte; modum autem
recepcionis aliorum ordinis credebat talem esse qualis fuerat suus, sed
nesciebat qualiter fuissent puniti qui predicta facere noluissent, vel
qui ea revelassent; jurabant tamen non revelare predicta, nec fuissent
ausi revelare secularibus.
Item, ad LXXIII et omnes sequentes respondit non fuisse sibi inhibitum
quod non confiteretur nisi fratribus ordinis, et credebat quod fuissent
negligentes quia non correxerant errores nec denunciaverant Ecclesie, et
credit quod uniformiter reciperentur ubique in ordine sicut deposuit se
fuisse receptum, et audiverat dici quod elemosine fuerant diminute in
ordine, licet restringi non viderit nec ipse unquam restrinxerit, sed
bone gentes bene recipiebantur ad hospitalitatem. Audiverat eciam dici
quod capitula clam tenebantur, sed non credebat quod layci possent
absolvere a peccatis, et credebat quod in toto ordine servaretur quod
magnus Magister statuebat cum conventu suo, et quod scandalum propter
predicta contra ordinem sit exortum. De omnibus aliis contentis in
dictis articulis respondit se amplius nescire quam supra scriptum sit.
Item, dixit quod ipse predictos errores confessus fuerat post VIII dies
a recepcione sua capellano curato dicti loci de Loyson, cujus nomen et
cognomen ignorat et quem credit esse mortuum; qui in capella dicte domus
ante horam prandii absolvit eum, et consuluit ei quod nunquam interesset
recepcioni alicujus fratris ordinis, et quod non teneret dictos errores,
et quod exiret ordinem, et quod jejunaret IIII diebus Veneris in pane et
aqua propter illa que fecerat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; et fuit ei injunctum per dictos dominos commissarios,
in virtute juramenti prestiti per eum, quod non revelaret hanc [p. 377]
suam deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco, post examinacionem dicti fratris P. de Boscherres,
fuerunt adducti ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, pro
testibus in isto negocio, fratres Guido Delphini miles Claramontensis,
Addam de Valamanut olim preceptor de Hancuria, Humbertus de sancto Jorre
preceptor ballive Garch., Gerardus de Causo miles Ruthenensis, preceptor
ballive du Bastre, Petrus de Boneli miles Noviomensis, Hugo de Gamone
miles Ruthenensis diocesium, Radulphus de Enesi quondam receptor
Campanie, et preceptor balliarum de Latigniaco Sicco et de Somorens, et
antequam jurarent, fuerunt protestati coram dictis dominis commissariis
quod per ea que deponerent coram eis, vel dicerent, seu facerent, nullo
modo intendebant recedere a confessionibus factis per eos coram
ordinariis suis, sed in ipsis confessionibus perseverare intendebant, et
si contingeret eos per simplicitatem vel aliter aliquid per eos dici vel
fieri contra dictas confessiones, quod pro nullo haberetur, et ex nunc
revocabant. Qua quidem protestacione premissa, juraverunt tactis
sacrosanctis Evangeliis per eosdem dicere totam, plenam et meram
veritatem in negocio isto de quo inquiretur, secundum formam juramenti
aliorum testium superius registratam vulgarizatam eisdem.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus dictis dominis
commissariis, excepto domino Matheo, qui ex causa recessit post
examinacionem primi testis et recepcionem juramentorum predictorum et
examinacionem dicti fratris P. super primis IIII articulis, et
presentibus magistro Amisio, me Floriamonte Dondedei, et aliis notariis
supra ultimo nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit XII dicti mensis Januarii, et
rediit ad dictos dominos commissarios in domo predicta frater Johannes
de Polheicourt, testis supra juratus et examinatus, et rogavit [p. 378]
eosdem dominos commissarios quod audirent eundem, et data audiencia
dixit se fuisse mentitum in deposicione sua die Sabati proximo preterita
facta coram eis, et se degerasse petens flexis genibus et complosis
manibus veniam ab eisdem: cum autem dicti domini commissarii haberent
eundem testem quodam modo suspectum de aliqua subornacione, receperunt
ab eo juramentum tactis sacrosanctis Evangeliis de dicenda veritate
eisdem. Requisitus per dictum juramentum si revelaverat dictam suam
confessionem alicui persone, et si ab aliquo inductus fuerat ad
revocandum eandem, respondit quod non; sed quia cogitavit se male
fecisse, quia mentitus fuerat et degeraverat coram dictis dominis
commissariis, rogaverat custodes carceris, et Johannem de Janvila, quod
reducerent eum ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, ut
posset dicere coram eis aliqua que obmiserat in deposicione predicta,
post que dixit per juramentum suum quod in recepcione sua abnegaverat
Deum et spuerat juxta crucem quandam albam argenteam, de mandato
receptoris sui, qui dixit ei quod predicta abnegacio et spuicio supra
crucem erat de punctis ordinis, et fecit hoc ipse testis, ut dixit, ore
non corde.
Item, dixit predictum receptorem tunc dixisse eidem quod si aliquis ex
fratribus ordinis eorum vellet cum eo commisceri carnaliter, et eum
requireret, debebat hoc pati secundum puncta dicti ordinis.
Item, dixit predictum receptorem dixisse eidem quod, secundum puncta
ordinis, debebat eum osculari retro subtus zonam in squina; sed non fuit
eum osculatus, quia remisit ei dictum osculum. Item, dixit quod
predictos errores omnes nunc per eos confessatos credebat esse in
ordine, et servari communiter in recepcionibus aliorum fratrum, et vidit
eciam servari in recepcione fratris Philippi de Menin, cui supra
deposuit se interfuisse; verumptamen in recepcione ipsius testis non
interfuerat frater Egidius presbiter, prout supra deposuerat, credens
tunc ita fuisse; sed postmodum avisaverat se et cogitaverat, et sciebat
eum non affuisse. Item, dixit se audivisse dici quod quidam catus
veniebat in congregacionibus Templariorum, et predicta audiverat dici
post capcionem Templariorum. Item, dixit quod si eciam religio [p. 379]
Templariorum non destrueretur, quod ipse nolet remanere in ea, quia erat
mala.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, absente dicto domino Narbonensi,
presentibus magistro Amisio, me Floriamonte Dondedei, et aliis notariis
supra ultimo nominatis.
Post hec, eisdem die et loco, fuit adductus ad presenciam dicti domini
archiepiscopi supervenientis, et aliorum dictorum dominorum
commissariorum, frater Geraldus de Causso miles, Ruthenensis diocesis,
testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, et non defferebat
mantellum ordinis, quia dimisit eum, ut dixit, in concilio Senonensi,
una cum pluribus aliis fratribus ejusdem ordinis, et eadem die qua
deposuit mantellum, fecerat sibi raddi barbam, et est etatis circiter
quadraginta octo annorum, ut dixit; et fuit alias inquisitum cum eo per
dictum dominum episcopum Parisiensem, et absolutus et reconciliatus per
eum. Lectis autem omnibus et singulis articulis, et circumspectis per
eum, qui litteratus est et in jure peritus, respondit ad eos, et primo
ad primos IIII, ut sequitur: scilicet se credere quod aliqui mali
fratres dicti ordinis faciebant recepciones secundum quod ipse fuerat
receptus, et aliqui alii boni fratres ordinis non servabant dictam
formam. Ipse autem receptus fuerat in dicto ordine circa instans festum
sanctorum apostolorum Petri et Pauli, erunt XII vel XIII anni, in camera
domus Templi Caturcensis, in mane, post magnam missam, per fratrem
Guigonem Ademari, quondam militem, tunc preceptorem provincie,
presentibus fratribus Raymondo de la Costa presbitero, Raymondo Roberti
tunc preceptore deu Basoez, Petro tunc preceptore dicte domus
Caturcensis, cujus cognomen ignorat, et quondam milite socio dicti
fratris Guigonis, et quibusdam servientibus assistentibus dicto fratri
Guigoni, quorum nomina et cognomina dixit se non habere in memoria, et
Ger. Barasci et Bertrando de Longa Valle militibus, qui eadem die et
eadem hora, et eisdem astantibus, fuerunt recepti cum eo in hunc modum;
nam, ipso et dictis Ger. Barosa et Bertrando de Longa Valle, [p. 380]
qui per quinque dies ante et ipse testis ipsa die fuerant facti novi
milites, existentibus in quadam camera juxta capellam dicte domus,
venerunt ad eos dictus frater Raymondus Roberti et quidam alius miles,
ut ei videtur, cujus non habebat noticiam, et dixerunt eis infrascripta
verba: Requiritis vos societatem ordinis Templi et participacionem
bonorum spiritualium et temporalium que fiunt in eo; et ipsis
respondentibus quod sic, dixerunt dicti duo qui ad eos venerant: Vos
requiritis maximum quod, et nescitis forcia precepta que sunt in dicto
ordine; videtis enim nos exterius bene vestitos, bene equitatos, et in
magna apparencia, sed non potestis scire austeritates ordinis, et forcia
puncta que sunt in eo; nam quando volueritis esse citra mare, eritis
ultra et e converso, et quando volueritis dormire, oportebit vos
vigilare, et esurire quando volueritis comedere. Poteritis sustinere hec
omnia pro honore Dei, et salute animarum vestrarum? Et ipsis
respondentibus quod sic, si Deo placeret, subjunxerunt: Nos volumus
scire a vobis si estis liberi a quibusdam que volumus pettere a vobis.
Primo enim: volumus scire si bene creditis fidei catholice secundum
fidem Ecclesie Romane, si estis infra sacros ordinis constituti vel
matrimoniali vinculo alligati, si voto estis astricti ad aliquam aliam
religionem, si estis de genere militari et de legittimo matrimonio
procreati, si estis excommunicati propter culpam vestram vel alterius,
si promisistis aliquid vel dedistis alicui ex fratribus ordinis Templi
vel aliis ut reciperemini in ista religione, si habetis infirmitatem
aliquam latentem propter quam essetis inabiles ad servicium domus et
exercicium armorum, si estis debitis obligati pro vobis vel pro aliis,
ad quorum solucionem non sufficeretis per vos vel amicos vestros absque
bonis Templi. Ad que fuit responsum per ipsos recipiendos quod bene
credebant in fide, et quod erant liberi, nobiles, abiles et de legittimo
matrimonio, nec in eis erat aliquid de impedimentis predictis. Post que
dixerunt dicti duo predictis recipiendis quod verterent se versus dictam
capellam, et rogarent Deum, beatam Virginem et omnes sanctos Dei, quod
si ingressus eorum cederet ad salutem animarum suarum, et [p. 381]
honorem personarum suarum et amicorum suorum, quod Deus perficeret
peticionem et intencionem eorum; et cum convertissent se ad dictam
oracionem faciendam, dicti duo fratres recesserunt ab eis euntes, ut
credit ipse testis, ad faciendum relacionem dicto fratri Guigoni de
responsione et intencione eorum. Post modicam moram, dicti duo fratres
redeuntes ad eos in eodem loco pecierunt si bene cogitaverant super
predictis, et si persistebant in eadem intencione ut prius; quibus
respondentibus quod sic, recesserunt ab eis redeuntes, ut credit, ad
dictum fratrem Guigonem ad referenda predicta, et post paululum
redierunt ad eos, dicentes quod amoverent de capitibus eorum capucia et
cofas, et junctis manibus venirent coram dicto fratre Guigone, et quod
flexis genibus requirerent ab eo, et dicerent infrascripta: Domine, nos
venimus hic ad vos et ad istos dominos fratres qui vobiscum sunt, et
requirimus societatem ordinis et participacionem bonorum spiritualium et
temporalium que fiunt in eo, et volumus perpetuo esse servi esclavi
dicti ordinis et voluntatem nostram propter alienam dimittere; et dictus
frater Guigo respondit quod petebant grandem rem, repetendo verba
suscripta a predictis duobus fratribus dicta eisdem, et ipsis
respondentibus, ut suprascriptum est, per juramentum quod prestiterunt
flexis genibus, super quemdam librum, coram eo, et quod non erant in eis
impedimenta supra nominata, dixit eis: Intelligatis bene que dicimus
vobis; vos juratis et promititis Deo et beate Marie quod semper eritis
obedientes Magistro Templi, et cuicumque fratri dicti ordinis qui
preficiatur vobis, et quod servabitis castitatem, bonos usus et bonas
consuetudines ordinis, et vivetis sine proprio, nisi vobis a superiore
vestro concedatur, et quod semper juxta posse vestrum juvabitis ad
conservandum quod acquisitum est de regno Jerosolimitano, et ad
acquirendum quod nondum est acquisitum, et quod nunquam eritis in aliquo
loco in quo ex studio vel ingenio vestro aliquis Christianus vel
Christiana occidatur, vel exheredetur injuste, et si bona Templi
committerentur vobis, quod de eis reddetis bonum et legale computum pro
terra sancta, et hanc religionem non dimitetis pro meliori vel [p. 382]
pejori sine licencia superioris vestri. Quibus juratis, dixit eis: Vos
recipimus, patres et matres vestros, et duos vel tres ex amicis vestris
quos duxeritis eligendos ad participacionem bonorum spiritualium
factorum et faciendorum in ordine a principio usque ad finem. Et hiis
dictis induit eos mantellos, et affublavit eis, et affublando dictus
frater Raymondus la Costa presbiter dicebat psalmum: «Ecce quam bonum et
quam jocundum habitare fratres in unum,» et versiculos: «Mitte eis
auxilium de sancto, et nichil proficiat inimicus in eis,» cum oracione
Sancti Spiritus: «Deus, qui corda fidelium, etc.» Et tunc magister
elevans eos, per manus sursum osculatus fuit eos in ore, et videtur ei
quod dictus presbiter et milites astantes fuerunt similiter osculati eos
in ore.
Post que dictus magister, ponens se ad sedendum, fecit eos sedere juxta
pedes suos, et consedentibus dictis fratribus qui astabant, dixit eis
quod multum debebant letari, quia Dominus perduxerat eos ad tam nobilem
religionem sicut erat milicia Templi, et quod debebant sibi multum
precavere quod non facerent aliquid propter quod perderent dictam
religionem, et quod hoc non placeret Deo, adjiciens quod aliqui casus
erant propter quos possent perdere dictum ordinem, et aliqui propter
quos possent perdere habitum dicti ordinis, et aliqui propter quos
subjicerentur aliis penis de quibus explicaret eis illos de quibus
recordaretur, et alios inquirerent diligenter a fratribus dicti ordinis;
et inter alia dixit eis quod domum perderent, si simoniacum habuissent
ingressum ad dictam religionem, si revelarent secreta capitulorum quibus
interessent quibuscumque fratribus ordinis, vel aliis qui non adfuissent
in eis, et si essent convicti dolose interfecisse Christianum vel
Christianam, et ex hoc eciam in carcere perpetuo ponerentur, si essent
convicti de latrocinio, per quod eciam intelligebant quod non exirent
nisi per portas consuetas, quod non facerent contraclaves; si essent
convicti de crimine sodomitico, pro quo eciam in carcere perpetuo
tenerentur; si duo, vel tres, vel plures ex ipsis, communi consilio et
factione falso defferent aliquem ex fratribus dicti ordinis, et de hiis
essent convicti per eorum confessiones, vel per duos vel plures [p. 383]
fratres ipsius ordinis, vel donatos eorum; si declinarent ad Saracenos
cum devocione remanendi cum eis, esto quod postmodum redirent et
peniterent, et si convicti essent non bene credere in fidem catholicam,
si fugerent in armis existentes contra inimicos fidei, dimisso vexillo
vel capitaneo eorum, et si absque superiorum licencia facerent se ad
sacros ordines promoveri. Item, dixit eis predictus frater Guigo quod
habitum debebant perdere, si contempnerent obedire superioribus suis, et
eis essent rebelles, et nichilominus si perseverarent in rebellione,
ponerentur in compedibus, si inpingerent maliciose, vel percuterent
fratrem, adeo quod cogeretur mutare duos pedes, et si sanguinis effusio
interveniret, poterant incarcerari; si percutebant Christianum vel
Christianam cum lapide, baculo vel ferro, ex quo posset uno ictu
mutilari vel graviter ledi; si commiscerentur carnaliter, cognovisse
mulierem, vel fuisse in loco suspecto cum ea; si accusarent fratres
alios de aliquo casu propter quem deberent perdere habitum, et
deficerent in probacione, si sibi ipsis fraudulenter imponerent aliqua
qui non essent vera quibus veris existentibus fuissent de ordine
expellendi, si dicerent presentibus aliis fratribus, eciam calore
iracondie, quod transferrent se ad Sarracenos, esto eciam quod non
facerent, si portantes in facto armorum baneriam sine precepto
superiorum suorum pugnarent cum ea, vel alii sequerentur, vel deponerent
eam, et si damnum ex predictis sequeretur, poterant ex hoc incarcerari;
si existentes in exercitu sine precepto capitanei irent ad invadendum
hostes, nisi hoc facerent pro succursu alicujus Christiani vel
Christiane; si merces alienas reciperent tanquam suas; ut domini
temporales perderent pedagia sua que essent ad habitum[?]; si
committerentur maliciose negare alicui domino temporali censum, vel
certum servicium, ad quorum prestacionem tenerentur; si recusarent
aliquem fratrem ordinis viatorem recipere in domibus ordinis quas
tenerent, et reficere; si reciperent aliquem in fratrem ordinis sine
auctoritate, presencia capitulorum vel superiorum suorum, vel aliter
quam deberent, si innobilem reciperent ad dictum ordinem; si aperirent
litteras que per Magistrum mitterentur aliis, et frangerent [p. 384]
ejus sigillum maliciose; si frangerent alienam seraturam vel firmaturam
saccorum in quibus portaretur argentum, vel consimilia, vel alia, et si
ex dicta fraccione sequeretur dampnum, tenerentur sicut de latrocinio;
si darent bona domorum ordinis que non erant commissa eisdem, vel si
bona domorum eis concessarum dissiparent, vel prestarent talibus quod
prestando, vel acomodando eis, veresimiliter perdi possent, vel si
darent aliquod animal ordinis preter canem, vel catum, quod non esset in
eorum potestate; si venando et venacionem prosequendo perderent vel
destruerent aliquam equitaturam, vel aliquod aliud vocabulo dampnum ex
hoc darent ordini; si volentes probare arma sine auctoritate superiorum
ea rumperent; si dampnificarent domum eorum ultra valorem IIII
denariorum. Si tamen intencione dimittendi ordinem jacerent per unam
noctem extra domos ordinis, sed si per duas noctes vel plures jacerent
extra domum, non possent de uno anno recuperare habitum; si in presencia
aliorum fratrum commoti iracondia despicerent habitum suum, et immediate
ad admonicionem, preces vel requisicionem astancium non ressumerent, vel
si alicui fratri sic mantellum abjicienti, et eum ressumere nolenti, ad
admonicionem, preces vel requisicionem assistencium ipsum mantellum ejus
collo imponeret, nec in dictis tribus ultimis casibus poterat recuperare
mantellum, nisi post annum, sed in aliis casibus relinquebatur arbitrio
Magistri et fratrum quando dictum mantellum redderent quando propter
casus predictos perdebatur.
Item, post premissa dixit eis predictus receptor quod ex quo venerant ad
religionem doceret eos qualiter deberent venire ad ecclesiam et ad
mensam, et dixit eis quod quando pulsaretur ad matutinum surgerent et in
tranquilitate intrantes ecclesiam dicerent XXVIII _Pater Noster_, XIV
pro horis diei et XIV pro horis beate Marie, et debebant tenere
silencium ex quo surgebant usque post primam, et pro qualibet hora diei
debebant dicere XIIII _Pater Noster_, silicet VII pro horis diei et VII
pro horis beate Marie, et debebant audire quando erant in loco in quo
hoc facere possent dici vel cantari in ecclesia matutinum, [p. 385]
primam, terciam, meridiem et missam; postmodum ad pulsacionem campane
debebant convenire ad mensam et comestionem, etsi in domo erat frater
presbiter antequam sederent in mensa, debebant eum exspectare pro
benedictione in mensa facienda, et quilibet fratrum dicere saltem semel
_Pater Noster_; ante eciam quam sederent, debebant videre si in mensa
erat panis et sal, vinum et aqua, ubi non habebant vinum, et in mensa
debebant parum loqui; refectione sumpta, debebant redire ad ecclesiam,
si propinqua erat, pro referendis graciis, et presbiter reddebat gracias
dicendo oraciones et _Miserere mei_, et fratres dicebant semel _Pater
Noster_; et si ecclesia deerat vel erat remota, hoc faciebant in
refectorio vel in domo in qua erant, stando et non sedendo. Postmodum ad
pulsacionem none debebant reintrare ecclesiam, et pro eadem dicere XIV
_Pater Noster_, et in vesperis XVIII; verumptamen non tenebantur ad
dicendum dictum numerum de _Pater Noster_ pro singulis horis, quando eas
audiebant in ecclesia dici vel cantari, nisi vellent, et in omnibus
horis incohabant primo dicere _Pater Noster_ pro horis beate Marie; sed
in completorio dicebant dictos _Pater Noster_ pro horis beate Marie,
ultimo ad significandum, ut dixit eis dictus receptor, quod ordo eorum
erat inchoatus ad honorem beate Marie et ad ejus honorem finiretur
quando Deo placeret. Et ultra predicta precepit eis quod omni die ante
comestionem dicerent LX _Pater Noster_, XXX scilicet pro vivis, ut Deus
eos ad bonum finem perduceret et servaret, et XXX pro deffunctis; et
ita, ut dixit, precipiebatur ex generali precepto ordinis aliis
fratribus quando recipiebantur. Item, dixit eis dictus receptor quod, in
cena quam debebant sumere ante completorium, debebant illa facere que
supradicta sunt de prandio et post completorium parum loqui, et quod
visitarent equos suos, et quando essent in expedicione armorum, viderent
arnesia sua, et postmodum intrarent lectos suos et jacerent cum pannis
et caligis lineis; et quod cingerent se aliquibus cordulis, in signum
quod caste vivere debebant et restringere carnes suas; et quod tenerent
lumen de nocte in loco in quo jacerent, ne hostis inimicus daret eis
occasionem delinquendi, et eciam in stabulo, si habere possent. [p. 386]
Item, dixit eis dictus receptor quod non debebant esse compatres, nec
intrare domum in qua jaceret mulier de puerperio, nec permittere quod
mulieres personaliter servirent eis, nisi in casu infirmitatis, ubi alii
servitores deessent, et tunc cum auctoritate superioris; nec osculari
aliquam mulierem eciam de genere eorum. Nec debebant dicere aliquibus
aliqua inpropria, nec aliqua turpiloqua referre, nec jurare de Deo, quia
omnes curialitates erant eis permisse et omnes incurialitates prohibite.
Et tunc dixit eis dictus receptor: Eatis, Deus faciat vos probos
homines; et tunc recessit dictus receptor, remanentibus ibidem dictis
receptis. Et quatuor vel quinque fratres servientes ordinis remanentes
cum eis fermaverunt ostium camere cum barra vel necte, et dicti
servientes, quos idem testis prius non viderat, quod recolat nec
postmodum, extrahentes quamdam crucem ligneam, ut ei videtur, quasi
longitudinis unius palmi cum dimedio, in qua non recolit se vidisse
aliquam ymaginem Crucifixi, dixerunt ipsi testi et aliis duobus qui
recepti fuerant cum eodem, ostendentes dictam crucem, quod abnegarent
Deum; et cum ipsi responderent se non facturos et essent stupefacti et
territi, dixerunt quod hoc oportebat eos facere, et evaginaverunt enses
quos portabant; et tunc ipse testis et predicti duo recepti cum eo
exterriti et inermes abnegaverunt Deum; et hoc fecit ipse testis, ut
dixit, ore non corde, idem credens de aliis duobus; postmodum dicti
servientes preceperunt eis quod spuerent super dictam crucem, et cum
nollent spuere, dicti servientes dixerunt eis quod facerent eis graciam
ne facerent dictam spuicionem, sed caverent sibi quod tenerent secretum
et quod non accusarent eos. Postea unus predictorum servientium dixit
eis quod, si haberent calorem et motus carnales, poterant adinvicem
carnaliter commisceri, si volebant, quia melius erat quod hoc facerent
inter se, ne ordo vituperaretur, quam si accederent ad mulieres.
Verumptamen, sicut ipse testis asserit, nunquam fecit nec cogitavit hoc
nec fuit requisitus, nec fecit, nec audivit dici quod aliquis de ordine
perpetraverit dictum flagicium, exceptis tribus duntaxat quorum nomina
ignorat, quos audivit fuisse propter hoc incarceratos in castro [p. 387]
Peregriori, tempore quo frater Thomas Berardi erat Magister Templi. Et
hoc eciam dixit se legisse in quibusdam scripturis. Post predicta, illis
servientibus recedentibus, induerunt se dictus testis et alii cum eo
recepti, et iverunt ad prandium, et eadem die fuerunt per loca diversa
dispersi. Requisitus si alia inhonesta fuerunt facta in recepcione sua
predicta, dixit quod non. Requisitus si scit vel credit quod predicti
servientes preciperent eis predicta scienter vel mandante dicto
receptore, respondit se credere quod sic et quod predicti servientes non
fuissent ausi attemptasse talia ex se ipsis. Item, dixit quod, post
dictam suam recepcionem circa unum mensem, ipse testis dolens de
premissis accessit ad dominum Sicardum tunc episcopum Caturcensem, in
castro suo de Mercorio, et fuit eidem confessus crimina predicta
inhonesta confessata per eum; et dictus episcopus fuit ex hoc multum
stupefactus et absolvit eum, imposita ei penitencia quod super camisiam
portaret, usque ad certum tempus, loricam ferream, et quod jejunaret,
certis diebus, in pane et aqua, et quod omnia bona que faceret essent ei
in remissionem peccatorum, et ut prius posset transfretaret; que omnia
adinplevit, ut dixit. Requisitus quare ante capcionem eorum non
revelaverat predicta, et quare post capcionem se torqueri permiserat
priusquam revelaret, respondit quod propter timorem mortis, quia non
videbat qualiter posset effugere manus Templariorum, et quando fuerunt
capti, et inquisitum fuit cum eo, adhuc non poterat credere quod
remanerent capti tanto tempore et quod negocium ad talem et tantam
indaginem et statum hujusmodi deveniret. Si eciam ante capcionem
revelasset, non fuisset habita [fides?] nec ab amicis, nec ab aliis, et
fuisset habita mala suspicio magis contra eum quam contra ordinem; nec
habuisset, ad mundum revertens, honorabiliter victum suum, quia frater
ejus primogenitus de ejus voluntate habuerat omnia bona paterna et
materna. Item, dixit quod quedam erant et servabantur in ordine Templi
que, ut ei videtur, erant juri scripto contraria sicut est, quia prima
die habebantur pro professis, et ex juramento astringebantur ad [p. 388]
dictam professionem, et amplius ordinem non exire; et videtur ei quod
hoc eciam esset contra primum vel secundum capitulum regule eorum, in
quo, inter cetera, continebatur quod volentibus intrare dictum ordinem
legerentur ante omnia capitula regule eorum, et quod probarentur, juxta
doctrinam apostoli dicentis probare spiritus, si ex Deo sunt; que non
fuerunt servata in recepcione ipsius testis, nec vidit, nec audivit
dici, nec credit quod servarentur in recepcionibus aliorum. Fiebat
insuper dicta recepcio et professio in ordine contra quoddam privilegium
apostolicum, quod incipit: «Omne datum optimum,» in quo, inter cetera,
concessum fuit eis quod haberent fratres presbyteros et clericos qui
animum pro bonis haberent; quod non servabatur in ordine, quia eodem
modo recipiebantur presbyteri et clerici, et statim pro professis
habebantur sicut et alii. Item, erant in dicto ordine eorum aliqua
prejudicialia Ecclesie Romane, ut ei videtur, quod ex nullo gravamine in
ordine eis illato ad eam poterant recurere vel appellare; nec Magister
major confirmabatur per Sedem apostolicam, sed ex eleccione plenum jus
assequebatur administrandi. Item, quedam servabantur in ordine que
erant, ut sibi videtur, contra regulam eorum, quia correctio fratrum
ultra mare existencium, secundum regulam eorum, debebat fieri de
consilio patriarche Jerosolimitane, ut secundum qualitatem culparum
moderaretur qualitas penarum; quod tamen non fiebat nec servabatur in
ordine supradicto, sed potius contrarium. Item, dixit quod Magister et
preceptores provinciales non sustinebant quod aliqui fratres ordinis
haberent in scriptis et penes se retinerent regulam eorum, vel statuta
facta post dictam regulam, nec aliqua alia continencia statum et puncta
ordinis sine licencia ipsorum; et videtur ipsi testi quod hoc esset
malefactum et quod ex hoc esset suspicio contra eos, et dixit se vidisse
ultra mare semel vel bis quod Magister dicti ordinis, qui nunc est,
precepit quod omnes fratres dicti ordinis habentes se aliquos libros
tangentes regulam, statuta et puncta ordinis, apportarent ei; et cum
fuissent apportati, audivit idem testis dici, et credit quod [p. 389]
dictus Magister faciebat aliquos comburi, et aliquos reddi aliquibus ex
antiquioribus ordinis, et aliquos penes se retinebat. Et idem testis
dixit se tradidisse eidem Magistro quedam scripta beati Bernardi, in
quibus confortabat illos de ordine, que statim reddidit eidem testi; et
audivit dici a quibusdam antiquis ordinis quod fratres Guillelmus de
Bellojoco et Thomas Berardi Magistri quondam ordinis consimilia
fecerant; et erat vox communis in ordine, inter antiquos ordinis, quod
ex quo litterati fuerant inter eos, ordo non fecerat profectum suum.
Item, dixit se interfuisse Tholose, quando dictus frater Guigo in aula
domus Templi recepit unum presbyterum in fratrem ordinis, cujus nomen
ignorat, et fecit exhortaciones quales facte fuerant in recepcione
ipsius testis, et dixit consimilia hiis que dicta fuerant ipsi testi
ante abnegacionem; quibus peractis, aliqui ex fratribus astantibus,
quorum noticiam non habebat; traxerunt dictum receptum in angulo dicte
aule, et verterunt dorsa sua aliis, et videtur ei quod fecerunt eum
abnegare Deum, sed non vidit ibi crucem, et credit quod fecerit illa que
ipse fecerat, et alii recepti cum eo, et quod consimilia dicta fuerint
ei. De tempore recepcionis illius dixit se non recordari.
Item, dixit quod ipse testis recepit fratrem Raymondum Bornarelli
servientem, de Gordonio Caturcensis diocesis, per annum cum dimedio ante
capcionem eorum, in quadam camera domus Templi del Bastre dicte
diocesis, cujus domus erat ipse testis preceptor, presentibus fratribus
Guillelmo Fabri presbitero, et Gaucelino de sancto Jorio milite, et
Guillelmo Abbati tunc camerario dicte domus, et quibusdam aliis
fratribus de quibus non recolit, in cujus recepcione nichil egit, nec
per alium fieri fecit, nec factum fuit illicitum vel inhonestum, servans
modum qui servatus fuerat in recepcione sua, exceptis abnegacione, et
illis illicitis que dicti servientes fecerant et preceperant, quod nullo
modo fecisset fieri nec servari, pro eo quod sunt abhominabilia et
contra Deum et contra debitum nature.
Item, dixit quod, per dimidium annum vel quasi ante capcionem [p. 390]
eorum, fuit receptus per fratrem Hugonem de Peraldo, visitatore Francie,
frater Johannes de Pronay, miles Parisius, in domo Templi in quadam
camera, juxta cimiterium, domino rege Francie illustri in domo eorum
existente; et in dicta recepcione nichil fuit actum illicitum; et ipse
testis, et frater Olivarius de Penna miles, cubicularius tunc domini
Pape, et Guillelmus de Arbleyo, ellemosinarius domini regis, Terricus de
Remis serviens, et plures alii de quonum nominibus non recordatur,
fuerunt presentes; dicta tamen recepcio fuit facta januis clausis, nec
adfuerunt nisi illi de ordine. Requisitus si tempore dicte recepcionis
habebat aliquam suspicionem de inquisicione facienda contra eos,
respondit se nichil scire de aliis, sed ipse tunc non habebat aliquam
suspicionem.
Item, ad V et X sequentes, de dogmatizacione, conculcacione crucis et
cato, respondit se nichil scire, nisi quantum supra deposuit, nec
credebat alia quam supra deposuerat de contentis in articulis predictis,
quia non audiverat dici, adiciens quod in die Veneris sancta, sine cofis
et capuciis, et sine secularibus devote adorabant crucem.
Item, ad XVI et XVII sequentes, de sacramentis, potestate Magistri et
osculis, respondit se credere quod sacerdotes ordinis debite
confiterent, et quod communiter fratres ordinis crederent ecclesiasticis
sacramentis, et ipse semper credidit et credit, nec audivit, nec scit
quod layci possent absolvere a peccatis; immo scit contrarium, quia non
habent claves; verumptamen quando recedebant a capitulis eorum
servabatur talis modus, nam ille magister vel frater qui tenuerat
capitulum surgens et stans pedes una cum presbitero sibi assistente,
reliquis fratribus genua sua flectentibus, et complosis manibus
stantibus in oracione, et absolucionem presbiteri expectantibus, dicebat
ista verba: Fratres, nos bene possumus amodo recedere; nostra
indulgencia capituli talis est, quod quicumque frater teneret bona dicte
domus vel elemosinas aliter quam deberet, vel expediret prodigaliter,
non reciperet partem de bonis factis in dicto capitulio, nec in aliis
locis ordinis; attamen de omnibus illis que obmitteretis nobis dicere,
ob verecundiam carnis vel ob metum justicie ordinis, nos [p. 391]
facimus vobis indulgentiam quam possimus et debemus. Postmodum idem
magister faciebat preces pro pace, pro domino Papa, cardinalibus et
aliis prelatis, pro statu Ecclesie, pro Terra Sancta, pro navigantibus,
pro omnibus religiosis, pro dominis regibus Francie et Anglie nominatim,
et generaliter pro omnibus aliis regibus Christianis, ut Deus daret eis
pacem et concordiam, et bonam voluntatem succurrendi breviter Terre
Sancte; pro peregrinantibus benefactoribus eorum, pro patribus et
matribus et confratribus dicti ordinis vivis et mortuis, et pro omnibus
aliis fidelibus deffunctis, et precipiebat quod quilibet ex fratribus
qui aderant dicerent semel _Pater Noster_; et hiis dictis, dicebat eis
quod frater presbiter qui aderat faceret absolucionem, ut Deus
absolveret ipsum presbiterum et eos omnes; et tunc ipse magister vel
tenens capitulum, qui dixerat eciam verba, flectebat genua et ponebat se
in oracione sicut et alii fecerant, et frater presbiter dicebat eis:
Dicatis ista verba que ego dicam: Confiteor omnipotenti Deo, etc., sicut
confessio generaliter fit in ecclesia; et ipsi in secreto dicebant et
faciebant dictam confessionem tundendo pectora sua; et facta
confessione, dictus presbiter, secundum quod fit in ecclesia, dicebat:
Misereatur vestri, etc., et absolucionem et remissionem omnium
peccatorum vestrorum tribuat vobis omnipotens et misericors Deus, et
recedebant. Requisitus si sciebat vel credebat quod illi qui aderant
capitulis crederent absoluti esse a peccatis carnalibus vel aliis
generibus de quibus non confitebantur, propter verba predicta que
dicebantur eis ab illo qui tenebat capitulum, qui laicus erat, respondit
se credere quod aliqui fratres ydiote et simplices dicti ordinis
crederent propter hoc esse absoluti a dictis peccatis; sed ipse testis
erat certus de contrariis, nec credebat eciam quod per dictam generalem
absolucionem factam dicto presbitero, et generaliter confessionem factam
eidem essent absoluti a peccatis mortalibus. De osculis autem
inhonestis, dixit se nichil scire.
Item, contenta in XXXIIII et V sequentibus respondit se credere vera
esse.
Item, ad XL et V sequentes, de crimine sodomitico, respondit se [p. 392]
nichil scire nisi quod supra deposuit.
Item, ad XLVI et XXX sequentes, de ydolis et cordulis, modo recepcionis,
penis illorum qui nolebant facere vel revelabant predicta, respondit se
nichil scire nisi quod supra deposuit.
Item, ad LXXIII et omnes sequentes respondit quod ultra quam supra
deposuerit nesciebat, nisi ista que sequuntur, nam absque licencia non
poterant confiteri, nisi fratribus presbiteris ordinis. Negligentes
fuerant superiores eorum, quia non corexerant dictos errores, nec
denunciaverant Ecclesie, sed inferiores ordinis non audebant denunciare
propter periculum mortis quod eis imminuisset. In aliquibus locis
ordinis bene fiebant ellemosine, et hospitalitas servabatur, et in aliis
non, ut credit, et precipiebatur eis quod nichil illicite acquirerent.
Clam eorum capitulia tenebantur, celebrata prius in generalibus
capitulis missa de Sancto Spiritu, et facto sermone per aliquem
religiossum in loco in quo debebat capitulum teneri, et perquerebantur
camere, et providebatur quod nullus qui non esset de ordine posset
audire ea que agebantur in capitulis; et quodquod per magnum Magistrum
cum conventu ordinabatur ultra mare servabatur citra mare in ordine, nec
credit aliquem vivere qui dictos errores introduxerit in ordine, et
credit grandia scandala propter predicta contra ordinem esse exorta. Et
ea inhonesta, de quibus supra deposuit, credit quod essent nota in
ordine aliquibus ex majoribus, sed non omnibus nec illis qui non erant
de ordine, et credit quod magnus Magister et alii confessi fuerunt illa
que in litteris apostolicis continetur eos confessos fuisse. Requisitus
si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel temporali
comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro veritate dicenda.
Cui fuit inhibitum per dictos dominos commissarios, in virtute juramenti
prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam deposicionem quousque
attestaciones fuerint publicate. Sane sciendum est quod deposicio dicti
testis fuit facta verbaliter per dictum testem, die Martis predicta,
presente dicto domino Narbonensi, qui tunc erat profecturus ad [p. 393]
dominum regem, sed propter ejus prolixitatem non potuit dicta die redigi
in scriptis, sed fuit redacta in duobus diebus sequentibus, et ipso
teste semper presente et audiente quando dictabatur dicta deposicio. Cum
autem fuit relecta ipsi testi, dixit quod secundum ejus intencionem non
fuerat scriptum illud quod supra scriptum est in responcione ad XVI
articulum et XVII sequentes, videlicet quod, quando recessuri erant a
capitulo, ille qui tenuerat capitulum dicebat ista verba: De omnibus
illis que obmitteretis nobis dicere ob verecundiam carnis vel ob metum
justicie ordinis, nos facimus vobis illam indulgenciam quam possumus et
debemus; et dixit ipse testis quod dicta verba in vulgari dicebantur in
hunc modum: «Et de tot aysço que vos nos layssatz a dire per onta de la
charn o per paor de la justiza de la meyso, aytal pardo vos en fam quom
podem ni devem;» et intelligebat dictus testis per predicta verba, ut
dixit, quod esset intencio illius qui tenebat capitulum et dicebat
predicta verba, quod faceret dictam indulgenciam quam poterat et
debebat, fratribus in capitulio existentibus, de illis que non
obmisisset dicere in dicto capitulio, propter verecundiam carnis vel ob
metum penarum ordinis, quantum ad penam temporalem. Quidam tamen ex
dictis dominis commissariis intelligebant quod predicta verba haberent
sensum, quod tenens capitulum faceret indulgenciam quam poterat et
debebat de peccatis que obmitterent dicere in capitulis propter
verecundiam carnis vel ob metum penarum ordinis. Requisitus si audivit
vel vidit quod aliquis confiteretur in capitulis eorum peccata carnalia,
vel aliqua alia ex quibus potuisset perdere ordinem vel mantellum,
respondit quod nunquam viderat nec audiverat hoc de peccatis carnalibus,
sed de aliquibus aliis culpis notoriis.
Item, requisitus quomodo intelligebat illa que suprascripta sunt in
interrogatorio facto post responsionem ad XVI articulum, videlicet si
sciebat vel credebat quod illi qui adherant capitulis crederent esse
absoluti a peccatis carnalibus vel aliis gravibus de quibus non
confitebantur; ad que responderat se credere quod aliqui fratres
simplices et ydeote crederent esse absoluti propter predicta a [p. 394]
dictis peccatis: dixit ipse testis et interpretatus fuit predicta, quod
dicti fratres simplices et ydeote credebant quod illa que confitebantur
tenendo capitulum generale non tenerentur amplius alicui presbytero
confiteri, et quod crederent esse ab omni pena spirituali et temporali
absoluti. Scripta et completa fuit hec deposicio, diebus Mercurii et
Jovis sequentibus, in domo predicta, absente dicto domino archiepiscopo,
aliis dominis commissariis presentibus, et magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti post octabas Epiphanie Domini, que fuit
XV dies dicti mensis Januarii, [convenerunt] in predicta domo dicti
domini commissarii, excepto dicto domino Narbonensi, et fuit adductus ad
presenciam eorumdem frater Radulphus de Gisi serviens, preceptor domus
Templi de Latinihaco Sico et de Somorens Belvacensis diocesis, et
receptor Campanie pro domino rege Francorum, testis suprajuratus, ut
deponeret dictum suum, non deferens mantellum, quia ipsum dimiserat in
concilio Senonensi cum multis aliis, et postmodum radi fecerat sibi
barbam, et fuerat inquisitum cum eo per dominum episcopum Parisiensem,
et absolutus et reconciliatus per eum; et erat etatis circiter L
annorum, ut dixit. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et
singulis articulis, respondit ad eos et primo ad primos IIIIor, ut
sequitur. Protestatus tamen fuit ante omnia quod non intendebat recedere
a confessione per eum facta coram dicto domino Parisiensi episcopo,
videlicet quod religio Templi bene et sancte ab inicio fuerat instituta,
et confirmata Trecis auctoritate apostolica, beato Bernardo et multis
prelatis et baronibus astantibus; et quamdiu fuit servata regula eis
tradita, ordo bene profecit. Postmodum nescit a quo nec quando fuerunt
introducti errores in ordine contenti in articulis, unde in
recepcionibus fratris ordinis apportabatur unum missale in quo erat
ymago Crucifixi, vel alia crux, et precipiebatur illis qui recipiebantur
a receptoribus quod negarent Deum vel Jhesum Christum, et quod [p. 395]
spuerent super ymaginem vel supra crucem; et recepti abnegabant, sed
aliquando dicebant quod abnegabant ore et non corde, et spuebant vel
supra vel juxta crucem. Dicebatur eciam eisdem receptis in recepcionibus
eorum, quod si haberent calorem naturalem; quod poterant carnaliter
commisceri cum fratribus eorum; et recepti osculabantur receptorem inter
umbilicum et pectus in carne nuda. Et audivit dici, licet non viderit,
quod aliquando recepti osculabantur recipientes in ano. Requisitus
quomodo sciebat predicta, respondit quod quando ipse fuit receptus per
fratrem Hugonem de Peraldo, tunc preceptorem d'Espalhi, in aula domus
Templi de Valleia Trecensis diocesis, quadam die Dominica post festum
beati Remigii, proximo preteritum fuerunt XXVI anni vel circa,
presentibus fratribus Petro de Vaucellis, Guaufredo de Trechi, Matheo de
Pullencourt, Hugone Burgondi, Philippo de Manchiaco, et quodam vocato
Emaliando servientibus deffunctis. Cum ipse testis peciisset panem et
aquam et societatem proborum ordinis, et dictus receptor respondisset
quod rem grandem petebat, et quod bene deliberaret, quia renunciaret
proprie voluntati, et quando vellet esse citra mare oporteret eum esse
ultra, et vigillare quando vellet dormire, et esurire quando vellet
comedere, et multa similia, finaliter cum instaret dictus testis pro
recepcione sua, et dictus receptor deliberasset cum fratribus
astantibus, dixit quod reciperet eum, et fecit eum vovere et jurare
super quemdam librum servare castitatem, vivere sine proprio, et obedire
superioribus suis, et servare bonos usus et bonas consuetudines ordinis,
que tunc erant et que inponerentur in posterum per superiores ordinis,
et omnia puncta ordinis; et quod juvaret, pro posse suo, sive esset
citra mare sive ultra mare, ad acquirendum regnum Jerosolimitanum; et
quod non esset in aliquo loco in quo nobilis homo vel mulier
exheredaretur injuste, et quod non dimitteret dictam religionem pro
meliori vel pejori, absque licencia superiorum suorum. Post quod quidem
juramentum dictus receptor precepit ei quod abnegaret Deum et [p. 396]
quod spueret super ymaginem in dicto libro existentem; et dixit ei quod
predicta debebant fieri secundum puncta ordinis. Cum ipse testis diceret
ei quomodo posset facere predicta, quia religio dicebatur esse valde
sancta, et dictus receptor dixit: Non cures; et tunc abnegavit ore non
corde, et spuit non supra dictam ymaginem sed juxta, ita dolens et
tristis, ut dixit, de predictis, quod tunc magis voluisset esse in medio
maris vel aliter mortuus; et quando exivit de dicto loco, in conspectu
omnium flevit amare; et quanquam videntes eum flere requirerent quod
habuerat, noluit revelare. Post dictas abnegacionem et spuicionem,
precipit ei dictus receptor quod oscularetur eum in carne nuda inter
umbilicum et pectus, quod et fecit; et dixit ei quod, secundum puncta
ordinis, debebat eum osculari in ano; quod tamen noluit facere, nec
receptor coegit eum. Dixit ei insuper quod, si calor naturalis
requireret, poterat se refrigerare cum fratribus suis, quod nunquam
fecit, nec scivit quod fieret per alios in ordine. Post que tradidit ei
mantellum ordinis, et ipse et alii fratres astantes fuerunt osculati
eumdem testem in ore.
Item, dixit quod ipse testis, secundum modum predictum, recepit multos,
de quibus nominavit fratres Johannem de Leniambe servientem, receptum
per eum in dicta domo de Valleya, inter festum Candelose et
Quadragessimam instantes erunt XVI anni vel circa, presentibus fratribus
Gaufredo de Trechi, Humberto de Valeyre, Martino de Burivilla, Petro de
Vaucellis, et quibusdam aliis de quibus non recordatur.
Item, fratrem Johannem de Sanci, quem recepit in domo Templi de Sanci
Trecensis diocesis, circa festum beati Martini hiemalis proximo
preteritum fuerunt XII anni vel circa, presentibus fratribus Fulcone de
Trecis, Jacobo de Sanci et Stephano de Villaribus servientibus, de
quorum vita vel morte non est certus.
Item, recepit predictum Fulconem de Trecis, in dicta domo de Sanci,
circa festum beati Martini proximo preteritum fuerunt XIIIIor anni vel
circa, presentibus fratribus Humberto de Valoyre, Stephano de [p. 397]
Villaribus, Gaufredo de Trachi, de quorum vita vel morte non habet
certitudinem.
Item, recepit fratrem dictum Tossanez, in domo de Langivilla Belvacensis
diocesis, VII anni erunt inter instans festum Pentecostes et Nativitatem
beati Johannis Baptiste, presentibus fratribus Johanne de Noylhaco
presbytero, Petro de Langivilla, Parisio de Buris, de quorum vita vel
morte non habet certitudinem.
Item, dixit [quod] predictum modum recepcionis servabat, quia sic
debebat servari secundum puncta ordinis, sed multum displicebat eidem;
sed post recepcionem dicebat receptis ad partem quod non commiscerentur
carnaliter, quanquam in eorum recepcione dixisset eis quod hoc poterant
facere.
Item, dixit quod, per eundem modum vidit IIIIor vel quinque, de quorum
nominibus non recordatur, fieri fratres dicti ordinis et recipi a
predicto fratre Hugone de Peraldo et a fratre Ger. de Villaribus
preceptore Francie; nec unquam vidit alium modum servari in
recepcionibus fratrum dicti ordinis quam illum secundum quem deposuit se
fuisse receptum, et se alios recepisse; et credit quod uniformiter et
secundum modum predictum reciperentur omnes fratres in ordine.
Item, dixit se frequenter dixisse eisdem fratribus Hugoni et Ger. de
Villaribus quod malum erat, quia predictus abusus servabatur in ordine,
et quia recepciones non fiebant in publico; et ipsi responderunt quod
oportebat eos predicta servare, quia erant de punctis ordinis qui non
poterant inmutari sine magno Magistro et conventu suo ultramarino.
Item, de contentis in V et XXVIII sequentibus, de dogmatizacione,
conculcacione, cato, sacramentis, et potestate Magistri et osculis,
dixit se nichil scire ultra illa que supra deposuit; sed credit quod
bene crederent sacramentis ecclesiasticis, et ipse bene credebat. Quando
autem terminabatur eorum capitulum, ille qui tenuerat capitulum faciebat
multas preces pro domino Papa, pro Ecclesia et pro aliis justis, sicut
fiunt communiter in Ecclesia, et postmodum, fratribus [p. 398]
ponentibus se ad veniam et in oracione, dicebat ista verba in vulgari,
stando capucio deposito, et fratribus inclinatis ad terram: «Beaus
segnurs freres, toutes les choses que vous leysseez à diere pour la
honte de la char ou por la justice de la mayson, tel pardon comme je
vous fayit je vous ens fais de boun cuor et de bone volenté; et Dieu,
qui pardona la Maria Magdalene ses pechiez, les vos pardoint, et vos pri
que vous priez à Dieu qu'il me pardon les miens; et nostre frere
chepelans se levera et fara la solucion que Dieus absolle lui et nous.»
Et tunc predictis verbis dictis, dictus frater presbyter surgebat, si
adherat, et retractabat confessionem generalem que fit in Ecclesia
communiter dicendo: Confiteor, etc., et faciebat absolucionem:
Misereatur vestri, etc., sicut fit in Eclesia. Si vero non aderat frater
presbyter, tenens capitulum dicebat: Si hic fuisset frater presbyter,
fecisset absolucionem. Requisitus si fratres dicti ordinis credebant
esse absoluti ab aliquibus peccatis carnalibus vel aliis non
confessatis, propter absolucionem et indulgenciam quam faciebat laycus
tenens capitulum supradictum, respondit quod non sicut credit, nec: ipse
reputasset se absolutum a peccatis non confessatis, eciam per
absolucionem generalem subsecutam a presbytero, et credit quod omnes
fratres ordinis bene confiterentur de peccatis eorum; et dixit quod ter
in anno confitebantur fratribus sacerdotibus eorum vel de eorum licencia
aliis, quia aliter si poterant habere fratres sacerdotes ordinis, non
poterant aliis sacerdotibus ordinis confiteri, et ter eciam
communicabant in anno. Requisitus quare tenens capitulum faciebat dictam
absolucionem et dicebat verba predicta, respondit se credere quod pro
eo, quia multi erant qui habebant proprium et commitebant aliqua que non
audebant dicere, propter metum penarum ordinis vel propter verecundiam
carnis; quia discipline dabantur eis in dicto capitulio per presbyterum,
pannis omnibus eorum qui disciplinas recipiebant reversatis super
brachia eorum, et quia eorum carnes nude videbantur a braccis supra,
multi verecundabantur de hoc, et propter hoc nolebant revelare culpas
suas in capitulis supradictis.
Item, contenta in XXXIIII et V sequentibus, respondit se [p. 399]
credere vera esse, quia jurabant non exire, et statim pro professis
habebantur, et clamdestine recipiebantur; nescit tamen si ex hoc erat
suspicio contra eos.
Item, de contentis in XL et V sequentibus, respondit ut supra, sed tamen
nescit nec credit quod carnaliter commiscerentur.
Item, ad XLVI et XI sequentes de capitibus ydolorum, respondit se
interfuisse Parisius in quodam capitulio generali, quod tenuit ibi
frater Gerardus de Villaribus predictus, in septimana post instans
festum apostolorum Petri et Pauli erunt VIIII vel X anni; et dum dictum
capitulum terminaretur et fratres flexissent genua, unus frater serviens
ordinis, qui morabatur cum dicto fratre Gerardo, tunc preceptore
Francie, et credit quod dictus frater serviens fuerit frater Hugo de
Bisuncio, apportavit quoddam capud ydolorum, et collocavit ipsum in
quodam banco juxta dictum fratrem Gerardum; et ipse testis, viso dicto
capite, fuit adeo perterritus quod quasi nesciret ubi esset, et
inclinato capite immediate exivit dictum capitulum, absolucione non
expectata, nec scit nec vidit quod extunc actum fuit in dicto capitulio.
Requisitus de dicto capite qualis esset figure, respondit se nescire,
quia adeo fuit exterritus viso dicto capite, quod ejus figuram et de quo
esset non fuit ymaginatus. Requisitus si antea audiverat fieri mencionem
de dicto capite in ordine, respondit quod non. Requisitus si credit quod
dictum capud esset bonum quid vel malum, respondit se credere quod
malum. Requisitus si non fuerat reprehensus ab aliis quia exiverat
dictum capitulum, respondit quod non, quia gerebat tunc vices magni
receptoris, et poterat exire et intrare capitulum cum volebat.
Requisitus si non pecierat, ab illis qui remanserant in dicto capitulio,
quod factum fuerat de dicto capite vel cum eo, respondit quod non.
Requisitus de nominibus illorum fratrum qui adfuerant dicto capitulio,
respondit se non recordari, nisi de dictis fratribus Gerardo de
Villaribus et Hugone serviente suo.
Item, dixit quod in anno precedenti vel subsequenti dictum capitulum,
vidit idem capud apportari in alio capitulio eorum, quod [p. 400]
tenebat Parisius dictus frater Gerardus vel frater Hugo de Peraldo; sed
magis credit quod teneretur a dicto fratre Gerardo; sed nescit quis
apportavit dictum capud, et immediate, cum ipse testis vidisset dictum
capud, recessit de dicto capitulio prepropere, nec scit nec audivit quod
fuit ibi factum de capite predicto, nec recordatur de hiis qui adfuerunt
capitulio supradicto. Requisitus si dictus magister qui tenebat
capitulum, et fratres qui aderant, assurrexerunt vel fecerunt
reverenciam dicto capiti, quando apportatum fuit ad dicta capitulia,
respondit quod non. Requisitus in quo fuit dictum capud aportatum,
respondit quod non bene recordabatur, sed videtur ei quod apportatum
fuit in quodam sacculo, nec recolit si erat magnum sicut capud hominis,
et si erat metallinum vel ligneum, vel hominis mortui, quia non
impressit ymaginacioni sue. De aliis contentis in dictis articulis dixit
se aliud nescire.
Item, ad LVIII et III sequentes respondit quod in eorum recepcione
precipiebatur eis quod jacerent cum pannis lineis, et quod cingerentur
una cordula, sed nescit quod dicta cordula tangeret capud ydolorum, et
scit quod ille quas ipse portavit, non tetigerunt aliquod capud ydoli,
et portabat eam in signum castitatis, ut sibi videtur.
Item, ad LXII et XXXVIII sequentes respondit, ut supra dixerat, se
credere quod uniformiter reciperentur fratres ubique in dicto ordine, et
secundum modum per quem dixit se fuisse receptum et alios recepisse, et
ex juramento tenebantur non revellare dictum modum; sed nescit qualiter
fuissent puniti, si revellassent extraneis, vel si ea facere noluissent;
inter se tamen loquebantur frequenter de modo recepcionis predicte, et
fuerunt negligentes, quia non correxerunt dictos errores, nec
denunciaverunt Ecclesie; nec vidit in ordine quin ellemosine ordinate
debito modo communiter fierent, et hospitalitas teneretur; et in anno
quo fuit magna caristia bladorum, fecit idem testis augmentari
elemosinam consuetam fieri in dicta domo de Latigniaco Sicco, quanquam
fratres suaderent sibi quod faceret diminui; sed scivit quod [p. 401]
dictus frater Gerardus de Villaribus, in ballivis de Briva, de Monte
Suessionensi, et de Barbona quas tenebat, fecit diminui elemosinas
supradictas. De aliis contentis in dictis articulis dixit se aliud
nescire.
Item, ad CI et omnes sequentes respondit quod capitulia tenebantur clam,
nec aderant nisi fratres ordinis, et communiter tenebantur de die, et
sermone facto per aliquem religiossum, et missa de Sancto Spiritu
celebrata; sed aliquando tenebantur tempestive, quando aliqua necessitas
requirebat hoc, vel quia habebant equitare contra inimicos fidei, et
credit quod servaretur ubique in ordine quod magnus Magister cum
conventu ordinabat, et grandia scandala contra ordinem propter predicta
exorta, et quod modus recepcionis confessatus per eum esset notorius
fratribus ordinis, sed non extraneis, et audiverat quod multi ex
fratribus ordinis sunt aliquos errores contra ordinem confessi. Alia de
contentis in ipsis articulis dixit se nescire ultra illa que supra
deposuit.
Item, dixit quod ipse fuerat confessus omnes predictos errores supra
confessatos per eum, ante capcionem eorum et antequam de ea aliquid
intellexisset, Lugduni fratri Johanni de Divione [qui dicitur esse in
curia Romana, et posset de hoc interrogari], de ordine fratrum Minorum,
generali penitenciario domini Pape, qui nunc est, [cum?] fuit ibi
coronatus, et dictus frater incepit se signare et obtupescere, sed
finaliter absolvit eum, imposita penitencia quod frequenter acciperet
disciplinas fortes et duras secrete, ne alii fratres audirent, et quando
non posset hoc facere, jejunaret et faceret alia bona; quod deinceps non
reciperet aliquem per illum modum, et procuraret toto suo posse quod
dicti errores amoverentur ab ordine, et ipse promisit se facturum; et
postmodum dictus testis induxit fratrem Hugonem de Peraldo, qui erat
tunc prope Lugdunum, quod adhiberent remedium, quod dicti errores
amoverentur ab ordine, et dictus frater Hugo respondit ei quod
expectaret adventum Magistri majoris, qui debebat venire de ultra mare,
et juravit, manu posita super crucem quam ferebat in mantello suo, quod,
si dictus Magister nollet amovere dictos errores, quod ipse [p. 402]
amoveret eos, quia bene sciebat quod omnes fratres ordinis in hoc
sequerentur eundem, et erant tunc in domo Templi de Vallibus, ultra
Lugdunum per VI leuchas; nulli tamen fuerunt presentes in dictis verbis
habitis inter eos.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum, per dictos dominos commissarios,
in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit XVI dies dicti mensis Januarii,
fuit adductus ad presenciam dictorum dominorum commissariorum, in domo
predicta, frater Hugo de Calmonte miles diocesis Ruthenensis, testis
supra juratus, ut deponeret dictum suum, non deferens mantellum ordinis,
quia nuper, circa festum Omnium Sanctorum, dimiserat ipsum, cum fuisset
inquisitum cum eo per dominum episcopum Parisiensem, et absolutus et
reconciliatus per eum; barbam autem deferebat, quia, ut dixit, pecierat
a dicto domino episcopo et aliis si faceret eam sibi radi, et noluerunt
sibi dicere quod raderet vel non raderet, sed sue voluntati relinquerunt
eum, et portabat eam cum intencione quod nusquam esset de aliqua
religione, non ad approbandum dictum ordinem Templi vel reprobandum, et
erat etatis circiter L annorum. Lectis autem et diligenter sibi
expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad
primos IIIIor, ut sequitur: videlicet se nescire si contenta in dictis
articulis erant vera vel non, quia non interfuerat recepcioni alicujus
alterius fratris in ordine, nec capitulis eorum, nec fuerat longo
tempore in ordine; credebat tamen quod communiter reciperentur fratres
in ordine sicut fuit ipse receptus, circa festum nativitatis beati
Johannis Baptiste preteritum fuerunt XVI anni, per fratrem [p. 403]
Poncium de Broet, quondam militem, tunc preceptorem sive magistrum
Provincie, in aula domus Templi Tholosse, presentibus fratribus
Guillelmo de Folhaquerio, Senebruno de Puni militibus, Guillelmo de
Castro Veteri familiari dicti magistri, et Bernardo Lavanderii
preceptore domus Templi Tholosse servientibus, de quorum vita vel morte
non habet certitudinem, et quibusdam aliis de quorum non habet memoriam
nec noticiam. In qua recepcione fuit servatus iste modus: nam dictus
magister fuit in dicta aula cum dictis fratribus et ipse testis extra,
et venit ad ipsum dictus frater Guillelmus de Folhaquerio, et dixit si
volebat esse frater Templi; quo respondente quod sic, subjunxit quod
intraret dictam aulam, et peteret a dicto magistro et fratribus quod
facerent eum fratrem ordinis, et diceret eis quod volebat esse servus
esclavus ordinis et dimittere propriam voluntatem propter alienam; et
cum hoc fecisset et dixisset idem testis, predictus magister dixit quod
grandem rem petebat, et exiret et bene deliberaret et rogaret Deum; quod
si hoc erat pro bono anime sue perficeretur peticio sua, et hoc fecit
bis vel ter de mandato dicti magistri; ultima vice, ipso redeunte coram
dicto magistro, et instante ut prius pro recepcione sua, magister
surgens cum fratribus astantibus precepit dicto testi quod flecteret
genua et quod poneret manus suas super quendam librum apertum quem ibi
fecerat aportari, quod et fecit. Postmodum dictus magister dixit ei:
Illa que precesserunt inter nos fuerunt verba, sed nunc volumus quod
juretis dicere veritatem super hiis que petemus a vobis. Et juravit. Et
peciit primo si erat bonus Christianus et si servabat fidem Ecclesie
Romane, si erat excommunicatus, voto alteri religioni obligatus,
matrimoniali vinculo alligatus, servus vel esclavus alicujus, si debitis
obligatus que de suo solvere non posset, si habebat lattentem
infirmitatem, quia, si aliquid de impedimentis erat in eo, non
reciperetur in ordine et receptus expelleretur; quo respondente se esse
bonum Christianum, liberum et nullum habere de impedimentis predictis,
fecit eum vovere, ipso teste tenente manus supra librum, castitatem,
obedienciam et vivere sine proprio, bonos usus et bonas [p. 404]
consuetudines ordinis que tunc erant et in posterum essent servare, et
secreta ordinis et capitulorum non revelare, et Romane Ecclesie obedire.
Postmodum imposuit et affublavit sibi mantellum, et ipse et omnes
fratres qui aderant osculati fuerunt ipsum testem in ore. Postmodum
sederunt omnes et ipse testis ad pedes magistri, et dixit ei multa
puncta propter que, secundum statuta ordinis, poterat perdere ordinem
vel mantellum, et instruxit eum quot _Pater noster_ debebat dicere pro
singulis horis; et hoc facto, recessit dictus magister, et predicti
IIIIor fratres qui aderant recepcioni introduxerunt ipsum testem in
quamdam cameram propinquam dicte aule, obscuram, et clauserunt eam, et
dictus frater Guillelmus de Folhaquerio dixit ei quod, ex quo factus
erat frater miles Templi, oportebat quod abnegaret Deum; et ipse
respondit quod hoc nullo modo faceret, immo clamaret, quia in seculo
existens ludendo frequenter abnegaverat Deum, ira commotus quando
perdebat, non tamen animo ipsum abnegandi, et de consilio confessoris
sui ludum dimiserat ne abnegaret Deum, nec venerat ad dictum ordinem ut
Deum abnegaret. Cum autem exterius essent dictus archiepiscopus
Auxitanensis, qui nunc est, et seneschallus et Vigerius Tholosanus et
dominus Hugo de Arpajone, qui fecerat ipsum testem militem, duo fratres
ipsius testis et alii nobiles multi, preceptor dicte domus dixit aliis:
Dimitamus eum; et ita timentes, credit, quod ipse clamaret et audiretur,
non compulerunt eum ad abnegandum, sed fecerunt eum jurare super dictum
librum quod, si peteretur ab eo a fratribus ordinis an abnegasset Deum,
responderet quod sic. Post que dictus preceptor domus extraxit quamdam
crucem ligneam, in qua non recordatur se vidisse aliquam picturam, quam
portabat subtus vestes suas, et precepit ei quod spueret super eam, et
ipse spuit non super sed juxta; et dixerunt quod hec erant secreta
ordinis. Aliud illicitum quoad oscula, crimen sodomiticum vel alia
quecumque, respondit non interfuisse in recepcione sua predicta. Item,
dixit quod, tribus annis vel circa elapsis post recepcionem suam, fuit
confessus de predictis fratri Raymondo Rigaldi de ordine fratrum
Minorum, magistro in theologia, de parentella sua, et dixit ei [p. 405]
dictus frater quod ipse, in articulo mortis et aliter, audiverat
confessiones multorum fratrum dicti ordinis et nunquam intellexerat
predicta, sed credebat quod hoc fecissent ad temptandum, si contingeret
eum capi ultra mare a Saracenis, an abnegaret Deum. Item, dixit quod
ipse erat in proposito, illo anno quo capti fuerunt, ingrediendi ordinem
Cistersiensem, petita licencia a Magistro suo, quia, propter predicta
puncta, displicebat sibi ordo Templi, et quia pater et mater et fratres
sui erant sepulti in domo dictorum Cistersiensium.
Item, de contentis in V et omnibus aliis sequentibus dixit se nichil
scire ultra que supra deposuit, hoc excepto quod, in die Veneris sancta,
vidit reverenter nudis pedibus per fratres ordinis adorari crucem, et
quod bene credebat ecclesiasticis sacramentis, et credebat quod alii
fratres ordinis crederent; sed illi qui preceperunt eidem predicta
nefanda non erant in hoc boni Christiani. Pro professis statim
habebantur et jurabant non exire ordinem; clamdestine recipiebantur, ex
quo suspicio contra ordinem habebatur; cordulis cingebantur super
camisias cum quibus jacebant in signum castitatis, nec scit quam penam
habuissent qui secreta revelassent vel qui noluissent facere illa que in
recepcione precipiebantur eisdem; scientes errores predictos male
fecerunt, quia non corexerunt nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas in
domo de Brolio, in quo moratus fuit in diocesi Agenensi, vidit
convenienter fieri et hospitalitatem servari; in aliis domibus Templi
non fuerat, nisi transeundo, nec fuerat ei dictum quod per nefas
acquireret ordini vel quod ex hoc degeraret; immo fuit ei dictum in
recepcione sua quod non reciperet res alienas in commenda sua, ne domini
temporales pedagiis defraudarentur, nec credit quod aliquis laicus, nisi
in articulo mortis, possit absolvere a peccatis. Quod magnus Magister
cum conventu ordinabat servabatur in ordine, contra quem grandia
scandala propter predicta sunt exorta, et credit quod modus recepcionis
confessatus per eum esset notus fratribus ordinis, sed non extraneis.
Item, requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore,
odio, vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod [p. 406]
non, sed pro veritate dicenda, et ut sibi imponatur penitencia et pena,
et ut Deus parceat sibi: Cui fuit injunctum, in virtute juramenti
prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam deposicionem quousque
attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Humbertus de sancto Jorio miles, preceptor
baillive Cathelanensis, testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum,
etatis circiter L annorum; non deferens mantellum ordinis, quia dimissit
ipsum in concilio Senonensi cum pluribus aliis, et postea fecit sibi
radi barbam, et fuit inquisitum cum eo per dominum episcopum Parisiensem
et absolutus et reconciliatus ab eo. Lectis autem et diligenter sibi
expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad
primos IIIIor, ut sequitur, videlicet, se non vidisse servari in ordine
contenta in dictis articulis, nisi in recepcione sua, et interfuerat
capitulis et recepcionibus aliorum. Ipse autem receptus fuerat in domo
Templi de Nova Villa juxta Cathelanum, per fratrem Johannem Ademari,
quondam militem, tunc preceptorem ballive vocate de Paganis, in festo
Nativitatis beati Johannis Baptiste proximo preterito fuerunt XVIIII vel
XXti anni, in capella dicte domus, inter primam et terciam, presentibus
fratribus Andrea de Rocha, presbitero quondam, Hugone de Gabilone
milite, quem credit esse vivum, Johanne de Aubon serviente et aliquibus
aliis de quorum non recordatur nominibus, in hunc modum; nam receperunt
eum ad participacionem bonorum ordinis et panem et aquam et pauperem
vestitum ordinis; et fecerunt eum vovere et jurare castitatem,
obedienciam, vivere sine proprio, servare secreta capituliorum; et
dictus receptor tradidit ei mantellum, et ipsi astantes fuerunt eum
osculati in ore; postmodum instruxit eum de multis bonis punctis ordinis
et qualiter deberet dicere _Pater noster_ et consimilia; postmodum dixit
ei dictus receptor quod ipsi habebant aliquas observancias quas ipse
diceret ei et non curaret, quia non erant contra animam suam, [p. 407]
et ea poterat facere et dicere ore non corde et aliqua verba consimilia
inductiva; et tunc precepit ei quod abnegaret Deum, et dictus testis
fuit de hoc admiratus et causabatur; sed finaliter quia dixit quod talis
modus servabatur in recepcionibus aliquorum aliorum fratrum, abnegavit
ore non corde. Postmodum precepit ei quod verteret se ad
circumspiciendum quamdam crucem metalinam que erat in altari erecta, et
spueret contra eam, et ipse spuit ad terram juxta se; alia inhonesta
quoad oscula, crimen sodomiticum, vel aliquid aliud illicitum, non fuit
dictum vel factum in dicta recepcione sua, ut dixit. Requisitus quorum
recepcionibus et quibus capitulis interfuerat, respondit quod ipse
receperat fratrem Gerardum de Alto Villari servientem in dicta domo de
Novo Villa, sunt circiter X anni sicut credit, presentibus dictis
fratribus Andrea presbitero, et Johanne de Aubon, et Roberto
Molendinario dicte domus; receperat eciam fratrem Petrum de Domo Vivaria
servientem in domo Templi vocata Possessa Cathalaunensis diocesis, sunt
circiter novem vel X anni, presentibus fratribus Goberto de Laudefey,
Johanne de Villaribus et Petro Rogerio servientibus, et aliis de quibus
non recordatur; vidit autem recipi in dicto ordine, per fratrem Hugonem
de Peraldo, in capella domus Templi Parisius, sunt circiter XII anni,
fratrem Raynaudum de Cugneres militem, in capitulio generali, in quo
erant circiter, ducenti fratres, inter quos erant fratres Aymo
d'Oyselaers miles, Johannes Ademari et Hugo de Cabilone milites; vidit
eciam recipi per dictum fratrem Hugonem de Peraldo, in alio capitulio,
Parisius, fratrem P. de Bocli militem, testem supra juratum sed nondum
examinatum, presentibus eisdem militibus supra proximo nominatis, et
Ricardo de Betencourt, militibus; vidit eciam recipi per fratrem
Galterum de Biencuria militem, preceptorem Remensem, fratrem Aymonem de
Claromonte nepotem ipsius testis, militem, sunt circiter VII anni, in
dicta domo de Nova Villa, presentibus dictis fratribus Andrea
presbitero, et Johanne d'Aubon, et Gauberto preceptore domus de Mellans,
et Roberto Molendinario; vidit eciam a dicto fratre Aymone [p. 408]
d'Oysilieres recipi, in eadem domo de Nova Villa, fratrem Petrum de
Toluo militem, nepotem ipsius testis, sunt circiter VIII anni,
presentibus dictis presbitero Johanne d'Aubon et R. Molendinario, qui
morabantur in dicta domo; vidit eciam in eadem domo recipi per fratrem
Gerardum de Villaribus militem, tunc preceptorem Francie, fratrem dictum
Motardi militem, sunt circiter VIII anni, presentibus fratribus proximo
nominatis, in quibus quidem recepcionibus et capitulis nichil fuit
factum vel dictum inhonestum vel illicitum quod ipse testis viderit vel
audiverit vel sciverit, sed dicte recepciones fuerunt facte per illum
modum per quem deposuit se fuisse receptum, exceptis abnegacione et
spuicione predictis. Requisitus si credebat quod aliquis alius fuerit
receptus in ordine qui abnegaverit Deum et spuerit supra crucem,
respondit quod magis credebat omnes bene fuisse receptos quam
contrarium.
Item, de contentis in Vº et omnibus aliis articulis respondit se nescire
plus quam supra deposuerit, hoc excepto quod ipse bene credebat
sacramentis Ecclesie, et credit quod alii fratres ordinis bene crederent
et quod sacerdotes ordinis bene celebrarent, et sciebat quod layci non
poterant absolvere a peccatis nec eos excommunicare. Pro professis
habebantur, et jurabant non exire pro meliori vel pejori sine licencia
superiorum. Clamdestine fiebant recepciones et capitulia, nullis
presentibus nisi fratribus ordinis, nec credit quod ex hoc suspicio
haberetur contra ordinem, quia multi religiosi exclusis secularibus
tenebant capitulia eorum. Cordulis super camisias cingebantur; nescit
quod aliquis punitus fuerit qui revellaverit secreta capituli, quia non
audivit ea revelari; precipiebatur eis quod non confiterentur nisi
fratribus ordinis sine licencia eorum, quia dicebatur quod fratres eorum
habebant majorem potestatem super eos propter privilegia eorum quam
alii. Si aliqui erant scientes errores in ordine, fuerunt negligentes
quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosine et
hospitalitas in ordine communiter servabantur, et precipiebantur eis
quod illicite non acquirerent ordini nec aliquem exheredarent [p. 409]
nec interessent exheredacioni injuste, et si contrarium fecissent
perdidissent mantellum, ut dicebatur eis. Ubique servari debebat in
ordine quod magnus Magister cum conventu statuebat; scandala grandia
videt propter predicta contra ordinem esse exorta. Audivit dici magnum
Magistrum et alios preceptores aliquos errores, nescit quos, contra
ordinem fuisse confessos.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore vel
odio, temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus Magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit XVIII dicti mensis Januarii, fuit
adductus ad presenciam dictorum dominorum commissariorum, in domo
predicta, frater Addam de Vollencourt preceptor de Anricuria
Cameracensis diocesis, miles, testis suprajuratus, ut deponeret dictum
suum, non defferens mantellum ordinis, quia dimiserat eum ante capcionem
suam, cum audivisset alios esse captos, et fecerat sibi radi barbam,
existens in Imperio, ut liberius et secrecius ire posset quo vellet, et
erat etatis XL annorum et ultra, ut dixit, et fuit inquisitum cum eo per
dominum episcopum Parisiensem, et absolutus et reconciliatus per eum;
lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos, protestacione supra cum juravit facta per eum de non
recedendo a prima confessione sua repetita; et primo ad primos IIIIor in
hunc modum, videlicet se recepisse unum in fratrem dicti ordinis, et
vidit aliquos alios recipi, et nunquam vidit nec scivit quod fierent vel
dicerentur contenta in articulis supradictis; verumptamen quando ipse
fuit receptus per fratrem Petrum Normani, quondam militem, tunc [p. 410]
preceptorem de Laudinesio, in capella sancti Blasii domus Templi
Parisius, in proximo instanti Quadragessima erunt circiter XXIIIIor
anni, presentibus fratre Galtero d'Esta, quondam milite, et quibusdam
aliis fratribus, de quorum nominibus non recordatur; fuit adductus ad
presenciam dicti receptoris, multis nobilibus de parentela sua extra
remanentibus, et peciit panem et aquam et societatem ordinis, et dixit
quod volebat esse servus, esclavus ordinis, et dictus receptor dixit
quod grandem rem petebat et quod bene deliberaret, quia oporteret eum
dimittere propriam voluntatem propter alienam, et esurire quando vellet
comedere, et multa aspera pati; et cum ipse respondisset quod omnia
supportaret, dixit ei dictus receptor quod exiret extra et deliberaret
bene, et ipse exivit, et dictus receptor fuit locutus cum aliis
fratribus, et post paululum fecit iterum vocari eundem testem, et
interrogavit si persistebat in eadem intencione; et eo respondente quod
sic et petente quod prius, et dicto receptore respondente id quod supra,
finaliter fecit eum jurare, super quoddam missale apertum, quod servaret
castitatem, viveret sine proprio, obediret superioribus suis, servaret
bonos usus et bonas consuetudines ordinis, que tunc erant et in posterum
per Magistrum et bonos homines ordinis inponerentur; quod non revelaret
secreta capitulorum, et quod, pro posse suo, juvaret ad acquirendum
regnum Jerosolimitanum, et absque licencia superiorum suorum non exiret
dictum ordinem pro duriori religione vel pro magis laxa, et quod non
interesset in loco in quo aliquis exheredaretur injuste; post que
inposuit sibi mantellum, quodam presbitero, qui aderat, dicente psalmum:
Ecce quam bonum et quam jocundum, etc., et quasdam preces et oracionem,
et infundente aquam benedictam super eum; et tunc dictus receptor et
fratres astantes osculati fuerunt ipsum testem in ore. Post que precipit
idem receptor quod sederet ad pedes suos, et instruxit eum qualiter
debebat se gerere in domo et in exercicio armorum, et multa consilia
licita et honesta; post que surrexerunt, et dictus frater Galterus,
ceteris remanentibus in dicta capella vel recedentibus, duxit ipsum
testem ad capellam majorem dicte domus, in qua nulli alii erant [p. 411]
nisi ipsi duo, et cum fuissent retro magnum altare prope quoddam parvum
altare, precipit dictus frater Galterus eidem testi quod diceret Jhesum
Christum esse falsum prophetam, et ipse testis hoc dixit, non cum
intencione, non cum corde, quod crederet Jhesum esse falsum prophetam,
sed dixit ore; non tamen precipit quod aliter abnegaret, sed dixit ei,
quod spueret super quamdam crucem ligneam per ipsum fratrem Galterum de
dicto parvo altari assumptam et super quodam sedile collocatam, et ipse
testis spuit non super sed juxta eam; de aliquo autem osculo inhonesto,
crimine sodomitico, vel aliqua alia re illicita non fuit sibi factum
verbum in recepcione sua predicta. Requisitus si credit quod communiter
fratres reciperentur ubique in ordine sicut ipse fuit receptus, quantum
ad illa illicita, respondit se magis credere quod non quam quod sic,
quia non vidit hoc fieri nisi in recepcione sua, nec audivit dici quod
fieret aliis. Requisitus de nomine recepti per eum, respondit quod
vocabatur Ernulphus de Mondeville, quondam serviens, quem recipit, sunt
circiter quindecim anni, in capella domus Templi de Sanceyo diocesis
Senonensis, presentibus fratribus Guidone de Dordano, quondam
preceptore, tunc dicte domus de Sanceyo, et aliis de quibus non
recordatur, in cujus recepcione servavit modum qui fuit servatus in sua,
exceptis illis illicitis quod Jeshum diceret esse falsum prophetam, et
de spuicione crucis; vidit eciam alios recipi, sicut dixit, per eundem
modum, in quorum recepcione nichil agebatur illicitum quod videret vel
sciret, sed de nominibus receptorum et recipiencium et presencium dixit
se non recordari, nec aliquid aliud scire de omnibus et singulis aliis
articulis, nisi hoc quod credebat bene sacramentis ecclesiasticis, et
credebat quod alii fratres ordinis crederent; et bene sciebat quod layci
non poterant absolvere a peccatis, et quando capitulia tenebantur,
presbiter absolvebat eos in fine capituliorum, et per illum qui tenebat
capitulum inponebatur eis pena temporalis pro excessibus eorum in
capitulio manifestatis, secundum disciplinam ordinis; jurabant non exire
ordinem. Statim pro professis habebantur, clamdestine [p. 412]
recipiebantur; credit quod ex hoc esset suspicio contra eos; propter
honestatem, super pannos lineos cum quibus jacebant cordulis quas
recipiebant unde volebant cingebantur. Nescit qualiter fuissent puniti
nolentes facere turpitudines predictas in recepcione, si fiebant, vel
secreta capituliorum revelassent; fratribus presbiteris eorum
confitebantur propter potestatem quam habebant ex privilegiis super eos,
et multi confitebantur secularibus, nec vidit inhiberi quin possent
confiteri secularibus. Si erant aliqui scientes aliquod malum esse in
ordine, male fecerunt quia non correxerunt nec denunciaverunt Ecclesie.
Elemosine et hospitalitas convenienter servabantur in ordine in
aliquibus domibus, et in aliquibus non. Per nefas non poterant acquirere
ordini, nec ex hoc degerare; de die, missa de Sancto Spiritu celebrata,
clam vidit teneri eorum capitulia, nullis existentibus nisi fratribus
ordinis. Quod magnus Magister cum conventu suo ordinabat, servabatur in
toto ordine. Grandia scandala contra ordinem sunt exorta propter illa
que dicuntur contra eum. Audivit magnum Magistrum et aliquos alios
preceptores contra ordinem aliquos errores, nescit quos, fuisse
confessos.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit inpositum per dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco, fuit adductus ad presenciam eorumdem commissariorum
frater Petrus de Bocli miles, Noviomensis diocesis, socius fratris
Hugonis de Peraldo visitatoris, testis supra juratus, ut deponeret
dictum suum, non deferens mantellum ordinis, quia dimiserat ipsum ante
capcionem suam, post capcionem aliorum, et fecerat sibi radi barbam
suam, ne cognosceretur; et fuerat examinatus per dominum episcopum
Noviomensem, et absolutus et reconciliatus per dominum archiepiscopum
Remensem, et erat etatis XXVI annorum vel circa, ut dixit; [p. 413]
lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos, et primo ad primos IIIIor, ut sequitur, protestacione
prius facta cum juraverat repetita, videlicet se nescire si contenta in
ipsis articulis erant vera, quia non viderat nisi unum alium fratrem
recipi in ordine, de cujus nomine non recordatur, qui fuit receptus per
dictum fratrem Hugonem de Peraldo, Parisius, in festo Nativitatis beati
Johannis Baptiste proximo preterito fuerunt VII anni vel circa,
presentibus fratribus Adam de Vollencourt et Humberto de sancto Jorio,
proximo examinatis, et pluribus aliis tunc in generali capitulo
existentibus; in cujus recepcione nichil vidit fieri nec audivit dici
inhonestum; ipse autem testis receptus fuerat per dictum fratrem Hugonem
de Peraldo, in magna capella domus Templi Parisiensis, in presencia
tocius capituli, in festo Nativitatis sancti Johannis Baptiste proximo
preterito fuerunt XI vel XII anni, presentibus predictis fratribus Adam
et Humberto militibus, in hunc modum; nam fecerunt eum vovere
castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, et hoc jurare, et quod
servaret statuta et consuetudines ordinis que tunc erant et fierent in
posterum per magnum Magistrum et conventum; quod non revelaret secreta
capitulorum, eciam sociis propriis qui non interfuissent in eis; quod,
pro posse suo, juvaret ad acquirendum regnum Jerosolimitanum, quod non
exiret ordinem sine licencia superioris sui pro aliquo alio ordine, quod
non interesset in loco in quo aliquis studio suo exheredaretur injuste;
postmodum tradidit ei mantellum, et ipse receptor et quidam presbiter
ordinis, qui aderat, et tres vel quatuor de antiquioribus, qui erant
juxta receptorem, fuerunt eum osculati in ore; post que dictus receptor
instruxit eum qualiter debent se gerere quoad oraciones, mensam et alia
licita et honesta; nec aliquid illicitum illa die fuit dictum vel factum
in dicta sua recepcione; die vero Jovis sequenti, post recepcionem suam
que fuerat facta die Martis precedenti, duo fratres servientes ordinis,
quorum non habebat noticiam et de quorum nominibus non recordatur,
vocaverunt ipsum testem ad quandam cameram dicte domus Templi, [p. 414]
et firmatis per eos hostiis, preceperunt ei quod abnegaret Deum, et ipse
dixit quomodo posset abnegare Deum qui creaverat eum et pro eo passus
fuerat, et in quem credebat; et dicti servientes dixerunt quod oportebat
hoc eum facere, et tunc abnegavit ore non corde; dixerunt eciam ei quod
alias oporteret eum spuere super crucem, sed tamen nec tunc nec alias
spuit, nec fuit requisitus, nec de osculo inhonesto, nec de crimine
sodomitico, nec de aliqua alia re ilicita fuerunt sibi locuti, et credit
pocius, quod illis qui recipiebantur in ordine preciperetur quod
abnegarent Deum, sicut fuit sibi preceptum, quam contrarium. De omnibus
et singulis contentis in omnibus aliis et singulis articulis, respondit
se nichil scire ultra quam supra deposuerit, hoc excepto quod ipse bene
credebat ecclesiasticis sacramentis, et credebat quod alii fratres idem
crederent, et sciebat quod laici non poterant absolvere a peccatis.
Jurabant non exire ordinem; statim pro professis habebantur, clamdestine
recipiebantur, ex quo suspicio contra ordinem habebatur; non credit quod
carnaliter commiscerentur; cordulis quas assumebant unde volebant
cingebantur, in penitenciam, super camisias suas cum quibus jacebant;
nescit qualiter fuissent puniti qui noluissent abnegare vel facere alia
illicita, vel qui ea revelassent; sine licencia non poterant nisi
fratribus sacerdotibus dicti ordinis confiteri. Negligentes fuerunt,
illi qui sciebant quia non correxerunt errores nec denunciaverunt
Ecclesie. Elemosine et hospitalitas ex precepto superiorum convenienter
fiebant; clam capitulia tenebantur, nullis presentibus nisi fratribus
ordinis; quod magnus Magister cum conventu ordinabat servabatur in
ordine; grandia scandala propter predicta contra ordinem sunt exorta;
modum recepcionis sue manifestavit aliquibus fratribus ordinis, sed
nescit si omnes fratres ordinis sciebant recepciones illicite fieri.
Audivit dici magnum Magistrum et alios preceptores aliquos errores,
nescit quos, contra ordinem fuisse confessos.
Item, requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio,
vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, [p. 415]
sed pro veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos
commissarios, in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non
revelaret hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint
publicate.
Acta fuerunt hec, die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit XVIIII dicti mensis Januarii,
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta, frater Guido Delphini miles, diocesis Claramontensis, testis
supra juratus, ut deponeret dictum suum, non deferens mantellum ordinis,
quia dimiserat ipsum, suadentibus, ut dixit, prelatis congregatis in
concilio Senonensi, et radi fecerat sibi barbam post dictum concilium,
pro eo quod dimiserat ipsum mantellum, cum quo fuerat inquisitum per
dominum episcopum Parisiensem, et absolutus et reconciliatus per eum, et
est etatis quadraginta [et] unius anni vel circa; per quem fuit repetita
protestacio per ipsum et alios qui cum eo supra juraverunt facta in
juramento eorumdem. Et insuper fuit protestatus quod per ea que diceret
vel faceret non fieret prejudicium sibi; lectis autem et diligenter sibi
expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad
primos IIIIor, ut sequitur, videlicet se nescire si vera erant contenta
in dictis articulis vel non. Ipse tamen interfuerat aliquorum fratrum
ordinis recepcionibus, et IIIIor recepit, et non vidit nec audivit quod
in eis vel in aliis recepcionibus fratrum ordinis, preterquam in sua,
fieret aliquid de contentis in quatuor articulis supradictis; in sua
autem recepcione fuit servatus iste modus: nam ipse testis, qui tunc
erat circiter undecim annorum circa festum beati Jacobi, ut audivit
dici, fuit adductus ad domum Templi de Ranseria Claramontensis diocesis,
sunt circiter XXX anni, et missa finita, fuit ductus extra capellam in
quadam camera, in qua venerunt ad eum duo fratres ordinis milites,
quorum non habet noticiam, et pecierunt ab eo quod petebat, ut [p. 416]
sibi videtur; et cum ipse nesciret respondere propter teneritudinem
etatis, dicti milites dixerunt: Vos vultis esse frater Templi? Quo
respondente quod sic, pecierunt ab eo quare hoc volebat, cum esset
nobilis et dives et haberet terram sufficientem, et forte credebat quod
in ordine Templi esset sibi melius et quod posset bene equitare quando
vellet et habere illa que sibi placerent; sed non esset sic: nam si
intraret, oporteret eum multa aspera et dura sustinere, et esse ultra
mare quando vellet esse citra, vigilare quando vellet dormire, esurire
quando vellet comedere et similia; quo respondente quod omnia bene
sustineret et quod volebat esse frater, ex quo pater et mater ejus
volebant, intraverunt dicti duo fratres capellam et locuti fuerunt super
premissis, ut arbitratur, fratri Franconi de Bort, quondam milite, tunc
preceptori Alvernie, ut sibi videtur, qui debebat recipere eum.
Postmodum redierunt ad eundem testem qui solus erat in dicta camera, et
introduxerunt eum coram dicto fratre Francono, et fuerunt eciam
introducti duo presbiteri qui fuerunt recepti cum eo, quorum non habet
noticiam, coram quo pecierunt illa que suprascripta sunt, et ipse dixit
eis talia verba qualia dixerant dicti duo fratres eidem testi, et ut
deliberarent super predictis fecit eos exire dictam cameram, et iterum
redierunt petentes id quod suprascriptum est; finaliter dictus preceptor
fecit eos jurare super quemdam librum, quem tenebat apertum in gremio
suo, obedienciam, et vovere castitatem, vivere sine proprio, servare
bonos usus et bonas consuetudines ordinis que tunc erant et que in
posterum inponerentur per Magistrum secundum statuta ordinis; servare
secreta capituliorum et ea non revellare, eciam fratribus qui non
interfuissent in eis; non exire dictum ordinem pro meliori vel pejori
absque licencia superioris sui qui posset eam dare; juvare pro posse suo
ad acquirendum regnum Jherosolimitanum et ad deffendendum quod de eo
erat acquisitum; non interesse loco in quo aliquis ex studio suo
exheredaretur vel dampnaretur injuste, et quod non percuterent
Christianum taliter quod ex eorum percussione posset mutillari vel
interfici. Post que dictus receptor inposuit eis mantellos, et [p. 417]
ipse receptor et fratres astantes, de quorum nominibus non recordatur,
fuerunt eos osculati in ore, et quidam frater presbiter ordinis, qui
aderat, dicebat quasdam oraciones, nescit quas, et habebat aquam
benedictam; postmodum dictus receptor instruxit eum quot _Pater noster_
debebat dicere pro horis suis, et qualiter debebat se regere in
ecclesia, et in domo, et extra, et multa alia bona et honesta dixit ei
et aliis duobus. Post que quidam de militibus ordinis astantibus, cujus
non habet noticiam, traxit ipsum testem retro altare, predicto receptore
et aliis qui aderant remanentibus in loco in quo erant, et dictus miles
precepit ei quod abnegaret Deum; quo respondente se nullo modo facturum,
precepit ei quod abnegaret la propheta [sic], et ipse respondit quod
nesciebat quid hoc erat, sed si erat diabolus abnegabat eum et omnia
opera ejus; postmodum precepit ei quod spueret super quandam crucem,
nescit si ligneam vel metallinam, que erat juxta dictum altare, et ipse
respondit quod nullo modo hoc faceret, et cum alter diceret quod immo
oportebat eum spuere, respondit ipse testis quod, nisi dimitteret eum,
ipse clamaret in tantum quod pater suus et dominus de Mercorio, qui
dicta die ante missam eum fecerat militem, et multi alii nobiles, qui
erant extra dictam capellam, audirent et intrarent; et tunc dictus miles
dixit ei quod saltim spueret super terram juxta dictam crucem, et ipse
spuit; postmodum dixit ei dictus miles quod si haberet calorem
naturalem, poterat commisceri carnaliter cum fratribus ordinis, quod
tamen non fecit, nec fuit requisitus, nec audivit dici quod in ordine
fieret ab aliquibus fratribus ordinis. De osculo inhonesto vel de aliqua
alia re illicita non fuit dictus miles vel aliquis alius, in dicta
recepcione sua, locutus eidem, nec vidit, nec scivit si dicti duo
presbiteri abnegaverunt vel fecerunt aliqua illicita. Requisitus si
credit quod in recepcionibus aliorum de ordine servaretur communiter
ille modus qui fuerat servatus in sua quoad illa illicita, respondit
quod magis credit quod non quam quod sic, quia interfuit pluribus
capitulis, et nescivit nec audivit dici quod predicta illicita
injungerentur fieri nec fierent, nec vidit fieri in [p. 418]
recepcionibus quibus adfuit. Requisitus quos receperit ipse in ordine,
respondit quod primo recepit fratres Petrum dictum Lovier et Petrum lo
Bergier servientes, diocesis Bituricensis, in domo Templi de Jussiaco le
Chandier ejusdem diocesis, cujus domus ipse testis tunc erat preceptor,
sunt circiter XIII anni, presentibus fratribus Johanne de Manaco vel de
Aqua Sparsa presbitero, Raynaldo de Bordis subpreceptore dicte domus,
Stephano de la Losa Bergerio, Stephano Vessardi, Johanne lo Bergier, qui
vivebant tempore quo dictus testis captus fuit, et aliis deffunctis;
recepit eciam fratrem Stephanum Brolii diocesis Claramontensis, in
capella domus Templi de Chamat ejusdem diocesis, die Jovis ante
carnisprivium instans erunt octo anni vel circa, de mandato preceptoris
Francie, presentibus fratribus Golferio presbitero, Petro Brolii
preceptore dicte domus, et Bonaforso, de quorum vita vel morte non habet
certitudinem; recepit eciam fratrem Guillelmum Arnaldi servientem
diocesis Claramontensis, in domo Templi de Sellis Claramontensis
diocesis, in ecclesia, in instante Quadragesima erunt VII vel VIII anni,
presentibus fratribus Guillelmo, tunc curato dicte domus, Guillelmo
Abri, Guillelmo de l'Espinatz servientibus, et audivit dici quod dictus
frater Guillelmus Aynardi obierat, de aliorum vita vel morte
certitudinem non habens. Requisitus quos viderat recipi, dixit quod
ultra mare in Acon, in loco in quo tenebatur capitulum eorum, vidit
quadam die Dominica, sunt ut extimat vigenti sex anni vel circa, recipi
in fratrem ordinis fratrem Roncelinum militem, de provincia Provincie,
per fratrem Guillelmum de Bello Joco, tunc magnum Magistrum ordinis,
presentibus fratribus Theobaldo Gandi preceptore terre ultramarine et
magistro Templi qui nunc est, Petro de Severi draperio, Petro de Montade
preceptore Aconensi, Florencio de Villa socio tunc dicti magistri, et
pluribus aliis quos nominavit; in quibus quidem recepcionibus non fuit
factum aliquid de contentis in dictis IIIIor articulis, nec aliquid
aliud illicitum quod ipse sciverit vel audiverit dici.
Item, requisitus super V articulo et omnibus aliis sequentibus, [p. 419]
respondit se nichil scire plus quam supra deposuit, hoc excepto quod
ipse bene credebat sacramentum, et credit quod alii fratres ordinis
crederent, et quod sacerdotes eorum non omitterent verba canonis. Quando
capitulia tenebantur et fratres confitebantur excessus perpetratos per
eos, et petebant veniam ab illo qui tenebat capitulum, exibant extra qui
petebant veniam, et ille qui tenebat capitulum deliberabat cum fratribus
qualis pena imponeretur eis; postmodum illi qui confitebantur excessus
suos vel convincebantur reintrabant capitulum, et ille qui tenebat
capitulum dicebat eis qualiter penam debebant sustinere, secundum
statuta ordinis et secundum arbitrium fratrum qui aderant in capitulio,
et aliquando inmediate recipiebant disciplinam et portabant penam eis
inpositam, et aliquando differebatur usque ad aliam diem, et dicebatur
eis quod irent ad presbiterum ordinis eorum, et absolveret eos. Dixit
eciam quod, terminatis capitulis, frater presbiter qui aderat absolvebat
eos et dicebat in vulgari: Confiteor Deo, etc., et faciebat
absolucionem, sicut post generalem confessionem fit in Ecclesia; nec
credebat quod laycus posset absolvere a peccatis, nec ipse reputaret se
ex tali absolucione generali presbiteri absolutum a peccatis mortalibus
non confessatis; frequenter fuit inproperatum sibi quod se osculabantur
in ano, et quia plures confessi sunt dictum osculum, nescit quod credat
de eo; jurabant non exire ordinem. Statim pro professis habebantur; si
exivissent, excommunicati reputabantur, et essent graviter puniti, si
capti fuissent; clamdestine recipiebantur, quod displicebat eidem testi
et fratri Hugoni de Peraldo et aliquibus aliis fratribus ordinis, et
credit quod hoc suspicio contra ordinem haberetur; cordulis cingebant se
super camisias cum quibus jacebant in signum castitatis et humilitatis,
et cordule cum quibus ipse testis cingebatur tetigerant quoddam pilare
existens in Nazare, in loco in quo fuit facta Anunciacio per angelum
beate Marie, et aliquas reliquias quas habebant in ordine ultramare,
scilicet beatorum Policarpii et Eufemie. Non vidit aliquos interfici vel
incarcerari quia noluissent facere illa que in recepcionibus
precipiebantur eis. Ex sacramento tenebantur non revelare modum [p. 420]
recepcionis eorum eciam fratribus qui non afuerant et secreta
capituliorum; secundum statuta ordinis non debebant, nisi presbiteris
ordinis, absque licencia, et aliis presbiteris confiteri. Si fratres
sciebant errores in ordine, et maxime superiores, male fecerunt quia non
correxerunt nec denunciaverunt Ecclesie. In capituliis eorum vidit omnes
curialitates concedi, et omnes incurialitates reprobari, et
precipiebatur eis quod facerent bene serviri in ecclesiis eorum, et bene
elemosinas fieri, et hospitalitatem servari. In aliquibus tamen locis
fuerunt retractate elemosine, nec fiebant ter in septimana, ut debebant,
sed ultra mare dabant, amore Dei, decimam partem victualium eorum et
omnia cibaria que levabantur de mensis eorum; per nefas non debebant
acquirere, nec ex hoc degerare, nec recipere mercimonia aliena in
custodia sua, ut temporales domini suis pedagiis fraudarentur. Missa de
Sancto Spiritu antequam tenerentur generalia capitulia celebrabatur,
postmodum intrabant capitulum, et predicabatur eis per aliquem
religiossum, quo recedente, firmabantur porte capituli, et
custodiebantur intus ab aliquo ex fratribus ne aliquis intraret, et
providebatur ne aliquis qui esset extra capitulum posset audire eosdem;
quod magnus Magister cum conventu suo ordinabat, servabatur in ordine;
nescit propter feditates ordinis aliquem ordinem exivisse, adiciens quod
maxima pena imponebatur illis qui exiverant, et postmodum revertebantur;
grandia scandala videt contra ordinem esse exorta propter illa que
ordini imponuntur: credit Magistrum et alios confessos fuisse illa que
in litteris apostolicis super hoc continentur.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuerunt adducti ad presenciam eorumdem [p. 421]
dominorum commissariorum fratres Raynardus de Tremplaio presbiter
Parisiensis, Albertus de Canellis miles, diocesis Aquensis provincie
Mediolanensis, Philippus Agate Rothomagensis, Johannes de sancto Lupo
Parisiensis, Bartholomeus de Trecis, Otho de Ayrone Lingonensis,
Robertus de Cormelhes Parisiensis diocesium, servientes, ut essent
testes in negocio isto, secundum formam juramenti aliorum testium
superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit XX dicti mensis Januarii, fuit
adductus ad presenciam dictorum dominorum commissariorum, in domo
predicta, frater Raynaudus de Tremplaio Parisiensis diocesis, curatus
ecclesie Templi Parisiensis, testis supra juratus, ut deponeret dictum
suum; qui fuit ante omnia protestatus quod non intendebat recedere a
confessione et deposicione per ipsum factis coram domino episcopo
Parisiensi, per quem fuerat absolutus et reconciliatus, et est etatis LX
annorum vel circa, et non defferebat mantellum ordinis, quia dimiserat
eum in concilio Senonensi cum pluribus aliis, sicut dixit. Lectis autem
et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad quatuor primos, ut sequitur, videlicet quod quanquam
corpus suum haberet sustinere ex hoc penam corporalem, non discederet a
veritate, et multum deliberavit intra se priusquam responderet; cum
autem dicti domini commissarii offerebant se daturos ei dilacionem, si
volebat, ad plene deliberandum, et copiam articulorum ut eos legeret,
dixit quod non curabat habere dilacionem nec copiam supradictas, et
respondit ad dictos quatuor articulos quod non erat consuetum in ordine
fieri, nec ipse viderat fieri que in dictis articulis continentur.
Requisitus si ipse interfuerat recepcionibus aliorum et quorum, [p. 422]
respondit quod sic multorum, quorum nomina ignorat, qui recipiebantur in
domo Templi Parisius, et postmodum incontinenti recedebant, et vidit
ibidem recipi fratrem Stephanum de Turno presbiterum, Parisiensis
diocesis, vivum, per fratrem Hugonem de Peraldo, ut sibi videtur, sunt
circiter VII anni, de presentibus non recordatur; et fratrem Johannem de
Folhayo juris peritum, sunt VII anni vel circa, per fratrem Johannem de
Turno thesaurarium Templi Parisiensis, vivum, presentibus fratribus
Petro preceptore domus Templi Parisiensis, et aliis de quibus non
recolit, in quibus quidem recepcionibus non vidit aliquid illicitum vel
inhonestum fieri; post recepciones autem predictas ducebantur recepti ad
cameras per fratres ordinis, in quibus quidem cameris tradebantur eis
vestes ordinis, et dimittebant vestes seculares, et nescit si in dictis
cameris tunc abnegarent vel spuerent supra crucem, vel facerent oscula
inhonesta, vel carnaliter commiscerentur, vel aliquid aliud illicitum
facerent, nec scit nec credit quod ibi male agerent vel non, ut
respondit requisitus.
Interrogatus ubi, per quem, qualiter et quando receptus fuerat,
respondit se in magna capella Parisiensis domus Templi fuisse receptum,
in vigilia Pasche, erunt viginti anni et ultra, ut sibi videtur, per
fratrem Johannem de Turno, quondam thesaurarium tunc Templi Parisiensis,
presentibus fratribus P. de Torta Villa levatore redituum et censuum
dicte domus Templi, Nicolao Flamengi tunc preceptore de Latigniaco Sico,
et aliis de quorum nominibus non recordatur, per hunc modum. Nam primo
vovit et juravit castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, non
revelare secreta capituliorum, non dimittere dictum ordinem pro meliori
vel pejori; postmodum tradidit ei mantellum, et ipse receptor et frater
Odo de sancto Quintino, tunc curatus dicte domus Templi, qui aderat,
fuerunt eum osculati in ore, et dictus presbyter dicebat psalmum
Ecclesie: Quam bonum, et Pater noster, et versiculos: Mitte ei auxilium
de sancto, nichil proficiat inimicus in eo: Esto ei turris fortitudinis,
et oracionem: Pretende famulo tuo, Domine, dexteram celestis [p. 423]
auxilii, etc.; et aspersit aquam benedictam super ipsum testem; et
eosdem psalmum, versiculos et oracionem dicebat ipse testis quando
aderat recepcionibus fratrum ordinis, et aquam benedictam aspergebat
super eos.
Post predicta dictus receptor dixit ei quod debebat jacere cum caligis
et pannis lineis, et quod debebat cingi super dictos pannos una cordula
propter honestatem, quam cordulam poterant accipere unde volebant; post
que precepit ei immediate quod abnegaret Deum et spueret super crucem
mantelli, et ipse abnegavit Deum ore non corde, et spuit ad terram, non
super crucem mantelli; sed nichil precepit de osculo inhonesto nec de
crimine sodomitico, nec quod obmitteret verba canonis, nec unquam
obmisit, nec scit quod alii presbyteri obmitterent, et audivit
frequenter in domo Templi presbyteros ordinis celebrantes dicentes verba
canonis, et alii audiverunt de ipso, et credit quod sacerdotes et alii
crederent ecclesiasticis sacramentis.
Item, de contentis in quinto et omnibus sequentibus articulis respondit
se nichil scire ultra quod supra deposuit, hoc excepto quod, in die
Veneris sancta, devote et reverenter in conspectu totius populi
adorabant crucem in capitulo; ille qui tenebat capitulum imponebat penas
temporales, secundum statuta ordinis, pro culpis manifestatis in
capitulo, et cum capitulum debebat separari, fiebant multe preces sicut
fiunt in Ecclesia, et postmodum ille qui tenebat capitulum, qui erat
laicus, dicebat ista verba: De hiis que obmisistis dicere, propter
verecundiam carnis vel propter timorem penarum et justicie ordinis, nos
facimus vobis illam indulgenciam quam possumus, et frater noster
presbyter, qui est hic, faciet absolucionem; et tunc frater presbyter
dicebat Confiteor in vulgari et Misereatur nostri, sicut fit in
Ecclesia, et dictus testis habebat pro magna derisione in corde suo, ut
dixit, quia laici tenentes capitulia dicebant ista verba, quod facerent
indulgenciam qualiter poterant.
Requisitus si fratres dicti ordinis credebant, propter dictam
indulgenciam quam faciebant layci, esse absoluti a peccatis suis,
respondit quod non, quia sibi postmodum confitebantur; jurabant [p. 424]
non exire ordinem, et statim pro professis habebantur, quod erat contra
jus, ut sibi videtur, et contra quoddam privilegium eorum, quod incipit:
Omne datum optimum; et cum dictus frater Johannes de Felheyo et ipse
testis loquerentur aliquibus fratribus, ante capcionem eorum, quod malum
erat quia statim pro professis habebantur, et contra dictum privilegium,
habuerunt valde pro malo et fere irruerunt in eos, et specialiter frater
Johannes Ducis Parisiensis diocesis. Clandestine recipiebantur, ex quo
suspicio contra ordinem habebatur; per sacramentum tenebantur non
revelare secreta capitulorum, et si revelassent, fuissent puniti, sed
nescit qualiter; injungebatur eis quod non confiterentur nisi fratribus
sacerdotibus ordinis, sed aliqui non servabant. Negligentes fuerunt si
sciebant errores et non correxerunt. Parisius, et in aliis domibus in
quibus fuit ipse testis, elemosine et hospitalitas convenienter
servabantur, sed semel propter carestiam fuit restricta elemosina apud
Scesiacum Meldensis diocesis, fere per medium annum. Capitulia, firmatis
januis, missa, tercia, et meridie dictis, et sermone per aliquem
religiosum facto, de die tenebantur; ordinata per Magistrum et conventum
ordo servabat; grandia scandala contra ordinem sunt exorta propter
errores qui in eo esse dicuntur, de quibus erroribus si erant ipse
testis et alii inferiores ordinis [certiores facti?], non fuissent ausi
reprehendere superiores suos.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Albertus de Canellis miles, Aquensis diocesis,
provincie Mediolanensis, preceptor bailivie insule Sicilie, qui [p. 425]
fuerat magister ostiarius domini Benedicti pape XI, testis supra
juratus, ut deponeret dictum suum, non deferens mantellum ordinis, quia
voluntarie dimisit eum coram domino Parisiensi episcopo, cum hac
intencione ut sicut dictum mantellum habuerat et tenebat ab Ecclesia,
sic dimitteret Ecclesie; et fecerat voluntarie radi sibi barbam, et est
etatis triginta duorum annorum vel circa; qui fuit protestatus quod per
aliqua que diceret vel faceret, non intelligebat contrariari nec
derogare confessioni et deposicioni per eum factis apud Someyre diocesis
Nemausensis, coram dominis Aniciensi, Magalonensi et Nivernensi
episcopis, per quos fuerat absolutus et reconciliatus, et habebant
potestatem, ut videtur dicto testi, domini episcopi Nemausensis. Lectis
autem et diligenter sibi expositis omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos, et primo ad primos IIIIor, ut sequitur, videlicet se
nescire si servarentur in ordine contenta in dictis articulis, quia non
interfuerat recepcioni alicujus alterius fratris dicti ordinis; credit
tamen quod taliter reciperentur unus sicut et alius, ipse autem receptus
fuerat in una camera domus Templi civitatis Astensis, per fratrem
Guillelmum de Canellis militem, quondam preceptorem, tunc Lombardie, in
festo apostolorum Petri et Pauli, proximo preterito fuerunt circiter
novem anni, presentibus fratribus Garino milite Provinciali, cujus
cognomen ignorat, et Georgio preceptore dicte domus Astensis, et
supervenit, ut sibi videtur, cum jam esset receptus, frater Yvanus de
Canellis miles, in hunc modum: nam dicti duo fratres Garinus et Georgius
venerunt ad eum in quadam alia camera ad quam eum duxerant, et pecierunt
ab eo si volebat esse servus esclavus ordinis perpetuo, et respondit
quod sic, et ipsi dixerunt quod bene deliberaret, quia forsitan
cogitabat in ordine habere plus delectacionis quam haberet, et si esset
frater, oporteret eum multa dura et aspera sustinere, et esse subditum
aliene voluntati, nec haberet equos ut equitaret forsitan, nec esset
indutus ut sperabat, et similia. Quo respondente quod omnia bene
impleret, dicti duo fratres intraverunt cameram in qua primo fuerat
introductus dictus testis, ad quam venerat dictus receptor, et [p. 426]
postmodum redierunt ad eum, et instruxerunt ipsum quod peteret a dicto
receptore ut reciperet eum, quia volebat esse servus esclavus ordinis,
et duxerunt eum [ad] ipsum receptorem a quo peciit predicta, et cum
respondisset quod bene deliberaret, et eadem verba dixisset in effectu
que dicti duo fratres ei dixerant, finaliter fecit eum jurare super
quemdam librum apertum quod esset obediens dicto receptori et omnibus
preceptoribus qui proponerentur eidem, et quod viveret sine proprio in
castitate et obediencia, quod secreta capituliorum non revelaret eciam
illis fratribus qui non interfuissent in eis. Postmodum imposuit sibi
mantellum, et ipse et astantes osculati fuerunt eum in ore, et dicti
fratres dicebant psalmum: Ecce quam bonum. Postmodum preceptor instruxit
eum qualiter debebat vivere, post que dictus receptor recessit, et
dictus frater Yvanus, qui erat de parentella ipsius testis, recessit cum
eo, et precepit eidem testi quod faceret illud, quod dicti fratres
Garinus et Georgius dicerent ei. Post que dictus frater Garinus dixit
eidem testi ostendendo crucem mantelli quod ille qui fuerat crucifixus
in cruce erat falsus propheta, et quod non crederet in eum, nec haberet
spem nec fidem in eum, et quod in despectum ejus spueret super crucem
mantelli ipsius testis, et cum ipse testis responderet quod nullo modo
hoc faceret, et incepisset flere, dictus frater Garinus posuit unam
manum ad cultellum armorum quem portabat, et aliam manum posuit super
spatulis dicti testis, et fuit comminatus quod jugularet et projiceret
eum in latrinam que erat juxta dictam cameram, nisi faceret quod sibi
injungebat, et tunc dictus testis, timore mortis, ut dixit, dixit:
Consencio hiis que vultis, et ista dixit ore ut satisfaceret ei et non
corde, et spuit non super crucem mantelli, sed ad terram juxta.
Postmodum dixit ei quod oportebat quod oscularetur eum retro in spina
dorsi et in umbilico, dicens quod hoc non fiebat pro malo, sed ita
servabatur in ordine. Et cum ipse testis fleret et diceret quod hoc non
faceret, dictus frater Georgius dixit prefato fratri Garino: Dimitatis
eum, quia bene faciet quod ego voluero, et tunc traxit ipsum testem ad
angulum camere predicte, et levavit idem frater Georgius [p. 427]
aliquantullum mantellum et tunicam, et dixit eidem testi quod fingeret
se osculari, et diceret se osculatum fuisse eum. Aliud illicitum, quoad
crimen sodomiticum vel alia non fuit actum vel dictum in recepcione sua
predicta, ut dixit.
Item, de contentis in Vº articulo et omnibus sequentibus respondit se
nichil scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod ipse bene
credebat ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres ordinis
crederent, et bene scit quod layci non poterant absolvere a peccatis,
sed Magister et tenentes capitulia quandoque remitebant penas in ordine
statutas pro excessibus eorum. Jurabant ordinem non exire pro meliori
vel pejori; statim pro professis habebantur, clamdestine recipiebantur.
Cordulis cingebantur super pannos lineos, in signum castitatis.
Revelantes secreta fuissent puniti, nescit qualiter; non audivit
inhiberi quod non confiterentur nisi fratribus ordinis, et ipse testis
predictos errores confessus fuerat Rome, in ecclesia sancti Johannis de
Latrano, cuidam fratri ordinis sancti Augustini, cujus nomen ignorat,
generali penitenciario domini Pape, et absolvit eum, et dixit ei quod
predicta revelaret dicto domino Benedicto pape, et ipse respondit quod
non auderet, nec ei revelavit, et injunxit ei penitenciam quod diceret
VII psalmos, Pater noster et multa alia talia. Elemosine et hospitalitas
in aliquibus locis fiebant largius, et in aliquibus strictius, sed non
audivit precipi quod restringerentur; si acquisivissent per nefas,
fuissent puniti; clam tenebantur capitulia eorumdem; ordo servabat quod
magnus Magister cum conventu statuebat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed quia
adductus fuerat ut ferret testimonium veritati; cui fuit injunctum per
dictos dominos commissarios, quod non revelaret hanc suam deposicionem,
quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco predictis, presentibus magistro
Amisio, me Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo [p. 428]
nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit XXI dies dicti mensis Januarii,
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta, frater Philippus Agate serviens, Rothomagensis diocesis,
preceptor domus sancte Ganburge ejusdem diocesis, testis suprajuratus,
ut deponeret dictum suum, sexagenarius, non deferens mantellum ordinis,
quia in concilio Senonensi fuit, nescit per quem, amotus ei a collo, et
projectus de pulpito in quo tenebatur concilium ad terram cum mantellis
aliquorum aliorum, post que fecit sibi radi barbam, et fuit examinatus,
alias absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Parisiensem. Qui
fuit protestatus quod non intendebat recedere a deposicione per ipsum
facta coram dicto domino Parisiensi episcopo. Lectis autem et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo
ad primos IIIIor, ut sequitur, videlicet se credere quod in
recepcionibus fratrum ordinis faciebant eos abnegare Deum, quia ita
audivit dici, et ipse abnegavit in recepcione sua, et recepit duos, et
mandavit quod aliqui ex astantibus facerent eos abnegare Deum.
Requisitus ubi, quando et qualiter et a quo receptus fuerat, respondit
se fuisse receptum in capella domus Templi de Burgere, in Vugassino
Normanno Rothomagensis diocesis, sunt circa XXX anni, [per] Alveretum
servientem quondam, tunc preceptorem Normanie, presentibus fratribus
Andrea de Rosayo preceptore de Ara Vallis Dionisii, Guidone de Brotone
et Guillelmo de sancto Taurino servientibus, deffunctis, in hunc modum:
nam requisivit panem et aquam, societatem et vestitum ordinis, amore
Dei, et dictus receptor respondit quod grandem rem petebat et quod bene
deliberaret, quia oporteret eum multa dura sustinere, esurire quando
vellet comedere, vigilare quando vellet dormire et econtra, et
consimilia. Post que fecit eum vovere et jurare super quoddam missale
apertum castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, et pro posse
suo juvaret ad acquirendum regnum Jerosolomitanum. Postmodum [p. 429]
tradidit sibi mantellum, et ipse et astantes fratres fuerunt eum
osculati in ore. Exinde instruxit eum qualiter deberet se gerere in
ordine, et precepit ei quod non, revelaret secreta capituliorum. Post
que duxit eum ad quamdam cameram, in qua induit sibi vestes ordinis, et
precepit ei presente dicto fratre Guillelmo quod abnegaret Deum, et ipse
respondit: Quomodo hoc facerem? et predictus preceptor subjunxit:
Oportet te hoc facere, et tunc ipse testis dixit, Abnegatus sit. De
spuicione supra crucem, osculis inhonestis, de crimine sodomitico vel
aliquo alio illicito vel inhonesto, non fuit sibi factum verbum in dicta
sua recepcione, nec audivit dici quod fieret in recepcionibus aliorum,
et illis quos ipse recepit, fecit eundem modum servari qui fuerat
servatus in recepcione sua. Recepit autem fratrem Guillelmum Bocelli
servientem, vivum, ut credit, sunt circiter XV vel XVI anni, in capella
domus Templi de Ranevilla Ebroicensis diocesis, presentibus fratribus
Guillelmo presbitero, cujus cognomen ignorat, Ricardo de Santanville
serviente, mortuis, et in eodem loco recepit, sunt circiter XV anni,
fratrem Jacobum de Prerveriaco servientem, Ebroicensis diocesis, vivum
adhuc, ut credit, presentibus dictis fratribus Guillelmo et Ricardo de
Saquenville, et aliis pluribus deffunctis. Vidit eciam plures recipi
Parisius in capitulis generalibus, de quorum nominibus non recordatur,
per fratrem Hugonem de Peraldo, et in publico servabatur ille modus quem
deposuit fuisse servatum in recepcione sua, quoad licita et honesta.
Postmodum ducebantur ad unam capellam vel alium locum, et credit quod
ibi faciebant abnegare Deum.
Item, super Vº et omnibus aliis sequentibus articulis, dixit se nichil
scire plus quam supra deposuerit, hoc excepto quod bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres bene crederent,
et quod eorum sacerdotes secundum formam Ecclesie celebrarent. Sciebat
quod layci non poterant absolvere a peccatis, sed quando capitulia
tenebantur, laicus qui tenebat capitulum, dicebat quod de hiis [p. 430]
que obmittebant dicere propter verecundiam carnis, quam intelligebat ex
hoc quia expoliati disciplinabantur in publico, vel propter metum
penarum et discipline ordinis, faciebat eis illam indulgenciam quam
poterat, sed ipse testis non credebat propter hoc esse absolutus a
peccatis, nec credit quod alii fratres crederent. Jurabant non dimittere
ordinem pro meliori vel pro pejori, statim pro professis habebantur,
clamdestine fiebant recepciones et capitulia nullis presentibus nisi
fratribus ordinis. Cordulis unde volebant assumptis stricte cingebantur
in penitencia super pannos lineos, cum quibus jacebant, nec audivit quod
capita ydolorum cum eis tangerentur; qui revelassent secreta et modum
recepcionis, fuissent incarcerati et aliter puniti; sine licencia non
poterant nisi fratribus sacerdotibus ordinis confiteri. Ipse autem
testis confessus fuit de dicta abnegacione et de omnibus aliis peccatis
suis, ut dixit, infra annum a recepcione sua, in capella sancti Stephani
dicte Domus de Reneville, fratri Michaelli de Falesia, quondam capellano
dicti loci de ordine eorum, qui absolvit eum, injunctis sibi in
penitencia XIII _Pater noster_, omnibus diebus vite sue, preter alia que
debebat dicere, et inter alia dixit sibi dictus capellanus. Si tu
negasti, ego non possum aliud. Si fratres ordinis sciebant errores
predictos, fuerunt negligentes, quia non correxerunt nec denunciaverunt
Ecclesie, et credit quod aliqui ex superioribus dicti ordinis
preciperent dictam abnegacionem fieri. Elemosine et hospitalitas bene
servabantur in ordine, et tempore magne carastie ipse testis una die in
dicto loco de Belleville fecit dari elemosinam undecim milibus
quadringentis et XXIIII personis, et bladum, quod ipse dedit amore Dei,
in dicto anno carastie, valebat bene IIIIor milia libras Parisienses, ut
dixit, et aliquando subtrahebatur vinum fratribus ut ministraretur
advenientibus. Licite debebant acquirere ordini, sed non per nefas;
credit quod in ordine servaretur quod magnus Magister cum conventu
ordinabat. Grandia scandala contra ordinem sunt exorta propter illa que
imponuntur eidem; credit quod modus recepcionis confessatus per eum
esset notus multis fratribus ordinis, et audivit dici magnum [p. 431]
Magistrum et alios fratres aliquos errores, nescit quos, confessos
fuisse contra ordinem.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Johannes de sancto Lupo serviens, Parisiensis
diocesis, testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum, quinquagenarius
et ultra, non defferens mantellum ordinis, quia in concilio Senonensi
cum pluribus aliis dimisit ipsum; postmodum fecit sibi radi barbam, et
fuit examinatus et absolutus per dominum episcopum Parisiensem, et fuit
protestatus quod non intendebat recedere a deposicione per ipsum alias
facta coram domino Parisiensi episcopo. Lectis autem et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo
ad primos IIII, se nescire si in ordine servabantur contenta in dictis
IIII articulis, quia non interfuerat recepcionibus aliorum, nisi
recepcioni fratris Johannis de Buffoymont, quondam Parisiensis diocesis,
qui fuit receptus, cum ipso teste, in capella domus Templi de Latigniaco
Sicco Meldensis diocesis, in carniprivio instanti erunt XX anni vel
circa, per fratrem Nicolaum Flamengi locumtenentem thesaurarii
Parisiensis, presentibus fratribus Reginaldo capellano ordinis in dicta
domo, Deodato Radulfo de Ardivilier, et Nicolao de Puteolis
servientibus, deffunctis, qui recepti fuerunt in hunc modum: nam
pecierunt panem et aquam ordinis, et receptor concessit eis auctoritate
Dei et superiorum suorum, qui dederant ei potestatem recipiendi eosdem;
postmodum fecit eos vovere et jurare super quendam librum apertum
castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, et servare bonos usus
et bonas consuetudines ordinis. Postmodum imposuit eis mantellos,
et ipse et fratres astantes fuerunt eos osculati in ore; exinde [p. 432]
dictis quibusdam benediccionibus per dictum capellanum astantem, et aqua
benedicta aspersa super eos, dictus receptor instruxit eos qualiter
deberent dicere Pater noster, regere se in ordine; postmodum dicti
fratres Deodatus et Radulphus de Ardevillari duxerunt ipsum testem ad
quandam cameram propinquam capelle, in qua exuit vestes seculares, et
induit vestes ordinis, et preceperunt ei quod abnegaret Deum, et ipse
respondit, Quomodo posset hoc facere; et ipsi dixerunt quod hoc
oportebat eum facere, et nisi hoc faceret, punirent eum in tali loco ubi
haberet pati, et tunc ipse testis respondit: Ego faciam voluntatem
vestram, sed non recollit quod abnegaverit, et predicta verba dixit ore
non corde. Postmodum preceperunt ei quod spueret super crucem mantelli
unius eorum sibi ostensam, sed nescit cujus eorum, et ipse spuit, non
super crucem, sed juxta in terra. Alia inhonesta, quantum ad oscula,
crimen sodomiticum, vel aliqua alia inhonesta non fuerunt facta vel
dicta in recepcione sua, nec audivit quod fierent in recepcionibus
aliorum, sed credit quod reciperentur alii communiter in ordine,
secundum quod deposuit se fuisse receptum, et quod abnegarent Deum, et
preciperetur quod spuerent super crucem. Dictus autem frater Johannes de
Buffaymont, qui fuit receptus cum eo, fuit post recepcionem ductus ad
aliam cameram, ut indueret se in ea, et credit quod sibi fuerunt
precepta illa illicita de abnegacione et spuicione que fuerunt precepta
ipsi testi.
Item, de contentis in Vº et omnibus aliis articulis respondit se nichil
scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod ipse bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii crederent; Magister
poterat eis remittere, si aliqua subtraherent de bonis ordinis, sed non
absolvere a peccatis. Statim pro professis habebantur, sed non jurabant
ordinem non exire; clamdestine recipiebantur; cordulis unde volebant
assumptis cingebantur super pannos lineos, cum quibus jacebant. Credit
quod fuissent puniti qui noluissent abnegare Deum et spuere super
crucem, vel juxta, vel qui extraneis hoc revelassent; sine [p. 433]
licencia non poterant aliis quam sacerdotibus ordinis confiteri, et ipse
testis fuit confessus predicta dicto fratri Raynaudo presbitero, qui
dixit sibi quod male fecerat, et absolvit eum injuncta penitencia quod
jejunaret in pane et aqua multis sextis feriis; male fecerunt scientes
errores quia non correxerunt, nec denunciaverunt Ecclesie; elemosine et
hospitalitas bene servabantur in ordine, et melius tempore caristie quam
habundancie, et hoc dixit vidisse in domo de Soysiaco Meldensis
diocesis; precipiebatur quod per nefas nichil acquirerent ordini;
capitulis non interfuerat; pro absolucione peccatorum eorum ad
capellanos ordinis remittebantur; servabatur in ordine quod magnus
Magister cum conventu ordinabat. Multum loquitur mundus contra ordinem,
propter illa de quibus agitur contra eum. Credit quod alii fratres
ordinis scirent quod in recepcionibus fratrum servarentur illa de quibus
supra deposuit, et audivit dici Parisius magnum Magistrum et alios
aliquos errores contra ordinem fuisse confessos.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit XXII dicti mensis Januarii,
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum in domo
predicta frater Bartholomeus de Trecis serviens, testis supra juratus,
ut deponeret dictum suum, quadragenarius et ultra, ut dixit, non
defferens mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat una cum pluribus aliis
in concilio Senonensi, et postmodum radi fecerat sibi barbam, et fuerat
cum eo inquisitum per dominum episcopum Parisiensem, et absolutus et
reconciliatus per eum. Qui fuit protestatus quod non intendebat recedere
a deposicione et confessione per eum factis coram dicto domino [p. 434]
episcopo Parisiensi. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus
et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos IIIIor, se
nescire si communiter recipiebantur fratres ordinis sicut ipse fuit
receptus per fratrem Hugonem de Peraldo, inter festa beatorum Remigii et
Dyonisii erant XX anni vel circa, in aula domus Templi Trecensis,
presentibus fratribus Humberto quondam preceptore tunc de Valoire
Lingonensis diocesis, Nicolao de Serra, quondam preceptore dicte domus
Trecensis, Stephano le Nain, quondam servientibus, a quo petitum fuit si
volebat esse frater ordinis; quo respondente quod sic, dixerunt quod
oporteret eum multa sustinere et dimittere propriam voluntatem, et quod
oporteret eum abnegare Deum, et spuere super quamdam crucem, et quod hoc
faceret ore non corde; et hoc dixit sibi dictus frater Nicolaus in una
camera propinqua dicte aule, et erat presens dictus frater Humbertus, et
ipse testis respondit quod nullo modo faceret hoc. Tamen nichilominus
abnegavit ore non corde, et spuit non super sed juxta quamdam crucem
ligneam, nescit per quem allatam; postmodum adduxerunt eum ad dictum
fratrem Hugonem in aula predicta, qui peciit a dictis fratribus Nicolao
et Humberto si bene indoctrinaverant eum; quibus respondentibus quod
sic, fecit eum dictus frater Hugo vovere et jurare super quemdam librum
apertum castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, et quod bene
conservaret bona et elemosinas ordinis, et dixit ei quod si furaretur
bona domus, puniretur tanquam latro, et si inveniretur cum muliere
suspecta, perderet habitum; post que imposuit ei mantellum, et fratres
astantes, non tamen dictus frater Hugo, fuerunt eum osculati in ore. Sed
dictus frater Hugo dixit ei quod bene faceret facta sua; postmodum
intraverunt ad prandium. De osculis inhonestis, crimine sodomitico,
conculcacione crucis, vel aliis inhonestis non fuerunt locuti sibi, nec
de cato, nec scit, nec audivit quod dicerentur aliis in recepcione
eorum, nec quod in ordine servarentur; nec aliud illicitum fuit actum
vel dictum in recepcione ejusdem. Requisitus si viderat aliquos alios
recipi in dicto ordine, respondit quod sic, fratrem Johannem de [p. 435]
Annonia servientem per fratrem Johannem Bruart preceptorem ballivie
Trecensis, in capella domus Templi de Vilaribus, presentibus dictis
fratribus Stephano le Nain, Galtero lo Bergier, Radulpho de Annonia
fratre ejusdem Johannis, servientibus, sunt decem et octo anni, vel
circa. Vidit eciam recipi, sunt circiter octo anni, fratrem Petrum de
Relanpont servientem, in capella domus Templi de Mormant Lingonensis
diocesis, per fratrem Laurencium preceptorem dicte domus, presentibus
fratribus Johanne et Jacobo agricolis, dicte domus servientibus, quorum
cognomina ignorat; in quorum recepcionibus non vidit nec audivit quod
facerent eos abnegare vel spuere supra crucem, vel quod aliud inhonestum
vel illicitum fieret vel diceretur ibidem; nec credit quod predicti duo
predicta facerent illicita, nec scit quod credat si alii facerent dicta
illicita vel non, quia non vidit fieri nisi in recepcione sua; sed
antequam intrasset dictum ordinem, audivit dici a quibusdam secularibus,
nescit quibus, quod in recepcionibus fratrum fiebant aliqua inhonesta,
quod tamen non credidit, quia si credidisset, ordinem non intrasset; nec
postmodum vidit in dicto ordine in recepcionibus aliqua illicita fieri,
nec audivit dici quod fierent preterquam in sua.
Item, de contentis in V et omnibus sequentibus respondit se nichil scire
ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod ipse bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii crederent, quia videbat
eos venire ad ecclesiam et confiteri; et credit quod sacerdotes eorum
bene celebrarent, et audivit dici quod Magister poterat remittere penas
fratribus ordinis et absolvere eos a penis, sed non credit a peccatis.
Audivit dici quod jurabant non exire ordinem, et ipse juravit, et statim
pro professis habebantur; januis clausis, nullis presentibus nisi
fratribus ordinis, recipiebantur. Post capcionem suam audivit a
secularibus quod ydola habebantur in ordine: cordulis de filo
cingebantur super pannos lineos cum quibus jacebant. In recepcione sua
fuit ei inhibitum per sacramentum quod non revelaret secreta
capitulorum, et dixit ei dictus frater Hugo quod si revelaret, [p. 436]
perderet habitum. Confessus fuit presbiteris secularibus et ordinis de
abnegacione et spuicione predictis; et unus cui fuit confessus intra
annum a recepcione sua, vocabatur Galterus, et serviebat in capella
eorum de Villaribus, et erat secularis, et dixit ei quod male fecerat,
et absolvit eum imposita penitencia quod diceret VII _Pater noster_
qualibet die unius septimane. Male fecerunt scientes errores, quia eos
non correxerunt nec denunciaverunt Ecclesie. Non fuit ultra mare, nec
scit quod servabatur ibi vel in aliis locis in recepcione fratrum.
Elemosinas et hospitalitatem vidit convenienter fieri in domo de Barbona
Trecensis diocesis, in qua moratus fuit per septem annos; sed audivit
dici quod in aliquibus aliis locis non fiebant ita bene; capitulis non
interfuerat, nec sciebat quod faciebant in eis; ivisset quo Magister
magnus precipisset ei, et credit eciam quod alii fratres obedivissent ei
in hiis que mandasset; credit quod modo sit suspicio contra ordinem.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eumdem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Otho de Anone Lingonensis diocesis, serviens,
testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, quinquagenarius, non
defferens mantellum ordinis, quia in concilio Senonensi unus serviens
amovit sibi dictum mantellum, et projecit eum ad terram, et de mandato
ejus fecit sibi radi barbam, et fuerat inquisitum cum eo per dominum
episcopum Parisiensem, et postmodum absolutus et reconciliatus in
concilio Senonensi. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et
singulis articulis, respondit ad eos, protestacione facta, quod non
recedebat a confessione et deposicione alias factis per eum coram dicto
domino Parisiensi episcopo.
Et primo ad primos XV articulos: quod ipse fuerat receptus in [p. 437]
capella domus Templi de Vinziaco Eduensis diocesis, in instanti festo
Purificacionis beate Marie erant XXV anni vel circa, per fratrem Anricum
de Dola servientem, quondam preceptorem, tunc ballivie de Buris
Lingonensis diocesis, presentibus fratribus Baudrico de Vollenis,
Guillelmo le Gambaeur, Reginaldo de Tossiaco preceptore dicte domus, et
Petro Baveron servientibus, deffunctis, in hunc modum: nam existens in
dicta capella peciit ab eis amore Dei panem et aquam et pauperem
vestitum ordinis; et concesserunt eidem; postmodum fecerunt eum vovere
et jurare super quendam librum castitatem, obedienciam, vivere sine
proprio, servare fideliter elemosinas et bona ordinis, et bonos usus et
bonas consuetudines ordinis; et quod si esset claviger vel administrator
alicujus domus, reciperet bene bonas gentes venientes; postmodum
imposuit sibi mantellum, et ipse receptor et alii fratres astantes
fuerunt eum osculati in ore. Exinde dictus receptor instruxit eum
qualiter diceret Pater noster, et aliqua alia honesta; sed antequam
traderet sibi mantellum, ut sibi videtur, precipit quod abnegaret Deum
et quod spueret supra quamdam crucem, que erat lignea, ut sibi videtur,
nescit per quem allatam; et ipse fuit reluctatus, sed finaliter timore
ductus, abnegavit Deum ore non corde, et spuit non supra sed juxta
dictam crucem. De osculis inhonestis, crimine sodomitico, conculcacione
crucis, et cato vel aliquo alio illicito non fuit sibi factum verbum in
recepcione predicta, nec audivit quod aliis fieret vel diceretur, nec
credit quod alii fratres ordinis abnegarent vel facerent alia contenta
in dictis articulis.
Requisitus si interfuerat recepcionibus aliorum in ordine, respondit
quod viderat recipi fratrem Guillelmum de Belna quondam Eduensis
diocesis, per fratrem Raynaldum quondam preceptorem, tunc de Vinciaco,
in capella dicte domus, sunt viginti duo anni vel circa, presente, ut
sibi videtur, dicto fratre Baudrico. Sed recessit dictus testis,
priusquam tradidisset ei mantellum, ut ponerent mensas, et eadem die
ante prandium, cum ponerentur mense, dictus frater Guillelmus [p. 438]
dixit ei qualiter receperant eum et quomodo fuerant eum osculati in ore,
et preceperant ei quod abnegaret Deum, et spueret supra crucem, et quod
ipse Guillelmus abnegaverat Deum et spuerat non supra sed juxta crucem,
et dolebat multum de hiis que fecerat dictus Guillelmus, ut dicebat; et
predictus testis dixit ei quod ipse fecerat idem. Ab aliquo alio de
ordine non audiverat dici quod abnegasset in recepcione sua Deum, vel
spuisset contra crucem.
Item, super XVI et omnibus sequentibus respondit se nichil scire ultra
illa que supra deposuit, hoc exceptor quod ipse juraverat, et credebat
quod alii jurarent non exire ordinem, et statim pro professis
habebantur; nec erant seculares in recepcionibus eorum, quas faciebant
januis clausis; cingebantur de mandato superiorum suorum cordulis supra
camisias cum quibus jacebant. Inhibitum fuit ei quod non revelaret
secreta capitulorum nec modum recepcionis, sed nescit si revelassent an
fuissent puniti, sed tamen fuissent increpati. Precipiebatur quod non
confiterentur nisi presbiteris ordinis sine eorum licencia. In dicta
domo de Buris, in qua ipse morabatur, convenienter elemosine et
hospitalitas servabantur; aliquando post matutinum de nocte tenebant
capitulia, ut audivit dici, quando habebant equitare vel alia facere, et
tenebantur clam nullis presentibus nisi fratribus ordinis. Si magnus
Magister aliqua bona precepisset et ordinasset, credit quod fuissent
servata in toto ordine, sed mala non. Grandia scandala contra ordinem
sunt exorta. Postquam fuit captus, audivit dici quod magnus Magister et
alii confessi fuerant aliquos errores, nescit quos, contra ordinem.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eumdem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit XXIII dies dicti mensis [p. 439]
Januarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum,
in domo predicta, frater Lambertus de Cormellis serviens, Parisiensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum,
quinquagenarius vel circa, non deferens mantellum ordinis quia dimiserat
eum una cum multis aliis in concilio Senonensi, et postmodum radi
fecerat sibi barbam. Cum quo fuerat inquisitum per dominum episcopum
Aurelianensem Senonis, sede vacante, et absolutus et reconciliatus per
eum. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis
articulis, respondit ad eos, et primo ad primos XV, quod non steterat in
ordine Templi, nisi a festo Nativitatis beati Johannis Baptiste, usque
ad festum Beati Remigii tunc sequens, in quo fuit captus una cum aliis,
nec interfuerat recepcioni alicujus alterius fratris in ordine nec
capitulis eorum, et ideo nesciebat quis modus servaretur in
recepcionibus aliorum. Ipse tamen fuit receptus in capella domus Templi
de Sancey Senonensis diocesis, de mandato thesaurarii Parisiensis, per
fratrem Arnulphum de Champcuelh servientem, preceptorem tunc de Stampis,
presentibus fratribus Johanne de Cormellis preceptore tunc de Bandeliis,
diocesis Senonensis, ut credit, Petro et Guillelmo Carpentario
servientibus, quorum cognomina ignorat. A quo receptore requisivit
flexis genibus in dicta capella existens panem et aquam, et pauperem
vestitum ordinis, amore Dei; et ipse respondit ei quod bene deliberaret,
quia ipse testis erat bonus operarius ad preparandum tonellos et vineas,
et in ordine haberet multa sustinere, et videbat eos bene indutos et
bene equitatos, et forte ipse non haberet talia in ordine; et precepit
ei quod intraret quamdam cameram ad deliberandum, et postmodum rediret
ad eum, quod et fecit; et postmodum rediens in capella, institit pro
ejus recepcione, et dictus receptor dixit ei quod ex quo tantum
appetebat reciperet eum, et fecit eum vovere et jurare super quemdam
librum castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, servare bonos usus
et bonas consuetudines, elemosinas et bona et secreta ordinis, et quod
esset obediens cuicumque preceptori qui preponeretur eidem; [p. 440]
postmodum tradidit ei mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt
osculati eum in ore. Deinde precepit ei quod abnegaret Deum vel Jhesum,
sed non recolit bene si dixit Deum vel Jhesum; certus tamen est quod de
altero eorum precepit ei, et ipse testis fuit valde dolens et
stupefactus, si hoc faceret vel non, quia multum desiderabat esse in
ordine, et multum institerat; finaliter abnegavit Deum vel Jhesum ore
non corde; postmodum precepit ei quod spueret super quamdam crucem
ligneam, nescit a quo allatam, positam super quandam sedem de palea, et
ipse spuit non super sed juxta. Postmodum de mandato ejusdem receptoris
osculatus fuit eum in spatulis super pannos. Requisitus si dixit ei quod
ista essent de punctis ordinis, respondit quod non, sed quod predicta
oportebat eum facere; de aliis contentis in dictis XV articulis et
omnibus aliis sequentibus, dixit se nichil scire ultra quod supra
deposuit, hoc excepto quod bene credebat ecclesiasticis sacramentis, et
sciebat quod laici non poterant absolvere a peccatis; non credit quod
jurarent non exire ordinem, et quod pro professis statim habebantur, et
in recepcione sua non fuerunt nisi fratres ordinis, et porte fuerunt
clause; et credit quod suspicio habebatur contra ordinem, quia amici
receptorum non intererant recepcionibus. Una cordula fuit sibi tradita
in recepcione, qua cingeretur ad tenendum pannos lineos cum quibus
jacebat magis clausos; juravit non revelare secreta capitulorum, et
credit quod alii jurarent; non fuit sibi injunctum quod non confiteretur
nisi fratribus presbiteris ordinis; de abnegacione et spuicione
predictis dixit se fuisse confessum circa unum mensem sue recepcionis
fratri Roberto capellano ordinis, tunc moranti in domo Templi de Vervans
Senonensis diocesis, qui capellanus venerat apud domum eorum de
Bandeliis, in qua fuit ei confessus, et dixit ei quod male fecerat, et
quod Dominus indulgeret ei; et absolvit eum injuncta penitencia quod
jejunaret decem vel duodecim diebus in pane et aqua. Scientes errores
esse in ordine, malefecerunt, si in eo erant, quia non correxerunt eos,
nec denunciaverunt Ecclesie. Audivit dici quod tempore caristie [p. 441]
elemosine fuerunt restricte in ordine; postquam fuit captus, audivit
dici quod magnus Magister et alii confessi fuerunt aliquos errores,
nescit quos, contra ordinem.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eumdem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Robertus de Cormeliis Parisiensis diocesis, testis
supra juratus, ut deponeret dictum suum, quadraginta quinque annorum vel
circa, non deferens mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat in concilio
Senonensi, et postmodum fecerat sibi radi barbam, et fuerat cum eo
inquisitum Senonis, sede vacante, per dominum episcopum Aurelianensem,
et absolutus et reconciliatus per eum. Lectis autem et diligenter sibi
expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad
primos XV, quod non interfuerat recepcioni alicujus alterius fratris,
nec capitulis eorum, nec sciebat si servabantur in ordine contenta in
dictis XV articulis, et pocius credit quod in recepcionibus non
abnegarent nec facerent talia contenta in articulis quam contrarium.
Ipse tamen qui receptus fuerat per fratrem Johannem de Turno,
thesaurarium quondam Templi Parisiensis, erunt XV anni vel circa inter
Pascha et Pentecosten, in capella domus Templi de Soysiaco Meldensis
diocesis, presentibus Matheo de Angicuria, Johanne de Crezciaco,
Bernerio de Croy servientibus, deffunctis, cum requisivisset panem et
aquam et pauperem vestitum ordinis, et societatem bonorum ordinis in
dicta capella, et dictus receptor respondisset quod bene deliberaret,
quia grandem rem petebat, nam si esset frater, oporteret eum multa dura
sustinere que ipsi sustinebant, nec haberet forsitan vestitum, equos et
alia que videbat eos exterius habere, et ipse testis respondisset
quod bene sustineret omnia predicta, dixit ei dictus receptor [p. 442]
quod traheret se versus quamdam ymaginem beate Marie que erat in dicta
capella, et rogaret Deum et beatam Mariam quod dirigerent eum et quod
adimpleretur sua peticio, si erat utilis anime sue, et cum hoc fecisset
et iterum introisset pro recepcione sua, dictus receptor finaliter dixit
quod reciperet eum ex quo tantum affectabat, et predicti fratres Matheus
et Umbertus duxerunt eum ad dormitorium ad exuendum vestes seculares, et
induendum vestes ordinis; postmodum reduxerunt eum in dictam capellam ad
ipsum receptorem, qui fecit eum vovere et jurare super quendam librum in
quo erat ymago Crucifixi, castitatem, obedienciam, vivere sine proprio,
servare elemosinas, bona et secreta ordinis; postmodum imposuit sibi
mantellum et biretum: non tamen fuit eum osculatus, nec astantes in ore,
sed precepit ei quod abnegaret Deum et quod spueret super dictam
ymaginem Crucifixi, et quod oscularetur eum retro in spina dorsi, quia
hoc erat de preceptis, sed non expresse de quibus preceptis scilicet
ordinis, vel alicujus alterius superioris, et tunc ipse testis abnegavit
Deum ore non corde, et spuit non super sed juxta dictam ymaginem, et
finxit se osculari eum circa braccale, sed non fuit osculatus, tetigit
tamen digito; alia inhonesta non fuerunt dicta vel facta in recepcione
sua predicta, nec aliud scit de contentis in XV articulis supra dictis,
nec eciam in aliis articulis sequentibus, hoc excepto quod bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres ordinis bene
crederent, et quod sacerdotes eorum debite celebrarent, nec credit quod
layci possent absolvere a peccatis, nec quod illi qui erant in ordine
possent exire sine licencia: clamdestine recipiebantur, cordulis
cingebantur super camisias, et bene scit quod sua non tetigit capita
ydolorum, quia ipse emit eam; jurabant non revelare secreta
capituliorum. Non fuit ei inhibitum quod non confiteretur nisi
sacerdotibus ordinis. Si sciebant errores, male fecerunt quia non
correxerunt nec denunciaverunt Ecclesie; nescit qualiter ultra mare vel
citra mare fratres ordinis reciperentur; elemosinas et hospitalitatem
vidit convenienter servari in ordine, specialiter in dicta domo [p. 443]
de Soyciaco, in qua ter in hebdomada dabant elemosinas frequentes tribus
milibus personarum vel circa; clam tenebantur capitulia, ut audivit
dici, credit quod in ordine fuisset servatum quod magnus Magister cum
conventu ordinasset, et quod scandala contra ordinem sint exorta propter
illa de quibus agitur contra eum; audivit dici, sed nescit aliter,
magnum Magistrum et alios aliquos errores, nescit quos, contra ordinem
fuisse confessos.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per eosdem dominos commissarios, in
virtute prestiti juramenti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, in crastinum festi conversionis sancti
Pauli, que fuit XXVI dies dicti mensis Januarii, convenerunt dicti
domini archiepiscopus et alii domini commissarii in domo abbatis
monasterii Molinensis sita Parisius juxta ecclesiam sanctorum Cosme et
Damiani, et fuerunt adducti ad presenciam eorumdem pro testibus fratres
subscripti, videlicet fratres Egidius d'Oysimont presbiter Ambianensis,
Guillelmus de Platea Belvacensis serviens, Thomas de Jemville presbiter
Ambianensis, Robertus de Brioys Senonensis, Johannes de Bolencourt
Belvacensis, Johannes de sancto Justo Belvacensis diocesium servientes,
qui juraverunt tactis sacrosanctis Evangeliis dicere plenam et meram
veritatem in negocio isto secundum formam juramenti aliorum testium
superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem; quo quidem
juramento recepto, recessit dictus dominus Narbonensis, et coram aliis
dominis commissariis remanentibus,
Dictus frater Thomas de Jamvalle presbiter existens, requisitus [p. 444]
quare non deferebat mantellum ordinis, respondit quod ipsum dimiserat
post concilium Remense, in quo fuerat absolutus et reconciliatus per
dominum archiepiscopum Remensem, per dominum G. quondam Ambianensem
episcopum fuerat cum eo inquisitum, et est quinquagenarius vel circa.
Lectis autem et diligenter sibi expositis omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos, et primo ad primos XV, se nescire si communiter
fratres abnegabant Deum in recepcionibus suis, vel post, nec si spuebant
super crucem; credit tamen quod communiter reciperentur sicut ipse fuit
receptus in capella domus Templi de Bello Vissu Ambianensis diocesis, in
instanti festo beati Benedicti erunt XX anni vel circa, per fratrem
Johannem de Villanova quondam servientem, preceptorem tunc ballive de
Pontivo, presentibus fratribus Gastero de Morivalle preceptore dicte
domus, Theobaldo de Mofleriis servientibus, deffunctis. Qui receptus
fuerat per hunc modum: nam cum requisivisset, flexis genibus, a dicto
receptore bis in dicta capella panem et aquam ordinis, et fuisset ei
responsum quod bene deliberaret, quia grandem rem petebat, et oporteret
eum multa sustinere et dimittere propriam voluntatem, et cum ipse
respondisset quod omnia bene supportaret, et bis fecissent eum exire
dictam capellam ut deliberarent, tercio reintravit dictam capellam, et
peciit instanter ut supra recipi; tunc dictus receptor dixit ei quod
converteret se ad quoddam altare beate Marie, et rogaret Deum et eam
quod juvarent eum; postmodum finaliter fecit eum jurare super quendam
librum quod ipse procuraret suo posse profectum et utilitatem ordinis,
vovere continenciam, vivere sine proprio, et quod obediret superioribus
sui ordinis. Postmodum imposuit sibi mantellum, et ipse receptor et
fratres astantes fuerunt eum osculati in ore. Postmodum recesserunt, et
dicta die de nulla re illicita vel inhonesta fuerunt locuti eidem, et
hoc fecerunt in quadam die Mercurii. Postmodum vero, in die Martis
subsequenti, venit ad domum Templi vocata Foresta, dicte Ambianensis
diocesis, cujus claves tradite fuerant ipsi testi per dictum receptorem,
frater Galterus supradictus circa horam prime in dicta capella ipsius
domus in qua erant ambo soli, et dixit sibi quod abnegaret Deum [p. 445]
et quod spueret super quandam crucem metallinam quam dictus frater
Galterus acceperat de altare, et dictus testis respondit: Quomodo possem
hoc facere? Dictus vero frater Galterus subjunxit: Oportet vos hoc
facere, quia hoc est de punctis ordinis; et tunc ipse testis abnegavit
Deum ore non corde, et spuit non super sed juxta dictam crucem.
Postmodum dixit ei quod secundum puncta ordinis poterat cum fratribus
carnaliter commisceri, et ipsi cum eo; dixit ipsi testi quod hoc debebat
pati, et ipse respondit quod nullo modo hoc faceret, nec hoc fecit nec
fuit requisitus; de osculis inhonestis, vel de aliquibus aliis contentis
in dictis XV articulis, non fuit locutus eidem, nec scit aliud quam
supra deposuerit. Requisitus si viderat aliquos alios recipi in dicto
ordine, respondit quod sic, sunt XII anni vel circa, fratrem Johannem de
Juviniaco servientem, Ambianensis diocesis, in capella domus Templi
d'Oysimont ejusdem diocesis, per fratrem Garinum de Grandi Villarii,
quondam servientem, tunc preceptorem de Pontivo, presentibus fratribus
Petro de Legni preceptore dicte domus, et aliis de quorum nominibus non
recordatur, et fuit receptus sicut ipse testis deposuit se fuisse
receptum, nec aliquid illicitum vel inhonestum fuit dictum vel factum in
recepcione predicta nec eciam in receptione fratris Petri de sancto
Maxencio servientis, qui eidem die, loco et hora, et per eundem fuit
eodem modo receptus, et credit tamen quod in aliqua die subsequenti
fuerint eis dicta illicita que dictus frater Galterus dixerat ei, et
quod ea fecissent, et quod consimilia injungebantur, et fiebant post
recepcionem aliorum.
Item, requisitus super XVI et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod ipse testis bene
credebat ecclesiasticis sacramentis, et secundum formam Ecclesie
celebrabat et conficiebat, et credit quod idem facerent alii sacerdotes
ordinis, et quod alii fratres bene crederent ecclesiasticis sacramentis,
et articulis fidei, licet ex quadam consuetudine facerent abnegare Deum,
et preciperent quod spuerent super crucem, nec audivit dici [p. 446]
quod magistri vel laici ordinis absolverent a peccatis, sed aliquando
remitebant penas ordinis, nec audivit quod carnaliter commiscerentur;
statim pro professis habebantur, sed non jurabant ordinem non exire,
clamdestine recipiebantur, cordulis cingebantur in signum castitatis,
super camisias cum quibus jacebant; non jurabant quod non revelarent
secreta capituliorum ordinis, sed alias injungebatur districte quod non
revelarent, et si revelassent vel noluissent abnegare et facere alia
illicita de quibus supra deposuit, nescit qualiter fuissent puniti; non
audivit inhiberi quod non confiterentur, nisi sacerdotibus ordinis;
negligentes fuerunt quia non correxerunt errores, nec denunciaverunt
Ecclesie; credit quod elemosine et hospitalitas in dicto ordine et in
toto mundo sint restricte, quia refrigescit caritas hominum; credit quod
in ordine servaretur quod magnus Magister cum conventu statuebat, non
credit quod omnes fratres ordinis scirent illicita fieri vel precipi
supradicta; grandia scandala contra ordinem sunt exorta propter illa de
quibus agitur contra eum; audivit dici magnum Magistrum et alios quosdam
errores, nescit quos, contra ordinem fuisse confessos. Requisitus si
confessus fuerat de abnegacione et spuicione predictis, respondit quod
non, quia non faciebat sibi conscienciam pro eo, quia ore non corde
fecerat supradicta.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuerunt adducti ad presenciam eorumdem
commissariorum, pro testibus, fratres Johannes le Gambier de Grandi
Villarii, Thomas de Bonnencourt, Allemanus de Ligneriis, Nicolaus de
Meanvoy, Hugo d'Oysemont Ambianensis, Petrus de sancto Justo, Johannes
de Gressibus, et Fulco de Nulliaco Belvacensis diocesium, [p. 447]
servientes, qui juraverunt, tactis sacrosanctis Evangeliis, dicere
plenam et meram veritatem in negocio isto, secundum formam juramenti
aliorum testium superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem.
Post que frater Robertus le Brioys Senonensis diocesis, serviens,
preceptor domus Templi de Somerens Ambianensis diocesis, testis supra
juratus, existens coram eisdem dominis commissariis, requisitus quare
non deferebat mantellum, respondit quod vetustate consumptus fuerat, et,
post concilium Remense, dimiserat ipsum voluntarie, et radi fecerat sibi
barbam, et in eodem concilio fuerat inquisitum cum eo, et absolutus et
reconciliatus per dominum archiepiscopum Remensem, et est etatis XXXV
annorum vel circa. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et
singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos XV, quod non
interfuerat capitulis nec recepcionibus aliorum, et ideo nesciebat
qualiter recipiebantur, sed credebat quod reciperentur sicut ipse fuit
receptus, quia hoc dixerat ei in recepcione sua frater Johannes de Turno
thesaurarius Templi Parisiensis, in mense octobri, proximo preterito
fuerunt XIII anni vel circa, in capella sancti Blasii domus Templi
Parisiensis, in qua recepit eum presentibus fratribus Raynerio de
Larchant Senonensis diocesis, et Renardo presbitero curato ecclesie tunc
dicte domus, vivis ut credit, Guillelmo dicto Gloria, et Guillelmo
Molendinario servientibus, deffunctis, in hunc modum: nam cum
requisivisset panem et aquam, et societatem ordinis, concessit, sed
dixit ei quod bene deliberaret, quia oporteret eum multa sustinere in
ordine, et quod exiret capellam. Postmodum reintravit capellam
predictam, et peciit id quod supra; et cum fuisset responsum idem, et
iterum exiisset et rediisset, finaliter fecit eum jurare super quendam
librum in quo erat ymago Crucifixi, quod non revelaret secreta
capituliorum, et quod servaret castitatem, obedienciam, et viveret sine
proprio; postmodum imposuit sibi mantellum, sed non fuit eum osculatus
in ore, nec eciam astantes; post que precepit ei quod abnegaret Deum, et
cum ipse testis responderet quod hoc nullo modo faceret, dictus [p. 448]
frater Johannes dixit ei quod, nisi hoc faceret, malum gaudium haberet
de corpore suo, et tunc ipse testis dolens et flens, ut dixit, abnegavit
ore non corde; post que precepit ei quod oscularetur eum in carne nuda,
inter spatulas et collum, quia predicta debebant fieri secundum puncta
ordinis, et ipse fuit eum osculatus; dixit eciam ei quod secundum dicta
puncta ordinis poterat carnaliter commisceri cum fratribus ordinis, et
hoc debebat pati, quod tamen non fecit nec fuit requisitus, nec scit
quod in ordine servaretur, nec audivit dici; alia de contentis in dictis
XV articulis dixit se nescire.
Item, requisitus super XVI, et omnibus aliis sequentibus, respondit se
nichil scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres bene crederent,
et quod eorum sacerdotes debite celebrarent, et audiverat dici a dicto
thesaurario, et a fratre Hugo de Peraldo, et fratre Roberto de sancto
Pantaleone, quondam qui erat magnus homo in ordine, et ab aliis pluribus
fratribus ordinis, et specialiter a fratre Geraldo de Villaribus,
quondam visitatore Francie, milite, quod magnus Magister et alii
preceptores ordinis laici, ex forma privilegiorum papalium, poterant
absolvere fratres ordinis a peccatis que confitebantur eis in capitulis,
et dictus frater Gerardus, sunt X anni elapsi, dixit fratri Johanni de
Calmota, presbitero presente, ipso testi, et aliis de quibus non
recordatur, in quodam porticu domus Templi de Boys Destruz Belvacensis
diocesis, quod male faciebant ipse presbiter, et alii presbiteri
ordinis, quia audiebant confessiones fratrum ordinis et absolvebant eos,
pro eo quod preceptores eorum laici poterant eos absolvere in capitulis
a peccatis eorum, secundum privilegia sua, et si illud servaretur in
ordine, fratres caverent sibi plus a subtrahendis bonis ordinis, et
aliis malefeciis perpetrandis; sed dicti presbiteri absolvebant eos, ut
dixit dictus frater Gerardus, propter emolumentum quod exinde
consequebatur, participando in subtractis per eos de bonis Templi; ipse
tamen testis non credit, ut dixit, quod laici possent absolvere a
peccatis, sed credit quod multi ex fratribus ordinis crederent [p. 449]
quod dicti laici absolvere possent. Requisitus ubi et quando audiverat
predicta a dicto fratre Hugo de Peraldo, respondit quod sunt quinque vel
sex anni apud Belvacum, in domo eorum, de presentibus non recordatur;
statim pro professis habebantur; sed non juravit non exire ordinem;
clamdestine recipiebantur, ex quo erat suspicio contra ordinem; in
recepcione sua precepit ei dictus thesaurarius quod pro penitencia
cingeretur una cordula super camisiam, cum qua jacere debebat; credit
quod qui noluisset facere dicta illicita, vel ea revelasset, fuisset
male tractatus, et hoc eciam dixit ei dictus thesaurarius in sua
recepcione, scilicet quod si revelaret, esset perditus; quamdiu poterant
habere sacerdotes ordinis, non poterant aliis confiteri. Post
recepcionem suam, infra octo dies fuit confessus predictos errores
Parisius, apud sanctum Germanum de Pratis, fratri Johanni, cujus
cognomen ignorat, de ordine fratrum Minorum, penitenciario tunc domini
Symonis, quondam archiepiscopi Bituricensis tunc cardinalis, qui
cardinal institerat pro recepcione ipsius testis, et dictus frater
Johannes suasit ei quod exiret ordinem, et absolvit eum imposita
penitencia quod non portaret pannos lineos de bienio, et quod in dicto
bienio jejunaret propter periculum quod ei poterat inminere. Negligentes
fuerunt quia non correxerunt dictos errores, nec denunciaverunt
Ecclesie. Sufficienter fiebant elemosine et hospitalitas in multis locis
ordinis, in aliis insufficienter; et audivit dici quod dictus frater
Gerardus de Villaribus, tunc visitator Francie, volebat quod elemosine
restringerentur in ordine. Audivit dici quod capitulia clam et aliquando
post mediam noctem tenebantur, et quod in ordine debebat servari quod
magnus Magister cum conventu statuebat. Grandia scandala contra ordinem
sunt exorta propter illa de quibus agitur contra ipsum. Audivit dici
magnum Magistrum et alios multos errores, nescit quos, contra ordinem
fuisse confessos.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios,
in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret [p. 450]
hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit dies XXVII dicti mensis
Januarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum,
in domo predicta, frater Guillelmus de Platea Belvacensis diocesis,
serviens, preceptor domus d'Oysemont Ambianensis diocesis, testis supra
juratus, ut deponeret dictum suum, non defferens mantellum ordinis, quia
ipsum dimiserat voluntarie post concilium Remense, et postmodum fecerat
sibi radi barbam, et fuerat cum eo inquisitum et absolutus et
reconciliatus per dominum archiepiscopum Remensem, et erat
quadragenarius vel circa. Lectis autem et diligenter sibi expositis
omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos
XIII, se nescire si vera sint contenta in dictis articulis, credit tamen
quod aliqui reciperentur sicut ipse fuit receptus, circiter XX anni
fuerunt in festo Magdaleneæ proximo preterito, per fratrem Galterum de
Ote, militem quondam, tunc preceptorem de Somerens Ambianensis diocesis,
in capella domus Templi Belvacensis, presentibus fratribus Roberto de
sancto Pantaleone, presbitero quondam, tunc curato dicte domus
Belvacensis, Petro Gande, tunc preceptore deu Boys Destruz Belvacensis
diocesis, Roberto Anglico, quondam residente in dicta domo, Ricardo
preceptore domus de Messelant. In cujus recepcione fuit servatus talis
modus: nam requisivit panem et aquam, societatem et pauperem vestitum
ordinis, sibi concedi amore Dei a dicto receptore, coram quo stabat
flexis genibus in dicta capella, et obtulit se velle fieri servum
esclavum ordinis ad acquisicionem et defensionem Terre Sancte pro posse
suo; et dictus receptor respondit quod grandem rem petebat, quia
oporteret eum dimittere propriam voluntatem propter alienam, et obedire
omnibus preceptis illorum qui preponerentur eidem, et multa [p. 451]
onera sustinere, et quod bene consideraret si erat fortis et potens ad
sustinenda predicta. Quo respondente quod fortis erat et voluntarius ad
sustinenda dicta onera ordinis, dixerunt quod exiret in quodam cimiterio
et deliberaret; postmodum vocaverunt eum intra dictam ecclesiam, et
pecierunt si erat in eodem proposito. Quo respondente quod sic, fecerunt
vovere et jurare super quendam librum castitatem, obedienciam, vivere
sine proprio et servare secreta ordinis; post que imposuit sibi
mantellum, dicto presbitero dicente psalmum Ecclesie: Quam bonum, et
quasdam oraciones, et aspergente aquam benedictam super eum, et dictus
receptor et fratres astantes fuerunt osculati eum in ore. Quo facto,
recesserunt de dicta capella, et ipse testis fuit ductus ad dormitorium,
ut indueret se vestes ordinis. Postmodum dictus frater P. Gande,
scientibus, ut presumit, aliis fratribus, duxit eum ad quamdam cameram,
et eam firmavit interius, et dixit ei quod ex quo erat alligatus ordini,
et ordo sibi, oportebat quod ipse sciret statum eorum, et faceret que
ipse preciperet ei. Et ipse testis non presumens in hoc aliquid mali,
respondit quod libenter hoc faceret; et tunc dictus frater P. precepit
ei quod abnegaret Deum, et cum ipse testis stuperet de dicto precepto et
incepisset flere, dictus P. dixit ei quod oportebat eum hoc facere, quia
ita faciebant omnes qui recipiebantur in dicto ordine. Dixit eciam, ut
videtur ipsi testi, quod hoc debebat fieri secundum puncta ordinis, et
nisi hoc vellet facere, haberet satis pati. Cum autem dictus testis
diceret ei quare non dixerat sibi predicta in presencia aliorum fratrum,
respondit quod non placuerat ei; et tunc ipse testis, valde dolens et
tristis, racione juramenti per eum prestiti de obediendo et timore
ductus, abnegavit Deum ore non corde. Postmodum precepit ei dictus
frater P. quod spueret super quandam crucem metallinam in qua erat ymago
Crucifixi, quam idem frater P. extraxit desubtus supertunicale suum,
quia hoc debebat facere secundum dicta puncta ordinis; sed ipse testis
noluit spuere super eam, sed prope ipsam in terra. Postmodum dixit ei
quod, secundum dicta puncta ordinis, poterat carnaliter [p. 452]
commisceri fratribus ipsius ordinis, et debebat pati quod alii
commiscerentur eidem; tamen hoc non fecit, nec fuit requisitus, nec
scit, nec credit quod dictum flagicium servaretur seu perpetraretur
inter fratres dicti ordinis. De osculis inhonestis vel de aliquibus
aliis illicitis non fuit locutus eidem; nec scit plus de contentis in
XIII articulis supradictis. Immo dixit quod in die Veneris sancta devote
adorabant crucem.
Requisitus si interfuerat aliorum recepcionibus, respondit se
interfuisse recepcioni fratris Michaelis Mosteti servientis, quem
recepit frater Baudoynus de sancto Justo, preceptor tunc dicti domus
d'Oysemont, in dicta domo d'Oysemont, in camera sua, presentibus
fratribus Egidio de Rontengi curato dicte domus, Thomas de Janvalle
presbitero, teste eri examinato, et Radulpho agricultore dicte domus,
deffuncto. In cujus recepcione fuit servatus quoad licita ille modus qui
fuerat servatus in recepcione ipsius testis. Postmodum recessit ipse
testis et alii, et nescit, si post eorum recessum, fuerunt facta et
dicta illa illicita que fuerunt facta et dicta post recepcionem suam in
camera supradicta. Credit tamen pocius quod sic quam quod non. Aliorum
recepcionibus et capitulis generalibus dixit se non interfuisse.
Recepcio autem dicti Michaelis fuerat facta, sicut credit, in vigillia
Nativitatis Domini, ante capcionem eorum fuerat unus annus vel circa.
Item, dixit quod, in crastinum recepcionis sue, fuit confessus de
predictis erroribus prefato fratri Roberto curato dicte domus, qui dixit
ei quod bene estimabat quod eum fecissent facere illicita supradicta, et
rogavit Deum quod parceret ei, et non interesset loco in quo predicta
fierent; et absolvit eum, injuncta penitencia quod jejunaret per tres
dies Veneris.
Item, requisitus super XIIII et aliis omnibus sequentibus, respondit se
nichil scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres bene crederent,
et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; non tamen putat quod ille
frater Petrus, qui precepit sibi dicta illicita, erat bonus [p. 453]
Christianus. Item dixit se frequenter audivisse a preceptoribus suis
quod si fratres subtrahebant aliqua de bonis ordinis, vel perpetrabant
aliquos excessus contra fratres, et in eorum capitulis puniebantur de
dictis excessibus, vel remitebant eis, non oportebat quod confiterentur
ulterius; ipse tamen testis non reputasset se propter hoc a peccatis
absolutum; statim pro professis habebantur; clamdestine recipiebantur,
ex quo audivit aliquos murmurantes contra ordinem post recepcionem suam,
sed non ante. Cordulis, quas accipiebant unde volebant, cingebantur
super camisias, cum quibus jacebant in signum castitatis. Per
sacramentum precipiebatur eis quod non revelarent modum recepcionis
eorum nec secreta capitulorum, nescit tamen qualiter fuissent puniti si
revelassent; vel si noluissent facere illicita supradicta. Non
inhibebatur eis quod non confiterentur nisi fratribus ordinis; tamen eis
debebant confiteri. Fuerunt negligentes quia non correxerunt dictos
errores nec denunciaverunt Ecclesie. Audivit dici quod decima pars panis
quem comedebant, debebat dari amore Dei, et in dicta domo d'Oysemont, in
qua fuit moratus ipse testis et erat preceptor, dabatur et ultra, et
bene hospitalitas servabatur ibidem. Sed audivit dici quod in aliquibus
aliis locis restringebantur; audivit dici quod capitulia clam, januis
clausis, tenebantur, et credit quod totus ordo servasset quod magnus
Magister cum conventu statuisset. Grandia scandala contra ordinem sunt
exorta propter predicta. Credit quod multis ex fratribus essent nota
illicita de quibus supra deposuit, et quod Magister et alii confessi
sint illa que in litteris apostolicis continentur eos confessos fuisse.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non sed pro veritate
dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in virtute
juramenti prestiti per eumdem, quod non revelaret hanc suam deposicionem
quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco venit ad presenciam dictorum dominorum [p. 454]
commissariorum religiosus vir frater Stephanus de Nereaco Lugdunensis
diocesis, de ordine fratrum Minorum, gardianus quondam Lugdunensis, qui
dicebatur aliqua scire de contentis in articulis super quibus inquirunt
domini commissarii antedicti, et juravit tactis sacrosanctis Evangeliis
plenam et meram dicere veritatem in negocio isto de quo agitur, secundum
formam juramenti aliorum testium superius registratam lectam eidem.
Lectis autem sibi omnibus et singulis articulis, respondit quod sunt
elapsi viginti anni, vel circa, cum frater Ancelinus Gara miles ordinis
Templi, de parentella ipsius testis, esset dictum ordinem ingressurus,
et ipse testis, et frater Poncius prior de Mantula diocesis Vienensis,
ordinis Cluniacensis, frater ejusdem, et Stephanus frater dicti
Ancelini, ac alii nobiles de eorum parentela trufando et ridendo
dicerent eidem Ancelino, die precedenti recepcionem suam, Lugduni
existenti, quod in crastinum oscularetur in ano illum qui reciperet eum,
et dictus Ancelinus responderet quod hoc non faceret, et si diceretur
ei, quod cum gladio perforaret anum dicti receptoris, fecerunt ei jurare
quod post recepcionem suam revelaret eis modum dicte sue recepcionis et
professionis. Cum autem in crastinum dictus Ancelinus fuisset factus
miles per dominum Anricum de Villariis, quondam archiepiscopum
Lugdunensem, in capella domus templi Lugdunensis, et missa celebrata,
induissent eum vestes ordinis, mantello nondum tradito, et essent in una
camera dicte domus, duo milites ordinis Templi, quorum nomina ignorat,
duxerunt ipsum Ancelinum, presente ipso teste, ad quendam alium locum
dicte domus secretum, et nullus de amicis ipsius fratris Ancelini
secutus est eum nec intrare potuit, quia firmaverunt portas. Cum autem
fecissent per magnum spacium, et ipse testis et alii exterius existentes
admirarentur de tanta mora, dicti duo milites, apertis januis, redierunt
cum bono vultu ad locum unde receperant dictum fratrem Ancelinum, et
ipse frater Ancelinus, nunc habens mantellum eidem [sic], subsequebatur
eos adeo alteratus et inmutatus in vultu et turbatus et intristissimus
corde, ut videbatur, habens occulos tumidos et lacrimosos, quod [p. 455]
ejus aspectus fuit ipsi testi et aliis amicis eorum assistentibus quasi
horibilis et terribilis. Cum tamen antequam dicti duo milites
introduxissent eum in dictum locum secretum, esset idem frater Ancelinus
letus et jocundus et boni et placidi aspectus, de quo ipse testis et
alii amici eorum quam plurimum admirati, dixerunt inter se quod aliquis
eorum requireret eum; per sacramentum eis factum ante recepcionem, quod
revelaret eis qualiter fuerat receptus; sed finaliter distulerunt hoc
petere usque post prandium. Quo assumpto, ipse testis ad eundem
Ancelinum rediens et eundem multipliciter consolans de recepcione sua
predicta, et ipso Ancelino nichil respondente, sed semper, ut videbatur,
in dicta turbacione cordis manente, finaliter ipse testis requisivit eum
sub debito juramenti ei et aliis prestiti quod revelaret eis modum
recepcionis sue predicte; et dictus Ancelinus torvo oculo respiciens
ipsum testem, dixit ei quod nec ipse nec alius loquerentur sibi deinceps
de hoc, quia non habebat aliquod amicum vel parentem, si loqueretur sibi
de hoc, quem nollet esse exoculatum; et tunc ipse testis dixit sibi quod
non loqueretur ei ulterius de predictis. Post hec vero die sequente, vel
paulo post, cum quidam fratres vellent transfretare facientes transitum
per Lugdunum, dictus frater Ancelinus qui prius transfretandi
intencionem habebat, propter voluntatem amicorum qui hoc desiderabant,
asociavit se eis, et fuit in armis et equis et aliis necessariis
convenienter per amicos munitus. Cum autem ivisset usque ad Marssiliam,
ut idem testis audivit, dictus frater Ancelinus, relictis equis et
armaturis, reversus, est ad domum fratris sui, et cum ejus amici de
regressu suo essent quam plurimum admirati et turbati, et cum
reprehenderent de regressu, ipse respondit eis quod dimitterent eum,
quia non curabat esse in societate Templariorum, prout predictus Poncius
frater testis loquentis, et frater Jacobus prior sancti Petri in
Alaverdo Gratapolitane diocesis, et Stephanus supradictus fratres ipsius
Ancelini, ipsi testi postea retulerunt, et dicebant eciam quod dictus
frater Ancelinus aliquando eis dixerat quod Templarii erant pejores
homines de mundo, quare non curabat redire ad societatem eorum; [p. 456]
audivit eciam dictus testis, quod cum fratres et amici dicti Ancelini
requisivissent et rogassent frequenter eundem quod rediret ad fratrum
ordinis consorcium, ipse fuit reversus semel vel bis ad instanciam
amicorum, sed parum ibi moratus fuit; immo paulo post revertebatur ad
domum fratris sui. Postmodum autem cum Templarii fuissent capti in regno
Francie et rumor processisset, dominus Artaudus Carati miles,
consanguineus dicti fratris Ancelini, monuit eum quod diceret veritatem
de hiis que dicebantur contra Templarios ad salutem anime sue, et quod
presentaret se coram inquisitoribus deputatis per dominum Papam, et
diceret veritatem. Qui dixit quod nunquam iret, nec faceret se capi;
dixit tamen quod ipse diceret veritatem dicto domino Artaudo, qui
dominus Artaudus vocavit quemdam publicum notarium curie Vienensis,
cujus nomen ingnorat, sed morabatur in sancto Theodoro. In quorum
presencia idem frater Ancelinus confessus fuit quod Templarii in ejus
recepcione fecerunt abnegare eum Christum, et dixerant ei quod Christus
erat falsus propheta, et preter hoc fecerant eum spuere super crucem et
cum pedibus conculcare. Item eciam confessus fuit quod illa orenda
oscula intervenerant in sua recepcione, et hanc confessionem ipsius
Ancelini retulerunt eidem testi dicti dominus Artaudus et frater Jacobus
se audivisse ab eodem Ancelino. Quibus auditis, idem testis consuluit
fratri Jacobo predicto quod faceret eum capi et duci ad dominum
archiepiscopum Vienensem, cum istud negocium tangeret fidem, et non
sufficiebat predicta confessio nisi fieret coram prelatis Ecclesie
habentibus auctoritatem super istis; quo facto dictus prior fecit eum
capi et reddi domino archiepiscopo Vienensi.
Item, dixit idem testis quod in retencia capcionis Templariorum ipse
testis et Hugo Achoti domicellus, nunc inhabitans Lugdunum, loquebantur
adinvicem de erroribus predictis, et dictus testis dixerat predicto
Hugoni factum et casum predicti Ancelini. Quo audito dictus Hugo dixit
ipsi testi, quod cum ipse fuisset familiaris domini de Illino Vienensis
diocesis, et gessisset curam aliquo tempore liberorum ejusdem, [p. 457]
tandem post mortem ipsius domini fuit ordinatum per amicos, quod
secundus natus dicti domini de Illino, Berlio nomine, esset Templarius,
dicens idem Hugo quod ipse una cum pluribus aliis amicis dicti Berlionis
ivit ad quandam domum Templi in Alvernia, nescit qualiter vocatur, sed
est juxta Aligerim prope quoddam nemus, vel quasi in ipso nemore, ut
dixit dictus Hugo eidem testi, subjungens quod cum idem Berlio fuisset
receptus in quodam loco secreto dicte domus in quo amici ejus non
adfuerunt, et post exisset indutus habitum ordinis, prefatus Berlio fuit
totus mutatus et alteratus; statim post intravit nemus, et cum amici
ejus mirarentur de ejus absencia et quereret ubi esset, dictus Hugo fuit
eum secutus, et invenit eum in nemore solum et amarissime flentem et
gementem; et cum dictus Hugo consolaretur eum et diceret quid hoc erat?
idem Berlio respondit quod mallet quod parentes ejus sumersissent eum in
aqua que erat ibi proxima quam quod fecissent eum Templarium; et cum
dictus Hugo conaretur eum iterum verbis dulcibus consolari, idem Berlio
dixit ei: Vade, non loquaris michi amplius de hoc, sed vade ad fratrem
meum, et dicas ei quod extrahat me de ista religione; quod si non
faciat, offendam totum genus meum, vel interficiam me. Dictus autem Hugo
rediens ad amicos prefati Berlionis, qui tunc erant ibi presentes,
aperuit eis desolacionem et tristiciam dicti Berlionis; ad quorum
amicorum presenciam idem Berlio veniens, non potuit consolacionem
recipere, nec eciam ad Templariorum qui ibi adherant instanciam, volebat
aliquam consolacionem recipere secundum eandem. Quidam senex Templarius,
nobilis, dives et potens, qui aderat, dixit amicis dicti Berlionis:
Dimitatis eum michi, ego bene consolabor eum; et dirigens verba sua
dicto Berlioni, dixit ei: Ego recipio te in socium meum, et de vestibus
meis, et providebo tibi bene de equitaturis et de aliis necessariis; et
sic tunc remansit cum eo, et alii recesserunt. Postea vero, circa
dimidium annum, prefatus Hugo, qui cito post recepcionem dicti Berlionis
renunciaverat desolacionem ejusdem Gerardo de Illino fratri ipsius
Berlionis, visitavit dictum Berlionem, de mandato ipsius [p. 458]
Gerardi, qui dixerat ei quod si frater suus nolebat remanere in
religione, quod ipse partiretur ei hereditatem suam, hec dimitteret eum
in tanta desolacione. Et cum dictus Hugo venisset ad eum, invenit et
vidit eum bene consolatum, et remansit in ordine usque ad mortem suam,
prout predicta prefatum Berlionem tangencia supranominatus Hugo retulit
ipsi testi. Decessit autem dictus Berlio antequam ista de ipso et de
aliis Templariis dicerentur.
Dixit eciam idem testis, quod in capcione Templariorum qui erant
Lugduni, Bartholamus Caprarii civis Lugduni, et scancio, id est custos
vini pro persona regia domini regis Francie, habens potestatem et
mandatum a domino rege capiendi Templarios, vocavit ipsum testem ipsa
die capcionis, et inter alios qui capti fuerunt, fuit captus quidam
clericus secularis, cujus nomen ignorat, qui portabat duo paria
litterarum clausarum, quarum erat substancia quod quidam frater, qui
tunc erat magister passagii, cujus nomen ignorat, existens Marsillie,
significabat Magistro magno ordinis, qui tunc venerat ad partes Francie,
quod ordo et fratres Templi erant accusati graviter erga dominum Papam
et Regem, et quod dictus Magister provideret sibi et retineret dominum
Regem sibi propicium et favorabilem, quia ipse bene habebat industriam
et potenciam ad retinendum dominum Regem. Idem dixit idem testis, quod
in altera litterarum erat quedam alia in qua significabat dictus
magister passagii dicto magno Magistro, quod ipse intellexerat quod
milites Vasconie, qui fuerant capti, accusaverant ordinem et fratres
Templi. Item, et quod in alia littera erat quedam alia, in qua idem
magister passagii significaverat memorato Magistro ordinis, quod illa
statuta ordinis, que facta fuerant apud Castrum peregrini, jam erant
revelata. Predictas autem litteras idem testis dixit se aperuisse, et
eas et alias predictas vidisse et legisse interius; quale erat sigillum
dictarum litterarum, et qualem caracterem habebat, dixit se non
recordari, nec advertit ad hoc: sed predictus clericus qui eas portabat,
ipso teste audiente, asserebat se eas portare ex parte dicti [p. 459]
magistri passagii magno Magistro, et consuluit ipse testis dicto
Bartholomeo quod litteras et alias predictas mitteret dicto domino Regi.
Interrogatus si super articulis sibi lectis sciebat aliqua alia, dixit
quod non, hoc salvo quod multi sunt anni, cum ipse erat juvenis, audivit
dici quod in recepcionibus fratrum Templi fiebant aliqua inhonesta et
illicita, et propter hoc eciam ipse et alii, ut premissum est, dixerant
memorato Ancelino, ante recepcionem ipsius, illa verba de quibus supra
deposuit, non tamen tunc credebat esse vera, modo tamen habet suspectas
recepcionem et professionem eorum. Interrogatus si fama laborabat contra
ordinem de erroribus contentis in dictis articulis, dixit quod sic de
presenti, sed ante eorum capcionem audiverat et credebat quod domini
Papa et rex Francie scirent modum recepcionis eorum. Item dixit se
audivisse a duobus Templariis captis apud Lugdunum, quorum examinacioni
interfuerat, quod si superiores eorum precepissent eis quod jacuissent
cum aliqua muliere, obedivissent, et adduxissent eis, si precepissent,
sed non commisissent ex precepto eorum peccatum sodomiticum, ut
dicebant.
Requisitus si prece, precepto, timore, amore, odio, vel comodo temporali
habito vel habendo sic deposuerat, respondit quod non, sed pro veritate
dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in virtute
juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam deposicionem
quousque attestationes fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuerunt adducti ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum et archiepiscopi, pro testibus, fratres Guillelmus de
Aramblay elemosinarius domini Regis, Johannes de Turno thesaurarius
Templi Parisius, Petrus de Reblay Parisiensis, Renerius de Larchant
Senonensis, Jacobus de Vernis Meldensis, Johannes Ruffemont
Claramontensis, Johannes de Rompre Lingonensis diocesium, qui juraverunt
tactis sacrosanctis Evangeliis dicere plenam et meram veritatem in
negocio isto, secundum formam juramenti aliorum testium [p. 460]
superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem; qui quidem
testes ante juramentum eorum fuerunt protestati in presencia eorumdem
dominorum commissariorum, quod si aliquid dicerent propter simplicitatem
eorum quod esset contra deposiciones per eos alias factas, quod non
prejudicaret personis eorum, cum in predicta sua deposicione eorum
quilibet stare et perseverare se velle diceret et non recedere ab eadem.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec die Jovis sequenti, que fuit XXVIII dies mensis Januarii,
predicti domini commissarii, excepto domino Narbonensi, fecerunt redire
ad presenciam ipsorum fratrem Thomam de Janvalle presbiterum, testem
supra examinatum, pro eo quod frater Guillelmus de Platea, testis eri
examinatus, deposuerat ipsum Thomam una cum dicto Guillelmo et aliis
quibusdam interfuisse recepcioni fratris Michaelis Moseti. Requisitus
autem dictus Thomas an interfuisset dicte recepcioni et aliquorum
aliorum, quod in ejus deposicione non expresserit, quando, ubi et quibus
presentibus, respondit se interfuisse recepcioni dicti Michaelis, circa
festum Nativitatis Domini fuerat unus annus ante capcionem eorum, et
dictus Michael receptus in camera receptoris domus d'Oysimont
Ambianensis diocesis, per fratrem Baudoynum de sancto Justo, de mandato
fratris Roberti de Belvaco, qui in isto processu ab aliquibus testibus
nominatus est frater Robertus de sancto Pantaleone, et ab aliis frater
Robertus de sancto Justo, pro eo quia fuit ortus de sancto Justo et
tenuit domum Templi de sancto Pantaleone et de Belvaco, et dicta
recepcio fuit facta presentibus fratribus Egidio d'Oysemont, teste
suprajurato sed nondum examinato, Guillelmo de Platea predicto et
Radulpho de Carrucis servientibus. Item, dixit se interfuisse recepcioni
fratris Roberti Verrerii servientis, circa mensem Augusti proximo
preteritum fuerunt sex anni vel circa, in capella domus Templi de
Belvaco, quem recepit dictus frater Robertus de Belvaco, presentibus
ipso teste et quodam alio de cujus nomine non recordatur. [p. 461]
Requisitus si in dictorum recepcionibus vel post fuerat factum vel
dictum aliquid illicitum de contentis in articulis, respondit quod non
quod ipse sciverit vel audiverit dici. Credit tamen quod post
recepcionem fecerint illa illicita que deposuit intervenisse in
recepcione ipsius testis. Requisitus quare non exposuerat de dictis
duabus recepcionibus in deposicione sua, respondit per juramentum suum
quod non recordabatur tunc.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Johannes de Bollencourt serviens, Belvacensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non defferens
mantellum ordinis, quia cum fuisset absolutus et reconciliatus in
consilio Remensi per dominum archiepiscopum Remensem, et prius fuisset
cum eo inquisitum per dominum episcopum Ambianensem qui nunc est,
dimisit dictum mantellum vetustate consumptum, et fecit sibi radi
barbam, et est etatis XXXVIII annorum vel circa, qui fuit protestatus
quod non intendebat recedere a deposicione et confessione per ipsum
alias factis coram dicto domino archiepiscopo Remensi. Lectis autem et
diligenter sibi expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos XIII, quod non interfuerat aliorum recepcionibus
nec capitulis, et ideo nesciebat si dicti errores contenti in articulis
servabantur in ordine; pocius tamen credebat quod alii reciperentur
sicut ipse fuit receptus quam contrarium. Ipse autem fuerat receptus in
capella domus Templi de Juriaco Rothomagensis diocesis, per fratrem
Johannem de Turno thesaurarium Templi Parisiensis, in octavis Pasche
erunt VII anni, presentibus fratribus Reynaudo de Tremblay presbitero,
de cujus vita vel morte non est certus, et Nicolao de Rulhiaco et
Johanne de Mernorvale, deffunctis, in hunc modum: nam cum peciisset
panem et aquam ordinis, dixerunt ei quod bene deliberaret et exiret
capellam, et postmodum cum deliberasset, rediret. Cum autem rediisset et
peciisset iterum panem et aquam, concessit ei dictus receptor, [p. 462]
de quo fuit multum gavissus ipse testis, quia sperabat salvare animam
suam in dicto ordine et habere honorabilem victum suum; post que dictus
receptor fecit eum vovere et jurare super quendam librum clausum, quod
bene servaret elemosinas ordinis, bonos usus et bonas consuetudines
ordinis, castitatem, obedienciam et vivere sine proprio, et injunxit
sibi sub dicto juramento quod non revelaret secreta ordinis; postmodum
tradidit sibi mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt eum
osculati in ore; postmodum dicto receptore et aliis in eadem capella
remanentibus, dictus frater Johannes de Merrouville, deffunctus, traxit
ipsum testem ad partem intra dictam capellam in quodam porticu, et
precepit ei quod abnegaret Deum, et ipse testis respondit quod hoc nullo
modo faceret, et tunc dictus frater Johannes dixit ei quod hoc oportebat
eum facere, quia erat de punctis religionis eorum, et quod diceret hoc
ore, licet non corde, et tunc ipse testis abnegavit ore non corde.
Postea precepit ei quod spueret supra quandam crucem depictam in
pargameno quod idem Johannes tenebat in manu sua, quia hoc debebat
facere secundum dicta puncta ordinis; et ipse testis spuit non supra sed
juxta dictam crucem in terra; deinde dixit ei quod, secundum puncta
dicti ordinis, debebat eum osculari in umbilico, et quod poterat licite
commisceri fratribus ordinis et pati quod ipsi commiscerentur cum eo;
ipse tamen non fuit eum osculatus nisi in ore, nec fuit unquam
requisitus de dicto peccato sodomitico, nec aliquem requisivit, nec scit
nec credit quod alii fratres ordinis committerent dictum peccatum. Plura
de contentis in dictis XIII articulis dixit se nescire, et flebat dictus
testis multum in deposicione sua, propter asperitates quas, ut dicebat,
sustinuerat stando tanto tempore captus quanto fuerat in ordine
commoratus.
Item, super XIIII et omnibus sequentibus respondit se nichil scire ultra
que supra deposuerat, hoc excepto, quod ipse bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres crederent, et
quod sacerdotes eorum debite celebrarent; nec audivit dici in [p. 463]
ordine nec credebat quod Magister vel alii laici de ordine possent eos
absolvere a peccatis; cingebantur cordulis quibus volebant super
camisias eorum cum quibus jacebant; credit quod fuissent puniti qui
noluissent facere illa illicita in recepcionibus eorum, vel qui ea
revelassent, sed nescit qualiter; sine licencia non poterant nisi
sacerdotibus ordinis confiteri; negligentes fuerunt quia non correxerunt
errores nec denunciaverunt Ecclesie; elemosinas et hospitalitatem vidit
convenienter fieri in ordine in locis in quibus fuit conversatus. Credit
quod in ordine servaretur quod magnus Magister cum conventu ordinabat.
Si aliqui fratres, propter dictas feditates, exiverint ordinem, bene
fecerunt. Credit quod illicita que fiebant in recepcionibus, essent nota
multis fratribus ordinis, et audivit dici quod magnus Magister et alii
fuerunt confessi aliquos errores, nescit quos. Scandala contra ordinem
sunt exorta.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti, quod non revelaret hanc suam deposicionem
quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Egidius de Rotangi presbiter curatus ecclesie
d'Oysemont Ambianensis diocesis, testis suprajuratus, ut deponeret
dictum suum, et fuit protestatus quod non intendebat recedere a
deposicione et confessione per ipsum factis in concilio Remensi, ubi
fuit absolutus et reconciliatus a sentencia excommunicacionis et
condempnatus ad carcerem, sed non degradatus; dixit tamen dictus testes
quod predicta condempnacio fuit in dicto concilio remissa, moderanda
arbitrio prepositi Pictavensis et Johannis de Jamvile propter aliquas
causas, et defferebat mantellum ordinis, et est sexagenarius et ultra,
et paciebatur quartanam duplicem, sicut dixit, et ob hoc aliquando dum
paciebatur, dicebat aliqua verba, ut dixit, nesciebat que, hodierna
tamen die non paciebatur. Lectis autem et diligenter expositis [p. 464]
sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos
XIII, quod in aliquorum recepcionibus vidit quod abnegabant Jhesum
Christum, et in aliquibus non. Ipse autem receptus fuit in capella domus
Templi de Somorens Ambianensis diocesis, per fratrem Galterum de Esta
quondam, tunc preceptorem dicte domus, instanti festo Purificacionis
beate Marie erunt XXVI anni vel circa, presentibus fratribus Symone
presbitero, commorante in domo eorum de Fontanis subtus Montem Desiderii
dicte diocesis, Johanne de Menbresi preceptore de Veromandia, et
Raynaudo de Codun et quibusdam aliis deffunctis, in hunc modum: nam cum
requisivisset instanter panem et aquam ordinis, et societatem fratrum
ordinis, peciit ab eo dictus receptor, si erat servus alicujus, debitis
obligatus que solvere non posset, si alteri religioni obligatus, si
excommunicatus, si habebat infirmitatem latentem; quo respondente quod
non, dixerunt quod converteret se ad quoddam altare, et rogaret Deum
quod dirigeret eum, et cum hoc fecisset, fecit eum super quoddam missale
jurare et vovere quod si esset in aliquo loco in quo haberent pugnare
pro fide, quod ipse in predictis bene se haberet, quod servaret
castitatem, obedienciam, et viveret sine proprio; postmodum tradidit ei
mantellum et biretum, et ipse et fratres astantes fuerunt eum osculati
in ore, et instruxerunt eum quod jaceret cum pannis lineis, cinctus una
cordula, et qualiter bene diceret mensam, et ageret gracias post
prandium et alia licita. Deinde dictus frater Galterus precepit ei
ibidem, aliis presentibus, ut sibi videtur, quod abnegaret Jhesum
Christum; et cum ipse testis diceret quod nullo modo faceret, quia erat
bonus Christianus et esse volebat, dictus frater Galterus respondit:
Talem vos reputamus, et esse volumus, sed oportet vos abnegare, quia hoc
est de punctis nostri ordinis. Tunc ipse testis abnegavit ore non corde;
deinde precepit ei quod spueret super ymaginem Crucifixi depictam in
dicto missali, et ipse spuit aliquantulum juxta, dixit eciam ei quod
oscularetur eum in umbilico, sed tamen non fuit eum osculatus, et credit
quod dixit receptor quod fratres ordinis poterant cum eo carnaliter
commisceri, et ipse cum eis, secundum puncta ordinis. Ipse [p. 465]
tamen testis respondit quod hec nullo modo faceret, nec scit nec audivit
quod fratres ordinis committerent ad invicem peccatum predictum. Alia
illicita non intervenerunt in recepcione sua predicta. Requisitus si
quos et quos receperat in ordine, respondit quod sic, fratrem Petrum
Escarpa servientem, sunt XX anni vel circa, de mandato fratris Johannis
de Villanova quondam preceptoris, tunc ballivie de Pontivo, in capella
domus Templi de Bello Vissu Ambianensis diocesis, presentibus fratribus
Galtero de Morivalle preceptore dicte domus quondam, et quibusdam aliis
deffunctis. Receperat eciam fratrem Michaelem Moseti servientem quondam
camerario domus Templi d'Oysemont, in vigilia, vel in die Nativitatis
Domini fuerunt quinque vel sex anni, presentibus fratribus Baudoyno de
sancto Justo, tunc preceptore dicte domus, Thoma de Janvalle presbitero,
et Guillelmo de Platea, testibus hodie, eri et anteeri examinatis, et
Radulpho de Carrucis et aliis quibusdam deffunctis, de mandato fratris
Roberti de Belvaco. Requisitus si bene recolebat quod ipse recepisset
dictum Michaelem, vel aliquis alius de astantibus nominatis per eum,
respondit se credere pocius quod ipse receperit eum, quam aliquis ex
predictis, et dicta interrogacio fuit facta per dictos dominos
commissarios, quia supradicti Thomas et Guillelmus deposuerant dictum
Michaelem fuisse receptum a predicto fratre Baudoyno. Item dixit se
recepisse fratrem Nicolaum de Bornel servientem, diocesis Belvacensis,
de mandato dicti fratris Roberti, in capella vel camera domus Templi de
Mofleriis Ambianensis diocesis, sunt V vel sex anni, de presentibus non
recolens, in quorum trium recepcionibus non fuit servatus idem modus;
nam in recepcione dicti Michaelis nichil fuit factum vel dictum
illicitum, sed predictis Petro l'Escarpa et Nicolao de Bonter precepit
quod abnegarent Jhesum Christum et quod spuerent super crucem, quia hoc
debebant facere secundum puncta ordinis, et ipse abnegaverunt et
spuerunt juxta crucem; et bene credit quod hoc fecerunt ore et non
corde. Requisitus quare non precepit dicta illicita dicto Michaeli,
respondit quod propter dileccionem specialem quam habebat ad [p. 466]
eum. Requisitus quare in recepcione aliorum preceperat dicta illicita
fieri, respondit quod pro eo quia dictus frater Robertus preceperat ei
quod secundum modum debitum ordinis reciperet eos. Requisitus si fuisset
punitus per superiores suos, si scivissent quod predictus Michael non
fecisset predicta illicita, respondit se credere quod non, quia dictus
frater Robertus, quia erat superior suus, erat presbiter et supportasset
ipsum testem in hoc quod non supportassent laici. Requisitus quod
intelligebat per dictum modum debitum, respondit quod fierent illa
licita et illicita que fuerant facta in recepcione ipsius testis.
Requisitus si viderat aliquos alios recipi in dicto ordine, respondit
quod sic fratrem Albertum, quondam curatum de Somerens Ambianensis
diocesis, sunt fere XX anni, per dictum fratrem Robertum de Belvaco, in
capella domus Templi de Belvaco, ante horam prandii, presentibus
fratribus Radulpho de Sernoy serviente quondam, et quibusdam aliis, de
quibus non recolit; in cujus recepcione nichil fuit actum illicitum illa
die, et festinaverunt multum, quia dictus frater Albertus erat tunc
infirmus, sed nescit si in sequentibus diebus preceperunt ei aliquid
illicitum. Plurium recepcionibus non recolit se adfuisse, nec scit alia
de contentis in dictis XIII articulis, hoc excepto quod in die Veneris
sancta devote et reverenter adorabant crucem.
Item, de contentis in XIIII et omnibus sequentibus respondit se nichil
scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod ipse bene credebat
sacramentis ecclesiasticis, et celebrabat et conficiebat secundum formam
Ecclesie, et credit quod fratres ordinis bene crederent et quod
sacerdotes debite celebrarent, nec scit quod laici eorum possent
absolvere a peccatis, sed quando terminabantur capitulia eorum, laicus
qui tenebat capitulum dicebat: De hiis que obmisistis dicere propter
verecondiam carnis, vel penas ordinis, facimus vobis eam indulgenciam
quam possimus, et Deus faciat vobis et nobis illam indulgenciam quam
fecit Magdalene. Requisitus si credit quod fratres ordinis crederent ex
hoc esse absoluti a peccatis eorum, respondit quod forte aliqui
ignorantes et ydiote credebant, sed ipse testis et alii [p. 467]
intelligentes hoc non credebant. Fuit autem dictum eidem testi, a dicto
fratre Galtero de Esta, ut sibi videtur, quod de predictis peccatis
publicis et notoriis non debebat absolvere fratres, quia sic evitabant
penas statutas in ordine. Jurabant ordinem pro meliori vel pejori non
dimittere; statim pro professis habebantur. Clandestine recipiebantur,
nullis presentibus nisi fratribus ordinis; cordulis in signum penitencie
cingebantur supra camisias cum quibus jacebant; jurabant non revelare
secreta capitulorum et ordinis, et si revelassent, fuissent condempnati
ad panem et aquam aliquo tempore, et si noluissent facere dicta illicita
in recepcionibus eorum, nescit quod fuisset factum de eis. Non
inhibebatur quod non confiterentur, nisi sacerdotibus ordinis;
negligentes fuerunt quia non correxerunt errores nec denunciaverunt
Ecclesie. Elemosine et hospitalitas bene servabantur in ordine;
capitulia de die clam, exclusis secularibus, tenebantur; servatum
fuisset in ordine quod magnus Magister cum conventu statuisset. Credit
quod, longo tempore antequam ipse intrasset ordinem, essent errores per
eum confessati in ordine; grandia scandala sunt exorta contra ordinem
propter dictos errores, et credit quod errores confessati per eum essent
manifesti fratribus ordinis, et quod in paucioribus recepcionibus quam
in pluribus servarentur illicita confessata per eum. Audivit dici magnum
Magistrum et alios de ordine aliquos errores, nescit quos, contra
ordinem fuisse confessos. Item, dixit quod de predictis erroribus, de
quibus supra deposuit, fuit confessus infra octo dies a recepcione sua,
ut ei videtur, fratri Bartholomeo, quondam de ordine fratrum Minorum
conventus Ambianensis, in ecclesia de Somorens, qui absolvit eum,
imposita penitencia quod quinque diebus sabativis jejunaret in pane et
aqua. Postea fuit confessus hoc idem fratri Guillelmo de Malegard,
quondam ordinis fratrum Minorum, conventualis Meldensis, in capella
domus Templi de Latigniaco Sico, qui similiter absolvit eum, imposita
penitencia quod jejunaret tribus diebus Veneris in pane et aqua;
postmodum fuit confessus de predictis domino G., quondam episcopo
Ambianensi, ante eorum capcionem, per duos annos vel quasi, in [p. 468]
capella sua Ambianensi, qui similiter absolvit, imposita sibi penitencia
quod per unum annum portaret ter in ebdomada cilicia, et nunquam faceret
fieri predicta illicita, nec esset in loco in quo fierent.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda, et salute anime sue; cui fuit injunctum per dictos
dominos commissarios, in virtute juramenti prestiti per eumdem, quod non
revelaret hanc suam deposicionem, quousque attestaciones fuerint
publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presente magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit XXVIIII dies dicti mensis
Januarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum,
in domo fratrum Minorum, quam juxta eorum ecclesiam consuevit inhabitare
dominus episcopus Laudunensis, frater Johannes de sancto Justo serviens,
Belvacensis diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum,
mantellum ordinis et barbam defferens, etatis XXVI annorum vel circa,
cum quo fuerat inquisitum per dominum archiepiscopum Remensem, et
absolutus et reconciliatus per eum in concilio Remensi. Lectis autem et
diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos XIII, protestacione premissa, quod non
intendebat recedere a deposicione et confessione per eum factis coram
dicto domino archiepiscopo Remensi, quod nesciebat si contenta in dictis
articulis erant vera vel non, quia non interfuerat recepcioni alicujus
alterius, nec capitulis eorum, nec sciebat bene quod crederet de
contentis in ipsis articulis, quia non steterat in ordine, nisi per
annum cum dimidio, vel circa, ante capcionem eorum; fuerat tamen
receptus in quadam die Dominica circa festum Nativitatis beate Marie
fuerant IIII anni, vel circa, per fratrem Baudoynum de sancto Justo
preceptorem de Pontivo, avunculum suum, in capella domas Templi,
vocate Foresta, diocesis Ambianensis, presentibus fratribus [p. 469]
Bernardo Gaffel, Andrea Meditario servientibus, et Michaele de Villa
Regia presbitero, de quorum vita vel morte non habet certitudinem, in
hunc modum: nam cum requisivisset panem et aquam ordinis, flexis
genibus, in dicta capella, et receptor respondisset quod grandem rem
petebat, et videbat eos bene indutos, bene calciatos et bene equitatos,
sed nesciebat illa que erant intrinsecus inter eos, nec onera que
oportebat subire eundem, et quod bene deliberaret super premissis, et
ipse testis respondisset se paratum omnia sustinere, finaliter receptor
fecit eum jurare super quoddam missale, quod diceret ei veritatem de
hiis que peteret ab eo, et peciit ab eo si erat conjugatus, vel servus,
vel alteri religioni vel debitis obligatus, vel corpore viciatus; quo
respondente quod non, fecit eum vovere castitatem, obedienciam, et
vivere sine proprio, et imposuit sibi mantellum, et ipse et fratres
astantes osculati fuerunt eum in ore. Deinde dictus testis ivit ad
dormitorium, ad extrahendum sibi vestes seculares, et ad induendum
vestes ordinis; postmodum iverunt ad prandium; quo sumpto, frater
Bernardus Burgondus nacione, cujus cognomen ignorat, qui interfuerat
ejus recepcioni, duxit eum ad quamdam cameram, qua firmata, precepit ei
quod abnegaret Jhesum Christum, et cum ipse testis responderet se hoc
nullo modo facturum, dictus frater Bernardus dixit ei quod oportebat eum
facere predicta, quia ipse ita fecerat in recepcione sua, et tunc ipse
testis abnegavit Jhesum Christum ore non corde. Deinde dictus frater
Bernardus precepit ei quod spueret supra quamdam crucem metallinam, quam
idem Bernardus tenebat in manu sua, et ipse testis spuit non supra sed
juxta dictam crucem in terram. Postea precepit ei quod oscularetur eum
in ano; sed ipse testis noluit hoc facere; deinde dixit ei quod poterat
carnaliter commisceri cum fratribus ordinis, et pati quod ipsi
commiscerentur cum eo; hoc tamen non fecit, nec fuit requisitus, nec
scit, nec audivit quod fratres Ordinis committerent peccatum predictum.
Post que immediate recessit de dicta domo in qua receptus fuerat, et
extunc non fuit in ea, nec vidit fratrem Bernardum predictum, [p. 470]
et in crastinum hora matutinali, faciens transitum per villam de Abbatis
Villa dicte diocesis, confessus fuit de dictis erroribus cuidam fratri
Minori, cujus nomen et cognomen ignorat, in ecclesia fratrum Minorum
dicti loci, qui fuit valde stupefactus de predictis, et absolvit eum,
imposita ei penitencia quod ter in aliquo loco secreto verberaret se
fortiter cum virgis, dicendo psalmum: Miserere mei Deus, et quod nunquam
esset in loco in quo talia perpetrassent; et dictam penitenciam egit cum
corrigia sua se verberando, non tamen cum virgis. Alia inhonesta non
fuerunt facta vel dicta in recepcione sua predicta, nec scit aliud de
contentis in XIII articulis supradictis.
Item, requisitus super XIIII et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire ultra illa que supra deposuit, hoc excepto quod ipse bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres crederent et
quod sacerdotes eorum debite celebrarent; non credit quod ipse vel alii
laici possent absolvere a peccatis; juravit non exire ordinem. Statim
pro professis habebantur; clandestine recipiebantur, nescit si ex hoc
esset suspicio contra ordinem. Cordulis cingebantur supra pannos lineos
cum quibus jacebant, quas assumebant unde volebant. Non credit quod
fuissent interfecti qui recusassent facere illicita que intervenerant in
recepcione ipsius testis. Injungebatur eis per sacramentum quod non
revelarent secreta ordinis, et precipiebatur quod confiterentur
sacerdotibus ordinis, quia majorem potestatem habebant super eos quam
alii. Male fecerunt quia non correxerunt errores nec denunciaverunt
Ecclesie illi qui eos sciebant, et quod ipse testis et alii qui predicta
illicita fecerant, male fecerunt quia non exiverunt ordinem. Elemosinas
et hospitalitatem vidit convenienter fieri et servari in domibus ordinis
in quibus fuit conversatus. Credit quod totus ordo servasset hoc quod
magnus Magister cum conventu ordinasset; grandia scandala contra ordinem
propter predicta sunt exorta. Audivit dici magnum Magistrum et alios
quosdam errores, nescit quos, contra ordinem fuisse confessos.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, [p. 471]
odio, vel comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed
pro veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos
commissarios, in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non
revelaret hanc suam deposicionem, quousque attestaciones fuerint
publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum, frater Johannes le Gambier de Grandi Villarii serviens,
Ambianensis diocesis, testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum,
deferens mantellum ordinis et barbam, etatis XXVI annorum vel circa, cum
quo fuerat inquisitum per dominum archiepiscopum Remensem in concilio
Remensi, et ibidem absolutus et reconciliatus per eum. Lectis autem et
diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos XIII, protestacione premissa, quod non
intendebat recedere a deposicione et confessione per eum factis coram
dicto domino archiepiscopo Remensi, se nescire si contenta in dictis
XIII articulis erant vera vel non, quia non interfuerat recepcioni
alicujus alterius nisi fratris Johannis de Mofleriis, infrascripti, nec
capitulis eorum, nec in ordine steterat nisi per trienium vel circa,
ante capcionem eorum, credit tamen quod communiter alii reciperentur in
ordine sicut ipse receptus fuerat per fratrem Robertum de Belvaco,
quondam preceptorem, tunc de Pontivo, in ecclesia parochiali de Somorens
Ambianensis diocesis, ante altare, circa festum Omnium Sanctorum proximo
precedenti fuerunt sex anni vel circa, presentibus fratribus Alberto
curato dicte domus quondam, cujus cognomen ignorat, et dicto Johanne de
Mofleriis, presbitero quondam, in eisdem hora et loco et per eundem
recepto, Johanne de la Voe et Philippo de Manin et Johanne de Furno
servientibus, de quorum vita vel morte non est certus. In sua autem
recepcione et dicti Johannis de Mofleriis fuit servatus talis modus: nam
cum requisivisset panem et aquam ordinis, et fuisset eis responsum quod
bene deliberarent, quia oporteret eos dimittere proprias [p. 472]
voluntates, levare ad matutinum et multa aspera sustinere, et ipsi
respondissent quod omnia sustinerent, fecit ipsum testem jurare quod
diceret ei veritatem si erat servus, conjugatus, vel corpore viciatus,
et cum respondisset quod non, finaliter recepit eos, et fecit eos vovere
castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, et fecit jurare ipsum
testem quod esset perpetuo servus esclavus Dei et ordinis, et juraret ad
deffendendum et acquirendum, proposse suo, Terram Sanctam; et dictus
receptor dixit eis et quod servarent secreta capituliorum, et inposuit
eis mantellos, et receptor et astantes fuerunt eos osculati in ore;
postmodum dictus receptor dixit eis quod secundum puncta ordinis eorum
debebant abnegare Deum. Cum autem ipse testis et dictus frater Johannes
de Mofleriis aliquantulum repugnassent, finaliter instigacione diaboli
et timore ducti, abnegaverunt Deum; postea precepit eis quod spuerent
super quandam crucem, et spuit non super sed juxta; postea precepit eis
quod oscularentur eum in ano, dicens quod omnia ista erant de punctis
ordinis; non tamen fuerunt eum osculati, nisi in ore, ut supra dixit, et
dictas abnegacionem et spuicionem fecit idem testis, ore non corde, et
credit quod idem fecerit dictus Johannes, nam ex vultu ostendebat
predicta sibi plurimum displicere; de crimine autem sodomitico vel de
alio illicito non fuit aliud actum vel dictum in recepcionibus
supradictis, nec scit plura de contentis in XIII articulis memoratis.
Item, dixit se fuisse confessum predictos errores infra annum a
recepcione sua cuidam fratri de Valle Scolarium, cujus nomen et cognomen
ignorat, in capella domus Templi de Grandi Silva dicte diocesis, qui
absolvit eum, et inposuit sibi in penitencia quod XIIII diebus Veneris
incederet sine pannis lineis, et faceret certa jejunia, et nunquam esset
in loco in quo talia fierent, et fuit multum stupefactus dictus frater,
auditis erroribus supradictis.
Item, de contentis in XIIII et omnibus sequentibus articulis respondit
se nichil scire ultra illa que supra deposuit, hoc excepto quod ipse
bene credebat ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii [p. 473]
fratres ordinis crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent.
Dixit eciam se vidisse quoddam transcriptum statutorum ordinis, in quo
inter cetera continebatur, sicut videtur eidem testi, in fine cujusdam
capituli, quod ille qui tenebat capitulum dicebat in ejus deffinicione
talia verba: De hiis que obmisistis dicere ob verecundiam carnis, nos ex
parte Dei, potestate nobis tradita a domino Papa, absolvimus vos, vel
damus vobis indulgenciam; sed non recolit bene si dicebatur Absolvimus,
vel alia verba predicta; non tamen credit quod laicus posset absolvere a
peccatis. Juravit vel vovit non exire ordinem, et fuit ei dictum quod
statim pro professo habebatur. Clamdestine recipiebantur, nullis
presentibus nisi fratribus ordinis; preceptum fuit ei quod super pannos
lineos, cum quibus jacere debebat, cingeretur una cordula, sed nescit
quod dicta cordula tangeret capita ydolorum. Per sacramentum fuit sibi
injunctum quod non revelaret secreta capituliorum, et idem
intelligebant, ut credit, de modo recepcionis, et fuit ei dictum quod si
revelaret, incarceraretur vel in compedibus poneretur; in transcripto
predicto vidit contineri quod modum recepcionis et secreta capituliorum
non debebant revelare illis fratribus qui non adfuerant. Injunctum fuit
ei quod non confiteretur nisi sacerdotibus ordinis, sed ipse fuit
confessus dicto fratri de Valle Scolarium quia dubitabat quod sacerdotes
ordinis fecissent illa que ipse fecerat in sua recepcione, et quod
debite non absolvissent eundem; negligentes fuerunt quia non correxerunt
nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas vidit convenienter fieri, ter in
ebdomada, omnibus petentibus in domibus Templi in quibus fuit moratus,
et aliquando recipiebantur bene advenientes et aliquando non, et audivit
dici quod antiquitus fiebant majores elemosine in ordine quam quando
ipse fuit receptus, et quod eorum capitulia clam post missam et sermonem
tenebantur, et credit quod in ordine fuisset servatum quod magnus
Magister cum conventu statuisset; grandia scandala contra ordinem sunt
exorta propter predicta. Credit Magistrum et alios confessos fuisse illa
que in litteris apostolicis continentur eos confessos fuisse.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, [p. 474]
odio, vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed
pro veritate dicenda; cui fuit injunctum per eosdem dominos
commissarios, in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non
revelaret hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint
publicate, et intelligebat Latinum.
Item, requisitus quare, ab inicio, obtulerat se deffensioni ordinis ex
quo predictos errores sciebat esse in ordine, respondit quod ob
verecundiam et confusionem suam et generis sui vitandam, et quia
peccatum et dyabolus retrabebant eum, de quo multum dolet, quia eciam
tanto tempore stetit in ordine; et ibidem dictus testis motu proprio cum
esset licenciatus a dictis dominis commissariis ut recederet, projecit
coram eis mantellum ordinis quem portabat, dicens quod ipsum ab Ecclesia
receperat, et ipsum Ecclesie dimittebat; dicti vero domini commissarii
dixerunt ei quod ipsi non habebant potestatem recipiendi dictum
mantellum, nec recipiebant ipsum, nec suaserant ei quod dimitteret, nec
dissuadebant quod non dimitteret, faceret de hoc quod volebat; sed et
ipse testis respondit quod deinceps ipsum non portaret, et rogavit quod
daretur amore Dei.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Sabbati sequenti, que fuit penultima dies dicti mensis
Januarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum,
in dicta domo fratrum Minorum, frater P. de sancto Justo serviens,
Belvacensis diocesis, preceptor domus Templi de Correans Ambianensis
diocesis, testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum, mantellum
ordinis et barbam defferens, etatis quadraginta annorum vel circa, et
fuerat examinatus per dominum archiepiscopum Remensem in consilio
Remensi, et absolutus et reconciliatus ibidem per eum; lectis autem et
diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos XIII, protestacione premissa, quod non [p. 475]
intendebat recedere a deposicione et confessione predictis, quod nunquam
interfuerat recepcioni alicujus alterius fratris, unde nesciebat si
contenta in dictis articulis erant vera vel non; ipse autem per magnum
Magistrum, qui nunc est, fuit receptus in capella domus Templi
Parisiensis, in festo Nativitatis beati Johannis Baptiste proximo
preterito fuerunt decem anni ante capcionem suam et aliorum, et
presentibus fratribus Hugo de Peraldo visitatore, Radulpho de Gisi
receptore Campanie pro domino Rege, et Roberto de sancto Pantaleone
presbitero, et pluribus aliis, in hunc modum: nam cum requisivisset,
flexis genibus, panem et aquam et societatem proborum ordinis, dictus
Magister dixit ei quod bene deliberaret, quia oporteret eum dimittere
propriam voluntatem propter alienam, et multa erant dura sustinere, et
rogaret Deum et beatam Mariam quod dirigerent eum. Cum autem hoc
fecisset, dictus Magister dixit quod ex hoc tantum affectabat recipere
eum, et fecit eum vovere et jurare super quendam librum castitatem,
obedienciam, vivere sine proprio, servare bonos usus et bonas
consuetudines et secreta ordinis; postmodum inposuit ei mantellum, et
ipse et fratres astantes fuerunt eum osculati in ore, et exinde
instruxit eum qualiter debebat conversari in ordine, et quot _Pater
noster_ dicere pro horis suis, et consimilia bona. Postea dictus
Magister precepit ei quod abnegaret illum qui erat in quadam cruce que
erat juxta eos, sed nescit qualis erat dicta crux, scilicet de argento
vel de cupro, magis tamen credit quod esset de cupro, in qua erat ymago
Crucifixi; et cum ipse testis respondisset quod hoc non faceret, dictus
Magister dixit ei quod hoc oportebat eum facere secundum puncta ordinis
eorum, et tunc ipse testis abnegavit, ore non corde; postea precepit ei
quod spueret super crucem predictam, et ipse non spuit super sed juxta;
postea dixit ei quod secundum puncta dicti ordinis debebat eum osculari
in ano et in umbilico et in pectore, sed tamen non fuit eum osculatus,
quia remissit ei dictum osculum; deinde dixit ei quod secundum puncta
predicta poterat commisceri fratribus ordinis, et pati quod ipsi
commiscerentur cum eo; hoc tamen non fecit, nec fuit [p. 476]
requisitus, nec scit nec credit quod fratres ordinis committerent dictum
peccatum. Quando vero dictus Magister dixit ei predicta illicita, non
fuerunt aliqui presentes nisi ipsi duo soli. Requisitus si credit quod
alii fratres ordinis communiter reciperentur sicut ipse fuit receptus,
respondit quod sic; plura nesciebat de contentis in dictis XIII
articulis.
Item, requisitus super XIII et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres ordinis bene
crederent, et quod sacerdotes eorum debite celebrarent; non credit quod
laici possent absolvere a peccatis, sed audivit dici quod magistri et
preceptores remittebant penas, et presbiteri absolvebant a peccatis.
Jurabant non exire ordinem, et statim pro professis habebantur;
clamdestine recipiebantur; cordulis cingebantur supra camisias, in
signum castitatis, sed nescit nec audivit quod tangerent capita
ydolorum. Non audivit quod aliquis revelaverit secreta capituliorum nec
modum recepcionis, vel qui noluerit facere illicita que in recepcionibus
precipiebantur, nec scit qualiter fuissent puniti contrarium facientes.
Non poterant, nisi sacerdotibus ordinis, sine licencia confiteri.
Negligentes fuerunt quia non correxerunt errores, nec denunciaverunt
Ecclesie. Elemosine et hospitalitas convenienter in ordine servabantur.
Clam tenebantur capitulia, et ponebatur custos in porta capituli, ne
illi qui non erant in capitulio possent audire illa que fiebant in
capitulio. Credit quod in toto ordine fuisset servatum quod magnus
Magister cum conventu ordinasset, et quod grandia scandala contra
ordinem sunt exorta, et quod illicita que, ut credit, fiebant in
recepcionibus essent manifesta fratribus ordinis, non extraneis, et
audivit dici quod magnus Magister et alii sunt confessi multos errores
contra ordinem, nescit quos. Requisitus quare hoc anno obtulerat se
deffensioni ordinis cum pluribus aliis ex quo sciebat vel credebat esse
in ordine predictos errores confessatos per eum, respondit quod pro eo
quia peccatum tenebat eum ligatum et ex fatuitate sua.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, [p. 477]
odio, vel comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed
pro veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos
commissarios, in virtute juramenti prestiti per eundem, quod non
revelaret hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint
publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad eorumdem dominorum commissariorum
presenciam frater Fulco de Nulliaco serviens, Belvacensis diocesis,
preceptor domus de Serier Ambianensis diocesis, sexagenarius, testis
suprajuratus, ut deponeret dictum suum, non defferens mantellum ordinis,
quia dimisit ipsum ad aliquorum persuasum in concilio Remensi; postmodum
fecit sibi radi barbam, cum quo fuit inquisitum per dominum episcopum
Ambianensem qui nunc est, et absolutus et reconciliatus per eum; lectis
autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos, et primo ad primos XIII, se nescire si contenta in
dictis articulis erant vera vel non, quia non interfuerat recepcioni
alicujus alterius nec capitulis eorum. Ipse autem receptus fuerat in
capella domus Templi Belvacensis, in instanti festo Purificationis beate
Marie erunt septem anni, per fratrem Robertum de Belvaco, quondam
presbiterum, presentibus fratribus Roberto de Gorreflor presbitero,
Philippo de Leurechires serviente, vivis, ut credit, et Rogerrio de
Marsilia serviente, deffuncto, in hunc modum: nam cum peciisset panem et
aquam et societatem fratrum ordinis, et ei concessisset, fecit eum
vovere et jurare castitatem, et vivere sine proprio, et obedire
cuicumque preceptori qui preponeretur sibi; postmodum tradidit sibi
mantellum, postea dixit ei dictus receptor quod oportebat eum spuere
super quandam crucem de panno rubeo posita super quoddam pulpitum, et
erat talis quales sunt cruces quas portabant in mantellis, et ipse
testis spuit non super sed juxta eam; postea precepit ei quod abnegaret
Deum, et ipse testis rogavit eum instanter quod non cojeretur facere
hoc, dictus vero receptor respondit quod oportebat eum hoc [p. 478]
facere, quia talis erat ordo suus, et tunc abnegavit ore non corde; de
osculis inhonestis, de crimine sodomitico vel aliquo alii illicito non
fuit sibi locutus eidem; requisitus si credit quod alii communiter
reciperentur in ordine sicut ipse fuit receptus, respondit quod sic, sed
non audivit dici ab aliquo, nec modum recepcionis sue revelavit alicui
de ordine, quia non audebant loqui inter se de modo recepcionis eorum.
Item, dixit quod [cum?] dictus receptor precepit eidem dicta illicita,
fratres predicti qui adherant secesserunt ad partem intra dictam
capellam, sed cum bene poterant eos videre si volebant, non tamen audire
que dicebant; et cum predicta illicita facta fuissent, redierunt dicti
fratres et receptor, et ipsi fuerunt eum osculati in ore. Item, dixit
quod infra octo dies a recepcione sua fuit confessus de predictis
erroribus in ecclesia fratrum Predicatorum de Belvaco, cuidam fratri
Predicatori, cujus nomen et cognomen ignorat, qui fuit multum
stupefactus de predictis, et reprehendit eum quia fecerat predicta, et
ipse testis respondit quod quia receptus erat antequam ei preciperentur
predicta illicita, oportuit quod ea faceret; et absolvit eum, imposita
penitencia quod non biberet vinum de uno anno in sextis feriis; et cum
iste testis responderet quod hoc facere non auderet, forte scientibus
superioribus suis, dictus frater dixit quod faceret quando posset; et
ipse testis complevit penam predictam. Plura de contentis in dictis XIII
articulis dixit se nescire.
Item, requisitus super XIIII et omnibus aliis sequentibus, respondit se
nichil scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod ipse bene
credebat ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; nec credit quod
laici possent absolvere a peccatis. Non poterant exire ordinem, quia
statim pro professis habebantur. Clamdestine recipiebantur, et scit quod
ex hoc erat suspicio contra eos. Cordulam quam portabat super camisiam
suam, in signum castitatis, accepit unde voluit, et alii faciebant idem;
jurabant non revelare secreta capituliorum et modum recepcionis, et si
revelassent, perdidissent mantellum, vel fuissent aliter male [p. 479]
tractati; non poterant absque licencia nisi sacerdotibus ordinis
confiteri; inferiores non fuissent ausi revelare Ecclesie errores
ordinis, sed superiores fuerunt negligentes quia non denunciaverunt
Ecclesie nec eos correxerunt. Credit, quia audivit dici, quod elemosine
non fierent in ordine sicut debebant, sed hospitalitas bene servabatur.
Quod magnus Magister ordinasset cum conventu, fuisset servatum in
ordine. Credit quod errores predicti fuissent longo tempore in ordine
observati. Postquam fuit captus, audivit dici a quodam fratre qui
aposthaverat a dicto ordine, qui vocatur, ut ei videtur, Jaquetus vel
Bertaldus, oriundus de Somerens Ambianensis diocesis, quia propter
pravitates ordinis exiverat dictum ordinem, sed non expressit ei que
essent dicte pravitates; credit quod scandala grandia contra ordinem
sunt exorta, et quod illicita que deposuit in recepcione sua
intervenisse, essent manifesta aliis fratribus ordinis.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestationes fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Lune sequenti, in vigilia Purificacionis beate Marie, que
fuit prima dies mensis Februarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem
dominorum commissariorum, in domo predicta, frater Alelinus de Lineriis
serviens, Ambianensis diocesis, quadragenarius vel circa, testis
suprajuratus, ut deponeret dictum suum, quinquagenarius [sic] vel circa,
non defferens mantellum ordinis, quia vetustate consumptum dimiserat in
concilio Remensi; postmodum radi fecerat sibi barbam, et fuerat
inquisitum cum eo per dominum episcopum Ambianensem qui nunc est, et
absolutus et reconciliatus per eum; lectis autem et diligenter [p. 480]
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo
ad primos XIII, se nescire si contenta in dictis articulis erant vera
vel non, nec bene sciebat quod crederet super hoc; ipse autem receptus
fuerat in festo Nativitatis beati Johannis proximo preterito fuerunt
decem et octo anni vel circa, in capella domus Templi de Oysemont
Ambianensis diocesis, per fratrem Philippum de Ayhiis militem quondam,
preceptorem tunc ballive de Pontivo, presentibus in capitulio fratribus
Adam de Sanhciale et Adam de Noviomo servientibus, et Anrico de
Cararache presbitero, et quibusdam aliis deffunctis, in hunc modum: nam
cum requisivisset ab eo panem et aquam ordinis, et ei concessisset,
tradidit ei mantellum, et fuit eum osculatus in ore, sed non fratres
astantes; postmodum fecit eum jurare super quendam librum apertum
continenciam, vivere sine proprio, et obedire superioribus suis; deinde
precepit ei quod abnegaret Deum, et cum ipse testis respondisset se hoc
non facturum, dictus receptor dixit quod hoc oportebat eum facere, quia
hoc erat de punctis ordinis; et tunc idem testis dixit: Ex quo oportet
me abnegare Deum, ego abnego hoc, tamen facio ore non corde; deinde
precepit ei quod spueret super quandam crucem factam de quodam panno
mixto inter colorem album et rubeum, positum in terra; et cum bis
contradixisset, et dictus receptor dixisset quod hoc debebat facere
secundum puncta ordinis, ipse testis cum amaritudine spuit non super sed
juxta. Postea dixit ei quod secundum puncta dicti ordinis debebat eum
osculari in ano, et cum ipse testis diceret se nullo modo facturum, non
conpulit eum ad hoc. Postea dixit ei quod secundum puncta dicti ordinis
poterat carnaliter commisceri fratribus dicti ordinis, et pati quod ipsi
commiscerentur cum eo; hoc tamen non fecit, nec fuit requisitus, nec
credit quod inter fratres ordinis servaretur. Aliqua alia licita vel
illicita non intervenerunt in recepcione sua predicta. Requisitus si
credebat quod predicta illicita servarentur in recepcionibus aliorum,
respondit quod pocius hoc credebat quam contrarium; requisitus si dicti
fratres qui adfuerunt tradicioni mantelli viderunt et [p. 481]
audiverunt quando predicta illicita fuerunt precepta et dicta eidem,
respondit quod a remotis erant, nec credit quod audire potuerunt
supradicta. Requisitus si interfuerat recepcioni alicujus alterius in
ordine, respondit quod sic, sunt X vel XII anni, in capella domus Templi
vocate Leyscin, Morinensis diocesis, in qua frater Johanne de Villa Nova
quondam serviens, preceptor tunc ballivie de Pontivo, recepit fratrem
Robertum de Raembaudi Villa servientem, de cujus vita vel morte non
habet certitudinem, presentibus fratre Parisio, quondam senescallo dicte
domus, et ipso teste et nullis aliis; sed ipse testis, concessa eidem
Roberto domo, ante tradicionem mantelli, recessit, quia habebat
superintendere cure quadrigarum domus, et nescit si dicta illicita
servata fuerunt in dicta recepcione vel non, nec interfuit aliorum
recepcionibus nec in capitulis, nec plura scit de contentis in dictis
XIII articulis.
Item, requisitus super XIIII et omnibus aliis sequentibus, respondit se
nichil scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod bene credit
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres ordinis
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; nec credit quod
laici possent absolvere a peccatis. Non jurabant ordinem non exire, sed
statim pro professis habebantur, et clamdestine recipiebantur; cordulis
cingebantur super camisias cum quibus jacebant; credit quod uniformiter
recipiebantur in ordine secundum modum per quem confessus est se
receptum fuisse; injungebatur eis quod non revelarent secreta
capituliorum; si revelassent, vel noluissent facere illicita predicta in
recepcionibus, nescit si et qualiter fuissent puniti; non inhibebatur
eis quod non confiterentur nisi sacerdotibus ordinis, et in crastinum
recepcionis sue ipse testis confessus fuit de predictis erroribus, ante
horam prandii, in ecclesia predicta de Oysemont, cuidam fratri
Carmeliste, cujus nomen et cognomen ignorat, qui absolvit eum, inposita
penitencia quod jejunaret diebus Venerinis, et quod dictis diebus non
portaret camisiam, et quedam alia que complevit. Male fecerunt scientes
errores quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosine
et hospitalitas convenienter fiebant et servabantur in ordine; [p. 482]
audivit quod in capitulis non aderant nisi fratres ordinis. Credit quod
in ordine fuisset servatum quod magnus Magister cum conventu ordinasset.
Grandia scandala contra ordinem sunt exorta propter predicta. Credit
quod illicita que interveniebant in recepcionibus, essent manifesta
fratribus ordinis, sed non extraneis.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali commodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestationes fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Nicolaus de Meannay serviens, Ambianensis
diocesis, testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum; non defferens
mantellum ordinis, quia ipsum dimisit in concilio Remensi; postmodum
fecit radi sibi barbam, et fuit inquisitum cum eo per dominum episcopum
Ambianensem, qui nunc est, et fuit absolutus et reconciliatus per eum,
et est sexagenarius et ultra. Qui fuit protestatus quod non intendebat
recedere a confessione et deposicione per eum factis coram dicto domino
episcopo Ambianensi. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus
et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos XIII, se
nescire si contenta in dictis articulis erant vera vel non, quia non
interfuerat capitulis nec recepcionibus alicujus alterius. Credit tamen
pocius quod alii reciperentur sicut ipse fuit receptus, quam contrarium.
Ipse autem receptus fuerat in principio instantis Quadragessime erunt XI
anni, per fratrem Garinum de Grandi Villarii, quondam preceptorem
ballivie de Pontivo, in quadam camera domus Templi de Rosseria
Ambianensis diocesis, presentibus fratribus Johanne de Mofleriis
presbitero, Ber. Gaffelli et Petro de Ligni servientibus, deffunctis, in
hunc modum: nam cum requisivisset panem et aquam et societatem ordinis
ter, et ipse deliberasset cum fratribus astantibus, et per [p. 483]
juramentum voluisset scire ab ipso teste si erat excommunicatus,
matrimonio vel alteri religioni obligatus, si habebat infirmitatem
latentem, et eidem teste respondente quod non, consuluerunt fratres
astantes quod reciperent eum; tunc fuerunt apportate vestes religionis,
et ipse induit eas in quodam porticu. Postea rediit ad eum, et tradidit
sibi mantellum, et fuit eum osculatus in ore, sed non astantes, et dixit
ei quod secundum puncta ordinis debebat vovere et jurare, et hoc vovit
et juravit, castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, et non
revelare secreta ordinis, dicens quod si revelaret, amitteret mantellum
et domum; postea dixit ei quod alia puncta erant in ordine eorum que
oportebat eum servare; primo dixit quod oportebat eum spuere super
quamdam crucem de panno rubeo allatam per ipsum receptorem, in terra
positam, et precepit quod spueret super eam, et ipse testis noluit
spuere super sed juxta. Secundo precepit quod abnegaret Deum, et cum
ipse testis diceret quod hoc non erat fas, receptor dixit ei quod hoc
oportebat eum facere, et tunc ipse testis turbatus dixit: Si ego faciam,
ego faciam ore et non corde, et tunc abnegavit ore non corde. Postea
dixit quod secundum dicta puncta debebat eum osculari in ano; sed ipse
non fuit eum osculatus, quia dixit receptor quod parceret sibi. Deinde
dixit ei quod secundum puncta predicta poterat carnaliter commisceri
fratribus ordinis, et pati quod ipsi commiscerentur cum eo. Hoc tamen
non fecit, nec fuit requisitus, nec scit nec credit quod fratres ordinis
committerent dictum peccatum; plura nesciens de contentis in XIII
articulis supradictis.
Item, requisitus super XIIII et omnibus aliis sequentibus, respondit
nichil scire ultra quod supra deposuit, hoc excepto quod ipse bene
credebat ecclesiasticis sacramentis, credens quod alii fratres ordinis
bene crederent, et quod sacerdotes eorum debite celebrarent. Non credit,
nec audivit dici in ordine, quod laici possent eos absolvere a peccatis.
Non jurabant ordinem non exire, sed statim pro professis habebantur, et
clandestine recipiebantur; credit quod ex hoc suspicio contra ordinem
haberetur. Cordulis cingebantur supra camisias, quas assumebant [p. 484]
unde volebant; de modo recepcionis non audebant loqui inter se, et qui
revellassent, vel secreta capituliorum, credit quod amisissent habitum.
Receptor suus precepit ei quod non confiteretur nisi sacerdotibus
ordinis, in recepcione sua, quod non servavit, nam quarta die post
recepcionem suam fuit confessus de predictis erroribus fratri Andree de
Bella Petrica gardiano fratrum Minorum de Abbatis Villa, quondam in
capella domus Templi de Bello Vissu Ambianensis diocesis, qui dixit ei
quod in grande peccatum incurerat, et absolvit eum, imposita sibi
penitencia quod jejunaret per unum annum in pane et aqua, sextis feriis,
quod et fecit. Negligentes fuerunt quia non correxerunt errores, nec
denunciaverunt Ecclesie; elemosine restringebantur, hospitalitas
convenienter servabatur quoad recepcionem bonorum virorum; capitulis non
intererant nisi fratres ordinis, et porte capituli firmabantur; quod
magnus Magister cum conventu ordinabat, fuisset servatum, ut credit, in
ordine; et commoti sunt contra ordinem magni viri propter errores que
ordini imponuntur; et credit quod illicita de quibus deposuit essent
nota fratribus ordinis, sed non extraneis; credit quod Magister et alii
confessi fuerint multos errores contra ordinem, nescit quos.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios, in
virtute juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus Floriamonte et aliis
notariis supra ultimo nominatis; prefatus vero magister Amisius
interfuit examinacioni dicti fratris Alelini, quo examinato recessit.
Post hec, die Mercurii, in crastinum Purificacionis beate Marie, III
videlicet die mensis Februarii, convenerunt in dicta domo fratrum
Minorum predicti domini Lemovicensis et Mimatensis episcopi et [p. 485]
archidiaconus Tridentinus, dominis archiepiscopo Narbonensi, propter
negocia regia occupato et excusato ut supra, et Matheo de Neapoli
infirmitate detento, propter quam eciam se excusavit per magistrum
Rolandum nuncium suum, ex hoc ad dictos dominos commissarios specialiter
destinatum. Et fuit adductus ibidem ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Thomas de Boncourt Ambianensis diocesis, serviens,
testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum, non defferens mantellum
ordinis, quia ipsum dimiserat una cum aliis in concilio Remensi, et
postea radi fecerat barbam, etatis quinquaginta quinque annorum vel
circa, cum quo fuerat inquisitum per dominum episcopum Ambianensem, qui
nunc est, et absolutus et reconciliatus per eum; qui fuit protestatus
quod non intendebat recedere a deposicione et confessione per eum factis
coram dicto domino episcopo Ambianensi. Lectis autem et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo
ad primos XIII, se credere quod alii fratres ordinis communiter
reciperentur sicut ipse fuit receptus, in festo Assumpcionis beate Marie
nuper lapso fuerunt XXXII anni vel circa, in capella domus Templi de
Sours Carnotensis diocesis, per fratrem Petrum de Maysonseles quondam
presbiterum, de mandato fratris Radulphi de Bonecourt quondam avunculum
dicti testis, preceptoris tunc Carnotensis, presentibus fratribus
Radulpho preceptore domus Templi Parisiensis quondam, cujus cognomen
ignorat, et quodam alio qui fuerat submarescallus ultra mare, et
quibusdam aliis quorum nomina et cognomina ignorat; in cujus recepcione
fuit servatus talis modus: nam cum peciisset ab eo panem et aquam
ordinis, et ei concessisset, fecit eum vovere et jurare super quendam
librum apertum castitatem, vivere sine proprio, obedienciam et obedire
omnibus preceptoribus qui preponerentur eidem; et dixit ei quod servaret
secreta capituliorum et ordinis, sed ante hec vota et juramenta
imposuerat sibi mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt eum
osculati in ore. Post vota vero et juramenta predicta dixit ei dictus
receptor quod secundum puncta ordinis debebat abnegare Deum, et [p. 486]
cum ipse testis respondisset quod non placeret Deo quod ipse faceret,
dictus receptor subjunxit quod quidquid ipse testis gereret in corde,
oportebat eum quod abnegaret ore, et tunc ipse testis dixit: Si oportet
me abnegare, abnegabo ore non corde. Post que de mandato dicti
receptoris abnegavit Deum, dictam abnegacionem faciens ore non corde;
deinde precepit ei quod spueret super quandam parvam crucem de panno
rubeo minorem quam essent cruces quas portabant in mantellis, positam
per ipsum receptorem super quoddam parvum scannum; et cum ipse testis
respondisset quod nullo modo hoc faceret, dixit ei quod hoc oportebat
eum facere, quia erat de punctis dicti ordinis; et tunc ipse testis ita
turbatus quod in vita sua nunquam fuerat ita perturbatus, ut dixit,
spuit non super dictam crucem, sed juxta. Deinde dixit ei quod secundum
dicta puncta debebat eum osculari in ano, et precepit quod eum
oscularetur, sed noluit eum osculari in dicto loco nec alibi quam in
ore. Cum mantellum tradidisset eidem, subsequenter dixit ei quod
secundum dicta puncta poterat carnaliter commisceri fratribus ordinis,
et pati quod ipsi commiscerentur cum eo, ipse tamen testis dixit quod
nullo modo hoc faceret, nec fecit, nec fuit requisitus, nec scit si
fratres dicti ordinis committebant peccatum predictum. Item, dixit quod
eisdem die, loco, hora, presentibus et per eundem fuit receptus, una cum
ipso teste, frater Humbertus cujus cognomen ignorat, de partibus dicti
receptoris qui fuerat natus apud Maysoncelos, nescit cujus diocesis
oriundus, in cujus recepcione fuerunt in omnibus et per omnia jurata,
facta et dicta, licita et illicita, que deposuit fuisse facta in
recepcione sua; et primo fuit receptus dictus Humbertus quam ipse
testis; et dixit se credere quod displicuissent illicita dicto fratri
Humberto sicut et ipsi testi, prout vultus ejusdem Humberti et verba
indicabantur, et quod abnegaverit ore non corde. Plurium recepcionibus
et capitulis non adfuerat, nec plura sciebat de contentis in dictis XIII
articulis, sicut dixit.
Item, requisitus super XIIII et omnibus sequentibus, respondit [p. 487]
se nichil scire ultra que supra deposuerit, hoc excepto quod ipse bene
credebat ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres ordinis
bene crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent, nec credit
quod laici possent absolvere a peccatis. Non jurabant ordinem non exire,
sed dicebatur eis quod statim pro professis habebantur; clamdestine
recipiebantur, ex quo credit quod suspicio contra ordinem haberetur.
Cordulis cingebantur super pannos lineos cum quibus jacebant, ad hoc, ut
sibi videtur, ne ita libere palparent carnes suas, et eas assumebant
unde volebant; injungebatur ne revelarent secreta capituliorum nec modum
recepcionis, eciam inter se ipsos; si revelassent, perdidissent domum;
quando habebant facultatem confitendi sacerdotibus ordinis, non poterant
aliis confiteri; non audebant, propter timorem vel verecondiam mundi,
revelare errores predictos, de quo male faciebant, et quia eos non
corigebant nec Ecclesie nunciabant; elemosine et hospitalitas fiebant
melius quando fuit ipse testis receptus quod quando fuerunt capti,
nichilominus tamen bene recipiebantur omnes religiosi et boni viri;
audivit dici quod aliquando propter negligencia occurrencia [sic],
tenebantur Parisius capitulia valde mane et secrete; credit quod totus
ordo servasset quod magnus Magister cum conventu ordinasset; grandia
scandala contra ordinem sunt exorta, nec credit propter predicta
illicita que prius non erant nota extraneis, sed fratribus ordinis; si
Magister et alii recognoverunt aliqua, credit quod recognoverunt illa
que ipse confessus est, nec obtulerat se ad defensionem ordinis.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios
quod non revelaret hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint
publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Johannes de Gressibus serviens, [p. 488]
Belvacensis diocesis, preceptor domus templi de Bello Vissu Ambianensis
diocesis, testis suprajuratus, ut deponeret dictum suum, non defferens
mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat in concilio Remensi una cum
pluribus aliis, et postea radi fecerat sibi barbam, etatis septuaginta
duorum annorum vel circa, cum quo fuerat inquisitum per dominum
episcopum Ambianensem, qui nunc est, et absolutus et reconciliatus per
eum; lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis
articulis, respondit ad eos, et primo ad primos XIII, se credere quod
alii fratres reciperentur communiter in ordine, sicut ipse fuit
receptus, Dominica post medium Augustum proximo lapsum fuerunt XXX anni
vel circa, in capella domus Templi de Mofleriis Ambianensis diocesis,
per fratrem Arneum de Villeprous militem quondam, preceptorem tunc
ballivie Pontivi, presentibus fratribus Anrico de Gamaches presbitero
quondam, curato tunc d'Oysemont, Arnulpho de Guise tunc preceptore dicte
domus, Hugone de Frahenvile servientibus, deffunctis; a quo receptore
peciit panem et aquam, societatem et pauperem vestitum ordinis, pluries
antequam ei concedere vellet, et deliberavit eciam pluries cum dictis
fratribus si eum reciperet, et dixit ei quod oporteret eum esse servum
esclavum ordinis, propriam voluntatem propter alienam dimittere, et
multa dura et aspera sustinere, et cum respondisset ipse testis quod
omnia sustineret, fecit eum jurare super quendam librum et vovere
castitatem, vivere sine proprio, et obedire omnibus preceptis que
fierent sibi, servare bonos usus et bonas consuetudines ordinis;
postmodum inposuit sibi mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt
eum osculati in ore; postmodum instruxit eum quot _Paster noster_
debebat dicere pro horis suis, et qualiter se regeret; deinde precepit
ei quod spueret super quandam crucem de panno rubeo, positam per dictum
receptorem super quoddam scannum; et cum ipse testis respondisset quod
hoc nullo modo faceret, dixit ei quod oportebat eum hoc facere, quia
eorum religio erat talis; et tunc ipse testis multum turbatus et dolens
spuit non super sed juxta dictam crucem; subsequenter precepit ei quod
abnegaret Deum, et cum ipse testis diceret se hoc nullo modo [p. 489]
facturum, dixit ei quod hoc oportebat eum facere, quia talis erat
religio eorum; et tunc abnegavit ore non corde multum turbatus et
dolens, ut dixit; postque dixit ei quod, secundum dictam religionem
eorum, poterat carnaliter commisceri fratribus ordinis, et pati quod
ipsi commiscerentur cum eo; hoc tamen non fecit nec fuit requisitus, nec
credit quod alii fratres dicti ordinis committerent dictum peccatum;
deinde dixit ei quod, secundum dictam religionem, debebat eum osculari
in ano, quod tamen non fecit, quia supportavit eum; alia inhonesta non
intervenerunt in recepcione sua predicta. Item, dixit se, infra tres
septimanas ab ejus recepcione, fuisse confessum de dictis erroribus
fratri Andree de Bella Pertica, quondam tunc commoranti in conventu
fratrum Minorum de Abbatisvilla ejusdem diocesis, in ecclesia dictorum
fratrum Templi d'Oysemont, qui fuit ex hoc multum stupefactus; absolvit
tamen eum inposita penitencia quod jejunaret in pane et aqua per unum
annum, sextis feriis, quod complevit juxta posse suum. Requisitus si
interfuerat aliorum recepcionibus, respondit quod sic, sunt viginti anni
et plus, vidit recipi fratrem Stephanum scutiferum dicti fratris
Arnulphi, cujus cognomen ignorat, in dicta capella de Mofleriis, per
dictum fratrem Arnulphum, pluribus presentibus de quorum nominibus non
recolit, et cum venisset et injunxisset illa que ipse testis voverat et
juraverat, et dictus frater Arnulphus tradidisset eidem Stephano
mantellum, dictus testis habens negociari, quia erat senescallus dicte
domus, recessit, et nescit si ex tunc predicta illicita intervenerunt,
credit tamen quod sic. Item, dixit quod circa idem tempus vidit duos,
quorum nomina et cognomina ignorat, recipi in capella domus Templi
d'Oysemont Ambianensis diocesis per fratrem Johannem de Villa Nova,
quondam tunc preceptorem de Pontivo, pluribus presentibus de quorum
nominibus non recolit, et, tradito eis mantello, ipse testis retraxit se
et ivit per monasterium, et nescit si dicta illicita intervenerunt,
credit tamen quod sic; aliorum recepcionibus et capitulis non
interfuerat, nec plura sciebat de contentis in dictis XIII articulis,
sicut dixit.
Item, requisitus super XIIII et omnibus sequentibus, respondit [p. 490]
se nichil scire ultra que supra deposuit, hoc excepto quod ipse bene
credebat omnibus ecclesiasticis sacramentis, credens quod alii fratres
bene crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent, et quod
laici non possent absolvere a peccatis; non jurabant ordinem non exire,
sed statim pro professis habebantur, et clamdestine recipiebantur,
nullis presentibus nisi fratribus ordinis; cingebantur cordulis super
camisias cum quibus jacebant, quas accipiebant unde volebant, sed nescit
nec audivit quod cingerentur capita ydolorum; secreta capituliorum et
modum recepcionis eciam inter se non audebant revelare; si revellassent,
nescit si vel qualiter puniti fuissent; debuissent correxisse dictos
errores et Ecclesie nunciasse; elemosinas vidit bene fieri et
hospitalitatem convenienter servari in domibus ordinis in quibus fuit
commoratus, sed potest esse quod in aliis domibus non fierent ita bene;
audivit dici quod capitulis non intererant nisi fratres ordinis; credit
quod totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu ordinasset;
credit quod propter predicta que imponuntur ordini, sunt multe sublimes
persone turbate contra ordinem; credit quod illicita confessata per eum
essent nota fratribus ordinis, sed non extraneis; non obtulerat se alias
deffensioni ordinis.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum per dictos dominos commissarios
quod non revelaret hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint
publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus me Floriamonte
Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit IIII dies dicti mensis Februarii,
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum episcoporum et
archidiaconi Tridentini, in domo predicta, frater Hugo d'Oysimont
serviens, Ambianensis diocesis, testis supra juratus, ut de [p. 491]
poneret dictum suum, non deferens mantellum ordinis, quia voluntarie
ipsum dimiserat diu post concilium Remense, et radi fecerat sibi barbam,
etatis viginti octo annorum vel circa, cum quo inquisitum fuerat,
absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Ambianensem, qui nunc
est, diu ante concilium Remense. Lectis autem et diligenter expositis
sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos
XIII, se nescire si contenta in dictis articulis erant vera, quia non
adfuerat capitulis, nec viderat recipi in ordine, nisi fratrem Johannem
de Latre servientem, Morinensis diocesis, de cujus vita vel morte non
habet certitudinem, quem recepit frater Johannes de Gevisei serviens,
tunc preceptor domus de Loyson diocesis Morinensis, circa festum Omnium
Sanctorum proximo lapsum fuerunt decem anni vel circa, in capella domus
Templi de Corbermont diocesis Morinensis, presente fratre Roberto de Bus
servienti, diocesis Ambianensis, quem credit vivere, et pluribus aliis
de quorum nominibus non recordatur; in cujus recepcione nichil fuit
factum illicitum vel dictum quod ipse testis sciverit vel audiverit
dici. Vidit autem et audivit ipse testis quod predictus Johannes de
Latre peciit panem et aquam ordinis, et concesso ei, vovit et juravit,
tradito sibi prius mantello, castitatem, obedienciam et vivere sine
proprio; et fuit informatus qualiter se regeret, et inter alia fuit ei
dictum quod non portaret litteras vel scripturam alicujus qui non esset
de ordine eorum, nisi sciret quod contineretur in eis. Post que
recesserunt simul de dicta capella, nec credit nec audivit dici quod
post dictum recessum, eadem die vel sequentibus, intervenerunt aliqua
illicita vel inhonesta. Ipse autem testis receptus fuit in capella domus
Templi de Loyson Morinensis diocesis, circa festum Nativitatis Domini
proximo preteritum fuerunt XI anni vel circa, per fratrem Garinum de
Grandi Villarii quondam preceptorem tunc ballivie de Pontivo,
presentibus fratribus Thoma Anglico presbytero quondam, Alelino de
Lineriis, teste supra examinato, Petro Prepositi preceptore Campanie,
quem credit vivere, et Laurencio Blangi quondam in hunc modum: nam cum
peciisset flexis genibus a dicto receptore panem et aquam et [p. 492]
pauperem vestitum ordinis bis, et dictus receptor dixisset ei quod bene
deliberaret, nam ex quo esset religiossus abdicaret a se propriam
voluntatem, et multa dura pati haberet, et ipse testis respondisset
quod, propter honorem Dei et salvacionem anime sue, omnia sustineret,
finaliter recepit eum et imposuit sibi mantellum, et ipse et fratres
astantes fuerunt eum osculati in ore. Post que fecit eum vovere et
jurare castitatem, obedienciam et vivere sine proprio, et instruxit eum
quot _Pater noster_ diceret pro horis suis, quod bene se regeret in
ordine, et quod litteras alicujus qui non esset de ordine, quarum
tenorem ignoraret, non portaret. Postea, recedentibus aliis fratribus et
portam capelle versus se trahentibus, traxit ipsum testem circa latus
altaris, et dixit ei quod, ex quo obligatus erat eorum religioni,
oportebat ipsum abnegare Deum; et cum ipse testis diceret se nullo modo
abnegaturum, dixit ei dictus receptor quod hoc oportebat eum facere,
quia erat de punctis religionis eorum; et tunc ipse testis abnegavit ore
non corde, ut dixit. Post que precepit ei quod spueret super quamdam
parvam crucem, nescit si ligneam vel metallinam, quam idem receptor
receperat, ut videtur ipsi testi, de retro altare, et posuerat eam in
quadam sedili; et cum ipse testis spuere nollet, dixit ei quod hoc
oportebat eum facere, quia erat de punctis ordinis, et tunc spuit non
super sed juxta eam. Postea dixit ei quod, secundum puncta dicti
ordinis, non poterat nec debebat negare corpus suum fratribus ordinis
cum eo volentibus carnaliter commisceri, nec ipsi se ei; hoc tamen non
fecit, nec fuit requisitus, nec scit, nec credit quod fratres ordinis
committerent inter se peccatum predictum. Postea dixit ei quod, secundum
dicta puncta, debebat eum osculari in ano: hoc tamen non fecit, nec
dictus receptor compulit eum. Alia inhonesta non intervenerunt in
recepcione sua predicta, et pocius credit quod alii reciperentur
faciendo illa illicita, quam contrarium, quia dictus receptor dixit ei
quod erant de punctis ordinis: plura nesciens de contentis in dictis
XIII articulis.
Item, requisitus super XIIII et omnibus sequentibus, respondit [p. 493]
se nichil scire ultra quam supra deposuit, hoc excepto quod ipse bene
credit, et credit quod alii fratres ordinis crederent ecclesiasticis
sacramentis, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent, nec credit
quod eorum laici et alii quam sacerdotes possent absolvere a peccatis.
Dicebatur eis quod statim pro professis habebantur; januis clausis,
nullis presentibus nisi fratribus ordinis, recipiebantur; cordulis
cingebantur, in signum castitatis, supra camisias suas, quas assumebant
unde volebant, nec scit, nec audivit quod tangerent capita ydolorum.
Injungebatur eis quod non revelarent secreta capitulorum, et si
revelassent, fuissent puniti, nescit qualiter; et sub secreto
capitulorum, credit quod esset secretum recepcionis. Non fuit ei
inhibitum quod non confiteretur, nisi sacerdotibus ordinis; et infra
octo dies a die recepcionis sue, ante prandium, ipse testis confessus
fuit de predictis erroribus, in ecclesia in qua receptus fuerat, cuidam
fratri Carmeliste, qui cognominabatur de Ambianis, cujus nomen ignorat,
qui fuit multum stupefactus de dicta confessione, et signavit se, et
peciit si recesserat a fide, et si predicta fecerat ex corde: quo
respondente quod non, absolvit eum, imposita penitencia quod jejunaret
per annum sextis feriis, quod et fecit; credit quod negligentes fuerunt,
quia non correxerunt errores, nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas
ter in ebdomada vidit sufficienter fieri, in domibus ordinis in quibus
fuit moratus, et hospitalitatem convenienter servari. Clausis januis,
nullis presentibus nisi fratribus ordinis, capitula tenebantur.
Servabatur citra mare, in ordine, quod magnus Magister ultra cum
conventu ordinabat: credit quod scandala contra ordinem sunt exorta
propter predicta illicita, et quod essent fratribus ordinis, sed non
extraneis, nota, et quod Magister et alii sint aliquos errores, nescit
quos, contra ordinem confessi, et non obtulerat se alias deffensioni
ordinis.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum per dictos dominos [p. 494]
commissarios, quod non revelaret hanc suam deposicionem, quousque
attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Raynerius de Larchant serviens, Senonensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non deferens
mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat cum pluribus aliis, in concilio
Senonensi. Postmodum radi fecerat sibi barbam, et fuerat cum eo
inquisitum per dominum episcopum Parisiensem, et absolutus et
reconciliatus per eum; et est etatis L annorum, vel circa. Lectis autem
et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos XIII, quod nesciebat nec credebat quod contenta
in dictis XIII articulis essent vera, quia in recepcione sua non
intervenerant, nec in recepcionibus aliorum quibus affuerat. Ipse autem
receptus fuerat in capella domus Templi de Bello Visu Senonensis
diocesis, in festo beati Andree proximo preterito fuerunt XXXIIII anni
vel circa, per fratrem Johannem de Turno, quondam thesaurario tunc
Parisiensi, presentibus fratribus Theobaldo de sancto Questo preceptore
dicte domus, Radulpho de Grandivillari servientibus, deffunctis, et
quondam fratre clavigero dicte domus, cujus nomen et cognomen ignorat,
in hunc modum: nam cum peciisset panem et aquam ordinis, et finaliter ei
concessisset, et peciisset ab eo si erat servilis condicionis, religioni
vel conjugio alligatus, et multa alia honesta, et ipse testis
respondisset se nullum impedimentum habere, imposuit ei mantellum, et
ipse et fratres astantes fuerunt eum osculati in ore, et fecit eum
vovere et jurare castitatem, obedienciam et vivere sine proprio, servare
bonos usus et bonas consuetudines et secreta ordinis; sed de abnegacione
et spuicione, crimine sodomitico, osculis inhonestis vel aliquo alio
illicito non fuit ei aliquid dictum vel factum, nec in recepcione
fratris Johannis de Langivile, in Belvacino quondam, quem vidit recipi
secundum modum predictum licium, circa festum Nativitatis Domini,
fuerunt circiter XVIII anni, per dictum fratrem Theobaldum de [p. 495]
sancto Questo, in capella dicte domus de Bello Visu, non recolit quibus
presentibus: vidit eciam recipi fratrem Droy le Monnier, quondam in
capella domus Templi de Salice super Yonem, Altisiodorensis diocesis,
per fratrem Galterum de Colay, quondam preceptorem tunc dicte domus de
Salice, presente dicto fratre de Lingivile, et Berterio Umhario dicte
domus, deffunctis. Nec in dictis recepcionibus fuit aliquid factum vel
dictum illicitum, nec post, quod ipse testis sciverit vel audiverit;
plura nesciens de contentis in dictis XIII articulis, nec in omnibus
aliis, hoc excepto quod ipse bene credit ecclesiasticis sacramentis, et
credit quod alii fratres ordinis crederent, et quod eorum sacerdotes
debite celebrarent; nec credit quod eorum preceptores laici possent
absolvere a peccatis; poterant tamen remittere penas et disciplinas
ordinis: jurabant ordinem non exire; statim pro professis habebantur;
clausis januis, et nullis presentibus, nisi fratribus ordinis,
recipiebantur, ex quo credit quod esset suspicio contra eos. Non credit
quod carnaliter commiscerentur, nec quod haberent ydola; cordulis
cingebantur super camisias, cum quibus jacebant ad restringendam carnem,
et eas assumebant unde volebant. Injungebatur per sacramentum quod non
revelarent secreta capitulorum, et inter se loquebantur de modo
recepcionis eorum. Absque necessitate non poterant confiteri, nisi
sacerdotibus ordinis. Non credit quod essent errores in ordine, nec quod
fuerint negligentes in eis corrigendis nec denunciandis Ecclesie, et
credit quod citra mare et ultra mare reciperentur sicut deposuit se
fuisse receptum. Elemosine et hospitalitas bene servabantur in ordine,
et precipiebatur quod ecclesias et senes venerarentur. Omnes seculares
excludebantur quando tenebantur capitula, et porte firmabantur; totus
ordo servasset quod magnus Magister cum conventu ordinasset; postquam
capti fuerunt, multi sunt contra ordinem oblocuti. Credit quod bonus
modus recepcionis confessatus per eum esset notus fratribus ordinis.
Requisitus si alias obtulerat se deffensioni ordinis, respondit quod
non; sed fuerat super hoc requisitus, et respondit quod non erat potens
et sufficiens ad defendendum, ut dixit. Requisitus si fuit [p. 496]
confessus aliquos errores coram dicto domino episcopo Parisiensi,
respondit se non recordari, adjiciens quod, antequam dictus dominus
episcopus Parisiensis inquireret cum eo, fuerat questionatus. Requisitus
si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel temporali
comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro veritate dicenda.
Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam deposicionem quousque
attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Petrus de Arbleyo serviens, Parisiensis diocesis,
testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non defferens mantellum
ordinis, quia ipsum dimiserat in concilio Senonensi, et postmodum
fecerat sibi radi barbam, et fuit inquisitum cum eo, et absolutus et
reconciliatus per dominum episcopum Parisiensem, et est quadragenarius
vel circa. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis
articulis, respondit ad eos, et primo ad primos XIII, protestacione
premissa, quod non intendebat recedere a deposicione per eum facta coram
dicto domino episcopo Parisiensi; se nescire si contenta in dictis
articulis erant vera vel non, quia non interfuerat capitulis nec aliorum
recepcionibus, nec audivit dici; nec fuerat in ordine nisi sedecim
mensibus vel circa ante capcionem eorum. Fuerat autem receptus, circa
festum beati Barnabe; per fratrem Johannem de Turno thesaurarium Templi
Parisiensis, testem supra juratum, in capella domus Templi de Soysiaco
Meldensis diocesis, presentibus fratribus Petro de Montenhi presbytero,
P. de Torta Villa preceptore Parisiensi, Petro de Fontanis grangerio
dicte domus, et Matheo de Cayneyo servientibus, deffunctis, in hunc
modum. Nam cum peciisset panem et aquam, societatem et pauperem vestitum
ordinis, et deliberassent inter se et eum fecissent retrahere, rediit et
iterum peciit predicta, et pecierunt ab eo si erat servilis condicionis,
religioni vel conjugio vel debitis obligatus, quo respondente quod non,
et quod erat de legitimo matrimonio natus, deliberaverunt [p. 497]
iterum eo sedente ad partem. Post que dictus receptor, vocato eo,
imposuit sibi mantellum, et dictus presbyter primo, postmodum receptor
et exinde alii fratres astantes fuerunt eum osculati in ore, et dictus
presbyter dixit quasdam oraciones, et aspersit aquam benedictam super
eum. Post que fecerunt eum vovere et jurare castitatem, obedienciam,
vivere sine proprio, servare bonos usus et bonas consuetudines, malas
reprobare, et non revelare secreta capituliorum. Postea, ceteris
fratribus recedentibus, dictus frater Matheus trahens eum retro altare,
dixit ei quod abnegaret Deum, et cum ipse testis responderet quod hoc
nullo modo faceret, dixit ei quod hoc oportebat eum facere, alioquin
esset incarceratus et perditus; et tunc ipse testis abnegavit ore non
corde, ut dixit. Deinde precepit ei quod spueret super quamdam crucem
ligneam, in qua erat ymago Crucifixi, acceptam per dictum fratrem
Matheum in dicta capella, quam tenebat in manu sua; et dictus testis
noluit spuere super eam, sed spuit juxta. Deinde precepit ei quod
oscularetur eum in umbilico; et cum ipse testis nollet hoc facere, dixit
ei: Ergo osculeris me in ano. Et tunc ipse testis elegit eum osculari in
umbilico, et osculatus fuit; de crimine sodomitico vel de aliqua alia re
illicita non fuit locutus eidem, nec credit quod dictum crimen
sodomiticum committeretur per fratres ordinis.
Requisitus si dixerat ei quod predicte abnegacio, spuicio et deosculacio
umbilici essent de punctis ordinis, respondit quod non.
Item, requisitus super XIV et omnibus aliis sequentibus, respondit se
nichil scire ultra quod supra deposuit, excepto quod ipse bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, credens quod alii fratres ordinis bene
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; sed non credit
quod ille qui precepit sibi dicta illicita esset bonus Christianus, nec
quod preceptores laici possent absolvere a peccatis. Clandestine
recipiebantur, ex quo credit quod suspicio contra ordinem haberetur;
cordulis assumptis unde volebant cingebantur super camisias cum quibus
jacebant. Si revelassent secreta capituliorum, puniti fuissent ad
carcerem vel aliter. Non inhibebatur quod non confiterentur [p. 498]
nisi sacerdotibus ordinis; et infra quatuor dies a recepcione sua ipse
testis fuit confessus de predictis erroribus, in capella in qua fuerat
receptus, fratri Stephano de Pontissara ordinis fratrum Minorum, tunc
commoranti in conventu eorum Meldensi, qui fuit valde stupefactus de
predictis, et interrogavit eum si fecerat predicta ex corde; quo
respondente quod non, absolvit eum, imposita sibi penitencia quod
jejunaret per annum sextis feriis in pane et aqua, quod et fecit. Credit
quod negligentes fuerunt, si sciebant errores et non correxerunt nec
denunciaverunt Ecclesie; sed magis credit quod errores per eum
confessati non intervenirent in aliorum recepcionibus quam contrarium.
In locis in quibus fuit moratus in ordine, vidit elemosinas et
hospitalitatem convenienter servari, sed audivit dici quod in aliquibus
locis restringebantur, et quod capitulia clam tenebantur, credens in
ordine fuisse servatum quod magnus Magister cum conventu statuisset, et
quod grandia scandala exorta sint contra ordinem propter illa que
imponuntur eidem; et audivit dici quod magnus Magister et alii confessi
sunt aliquos errores contra ordinem. Ad cujus deffensionem se alias non
obtulerat, nec sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, sed pro dicenda veritate, ut dixit;
cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam deposicionem quousque
attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit quinta dies dicti mensis
Februarii, convenerunt in dicta domo dicti domini episcopi Matheus et
archidiaconus Tridentinus, et fuit adductus ad presenciam eorumdem
frater Guillelmus de Arreblayo elemosinarius regius, Parisiensis
diocesis, preceptor domus Templi de Soysiaco Meldensis diocesis,
serviens, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum; non defferens
mantellum ordinis, quia, cum alii fratres ordinis abjecerint mantellos
suos in concilio Senonensi, aliqui, qui recipiebant mantellos [p. 499]
aliorum, receperunt absque ejus connivencia dictum mantellum. Postmodum
radi fecerat sibi barbam, et ante dictum concilium per XIII menses
fuerat inquisitum cum eo, et absolutus et reconciliatus per dominum
episcopum Parisiensem; et est etatis quadraginta quinque annorum vel
circa; qui fuit ante omnia protestatus quod, per aliqua que dicat vel
faciat, non intendit recedere a deposicione per eum facta coram dicto
domino episcopo Parisiensi. Lectis autem et diligenter expositis sibi
omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos
XIII, quod non multa sciebat de secretis ordinis, quia non habuerat
longo tempore preceptorias, et quia, post recepcionem suam, fuit
confessus fratri Johanni de Meldis gardiano fratrum Minorum Meldensium
quondam, quasi post dimidium annum; et ille imposuit sibi penitenciam,
auditis erroribus qui intervenerant in recepcione sua, quod precaveret
sibi ne ex tunc interesset in aliquo loco in quo fierent predicta
illicita, et quod jejunaret toto tempore vite sue diebus sabativis, quod
et fecit; et dictam confessionem fecit quadam camera dicte domus de
Soysiaco, que vocatur Cordelariorum; propter que retraxit se, ne
interesset loco in quo fierent predicta illicita; et si intererat votis
et tradicionibus mantellorum, postmodum recedebat, pretendens se
occupatum racione officit sui quod habebat; et ideo non vidit in aliorum
recepcionibus fieri predicta illicita; audivit tamen dici quod in
recepcionibus aliquorum faciebant eos abnegare Deum et illa illicita que
ipse fecit in recepcione sua; et credit quod propter confessiones
aliorum et propter illa que audivit dici a fratribus ordinis, quod
communiter reciperentur alii sicut ipse fuit receptus per fratrem
Johannem de Turno quondam thesaurarium Parisiensem, in quadam die
Veneris intra tempus messium et vindemiarum erunt XXVII anni vel circa,
in capella domus Templi de Furchis Senonensis diocesis, presentibus
fratribus Raynaldo de Latigniaco Sicco presbytero, Petro de Cormeliis;
Guillelmo Lotoringi preceptore de Bello Visu, et Roberto Picardi
preceptore dicte domus de Furchis servientibus, deffunctis; in cujus
autem recepcione fuit servatus iste modus. Nam dicti fratres P. [p. 500]
de Cormeliis et Guillelmus Lotoringi venerunt ad ipsum testem existentem
in quadam camera, ex parte receptoris, petentes ab eo si volebat esse
frater ordinis; quo respondente quod sic, dixerunt quod bene cogitaret,
quia oporteret eum abdigare propriam voluntatem et eam subjicere alieno
arbitrio, vigillare quando vellet dormire, esurire quando vellet
comedere, esse in uno loco quando vellet esse in alio, et multa dura et
aspera sustinere; et quod bene deliberaret si predicta poterat
sustinere. Et cum respondisset quod bene omnia sustineret, pecierunt ab
eo si habebat infirmitatem latentem ex qua esset impotens ad servicium
ordinis; si erat excommunicatus, matrimonio vel alteri religioni
obligatus, si servilis conditionis, et si habebat aliquod aliud
impedimentum propter quod non posset esse frater dicti ordinis, et si
aliquid dederat vel promiserat ut in dicto ordine reciperetur; nam si,
post ejus recepcionem, reperiretur aliquid de predictis, repelleretur
cum ignominia ab ordine eorumdem, et ille eciam qui recepisset aliquid
ab eo puniretur. Quo respondente nullum se habere impedimentum de
predictis, instruxit eum ut, capellam predictam ingrediens, peteret a
dicto thesaurario, flexis genibus, panem et aquam, societatem et
pauperem vestitum ordinis amore Dei concedi eidem. Et cum hoc fecisset,
et dictus thesaurarius respondisset ei quod grandem rem petebat et quod
bene deliberaret, quia oporteret eum multa dura et aspera sustinere, et
ipse respondisset quod omnia sustineret cum divino adjutorio, finaliter
voluit scire ab eo per sacramentum si in ipso erat aliquid ex
impedimentis predictis, per dictos fratres P. et Guillelmum expositis
eisdem, et eo respondente sub dicto juramento quod non, fecit eum vovere
et jurare super quemdam librum apertum servare castitatem, obedienciam,
vivere sine proprio, [servare] bonos usus et bonas consuetudines et
secreta ordinis, et quod pro posse suo juvaret ad acquirendum Terram
sanctam. Postmodum imposuit sibi mantellum et birretum, dicto presbytero
dicente psalmum: _Ecce quam bonum et quam jocundum_, et aspergente aquam
benedictam super eum, et dicti presbyter et thesaurarius [p. 501]
fuerunt eum osculati in ore; deinde instruxit eum quot _Pater noster_
debebat dicere pro horis suis, qualiter debebat se regere in ecclesia,
et in mensa, et in ordine; et exposuit sibi casus propter quos poterat
perdere ordinem et mantellum. Deinde recedens dictus thesaurarius
precepit ipsi testi quod faceret illa que dicti fratres Petrus et
Guillelmus preciperent ei; et presbyter recessit cum dicto thesaurario,
qui habebat equitare ante prandium per tres leuchas. Postea dictus
frater Guillelmus accepit unam crucem de altari argentatam, in qua erat
ymago Crucifixi, et firmatis ostiis capelle predicte, precepit ei quod
abnegaret Jhesum Christum; et cum ipse testis resisteret, dixit ei:
Oportet quod hoc facias: quia promisisti obedienciam, et thesaurarius
precepit tibi quod tu faceres illa que nos diceremus tibi, et nisi
velles facere, tu esses mortuus et perditus, nam ita est consuetum
fieri. Tunc ipse testis abnegavit Jhesum Christum ore non corde. Deinde
precepit quod spueret supra dictam crucem, et ipse spuit non supra sed
juxta. Deinde dixit ei quod poterat secundum consuetudinem ordinis
carnaliter commisceri fratribus ordinis; non tamen hoc fecit nec fuit
requisitus, nec scit nec credit quod inter fratres dicti ordinis
committeretur dictum peccatum. Post que dixit ei quod, secundum
consuetudinem ordinis, debebat osculari receptorem vel ejus locum
tenentem in ano, sed ipsi remittebant ei dictum osculum, volebant tamen
quod si requireretur a fratribus ordinis an dictum osculum fecisset,
responderet quod sic. Alia inhonesta non intervenerunt in recepcione sua
predicta, nec scit alia de contentis in XIII articulis supradictis.
Requisitus quorum recepcionibus interfuerit, respondit quod recepcioni
fratris Adam de Benovalle, qui vivit ultra mare, et credit eum vivere,
quem recepit frater Hugo de Peraldo in capitulio generali Parisius quod
celebrabatur in festo nativitatis beati Johannis Baptiste, et credit
quod sint elapsi VIII anni, et fuit presens frater Adam de Vollencourt,
testis supra examinatus, et Galterus de Liencourt miles, propinquus
dicti Ade, et alii plures. Interfuit eciam recepcioni Johannis de
Parisius servientis, filii Hisabellis de Aurelianis, quem recepit dictus
frater Hugo de Peraldo Parisius in capitulio generali; de [p. 502]
tempore recepcionis non recordatur, sed credit quod sint decem anni
elapsi. Interfuit eciam plurium aliorum recepcionibus, de quorum
nominibus et presentibus non recordatur; in quibus quidem recepcionibus
nichil vidit fieri illicitum, quia recedebat ex causis supradictis,
mantellis traditis eisdem.
Item, requisitus super XIV et omnibus sequentibus articulis, respondit
se nichil scire ultra quod supra deposuit, hoc excepto quod ipse bene
credebat et credit quod alii fratres crederent ecclesiasticis
sacramentis, et quod eorum sacerdotes secundum sacra Ecclesie debite
celebrarent; nec credit quod eorum preceptores laici vel Magister
possint absolvere a peccatis; jurabant ordinem non exire sine licencia
superiorum suorum qui eam dare possent. Statim pro professis habebantur.
Clandestine recipiebantur, firmatis januis, in capitulis generalibus,
quibus interfuit Parisius. Vidit super altare frequenter quoddam capud
argenteum, quod vidit adorari a majoribus qui tenebant capitulum, et
audivit dici quod erat capud unius ex undecim milibus virginum, et hoc
credebat ante capcionem eorum; sed nunc, propter illa que audivit de
ydolis et de capitibus ydolorum de quibus articuli faciunt mencionem,
suspicatur quod esset capud ydoli, quia videtur sibi quod haberet duas
facies, et quod esset terribilis aspectu, et quod haberet barbam
argenteam. Requisitus si dictum capud ostendebatur populo in
sollempnitatibus, respondit se credere pocius quod sic, quando
ostendebantur alie reliquie, quam contrarium. Requisitus si cognosceret
dictum capud, si ostenderetur eidem, respondit se credere quod sic, ex
quo dicti domini commissarii deliberaverunt mittere ad domum Templi
Parisiensis, ad sciendum si ibi erat dictum capud. Item, dixit quod
cordulis cingebantur, pro restrinctione carnis, supra camisias, quas
recipiebant unde volebant; nec unquam audivit quod dictis cordulis
aliqua ydola tangerentur. Credit pocius quod alii communiter
reciperentur in ordine, eo modo quo deposuit se receptum fuisse, quam
contrarium, aliter nescit. Si revelassent secreta capituli, vel modum
recepcionis, habuissent satis pati, eciam si revelassent [p. 503]
fratribus ordinis qui non interfuissent. Non audivit injungi quod non
confiterentur nisi sacerdotibus ordinis; imo, bene confitebantur aliis.
Fratres qui sciebant dictos errores negligentes fuerunt, quia non
correxerunt, nec denunciaverunt Ecclesie. In locis in quibus fuit
moratus, vidit elemosinas fieri et hospitalitatem teneri sufficienter.
Audivit tamen dici quod frater Ger. de Villaribus, tunc preceptor Brie
et Montis Suessionensis, fecit restringi et quasi anichilari aliquo
tempore elemosinas, in domo de Colomeris Meldensis diocesis. Clam
tenebantur capitulia, januis clausis, nullis presentibus nisi fratribus,
de die tamen, et post missam et sermonem. Servatum fuisset quod magnus
Magister cum conventu ordinasset, si fuisset bonum et male; sed semel
ordinavit, in Monte Pessulano, quod non comederent nisi unum ferculum de
carnibus, et non fuit servatum. Credit quod grandia scandala sint contra
ordinem exorta, propter confessiones per fratres ordinis factas, et quod
errores confessati per eum essent noti fratribus ordinis ante eorum
capcionem, sed non extraneis; et quod magnus Magister et alii confessi
fuerunt abnegacionem et aliquos alios errores contra ordinem, ad cujus
defensionem se non obtulerat ipse testis, ut dixit. Requisitus si sic
deposuerat precepto, timore, amore, odio, vel comodo temporali habito
vel habendo, respondit quod non, sed pro veritate dicenda. Cui fuit
impositum quod non revelaret hanc suam deposicionem, quousque
attestationes fuerint publicate. Et est sciendum quod ipse testis fuit
in dicto concilio Senonensi condempnatus ad carcerem perpetuum,
reservata potestate mitigandi, secundum portamentum ejusdem, ut dixit.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Jacobus le Verjus serviens, Meldensis diocesis,
testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non deferens mantellum
ordinis, quia ipsum dimiserat cum pluribus aliis in concilio Senonensi.
Postmodum radi fecerat sibi barbam, cum quo fuerat inquisitum, [p. 504]
absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Parisiensem; et est
septuagenarius vel circa. Lectis autem et diligenter expositis sibi
omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos
XIII, se nescire si contenta in dictis articulis erant vera, quia non
viderat predicta fieri. Quando tamen ipse fuit receptus in ordine,
Dominica proxima ante Pentecosten proximo preteritum fuerunt quadraginta
anni vel circa, in capella domus Templi de Colomeriis Meldensis
diocesis, per fratrem Johannem de Moncellis quondam militem, preceptorem
tunc de Bria, presentibus fratribus Gerardo preceptore Priminensi
presbytero, Roberto Frisonre preceptore dicte domus de Colomeriis,
Gerardo la Vinhie et Lamberto le Ganheur servientibus, deffunctis,
dictus testis, flexis genibus, peciit a dicto receptore sibi concedi
panem et aquam et societatem et vestitum ordinis. Quo respondente quod
grandem rem petebat et quod bene deliberaret, quia oporteret eum multa
dura et aspera sustinere, ipse testis respondit quod omnia predicta bene
sustineret. Post que dictus receptor deliberavit pluries cum fratribus
astantibus si reciperet eum, et precepit ei quod rogaret Deum ut
dirigeret eum, et oraret coram quodam altari; et cum hoc fecisset,
finaliter fecit eum vovere et jurare castitatem, obedienciam, vivere
sine proprio, et quod non interesset loco in quo aliquis nobilis homo
vel nobilis mulier suo studio exheredaretur injuste. Postmodum imposuit
ei mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt eum osculati in ore,
et instruxit eum quot _Pater noster_ debebat dicere pro horis suis, et
qualiter se regeret in ordine. Et postmodum iverunt ad prandium; quo
assumpto, receptor predictus vocavit eum solum ad dictam capellam, et
precepit ei existenti juxta altare quod abnegaret Deum; et dictus testis
credidit quod trufando diceret dicta verba, et respondit quod hoc non
faceret; et dictus receptor dixit ei quod hoc oportebat eum facere; quo
audito, abnegavit Deum ore non corde. Deinde precepit ei quod spueret
supra quamdam crucem ligneam, in qua non erat imago Crucifixi, quam idem
receptor receperat de altari et tenebat in manu, et ipse spuit [p. 505]
non super sed juxta eam. Sed de osculis inhonestis vel crimine
sodomitico vel aliquo alio illicito non fuit locutus eidem, nec credit
quod predicta oscula illicita fierent, nec quod dictum sodomiticum
peccatum committeretur in ordine; nec alia scit de contentis in XIII
articulis supradictis. Requisitus si credit quod alii reciperentur
communiter in ordine, sicut ipse fuit receptus, quoad dicta illicita,
respondit quod non, quia non viderat fieri nec audiverat dici quod
fierent; et tamen viderat recipi fratrem Anricum, cujus cognomen
ignorat, clavigerum tunc domus Templi Remensis, in capella dicte domus,
per fratrem Johannem le Verjus, fratrem quondam ejusdem testis, sunt XX
anni vel circa, presente fratre Richardo de Remis presbytero dicte
domus, mortuo. Viderat eciam recipi fratrem Johannem Agricolam, cujus
cognomen ignorat, quondam per fratrem Godofredum, tunc preceptorem Brie,
in capella dicte domus de Colomeriis, sunt vigenti anni, vel circa,
presentibus dicto fratre Roberto Frisone et Lamberto Agricola,
deffunctis. In quorum recepcionibus nichil fuit factum illicitum nec
post, quod ipse sciat vel credat.
Item, requisitus super XIIII et omnibus aliis sequentibus, respondit se
nichil scire ultra quod supra deposuit, hoc excepto quod ipse bene
credebat et credit, quod alii fratres crederent ecclesiasticis
sacramentis, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; nec credit
quod laici possent absolvere a peccatis. Preceptores tamen eorum
imponebant eis penas ordinis; statim pro professis habebantur, et
clandestine recipiebantur. Cingebantur cordulis, assumptis unde
volebant, supra pannos lineos cum quibus jacebant. Injungebatur eis per
sacramentum quod non revellarent secreta capitulorum; si revelassent,
nescit qualiter puniti fuissent. Non fuit ei inhibitum quod non
confiterentur nisi sacerdotibus ordinis; et infra octo dies a recepcione
sua, fuit confessus de predictis erroribus, in capella domus eorum de
Privino, cuidam fratri Minori, cujus nomen et cognomen ignorat, qui
venerat ad dictum locum, et absolvit eum, imposita penitencia quod
jejunaret per unum annum, in diebus venerinis. Tempore quo fuit [p. 506]
in ordine, vidit in eo hospitalitatem et elemosinas convenienter fieri
et teneri; in capitulis particularibus, in quibus tantum adfuit,
claudebantur porte, et servabatur in ordine quod magnus Magister cum
conventu ordinabat. Nunc grandia scandala contra ordinem sunt exorta,
propter illa de quibus agitur contra eum. Requisitus si alias obtulerat
se deffensioni ordinis, respondit quod bene venerat cum aliis pluribus,
sed in speciali non obtulerat. Requisitus si sic deposuerat prece,
precepto, timore, amore, odio, vel temporali comodo habito vel habendo,
respondit quod non, sed pro veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod
non revellaret hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint
publicate. Et est sciendum quod, ante deposicionem suam predictam, fuit
protestatus quod non intendebat recedere a confessione per eum facta
coram dicto domino episcopo Parisiensi.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit VI dies dicti mensis Februarii,
fuit adductus ad presenciam eorum dominorum commissariorum, in domo
predicta, frater Johannes de Rumpreyo serviens, diocesis Lingonensis,
testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non deferens mantellum
ordinis, quia in concilio Senonensi quidam (nescit qui) amoverunt a
collo suo et projecerunt in terram; postmodum fecit sibi radi barbam;
cum quo fuit inquisitum per dominum episcopum Aurelianensem, Senonis
sede vacante, et absolutus et reconciliatus; et est etatis quadraginta
annorum vel circa. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et
singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos XIII, se non
vidisse nec audivisse dici contenta in dictis articulis; nec ipse fecit,
licet recognoverit alias se fecisse abnegacionem, quia fuerat ter
questionatus; nec vidit aliquem recipi, nam erat agricola; nec interfuit
capitulis eorum. Ipse autem fuit receptus in capella domus Templi de
Volenis Lingonensis diocesis, in proxima septimana Paschali erunt
XVI anni vel circa, per fratrem P. de Buris, quondam tunc [p. 507]
preceptorem de Buris, presentibus fratribus Radulpho de Buris avunculo
ipsius testis, Petro de Castellioneto servientibus, et Petro de Seneto
Castro presbytero, deffunctis, ut credit, in hunc modum: nam cum
peciisset, flexis genibus, panem et aquam ordinis et societatem fratrum,
dictus receptor dixit ei quod grandem rem petebat, et quod multas
asperitates oporteret eum sustinere, dimittendo suam propriam
voluntatem, et obedire mandatis et preceptis aliorum quos forte non
crederet tantum valere, quantum ipse valebat, et quod exiret extra
capellam, bene deliberaret; et cum exivisset, et deliberacione habita
vocatus rediens eadem peciisset, dixit ei receptor quod secundum eorum
statuta statim esset professus, postquam eum recepisset, nec extunc
liceret ei egredi dictum ordinem, et ideo plene deliberaret ante
ingressum; ipso autem teste respondente quod bene deliberaverat et pro
recepcione sua instante, requisivit per juramentum prestitum ab ipso
teste tangendo quemdam librum, si erat servilis condicionis, matrimonio,
religioni vel debitis obligatus vel excommunicatus, et si habebat
infirmitatem latentem ex qua esset impotens et inhabilis ad serviendum
ordini; et cum respondisset per juramentum suum quod non, precepit quod
iterum exiret capellam, et deliberaret; et ipse receptor locutus fuit
cum fratribus. Post que rediens ipse testis peciit id quod supra; et
tunc dictus receptor dixit quod oporteret eum multum jejunare, et jacere
cum caligis et cum camisia, et cingi una cordula; et dixit ei quod non
debebat interesse loco in quo ejus studio daretur falsum judicium, vel
nobilis homo vel nobilis mulier exheredaretur injuste; et quod servaret
bonos usus et bonas consuetudines ordinis, et malos suo posse
reprobaret; quod non devastaret elemosinas et bona ordinis, et quod
religiosos et bonos homines declinantes ad domos ordinis, in quibus ipse
esset, bene recolligeret secundum posse suum, et bona ordinis eis
distribueret convenienter; et quod servaret castitatem, obedienciam, et
viveret sine proprio, et si intereret [sic] aliquis de fratribus ordinis
defficiens, quod bis vel ter secrete correperet eum, et si sic [p. 508]
nollet corrigi, denunciaret superiori suo; et multos casus exposuit sibi
propter quos poterat perdere ordinem vel mantellum, ut si subtraheret
bona ordinis et aliqua consimilia. Post que dixit ei quod adhuc
deliberaret iterum si volebat esse frater eorum, et quod exiret extra;
cum autem exivisset et postmodum rediisset et peciisset id quod supra,
dictus receptor dixit fratribus astantibus quod si sciebant in eo
aliquid impedimentum, dicerent tunc, quia melius esset quam quando esset
receptus; et cum dicerent quod nullum sciebant impedimentum in eo, et
quod bonum erat recipere eum, dictus receptor fecit eum jurare
supradicta, de quibus premonuerat eum, et tradidit ei mantellum; et ipse
et fratres astantes fuerunt eum osculati in ore; deinde instruxit eum
quot _Pater noster_ diceret pro horis suis et pro vivis et deffunctis,
et quod inciperet dicere Pater noster in honorem beate Marie, et
finiret, quod ter confiteretur et communicaret in anno, et perageret
penitencias quas sacerdotes imponerent ei; sed de abnegacione,
spuicione, osculis inhonestis, crimine sodomitico vel aliquibus aliis
inhonestis non fuit locutus eidem; nec plus scit de contentis in XIII
articulis supradictis.
Item, requisitus super XIV et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire ultra quod supra deposuit, hoc excepto quod ipse bene credit
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii bene crederent, et quod
eorum sacerdotes debite celebrarent, nec credit quod laici possent
absolvere a peccatis. Clandestine recipiebantur, nullis presentibus nisi
fratribus ordinis, et forte ex hoc habebatur suspicio contra eos; sed
ipse nescit hoc, nec scit nec credit quod committeretur peccatum
sodomiticum in ordine, nec quod cordula qua cingebatur tetigerit ydolum.
Credit quod omnes reciperentur in ordine sicut deposuit se fuisse
receptum. Precipiebatur quod non revelarent secreta capitulorum; nec
fuit sibi inhibitum, nec scit quod inhiberetur aliis quod non
confiterentur nisi fratribus ordinis. Si sciebant errores in ordine,
fratres ordinis fuerunt negligentes quia non correxerunt eos nec
denunciaverunt Ecclesie. Audivit dici quod clam capitula [p. 509]
tenebantur. Si Magister ordinis male faceret, alii reprehenderent eum;
grandia scandala sunt exorta contra ordinem propter illa que imponuntur
ei, audivit quod magnus Magister et alii sunt confessi aliquos errores
contra ordinem, sed nescit quos.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem, quousque attestationes fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Johannes de Buffavent serviens, Claramontensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non deferens
mantellum ordinis, quia in concilio Senonensi quondam servientes
amoverunt eum sibi, et postmodum radi fecerat sibi barbam; cum quo
inquisitum fuerat, absolutus et reconciliatus per dominum episcopum
Parisiensem, et est etatis triginta quinque annorum, vel circa. Lectis
autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos, et primo ad primos XIII, se nescire nec credere quod
contenta in dictis XIII articulis servarentur in recepcionibus fratrum
ordinis, quia vidit recipi fratrem Anricum de Anglesi militem, quondam
combustum Parisius, per fratrem Guillelmum de Liris militem, qui
auffugit quando alii capti fuerunt, in capella domus Templi de Biciis
Nivernensis diocesis, in die Brandonum proxima erunt quinque vel sex
anni, presentibus fratribus Guillelmo Gatz milite, qui affugit, Anrico
Donarcan serviente quondam, Galtero dispensatore dicte domus; in cujus
recepcione nichil fuit factum vel dictum illicitum. Plures non vidit
recipi, nec interfuit capitulis eorum; ipse autem testis receptus fuit
in capella domus Templi de Campo Alamani Nivernensis diocesis, per
fratrem Anricum Dornarcan, quondam preceptorem dicte domus, in quindena
festi Omnium Sanctorum proximo venturi erunt XII anni, presentibus
fratribus Laurencio de Villa Moson et Raynaudo de Brinone servientibus,
deffunctis, in hunc modum: nam peciit ter interpolate panem et [p. 510]
aquam et societatem ordinis amore Dei, et ter ei fuit responsum quod
bene deliberaret, quia multa dura oporteret eum pati, et non haberet
forsitan equos et vestes quos videbat eos habere, et quod rogaret Deum
ut eum dirigeret; et cum hoc fecisset, et ipsi deliberassent ad invicem
recipere eum, voluerunt scire ab eo per juramentum si erat servilis
condicionis, excommunicatus, alteri religioni, matrimonio vel debitis
obligatus, et si habebat infirmitatem latentem; quo respondente quod
non, fecit eum vovere et jurare castitatem, obedienciam, vivere sine
proprio, servare bonos usus et bonas consuetudines ordinis. Postmodum
imposuit sibi mantellum, et ipse et fratres astantes osculati fuerunt
eum in ore, et instruxerunt eum quot _Pater noster_ deberet pro horis
suis dicere, et qualiter deberet se in ordine regere. Cum autem
recederent, et essent quasi in medio ecclesie, dictus receptor dixit ei
quod adhuc habebat ei aliquid dicere, et ipso teste respondente que,
dixit receptor quod oportebat eum abnegare Deum et spuere super crucem;
et cum ipse testis diceret quod hoc nullo modo faceret, dictus frater
Raynaudus dixit eidem ridendo: Non cures, quia hoc non est nisi quedam
truffa. Post que, ad preceptum dicti receptoris, cum aliquantulum
repugnasset, finaliter abnegavit Deum ore, non corde. Postea precepit ei
quod spueret supra quamdam crucem ligneam, in qua nulla erat pictura nec
ymago, existentem in quadam fenestra dicte capelle, et ipse testis
noluit spuere super, sed juxta. Cum autem exivisset dictam capellam idem
testis, peciit a dicto fratre Raynaudo, si predicte abnegacio et spuicio
debebant fieri secundum religionem eorum, et dictus Raynaudus dixit quod
non, sed quod receptor dixerat ei pro trufa; et si dixisset ei quod
secundum religionem eorum debebant predicta fieri, habebat ipse testis
tunc propositum, ut dixit, ab eo recedendi et statim habitum abjiciendi;
nichilominus tamen petiit a dicto fratre Laurencio, eadem die ac nocte,
qui respondit ei quod truffatorie erant sibi dicta, et quod non curaret,
quia dictus receptor erat quidam truffator, qui sic truffabatur [p. 511]
de gentibus. Alia inhonesta vel illicita non intervenerunt in recepcione
sua predicta; nec scit plus de contentis in XIII articulis supradictis,
nec in aliis, hoc excepto quod bene credit ecclesiasticis sacramentis,
et credit quod alii fratres ordinis bene crederent, et quod eorum
sacerdotes debite celebrarent, nec credit quod laici eorum possent
absolvere a peccatis, nec quod fierent inter eos oscula inhonesta.
Juravit ordinem non exire pro meliori vel pejori. Clandestine
recipiebantur, ex quo credit quod esset suspicio contra eos; nec audivit
dici quod carnaliter commiscerentur, nec quod haberent ydola; nec quod
cordula sibi tradita tetigerit capita ydolorum. Non fuit ei inhibitum
quod non confiteretur nisi fratribus ordinis. Non audivit quod elemosine
et hospitalitas fuerint retracte in ordine, nec quod excubie ponerentur
in capitulis que secrete tenebantur; et credit quod in ordine fuisset
servatum quod magnus Magister cum conventu ordinasset; non credit quod
errores contenti in articulis essent in ordine, sed propter eos contra
ordinem grandia scandala sunt exorta.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum quod non revellaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit VIIIª dies dicti mensis Februarii,
fuerunt adducti pro testibus, ad presenciam dictorum dominorum
episcoporum Mathei de Neapoli et archidiaconi Tridentini, in predicta
domo fratrum Minorum, fratres Petrus de Blesis presbyter Carnotensis,
Robertus Vigerii Carnotensis, Christianus de Biceyo, Petrus Picardi de
Buris et Poncius de Bono Opere Lingonensis, Symon de Cormesci Remensis,
Helias de Jotro Meldensis, Johannes de Conriucle Suessionensis, Matheus
de Gresson-Essart Belvacensis, et Petrus de Chevruto Senonensis
civitatum et diocessum, qui premissa protestacione quod non [p. 512]
intendebant in aliquo recedere a confessionibus et deposicionibus alias
factis per eos coram suis ordinariis, et quod si aliquid contradicerent
coram ipsis dominis commissariis, per simplicitatem, vel alias, quod non
facerent eis prejudicium, juraverunt, tactis sacrosanctis Evangeliis,
dicere in hujusmodi negocio veritatem plenam et meram, secundum formam
juramenti aliorum precedencium testium superius registratam, expositam
et vulgarizatam eisdem.
Quibus actis, dictus frater Robertus Vigerii de Claramonte serviens,
testis supra juratus, non defferens mantellum ordinis, quia ipsum
dimiserat in concilio Senonensi, et postmodum radi fecerat sibi barbam,
cum quo inquisitum fuerat, absolutus et reconciliatus per dominum
episcopum Parisiensem, sexagenarius vel circa, premissa et repetita
protestacione predicta, lectis et diligenter sibi expositis omnibus et
singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos XIII, quod non
viderat et sciverat, nec audiverat dici nec credebat quod in ordine
servarentur contenta in dictis XIII articulis; nec in receptione sua
fuit aliquid factum vel dictum illicitum, nec in recepcionibus
infrascriptorum quos vidit recipi, videlicet Roberti Cortesia de
Claromonte et Bonafos Temple de Talende Claramontensis diocesis, quos
credit esse mortuos, qui fuerunt recepti in capella domus Templi Montis
Ferrandi dicte diocesis, sunt viginti anni elapsi, per fratrem
Guillelmum de Monte Gastonis dicte diocesis, militem, quondam
preceptorem tunc de Turreta, presentibus fratribus Durando Albuini de
Talende preceptore Montis Ferrandi, Durando Malias presbytero,
deffunctis. Vidit eciam recipi quemdam presbyterum, cujus nomen ignorat,
per fratrem Humbertum Blanc militem, sunt anni X elapsi, in capella
domus Templi de Turreta, presentibus fratribus Durando Pinhola et
Boneto, cujus cognomen ignorat, presbyteris, Hugone de Borneto
serviente, de quorum vita vel morte non habet certitudinem. Vidit eciam
recipi Johannem Sarraceni servientem, Bituricensis diocesis, in dicto
loco de Turreta, per dictum fratrem Himbertum, sunt X anni elapsi,
presentibus Durando et Boneto presbyteris, et Hugone, [p. 513]
predictis, et Johannem de Arcona servientem, Claramontensis diocesis, in
eodem loco, et predictum fratrem Himbertum, et eisdem fratribus
presentibus qui omnes morabantur, et ipse testis cum eis, in dicto loco
de Turreta; plura nesciens de contentis in dictis XIII articulis. Ipse
autem receptus fuit in capella domus Templi Montis Ferrandi, fuerunt in
festo Epiphanie Domini proximo preterito triginta quinque anni vel
circa, per fratrem Franconem de Borto militem, quondam preceptorem tunc
Alvernie, qui dicebatur recepisse circa centum viginti fratres in
ordine, presentibus fratribus Durando Malias, Petro Rosa et Geraldo,
cujus cognomen ignorat, presbyteris, Petro de Madit milite, et aliis
pluribus, deffunctis.
Item, requisitus super XIV et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire ultra quod supra deposuit, hoc excepto quod ipse bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres ordinis
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; nec audivit quod
eorum laici possent absolvere a peccatis, nec credit; sed terminatis
capitulis remittebant eos ad sacerdotes ordinis absolvendos. In ore se
osculabantur in recepcionibus eorum, et jurabant ordinem non exire.
Statim pro professis habebantur. Clandestine recipiebantur, ex quo
credit quod suspicio fuerit contra eos. Cordulis cingebantur, in signum
castitatis supra camisias cum quibus jacebant. Jurabant secreta
capitulorum non revelare, eciam fratribus qui non adfuissent in eis, et
credit quod fuerit causa quia ab inicio non habebant sacerdotes; et
multe culpe manifestabantur in capitulis, quas non decebat revelari
illis qui non adfuerant in capitulis. Hospitalitas convenienter
servabatur in ordine, sed credit quod elemosine fuerint restricte a
tempore quo ipse fuit receptus in ordine; audivit dici quod capitulia
clam tenebantur aliquando valde tempestive propter negocia que eis
occurrebant, missa tamen dicta. Credit quod totus ordo servasset quod
magnus Magister cum conventu ordinasset, nec credit quod, si errores qui
imponuntur ordini fuissent veri, potuissent tanto tempore esse celati;
sed propter hoc sunt grandia scandala contra ordinem exorta, et [p. 514]
fuit idem ordo de predictis diffamatus post capcionem eorum.
Requisitus si alias confessus fuerat aliquid contra presentem
deposicionem, respondit quod sic propter vehemenciam tormentorum, que
fuerunt sibi illata Parisius, quando dominus Nivernensis episcopus fecit
inquiri ibi contra eum, et quia tres ex ejus sociis fuerunt ibi mortui
propter dicta tormenta, ut audivit dici. Requisitus de nominibus illorum
qui dicebantur obiisse propter dicta tormenta, dixit quod unus vocabatur
frater Galterus Bituricensis diocesis, alter Chantalop et alter Anricus;
cognomina tamen ignorat, et credit quod Magister et alii qui dicuntur
fuisse confessi aliquos errores contra ordinem fuerunt mentiti, et quod
ad hoc tormentis vel promissionibus fuerunt inducti.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco dictus frater Petrus de Blesis Claramontensis
diocesis, presbyter, testis supra juratus, non defferens mantellum
ordinis, quia ipsum dimiserat una cum pluribus aliis in concilio
Senonensi, quadragenarius, cum quo fuit inquisitum per Predicatores, et
absolutus et reconciliatus per dominum archiepiscopum Senonensem. Lectis
et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos XIII, se nescire si contenta in dictis articulis
erant vera vel non, et pocius credebat quod non quam quod sic, quia
viderat, per fratrem Hugonem de Penrado visitatorem Francie, recipi
simul et semel duos presbyteros, duos milites et duos servientes, quorum
unus ex servientibus vocabatur Ricardus Scortus, aliorum vero nomina
ignorat, in quodam capitulio generali celebrato Parisius, fuerunt decem
anni vel circa in festo nativitatis beati Johannis Baptiste, presentibus
fratribus Gerardo de Villaribus et Guaufredo de Gonavala milite,
preceptore Pictavie et Aquitanie, et magistris Provincie et [p. 515]
Alamanie, quorum nomina et cognomina ignorat, et pluribus aliis, in
quorum recepcione nichil fuit actum vel dictum illicitum; et post
recepcionem, intraverunt immediate ecclesiam ad audiendum missam.
Postmodum comederunt, et post comestionem recepti recesserunt. Plures
non vidit recipi, nec interfuit aliis capitulis eorumdem. Ipse autem
fuit receptus in capella domus de Saranhaco Templi Senonensis diocesis,
per fratrem Johannem de Turno, quondam thesaurarium tunc Templi
Parisiensis, die Sabati post festum Assumptionis beate Marie erunt
duodecim anni vel circa, presentibus fratribus Renando de Tremplaio
presbytero, vivo, ut credit, Petro Gaude, Johanne de Corbolio preceptore
tunc Corbolii, et Johanne de Verrenis agricola servientibus, deffunctis,
in hunc modum: nam peciit flexis genibus panem et aquam societatem et
pauperem vestitum ordinis ter interpolate, et ter ei responderunt quod
rogaret Deum et beatam Mariam, convertens se ad quoddam altare ut
dirigerent eum, et quod bene deliberaret, quia oporteret eum abdicare
propriam voluntatem, et se subjicere aliene, vigillare quando vellet
dormire, esurire quando vellet comedere, et econtra, et multa dura et
aspera sustinere; et cum respondisset quod omnia sustineret, voluerunt
scire per sacramentum ab ipso si erat in eo aliquid impedimentum propter
quod non posset esse frater dicti ordinis. Quo respondente quod non,
fecerunt eum vovere et jurare, supra quoddam missale apertum,
castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, et servare bonos usus et
bonas consuetudines ordinis. Postmodum dictus receptor imposuit sibi
mantellum, et ipse et dictus presbyter fuerunt eum osculati in ore, et
dictus presbyter dicebat psalmum: Ecce quam bonum et quam jocundum, et
aspergebat aquam benedictam supra eum. Post que dixit ei dictus
receptor, quod ipse instrueret eum de aliquibus punctis ordinis, sed non
poterat eum instruere de omnibus, quia ante prandium habebat ire apud
Corbolium; et instruxit eum qualiter gereret se in mensa, et quod
jaceret cum pannis lineis, et cingeretur una cordula, et [p. 516]
exposuit sibi casus propter quos poterat perdere habitum et ordinem, et
penas alias incurere. Post que recessit dictus thesaurarius et omnes
fratres superius nominati, et quidam frater ordinis, cujus nomen et
cognomen ignorat, qui erat tunc, ut ipse testis credit, preceptor de
Bello Visu diocesis Senonensis, ducens ipsum testem ad quamdam cameram,
extraxit quamdam crucem ligneam de subtus vestes suas, petens ab ipso
teste si credebat in illum qui representabatur per ymaginem in dicta
cruce existentem; quo respondente quod sic, precepit ei quod abnegaret
eum et spueret super dictam crucem; eo vero respondente quod hoc non
faceret, dixit quod hoc oportebat eum facere, ex quo promiserat et
juraverat obedienciam religioni eorum; et tunc ipse testis abnegavit ore
non corde, et spuit non supra sed juxta dictam crucem, ut dixit. Postea
precepit ei quod oscularetur eum in umbilico, in quo fuit eum osculatus
intermediis pannis. Requisitus si dixerat ei quod predicta essent de
punctis religionis eorum, et si aliqua alia inhonesta intervenerant in
recepcione sua predicta, respondit quod non, et plura nesciebat de
contentis in XIII articulis supradictis. Item, requisitus super XIV et
omnibus sequentibus, respondit se nichil scire ultra quod supra
deposuit, hoc excepto quod ipse bene credebat ecclesiasticis
sacramentis, et credit quod fratres ordinis bene crederent, et quod
eorum sacerdotes debite et secundum formam Ecclesie celebrarent, et ipse
testis eodem modo celebravit existens in ordine, et dixit illa verba:
Hoc est enim corpus meum, sicut ante, nec fuit sibi inhibitum quod non
diceret dicta verba, nec aliis inhibebatur quod ipse sciat. Quando
capitulia terminabantur factis precibus pro Ecclesia, regibus, Terra
Sancta, et aliis, per laicum qui tenebat capitulum, dicebat: De hiis que
obmisistis dicere, propter verecundiam carnis vel disciplina ordinis,
nos facimus vobis talem indulgenciam qualem possimus, et qualem Deus
fecit Magdalene, et ibitis ad fratrem sacerdotem qui absolvet vos. Pro
professis statim habebantur. In recepcionibus eorum non aderant nisi
fratres ordinis; de crimine sodomitico et de ydolis, et quod [p. 517]
cordule tangerent capita ydolorum, vel quod interficerentur nolentes
facere predicta, non audivit aliquid dici, sed per sacramentum
injungebatur quod non revelarent secreta capituliorum, et si
revelassent, fuissent in carcere perpetuo positi; nec poterant, absque
licencia, nisi sacerdotibus ordinis confiteri. Ipse autem confessus fuit
de predictis erroribus infra octo dies a recepcione sua, antequam
celebraret in capella domus Templi de Soysiaco Meldensis diocesis,
Johanni de Monte Acuto presbytero, quondam seculari, qui absolvit eum,
imposita penitencia quod cingeretur una cordula supra carnem nudam per
unum annum. Precipiebatur quod hospitalitatem et elemosinas debite
facerent et servarent, et inhibebatur quod illicite nichil ordini
acquirerent. Servabatur in ordine quod magnus Magister cum conventu
statuebat. Grandia scandala contra ordinem sunt exorta, propter illa de
quibus agitur contra eum. Audivit dici magnum Magistrum et alios aliquos
errores, nescit quos, fuisse confessos contra ordinem, ad cujus
defensionem se alias non obtulerat, sicut credit.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit VIIII dies dicti mensis
Februarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum, in domo predicta, frater Symon de Cormessi serviens,
Remensis diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non
defferens mantellum ordinis, quia in concilio Senonensi quidam
servientes amoverunt sibi; postmodum radi fecerat sibi barbam; cum quo
fuerat inquisitum, absolutus et reconciliatus per dominum [p. 518]
archiepiscopum Senonensem, et est etatis quinquaginta quinque annorum
vel circa. Lectis autem et diligenter sibi expositis omnibus et singulis
articulis, respondit ad eos, et primo ad primos XIII, repetita
protestacione superius quando juravit facta per eum et alias, quod
nesciebat si contenta in dictis capitulis erant vera. Nec hoc credebat,
quia viderat recipi in capella domus Templi de Mellans Remensis
diocesis, per fratrem Terricum de Boscis quondam magistrum Boscorum
Templi, sunt XI anni vel circa, fratrem Godardum de Alto Vivari
servientem, dicte diocesis Remensis, qui fuit captus una cum aliis, de
cujus vita vel morte nunc non habet certitudinem, presentibus fratribus
Johanne de Anesio Laudunensis, et Manesserio de Cormerssi Remensis
diocessum, deffunctis. In cujus recepcione nichil vidit fieri illicitum
vel inhonestum, nec scit nec credit quod factum fuerit post dictam
recepcionem. Ipse vero testis receptus fuerat Dominica post festum
Magdalene proximo preteritum fuerunt XII anni vel circa, in quadam
camera domus Templi Remensis, per fratrem Galcherum de Liencuria
militem, preceptorem Remensem et Laudunensem, presentibus fratribus
Johanne Linache presbytero, Johanne de Anesi predicto, et Odone de
Luchiaco servientibus, de quorum vita vel morte non habet certitudinem,
in hunc modum. Nam cum peciisset panem et aquam, et societatem et
participationem bonorum ordinis, et finaliter concessissent ei,
voluerunt scire per sacramentum ab ipso si erat servilis condicionis,
excommunicatus, matrimonio, religioni vel debitis obligatus, et si
habebat infirmitatem latentem. Quo respondente quod non, fecit eum
vovere et jurare castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio.
Postmodum imposuit sibi mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt
eum osculati in ore. Deinde dictus Johannes de Anesio traxit ipsum
testem ad unum angulum camere, dicto receptore et aliis remanentibus in
loco predicto, et dixit ei, ostendens sibi quamdam crucem ligneam in qua
erat ymago Crucifixi, nescit unde acceptam, quod abnegaret illum
prophetam qui representabatur per dictam ymaginem, qui fuerat positus in
cruce; et cum ipse testis diceret quod hoc nullo modo faceret, [p. 519]
dixit ei quod oportebat eum facere, quia ita faciebant alii, et tunc
abnegavit ore non corde, ut dixit. Postea precepit ei quod spueret supra
dictam crucem, et ipse finxit se spuere, sed non spuit, et dictus
Johannes respondit quod sufficiebat, de quo fuit in crastinum confessus,
in loco capituli domus Vallis Scolarium ejusdem loci, fratri Bonomi de
Valle Scolarium, qui vivebat tempore quo ipse testis fuit captus, qui
absolvit eum, imposita sibi penitencia quod abstineret a vino multis
sextis feriis, nescit quot, et quod non interesset loco in quo predicta
fierent, quod complevit. Alia inhonesta non intervenerunt in recepcione
sua predicta, nec scit plus de contentis in XIII articulis supradictis.
Item, requisitus super XIV et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire ultra quod supra deposuerit, quod non interfuerat capitulis, hoc
excepto quod ipse bene credebat ecclesiasticis sacramentis, credens quod
alii fratres dicti ordinis bene crederent, et quod eorum sacerdotes
debite celebrarent, nec credit quod eorum laici possent absolvere a
peccatis. Jurabant absque licencia ordinem non exire; statim pro
professis habebantur, clandestine recipiebantur; non credit quod
carnaliter commiscerentur, nec quod haberent ydola, nec quod cordule,
quibus cingebantur supra camisias cum quibus jacebant, tangerent capita
ydolorum. Per sacramentum injungebatur eis quod non revelarent secreta
capitulorum. Si revelassent, credit quod fuissent incarcerati; absque
licencia non debebant nisi sacerdotibus ordinis confiteri. Illi qui
sciebant errores fuerunt negligentes, quia non correxerunt nec
denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et hospitalitatem vidit in ordine
convenienter servari et fieri; januis clausis, nullis presentibus nisi
fratribus ordinis, eorum capitula tenebantur. Quod magnus Magister cum
conventu statuisset in ordine servatum [fuisset]. Grandia scandala
propter predicta contra ordinem sunt exorta. Audivit dici a pluribus
fratribus, post capcionem, in concilio Senonensi et alibi, quod ipsi
abnegaverant Deum in recepcione sua, et quod Magister magnus et aliqui
alii hoc fuerant confessi. Requisitus si obtulerat se [p. 520]
deffensioni ordinis, respondit quod sic, propter malum consilium quod
tunc habebat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Johannes de Cormele serviens, Suessionensis
diocesis, preceptor de Moysiaco Meldensis diocesis, testis supra
juratus, ut deponeret dictum suum, non defferens mantellum ordinis, quia
dimiserat ipsum una cum aliis, in concilio Senonensi, postmodum radi
fecerat sibi barbam, etatis quadraginta unius annorum vel circa, cum quo
fuit inquisitum, absolutus et reconciliatus Carnoti per dominum
episcopum Carnotensem qui nunc est. Lectis autem et diligenter expositis
sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad primos
tresdecim, protestacione per ipsum et alios facta quando juraverunt
repetita, quia nesciebat nec credebat contenta in dictis XIII articulis
esse vera, quia viderat in dicto ordine recipi aliquos, in quorum
recepcionibus nichil fuerat factum vel dictum illicitum vel inhonestum
quod ipse testis sciverit vel audiverit dici, videlicet fratrem Milonem
de sancto Fiacro presbyterum, de cujus vita vel morte non habet
certitudinem, in capella domus Templi de Moysiaco supradicte, per
fratrem Radulphum de Gisiaco preceptorem Campanie, testem supra
examinatum, sunt octo anni vel circa, presentibus fratribus Alberto de
Reyans presbytero, et Guidone de Oratorio, deffunctis, et fratrem Addam
de Pontivo natum, cujus cognomen ignorat, deffunctum, quem recepit, sunt
VII anni elapsi, in capella domus Templi de Sabloneriis Suessionensis
diocesis; frater Johannes de Sernayo preceptor ballivie de Moysiaco,
deffunctus; presentibus fratribus Guidone de Oratorio, deffuncto, et
aliis de quibus non recordatur. Vidit eciam recipi per fratrem Hugonem
de Penrando, sunt sex anni vel circa, in capella dicte domus [p. 521]
Templi de Sabloneriis, fratrem Motonetum de Pruvino, qui aposthataverat
a dicto ordine, ante eorum capcionem, presentibus fratribus Radulpho de
Gisi et Guidone de Oratorio predictis; plures non vidit recipi, nec
interfuit aliis magnis capitulis eorum. Ipse autem testis receptus
fuerat per dictum fratrem Radulphum de Gisi, in capella domus Templi de
Cherruto Senonensis diocesis, die Martis post festum beati Barnabe
proximo preteritum fuerunt XII anni vel circa, presentibus fratribus
Ponsardo de Gisi, deffuncto, Remigio nato de Plasiaco, cujus cognomen
ignorat, et quodam Flamingo, cujus nomen et cognomen ignorat,
deffunctis, in hunc modum: nam cum peciisset ter panem et aquam ordinis,
et finaliter concessisset, fecit eum vovere et jurare supra quemdam
librum apertum, in quo erat ymago Crucifixi, castitatem, obedienciam,
vivere sine proprio, et servare secreta ordinis. Postmodum imposuit sibi
mantellum, et ipse et fratres astantes osculati fuerunt eum in ore.
Postmodum precepit ei quod servaret bonos usus et bonas consuetudines
ordinis, et quod jaceret cum camisia, et qualiter diceret _Pater noster_
pro horis suis, et qualiter gereret se in ordine. Requisitus si in dicta
recepcione sua intervenerat aliquid inhonestum vel illicitum, et
specialiter de contentis in dictis XIII articulis, noluit respondere,
sed peciit quod dicti domini commissarii separatim loquerentur cum eo ad
partem, quod concedere noluerunt; et cum videret[ur] multum timere
propter tormenta que dicebat se hactenus perpessum fuisse Parisius, post
eorum capcionem, in quibus quidem tormentis dicebat se quatuor dentes
perdidisse, et diceret quod forte non recordabatur plene de hiis que
fecerat in sua recepcione, et peteret terminum ad plenius deliberandum,
concesserunt ei, precipientes ei quod die crastina rediret ad eos ad
perficiendam deposicionem predictam, et preceperunt ei, in virtute
juramenti prestiti per eundem, quod non revelaret hanc suam
deposicionem, et quod non peteret ab aliquo consilium qualiter deponeret
et qualiter responderet ad dictam interrogacionem factam eidem, [p. 522]
et ad alia que peterentur ab eo; qui respondit quod cum solo Deo volebat
consulere de predictis.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Petrus Picardi diocesis Lingonensis, serviens,
preceptor domus Templi de Loages Trecensis diocesis, testis supra
juratus, ut deponeret dictum suum, sexagenarius vel circa, non defferens
mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat in concilio Senonensi. Postmodum
radi fecerat sibi barbam, cum quo fuerat Carnoti inquisitum, absolutus
et reconciliatus per dominum episcopum Carnotensem, qui nunc est; et
fuit protestatus quod non intendebat recedere a deposicione per eum
facta coram domino episcopo supradicto. Lectis autem et diligenter sibi
expositis omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo ad
primos XIII, se nescire si contenta in eis erant vera, quia non
interfuerat capitulis nec recepcionibus aliorum. Ipse autem receptus
fuerat per fratrem Humbertum, quondam preceptorem tunc de Valeure
Trecensis diocesis, citra festum Omnium Sanctorum fuerunt XXX anni vel
circa, in capella domus Templi de Bono Loco ejusdem diocesis,
presentibus fratribus Petro Valence et Humberto, cujus cognomen ignorat,
servientibus, deffunctis, in hunc modum: nam cum peciisset, flexis
genibus, panem et aquam, societatem et pauperem vestitum ordinis, et
obtulisset se velle fieri servum esclavum ordinis, et paratum mori pro
Deo ter, et ter ei responsum fuisset quod grandem rem petebat, et quod
bene deliberaret, quia oporteret eum abdicare a se propriam voluntatem
et subjicere aliene, esse ultra mare quando vellet esse citra, et multa
dura et aspera sustinere, et ipse respondisset quod omnia sustineret,
fecit eum vovere et jurare, super quemdam librum, castitatem,
obedienciam, et vivere sine proprio, et servare bonos usus et bonas
consuetudines ordinis qui tunc erant et qui in posterum inponerentur.
Postmodum imposuit sibi mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt
eum osculati in ore; postmodum recesserunt fratres astantes, et dictus
receptor, clauso ostio capelle, traxit ipsum testem prope [p. 523]
altare, et, ostensa quadam cruce lignea, in qua nulla erat ymago
Crucifixi, precepit quod spueret super eam; et cum ipse testis
respondisset quod hoc nullo modo faceret, dixit quod ita debebat facere
et eciam abnegare Deum; ista tamen nulli ex fratribus revelaret, sed
confiteretur de predictis alicui; et tunc ipse testis spuit non supra
sed juxta dictam crucem, et abnegavit ore non corde; et infra triduum
fuit de predictis confessus in ecclesia fratrum Predicatorum de Trecis,
fratri Petro de ordine dictorum fratrum Predicatorum, tunc confessori
episcopi Trecensis, qui absolvit eum, imposita penitencia quod jejunaret
sextis feriis, quod et fecit per annum; et inter alia dixit sibi dictus
frater quod forsitan predicta illicita fuerant ei precepta ad probandum
eum, si contigisset eum mitti ultra mare et capi ab infidelibus, si
abnegasset Deum vel non, quia si non negasset, forsitan cicius misissent
eum ultra mare. Alia inhonesta quoad oscula, crimen sodomiticum vel alia
non interfuerunt in recepcione sua predicta, nec scit plura de contentis
in ipsis articulis nec in aliis, hoc excepto quod bene credit
ecclesiasticis sacramentis, credens quod alii fratres eodem modo
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent, nec credit quod
laici eorum absolverent a peccatis; statim pro professis habebantur, ut
possent mitti incontinenti ultra mare; clandestine recipiebantur, ex quo
erat suspicio contra eos. Non credit quod carnaliter commiscerentur, nec
quod haberent ydola, nec quod cordule cum quibus cingebantur supra
camisias, assumpte unde volebant, tangerent capita; per sacramentum
injungebatur quod non revelarent secreta capitulorum nec modum
recepcionis; si revelassent, credit quod puniti fuissent, nescit
quantum, et quod uniformiter reciperentur in ordine secundum quod
deposuit se fuisse receptum. Quod eciam negligentes fuerunt illi qui
sciebant errores, quia non correxerunt eos, nec denunciaverunt Ecclesie.
Elemosynas et hospitalitatem vidit convenienter servari in ordine. Clam
eorum capitulia, ut audivit dici, tenebantur. Credit quod totus ordo
servasset quod magnus Magister cum conventu statuisset, et quod [p. 524]
nunc grandia scandala contra ordinem sunt exorta propter predicta.
Audivit dici magnum Magistrum et alios aliquos errores, nescit quos,
contra ordinem fuisse confessos. Requisitus si alias obtulerat se
defensioni ordinis, respondit quod venerat cum aliis ad dictam
defensionem se offerentibus, quia sperabat liberari, sed nichil dixerat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit decima dies dicti mensis
Februarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum, in domo predicta, frater Christianus de Biceyo serviens,
Lingonensis diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum,
non deferens mantellum ordinis, quia quidam servientes amoverunt sibi in
concilio Senonensi, postmodum sibi fecerat radi barbam, cum quo
inquisitum fuerat per dominum archiepiscopum Senonensem, et absolutus et
reconciliatus ab eo, et est quadragenarius vel circa. Lectis autem et
diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos XIII, se nescire si contenta in dictis articulis
erant vera, quia erat molendinarius, et non interfuerat capitulo in quo
fierent fratres, nec credit, quia non audivit dici, nec remansisset in
ordine si credidisset quod predicta contenta fierent in ordine. Ipse
autem receptus fuerat per fratrem Humbertum de Monchelhi preceptorem
domus de Monchelhi, quondam in capella domus Templi de Valeure
Lingonensis diocesis, in festo Purificacionis beate Marie proximo elapso
fuerunt decem et octo anni vel circa, presentibus fratribus Geraldo
laboratore, Dominico de Corbeone et Guillelmo pastore porcorum dicte
domus, servientibus, quorum cognomina ignorat, et si vivi sunt [p. 525]
an mortui, in hunc modum: nam cum peciisset flexis genibus panem et
aquam, et societatem et pauperem vestitum ordinis, et obtulisset se
paratum quod esset servus esclavus ordinis, et quod moreretur pro Deo,
et fuisset sibi responsum quod grandem rem petebat, et plene
deliberaret, quia oporteret eum renunciare proprie voluntati et subjici
aliene, et multa dura et aspera sustinere, et ipse respondisset quod
paratus erat omnia sustinere, voluerunt quod deliberaret et quod
converteret se versus altare, rogans Deum ut dirigeret eum, et cum hoc
fecisset et eadem ut supra peciisset, et idem ei responsum fuisset,
finaliter voluerunt scire per juramentum prestitum ab eo tangendo
quemdam librum, si erat matrimonio, vel alteri religioni, vel debitis
obligatus, si servilis condicionis, si habebat infirmitatem latentem;
quo respondente quod non, fecit eum vovere et jurare castitatem,
obedienciam, vivere sine proprio, et servare bonos usus et bonas
consuetudines ordinis qui tunc erant, et qui in posterum imponerentur
per probos homines ordinis, et secreta capitulorum. Postmodum imposuit
sibi mantellum, aspergendo aquam benedictam super eum, et ipse et
fratres astantes fuerunt eum osculati in ore. Postmodum instruxit eum
quod jaceret cum pannis lineis, et quod cingeretur una cordula, quali et
unde vellet assumpta, ne ita libere contingeret carnes suas; quot _Pater
noster_ diceret pro horis suis; qualiter se regeret, exponendo casus
propter quos poterat perdere habitum et incurrere alias penas. Deinde
fuit ductus retro altare, ubi assumeret vestes ordinis; quibus
assumptis, cum fratres astantes recessissent clauso ostio, dictus frater
Humbertus, ostensa eidem testi quadam cruce lignea retro altare, in qua
non erat ymago Crucifixi, dixit ei quod abnegaret Deum; et cum ipse
testis nollet hoc facere, dixit ei quod hoc oportebat eum facere; sed
postmodum, si vellet, poterat de hoc confiteri, et tunc ipse testis
abnegavit Deum ore non corde, postea precepit ei quod spueret supra
dictam crucem, et ipse noluit spuere supra sed juxta. De osculis
inhonestis, crimine sodomitico et aliis illicitis non fuit locutus
eidem; nec plura scit de contentis in articulis supradictis. [p. 526]
Item, dixit, eadem die post prandium fuit confessus retro dictum altare
de dictis erroribus Petro de Valeure presbytero seculari, deservienti in
dicta capella, cui prius confitebatur existens in servicio fratrum, qui
absolvit eum, imposita penitencia quod jejunaret tribus annis, vigiliis
beate Marie, in pane et aqua, et amplius si posset, et quod nunquam
interesset in loco in quo predicta fierent; quod et fecit, de vita vel
morte dicti presbyteri certitudinem non habens.
Item, requisitus super XIV et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire ultra quod supra deposuit, hoc excepto quod bene credebat et
credit quod alii fratres crederent ecclesiasticis sacramentis, et quod
eorum sacerdotes debite celebrarent, quia videbat frequenter presbyteros
seculares juvare eos ad celebrandum, et econtra. Non credit quod eorum
laici possent absolvere a peccatis, sed superiores poterant remittere
penas; nec credit quod oscula inhonesta facerent, nec quod crimen
sodomiticum committerent, nec quod ydola haberent. Promittebatur non
exire ordinem; clandestine recipiebantur, ex quo erat suspicio contra
eos; ex sacramento tenebantur non revelare secreta capitulorum, et
dicebatur eis quod si revelarent, perderent habitum. Elemosine et
hospitalitas convenienter servabantur in ordine in domibus in quibus
ipse fuit moratus, et prohibebatur quod illicite non acquirerent, nec
interessent loco in quo aliquis exheredaretur injuste. Servabatur in
ordine quod magnus Magister cum conventu ordinasset; magna scandala
contra ordinem sunt exorta, propter illa que imponuntur eidem, et que
magnus Magister et alii dicuntur fuisse confessi; deffensioni ordinis
obtulerat se, quia non credebat nec sciebat quod dicti errores essent in
ordine.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco rediit ad presenciam eorumdem dominorum [p. 527]
commissariorum predictus frater Johannes de Cormele, ut perficeret
deposicionem suam. Requisitus si plene deliberaverat super
interrogatorio facto eidem, an aliqua illicita de contentis in primis
XIII articulis vel in aliis intervenissent in recepcione sua, respondit
quod dictus receptor suus, post mantelli tradicionem, precepit ei,
presentibus eciam aliis qui adfuerunt tradicioni mantelli, quod
abnegaret Deum; et cum ipse testis respondisset quod hoc mandatum non
erat decens, dixit ei dictus receptor quod hoc oportebat eum facere, et
tunc abnegavit Deum ore non corde. Postea precepit ei quod spueret supra
quamdam crucem ligneam quam tenebat in manu sua, et ipse spuit non supra
sed juxta. Postea dixit ei quod poterat carnaliter commisceri cum
fratribus ordinis, et pati quod ipsi commiscerentur cum eo. Ipse tamen
respondit quod hoc nullo modo faceret, nec unquam fecit, nec fuit
requisitus, et magis credit quod non fieret in ordine quam contrarium.
Deinde precepit ei quod oscularetur eum in ano; quo respondente quod non
faceret, dimisit eum; tamen osculatus fuit eum supra vestes circa crus;
alia inhonesta non intervenerunt in recepcione sua predicta, nec scit
plus de contentis in XIII articulis predictis. Requisitus si dictus
receptor dixerat ei quod predicta illicita essent de punctis ordinis,
respondit quod non. Requisitus, cum ita esset eri certus de facto suo
sicut nunc, quare eri non fuerat confessus predicta, respondit quod
propter turpitudinem et horribilitatem abhorrebat dicere supra dicta.
Requisitus si habuerat consilium cum aliquo ab eri citra qualiter
responderet dictis articulis, respondit quod non; sed rogaverat Robertum
presbyterum deservientem in Templo Parisius, quod diceret unam missam de
Sancto Spiritu ut Deus dirigeret eum, et credit quod eam dixit.
Requisitus si deposicio quam fecerat heri coram dictis dominis
commissariis erat vera, respondit quod sic, nec aliquid in hoc immutare
volebat. Item, dixit quod de predictis erroribus confessus fuerat, in
eadem septimana quam fuerat receptus, fratri Alberto de Cooperto Puteo
Lotoringo, quondam presbytero ordinis eorum, in capella domus [p. 528]
de Moysiaco, qui absolvit eum, imposita penitencia quod jejunaret septem
sextis feriis; et postmodum, post capcionem tamen eorum, fuit confessus
eciam de predictis fratri Johanni Pedis Leporis canonico regulari,
commoranti cum domino episcopo Carnotensi, de cujus vita vel morte non
habet certitudinem; plura dixit se nescire de contentis in dictis XIII
articulis.
Item, requisitus super contentis in XIV et omnibus sequentibus,
respondit se nichil scire ultra quod supra deposuit, hoc excepto quod
bene credebat ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii eodem modo
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent, quia presbyteri
seculares frequenter juvabant eos, nec credit quod eorum laici possent
absolvere a peccatis. Statim pro professis habebantur, ut statim possent
mitti ultra mare; clandestine recipiebantur, ex quo credit quod esset
suspicio contra eos; cordulis cingebantur, sed nescit quod tangerent
capita ydolorum. Injungebatur quod non revelarent secreta capitulorum;
si revelassent, fuissent reprehensi, sed nescit qualiter puniti; absque
licencia non poterant nisi sacerdotibus ordinis confiteri. Illi qui
sciebant errores fuerunt negligentes, quod non correxerunt eos, nec
denunciaverunt Ecclesie, sed credit quod propter timorem omitterent. In
domibus ordinis in quibus fuit commoratus, vidit elemosinas et
hospitalitatem convenienter servari et elemosinam fieri ter in ebdomada
generalem, et eciam omnibus transeuntibus omni die; tempore tamen
carastie restringebantur elemosine propter multitudinem pauperum
concurrencium. Clam capitulia tenebantur. Totus ordo servasset quod
magnus Magister cum conventu statuisset. Grandia scandala contra ordinem
sunt exorta, propter illa de quibus agitur contra eum, et audivit dici
quod magnus Magister et alii sunt aliquos errores confessi contra
ordinem, ad cujus defensionem se obtulerat, quia vidit quod alii se
offerebant.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc [p. 529]
suam deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit XI dies mensis Februarii, fuit
adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta fratrum Minorum, frater Petrus de Cherruto Senonensis diocesis,
serviens, quinquagenarius vel circa, testis supra juratus, ut deponeret
dictum suum, non defferens mantellum ordinis, quia vidit quod alii non
portabant. Postmodum radi fecit sibi barbam, cum quo fuit inquisitum,
absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Parisiensem, et fuit
protestatus quod non intendebat recedere a deposicione facta coram
episcopo. Lectis autem et diligenter expositis ei omnibus et singulis
articulis, respondit ad eos, et primo ad primos XIII, se nescire si
contenta in dictis articulis erant vera vel non; vidit tamen recipi
fratrem Johannem Monachi servientem quondam in capella domus Templi de
Chemito Senonensis diocesis, sunt circiter XII anni, per fratrem Hugonem
Picardi preceptorem tunc de Bria, defunctum, presentibus fratribus Odone
Piccardi Arthangero, cujus cognomen ignorat, deffunctis; et in eodem
loco et per eundem vidit, sunt XI anni vel circa, recipi fratrem Gales
Piccardi quondam, presentibus fratribus Ger. de Viveriis presbytero, et
Remigio de Suessionis, Odone Piccardi et Johanne Monachi, predictis
deffunctis, in quorum recepcione nichil fuit dictum vel actum illicitum.
Plures autem non vidit recipi, nec interfuit capitulis eorum; ipse autem
receptus fuit in capella dicte domus de Cheruto, in proximo festo Ramis
palmarum erunt XVIII anni vel circa, per fratrem Godofredum Picardi,
quondam tunc preceptorem Brie, presentibus dictis fratribus Gerardo
presbytero, et Odone, Petro Rosselli, et Humberto Bergerio, deffunctis,
in hunc modum: nam prius quam intrasset dictam capellam, venerunt ad eum
duo ex dictis fratribus, permonentes ipsum ut diligenter deliberaret si
volebat esse de ordine eorum, quia oporteret eum dimittere [p. 530]
propriam voluntatem propter alienam, et multa dura et aspera sustinere;
et eum respondisset quod bene omnia sustineret, pecierunt ab eo si
habebat infirmitatem latentem, si erat servilis condicionis, matrimonio,
religioni alteri vel debitis obligatus. Quo respondente quod non,
dixerunt quod rogaret Deum ut dirigeret eum, et intraverunt dictam
capellam ad receptorem, et postmodum redierunt ad ipsum testem, qui
remanserat extra, instruentes eum ut, si volebat esse de ordine eorum et
perseverabat in eadem voluntate, intraret dictam capellam et peteret a
dicto receptore, flexis genibus, panem et aquam ordinis. Et cum hoc
fecisset, et dictus receptor respondisset quod grandem rem petebat, et
quod bene deliberaret, finaliter, prestito per juramentum ab ipso teste
quod in eo non erant predicta impedimenta, fecit eum vovere et jurare
supra quemdam librum quod esset obediens omnibus preceptoribus qui
proponerentur eidem, et quod servaret castitatem, et quod viveret sine
proprio, et quod non esset in loco in quo fieret prodicio vel sedicio
populi, vel aliquis exheredaretur injuste, et quod pro posse suo juvaret
ad acquirendum Terram sanctam, que erat amissa propter peccata nostra.
Postmodum imposuit sibi mantellum, dicto presbytero dicente quasdam
oraciones et aquam benedictam supra eum aspergente; et receptor et alii
fratres astantes fuerunt eum osculati in ore. Deinde instruxit eum quot
_Pater noster_ diceret pro horis, et qualiter se regeret in ordine.
Postmodum fuit ductus ad dormitorium ad induendum vestes ordinis. Quibus
assumptis, paulo post predictus frater Odo duxit eum ad quemdam
pratellum prope ecclesiam, et ostendens ei quamdam crucem ligneam in qua
nulla erat ymago, interea nescit per quem positam, precepit ei quod
spueret supra eam, et ipso teste respondente quod hoc nullo modo
faceret, quia hoc non esset bonum nec decens, dictus Odo respondit quod
hoc oportebat eum facere, et tunc dictus testis spuit non supra sed
juxta eam. Deinde dixit ei quod abnegaret Deum; et cum ipse testis
respondisset quod hoc nullo modo faceret, dictus Odo dixit ei quod hoc
oportebat eum facere, et tunc abnegavit ore et non corde. [p. 531]
Quibus sic factis, dictus Odo incepit subridere quasi dispiciendo ipsum
testem, ut sibi visum fuit. De osculis inhonestis, crimine sodomitico
vel aliis illicitis non fuit locutus eidem; nec plura scit de contentis
in XIII articulis supradictis.
Item, requisitus super XIV et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire ultra quod deposuit, hoc excepto quod ipse bene credit, et credit
quod alii fratres ordinis bene crederent ecclesiasticis sacramentis, et
quod eorum sacerdotes debite celebrarent; nec credit quod eorum laici
possent absolvere a peccatis. Dicebatur eis, et jurabant quod ordinem
non dimitterent pro meliori vel pejori. Clausis januis, recipiebantur
nullis presentibus nisi fratribus ordinis; nec credit quod carnaliter
commiscerentur, nec quod haberent ydola, nec quod cordule quibus
cingebantur supra camisias cum quibus jacebant tangerent capita
ydolorum, nec quod illicita que intervenerant in recepcione sua
intervenirent in recepcionibus aliorum, nec post; per sacramentum
injungebatur eis quod non revelarent secreta capitulorum, nec
inhibebatur quod non confiterentur nisi sacerdotibus ordinis. Si qui
sciebant errores in ordine, male fecerunt quia non correxerunt eos nec
denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et hospitalitatem viderat melius
servari in ordine ab inicio quam quando fuerunt capti servarentur.
Servatum fuisset in ordine quod magnus Magister cum conventu statuisset,
si fuisset bonum, ut credit. Grandia scandala contra ordinem sunt
exorta, propter illa de quibus agitur contra eum. Audivit dici quod
magnus Magister et alii sunt confessi aliquos errores contra ordinem,
sed hoc nescit. Cum aliis se obtulerat ad defensionem dicti ordinis.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Helias de Jotro serviens, Meldensis [p. 532]
diocesis, preceptor de Lanhivilla diocesis Belvacensis, testis supra
juratus, ut deponeret dictum suum, triginta annorum vel circa, non
defferens mantellum ordinis, quia erat vetustate consumptus, nec volebat
portare mantellum nec barbam nisi Ecclesia vellet aliud ordinare, et non
portaverat adhuc barbam, quia juvenis erat, cum quo fuit inquisitum,
absolutus et reconciliatus per dominum archiepiscopum Remensem. Lectis
autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos, et primo ad primos XIII, protestacione premissa, quod
non intendebat recedere a deposicione per eum facta coram dicto domino
archiepiscopo Remensi, se nescire si contenta in dictis articulis erant
vera vel non. Frater tamen Gerardus de Villaribus miles quondam,
preceptor tunc Francie, qui in instanti die Cinerum erunt IX anni vel
circa, recepit ipsum testem in capella domus Templi de Feritate
Gaucherii Meldensis diocesis, presentibus fratribus Johanne Monachi et
Parisio Burgundo, dixit eidem testi in recepcione sua quod de punctis
ordinis erat quod ipse debebat abnegare Deum et spuere supra crucem.
Requisitus qualis modus fuerat servatus in recepcione sua predicta,
respondit quod [cum] ipse requisisset ab ipso receptore panem et aquam,
societatem et pauperem vestitum ordinis, et respondisset ei quod grandem
rem petebat, et quod bene deliberaret, quia oporteret eum multa dura et
aspera sustinere, et abdicare a se propriam voluntatem, servare
castitatem, vivere sine proprio, et obedire superioribus suis, et ipse
respondisset quod omnia sustineret, dictus receptor, prestito ab ipso
teste per juramentum quod non erat servilis condicionis, matrimonio,
alteri religioni vel debitis obligatus, nec habebat infirmitatem
latentem, fecit eum vovere et jurare super quemdam librum castitatem,
obedienciam, et vivere sine proprio, et quod servaret bonos usus et
bonas consuetudines que erant in ordine, et que in posterum imponerentur
per probos viros ordinis, et quod iret ultra mare quando preciperetur
sibi, et quod juvaret pro posse suo ad acquirendum Terram sanctam. Post
que imposuit ei mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt eum
osculati in ore, et instruxit eum quot _Pater noster_ diceret [p. 533]
pro horis suis, et qualiter regeret se in ordine, et exposuit ei causas
propter quas poterat perdere habitum, et vitare penas secundum regulam
eorum. Post que duxit ipsum testem ad quamdam cameram, et precepit ei
quod abnegaret Deum, et quod spueret supra quamdam crucem ligneam quam
idem preceptor tenebat in manu; et cum ipse testis respondisset quod hoc
nullo modo faceret, et quod prius dimitteret mantellum ordinis, dictus
receptor dixit ei quod non poterat dimittere dictum mantellum ex quo
ipsum assumpserat, nec exire ordinem eorum, et quod oportebat eum
predicta facere, quia erant de punctis ordinis, et quod non exiret
dictam cameram quousque predicta fecisset, et cum ipse testis
responderet se nullo modo predicta facturum, inclusit ipsum in dicta
camera recedens ab eo, et in dicta die non fecit sibi ministrari nisi
panem et aquam. Mane vero sequenti, rediens ad ipsum in dicta camera,
precepit ei denuo quod faceret abnegacionem et spuicionem predictas,
comminans ei quod nisi hoc faceret, esset perditus; et tunc ipse testis
timore ductus, ut dixit, abnegavit Deum ore non corde, et spuit non
supra sed juxta dictam crucem. De osculis inhonestis, crimine sodomitico
vel aliis illicitis non fuit locutus eidem, nec ipse, nec alius, nec
vidit alium recipi. Precepit autem ei dictus receptor quod de predictis
illicitis nemini loqueretur, quia si hoc faceret, esset perditus.
Nichilominus tamen infra triduum dictus testis fuit confessus de
predictis erroribus in dicta domo domino Johanni de Grangia, quondam
tunc archidiacono Meldensi, qui venerat ad dictam domum, et absolvit eum
stupefactus multum cum audivisset predicta, et imposuit sibi in
penitencia quod predicta revelaret, et cum ipse testis respondisset quod
hoc nullo modo posset facere sine periculo corporis sui, dixit quod
nolebat quod se poneret in periculo, et injunxit sibi quod jejunaret XL
diebus in pane et aqua infra XX septimanas, et quod non portaret
camisiam de duobus annis, quam penitenciam complevit, ut dixit.
Requisitus si credit quod predicta illicita confessata per eum
intervenerunt in recepcionibus aliorum vel post, respondit quod
nesciebat quod crederet super hoc, quia nesciebat nec audiverat [p. 534]
ante capcionem eorum nisi quod supra deposuit. Sed post capcionem
audivit dici ab aliquibus fratribus ordinis cum eo carceri mancipatis,
de quorum non recordatur nominibus, quod predicta illicita erant de
punctis ordinis; plura nesciens de contentis in XIII articulis
supradictis, nec in aliis, hoc excepto quod bene credebat ecclesiasticis
sacramentis, et credit quod alii fratres crederent, et quod eorum
sacerdotes debite celebrarent. Non credit quod eorum laici possent
absolvere a peccatis, nec quod fierent hoscula inhonesta, nec quod
committerent crimen sodomiticum, nec quod haberent ydola, nec quod
cordule unde volebant assumpte, quibus cingebantur supra camisias cum
quibus jacebant, tangerent capita ydolorum. Jurabant ordinem non exire;
statim pro professis habebantur. Clandestine recipiebantur, ex quo
credit quod esset suspicio contra eos; per sacramentum injungebatur quod
non revelarent secreta capitulorum nec modum recepcionis; si
revelassent, fuissent puniti. Illi qui sciebant errores fuerunt
negligentes, quia non correxerant eos nec denunciaverant Ecclesie.
Credit quod ante recepcionem suam elemosine et hospitalitas melius
servarentur in ordine quam post. Clam tenebantur capitulia, sed excubie
non ponebantur. Totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu
statuisset. Grandia scandala propter predicta contra ordinem sunt
exorta. Credit quod multi ex fratribus ordinis scirent errores
confessatos per eum, et audivit quod magnus Magister et alii multos
errores, nescit quos, sunt confessi. Defensioni ordinis obtulit se
propter malum consilium quod habebat, quia dubitabat revelare predicta
pro eo quod dictus receptor dixerat ei quod esset perditus si ea
revelaret. Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore,
odio, vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed
pro veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit XII dies dicti mensis [p. 535]
Februarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum, in domo predicta fratrum Minorum, frater Matheus de
Cresson Essart serviens, Belvacensis diocesis, preceptor domus de
Belleyvial Ambianensis diocesis, testis supra juratus, ut deponeret
dictum suum, triginta sex annorum vel circa, non deferens mantellum
ordinis, quia ipsum dimiserat voluntarie vetustate consumptum, nec
curabat ulterius ipsum portare. Postmodum radi fecerat sibi barbam, cum
quo fuerat inquisitum, absolutus et reconciliatus in concilio Remensi,
per dominum archiepiscopum Remensem. Lectis autem et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad eos, et primo
ad primos XIII, se nescire si contenta in dictis articulis erant vera
vel non, quia non interfuerat capitulis generalibus, nec viderat recipi
aliquem alium fratrem, nisi fratrem Galterum infra scriptum. Ipse autem
receptus fuerat, per fratrem Hugonem de Penrando visitatorem Francie, in
majori capella domus Templi Parisiensis, die Martis post festum
apostolorum Petri et Pauli erunt XVII anni vel circa, post capitulum
generale, presentibus fratribus Roberto de Belvaco presbytero, tunc
procuratore generali ordinis in Francia, Garino de Grandi Villarii
preceptore baillivie Viromendensis, Baudoyno de Cheli milite, et aliis
circiter septuaginta, in hunc modum: nam ipse testis et predictus frater
Galterus de Bullens Ambianensis miles, qui fuit combustus Parisius, et
receptus cum eo, pecierunt panem et aquam flexis genibus, a dicto fratre
Hugone, et vestitum ordinis, et obtulerunt se velle fieri servos
esclavos Dei et beate Marie, et Terre sancte ultra marine; et dictus
receptor dixit quod traherent se ad partem, et ipse deliberaret cum
fratribus; et cum deliberassent et ipsi rediissent coram eo, et iterum
peterent ut supra, dixit quod grandem rem petebant, quia oporteret eos
abdicare a se propriam voluntatem et subjici aliene, et multa dura et
aspera sustinere, et ideo bene deliberarent; cum autem respondissent se
bene deliberasse, finaliter voluit scire per sacramentum ab eis si erant
servilis condicionis, matrimonio, alteri religioni vel debitis [p. 536]
obligati, si habebant infirmitates latentes; quibus respondentibus quod
non, fecit eum vovere et jurare castitatem, vivere sine proprio, et
obedire omnibus preceptoribus qui proponerentur eisdem, servare bonos
usus et bonas consuetudines ordinis, secreta capitulorum, et quod non
dimitterent dictum ordinem pro meliori vel pejori, absque licencia ejus
qui dare eis posset. Postmodum imposuit eis mantellos, et primo dicto
fratri Galtero, et ipse et omnes fratres astantes fuerunt eos osculati
in ore, et dicebat quod eos recipiebat ad honorem Dei et beate Marie et
beati Petri apostoli, ad beneficia ordinis, et patres et matres eorum.
Deinde instruxit eos quot _Pater noster_ dicerent pro horis suis, et
qualiter se regerent. Quo facto recesserunt omnes, et quidam frater
serviens vocatus, ut videtur ipsi testi, Malins, filius vel nepos
fratris Arnulphi de Vysomale, duxit ipsum testem ad quamdam cameram, in
qua consueverunt scindi vestes; et in eadem camera erat quidam alius
frater, cujus nomen ignorat, et cum essent ibi, dictus frater Malin
dixit eidem testi quod abnegaret Deum. Quo respondente quod hoc nullo
modo faceret, dixit quod hoc oportebat eum facere, quia ita faciebant
alii, et tunc ipse testis abnegavit Deum ore non corde. Postmodum
precepit ei quod spueret supra quamdam crucem metallinam, in qua erat
ymago Crucifixi, ut sibi videtur, quam tenebat alter frater in manu sua;
et cum ipse testis respondisset quod hoc nullo modo faceret, dimisit
eum; ille eciam qui tenebat dictam crucem in manu dixit eidem testi quod
eum debebat osculari in ano, et ipse testis habuit pro trufa, et noluit
in dicto loco osculari eum. De aliis illicitis non fuerunt locuti eidem,
nec alia inhonesta intervenerunt in recepcione sua, nec post. Requisitus
quod factum fuerat de dicto milite recepto cum eo, respondit quod
fratres Garnerius de Esta et Baudoynus de Cheli predictus milites, et
Johannes de Villanova serviens, tunc preceptor ballivie de Pontivo,
duxerunt predictum fratrem Galterum ad quamdam aliam cameram, et nescit
quod fecerunt in ea; credit tamen pocius quod fuerunt facta dicta
illicita quam contrarium, et quod eciam fierent in [p. 537]
recepcionibus aliorum vel post; plura de contentis in dictis XIII
articulis dixit se nescire.
Item, requisitus super XIV et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire ultra quod supra deponitur, hoc excepto quod bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres ordinis bene
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent. Preceptores
laici aliquando remittebant penas et disciplinas ordinis, sed non
absolvebant, nec credit quod possent absolvere a peccatis. Statim pro
professis habebantur. Clandestine recipiebantur, ex quo credit quod
esset suspicio contra eos; non credit quod carnaliter commiscerentur,
nec quod haberent ydola, nec quod cordule cum quibus cingebantur supra
camisias tangerent capita ydolorum; credit quod graviter puniti fuissent
qui revelassent secreta capitulorum, vel qui noluissent facere illicita
supradicta. Sacerdotibus ordinis debebant confiteri, et poterant
confiteri eciam fratribus Carmelitis. Illi qui sciebant errores fuerunt
negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie.
Elemosinas et hospitalitatem vidit convenienter fieri et servari in
domibus ordinis in quibus fuit conversatus, et, ex precepto superiorum
et statutis ordinis, debebant dare, amore Dei, decimam partem panis.
Clam capitulia tenebantur, de die tamen. Quod magnus Magister cum
conventu ordinasset, fuisset servatum in ordine, contra quem nunc
grandia scandala sunt exorta, et credit quod illicita confessata per eum
essent nota fratribus ordinis, sed non extraneis. Et quod magnus
Magister et alii aliquos errores confessi fuerunt contra ordinem, ad
cujus defensionem ipse testis se obtulerat, quia non erat tunc ita bene
instructus de predictis erroribus sicut est nunc, et quia habebat aliud
consilium quam habet in presenti.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate; et [p. 538]
intelligebat Latinum, et renovavit protestacionem per ipsum et alios
factam quando juraverunt.
Eisdem die et loco, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum frater Poncius de Bono Opere serviens, Lingonensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non defferens
mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat in concilio Senonensi cum
pluribus aliis, postmodum radi fecerat sibi barbam, cum quo fuerat
inquisitum, absolutus et reconciliatus per dominum episcopum
Parisiensem, etatis XXXV annorum vel circa, ut credit, qui fuit
protestatus quod non intendebat recedere a deposicione per eum facta
coram dicto domino Parisiensi, et si aliud diceret, quod non obesset ei,
et fuerat custos magne camere magni Magistri ultra mare, per dimedium
annum vel circa, antequam dictus Magister veniret citra mare. Lectis
autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos, et primo ad primos XIII, se nescire si contenta in
dictis articulis erant vera vel non, quia non viderat aliquem alium
fratrem in ordinem recipi; ipse autem receptus fuerat in quadam camera
domus Templi de Buris Lingonensis diocesis, prima Dominica Adventus
proxime preterita fuerunt sex anni vel circa, ante diem, per fratrem
Hugonem de Penrando, presentibus fratribus Gancerando curato dicte domus
de Buris, Guidone de Nici et Martino de Nici, combustis Parisius, et
Petro de Sivreyo preceptore tunc de Buris servientibus, in hunc modum:
nam cum requisivisset, amore Dei, societatem ordinis, et obtulisset se
velle fieri servum esclavum ordinis, dixit ei quod bene deliberaret,
quia oporteret eum voluntatem propriam dimittere, et multa dura et
aspera sustinere, et non haberet forsitan equos et vestes et alia que
videbat eos exterius habere; et cum responderet quod omnia sustineret,
et dictus receptor deliberasset cum fratribus, et dictus testis instaret
pro recepcione sua, finaliter, prestito ab ipso teste per juramentum
quod non erat matrimonio, alteri religioni vel debitis obligatus,
nec infra sacros constitutus, nec promiserat aliquid ut [p. 539]
reciperetur in dicto ordine, nec habebat infirmitatem latentem, fecit
eum vovere et jurare super quemdam librum castitatem, vivere sine
proprio, et obedire omnibus preceptoribus qui preponerentur eidem,
servare bonos usus et bonas consuetudines et secreta ordinis, et quod
non interesset loco in quo aliquis Christianus exheredaretur injuste;
quod eciam non dimitteret dictum ordinem pro meliori vel pejori, absque
licencia superioris sui qui dare eam posset. Post que imposuit ei
mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt osculati eum in ore.
Deinde instruxit eum quot _Pater noster_ diceret pro horis suis, et quod
jaceret cum camisia et braccis et caligis lineis, una cordula cinctus
quod assumeret unde vellet, et qualiter regeret se in ecclesia et extra,
exponens casus aliquos propter quos poterat perdere habitum vel
incurrere alias penas; et dixit quod alia puncta ordinis perquireret a
senioribus, et instruerent eum. Postmodum idem receptor remansit in
dicta camera cum aliis fratribus, et predictus preceptor de Buris duxit
ipsum testem ad quamdam gardarobam propinquam dicte camere, dicens quod
expectaret eum in dicta gardarroba, et statim post idem preceptor vel
alius frater ordinis portans capucium ante faciem, propter quod non
potuit discernere si erat dictus preceptor vel alius, et lanternam cum
lumine, quia nondum erat dies, habens in manibus, posuit quamdam crucem
ligneam in qua non erat ymago Crucifixi in manu ipsius testis, petens ab
eo si credebat in dictam crucem; et ipso teste respondente quod sic,
dixit ei: Deinceps non credas, et spue supra ipsam. Et ipse testis tunc
spuit non supra sed juxta, per hoc, ut dixit, non recedens nec intendens
recedere a fide. De aliis illicitis non fuit locutus eidem, nec aliud
scit de contentis in XIII articulis predictis. Requisitus si credebat
quod idem facerent alii, respondit quod non credebat nec discredebat.
Item, requisitus super XIV et omnibus sequentibus, respondit se nichil
scire, hoc excepto quod bene credebat ecclesiasticis sacramentis, et
credit quod alii fratres crederent, et quod eorum sacerdotes [p. 540]
debite celebrarent; non credit quod eorum laici possent absolvere a
peccatis. Clandestine recipiebantur, ex quo erat suspicio contra eos;
non credit quod carnaliter commiscerentur, nec quod hoc preciperetur,
nec quod haberent ydola, nec quod cordule cum quibus jacebant tangerent
capita ydolorum; puniti fuissent qui revelassent secreta capitulorum,
nescit qualiter; nec fuit ei inhibitum nec audivit aliis inhiberi quod
non confiterentur nisi sacerdotibus ordinis, et vidit quod confiterentur
fratribus Carmelitis et aliis. Si aliqui sciebant errores in ordine,
fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt
Ecclesie. Elemosinas et hospitalitatem vidit convenienter servari in
locis in quibus fuit commoratus; audivit tamen dici quod antiquitus
melius fiebant. Clandestine capitulia tenebantur, non tamen audivit quod
excubie ponerentur. Totus ordo servasset quod magnus Magister cum
conventu statuisset. Grandia scandala contra ordinem sunt exorta propter
predicta, et obtulerat se deffensioni ordinis, sed postmodum
renunciaverat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Eisdem die et loco fuerunt adducti pro testibus ad presenciam dictorum
dominorum commissariorum fratres Jacobus Cormele, Johannes de
Valbellant, Johannes de Besu sancti Germani Suessionensis, Odo de
Castroduni, Theobaldus de Basimont Carnotensis, Stephanus d'Omont
Parisiensis, Guillelmus de Gi Bisuntini, Johannes de Barleta Leodiensis,
Albertus de Grevilla Cathalonensis, et Thomas Gancin Bajocensis
diocessium. Qui, premissa protestacione quod non intendunt recedere a
deposicionibus per eos factis alias coram ordinariis, et quod si aliquid
per simplicitatem vel alias dicerent contra eorum deposiciones, vel plus
vel minus, quod eis non prejudicet nec noceat in aliquo. Juraverunt,
tactis sacrosanctis Evangeliis, dicere plenam et meram [p. 541]
veritatem in hujusmodi negocio, secundum formam juramenti aliorum
testium superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem.
Quibus actis, dictus frater Johannes de Bessu sancti Germani
Suessionensis diocesis, serviens, non deferens mantellum ordinis, quia
ipsum dimiserat in concilio Senonensi, postmodum radi fecerat sibi
barbam, cum quo fuit inquisitum, absolutus et reconciliatus per dominum
episcopum Parisiensem, etatis triginta duorum annorum vel circa;
repetita predicta protestacione, lectis et diligenter expositis sibi
omnibus articulis, respondit ad eos se nescire de eis nisi quod
sequitur. Dixit enim quod ipse fuerat receptus in dicto ordine in
instanti festo resurrectionis Domini erunt sex anni vel circa, in
capella domus Templi de Cherruto Senonensis diocesis, per fratrem Adam
de Calmis militem, de cujus vita vel morte non habet certitudinem, de
mandato visitatoris Francie, presentibus fratribus Matheo de Atrabato,
Jacobo Chamarot, et alio de cujus nomine non recordatur, et de quorum
vita vel morte non habet certitudinem, in hunc modum: nam cum
requisisset frequenter panem et aquam ordinis, et ei responsum fuisset
quod bene deliberaret, quia oporteret eum a se abdicare propriam
voluntatem, et multa dura et aspera sustinere; finaliter, eo instante
pro recepcione sua, respondit quod reciperet eum, et fecit eum vovere et
jurare castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, servare bonos
usus et bonas consuetudines ordinis. Postmodum imposuit sibi mantellum,
et fuerunt eum osculati in ore. Quo facto recesserunt omnes, preter
dictos receptorem et Matheum, et preceperunt ei quod abnegaret ymaginem
Crucifixi depictam in libro supra quem juraverat, et quod spueret supra
eam; et cum ipse testis nollet hoc facere, dixerunt quod hoc oportebat
eum facere, quia inclusus erat in dicta capella, et consuetum erat ita
fieri; et tunc ipse testis abnegavit ore non corde, et spuit non supra
sed juxta dictam ymaginem. Postmodum dictus receptor fuit amplexatus
ipsum testem et osculatus in ventre supra vestes; alia illicita non
intervenerunt, nec tunc nec post. Credit quod alii reciperentur [p. 542]
per eumdem modum, et quod crederent ecclesiasticis sacramentis, et quod
eorum sacerdotes debite celebrarent, et ipse bene credebat dictis
sacramentis. Audivit dici quod preceptores laici absolvebant a penis.
Juravit ordinem non exire, et credit quod alii jurarent; sed non vidit
alium recipi. Clandestine recipiebantur, ex quo credit quod esset
suspicio contra eos. Non credit quod carnaliter commiscerentur, nec quod
hoc diceretur eisdem, nec quod haberent capita ydolorum, nec quod
cordule, cum quibus cingebantur supra camisias cum quibus jacebant,
tangerent dicta capita. Per sacramentum injungebatur quod non revelarent
secreta capitulorum nec modum recepcionis; si revelassent, credit quod
puniti fuissent; absque licencia non poterant nisi fratribus ordinis
confiteri. Negligentes fuerunt, quia non correxerunt errores nec
denunciaverunt Ecclesie. Audivit dici quod eleemosine et hospitalitas in
ordine fuerant restricte, et quod eorum capitulia clam tenebantur.
Credit quod totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu
statuisset, et quod grandia scandala contra ordinem sunt exorta, quod
errores confessati per eum essent noti fratribus ordinis sed non aliis,
et quod magnus Magister et alii aliquos errores confessi sint contra
ordinem, ad cujus deffensionem se obtulerat, sed postmodum incontinenti
se retraxerat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, vel amore, vel
odio, vel comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed
pro veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate. Item, dixit quod
de predictis erroribus fuit, eadem septimana, confessus fratri Radulpho
Lotoringo presbytero dicte domus, et absolutus per eum, injuncta ei
penitencia quod jejunaret certis diebus, non recolit quot.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit XIII dies dicti mensis
Februarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum [p. 543]
commissariorum, in domo fratrum predicta Minorum, frater Theobaldus de
Basimonte serviens, Carnotensis diocesis, testis supra juratus, ut
deponeret dictum suum, non defferens mantellum ordinis, quia ipsum
dimiserat una cum pluribus aliis in concilio Senonensi. Postmodum radi
fecerat sibi barbam, etatis triginta sex annorum vel circa. Qui fuit
protestatus quod non intendit recedere a deposicione per eum facta coram
domino episcopo Parisiensi, qui absolvit et reconciliavit eum. Lectis
autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit se nichil scire de contentis in eis nisi quod sequitur, quia
non interfuerat recepcioni alicujus alterius fratris nec capitulis
eorum. Ipse tamen receptus fuerat per fratrem Guidonem de Maynillio
Albrici servientem, de cujus vita vel morte non habet certitudinem, tunc
preceptorem ballivie Carnotensis, de mandato fratris Johannis de Turno
tunc thesaurarii Parisiensis, presentis ibidem, una cum fratribus Petro
Ucherii, Renardo le Ganheur servientibus, et Johanne de Bondis
presbytero quondam in capella domus Templi de Malorepastu dicte
diocesis, in festo beate Catherine proxime preterito fuerunt novem anni
vel circa, in hunc modum: nam cum peciisset ter interpolate panem et
aquam ordinis, et ter fuisset ei responsum per dictum fratrem Guidonem
quod grandem rem petebat, et quod bene deliberaret, rogans Deum ut
dirigeret eum, et ipse receptor et fratres astantes deliberassent
recipere eum, prestito per juramentum ab ipso teste quod non erat
servilis condicionis, matrimonio, alteri religioni vel debitis
obligatus, nec habebat infirmitatem latentem, ex qua esset impotens ad
servicium ordinis, fecit eum vovere et jurare supra quemdam librum
castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, servare bonos usus et
bonas consuetudines, et secreta ordinis. Postmodum imposuit sibi
mantellum, et ipse et astantes fuerunt osculati eum in ore. Deinde
instruxit eum quot _Pater noster_ diceret pro horis suis, et quod
jaceret cum pannis lineis, cinctus die ac nocte super eos una cordula
quam assumere poterant unde volebant, et qualiter regeret se in ordine,
exponens multa puncta ordinis ex quibus poterat incurrere [p. 544]
diversas penas. Post que recesserunt omnes. Postmodum dictus frater
Raynardus duxit ipsum testem ad quamdam logiam, in qua fiebant aliquando
dolia, et aportavit quamdam crucem ligneam depictam, quam ibidem
ostendit ipsi testi, precipiens ei quod abnegaret Deum; et cum ipse
testis respondisset quod hoc nullo modo faceret, dixit ei quod hoc
oportebat ipsum facere, et tunc abnegavit ore non corde. Postea precepit
ei quod spueret supra dictam crucem, et ipse noluit spuere supra, sed
spuit juxta; deinde dixit ei quod poterat, si volebat, cum fratribus
ordinis carnaliter commisceri, et ipse testis respondit quod hoc nullo
modo faceret, nec unquam fecit, nec credit quod fiat in ordine, sicut
dixit. Postmodum precepit ei quod oscularetur eum in ano, sed ipse
testis noluit eum osculari, nec credit quod predicta oscula inhonesta,
nec abnegacio et spuicio supradicte fierent in ordine in recepcionibus
aliorum, nec post, quia nec vidit nec audivit dici nisi de se ipso.
Requisitus si predictus frater Raynardus dixit ei quod predicta illicita
essent de punctis ordinis, respondit quod non. Item dixit se credere
ecclesiasticis sacramentis, et credebat quod alii fratres ordinis
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; non credit nec
audivit dici quod eorum laici possent absolvere vel absolverent a
peccatis; juravit ordinem non exire, credens quod alii idem jurarent.
Clandestine recipiebantur; non credit quod haberent ydola; cordula qua
cingebatur non tetigerat capita ydolorum, quia ipsam emerat, nec credit
quod cordule aliorum tangerent. Per sacramentum injungebatur eis quod
non revelarent secreta capitulorum; si revelassent, fuissent puniti
secundum disciplinam ordinis, nescit qualiter; absque licencia non
poterant nisi sacerdotibus ordinis confiteri; si qui erant scientes
errores, fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos nec
denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et hospitalitatem vidit in ordine
convenienter servari; inhibebatur quod non acquirerent illicite ordini;
clausis januis, nullis presentibus nisi fratribus ordinis, capitulia
tenebantur. Totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu
statuisset. Grandia scandala exorta sunt contra ordinem apud [p. 545]
aliquos, propter contenta in articulis et alia. Audivit dici magnum
Magistrum et alios multos errores fuisse confessos contra ordinem, ad
cujus deffensionem se obtulerat dum tamen liberaretur a carceribus et
ministrarentur expense; sed postmodum voluntarie recessit a dicta
deffensione. Item, dixit quod, in die recepcionis sue, antequam
comederint, fuit confessus de predictis erroribus confessatis per eum
Johanni Normanni presbytero seculari, in dicta domo Templi deservienti,
qui reprehendit eum de predictis, et absolvit eum, imposita penitencia
quod jejunaret sextis feriis per septem annos, quod et fecit; nescit
tamen si dictus presbyter sit vivus vel mortuus.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Jacobus de Cormele serviens, Suessionensis diocesis, testis supra
juratus, mantellum et barbam defferens, etatis quadraginta octo annorum
vel circa, protestacione premissa quod non intendit recedere a
deposicione per ipsum facta coram domino episcopo Parisiensi, qui
absolvit et reconciliavit eumdem, lectis et diligenter expositis sibi
omnibus et singulis articulis, respondit se nescire de contentis in eis
nisi quod sequitur: videlicet quia credit quod alii communiter
reciperentur in ordine sicut frater Johannes de Sernay quondam serviens,
tunc preceptor domus Templi Montis Suessionensis, receperat eum, in
festo beati Bartholomei proxime preterito erunt XI anni vel circa, in
capella dicte domus, presentibus fratribus Roberto curato dicte domus,
Geraldo de Argentolio milite, et Matheo de Atrabato, et Johanne de
Cernoy, et Remigio de Ploysiaco servientibus, deffunctis, a quo
receptore requisivit ter interpolate panem et aquam, societatem et
pauperem vestitum ordinis; et cum ei concessisset predictus miles, de
voluntate dicti fratris Johannis, defferentis in hoc nobilitati dicti
militis, imposuit sibi mantellum. Postmodum fecerunt eum vovere et
jurare supra quemdam librum castitatem, vivere sine proprio, [p. 546]
servare bonos usus et bonas consuetudines qui tunc erant in ordine, et
qui imponerentur in posterum per probos homines ordinis, obedire omnibus
preceptoribus qui preponerentur eidem, fideliter facere elemosinas
consuetas, et luminaria ecclesiarum et capellarum eorum servare, et quod
non interesset loco in quo nobilis homo vel nobilis mulier exheredaretur
injuste; et precepit ei quod jaceret cum pannis et caligis lineis,
cinctus super eos una cordula; et instruxit eum quot _Pater noster_
diceret pro horis suis, et quod bene conservaret et deffenderet, pro
posse suo, bona et jura ordinis, et quando non posset hoc facere, quod
denunciaret hoc superioribus suis; et quod faceret jejunia in ordine
consueta; et alia puncta ordinis requireret a senioribus ordinis, et
informarent eum. Postmodum fuerunt eum osculati in ore, et recesserunt
omnes, preter dictum fratrem Johannem de Sernoy, qui ducens ipsum testem
retro altare, et ostendens ei quamdam crucem ligneam in qua erat depicta
ymago Crucifici, precepit ei ter, in virtute juramenti prestiti per eum
de obediendo preceptoribus suis, quod abnegaret illum qui erat in dicta
cruce; et tunc ipse testis, tenore juramenti per eum prestiti, abnegavit
ore non corde. Postmodum precepit ei quod spueret supra dictam crucem,
et spuit ipse juxta non supra. Deinde dixit ei quod ipse testis
spoliaret se, vel, si volebat, ipse Johannes se spoliaret; et cum ipse
testis preelegisset se spoliare, et spoliasset se nudum exceptis
braccis, dictus frater Johannes dixit ei quod oscularetur ipsum testem
inter umbilicum et pectus, vel quod ipse testis, si magis volebat,
oscularetur eum in dicto loco; et tunc de voluntate ipsius testis,
dictus Johannes fuit eum osculatus in dicto loco, precipiens, in virtute
juramenti prestiti per eum, quod nemini revelaret predicta; alia
illicita non intervenerunt in dicta recepcione sua, nec post. Requisitus
si dixerat ei quod predicta essent de punctis ordinis, respondit quod
non. Item, dixit quod ipse credebat ecclesiasticis sacramentis, credens
quod alii fratres bene crederent, et quod eorum sacerdotes debite
celebrarent; nec credit quod eorum laici absolverent nec possent
absolvere a peccatis. Juravit ordinem non exire absque licencia [p. 547]
superioris qui eam dare posset, et credit quod alii idem jurarent.
Clandestine recipiebantur; non credit quod carnaliter commiscerentur,
nec quod hoc diceretur eisdem, nec quod haberent ydola, nec quod cordule
tangerent capita ydolorum. Credit quod qui revelassent secreta, fuissent
graviter puniti. Non fuit sibi inhibitum quod non confiterentur nisi
sacerdotibus ordinis, et infra quindecim dies a recepcione sua, fuit de
predictis confessus fratri Arnulpho tunc gardiano fratrum Minorum
Suessionensium, defuncto; et absolvit eum, imposita sibi penitencia quod
portaret cilicium ad carnem per unam Quadragessimam, et quod jejunaret
per unum annum sextis feriis, quarum medietatem faceret in pane et aqua.
Scientes errores fuerunt negligentes, quia non correxerunt nec
denunciaverunt Ecclesie. Non audivit inhiberi quod elemosine et
hospitalitas non fierent sicut erat consuetum; immo fuit preceptum et
vidit fieri contrarium, et prohibebatur eis quod non gravarentur vicinis
eorum, nec injuste acquirerent. Non interfuit capitulis. Totus ordo
servasset, ut credit, quod magnus Magister cum conventu statuisset. Nunc
grandia scandala et suspicio contra ordinem sunt exorta, credens quod
errores confessati per eum essent noti fratribus ordinis; et audivit
dici quod magnus Magister et alii confessi sunt aliquos errores contra
ordinem, ad cujus deffensionem se obtulerat cum aliis, quos in hoc
sequebatur; sed postmodum retraxit se a dicta deffensione, meliori
consilio ductus. Requisitus si viderat aliquem alium recipi in ordine,
respondit quod sic, fratres Bertrandum de Crotoy quondam, et Guillelmum
de Roy servientes, in dicta capella, per dictum fratrem Johannem de
Sernoy, in festo Omnium Sanctorum proxime preterito fuerunt XI anni vel
circa, presentibus fratribus qui interfuerant recepcioni ipsius testis.
In quorum recepcionibus nichil vidit fieri illicitum; remanserunt tamen
post recepcionem cum receptore in capella, ipso teste et aliis qui
adfuerant recedentibus, et nescit si postmodum fuerunt facta illicita
supradicta confessata per eum.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, [p. 548]
odio, vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed
pro veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit XV dies mensis Februarii, fuit
adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta fratrum Minorum, frater Johannes de Nivella serviens,
Leodiensis diocesis, preceptor de Barleta Travensis diocesis, testis
supra juratus, ut deponeret dictum suum, mantellum et barbam defferens,
etatis triginta annorum vel circa; et fuit inquisitum cum eo, absolutus
et reconciliatus per dominum episcopum Pansiensem. Lectis autem et
diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, protestacione premissa quod non intendit recedere a deposicione per
eum facta coram dicto domino episcopo Parisiensi, se nichil scire de
contentis in eis nisi quod sequitur, videlicet quod ipse receptus fuerat
in quadam aula domus Templi de Capua, in festo Nativitatis Domini
proximo preterito fuerunt IV anni, per fratrem Symonem de Brondisio tunc
preceptorem Capuanum, de cujus vita vel morte non habet certitudinem,
presente fratre Johanne de Alvernia oriundo, presbytero, a quo receptore
requisivit ter interpolate panem et aquam ordinis; et cum ter
respondisset ei quod bene deliberaret, quia grandem rem petebat, et
oporteret eum multa dura et aspera sustinere, et abdicare a se propriam
voluntatem; et quod diceret Pater noster et Ave Maria, rogans Deum quod
ipsum dirigeret, finaliter, prestito ab eo per juramentum quod non erat
servilis condicionis, matrimonio, alteri religioni nec debitis
obligatus, nec infra sacros ordines constitutus, tradidit ei mantellum.
Postmodum fecit eum vovere et jurare castitatem, obedienciam, et vivere
sine proprio, et osculari crucem mantelli sibi traditi. Postmodum ipse
et dictus presbyter fuerunt eum osculati in ore, instruentes [p. 549]
eum quot _Pater noster_ diceret pro horis suis, et quod jaceret cum
pannis et caligis lineis, cinctus una cordula, quam non tradidit ei, sed
ipse emit eam post prandium, et qualiter regeret se in ordine. Post que,
recedente dicto presbytero, prefatus receptor, solus existens in dicta
aula, cujus porta tunc non erat clausa, cum ipso teste, precepit ei quod
abnegaret Deum; et ipse testis respondit quod hoc nullo modo faceret; et
tunc dictus receptor dixit ei quod hoc oportebat eum facere, et quod
abnegaret ore non corde; et tunc ipse testis abnegavit Deum ore non
corde, ut dixit. Postmodum ostendens ipsi testi quamdam crucem ligneam,
nescit unde allatam, in qua non erat ymago Crucifixi nec pictura aliqua
apparebat, peciit ab ipso teste si credebat quod in dicta cruce esset
propheta, quo respondente quod non, quia non erat ibi ejus ymago,
precepit ei quod spueret supra dictam crucem, et ipse spuit non supra
sed juxta. Postea precepit ei quod oscularetur eum in ano, et ipse
testis noluit eum osculari. De alia re illicita non fuit locutus eidem.
Requisitus si dixerat quod predicta essent de punctis ordinis vel
consueta fieri in ordine, et si ipse testis scit vel credit vel audivit
hoc dici, respondit quod non. Requisitus si viderat aliquem alium recipi
in ordine, respondit quod sic fratrem Guillelmum Manpartit servientem,
de Burgundia, quem credit vivere, per fratrem Odonem de Focharen quondam
militem de Borgondia, in Brandonibus erunt quatuor anni, in capella
domus Templi de Berleta, presentibus fratribus Guillelmo de Melfia
presbytero, et Symone de Ancona et Guillelmo Anglico viatore dicte
domus, servientibus, quos credit vivere, in cujus recepcione fuit
servatus talis modus qualem deposuit fuisse servatum in recepcione sua,
exceptis illicitis quod non intervenerunt tunc nec post recepcionem,
quod ipse testis sciverit vel audiverit vel credat; plurium
recepcionibus non adfuit, nec capitulis eorumdem. Item, dixit quod bene
credebat ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent, nec credit quod
eorum laici possent absolvere a peccatis, nec quod carnaliter
miscerentur, nec quod haberent ydola, nec quod cordule [p. 550]
tangerent capita ydolorum. Jurabant ordinem non exire; statim pro
professis habebantur; clandestine recipiebantur, ex quo erat suspicio
contra eos. Per sacramentum imponebatur quod non revelarent secreta
capitulorum; si revelassent, credit quod puniti fuissent, nescit
qualiter. Non fuit sibi inhibitum quod non confiteretur nisi
sacerdotibus ordinis, nec audivit aliis inhiberi; et ipse testis fuit
confessiis de predictis erroribus fratri Johanni de Capua tunc gardiano
fratrum Minorum de Capua, quem credit [.....?] infra duos dies a
recepcione sua in fratrum Minorum domo de Capua, qui fuit multum
stupefactus, et fecit ipsum testem spoliari in camisia et braccis, et
data ei disciplina cum virgis, absolvit eum, imposita penitencia quod
per triduum jejunaret sextis feriis in pane et aqua, et quod non
portaret camisiam; quam penitenciam dixit se complevisse eciam in
carceribus existendo. Si qui fratres sciebant errores predictos, fuerunt
negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie.
Elemosinas et hospitalitatem vidit convenienter servari in domibus
ordinis in quibus fuit conversatus; et hec precipiebantur eisdem; et
vidit apud Barletam quater dari, ter in ebdomada, elemosinam mille
quingentis personis. Totus ordo servasset quod magnus Magister cum
conventu statuisset. Grandia scandala contra ordinem sunt exorta. Credit
magnum Magistrum et alios confessos fuisse aliquos errores, quia littere
apostolice hoc dicunt. Ad deffensionem ordinis obtulerat se cum aliis;
postmodum fuit infirmus, et retraxit se.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Johannes de Vanbellant serviens, Suessionensis diocesis, testis
supra juratus, etatis quadraginta annorum duorum vel circa, mantellum et
barbam defferens, cum quo fuit inquisitum, absolutus et reconciliatus
per dictum episcopum Parisiensem, lectis et diligenter [p. 551]
expositis sibi omnibus et singulis articulis, repetita protestacione per
eum et alios facta quando juravit, respondit ad eos se nescire de
contentis in ipsis articulis nisi quod sequitur, videlicet quod ipse
fuit receptus, Dominica ante Nativitatem proximo preteritum fuerunt XIX
anni vel circa, per fratrem Nicolaum de sancto Albano quondam
preceptorem, tunc Montis Suessionensis, in capella domus Templi
predicte, presentibus fratribus Michaele de Ballaynvilier milite
quondam, Joanne de Vallibus serviente quondam, in hunc modum: nam cum
flexis genibus peciisset panem et aquam, societatem et pauperem vestitum
ordinis amore Dei sibi concedi, et responsum fuisset quod grandem rem
petebat, quia oporteret eum abdicare a se propriam voluntatem, et multa
dura et aspera sustinere, et ipse respondisset quod omnia sustineret,
voluerunt scire ab eo si erat servilis condicionis, matrimonio vel
alteri religioni vel debitis quod non posset solvere obligatus, et si
habebat aliquid impedimentum infirmitatis latentis vel aliud; quo
respondente quod non, dixerunt ei quod rogaret Deum et beatam Virginem
quod dirigerent eum, et diceret Pater noster et Ave Maria, et cum hoc
fecisset, et ter idem quod supra peciisset, et idem responsum fuisset et
dictum per receptorem, fratribus astantibus, quod si scirent
impedimentum in eo, revelarent ante recepcionem, quia postmodum hoc non
possent, finaliter, prestito per juramentum quod non erant in eo
predicta impedimenta, fecerunt eum vovere et jurare super quemdam librum
apertum, in quo erat ymago Crucifixi, castitatem, vivere sine proprio,
et obedire superioribus suis et mandatis eorum, et servare bonos usus et
bonas consuetudines que tunc erant in ordine, et que in posterum
imponerentur per probos homines ordinis, et quod non interesset loco in
quo nobilis homo vel nobilis mulier, orfani, vidue vel miserabiles
persone exheredarentur injuste; postmodum imposuit sibi mantellum et
birretum, et ipse et fratres astantes fuerunt eum osculati in ore.
Deinde instruxit eum quot _Pater noster_ diceret pro horis suis; quod
jaceret cum pannis et caligis lineis, cinctus una cordula quam emit ipse
testis dicta die post prandium; qualiter regeret se in ordine, [p. 552]
exponens diversos casus propter quos posset incurrere diversas penas.
Post que, aliis recedentibus, dictus receptor, capella post eorum
recessum aperta remanente, traxit ipsum testem retro altare, et, ostensa
sibi quadam cruce lignea, quam tenebat idem receptor in manu, in qua
erat ymago Crucifixi, peciit ab ipso teste si credebat in illum,
ostendendo dictam ymaginem Crucifixi. Quo respondente quod sic, dixit ei
quod non crederet in eum, qui fuerat falsus propheta, et quod negaret
eum; et cum ipse testis diceret quod hoc non debebat facere, cum fuisset
mortuus et crucifixus pro peccatis nostris, preceptore predicto dicente
quod oportebat ipsum testem predicta facere, abnegavit ipse testis ore
non corde, ut dixit. Post que precepit ei quod spueret supra dictam
crucem, sed noluit spuere supra sed juxta. Deinde fecit ipsum testem
spoliari in camisia et braccis, et fuit supra braccas osculatus ipsum
testem prope anum. Postmodum dixit ei quod poterat fratribus ordinis
carnaliter commisceri, si volebat, et id ipsum pati debebat; hoc tamen
non fecit, et respondit sibi quod nunquam faceret; nec scit nec audivit
dici; nec credit quod predicta quatuor illicita fierent vel servarentur
in ordine; et vidit recipi, in quadam camera dicte domus Montis
Suessionensis, fratrem Adam de Villa Ademari servientem quondam, in
proximo festo Nativitatis beati Johannis Baptiste erunt novem anni vel
circa, per fratrem Johannem de Sernay, quondam preceptorem, tunc dicte
domus, presentibus fratribus Matheo de Atrabato et Remigio de Cormellis,
deffunctis, in cujus recepcione vel post non fuit aliquid actum vel
dictum de predictis illicitis quod ipse testis sciverit vel audiverit
dici vel credat. Requisitus si dictus receptor vel alii dixerant sibi,
vel ipse sciebat vel audiverat dici, quod predicta illicita vel aliqua
ex eis essent de punctis ordinis, respondit quod non. Item, dixit quod
ipse bene credebat ecclesiasticis sacramentis, et credebat quod alii
fratres ordinis bene crederent, et quod eorum sacerdotes debite
celebrarent; nescit quod eorum laici possent absolvere a peccatis vel
absolverent. Juravit et credit quod alii jurarent ordinem non exire.
Statim pro professis habebantur; clandestine recipiebantur. Non [p. 553]
credit quod haberent ydola, nec quod cordule cum quibus cingebantur
tangerent capita ydolorum. Jurabant non revelare secreta capitulorum; si
revelassent, fuissent puniti, sed nescit qualiter. Non fuit sibi
inhibitum, nec scit quod aliis inhiberetur quod non confiterentur nisi
sacerdotibus ordinis, et infra octo dies a recepcione sua, ipse testis
fuit, in capella dicte domus eorum Montis Suessionensis, confessus de
predictis erroribus fratri Johanni de Collegi conventuali fratrum
Minorum Suessionensium quondam, qui absolvit eum, imposita penitencia
quod jejunaret per dimidium annum sextis feriis, in pane et aqua, et
quod non interesset loco in quo predicta illicita fierent; quod
complevit. Si aliqui erant scientes errores, fuerunt negligentes, quia
non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et
hospitalitatem vidit convenienter servari in domibus ordinis in quibus
fuit conversatus; tempore tamen caristie, propter multitudinem populi
concurrentis, vidit elemosinas, ut pluribus dari possent, distribui in
plures peczias quam prius fierent. Clam eorum capitulia tenebantur.
Totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu statuisset.
Grandia scandala contra ordinem sunt exorta, propter illa de quibus
agitur contra ipsum. Una cum aliis obtulerat se deffensioni ordinis. Ab
ordine aposthaverat per bienium vel circa, ante capcionem eorum, et in
apostasia existens ante capcionem aliorum et suam deposuerat supra
predictis, coram inquisitore, apud Pissiacum, gratis, et non captus. Sed
postmodum, ante capcionem suam et aliorum, resumpsit habitum, quia
dicebatur ei quod erat excommunicatus, et venit ad magnum Magistrum,
Parisius, in capitulio generali, in festo Nativitatis beati Johannis
Baptiste fuerunt tres anni, et in dicto capitulio fuit reconciliatus, et
mantellus ei redditus, et impositum ei quod comederet in terra, super
mantellum suum per annum, et quod tribus diebus in septimana comederet
panem et aquam; quod et fecit in dicta domo Montis Suessionensis, usque
ad festum beati Remigii, circa quod fuerunt capti. Requisitus sub
juramento suo si revelaverat aliquibus de ordine, ante [p. 554]
capcionem eorum, illa de quibus prius inquisitum fuerat, respondit quod
non, nec sciebat capcionem, nec audiverat nisi per tres dies ante
capcionem eorum. Requisitus quare exiverat dictum ordinem, respondit
quod propter levitatem suam, quia erat in nimia edua [inedia?] in
religione.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate. Acta fuerunt hec
die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me Floriamonte
Dondedei, et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit XVI dies dicti mensis Februarii,
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta fratrum Minorum, frater Thomas Quintini serviens, Bajocensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, quadragenarius
vel circa, non defferens mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat in
concilio Senonensi; postmodum radi fecerat sibi barbam. Qui fuit
protestatus quod non intendit recedere a deposicione per eum facta coram
domino episcopo Parisiensi, qui absolvit et reconciliavit eumdem. Lectis
autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit ad eos se nescire de contentis in eis nisi quod sequitur.
Scilicet quod ipse receptus fuerat in capella domus Templi de
Brectiville le Rebel dicte diocesis Bajocensis, circa instans festum
beati Johannis erunt X anni vel circa, per Philippum Agate servientem,
tunc preceptorem ballivie Normannie, quem credit vivere, presentibus
fratribus Guillelmo Picardi presbytero, Guillelmo de Boysset milite, et
Matheo Raynandi servientibus, deffunctis, in hunc modum: nam cum
requisivisset, flexis genibus ter interpolate, concedi sibi, amore Dei,
panem et aquam et pauperem vestitum ordinis, et responsum fuisset ei
quod grandem rem petebat, et quod bene deliberaret, rogans Deum ut
dirigeret eum, et hoc fecisset, finaliter prestito per [p. 555]
juramentum quod non habebat infirmitatem latentem, nec erat servilis
condicionis, matrimonio vel alteri religioni, aut debitis que non posset
solvere obligatus, fecit eum vovere et jurare supra quemdam librum
castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, et servare bonos usus et
bonas consuetudines ordinis. Postmodum imposuit sibi mantellum, et ipse
et astantes fuerunt eum osculati in ore. Deinde instruxit eum quot
_Pater noster_ diceret pro horis suis, et quod jaceret cum pannis et
caligis lineis una cordula cinctus, et qualiter regeret se in ordine.
Post que, recedentibus aliis, porta capelle aperta remanente, dictus
receptor dixit eidem testi satis prope altare existenti quod abnegaret
ter Deum; et cum ipse testis responderet quod hoc nullo modo faceret, et
fleret, dixit ei quod non curaret, quia oportebat eum hoc facere, et de
hoc posset postmodum confiteri, et Deus bene indulgeret ei; tunc ipse
testis abnegavit Deum ter ore non corde. Post que precepit ei quod ter
spueret supra quamdam crucem ligneam nescit unde ablatam, quam tenebat
in manu, in qua non recolit se picturam vel ymaginem aliquam vidisse, et
ipse testis spuit ter non supra sed juxta eam. De osculis inhonestis et
crimine sodomitico non fuit ei locutus dictus receptor nec alius, nec
quod predicta essent de punctis ordinis, nec scit nec audivit dici nec
credit quod dicta illicita fierent in recepcionibus aliorum; nec aliquem
alium vidit recipi in ordine, nec interfuit capitulis eorum; et pauca
scit, ut dixit, de factis ordinis, quia erat agricola. Precepit ei
dictus receptor quod non revelaret predicta. Item, dixit se fuisse
confessum de predictis erroribus in crastinum, in eadem capella, dicto
presbytero, qui absolvit eum, imposita penitencia quod jejunaret XIII
diebus Veneris in pane et aqua, quod et fecit.
Item, dixit quod crucem sanctam devote adorabant die Veneris sancta, et
quod bene credit ecclesiasticis sacramentis, et credit quod alii fratres
eodem modo crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; non
credit quod eorum laici possent absolvere nec absolverent a peccatis.
Juravit ordinem non exire, credens quod alii idem jurarent. [p. 556]
Statim pro professis habebantur. Clandestine recipiebantur. Non credit
quod haberent ydola, nec quod cordule cum quibus cingebantur (assumebant
unde volebant), tangerent capita ydolorum. Non fuit ei inhibitum quod
non confiteretur nisi sacerdotibus ordinis, nec audivit aliis inhiberi.
Elemosinas et hospitalitatem vidit in domibus ordinis in quibus
conversatus fuit convenienter fieri et servari, et decimas bene reddi de
terris eorum quas ipse testis excolebat. Credit quod totus ordo
servasset quod magnus Magister cum conventu ordinasset. Nunc grandia
scandala sunt exorta contra ordinem, propter illa de quibus agitur
contra eum. Audivit dici magnum Magistrum et alios aliquos errores,
nescit quos, fuisse confessos contra ordinem, ad cujus deffensionem se
obtulerat cum aliis, et postea se retraxit.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestationes fuerint publicate.
Frater Stephanus de Domont serviens, Parisiensis diocesis, testis supra
juratus, habitum et barbam defferens, quinquagenarius vel circa,
absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Parisiensem,
protestacione premissa quod non intendit recedere a deposicione per eum
facta coram eo, lectis et diligenter expositis sibi omnibus et singulis
articulis, respondit se nescire de eis nisi quod sequitur, scilicet: se
nescire si in recepcionibus aliorum interveniebant illicita, quia nullos
viderat recipi, nec interfuerat capitulis eorum. Ipse tamen receptus
fuerat, in principio Augusti proximo preteriti fuerunt triginta anni vel
circa, per fratrem Johannem de Manbressi militem quondam, preceptorem
tunc Viromandie, in capella domus Templi de Castellario in Veromandia
Noviomensis diocesis, presentibus fratribus Garino de Grandi Villarii,
Johanne de Sano Pucto servientibus, et aliis deffunctis, in hunc modum:
nam cum peciisset panem et aquam ordinis, et respondisset quod [p. 557]
grandem rem repetebat, quia oporteret eum a se abdicare propriam
voluntatem, et multa dura et aspera sustinere, et cum respondisset quod
omnia sustineret, finaliter prestito ab eo quod non habebat infirmitatem
nec aliud impedimentum, fecit eum vovere et jurare castitatem,
obedienciam, vivere sine proprio, et postmodum imposuit sibi mantellum,
et fuerunt osculati eum in ore. Requisitus si sciebat vel credebat vel
audiverat dici quod aliqui errores essent in ordine, respondit quod non.
Requisitus si in recepcione sua intervenerant aliqua illicita, respondit
quod non, quod ipse recordetur, quia sunt multi anni elapsi, et non
habebat, ut dixit, propter hoc magnam memoriam. Postmodum, specificatis
sibi illis que continentur in primis XIII articulis, dixit quod de
mandato dicti receptoris spuerat juxta crucem et abnegaverat Deum.
Predicta tamen dixit per talem modum, et tanta simplicitate videbatur
dictus testis, sicut per multas circumlocuciones apparuit, sicut est
quia requisitus si receptor ejus contrarium ejus quod ipse deposuit
diceret an dementiret eum, respondit quod non; et quia eciam dixit quod
predicta non reputabat illicita, quia si fecit, fecisset ore non corde;
quod ejus deposicioni non fuit visum dictis dominis commissariis magnam
fidem esse adhibendam; cum multum timere videretur propter deposicionem
coram domino episcopo Parisiensi factam per eum, quia fuerat
questionatus Parisius duobus annis et ultra ante deposicionem suam, ut
dixit. Item, dixit quod ipse bene credebat ecclesiasticis sacramentis,
credens quod alii fratres eodem modo crederent, et quod eorum sacerdotes
debite celebrarent; nec scit si eorum Magister et laici poterant
absolvere a peccatis. Clandestine recipiebantur. Non credit quod
carnaliter commiscerentur, nec quod haberent ydola, nec quod cordule
quibus cingebantur tangerent capita ydolorum. Injunctum fuit ei quod non
revelaret secreta capitulorum. Item, requisitus si confessus fuerat de
predictis erroribus, respondit quod sic cuidam presbytero ordinis, de
cujus nomine non recordabatur, infra triduum, qui injunxit ei quod
deinceps non faceret, et quod jejunaret tribus diebus. Postmodum dixit
quod non bene recordabat, propter diuturnitatem temporis. Si [p. 558]
qui erant scientes errores, negligentes fuerunt, quia non correxerunt
nec denunciaverunt Ecclesie. Audivit quod elemosine fuerant restricte in
ordine de mandato superiorum in aliquibus locis, et quod eorum capitulia
clam tenebantur. Credit quod totus ordo servasset quod magnus Magister
cum conventu statuisset. Nunc grandia scandala et suspicio contra
ordinem sunt exorta, propter illa de quibus agitur contra eum. Obtulit
se deffensioni ordinis cum aliis; postmodum se retraxit.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, odio, vel temporali
comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro veritate dicenda,
et hoc dixit multum trepide. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc
suam deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Odo de Castroduni serviens, Carnotensis diocesis, testis supra
juratus, non defferens mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat
Aurelianis, cum dominus episcopus Aurelianensis, qui nunc est,
absolvisset et reconciliasset eum. Postmodum radi fecerat sibi barbam,
et est quadraginta sex annorum vel circa; et fuit protestatus quod non
intendit recedere a deposicione per eum facta coram domino episcopo, et
si aliquid contrarium diceret, quod non prejudicet sibi. Lectis autem et
diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se
nescire de eis, nisi quod sequitur. Videlicet quod ipse receptus fuerat
in capella domus Templi de Buxeria Carnotensis diocesis, per fratrem
Guillelmum Gaudini militem quondam, preceptorem tunc ballivie
Carnotensis, circa instans festum nativitatis beati Johannis Baptiste
erunt XXVI anni vel circa, presentibus fratribus Petro de Merevilla
milite, Guillelmo de Nicochet serviente, et pluribus aliis deffunctis,
in hunc modum: nam obtulit se velle esse servum esclavum ordinis et
Beate Marie toto tempore vite sue, petens panem et aquam ordinis sibi
concedi pluries interpolate; et cum reponsum fuisset eidem pluries quod
bene deliberaret, et quod grandem rem petebat, quia oporteret [p. 559]
eum abdicare a se propriam voluntatem, et multa dura et aspera
sustinere, et quod rogaret Deum ut dirigeret eum, et hoc fecisset,
finaliter prestito ab eo per juramentum quod non habebat infirmitatem
latentem, nec erat servilis condicionis, matrimonio vel alteri religioni
obligatus, fecit eum vovere et jurare supra quemdam librum castitatem,
obedienciam, vivere sine proprio. Postmodum imposuit sibi mantellum, et
ipse et astantes fuerunt eum osculati in ore. Deinde instruxit eum quot
_Pater noster_ diceret pro horis suis, quod inclinaret capud quando
Gloria Patri diceretur, jaceret cum pannis et caligis lineis cinctus una
cordula, et precepit ei quod conservaret bona ordinis; et alia inhonesta
tunc non intervenerunt in sua recepcione predicta. Elapsis vero tribus
septimanis vel circa, dictus receptor vocavit ipsum testem solum in
quadam camera dicte domus, in qua jacebat dictus receptor, et firmata
porta precepit ei quod abnegaret Jhesum Christum; et cum ipse testis
respondisset quod hoc nullo modo faceret, dixit quod hoc oportebat eum
facere, alioquin moreretur; et tunc ipse testis, timore ductus,
abnegavit Jesum Christum cum dolore cordis, ore non corde; et ostendit
ei quamdam crucem ligneam, nescit a quo allatam, in qua erat ymago
Crucifixi. Non tamen de sputo illicito, nec de osculo inhonesto, nec de
aliqua alia re illicita fuit sibi locutus, nisi de hoc tantum quod per
fas vel nefas secure acquireret ordini, quia hoc poterat secure facere
sine peccato. Non tamen hoc fecit, nec credit quod predicta illicita
fierent in ordine, nec vidit nec scivit, nec audivit dici quod
intervenerunt in recepcionibus infrascriptorum, scilicet fratris
Guillelmi Dicure Aurelianensis diocesis, servientis quondam, quem vidit
recipi per dictum fratrem Guillelmum Gaudini, in dicta capella, sunt
XVIII annis vel circa, non recolit de presentibus; nec in recepcione
fratris Dionisii de Samneriaco, in Carnotensis diocesis, presbyteri vivi
quem vidit recipi, non recolit si Aureliani vel in dicta domo
Castriduni, per dictum fratrem Guillelmum Gaudini, sunt XVIII anni vel
circa, non recolit de presentibus. Item, dixit se credere quod eorum
sacerdotes debite celebrarent, et quod fratres ordinis bene [p. 560]
crederent ecclesiasticis sacramentis, quia communicabant ter in anno; et
ipse bene credebat. Non credit quod eorum laici possent absolvere a
peccatis, nec quod fierent oscula inhonesta, nec quod perpetrarent
crimen sodomiticum, nec quod haberent ydola, nec quod cordule quibus
cingebantur tangerent capita ydolorum. Juravit ordinem non exire; credit
quod alii idem jurarent. Clandestine recipiebantur; quibus volebant
confitebantur. Jurabant non revelare secreta capitulorum, et qui
revelassent, secundum statuta ordinis perdidissent mantellum et ordinem.
Si qui sciebant errores, fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos
nec denunciaverunt Ecclesie. In domibus ordinis in quibus fuit, vidit
elemosinam ter in ebdomada bene fieri et hospitalitatem convenienter
servari. Clam tenebantur eorum capitulia. Totus ordo servasset quod
magnus Magister cum conventu statuisset. Nunc grandia scandala sunt
exorta contra ordinem, propter illa de quibus agitur contra eum. Non
obtulerat se deffensioni ordinis; intelligebat Latinum.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, coram eisdem dominis commissariis,
hoc salvo quod, cum dictus frater Odo deposuit de abnegacione Jhesu
Christi, dictus dominus Matheus ex causa recessit; presentibus magistro
Amisio, me Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo
nominatis.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit XVII dies mensis Februarii,
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta fratrum Minorum, frater Humbertus de Germilla serviens,
Carnotensis diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum,
viginti septem annorum vel circa, qui in concilio Senonensi mantellum
dimiserat, absolutus et reconciliatus fuerat per dominum [p. 561]
episcopum Parisiensem, postmodum radi fecerat sibi barbam. Lectis autem
et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, premissa
protestacione quod non intendebat recedere a deposicione facta coram
dicto domino episcopo, respondit se nescire de contentis in eis nisi
quod sequitur. Videlicet quod ipse receptus fuerat per fratrem Gerardum
de Villaribus preceptorem tunc Francie, circa festum beati Andree
proximo preteritum fuerunt septem anni, in camera quadam domus Templi de
Gelboe Lingonensis diocesis, presentibus fratribus Alberto de Van de
Tors presbytero, Jacobo de Botencort milite, Lamberto de Toysi
serviente, quos credit vivere, in hunc modum: nam cum requisivisset
panem et aquam societatis et pauperem vestitum ordinis, et obtulisset se
perpetuo velle esse servum esclavum Terre sancte, dixerunt ei quod bene
deliberaret, quia juvenis erat, et videbat eos cum magno apparatu
equorum et vestium, et ipse forsitan talia non haberet, et oporteret
ipsum a se abdicare propriam voluntatem, esurire quando vellet comedere,
vigillare quando vellet dormire, et multa dura et aspera sustinere; et
cum respondisset quod omnia bene sustineret propter honorem Dei,
preceperunt quod exiret dictam cameram, et ipsi deliberarent; et cum
deliberassent, et reintrasset et peciisset que supra ter interpolate, et
idem sibi responsum fuisset, prestito ab eo per juramentum quod non erat
servilis condicionis, matrimonio vel alteri religioni vel debitis
obligatus, nec habebat aliquid impedimentum, fecerunt vovere et jurare
supra quemdam librum apertum, in quo erat ymago Crucifixi, castitatem,
obedienciam, vivere sine proprio, et servare bonos usus et bonas
consuetudines ordinis. Postmodum imposuit sibi mantellum, et precepit
quod oscularetur dictam ymaginem, et deinde ipse et fratres astantes
fuerunt osculati eum in ore. Postmodum fecit eum osculari crucem
mantelli, et presbyter predictus dixit quasdam oraciones, et aspersit
aquam benedictam supra eum; et instruxit eum receptor quot _Pater
noster_ diceret, et qualiter regeret se in ordine; et dicta die nichil
fuit dictum vel actum illicitum; et dictus preceptor recessit cum
predictis fratribus de loco predicto, ipso teste remanente [p. 562]
ibidem. Elapsis vero octo diebus, frater Humbertus de Valeure et
Martinus de Espalhi servientes, qui morabantur in dicta domo, cujus
tamen recepcioni non adfuerant, de quorum vita vel morte non habet
certitudinem, duxerunt ipsum testem, circa crepusculum noctis, ad
quamdam aliam cameram dicte domus, et ostio firmato, preceperunt ei quod
abnegaret Deum; et cum ipse testis stupefactus de predictis respondisset
quod nullo modo faceret, dixerunt ei quod hoc oportebat eum facere, quia
alii ita faciebant, adjicientes quod hoc poterat facere ore non corde;
et tunc ipse testis timore ductus propter horam, et quia ipsi fratres
erant fortes et robusti et ipse erat juvenis, abnegavit Deum ore non
corde. Postmodum dictus Humbertus, qui erat antiquior, extraxit de
subtus vestes suas quamdam crucem ligneam in qua erat ymago Crucifixi
depicta, et precepit ei quod spueret super eam, et ipse testis noluit
spuere supra sed juxta; et dixit eis quod de predictis conquereretur
dicto receptori, et ipsi dixerunt quod si ipse hoc faceret, vel
revelaret cuiquam predicta, interficerent eum; de alio illicito non
fuerunt locuti eidem. Requisitus si scit vel credit quod predicta
illicita vel alia contenta in articulis intervenerunt in recepcionibus
aliorum vel post, respondit se nescire; vidit tamen ultra mare recipi
per Magistrum qui nunc est, in capella domus Templi civitatis de
Limasso, intra Pascha et Pentecosten instantes erunt VII anni vel circa,
fratres Antonium nepotem fratris Hugucionis de Vercellis cubicularii
quondam domini Pape, militem, et Jacobum de Rupella servientem, tunc
existentem in servicio dicti Magistri, quos credit vivere; et fuerunt
presentes ultra CXX fratres, inter quos erant fratres Racinbandus de
Caron preceptor tunc Cypri, Richardus de Monte Claro, Guillemus de
Chambonent, qui obtulit se ad deffensionem ordinis, milites in istis
partibus existentes, et multi alii quos nominavit in partibus
ultramarinis existentes, in quorum recepcione vel post nichil vidit nec
scivit interfuisse illicitum. Alios non vidit recipi, et pocius credit,
propter predicta et propter alia bona que vidit in ordine fieri ultra
mare, quod illicita non intervenirent in recepcionibus aliorum [p. 563]
vel post, quam contrarium. Item, dixit quod de predictis illicitis
confessus fuerat, infra mensem tunc sequentem, capellano seculari,
curato de Baro super Secanam Lingonensis diocesis, tunc penitenciario
domini episcopi Cathalanensis qui nunc est, cujus nomen ignorat, de
cujus vita vel morte non habet certitudinem, apud Terajussa
Cathalaunensis diocesis, qui fuit valde stupefactus, audita confessione
predicta, et absolvit eum dando ei disciplinam, imposita ei penitencia
quod jejunaret diebus sabbatinis in pane et aqua, et non portaret
camisiam per dimedium annum, et quod ultra mare, ubi tunc de proximo
profecturus erat, investigaret diligenter si predicti errores
servabantur in ordine, et si hoc comperiret, revelaret in confessione
eidem; quam penitenciam complevit; et de predictis nichil potuit scire
nec audivit dici aliud ante capcionem eorum. Item, dixit se credere
ecclesiasticis sacramentis, credens quod alii fratres ordinis eodem modo
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; preceptores
eorum laici inponebant eis disciplinas, et sacerdotes absolvebant eos a
peccatis. Juravit ordinem non exire, et credit quod alii idem jurarent.
Clandestine recipiebantur, ex quo erat suspicio contra eos. Non credit
quod fierent oscula inhonesta, nec quod committerent crimen sodomiticum,
nec quod haberent ydola, nec quod cordule quibus cingebantur, supra
pannos lineos cum quibus jacebant, tangerent capita ydolorum.
Precipiebatur quod non revelarent secreta capitulorum nec modum
recepcionis, et si revelassent, perdidissent domum et ordinem; absque
licencia non poterant nisi sacerdotibus ordinis confiteri; si qui erant
scientes errores, fuerunt negligentes quia non correxerunt eos nec
denunciaverunt Ecclesie; ultra mare vidit dari decimam partem omnium
victualium amore Dei, et hospitalitatem convenienter servari. Capitulia
tenebantur januis clausis, nullis presentibus nisi fratribus ordinis,
ostiario posito ne audiretur exterius illa que fiebant in capitulis.
Totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu statuisset; nunc
grandia scandala contra ordinem sunt exorta. Audivit dici magnum
Magistrum et alios aliquos errores fuisse confessos contra [p. 564]
ordinem, ad cujus deffensionem se obtulerat, et postmodum retraxerat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Guillelmus de Gii serviens, Bisuntini diocesis, testis supra
juratus, non defferens mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat in
concilio Senonensi, postmodum fecerat sibi radi barbam, absolutus et
reconciliatus per dominum episcopum Parisiensem, triginta annorum vel
circa, lectis et diligenter expositis sibi omnibus et singulis
articulis, respondit quod nunquam viderat aliquem alium in ordine
recipi, nec sciebat de contentis in ipsis articulis nisi quod sequitur.
Ipse autem receptus fuerat, in instanti festo nativitatis beati Johannis
Baptiste erunt VIII anni, per fratrem Symonem de Quinciaco militem
quondam, presidentem tunc fratribus transeuntibus ultra mare, in quadam
camera domus Templi de Marssilia, presentibus fratribus Jacobo de
Coblans, Richardo et Johanne de Monte Claro, fratribus carnalibus,
militibus, et aliis pluribus, qui tunc transfretaverunt in hunc modum:
nam cum requisivisset panem et aquam, societatem et pauperem vestitum
ordinis ter interpolate, et fuisset eidem ter responsum quod exiret
cameram et bene deliberaret, quia grandem rem petebat, et videbat eos in
magno apparatu equorum et vestituum, et ipse forsitan talia non haberet,
et oporteret eum multa dura et aspera sustinere, et ipse respondisset
quod omnia sustineret, finaliter concessit ei dictus panem et aquam, et
societatem et participacionem bonorum ordinis; et associaverunt tres ex
amicis suis, quos ipse duceret eligendos, dicte participacioni bonorum
spiritualium, et voluerunt quod ipse eciam associaret eos in bonis que
faceret; et fecerunt eum vovere et jurare castitatem, obedienciam, et
vivere sine proprio, et servare bonos usus et bonas consuetudines
ordinis. Postmodum dictus receptor imposuit ei mantellum, et [p. 565]
fuit eum osculatus in ore, et eciam frater Egidius presbyter, cujus
cognomen ignorat, qui aderat et transfretaverat cum eis, et obiit ultra
mare. Postea instruxit eum quot _Pater noster_ diceret pro horis suis,
et qualiter regeret se in ordine. Post que frater Galterus nacione
Picardus, serviens, cujus cognomen ignorat, qui adfuerat dicte
recepcioni sue, duxit eum ad quamdam cameram, et clauso ostio, dixit ei
quod abnegaret Deum, et cum ipse testis respondisset quod hoc nullo modo
faceret, dictus Galterus dixit ei quod hoc oportebat eum facere; tunc
ipse testis abnegavit ore non corde; deinde precepit ei quod spueret
super quamdam crucem ligneam depictam, que erat in dicta camera, nescit
per quem allatam, et ipse noluit spuere supra sed juxta; dixit eciam ei
quod, si volebat, poterat carnaliter commisceri fratribus ordinis, et id
ipsum pati debebat; et ipse respondit quod hoc nullo modo faceret, nec
fecit, nec scit, nec credit, quia non vidit nec audivit quod predicta
illicita intervenirent in recepcionibus aliorum vel post, ut dixit ei
quod predicta essent de punctis ordinis. Item, dixit quod ipse bene
credebat ecclesiasticis sacramentis, credens quod alii fratres eodem
modo crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent, nec credit
quod eorum laici possent absolvere a peccatis, nec quod fierent inter
eos oscula inhonesta, nec quod committerent crimen sodomiticum, nec quod
haberent ydola, nec quod cordule, quibus cingebantur supra camisias cum
quibus jacebant, quas cordulas sumebant unde volebant, tangerent capita
ydolorum. Jurabant ordinem non exire; clandestine recipiebantur, ex quo
erat suspicio contra eos. Precipiebatur quod non revelarent secreta
capitulorum et modum recepcionis; si revelassent, puniti essent, sed
nescit qualiter; absque licencia non poterant, ut audivit dici, nisi
sacerdotibus ordinis confiteri; si qui sciebant errores, fuerunt
negligentes quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie.
Audivit dici quod elemosine erant retracte in ordine, et quod eorum
capitulia clam tenebantur, ostiario posito ne exterius audiretur quod
interius dicebatur. Totus ordo servasset quod magnus Magister cum
conventu statuisset. Grandia scandala et suspicio contra [p. 566]
ordinem sunt exorta, propter illa de quibus agitur contra eum; contra
quem audivit Magistrum et alios aliquos errores, nescit quos, fuisse
confessos. Obtulerat se ad deffensionem ordinis, et postea retraxit.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
commodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate, et fuit ante
deposicionem suam protestatus quod non intendebat recedere a deposicione
per eum facta coram dicto domino episcopo Parisiensi.
Frater Johannes de Gisi presbyter, et Radulphus de Salicibus
Laudunensis, Petrus de sancto Mamerto Vienensis, Reginaldus le Bergerot
et Johannes de Niciaco Lingonensis, Gilo de Cheruto Senonensis, Nicolaus
de Trecis, Petrus de Cercellis et Johannes de Elemosina Parisiensis
diocesium, adducti pro testibus coram eisdem dominis commissariis,
premissa protestacione quod non intendebant recedere a deposicionibus
alias per eos factis coram ordinariis, et si quid contra vel magis aut
minus dicerent coram eisdem dominis commissariis, quod eis non
prejudicet nec noceat in aliquo. Juraverunt, tactis sacrosanctis
Evangeliis, dicere plenam et meram veritatem in hujus modi negocio,
secundum formam juramenti aliorum testium superius registratam,
expositam et vulgarizatam eisdem.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit XVIII dies mensis Februarii, fuit
adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta fratrum Minorum, frater Johannes de Gisi presbyter, Laudunensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, triginta
annorum vel circa, mantellum defferens, cum quo inquisitum fuerat,
absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Parisiensem. [p. 567]
Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
protestacione premissa quod non intendit recedere a deposicione per eum
facta coram dicto domino episcopo, respondit se nescire de eis nisi quod
sequitur. Scilicet quod ipse receptus fuerat, una cum fratre Tossanez de
Lanhivilla Belvacensis diocesis, serviente, in capella domus Templi
dicti loci de Lanhivilla, per fratrem Radulphum de Gisi, testem supra
examinatum, receptorem tunc Campanie, circa instans festum nativitatis
beati Johannis Baptiste erunt VII anni vel circa, presentibus fratribus
Johanne de Lanhivilla presbytero, tunc preceptore dicte domus, Guidone
de Bellavilla clavigero dicte domus, Bertrando de Vienesio milite, et
Johanne de Furno, et Guillelmo de Puteolis servientibus, et Petro de
Grimenilio presbytero, et Radulpho Godandi serviente, de quorum vita vel
morte non habet certitudinem, in hunc modum: nam cum peciissent panem et
aquam, societatem et pauperem vestitum ordinis, et obtulissent se velle
esse servos esclavos dicti ordinis pluries, et pluries eis responsum
fuisset quod bene deliberarent, capellam exeuntes, quia grandem rem
petebant; nam oporteret eos abdicare a se propriam voluntatem, et
subjici aliene, esse in uno loco quando vellent esse in alio, esurire
quando vellent comedere, vigilare quando vellent dormire, et multa dura
et aspera sustinere; et ipsi respondissent ter quod omnia sustinerent,
finaliter, habito consilio cum dictis fratribus et prestito per
juramentum quod non habebant infirmitatem latentem, nec erant
excommunicati, nec debitis quod solvere non possent vel alteri religioni
obligati, et quod dictus Tossanez non erat servilis condicionis nec
matrimonio obligatus, fecit eum vovere et jurare super quemdam librum
castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, et quod juvarent pro posse
suo ad acquirendum Terram sanctam, et quod non essent in loco in quo
aliquis exheredaretur injuste; et imposuit eis mantellos, dictis
receptore et presbyteris dicentibus psalmum: Ecce quam bonum, precepit
eis quod oscularentur unus crucem mantelli alterius, quod fecerunt.
Postmodum fuerunt osculati dictum receptorem et omnes fratres [p. 568]
astantes in ore et cruces mantellorum eorum. Deinde instruxit eos quod
jacerent cum pannis lineis, una cordula cincti, et qualiter regerent se
in ordine, exponens dicto Toussanez quot _Pater noster_ diceret pro
horis suis, et utrique casus plures propter quos, secundum statuta
ordinis, poterant incurrere diversas penas. Post que, recedentibus
aliquibus ex dictis fratribus, non recolit quibus, et aliis nescit
quibus eciam remanentibus, precepit dicto Toussanez primo, et secundo
ipsi testi, quod abnegaret Deum; et cum ipsi respondissent quod hoc
nullo modo facerent, dixit eis quod hoc oportebat eos facere, quia hoc
erat de punctis ordinis; et flevit dictus receptor, et dixit quod hoc
multum displicebat sibi, quia oportebat fieri supradicta, et quod
abnegarent ore non corde; et tunc dictus Tossanez primo, et postmodum
ipse testis, dolentes et flentes, abnegaverunt Deum ore non corde.
Deinde precepit eis quod spuerent contra ymaginem Crucifixi depictam in
dicto libro super quem juraverat, quod hoc erat eciam de punctis
ordinis, et tunc ipsi spuerunt in terram. Postea dixit eidem testi et
eciam dicto Toussanez quod si essent in loco in quo haberent penuriam
lectorum, quod recolligerent alios fratres in lectis suis; sed non
intellexerunt ipse testis et dictus Toussanez aliquid malum vel
inhonestum ex dicto precepto. Postea precepit eidem testi quod
oscularetur eum sub pectore supra vestes, et fuit eum osculatus, sed
nescit si dictus Toussanez osculatus fuit eum in dicto loco. Alia
inhonesta non intervenerunt in recepcionibus supradictis. Requisitus si
scit vel credit quod predicta illicita intervenirent in recepcionibus
aliorum, respondit se credere quod sic, quia vidit predicta illicita
fieri, et modum qui servatus fuerat in recepcione sua et dicti Toussanez
servari in recepcionibus fratrum Guillelmi presbyteri quondam curati de
Lati Silvanectensis diocesis, et Anrici fratris carnalis ejusdem
Guillemi, qui simul recepti fuerunt in dicta capella, per dictum fratrem
Radulphum, diu post recepcionem ipsius testis, non recolit tamen de
tempore; et fuerunt presentes fratres Robertus le Brioys, testis supra
examinatus, tunc preceptor dicte domus, et alii de quorum nominibus non
recordatur. Vidit eciam recipi, per dictum fratrem Radulphum, [p. 569]
fratrem Johannem de Domenecuria servientem, Ambianensis diocesis, in
capella domus Templi de Nulhiaco Belvacensis diocesis, non recolit de
tempore, presentibus fratribus Johanne de Nans presbytero, Ambianensis
diocesis, preceptore tunc dicte domus de Nulhiaco, et Roberto le Brioys
predicto, ut credit, et fuit servatus idem modus quoad licita et
illicita, quem deposuit fuisse servatum in recepcione sua et dicti
Tossanez et in predictis omnibus recepcionibus. Pretendebat idem frater
Radulphus, per signa exteriora, sibi predicta illicita plurimum
displicere; de vita autem vel morte dictorum receptorum et astancium
dixit se certitudinem non habere, et quod plures non vidit recipi, nec
interfuit capitulis generalibus eorumdem. Item, dixit quod nunquam
fuerat sibi inhibitum quin celebraret secundum formam Ecclesie, nec
audivit dici quod aliis inhiberetur; et credit quod fratres ordinis bene
crederent ecclesiasticis sacramentis, et ipse bene credebat. Item, dixit
quod, post recepcionem suam, peciit a dicto receptore quare fiebant
dicta illicita, et ipse respondit quod nesciebat, nisi quia ita erat
consuetum fieri. Et tunc ipse testis maledixit illum qui introduxerat
dictos errores, et predictus fratres Radulphus respondit quod ita esset.
Item, dixit quod bene terminabantur capitulia eorum; illi qui tenebant
dicta capitulia quanquam essent laici, dicebant ista verba: De peccatis
que obmisistis dicere propter verecundiam carnis, absolvo vos ex tali
potestate qualem habeo a Deo et a Papa, et frater presbyter, qui est
hic, faciet absolucionem generalem, secundum formam Ecclesie. Et
predicta dixit se vidisse et audivisse in capellis in quibus fiebant
recepciones predicte, et legisse in regula eorum quod predicta debebant
fieri; non tamen habet nunc dictam regulam secum. Ante mantelli
tradicionem, dicebatur eis quod non possent egredi dictum ordinem absque
licencia ex quo ipsum ingressi fuissent. Clandestine recipiebantur, ex
quo erat suspicio contra eos. Non credit quod fierent alia oscula, quam
ea de quibus supra deposuit, inhonesta, nec quod perpetrarent crimen
sodomiticum, nec quod haberent ydola, nec quod cordule, quibus [p. 570]
cingebantur, tangerent capita ydolorum. Dicebatur eis quod non poterant
revelare secreta capitulorum; si revelassent, credit quod perdidissent
mantellum per annum, et quod per dictum annum comedissent panem et
aquam. Non audivit inhiberi quod non confiterentur nisi sacerdotibus
ordinis; et infra octo dies a recepcione sua, priusquam celebraret, ipse
testis fuerat confessus de predictis erroribus, in capella domus Templi
de Bosdestruz Belvacensis diocesis, ad quam domum pro commorando fuerat
destinatus fratri Johanni de ordine fratrum Minorum, cujus cognomen
ignorat, conventus, ut credit, Ambianensis, de cujus vita vel morte non
habet certitudinem, qui absolvit eum, imposita penitencia quod cantaret
tres missas, unam de Sancto Spiritu, aliam de beata Virgine et aliam de
mortuis, legeret semel psalterium, jejunaret diebus tribus in pane et
aqua, et non interesset loco in quo predicta fierent. Ultimum tamen non
servavit, quia non audebat contradicere, ut dixit, et nichilominus
postea confitebatur de hoc. Fratres scientes errores fuerunt
negligentes, quia non correxerunt eos, nec denunciaverunt Ecclesie.
Credit quod ubique reciperentur, secundum eumdem modum confessatum per
eum. Elemosinas ter in ebdomada vidit dari in domibus ordinis in quibus
fuit moratus, et hospitalitatem convenienter servari; nec audivit dici
quod predicta essent restricta. Audivit dici quod generalia capitulia
clam tenebantur. Credit quod totus ordo servasset quod magnus Magister
cum conventu ordinasset. Nunc grandia scandala sunt exorta contra
ordinem; credit quod dicti errores confessati per eum essent noti
fratribus ordinis. Audivit dici magnum Magistrum et alios confessos
fuisse aliquos errores, nescit quos, contra ordinem, credit tamen quod
illos quos ipse confessus est. Requisitus si obtulerat se deffensioni
dicti ordinis ex quo sciebat in eo dictos esse errores, respondit quod
intendebat deffendere ordinem ab aliis erroribus sibi impositis, quos
non credit esse veros, sed non de confessatis per eum.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed [p. 571]
pro veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Nicolaus de Trecis serviens, testis supra juratus, non deferens
mantellum ordinis, quia in concilio Senonensi quondam servientes
amoverant sibi, postmodum radi fecerat sibi barbam, quadraginta annorum
vel circa, repetita protestacione per eum et alios, quando juraverunt
facta, quod non intendit recedere a deposicione per eum facta coram
domino episcopo Parisiensi, qui absolvit et reconciliavit eumdem. Lectis
et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se
nescire de eis nisi quod sequitur. Dixit enim se vidisse recipi fratrem
Johannem de Pruino servientem, quem credit vivere, in capella domus
Templi de Payans Trecensis diocesis, in instanti festo Pasche erunt VIII
vel IX anni, per fratrem Radulphum de Gisi tunc receptorem Campanie,
presentibus fratribus Oymont de Jez presbytero, Christiano de Bici,
teste supra examinato, et aliis de quibus non recolit, et fratrem
Nicolaum de Serra servientem, Trecensis, ut credit, diocesis, quem
dictus frater Radulphus receperat per sex septimanas vel circa ante
capcionem eorum, in quadam camera domus Templi de Sanci Trecensis
diocesis, presentibus fratribus Petro de Cercellis, teste supra jurato,
nondum examinato, tunc preceptore domus Templi Trecensis, Stephano de
Verreriis serviente, in dicta domo commorante, in quorum recepcionibus
vel post non vidit nec audivit aliquid illicitum fieri, nec credit quod
factum fuerit in dictis recepcionibus nec in receptionibus aliorum qui
hoc non recognoverunt; sed in recepcionibus illorum qui recognoverunt,
credit intervenisse illicita recognita per eos. Ipse autem receptus
fuerat per fratrem Gerardum de Villaribus militem, tunc preceptorem
Francie, in vigilia festi apostolorum Symonis et Jude nuper preterita
fuerunt IX anni, in camera domus Templi de Cherruto Senonensis diocesis,
presentibus dicto fratre Radulpho et fratre Guillelmo presbytero,
capellano dicti receptoris, cujus cognomen ignorat, Petro serviente
dicti receptoris, cujus eciam cognomen ignorat, in hunc modum: [p. 572]
nam cum peciisset a dicto receptore panem et aquam ordinis, sicut
instructus fuerat antequam cameram intraret, a dictis fratribus Radulpho
et serviente, et responsum fuisset eidem per dictum receptorem quod bene
deliberaret, quia grandem rem petebat, nam oporteret eum abdicare a se
propriam voluntatem, et subjici aliene, et multa dura et aspera
sustinere, et ipse respondisset quod omnia sustineret, voluit quod
exiret cameram bis ad deliberandum, et cum tercia vice rediisset, et
idem quod supra peciisset flexis genibus, et dictus receptor habuisset
consilium cum fratribus astantibus de recipiendo eumdem, prestito ab eo
per juramentum quod non erat excommunicatus, servilis condicionis,
matrimonio vel alteri religioni vel debitis que non posset solvere
obligatus, nec habebat infirmitatem latentem, nec aliquid dederat vel
promiserat, quod reciperetur in dicto ordine, fecit eum promittere et
vovere Deo, beate Marie et omnibus sanctis Dei, castitatem, obedienciam,
vivere sine proprio. Postmodum dictus receptor dixit ei quod ad honorem
Dei et beate Marie et omnium Sanctorum et Sanctarum Dei et ex parte
domini Pape, patris eorum, et magni Magistri eorum, qui dederat ei
potestatem recipiendi, concedebat sibi panem et aquam et pauperem
vestitum ordinis, et recipiebat eum ad societatem fratrum et ad
participacionem bonorum et ad penas eciam et labores ordinis, et
imposuit ei mantellum, et ipse et omnes alii fratres astantes fuerunt
osculati eum in ore. Postmodum instruxit eum quot _Pater noster_ diceret
pro horis suis, quod jaceret cum pannis et caligis lineis, una cordula
cinctus, et qualiter regeret se in ordine. Postmodum aliquibus ex
astantibus recedentibus, dictus Petrus serviens trahens ipsum testem ad
partem in dicta camera, dixit ei quod aliqua fuerant obmissa que
oportebat eum facere. Videlicet quia oportebat eum abnegare Deum; et cum
ipse testis respondisset quod hoc nullo modo faceret, quia esset contra
Deum et sanctam Ecclesiam, dixit ei: Saltim dicas hoc ore et non corde;
et tunc ipse testis abnegavit Deum ore non corde. Deinde extrahens idem
Petrus, desubtus raubam suam, quamdam parvam crucem ligneam, in [p. 573]
qua nulla apparebat ymago Crucifixi, et ipsi testi ostendens, precepit
quod spueret super eam, et ipse testis versa facia finxit se spuisse,
sed non spuit supra nec juxta, sed de aliis inhonestis non fuit locutus
eidem. Requisitus si dictus receptor et alii fratres, qui remanserant in
dicta camera, viderunt et audiverunt predicta, respondit quod submissa
voce dictus Petrus dicebat ei predicta, et nescit si viderunt vel
sciverunt predicta. Dictus autem receptor, tunc et eciam quando recepit
eum, sedebat super lectum suum, quadam infirmitate gravatus. Item, dixit
quod non credebat quod eis dogmatizarentur contenta in V, VI, VII et
VIII articulis, nec quod conculcarent crucem, nec quod adorarent catum,
nec quod eorum sacerdotes obmitterent verba canonis; et credit quod bene
crederent ecclesiasticis sacramentis, et ipse bene credebat; nec
audivit, nec credit, quod eorum laici absolverent, nec possent absolvere
a peccatis, nec quod fierent oscula inhonesta, nec quod perpetrarent
crimen sodomiticum, nec quod haberent ydola, nec quod cordule, cum
quibus cingebantur, tangerent capita ydolorum. Dicebatur eis quod statim
pro professis habebantur. Clandestine recipiebantur, nullis presentibus
nisi fratribus ordinis, ex quo credit quod esset suspicio contra eos.
Dicebatur eis quod non revelarent secreta capitulorum, sed de modo
recepcionis non audivit inhiberi. Dicebatur eis quod non debebant
confiteri nisi sacerdotibus ordinis, quando poterant eos habere. In die
autem recepcionis sue, ante prandium, fuit confessus de predictis
erroribus Egidio capellano seculari, curato dicte ville de Cheruto, quem
credit obiisse, qui dixit ei quod non credebat predicta illicita fuisse
ei dicta certitudinaliter, sed ad probandum, si contingeret eum mitti
ultra mare et capi infidelibus, an negaret Deum vel non; et absolvit
eum, imposita ei penitencia quod predicta revelaret Ecclesie, si
inveniret quod in ordine servarentur. Fratres scientes errores et
ordinem regentes fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos, nec
denunciaverunt Ecclesie. Satis sufficienter vidit ellemosinas fieri et
hospitalitatem servari in domibus ordinis in quibus fuit commoratus;
et inhibebatur eis quod illicite acquirerent ordini, et quod [p. 574]
non interessent loco in quo aliquis exheredaretur injuste. Clam eorum
capitulia tenebantur. Credit quod totus ordo servasset bona que magnus
Magister cum conventu statuisset, sed non mala. Nunc grandia scandala
contra ordinem sunt exorta; credit quod illi fratres, qui recognoverunt
errores intervenisse in recepcionibus eorum, scirent dictos errores, et
quod essent eis noti et manifesti; et quod nunc ordo sit penes multos
diffamatus de erroribus qui imponuntur eidem. Audivit dici magnum
Magistrum et alios confessos fuisse aliquos errores, nescit quos.
Requisitus quare obtulerat se deffensioni ordinis, respondit quod
intendebat eum deffendere non de confessatis per ipsum, sed de aliis qui
ipsi ordini imponuntur, quia non credit esse vera.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit XVIIII dies dicti mensis
Februarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum, in domo predicta fratrum Minorum, frater Petrus de
Cercellis serviens, Parisiensis diocesis, testis supra juratus, ut
deponeret dictum suum, XXVIII annorum vel circa, non defferens mantellum
ordinis, quia quondam servientes amoverant eum sibi in concilio
Senonensi, cum quo inquisitum fuerat Carnoti, absolutus et reconciliatus
per dominum episcopum Carnotensem. Lectis autem et diligenter expositis
sibi omnibus et singulis articulis, protestacione premissa quod non
intendit venire contra deposicionem per eum factam coram dicto domino
episcopo Carnotensi, respondit se nescire de eis nisi quod sequitur,
videlicet se vidisse recipi Nicolaum de Serra servientem, [p. 575]
Trecensis diocesis, de cujus vita vel morte non habet certitudinem, per
duos menses ante capcionem eorum, in quadam camera domus Templi de Sanci
Trecensis diocesis, per fratrem Radulphum de Gisi tunc receptorem
Campanie, testem supra examinatum, presentibus fratribus Radulpho de
Salicibus et Christiano de Biceyo, teste examinato, et Nicolao de
Trecis, eri exaudito, Baudoyno de Gisi et Stephano de Sanci
servientibus. Vidit eciam recipi per eundem fratrem Radulphum, in eodem
anno quo capti fuerunt, ante recepcionem precedentem, fratrem Jacobum de
Sanci servientem quondam, quem audivit combustum fuisse Parisius, cum
aliis Templariis, in capella domus Templi Trecensis, presentibus omnibus
supradictis fratribus qui interfuerant recepcioni dicti Nicolai de
Serra, excepto Baudoyno. Vidit eciam recipi fratrem Guillelmum de
Gonessa Parisiensis diocesis, servientem, qui fuit missus tunc ultra
mare, per fratrem Gerardum de Villaribus militem, tunc preceptorem
Francie, circa instans festum nativitatis beati Joannis Baptiste erunt
septem anni vel circa, in capella domus Templi de Latinhiaco Sicco
Meldensis diocesis, presentibus fratribus Daniele de Parisius
presbytero, Radulpho de Taverni tunc preceptore dicte domus, et Humberto
de Gayneio Belvacensis diocesis, quos credit vivere, in quorum
recepcionibus, vel post, nichil vidit nec scivit fieri illicitum. Ipse
autem receptus fuerat in capella domus Templi de Clichi Parisiensis
diocesis, per fratrem Hugonem de Penrando, in festo Conversionis sancti
Pauli proximo preterito fuerunt VII anni, presentibus fratribus Johanne
de Turno tunc thesaurario Templi Parisiensis, Adam de Cercellis tunc
preceptore Templi de Lathiniaco super Maternam, avunculo ipsius testis,
deffunctis, et Johanne de Menovile custode tunc dicte domus de Clichi,
servientibus, et Johanne Bocelli presbytero, capellano dicti
thesaurarii, et duobus aliis quorum nomina et cognomina ignorat, in hunc
modum: nam instructus a dicto thesaurario, peciit junctis manibus et
flexis genibus absque capucio sibi concedi amore Dei panem et aquam,
societatem et pauperem vestitum ordinis; et dictus frater Hugo [p. 576]
respondit ei quod bene deliberaret, quia juvenis erat, et oporteret eum
abjicere a se propriam voluntatem, et subjici aliene, esse in uno loco,
quando vellet esse in alio, et multa alia dura et aspera sustinere. Et
cum respondisset quod omnia sustineret, precepit ei quod exiret et
deliberaret; cum autem exiisset capellam et deliberasset, venerunt ad
eum dicti thesaurarius et avunculus suus, et pecierunt ab eo si erat
excommunicatus, servilis condicionis, matrimonio vel alteri religioni,
vel debitis que non posset solvere, obligatus, si habebat infirmitatem
latentem, et si aliquid dederat vel promiserat quod reciperetur in dicto
ordine; quo respondente quod non, dixerunt quod per sacramentum
oporteret eum respondere de predictis, coram predicto fratre Hugone, a
quo reintrans capellam, iterum peteret id quod supra, et cum hoc
peciisset, et dictus frater Hugo per sacramentum scivisset quod nullum
habebat de impedimentis predictis, fecit eum vovere et jurare
castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, et quod, pro posse suo,
juvaret ad acquirendum Terram sanctam. Postmodum imposuit sibi
mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt eum osculati in ore.
Deinde instruxit eum quot _Pater noster_ diceret pro horis suis, quod
jaceret cum caligis, femoralibus et camisia lineis, una cordula cinctus,
et qualiter regeret se in ordine, exponens ei multos casus propter quos
poterat perdere habitum et incurrere diversas alias penas. Postmodum
dicti duo fratres qui aderant recepcioni, quorum nomina et cognomina
ignorat, duxerunt ipsum testem ad quamdam cameram, ut assumeret vestes
religionis, et clauso ostio, unus eorum precepit ei quod abnegaret Deum;
et cum ipse testis peteret ab eo si ipse truffabatur de ipso, respondit
quod non, imo oportebat quod abnegaret Deum; et tunc ipse testis timore
ductus, quia erat juvenis et ipsi erant robustiores et forciores ipso,
et camera erat firmata, abnegavit Deum ore non corde, ut dixit. Postea
extraxit dictus frater quamdam crucem ligneam, in qua nulla erat ymago
Crucifixi, desubtus mantellum, et precepit ei quod spueret super eam, et
cum ipse testis nollet spuere, alter frater astans dixit: [p. 577]
Sufficit, dimitatis eum. Et ita fuit dimissus, et non spuit; nec de alio
illicito fuerunt locuti eidem, nec si predicta erant de punctis ordinis,
nec si faciebant predicta de voluntate vel mandato predicti fratris
Hugonis. Requisitus si revelaverat predicta dicto avunculo suo, et si
inquisiverat an predicta essent de punctis ordinis, respondit quod non.
Requisitus si dictus frater Hugo et alii supra nominati, qui adfuerunt
recepcioni sue, audire potuissent eum, si clamasset quando sibi precepta
fuerunt dicta illicita, respondit se credere quod non, quia recesserant.
Requisitus si credit quod in recepcionibus aliorum vel post
intervenirent aliqua illicita, respondit se credere quod sic de illis
qui confessi fuerunt hoc de se ipsis, de aliis vero non. Item dixit quod
confessus fuit de predictis illicitis, infra octo dies a recepcione sua,
fratri Johanni tunc curato et preceptori domus Templi de Lanhivilla, qui
absolvit eum apud Latignhiacum Sicum, ubi dictus testis pro clavigero
fuerat destinatus, et maledixit illum qui fecerat fieri predicta,
imponens ei penitenciam quod remaneret novem diebus in pane et aqua,
quod et fecit. Item dixit se credere quod non fierent oscula inhonesta
nec dogmatizaciones, nec quod conculcarent crucem, et quod catum
adorarent, nec quod crimen sodomiticum perpetrarent, nec quod haberent
ydola, nec quod cordule tangerent capita ydolorum, nec quod eos laici
absolverent vel possent absolvere a peccatis, nec quod eorum sacerdotes
obmitterent verba canonis. Credit ecclesiasticis sacramentis, credens
quod alii fratres eodem modo crederent. Statim pro professis habebantur,
ut ei fuit dictum in recepcione sua; clandestine recipiebantur, nullis
presentibus nisi fratribus ordinis. Injungebatur eis quod non revelarent
secreta capitulorum, sed non juravit hec; et fuit ei dictum quod si
revelaret, perderet habitum; sed non fuit sibi inhibitum in speciali
quod non revelaret modum recepcionis, nec quod non confiteretur nisi
sacerdotibus ordinis. Illi qui sciebant errores, fuerunt negligentes,
quia non correxerunt eos, nec denunciaverunt. Credit quod elemosine
potuissent et debuissent fieri majores in ordine, secundum facultates
eorum; solitas tamen elemosinas non audivit fuisse restrictas, [p. 578]
nisi de mandato fratris Gerardi de Villaribus in Bria. Stephanus
thesaurarius Parisiensis precepit eidem testi quod eas augmentaret, apud
Latinhiacum Siccum, tempore carestie. Audivit dici quod clam eorum
capitulia tenebantur; et credit quod totus ordo servasset quod magnus
Magister cum conventu statuisset, et quod nunc grandia scandala contra
ordinem sunt exorta, et quod dictus ordo sit diffamatus propter illa que
magnus Magister et alii fratres ordinis confessi sunt contra ipsum, et
quod fratres ordinis scirent errores esse in ordine confessatos per eum.
Requisitus si obtulerat se ad defensionem ordinis, respondit quod sic
una cum pluribus aliis, non quod intenderet ipsum deffendere ab
erroribus confessatis per eum, sed de aliis.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Egidius de Cheuruto serviens, Senonensis diocesis, testis supra
juratus, non defferens mantellum ordinis, quia quondam servientes
amoverant sibi in concilio Senonensi, et dixerant ei quod raderet
barbam, quinquagenarius vel circa. Qui fuit protestatus quod non
intendebat recedere a deposicione per eum facta coram domino episcopo
Parisiensi, per quem fuerat absolutus et reconciliatus. Lectis autem et
diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se
nescire de contentis in eis nisi quod sequitur, videlicet quod ipse
testis et frater Jacobus de Parvo Parisius Meldensis diocesis, quem
credit vivere, fuerunt recepti simul, in capella domus Templi de
Cheuruto, in festo Omnium Sanctorum proximo preterito fuerunt XV anni
vel circa, per fratrem Radulphum de Gisi, testem supra examinatum,
presentibus fratribus Johanne nacione Burgondo, presbytero, Stephano
Burgondo, et Gerardo le Vinhier dicte domus servientibus, quos [p. 579]
credit obiisse, in hunc modum: nam cum instructi ab aliis fratribus
peciissent ab eodem preceptore, ter interpolate, sibi concedi panem et
aquam, societatem et pauperem vestitum ordinis, et obtulissent se
paratos ad servandum bonos usus et bonas consuetudines ordinis, et ter
eis responsum fuisset quod bene deliberarent, quia oporteret eos multa
dura et aspera sustinere, finaliter prestito per juramentum ab eis
prestitum quod non erant servilis condicionis, excommunicati, debitis
que non possent solvere, matrimonio vel alteri religioni obligati, nec
habebant infirmitatem latentem, nec aliquid dederant vel obtulerant pro
recepcione eorum, fecit eos vovere et jurare castitatem, obedienciam,
vivere sine proprio, servare bonos usus et bonas consuetudines ordinis,
et non revelare secreta capitulorum. Postmodum imposuit mantellum dictus
receptor predicto Jacobo, et frater Odo Picardi serviens quondam, qui
eciam adfuit dicte recepcioni, imposuit mantellum ipsi testi. Postmodum
omnes fratres astantes fuerunt eum osculati in ore, et Epistola et
Evangelium fuerunt lecta per presbyterum supradictum, ut sibi videtur,
qui tamen non intelligit Latinum. Postmodum instruxit eos dictus
receptor quot _Pater noster_ dicerent pro horis suis, et quod jacerent
cum caligis femoralibus et camisia lineis, una cordula cincti, et
qualiter regerent se in ordine, exponens casus diversos propter quos
poterant perdere habitum et incurrere alias penas. Postmodum duxit eos
retro altare, ceteris fratribus remanentibus in capella predicta, et
precepit eis quod abnegarent Deum, et quod spuerent super quamdam crucem
ligneam in qua nulla apparebat ymago Crucifixi, que consueverat portari
super mortuos, et ipsi noluerunt abnegare Deum, nec spuere super dictam
crucem, spuerunt tamen juxta. Postea precepit eis quod eum oscularentur
in ano, dicens quod predicta illicita erant de punctis ordinis. Ipsi
tamen noluerunt hoc facere, nec ipse compulit eos, nec videbatur facere
magnam vim. Nec de aliis illicitis fuit locutus eisdem, de quibus idem
testis fuit confessus fratri Johanni conventuali fratrum Predicatorum de
Pruino, cujus cognomen ignorat, quem credit esse mortuum infra [p. 580]
dimedium annum a recepcione sua, in capella domus Templi de Frenexo
Trecensis diocesis, qui absolvit eum, et precepit quod confiteretur de
predictis alicui episcopo vel archiepiscopo, quod non fecit, quia non
habuit copiam eorum. Injunxit eciam ei quod jejunaret per unum annum,
sextis feriis, in pane et aqua, incedens sine camisia; quod et fecit. Et
postmodum fuit confessus eciam cuidam fratri Minori et aliis, quos omnes
dixit esse mortuos. Requisitus si scit vel credit quod predicta illicita
vel alia fierent in recepcionibus aliorum, respondit quod non. Nec
credit quod predicta sint de punctis ordinis, nec vidit alios recipi in
ordine, nec interfuit capitulis eorum. Item, dixit quod bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, credens quod alii fratres ordinis eodem modo
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; nec credit nec
audivit quod eorum laici absolverent vel possent absolvere a peccatis,
nec quod perpetrarent crimen sodomiticum, nec quod haberent ydola, nec
quod cordule quibus cingebantur tangerent capita ydolorum. Jurabant
ordinem non exire, ut credit, quia ipse et dictus frater Jacobus hoc
juraverunt. Clandestine recipiebantur, ex quo credit quod esset suspicio
contra eos. Inhibebatur eis, sed non per juramentum, quod non revelarent
secreta capitulorum nec modum recepcionis. Si revelassent, vel illicita
facere noluissent, nescit qualiter puniti fuissent. Non fuit sibi
inhibitum quod non confiteretur nisi sacerdotibus ordinis, nec audivit
aliis inhiberi. Si qui erant scientes errores in ordine, fuerunt
negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie.
Elemosinas et hospitalitatem vidit aliquando restringi in domibus in
quibus fuit commoratus, sed postmodum convenienter servari. Clam, clauso
ostio, eorum capitulia tenebantur. Totus ordo servasset quod magnus
Magister cum conventu statuisset. Nunc grandia scandala, suspicio et
infamia sunt contra ordinem, propter illa que Magister et alii contra
ipsum dicuntur fuisse confessi, ad cujus deffensionem una cum aliis se
obtulerat, sed postmodum se retraxerat.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, [p. 581]
odio, vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non. Cui
fuit injunctum quod non revelaret hanc suam deposicionem quousque
attestaciones fuerint publicate.
Frater Johannes de Nici Lingonensis diocesis, serviens, testis supra
juratus, non defferens mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat in
concilio Senonensi; postmodum radi fecerat sibi barbam, triginta annorum
vel circa, bergerius, protestacione premissa quod non intendebat
recedere a deposicione per ipsum facta Senonis, coram domino episcopo
Aurelianensi, qui absolvit et reconciliavit eumdem. Lectis et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit quod nunquam
viderat alium fratrem in ordine recipi, nec capitulis interfuerat
eorumdem; nec sciebat de contentis in ipsis articulis nisi quod
sequitur. Nam credebat quod alii communiter reciperentur in ordine, non
tamen hoc sciebat, sicut ipse fuerat receptus, in instanti Quadragesima
erunt VII anni vel circa, per fratrem Petrum de Vienesio tunc
preceptorem de Buris, quondam in capella domus Templi de Fontanetis
Lingonensis diocesis, presentibus fratribus Guillelmo de Buris
presbytero, Martino de Buxiaco, Stephano de Volenis, Johanne Avenot et
Guidone de Nici servientibus, deffunctis; a quo receptore instructus, ab
aliis fratribus peciit pluries sibi concedi amore Dei panem et aquam,
societatem et pauperem vestitum ordinis, et cum ei respondisset quod
fortem rem petebat, quia volebat abdicare a se propriam voluntatem, et
subjicere aliene, et quod bene deliberaret capellam exiens, quia ipsum
oportebat multa dura et aspera sustinere, et ipse deliberaret cum
fratribus, finaliter fecit eum vovere et jurare castitatem, obedienciam,
vivere sine proprio, et imposuit sibi mantellum, et fuit eum osculatus
in ore et fratres astantes. Postmodum instruxit eum quot _Pater noster_
diceret pro horis suis, et quod jaceret cum caligis femoralibus et
camisia lineis, cinctus una cordula, et qualiter regeret se in ordine,
exponens diversos casus propter quos poterat incurrere multas penas et
perdere habitum. Postmodum, presentibus dictis fratribus, [p. 582]
precepit ei dictus preceptor quod abnegaret Deum; et cum iste testis
diceret quod hoc non faceret, dixit ei quod oportebat hoc eum facere,
quia hoc erat de punctis ordinis. Et tunc ipse testis non in despectum
Dei, ut dixit, abnegavit Deum ore non corde. Deinde precepit ei quod
spueret super quamdam crucem ligneam, in qua non erat ymago Crucifixi,
quam dictus presbyter aportaverat et posuerat super terram; sed ipse
testis noluit spuere supra, sed spuit juxta, non in despectum crucis.
Deinde dixit ei quod, si volebat, poterat carnaliter commisceri
fratribus ordinis, et id ipsum pati de eis. Hoc tamen non fecit, nec
fuit requisitus, nec scit quod alii fratres facerent. Deinde precepit ei
quod oscularetur eum in ano; sed hoc noluit facere. Alia illicita non
intervenerunt in recepcione sua predicta. Item, dixit quod bene credebat
ecclesiasticis sacramentis; et credit quod alii fratres eodem modo
crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent. Non credit quod
eorum laici possent absolvere nec absolverent a peccatis. Dictum fuit ei
quod non poterat exire ordinem. Clandestine recipiebantur. Credit quod
qui noluissent facere predicta illicita, vel ea revelassent, quod
fuissent incarcerati vel interfecti; et hoc fuit sibi comminatum in
recepcione sua. Non fuit sibi inhibitum quod non confiteretur nisi
sacerdotibus ordinis. Fratres qui sciebant errores fuerunt negligentes,
quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et
hospitalitatem vidit convenienter servari in domibus ordinis in quibus
fuit moratus. Audivit dici quod clam eorum capitulia tenebantur. Credit
quod totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu statuisset,
et quod grandia scandala, suspicio et infamia sunt exorta contra
ordinem, propter illa que Magister et alii contra ipsum dicuntur fuisse
confessi. Non obtulerat se ad defensionem ordinis.
Requisitus si sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc [p. 583]
suam deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit XX dies dicti mensis Februarii,
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta fratrum Minorum, frater Radulphus de Salicibus Laudunensis
diocesis, serviens, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum,
quadragenarius vel circa; non defferens mantellum ordinis, quia ipsum
dimiserat in concilio Senonensi; postmodum radi fecerat sibi barbam. Cum
quo inquisitum fuerat, absolutus et reconciliatus per dominum episcopum
Parisiensem. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et
singulis articulis, respondit protestacione, quando juravit facta,
repetita, se nescire de eis nisi quod sequitur: videlicet se recipi
vidisse in capella Visitatoris Templi Parisiensis, in proximo die
Cinerum erunt quatuor anni, per fratrem Hugonem de Penrando, fratres
Petrum de Sivri et Gerardum de Castro Novo milites juvenes, presentibus
fratribus Radulpho de Gisi receptore Campanie, teste supra examinato,
Johanne de Tortavilla et Petro de Tortavilla tunc preceptore domus
Templi Parisiensis, et Nicolaum de Sara servientem, Trecensis diocesis,
in camera domus Templi de Sanciaco ejusdem diocesis, per dictum fratrem
Radulphum de Gisi, per duas septimanas vel circa ante capcionem eorum,
presentibus fratribus Symone de Jez presbytero, Stephano de Sanci, Petro
de Sercellis preceptore tunc domus Trecensis, teste supra examinato,
servientibus; in quorum recepcionibus, vel post, nichil vidit nec scivit
illicitum fieri vel injungi, nec plus vidit recipi, nec adfuit
generalibus capitulis eorum. Ipse autem receptus fuit in capella domus
Templi de Cheruto Senonensis diocesis, per dictum fratrem Radulphum de
Gisi, in instanti festo Pentecostes erunt VIII vel IX anni, [p. 584]
presentibus fratribus Morello de Belna et Remigio preceptore de
Colomeriis, servientibus, in hunc modum: nam instructus a dictis duobus
fratribus, capellam ingressus, peciit a dicto receptore panem et aquam,
societatem et pauperem vestitum ordinis; qui respondit ei quod bene
deliberaret, quia grandem rem petebat, et abdicaret a se propriam
voluntatem, et quando vellet esse in uno loco, esset in alio; et multa
dura et aspera oporteret sustinere, eumdem servare et castitatem; et
quum respondisset quod omnia sustineret, fecerunt eum exire et reintrare
ter, et petere id quod supra, finaliter prestito ab eo per juramentum
quod non erat servilis condicionis, excommunicatus, debitis que solvere
non posset, alteri religioni vel matrimonio obligatus, quod non habebat
infirmitatem latentem, fecerunt eum jurare et vovere Deo et beate Marie
castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, servare bonos usus et
bonas consuetudines ordinis. Postmodum ad honorem Dei et beate Marie et
omnium Sanctorum, et ex parte Pape et potestate sibi concessa a Magistro
et de voluntate dictorum fratrum, dictus receptor dixit quod recipiebat
eum et associabat ad participacionem bonorum ordinis, et imposuit sibi
mantellum, et ipse et astantes fuerunt osculati eum in ore. Postmodum
instruxit eum quod jaceret cum caligis femoralibus et camisia lineis,
una cordula cinctus, quot _Pater noster_ diceret pro horis suis,
qualiter regeret se in ordine; et exposuit ei casus propter quos poterat
perdere habitum vel incurrere alias penas. Post que recesserunt fratres
astantes et dictus receptor, qui erat iturus Trecas; post que immediate,
antequam idem testis exivisset capellam, dictus Morellus trahens ipsum
testem ad partem in dicta capella, dixit ei quod oportebat ipsum
abnegare Deum; de quo fuit idem testis multum stupefactus, respondens
quod hoc nullo modo faceret. Instante tamen dicto Maurello et dicente
quod hoc faceret saltem ore non corde, dictus testis abnegavit ore non
corde. Postea precepit ei quod spueret super quamdam parvam crucem
ligneam, in qua nulla erat ymago Crucifixi, quam extraxit de subtus
mantellum; sed ipse testis noluit spuere supra, sed spuit extra. De
aliis illicitis non fuit locutus eidem, et eadem die ante [p. 585]
prandium fuit confessus de predictis Martino presbytero seculari,
commoranti in dicta domo, cujus cognomen ignorat, qui dixit ei quod
forsan pro truffa facta fuerant supradicta. Nichilominus tamen absolvit
eum, imposita penitencia quod deinceps non esset in loco in quo fierent
talia, et si fierent, quod revelaret ea.
Requisitus si credit quod predicta illicita intervenirent in
recepcionibus aliorum vel post, respondit quod non, nec de vita vel
morte dicti presbyteri, nec illorum qui interfuerunt recepcioni sue
haberet certitudinem.
Item, dixit quod, non obstantibus hiis que fecit, est bonus Christianus,
nec unquam propter premissa perdidit fidem, et confitebatur et
communicabat ter in anno. Non credit quod fierent dogmatizaciones
illicite nec conculcacio crucis, nec quod adorarent catum, nec quod
eorum sacerdotes obmitterent verba canonis, nec quod eorum laici
absolverent vel absolvere possent a peccatis, nec quod fierent oscula
inhonesta, nec quod perpetrarent crimen sodomiticum, nec quod haberent
ydola, nec quod cordule quibus cingebantur tangerent capita ydolorum.
Item, dixit quod bene credebat ecclesiasticis sacramentis, et credit
quod alii fratres eodem modo crederent. Juravit, absque licencia
superioris qui eam dare posset, ordinem non exire, credens quod alii
idem jurarent. Clandestine recipiebantur, ex quo credit quod esset
suspicio contra eos. Juravit non revelare secreta capituliorum, et
credit quod alii idem jurarent; sed de modo recepcionis non revelando
non prestitit juramentum. Qui revelasset secreta capituliorum, fuisset
incarceratus. Sacerdotes eorum dicebant quod non poterant nec debebant
aliis absque eorum licencia confiteri.
Si qui erant fratres scientes errores, fuerunt negligentes quia non
correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Eleemosinam et
hospitalitatem vidit convenienter fieri in domibus ordinis in quibus
fuit commoratus. Audivit dici quod, clauso hostio, nullis presentibus
nisi fratribus ordinis, eorum capitulia tenebantur. Credit quod [p. 586]
totus ordo servasset id quod magnus Magister cum conventu ordinasset.
Nunc grandia scandala, suspicio et infamia exorta sunt contra ordinem
propter illa que dicuntur Magister et alii fuisse confessi. Ad ordinis
deffensionem se obtulerat cum aliis, quia volebat deffendere, non super
hiis que confessus est, sed super aliis que negavit.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
commodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Petrus de sancto Mamerto serviens, Vienensis diocesis, testis
supra juratus, non defferens mantellum ordinis, quia quidam miles qui
cepit eum in capcione abstulit eum sibi; postmodum radi fecerat sibi
barbam; triginta quinque annorum vel circa; absolutus et reconciliatus
Senonis, per dominum episcopum Aurelianensem, qui inquisiverat cum
eodem, repetita protestacione per eum et alios facta quando juravit.
Lectis et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit quod nunquam vidit alium recipi in ordine, nec interfuerat
capitulis eorum, nec sciebat de contentis in ipsis articulis nisi quod
sequitur, scilicet: quod ipse receptus fuerat in capella domus Templi de
Marmant Lingonensis diocesis ante diem, die Jovis post instans festum
Resurrectionis Domini erunt sex anni vel circa, per fratrem Guillermum
de Lotoringia militem, de cujus vita vel morte non habet certitudinem,
presentibus duobus fratribus, quorum nomina et cognomina ignorat, qui
soli adfuerunt in dicta recepcione; in domo tamen erant ultra viginti
fratres. A quo receptore, instructus per unum ex dictis duobus
fratribus, peciit ter flexis genibus interpolate sibi concedi panem et
aquam, societatem et pauperem vestitum ordinis, et obtulit se velle esse
servum esclavum ordinis et servare bonos usus et bonas consuetudines
ordinis; et cum ter ei respondisset quod bene deliberaret, quia [p. 587]
grandem rem petebat, et oporteret eum a se abdicare propriam voluntatem,
et multa dura et aspera sustinere, finaliter, eodem teste instante,
prestito prius per juramentum ab eo quod non erat servilis condicionis,
excommunicatus, debitis que solvere non posset, alteri religioni vel
matrimonio obligatus, nec habebat infirmitatem latentem, fecit eum
vovere, et jurare castitatem, vivere sine proprio, et quod obediret
omnibus mandatis suis et superiorum que preponerentur eidem; postmodum
imposuit sibi mantellum. Postea duxit eum absentibus dictis duobus
fratribus qui adfuerant, ad cameram, ut indueret vestes ordinis, et
clauso ostio, precepit ei quod abnegaret Deum; et cum ipse respondisset
quod hoc non faceret aliquo modo, precepit eidem quod spueret super
quamdam parvam crucem ligneam ablatam de ecclesia, in qua nullam vidit
imaginem Crucifixi; et ipso teste respondente quod non faceret, precepit
ei quod eum oscularetur in ano; quo respondente quod hoc non faceret,
dixit ei quod hoc oportebat eum facere aliquid ex predictis; et tunc
ipse testis spuit non supra sed juxta dictam crucem. Item, dixit ei,
inter alias instructiones quas faciebat de punctis ordinis, quod non
accederet ad mulieres suspectas, quia si committeretur per fratres
perderet habitum; sed si contingeret eum ire, iret ita caute quod
nescirent, quia in religiosis erat turpius quod irent palam ad dictas
mulieres quam in aliis. De aliis inhonestis non fuit locutus eidem, nec
scit nec audivit quod dicta illicita vel alia intervenirent in
recepcionibus aliorum vel post, nec scit quod super hoc credebat, ut
dixit.
Item, dixit quod bene credebat ecclesiasticis sacramentis, credens quod
alii fratres eodem modo crederent, et quod eorum sacerdotes debite
celebrarent; nec scit, nec credit, nec audivit dici quod eorum laici
absolverent vel possent absolvere a peccatis, nec quod fierent oscula
inhonesta, nec quod perpetrarent crimen sodomiticum, nec quod haberent
ydola, nec quod cordule cum quibus cingebantur tangerent capita
ydolorum. Dictum est ei quod statim pro professo habebatur. Clandestine
recipiebantur, ex quo credit quod esset suspicio inter eos. In [p. 588]
recepcione sua fuit ei dictum per dictum receptorem quod, nisi faceret
aliquid de dictis illicitis, male veniret ei, et prohibuit sibi quod non
revelaret secreta capituliorum nec modum sue recepcionis, et si
contrarium faceret, in compedibus poneretur. Non fuit ei inhibitum quod
non confiteretur nisi sacerdotibus ordinis. Fratres qui sciebant errores
fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt
Ecclesie. Aliqui dabant eleemosinas et servabant hospitalitatem in
ordine largius quam alii. Audivit dici quod clam eorum capitulia
tenebantur. Credit quod totus ordo servasset quod magnus Magister cum
conventu statuisset. Credit quod aliqui exierunt ordinem propter eorum
levitates, et forsitan propter predicta; et ipse exivisset, si potuisset
recuperare ea que amici sui dederant pro recepcione sua. Nunc grandia
scandala, suspicio et infamia sunt exorta contra ordinem, ad cujus
deffensionem se non obtulerat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, vel commodo
temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro veritate
dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam deposicionem
quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Johannes de Elemosina serviens, Parisiensis diocesis, testis
supra juratus, non defferens mantellum ordinis, quia ipsum dimiserat in
concilio Senonensi, postmodum radi fecerat sibi barbam, triginta duorum
annorum vel circa, premissa protestacione quod non intendit recedere a
deposicione per eum facta Carnoti, coram domino episcopo Carnotensi, qui
absolvit et reconciliavit eumdem. Lectis et diligenter expositis sibi
omnibus et singulis articulis, respondit quod nunquam vidit alium
fratrem recipi in ordine, nec unquam interfuerat generalibus capitulis
eorumdem, nec sciebat de contentis in ipsis articulis nisi quod
sequitur, videlicet: se interfuisse aliquibus capitulis singularibus, in
quibus ipse et alii fratres qui in jacendo sine pannis lineis vel alias
transgressi fuerant observancias religionis, vel violassent castitatem
vel obedienciam, vel habuissent proprium, vel vendidissent [p. 589]
aliqua de bonis domus, manifestabant hoc fratri qui tenebat capitulum et
aliis in capitulo existentibus, et petebant veniam; et ille qui tenebat
capitulum, habito consilio cum fratribus, aliquando remittebat eis penas
ordinis, et presbyter absolvebat eos.
Item, dixit quod ipse fuerat receptus, die Veneris ante festum
nativitatis beati Johannis Baptiste proximo preterito fuerunt VIII anni
vel circa, per fratrem Johannem de Turno tunc thesaurarium Parisiensem,
in quadam parva capella domus Templi Parisiensis, presentibus fratribus
Johanne Bocelli presbytero, et Guillelmo de Arbleyo olim elemosinario
regio, teste supra examinato; a quo receptore, instructus per dictum
fratrem Guillelmum, peciit panem et aquam, et pauperem vestitum, et
societatem ordinis pluries interpolate; et cum pluries ei responsum
fuisset quod deliberaret, quia grandem rem petebat, et oporteret eum a
se abdicare propriam voluntatem, et ipse testis respondisset quod bene
erat avisatus, et instaret pro sua recepcione, et diceret quod volebat
esse serviens esclavus ordinis et mori pro Deo, prestito ab eo per
juramentum quod non erat servilis condicionis, excommunicatus, infirmus,
debitis que solvere non posset, matrimonio vel alteri religioni
obligatus, et quod nichil dederat nec promiserat quod reciperetur in
dicto ordine, fecit eum vovere et jurare super quemdam librum quod pro
posse suo servaret castitatem, obedienciam, viveret sine proprio, et
bonos usus et bonas consuetudines qui tunc erant in ordine, et qui in
posterum imponerentur per probos homines dicti ordinis. Postmodum
imposuit sibi mantellum, et ipse et fratres astantes fuerunt eum
osculati in ore. Deinde instruxit eum quot _Pater noster_ diceret pro
horis suis, quod jaceret cum pannis lineis una cordula cinctus, et
qualiter regeret se in ordine. Postmodum, ceteris recedentibus, clausa
porta dicte capelle per dictum receptorem, vocato ipso teste prope
altare, dictus receptor, tenens in manu sua quamdam crucem eream de
altari, ut credit, acceptam, dixit ei quod spueret per eam; et cum ipse
testis diceret quod hoc, salva sua gracia, non faceret, dixit [p. 590]
ei quod imo faceret; et tunc ipse testis, qui erat juvenis et verebatur
eum, ut dixit, spuit non supra eam sed juxta. Quo facto, dictus receptor
dixit ei: Vade, fatue, confitearis. De alio illicito non fuit locutus
eidem, nec quod predicta essent de punctis ordinis; et infra octo dies
ex tunc, fuit idem testis de hoc confessus fratri Garnerio de Pontisara,
de ordine fratrum Minorum quondam, in capella domus Templi de Soysiaco
Meldensis diocesis, qui absolvit eum, et dixit quod causa temptandi an
abnegaret Deum si caperetur ab infidelibus ultra mare, forsitan predicta
facta fuerunt, imponens ei quod jejunaret tribus diebus Veneris in pane
et aqua. Requisitus si scit, vel audivit, vel credit quod predicta
illicita vel alia intervenirent in recepcionibus aliorum fratrum vel
post, respondit quod non, nisi in recepcionibus illorum qui hoc confessi
sunt.
Item, dixit quod bene credebat ecclesiasticis sacramentis, credens quod
alii fratres eodem modo crederent, et quod eorum sacerdotes debite
celebrarent; nec credit quod eorum laici absolverent vel possent
absolvere a peccatis, nec quod fierent oscula inhonesta, nec quod
perpetrarent crimen sodomiticum, nec quod haberent ydola, nec quod
cordule quibus cingebantur tangerent capita ydolorum. Promittebant non
exire ordinem pro meliori vel pejori. Clandestine recipiebantur, ex quo
credit quod esset suspicio inter eos.
Injunctum fuit ei per sacramentum quod non revelaret secreta
capitulorum; et credit quod idem inhiberetur aliis; si revelassent,
credit quod puniti fuissent, sed nescit qualiter. Non fuit inhibitum in
speciali quod non revellaret modum recepcionis, nec quod confiteretur
nisi sacerdotibus ordinis. Si qui erant fratres scientes errores,
fuerunt negligentes quia non correxerunt eos, nec denunciaverunt
Ecclesie. In domibus ordinis in quibus fuit, vidit elemosinas et
hospitalitatem convenienter servari. Audivit dici quod, facto sermone,
clam eorum capitulia tenebantur. Credit quod totus ordo servasset quod
magnus Magister cum conventu statuisset, et quod nunc grandia scandala,
suspicio et infamia sint exorta contra ordinem, ad cujus deffensionem se
obtulerat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, [p. 591]
odio, vel comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed
pro veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, qui fuit XXIII dies dicti mensis
Februarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum, in domo predicta fratrum Minorum, frater Raynandus
Bergeron serviens, Lingonensis diocesis, testis supra juratus, ut
deponeret dictum suum, non defferens mantellum ordinis, quia dimiserat
eum motu proprio, quando fuit per dictum episcopum Parisiensem, qui
inquisiverat cum eo, absolutus et reconciliatus, et postea radi fecerat
sibi barbam, etatis quadraginta quinque annorum vel circa. Lectis autem
et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se
nescire de contentis in eis nisi quod sequitur. Dixit enim quod ipse
fuit receptus per fratrem Laurencium de Belna preceptorem nunc de
Mormant Lingonensis diocesis, qui fuit combustus Parisius, in capella
domus Templi de Corgemin Lingonensis diocesis, circa festum sancti
Martini hiemalis proximo preteritum fuerunt VII anni vel circa,
presentibus fratribus Anrico de Maysons, Christiano de Bici, Egidio de
Vollenis et Viardo de Bictes servientibus, Lingonensis diocesis, de
quorum vita vel morte non habet certitudinem; et eisdem die et loco et
presentibus, et per eundem, fuerunt recepti cum eo Johannes le Bicel
Lingonensis diocesis, et Gerardus, qui fuit conversus de Morimacion,
cujus cognomen ignorat, Miletus de Bici dicte Lingonensis diocesis, et
alii quinque de quorum nominibus non recordatur, in modum qui sequitur:
cum enim ipse testis esset uxoratus, et frater Hugo de Cabilone miles,
tunc preceptor domus de Val Tors, suasisset ei quod una cum uxore sua
intraret ordinem, dictus testis dixit quod non intraret nisi remaneret
sibi uxor sua; et cum dictus miles hoc sibi permitteret, dictus [p. 592]
testis venit in capella in qua ipse et alii predicti recepti fuerunt,
petens, sicut instructus fuerat, panem et aquam, societatem et pauperem
vestitum ordinis; et cum dictus frater Laurencius tangeret ei quod
oportebat eum vovere castitatem, idem testis dixit quod nunquam hoc
faceret, nec intraret ordinem nisi remaneret sibi uxor sua, et ita erat
sibi permissum; et recedens ab ejus presencia, exivit capellam. Dictus
vero frater Laurencius et quidam alius, de cujus nomine non recolit,
secuti fuerunt eumdem et reprehenderunt eum, dicentes quod erat fatuus
quia recusabat talem et tantum honorem, suadentes eidem quod rediret,
quia bene esset sibi, et ipse et uxor sua ponerentur et essent simul in
una domo. Ipse vero, sic inductus per eos, reversus est cum eis ad
dictam capellam. Tunc autem dictus frater Laurencius, cum dictus testis
et alii qui fuerunt recepti cum eo peterent panem et aquam, societatem
et pauperem vestitum ordinis, fecit eum jurare super quendam librum
apertum castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, et servare usus et
consuetudines ordinis, et quod esset servus esclavus Dei et sancte Terre
ultra marine, et specialiter, ut dixit dictus testis, quod non
habitarent cum muliere nec oscularentur eam, et quod nunquam interessent
in loco in quo aliquis puer baptizaretur, nec haberent secum pecuniam
ultra IIII denarios, nec darent patri vel matri vel aliis de bonis
ordinis ultra valorem unius denarii, et quod non dimitterent ordinem pro
meliori vel pejori. Quo facto, imposuit eis mantellos, et testi loquenti
ultimo; et postea dictus receptor et alii astantes fuerunt eos osculati
in ore. Postmodum instruxit eos quot _Pater noster_ dicerent pro horis
suis, et qualiter jacerent cum caligis et pannis lineis cincti cordulis,
exponens eis cercius plures propter quos poterant perdere ordinem.
Postmodum vero dictus receptor duxit ipsum testem, et alios qui recepti
fuerant cum eo, ad quamdam parvam cameram dicte capelle contiguam,
ceteris qui adfuerant recedentibus vel in capella predicta remanentibus,
et precepit dicto testi et aliis quod abnegaret Deum; et quum ipsi
admirarentur et essent stupefacti, dictus receptor dixit quod [p. 593]
oportebat eos facere, quia talia erant puncta ordinis; et tunc tam ipse
quam alii abnegaverunt Deum ore non corde, ut dixit idem testis de se,
idem credens de aliis. Postea precepit eis quod spuerent super quamdam
crucem ligneam per ipsum allatam et in quodam sedili positam, in qua
nulla erat ymago; et cum ipsi dicerent quod hoc esset grave facere, ipse
dixit eis quod ita hoc oportebat eos facere, quia talia erant puncta
ordinis; et tunc ipse testis et alii spuerunt non supra crucem sed
juxta. Interrogatus quis eorum primo abnegavit et spuit, dixit se non
recordari; tres tamen vel IIII ex ipsis receptis fecerunt predicta
illicita antequam ipse. Postmodum vero dictus receptor dixit eis quod,
si moverentur calore naturali, poterant ad invicem unus cum alio
carnaliter commisceri, quod tamen ipse testis non fecit nec fuit
requisitus. Deinde precepit eis quod oscularentur eum in ano; et cum
ipsi dicerent quod hoc esset turpissimum facere, ipse dixit quod
oportebat eos hoc facere, quia erat de punctis ordinis; et tunc ipse et
alii fuerunt ipsum receptorem, levantem pannos, osculati in ano vel
juxta, supra camisiam tamen et braccas. Requisitus si scit quod alii
reciperentur in ordine per modum confessatum per eum, dixit se nescire,
quia non interfuit recepcioni plurium nec capitulis eorum; credit tamen
quod alii reciperentur eodem modo. Dixit eciam dictus testis quod ipse
fuit confessus de predictis erroribus, in festo Pasche tunc sequenti,
fratri Guillelmo dicto Menavel, ejusdem ordinis, moranti in domo Templi
de Courgemi Lingonensis diocesis, qui absolvit eum, injuncta sibi
penitencia quod jejunaret septem diebus Veneris, dicens sibi quod, ex
quo illa erant de punctis ordinis et ipse fecerat hoc non corde sed ore
tamen, non multum peccaverat, ideoque non imponebat ei penitenciam
graviorem. Dixit eciam quod ipse fuit de predictis erroribus confessus
cuidam fratri Minori conventuali Lingonensi, de cujus nomine non
recordatur, in capella dicte domus de Courgemi; qui, audita confessione,
noluit eum absolvere, sed dixit quod de tali facto adiret Papam. Dixit
eciam dictus testis quod preceptor dicte domus de Vall de Tor habuit
bona sua mobilia et immobilia usque ad vallorem quingentorum [p. 594]
librarum Turonensium, et propter hoc induxerunt eum ut intraret
religionem eorum.
Item, dixit quod ipse bene credebat sacramentis Ecclesie, credens quod
alii crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent; credit
tamen quod dictus receptor esset malus homo. Non credit quod Magister
vel alii laici absolverent vel possent absolvere a peccatis, nec audivit
dici nec fieri; de osculis inhonestis nescit plura quam supra deposuit.
Recepciones fiebant clandestine, nullis presentibus nisi fratribus
ordinis, et januis clausis, et credit quod propter hoc erat mala
suspicio contra eos; de ydolis et capitibus ydolorum nichil scit nec
audivit aliquid dici, nisi post capcionem eorum; sibi et aliis fuit
injunctum quod jacerent cincti cordulis, ipse tamen nunquam portavit.
Credit quod illi qui nollent facere predicta illicita in recepcione
graviter puniti essent, et qui revelarent secreta capituliorum vel modum
recepcionis perpetuo carceri traderentur; dicens quod in recepcione sua
ipse et alii qui fuerunt cum eo recepti juraverunt quod non revelarent
secreta capituliorum nec modum recepcionis eorum. Injunctum fuit ei et
aliis cum eo quod non confiterentur nisi sacerdotibus ordinis; ipse
tamen hoc non servavit. Fratres scientes errores dictos negligentes
fuerunt, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Dixit
eciam quod, in domo de Val de Tor et de Courgemin, in quibus fuit
moratus, fierent elemosine restricte vel pocius anullate per fratres
Hugonem de Cabilone predictum et Albericum de Burrenville, qui fuerunt
preceptores in dictis domibus. Non audivit injungi quod acquirerent per
nefas; ipsi tamen bene faciebant hoc. Credit quod ordinacio que fieret
per Magistrum cum conventu servaretur et teneretur in toto ordine.
Nescit quando inceperunt dicti errores, sed credit quod multa sint
tempora. Credit quod multi exierunt ordinem propter feditates predictas,
et quod grandia scandala, suspicio et infamia contra ordinem sunt
exorta. Credit bene quod predicta illicita confessata per eum nota sint
et manifesta inter fratres ordinis, et multi seculares hoc credunt modo,
sed non credebant ante capcionem. Credit quod magnus Magister [p. 595]
et multi alii ex fratribus confessi fuerunt errores confessatos per eum
vel majorem partem. Non obtulerat se deffensioni ordinis.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
commodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti in crastinum sancti Mathie apostoli, que
fuit XXV dies dicti mensis Februarii, fuit adductus ad presenciam
dominorum commissariorum predictorum, in domo predicta fratrum Minorum,
frater Johannes de Turno thesaurarius Templi Parisiensis, serviens,
testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, non defferens mantellum
ordinis, quia quidam servientes suaserunt sibi in concilio Senonensi,
quod ipsum abjiceret, et ipsum amoverunt ab eo, postmodum radi fecerat
sibi barbam; sexagenarius vel circa; qui fuit protestatus quod non
intendit recedere a deposicione per eum facta coram domino episcopo
Parisiensi per quem fuit absolutus et reconciliatus. Lectis autem et
diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit ad
eos, et primo ad primos tresdecim, ut sequitur, videlicet: quod in dicto
concilio Senonensi fuerunt aliqua dicta per eum de voluntate prelatorum.
Postmodum confessus fuerat cuidam presbytero seculari, cujus nomen et
cognomen ignorat, de omnibus peccatis suis, qui injunxit sibi inter
cetera quod deinceps non loqueretur de peccatis de quibus fuerat
confessus tunc, nec quod recidivaret in ea. Cum autem dicti domini
commissarii dixissent eidem testi quod hoc non excludebatur potestas
domini Pape, cujus vice fungebantur, nec judicium Ecclesie per forum
penitenciale, et quod responderet, dixit se fuisse receptum, circa
festum proximo preteritum Omnium Sanctorum fuerunt XXXIII anni vel
circa, in capella domus Templi de Malo Repastu Carnotensis [p. 596]
diocesis, per fratrem Johannem de Turno quondam, thesaurario tunc Templi
Parisiensis, presentibus fratribus Johanne de Monte Morenciaco
presbytero, Guillelmo Fabri servientibus, et quodam preceptore dicte
domus, cujus nomen et cognomen ignorat, et pluribus aliis deffunctis, in
hunc modum: nam cum requisivisset pluries panem et aquam et pauperem
vestitum ordinis, et obtulisset se velle fieri servum esclavum ordinis
et Terre Sancte, et ei responsum fuisset per dictum thesaurarium quod
bene deliberaret, nam grandem rem petebat; et tunc erat liberi arbitrii,
sed ex quo esset in ordine, oporteret eum voluntati subjici aliene,
esurire quando vellet comedere, vigilare quando vellet dormire, pejori
et inferiori forsitan se obedire, et multa dura et aspera sustinere, et
ipse respondisset quod bene omnia sustineret; finaliter cum exivisset
ter capellam ad deliberandum, et dictus thesaurarius deliberasset cum
fratribus suis astantibus de recepcione ejusdem, fecit eum vovere et
jurare, super quoddam missale apertum in quo erat ymago Crucifixi,
castitatem, obedienciam et vivere sine proprio, servare bonos usus et
bonas consuetudines et secreta ordinis, et acquirere pro posse suo
Terram Sanctam. Post quem imposuit sibi mantellum, dicto presbytero
dicente psalmum Ecclesie Quam bonum, et aspergente aquam benedictam
super eum, et omnes fratres astantes fuerunt eum osculati in ore.
Postmodum dictus Guillelmus Fabri duxit ipsum testem ad quamdam cameram,
in qua exueret vestes seculares et indueret vestes ordinis; et cum
induisset vestes dictas ordinis, precepit ei quod abnegaret Deum, et cum
ipse testis respondisset quare hoc faceret, dixit ei dictus Guillelmus
Fabri quod nichil ad eum requireret hoc, sed quod abnegaret; et tunc
ipse testis dixit quod abnegaret ore non corde, et abnegavit Deum ore
non corde, ut dixit. Deinde dixit ei dictus Guillelmus quod spueret
super quamdam crucem, et ipse noluit spuere super sed juxta. Requisitus
qualis erat dicta crux, respondit primo quod crux mantelli ipsius
testis, ut sibi videbatur. Postmodum dixit quod sibi videbatur quod
fuisset quedam parva crux lignea, sed non bene recolebat. Postmodum
precepit ei quod oscularetur ipsum Guillelmum, vestibus [p. 597]
intermediis, super mamillam, sed non recolit si super dextram vel
sinistram; et fuit eum osculatus in dicto loco. De aliis illicitis non
fuit sibi locutus intra dictam cameram, nec erat ostium dicte camere,
quando predicta dicta et facta fuerunt, clausum, nec erant presentes
nisi ipsi duo.
Item, dixit quod, mantello sibi imposito, cum de dicta capella duceretur
ad cameram supradictam, dictus Guillelmus ostendit ei quamdam tabulam
pictam pendentem in dicta capella prope Crucifixi ymaginem, in qua
tabula erat depicta ymago hominis, et precepit ei quod adoraret dictam
ymaginem; et ipse testis respondit quod modo adoraret Christum creatorem
suum, et adoravit Crucifixum et non ymaginem dicti hominis.
Requisitus si scit vel credit quod dicta ymago hominis esset
representatura hominis mali vel boni, respondit se credere quod
representaret aliquem sanctum; nescit tamen hoc, nec dictus Guillelmus
declaravit sibi cujus erat ymago. Requisitus qualiter et cum quali
habitu erat depicta dicta ymago, respondit se non recordari, verumptamen
non erat in habitu Templarii.
Requisitus si dicta ymago fuerat ei tunc posita de novo, et si post
dictam recepcionem suam remansit ibi dicta tabula sequentibus diebus,
respondit se nescire.
Requisitus si habuit aliquam malam suspicionem quando fuit ei dictum
quod adoraret dictam ymaginem, respondit quod non.
Requisitus si sciebat vel credebat quod dictus Guillelmus Fabri
preceperit sibi predicta illicita sciente vel mandante dicto
thesaurario, respondit se nescire, sed pocius credebat quod dictus
thesaurarius nesciverit nec mandaverit fieri predicta quam contrarium.
Requisitus de nominibus illorum quos ipse receperat in ordine et
circunstanciis recepcionum eorum, dixit quod, fuerunt circiter XIIII
anni, recepit in magna capella domus Templi Parisiensis, de mandato
dicti fratris Johannis de Turno tunc thesaurarii, fratrem Johannem lo
Vinhaeur servientem, Parisiensis diocesis, quem credit vivere, [p. 598]
presentibus fratribus Petro, nato de Gastinesio, tunc collectore
redituum Templi ville Parisiensis, Guillelmo, cognominato le Normant, ut
sibi videtur, tunc preceptore dicte domus Parisiensis, deffunctis.
Recepit eciam in capella domus Templi de Stampis, cujus ballivie erat
tunc preceptor, fratrem Guillelmum de Chaloto Regine Carnotensis
diocesis, servientem, de cujus vita vel morte non habet certitudinem,
presentibus fratribus Arnulpho de Champenelhe preceptore dicte domus de
Stampis, et Arnulpho de Domont Parisiensis diocesis servientibus, de
quorum vita vel morte non habet certitudinem. Et elapsis octo diebus a
dicta recepcione fratris Guillelmi de Chaloto, recepit, in capella domus
Templi de Chaloto Regine, fratrem Johannem d'Anfergis servientem, de
cujus vita vel morte non habet certitudinem, presente dicto preceptore
et fratre Michaele de Cheynei gadrigario, deffuncto. Recepit eciam
fratrem Johannem de Folheyo juris peritum, in capella parva superiori
juxta thesaurariam Templi Parisius, per duos annos vel circa ante
capcionem eorum, presentibus fratribus Petro collectore reddituum Templi
Parisiensis, supra nominato, Johanne de Furno, de Gastinesio et Raynerio
de Larchant servientibus, et Raynardo de Tremblayo presbytero, qui
presbyter et Raynerius fuerunt supra examinati. Recepit eciam alios sex
vel octo, de quorum nominibus et cognominibus, locis et presentibus
dixit se non recordari.
Requisitus si servavit eumdem modum in recepcionibus omnium predictorum
receptorum per eum, respondit quod sic.
Requisitus quem modum servaverat in recepcionibus predictorum, respondit
quod illum modum quem deposuit servatum fuisse in receptione sua,
exceptis illicitis supradictis que deposuit intervenisse in recepcione
sua, que quidem illicita non intervenerunt, eo sciente vel mandante, in
recepcionibus predictorum nec post.
Requisitus si scit vel credit quod aliqui ex fratribus qui adfuerunt
dictis recepcionibus vel alii fecerint, absente ipso teste, vel
preceperint aliquid illicitum in recepcionibus predictorum vel post,
respondit se nescire; potest tamen esse quod aliquibus ex dictis
receptis preciperentur dicta illicita que fuerunt precepta ipsi [p. 599]
testi per dictum fratrem Guillelmum, et quod ipsi facerent ea, et quod
aliquibus aliis non preciperentur nec quod ea facerent.
Requisitus si vidit alios recipi in ordine per alios, respondit quod sic
multos, inter quos fuit frater Guido de Maynilio preceptor baillivie
Carnotensis, quem recepit dictus frater Johannes de Turno quondam, sunt
XXII anni et ultra, in magna capella Templi Parisiensis, ut sibi
videtur, non recolit quibus presentibus. Vidit eciam recipi, per fratrem
Hugo de Penrando, in quodam capitulio generali Parisius, in magna
capella Templi, sunt XVI anni vel circa, ut sibi videtur, fratres Adam
de Valencourt militem, testem supra examinatum, et quemdam ejus fratrem
carnalem, non recolit quibus presentibus. Vidit eciam recipi, per
fratrem Gerardum de Villaribus tunc preceptorem Francie, in dicta magna
capella Templi Parisiensis, sunt VII anni vel circa, ut ei videtur,
fratrem P. de Dono Martino presbiterum, ut sibi videtur, non recolit
quibus presentibus nec de aliis quos vidit recipi. Requisitus si vidit
vel scivit vel credit quod, in recepcionibus predictorum vel aliorum
quos vidit recepi vel post, intervenerunt illa illicita que deposuit
intervenisse in recepcione sua vel alia inhonesta, respondit quod non
vidit nec scivit; poterunt tamen esse quod intervenirent in
recepcionibus aliquorum et non in recepcionibus aliorum, nec scit bene
quid credat de predictis.
Item, dixit, de dogmatizacione et conculcacione crucis et aliis
contentis in Vº articulo et omnibus aliis sequentibus, se nichil scire
ultra que supra deposuit, hoc excepto quod non credit quod fierent dicte
dogmatizaciones, conculcaciones, nec quod catum adorarent, nec quod
eorum sacerdotes verba canonis obmitterent, nec quod fratres ordinis
essent increduli in ecclesiasticis sacramentis, quibus ipse bene
credebat, ut dixit.
Item, dixit quod non credebat quod eorum laici absolverent nec possent
absolvere a peccatis, sed presbyteri eorum absolvebant eos quando eis
confitebantur; nec credit quod fratres alii ordinis crederent [p. 600]
se posse absolvi a peccatis per dictos laicos eorum, sed a penis et
disciplinis ordinis; erat tamen consuetum in ordine, sicut dixit, et
scriptum in libris eorum, quod, quando terminabantur eorum capitulia,
fratres laici qui tenebant dicta capitulia dicebant talia verba: De
omnibus que obmisistis dicere, propter verecundiam carnis vel propter
timorem justicie domus, nos facimus vobis talem indulgenciam qualem
possumus et debemus, et rogatis Deum et beatam Mariam quod sicut Deus
indulsit Magdalene et latroni peccata eorum, ita indulgeat vobis peccata
vestra et nobis nostra.
Requisitus quid intelligebat per verba predicta: propter verecundiam
carnis, dixit quod peccata fornicacionis et alia peccata que erubuissent
manifestare in capitulis eorum.
Requisitus si per predicta verba et indulgenciam laici tenentis
capitulum ipse testis credidisset esse absolutus ab aliquo peccato
veniali vel mortali, respondit quod non, nec credit quod alii fratres
ordinis aliud quam ipse testis crederent; nec quod fierent alia oscula
quam illa de quibus supra deposuit, nec quod committerent crimen
sodomiticum, nec quod diceretur eisdem quod hoc licite facere possent.
Jurabant ordinem non exire absque licencia superioris qui posset eam
dare. Clandestine recipiebantur, nec scit nec credit nec audivit dici,
nisi post capcionem eorum, quod haberent ydola, nec quod cordule cum
quibus cingebantur super camisias cum quibus jacebant, quas cordulas
sumebant unde volebant, tangerent capita ydolorum; sed eas portabant in
signum castitatis.
Item, dixit se credere quod ubique in ordine, qui erat unus, fierent
uniformiter recepciones quoad illa licita quam deposuit intervenisse in
sua; sed de illicitis, credit quod aliqui non facerent, et potest esse
quod aliqui facerent; magis tamen credit quod communiter vel majori
parte non fierent illicita quam contrarium. Deffendebatur eis per
sacramentum quod non revelarent secreta capituliorum eciam fratribus qui
non adfuerant in eis, sed non deffendebatur eis expresse et in speciali
quod non revelarent modum sue recepcionis; nec audivit inhiberi quod non
confiterentur nisi sacerdotibus ordinis. Illi qui committebant [p. 601]
errores et qui eos sciebant, fuerunt negligentes, quia non correxerunt
eos nec denunciaverunt Ecclesie. Eleemosinas et hospitalitatem vidit
convenienter fieri in ordine et servari, et inhibebatur eis quod non
acquirerent ordini per nefas. Missa celebrata et sermone facto per
aliquem relligiosum, de die capitulia eorum generalia tenebantur, januis
clausis. Credit quod totus ordo servasset que magnus Magister cum
conventu statuisset, et quod nunc grandia scandala, suspicio et infamia
sint propter predicta contra ordinem exorta, sed non ante capcionem
eorum. Audivit dici magnum Magistrum et alios aliquos errores, nescit
quos, confessos fuisse contra ordinem, ad cujus defensionem se non
obtulerat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate. Et requisivit
dictus testis a dictis dominis commissariis, cum instancia magna,
liberacionem sue pene, asserens se esse bonum fidelem et catholicum
Christianum.
Eisdem die et loco fuerunt adducti ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum pro testibus fratres Gerardus de Rupe Amatoris
presbytero, Stephanus de Gorsolas, Ahimericus de Premi Pictavensis,
Petrus Maysorilier, Johannes Fabri et Hugo la Hugonia Lemovicensis
diocesium. Qui juraverunt, tactis sacrosanctis Evangeliis, dicere plenam
et meram veritatem in presenti negocio, secundum formam juramenti
aliorum testium superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Veneris sequenti, que fuit XXVI dies dicti mensis [p. 602]
Februarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum, in dicta domo fratrum Minorum, frater Gerardus de Rupe
Amatoris presbyter, de Castro Lemovicensi, testis supra juratus, ut
deponeret dictum suum, portans mantellum ordinis, etatis quadraginta
duorum annorum vel circa, cum quo fuerat inquisitum per dominum
episcopum Lemovicensem, qui nunc est, et absolutus et reconciliatus per
eum. Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis
articulis, respondit se nescire de contentis in eis nisi quod sequitur:
quod nunquam viderat recipi alium fratrem in ordine, nec unquam
interfuerat capitulis eorum. Ipse autem receptus fuerat, circa festum
beati Michaelis proximo preteritum fuerunt XXV anni vel circa, in
capella domus Templi de Bela Chassaula Lemovicensis diocesis, per
fratrem Franconem de Bort militem quondam, tunc preceptorem dicte domus,
presentibus fratribus Gerardo Buyssitgra presbytero, curato tunc domus
Templi de Gencils, Boneto de Vossello et Hugone Chabanas servientibus,
defunctis, in hunc modum: nam instructus per Bonetum et Hugonem
predictos, peciit caritatem et elemosinam domus, et obtulit se velle
fieri servum esclavum ordinis; et responso ei quod bene deliberaret,
quia grandem rem petebat, quia oporteret eum multa dura et aspera
sustinere, esurire quando vellet comedere, vigillare quando vellet
dormire, ipse testis instans pro dicta sua recepcione et dicens quod
omnia sustineret, finaliter, post terciam peticionem premissorum, fuit
receptus; et juramento supra quoddam missale prius prestito per eum quod
non erat servilis condicionis, nec excommunicatus, nec matrimonio, nec
alteri religioni obligatus, et quod non habebat aliquod impedimentum
propter quod non posset recipi in ordine supradicto, et quod non
revelaret secreta eorum, quod servaret castitatem, obedienciam, et
viveret sine proprio, tradidit sibi mantellum; et ipse testis fuit
osculatus ipsum receptorem in ore, et postmodum supra vestes in pectore
et in humero, et alii fratres astantes fuerunt ipsum testem osculati in
ore. Post que dicti fratres Hugo et Bonetus duxerunt ipsum testem ad
quemdam angulum dicte capelle obscurum juxta fontes, predictis [p. 603]
receptore et presbytero remanentibus prope altare ubi prius erant, ut
exueret vestes seculares, et indueret vestes religionis, et cum eas
induisset, predicti duo fratres dixerunt ei quod abnegaret Dominum
Jhesum, quia hoc erat de punctis ordinis; et cum ipse testis, qui tunc
erat circiter XIIII annorum, aliquantulum restitisset, finaliter
abnegavit Dominum Jhesum ore non corde, ut dixit. Postea dixerunt ei
quod spueret ter supra terram, et ipse spuit. Requisitus si dixerunt ei
quod spueret in despectum Jhesu, respondit quod non. Requisitus si scit
vel credit quod dictus receptor sciverit vel mandaverit fieri predicta,
respondit se credere quod sic. Requisitus si scit vel credit quod alii
fratres ordinis reciperentur communiter in toto ordine sicut deposuit se
fuisse receptum abnegando Jhesum, respondit se credere quod sic, et ita
credidit ex quo fuit in dicto ordine.
Item, dixit quod non credebat fieri dogmatizaciones nec conculcaciones,
nec audivit quod adorarent catum, nec quod preciperetur sacerdotibus
eorum quod obmitterent verba canonis, nec quod eorum laici absolverent
vel possent absolvere a peccatis, nec quod fierent alia oscula
inhonesta, nec quod perpetrarent crimen sodomiticum, nec quod diceretur
eis quod hoc esset licitum, nec quod haberent ydola, nec quod cordule
quibus cingebantur in signum castitatis supra camisias cum quibus
jacebant, que cordule ex instructione beati Bernardi portabantur,
tangerent capita ydolorum, nec quod inhiberetur quod non confiterentur
nisi sacerdotibus ordinis. Item, dixit quod ipse bene credebat
ecclesiasticis sacramentis, et existens in ordine fuerat ad sacerdocium
et alios sacros ordines promotus, et ideo celebraverat secundum formam
Ecclesie, et credit quod alii fratres ordinis bene crederent. Item,
dixit quod non jurabant ordinem non exire, sed statim pro professis
habebantur; et quod clandestine recipiebantur, nullis presentibus nisi
fratribus ordinis, ex quo credit quod esset suspicio contra eos; et quod
illi qui noluissent facere predicta illicita, vel qui ea vel secreta
capituliorum aut modum recepcionis revelassent, fuissent [p. 604]
incarcerati vel aliter male tractati. Fratres scientes errores fuerunt
negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie.
Elemosinas et hospitalitatem vidit in ordine convenienter fieri et
servari, nec dicebatur eis quod per nefas acquirerent ordinem. Clam
eorum capitulia tenebantur, sed non audivit quod excubie ponerentur.
Credit quod totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu
statuisset, et quod propter predicta sint nunc grandia scandala,
suspicio et infamia contra ordinem exorta, et quod confessata per eum
essent nota fratribus ordinis, sed non extraneis. Audivit dici magnum
Magistrum et alios aliquos errores, nescit quos, confessos fuisse contra
ordinem, ad cujus deffensionem se non obtulerat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate. Et dictus testis
nunquam fuerat tortus nec questionibus positus, sed dictam abnegacionem
coram dicto domino Lemovicensi episcopo post capcionem eorum sponte
confessus.
Frater Stephanus las Gorsolas serviens, Lemovicensis diocesis, preceptor
domus Templi de Pallatio, ejusdem diocesis, testis supra juratus,
mantellum et barbam defferens, quadragenarius et ultra, cum quo
inquisitus fuerat, absolutus et reconciliatus per dominum episcopum
Lemovicensem, lectis et diligenter expositis omnibus et singulis
articulis, respondit se nescire de eis nisi quod sequitur: quia non
viderat recipi in ordine, nisi fratrem Hugonem la Hugonia, testem supra
juratum sed nondum examinatum, in cujus recepcione supervenit, mantello
ei tradito per fratrem Gaufredum de Gonavilla, tunc preceptorem
Pictavensem, in capella domus Templi de Buxeria Raspit Lemovicensis
diocesis, in vigillia instantis festi Pentecostes erunt VIIII anni vel
circa; et fuerunt presentes fratres Guido de Malo Monte miles, P.
Maliani, Guillelmus de Breveza serviens, qui vivunt, et P. [p. 605]
Raynandi quondam avunculus ipsius testis; in cujus Hugonis recepcione
vel post nichil scivit nec audivit fieri illicitum. Ipse autem receptus
fuerat, in octabis instantis Resurrectionis Domini erunt XXVI anni vel
circa, in capella domus Templi de Paulhac Lemovicensis diocesis, per
fratrem Johannem las Chaussadas quondam, preceptorem tunc dicte domus de
Paulhac, de mandato fratris Franconis de Bort tunc superioris in
partibus illis, presentibus predicto fratre P. Raynandi, et fratribus
Adeberto de Nalhac quondam preceptore de Blandes, Gerardo de sancto
Marineto, et Bernardo Audierii servientibus, defunctis, in hunc modum:
nam cum requisivisset bis vel ter interpolate caritatem et societatem
ordinis, et responsum fuisset eidem quod bene deliberaret, quia
oporteret eum abdicare a se propriam voluntatem, et multa dura et aspera
sustinere, et ipse dixisset quod omnia sustineret, finaliter eo instante
pro dicta recepcione, consilio inter se habito quod reciperent eum,
fecerunt eum vovere et jurare super quemdam librum castitatem,
obedienciam, vivere sine proprio, et servare bonos usus et bonas
consuetudines qui tunc erant in ordine, et qui in posterum imponerentur
cum consilio proborum ordinis. Post que dictus receptor imposuit ei
mantellum, fratre Perrino presbitero, assistente, dicente psalmum: Ecce
quam bonum. Post que idem testis fuit osculatus dictum receptorem in ore
et super vestes in pectore, et omnes alios fratres in ore. Postmodum
instruxit qualiter, quando surgeret, recommandaret se Deo et beate
Marie, et qualiter oraret, et quot _Pater noster_ diceret pro horis
suis, et qualiter regeret se in ordine; et exposuit multos casus propter
quos poterat amittere habitum vel domum, vel incurrere alias penas. Et
vidit expelli a dicto ordine fratrem Garsiam Arnardi diaconum,
Petragoricensis diocesis, per fratrem Franconem de Bort, quia dicebatur
ante ingressum dicti ordinis obligatus fuisse alteri religioni. Post que
predicti fratres Audebertus et Bernardus Audierii duxerunt ipsum prope
fontes dicte capelle, et dixerunt ei quod abnegaret Jhesum; et ipse
testis, qui juvenis erat tunc, videns quod erat eis astrictus, [p. 606]
abnegavit Jhesum ore non corde; non tamen dixerunt ei quod hoc deberet
facere secundum puncta ordinis. Postea preceperunt ei quod spueret ter
in terram, et ipse spuit. Requisitus si ibi erat aliqua crux, et si
dixerunt quod spueret in despectum Jhesu, respondit quod non; tamen non
credit quod in hoc haberent bonam intencionem. Requisitus si alia
illicita intervenerunt in dicta sua recepcione vel post, respondit quod
non. Requisitus si scit vel credit quod communiter omnes fratres
ordinis, in recepcionibus eorum vel post, abnegarent Jhesum, respondit
se credere de illis qui fuerunt recepti post recepcionem ipsius testis,
sed de illis qui prius recepti fuerant non credit. Requisitus per
sacramentum suum si locutus fuerat, cum teste precedenti vel cum aliis
qui juraverunt cum eo et cum ipso adducti fuerunt de Lemovicino, quod
per unum modum deponerent, et si viderant articulos super quibus
inquiritur nunc cum eo, respondit quod non. Item, dixit quod devote
adorabant crucem in die Veneris sancta cum magna reverencia; nec scit
nec audivit quod fierent dogmatizaciones nec conculcaciones nec oscula
inhonesta contenta in articulis, nec quod adorarent catum, nec quod
fratres ordinis essent increduli in ecclesiasticis sacramentis, nec quod
eorum sacerdotes obmitterent verba canonis, et milesies, ut dixit,
juverat sacerdotes ordinis ad dicendum missas, et frequenter, cum
celebrarent tempestive, tenebat candelas juxta missale, et audiebat quod
sacerdotes celebrantes dicebant illa verba: Hoc est enim corpus meum. Et
credit bene ecclesiasticis sacramentis, et est litteratus, ut dixit. Non
credit quod eorum laici absolverent vel possent absolvere a peccatis;
verumptamen in terminacione capituliorum laici tenentes capitulia
dicebant, factis precibus sicut fiunt in Ecclesia, talia verba in
effectu: Illi ex vobis qui non dixistis culpas vestras in capitulio,
male fecistis; verumptamen de hiis que obmisistis dicere, propter
verecundiam carnis vel propter timorem justicie ordinis, nos facimus
vobis talem indulgenciam qualem possimus, et vos indulgeatis unus
alteri; et Deus, qui indulsit Magdalene, indulgeat vobis et nobis; et
postea dirigens verba sua capellano, si adherat, dicebat: Et [p. 607]
vos, capellane, absolvetis eos; et tunc capellanus faciebat generalem
confessionem et absolucionem secundum formam Ecclesie, aspergendo aquam
benedictam super eos. Requisitus si, per dictam indulgenciam quam dicti
laici faciebant, credebant fratres ordinis esse absoluti a peccatis
venialibus vel mortalibus, respondit quod ipse non credebat, nec credit
quod alii fratres ordinis hoc crederent; credit tamen quod per dictam
generalem confessionem et absolucionem capellani, essent absoluti a
peccatis venialibus. Requisitus quid intelligebat per dicta verba:
verecundiam carnis, respondit quod in dicto ordine imponebantur eis
multe pene ex quibus confundebantur et verecundabantur, et ideo credit
quod diceretur eis quod si, ob dictam verecundiam vel propter penarum
timorem, obmitebant dicere et publicare culpas suas, quod faciebat eis
dictam indulgenciam. Item, dixit quod statim pro professis habebantur,
ut possent immediate, si opus esset, mitti ultra mare, et jurabant
ordinem non exire. Clandestine recipiebantur, ex quo credit quod esset
suspicio contra eos. Non credit quod carnaliter commiscerentur, nec quod
diceretur eis quod hoc possent facere, nec quod haberent ydola, nec quod
cordule cum quibus in signum castitatis cingebantur super camisias cum
quibus jacebant, quas cordulas sumebant unde volebant, tangerent capita
ydolorum. Non audivit aliquem puniri quod noluisset facere illicita in
recepcione sua, nec audivit quod aliquis ea revelaverit; sed si quis
revelasset vel secreta capituliorum, credit quod perdidisset habitum per
annum et diem. Non inhibebatur eis in speciali quod non revelarent modum
recepcionis eorum, nec quod non confiterentur nisi sacerdotibus ordinis.
Illi qui sciebant errores et poterant corrigere, fuerunt negligentes,
quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Eleemosinas et
hospitalitatem convenienter vidit fieri et servari in ordine. Non
audivit precipi quod acquirerent per nefas; imo, dixit quod erat de
statutis ordinis quod jus alienum non usurparent, licet hoc semper non
observassent. Missa celebrata, clam capitulia tenebantur: sed non
audivit quod excubie ponerentur, nec quod familia expelleretur [p. 608]
de domo. Totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu
statuisset. Grandia scandala, suspicio et infamia nunc sunt exorta
contra ordinem Templi. Fratres qui aderant recepcionibus aliorum credit
quod scirent modum recepcionis eorum, sed non extranei. Audivit ab
aliquibus secularibus magnum Magistrum et alios confessos fuisse aliquos
errores, nescit quos, contra ordinem, ad cujus deffensionem se non
obtulerat; et dictam abnegacionem confessus fuerat post eorum capcionem,
coram dicto domino episcopo Lemovicensi, nec unquam fuerat suppositus
questionibus vel tormentis.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Aymericus de Primi serviens, Pictavensis diocesis, testis supra
juratus, mantellum et barbam defferens, quadragenarius vel circa, cum
quo inquisitum fuerat, absolutus et reconciliatus per dictum dominum
episcopum Lemovicensem, lectis et diligenter expositis sibi omnibus et
singulis articulis, respondit quod nunquam viderat aliquem alium recipi
in ordine, nec interfuerat capitulis eorum, nec sciebat de contentis in
dictis articulis nisi quod sequitur. Dixit eciam quod fuerat receptus,
circa festum Magdalene proximo preteritum fuerunt XX anni vel circa, in
capella domus Templi de Font Lezentort Lemovicensis diocesis, per
fratrem Johannem las Chausadas quondam preceptorem de Paulhaco,
presentibus fratribus Gaufrido de Brevesa, Aymerico de Masualier, et
Johanne de Vriaco servientibus, vivis, ut credit, et aliis de quorum
nominibus non recordatur, in hunc modum: nam instructus a dictis
fratribus Gaufredo et Johanne, requisivit caritatem et societatem
ordinis pluries interpolate; et cum ei frequenter responsum fuisset quod
bene deliberaret, quia grandem rem petebat, et oporteret eum [p. 609]
multa dura et aspera sustinere, et ipse dixisset quod omnia sustineret,
et institisset pro recepcione sua, finaliter fecerunt eum vovere et
jurare supra quemdam librum castitatem, obedienciam, et vivere sine
proprio, et servare bonos usus et bonas consuetudines ordinis, et quod
esset servus esclavus Terre Sancte. Postmodum dictus receptor imposuit
ei mantellum, et ipse testis fuit eumdem receptorem osculatus in ore et
in humero super vestes, et alios fratres astantes in ore. Postea dictus
receptor, in presencia aliorum fratrum, precepit eidem testi quod
abnegaret Jhesum; et cum ipse testis respondisset quod nullo modo
abnegaret Creatorem suum, dixit ei quod non curaret sed abnegaret; et
tunc ipse testis ter abnegavit Jhesum, non intendens ex hoc abnegare
Jhesum Christum, Creatorem suum, ut dixit. Postea precepit ei quod
spueret ter supra terram, et ipse testis spuit semel vel bis. Requisitus
si ibi erat aliqua crux, vel si dixit ei quod spueret in despectum
Jhesu, respondit quod non. Requisitus si alia illicita intervenerunt in
recepcione sua vel post, respondit quod non. Requisitus si scit vel
credit quod omnes fratres ordinis abnegarent Jhesum in recepcionibus
suis vel post, respondit se credere quod sic, et quod uniformiter in
toto ordine predicto reciperentur. Item, dixit quod non credebat fieri
in ordine dogmatizaciones illicitas nec conculcaciones; immo, in die
Veneris sancta devote et reverenter confitebantur, et adorabant crucem.
Non credit quod adorarent catum, nec quod fratres ordinis essent
increduli ecclesiasticis sacramentis, quibus ipse bene credebat; et
credit quod eorum sacerdotes debite celebrarent, quia vidit frequenter
fratres Minores et Predicatores et alios religiossos juvare dictos
presbiteros in missis celebrandis. Non credit nec audivit quod eorum
laici absolverent vel possent absolvere a peccatis, quia non erant
presbiteri, nec fierent inter eos alia oscula quam illa de quibus supra
deposuit. Non jurabant ordinem non exire. Statim pro professis
habebantur, et clandestine recipiebantur, ex quo credit quod esset
suspicio contra eos. Non credit quod carnaliter commiscerentur, nec quod
diceretur eis quod hoc facere licite possent, nec quod haberent [p. 610]
ydola, nec quod cordule, quibus cingebantur in signum castitatis supra
camisias cum quibus jacebant, tangerent capita ydolorum. Per sacramentum
injungebatur eis quod non revelarent secreta capituliorum, et si ea
revelassent, perdidissent habitum et domum, et eodem modo si
commisissent crimen sodomiticum, non fuisset sibi inhibitum in speciali
quod non revelarent modum recepcionis sue. Secundum statuta eorum,
debebant confiteri sacerdotibus ipsorum, et quando eos non poterant
habere, confitebantur Carmelitis vel aliis quibus volebant. Fratres
scientes errores fuerunt negligentes, quia non correxerunt errores nec
denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et hospitalitatem vidit convenienter
fieri et servari in domibus ordinis in quibus fuit commoratus; nec
audivit quod preciperetur eis ut per nefas acquirerent ordini. Clam
eorum capitulia tenebantur, sed non audivit dici quod excubie
ponerentur. Totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu
statuisset. Non audivit quod propter feditates aliqui exiverint ordinem;
audivit tamen a dicto ordine expelli aliquando aliquos propter maleficia
eorum, et specialiter fratrem Hugonem de Monte Legali de Burgondia, qui
rediit ad seculum, et audivit quod aliquando aliqui exiverunt dictum
ordinem propter levitates eorum. Nunc grandia scandala, suspicio et
infamia exorta sunt contra ordinem, contra quem Magister et alii
dicuntur aliqua, nescit que, fuisse confessi; ad cujus deffensionem se
non obtulerat. Et dictam abnegacionem sponte confessus fuerat coram
dicto domino episcopo Lemovicensi, nec suppositus fuerat questionibus
vel tormentis.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate. Et fuit, circa
principium deposicionis sue, protestatus quod non intendit recedere a
deposicione per ipsum facta coram dicto domino episcopo Lemovicensi, et
quod, si quid plus vel minus diceret, non prejudicet sibi.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro [p. 611]
Amisio, me Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo
nominatis.
Post hec, die Sabati sequenti, que fuit XXVII dies dicti mensis
Februarii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum
commissariorum, in domo predicta fratrum Minorum, frater Poncius de
Masualier serviens, Lemovicensis diocesis, testis supra juratus, ut
deponeret dictum suum, mantellum ordinis defferens, quadragenarius vel
circa, cum quo inquisitum fuerat, absolutus et reconciliatus per dominum
Lemovicensem episcopum, qui nunc est. Lectis autem et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se nescire de
eis nisi quod sequitur, scilicet: quod ipse et frater Helias de Brigolio
serviens, Lemovicensis diocesis, fuerunt simul recepti, circa festum
beati Martini hiemalis preteritum fuerunt circiter XXX anni, per fratrem
Johannem de las Chassadas quondam, preceptorem tunc de Paulhaco, de
mandato fratris Franconis de Bort militis, quondam superioris, in
partibus illis, in capella domus Templi de Mansi Dei de Lobertz
Lemovicensis diocesis, presentibus fratribus Seguino d'Estanhac, Johanne
Arestan, in eadem domo commorantibus, deffunctis, et Aymerico Masualier
patruo ipsius testis, preceptore tunc dicte domus servientibus, in hunc
modum: nam quum requisivissent, instructi ab aliis fratribus, caritatem
ordinis per plures vices interpolate, et eis responsum fuisset pluries
quod bene deliberarent, quia grandem rem petebant, et quod oporteret eos
multa dura et aspera sustinere, finaliter ipso teste et dicto Helia
dicentibus quod omnia sustinerent et pro recepcione eorum instantibus,
fecerunt eos vovere et jurare super quemdam librum castitatem,
obedienciam, vivere sine proprio, et servare bonos usus et bonas
consuetudines ordinis, et quod essent servi esclavi Terre Sancte.
Postmodum dictus receptor imposuit, primo ipsi testi et secundo dicto
Helie, mantellos, et ipsi recepti fuerunt osculati preceptorem in ore et
in pectore et humero super vestes, et omnes fratres astantes in ore.
Postmodum instruxit eos qualiter se haberent in ordine, et quot [p. 612]
_Pater noster_ dicerent pro horis suis. Post que dicti fratres Seguinus
et Johannes Arestan duxerunt ipsum testem versus cornu altaris in quodam
loco obscuro, et dictus Seguinus precepit ei quod abnegaret Jhesum; et
ipse testis, qui erat tunc X vel XII annorum, abnegavit Jhesum, sed non
credebat quod preciperet ei quod abnegaret Jhesum Christum, nec quod ibi
faceret aliquid in prejudicium anime sue. Post que precepit ei quod
spueret in terram ter, et ipse spuit. Requisitus si ibi erat aliqua
crux, vel si ei dixit quod spueret in despectum Jhesu, respondit quod
non, quod ipse recolat, et quod alia inhonesta vel illicita non
intervenerunt in recepcione sua predicta nec post. Item, dixit quod
predicti fratres Seguinus et Johannes, post premissa, duxerunt dictum
Helyam ad predictum locum obscurum ad quem duxerant ipsum testem, et
credit quod eodem modo fecerunt eum abnegare Jhesum et spuere super
terram, sicut fecerat ipse testis, et idem credit quod fecerunt omnes
alii qui recipiebantur in ordine; hoc tamen non vidit fieri, quia non
interfuit in aliis recepcionibus; nam fugiebat industriose dictas
recepciones ne eis adesset, quia habebat suspicionem, postquam pervenit
ad XV annum, quod predicta illicita in dictis recepcionibus fierent, et
quia injunctum fuerat ei in penitencia quod non interesset loco in quo
predicta illicita fierent, per Johannem la Fanria, presbyterum secularem
donatum Templi, tunc commorantem in domo de Paulhac, quondam cui
confessus fuit de predictis erroribus, XV anno etatis sue vel circa, in
capella dicte domus de Paulhaco; qui absolvit eum, imposita eciam
penitencia quod jejunaret tribus annis sextis feriis in pane et aqua, et
in eisdem anno et loco fuit confessus de predictis erroribus fratri
Hugoni de Cavalicis quondam, tunc conventuali fratrum Minorum
Lemovicensium, qui, audito quod dicto presbytero confessus fuerat et
quod predictam penitenciam sibi injunxerat, nullam aliam penitenciam
injunxit eidem. Item, dixit quod non credebat fieri in ordine
dogmatizaciones illicitas, nec quod conculcarent crucem, quam in die
Veneris sancta devote et reverenter adorabant, nec quod adorarent catum,
nec quod eorum sacerdotes omitterent verba canonis, nec quod [p. 613]
alii fratres essent increduli in ecclesiasticis sacramentis, quibus ipse
testis bene credebat, nec quod eorum laici absolverent vel possent
absolvere a peccatis, nec quod fierent alia hoscula quam illa de quibus
supra deposuit. Dicebatur eis quod statim pro professis habebantur, sed
non juravit ordinem non exire. Clandestine recipiebantur, ex quo erat
suspicio contra eos; nec scit nec credit quod carnaliter commiscerentur,
nec quod diceretur eis quod hoc licitum esset, nec quod haberent ydola,
nec quod cordule, quibus ex ordinacione beati Bernardi cingebantur supra
camisias cum quibus jacebant, tangerent capita ydolorum, nec quod
aliquis noluerit facere predicta illicita, nec quod ex hoc punitus
fuerit. Precipiebatur eis quod non revelarent secreta capitulorum, et si
revelassent, perdidissent domum et incarcerati fuissent. Non tamen in
speciali audivit inhiberi quod non revelarent modum recepcionis eorum.
Injungebatur eis quod non confiterentur nisi sacerdotibus ordinis, ipse
tamen non servavit. Fratres scientes errores fuerunt negligentes, quia
non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et
hospitalitatem vidit convenienter fieri et servari in domibus ordinis in
quibus fuit conversatus, nec audivit precipi eis quod per nefas
acquirerent. Clam capitulia tenebantur, sed non audivit quod excubie
ponerentur, nec quod familia expelleretur de domo. Totus ordo servasset
quod magnus Magister cum conventu ordinasset. Grandia scandala, suspicio
et infamia propter premissa, que credit fuisse notoria fratribus
ordinis, exorta sunt contra ordinem, contra quem audivit dici magnum
Magistrum et alios aliquos errores, nescit quos, fuisse confessos. Non
obtulit se deffensioni ordinis, nec fuit questionatus, et dictas
abnegacionem et spuicionem sponte confessus fuit coram dicto domino
Lemovicensi.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate. Item, [p. 614]
dixit quod majores ordinis non permitebant quod inferiores haberent
regulam ordinis, nec quod exponeretur eis, et si ordo staret, vellet
habere regulam certam.
Frater Stephanus las Gorsolas, testis eri examinatus, rediens ad
presenciam dictorum commissariorum, dixit ad memoriam suam reductum
fuisse quod, in die recepcionis ejus, fuerant cum eodem, per eundem et
in eodem loco et eisdem presentibus et per eundem modum quoad licita,
recepti fratres Petrus de Coderex et Guillelmus Fabri servientes, et
post eorum recepcionem, antequam exirent capellam, fuerunt separatim et
successive ducti, per fratres Bernardum Audieri et Audebertum de Nalhac,
ad locum ad quem prope fontes duxerant ipsum testem, et credit quod
fecerunt eos abnegare Jhesum et spuere super terram, sicut fecerat ipse
testis; hoc tamen non vidit, nec audivit dici, nec aliter scit. Item,
dixit quod frater Helias Galabri fuit simul, eisdem die et loco
presentibus et per eundem et eodem modo, ut credit, receptus cum fratre
Hugone Laugonia, cujus recepcioni post mantelli tradicionem deposuit se
supervenisse.
Frater Johannes Fabri serviens, Lemovicensis diocesis, testis supra
juratus, mantellum et barbam defferens, etatis XXXIIII annorum vel
circa, lectis et diligenter expositis sibi omnibus et singulis
articulis, respondit se nescire de eis nisi quod sequitur, videlicet:
quod nullum alium viderat recipi in ordine nec interfuerat capitulis
eorum; ipse tamen receptus fuerat, in festo Magdelene proximo preterito
fuerunt novem anni vel circa, per fratrem Petrum de Quadrivio quondam
servientem, preceptorem tunc de Cambarello, in capella dicte domus de
Cambarello, presentibus fratribus Antonio Burgundo, Hugone de Lata
Petra, vivis, et Hugone de Lios, deffuncto, servientibus, in hunc modum:
nam cum fuisset donatus eorum per decem annos vel circa, requisivit
caritatem dicti ordinis et se cum instancia pluries recipi, sicut
instructus fuerat per fratres dicti ordinis, et responso ei [p. 615]
pluries quod bene deliberaret, quia grandem rem petebat, et quod
oporteret eum abdicare a se propriam voluntatem, et multa dura et aspera
sustinere, et ipse testis dixisset quod omnia sustineret, finaliter
fecit eum vovere et jurare supra quemdam librum castitatem, obedienciam,
vivere sine proprio, servare bonos usus et bonas consuetudines ordinis,
et non revelare secreta capitulorum, eciam illis fratribus qui non
adfuissent in eis, et quod pro posse suo juvaret ad acquirendum Terram
Sanctam. Post que dedit ei mantellum, et ipse testis fuit osculatus
eumdem receptorem in ore et in pectore super vestes, et alios fratres
astantes in ore. Postmodum dicti fratres Antonius et Hugo de Lata Petra
duxerunt ipsum testem prope fontes, et dictus Antonius precepit ei quod
abnegaret ter Jhesum, dicens quod hoc erat ex statuto ordinis; et tunc
ipse testis abnegavit ter Jhesum ore non corde, et intellexit quod per
Jhesum intelligerent dicti Antonius et Hugo Jhesum Christum, et ipse
testis idem credidit et adhuc credit. Postea precepit ei dictus Antonius
ut spueret ter supra terram, et ipse spuit ter; non tamen erat ibi
aliqua crux, nec fuit ei dictum expresse quod spueret in despectum
Jhesu; et credit quod omnes alii, qui fuerunt recepti in dicto ordine
ubique post recepcionem ejusdem testis, fecerint abnegacionem et
spuicionem predictas, sed de illis qui diu antequam ipse testis fuerunt
recepti, non credit quod hoc, propter multos probos homines qui in
ordine fuerunt; ipse tamen non credit fuisse primus qui predicta
illicita fecerit. Nescit nec audivit dici nec credit quod fierent
dogmatizaciones illicite et vituperia crucis, quam in die Veneris sancta
devote et reverenter adorabant; nec quod adorarent catum, nec quod
fratres ordinis essent increduli ecclesiasticis sacramentis, quibus ipse
bene credebat, nec quod eorum sacerdotes contra formam Ecclesie
celebrarent, nec quod eorum laici absolverent vel possent absolvere a
peccatis, nec quod fierent oscula alia quam illa de quibus supra
deposuit, nec quod crimen sodomiticum perpetrarent, nec quod dicerent
eis hoc licitum, nec quod haberent vel adorarent ydola, nec quod
cordule, quibus ex ordinacione beati Bernardi cingi debebant [p. 616]
super camissias cum quibus jacebant, tangerent capita ydolorum.
Dicebatur eis quod statim pro professis habebantur, sed non juravit
ordinem non exire. Clandestine recipiebantur, ex quo erat suspicio
contra eos. Non audivit quod aliquis recusaret in recepcione sua facere
illicita de quibus supra deposuit, nec quod in speciali inhiberetur quod
non revelarent modum recepcionis eorum; sed per sacramentum injungebatur
eis quod non revelarent secreta capituliorum. Non inhibebatur quod non
confiterentur nisi sacerdotibus ordinis. Fratres scientes errores
fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt
Ecclesie. Elemosinas et hospitalitatem vidit convenienter fieri et
servari in domibus ordinis in quibus fuit commoratus; nec audivit eis
precipi quod per nefas acquirerent, nec dici quod excubias ponerent in
capitulis eorum, nec quod familiam expellerent. Clam tamen ea tenere
dicebantur. Quod magnus Magister cum conventu ordinasset servare debebat
ordo, non tamen quandoque servabatur. Contra quem ordinem grandia
scandala, suspicio et infamia sunt exorta propter predicta, que credit
fuisse manifesta fratribus ordinis, non extraneis; et audivit dici
magnum Magistrum et alios aliquos errores, nescit quos, sed magis credit
quod illos quos ipse confessus est, fuisse confessos contra ordinem; ad
cujus deffensionem se non obtulerat nec questionatus fuerat; sed
predictas abnegacionem et spuicionem sponte confessus coram dicto domino
Lemovicensi episcopo, qui absolverat et reconciliaverat eumdem; et fuit
ante ejus deposicionem protestatus quod non intendebat recedere a
deposicione per ipsum facta coram domino episcopo memorato.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Hugo la Hugonia serviens, Lemovicensis diocesis, testis [p. 617]
supra juratus, mantellum deferens, etatis XXII annorum vel circa, lectis
et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se
nescire de eis nisi quod sequitur, videlicet: quod ipse, una cum fratre
Helia Galabrii Lemovicensis diocesis, serviens, fuit receptus, in
instanti vigillia festi Pentecostes erunt VIII anni vel circa, per
fratrem Humbertum de Conbrino quondam militem, tunc preceptorem de
Paulhaco, presentibus fratribus Stephano las Gorsolas et Aymerico de
Primi, testibus supra examinatis, et Guillelmo de Brevasa, et Petro
Maliani servientibus, et Guidone de Malo Monte milite, in capella domus
Templi de Buxeria Raspit Lemovicensis diocesis, in hunc modum: nam cum
peciissent panem et aquam et societatem fratrum ordinis, sicut instructi
fuerant, et fuisset eis responsum quod grandem rem petebant et quod bene
deliberarent, quia oporteret eos abjicere propriam voluntatem et multa
alia aspera sustinere; finaliter, eis respondentibus quod parati erant
omnia sustinere, dictus receptor fecit eos vovere et jurare supra
quemdam librum apertum castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio,
tenere bonos usus et bonas consuetudines, et non revelare secreta
ordinis; et imposuit eis mantellos, et primo ipsi testi, et fuit eos
osculatus in ore; et postea ipsi osculati fuerunt alios fratres astantes
in ore. Postmodum dictus receptor instruxit eos quot _Pater noster_
dicerent pro horis suis, et qualiter regerent se in ordine. Post que
fratres Guillelmus Arnaudi tunc preceptor de Madiis, et quidam alius
nacione Normannus, qui venerat ibi cum magistro Pictavie ad dictam
domum, cujus Normanni nomen et cognomen ignorat, qui adfuerunt eciam in
recepcione predicta, duxerunt ipsum testem ad quemdam angulum obscurum
dicte capelle, ubi ipse preceptor de Madiis precepit ei quod abnegaret
ter Jhesum Christum. Postea precepit ei quod spueret ter in terram, et
ipse spuit. Item, dixit quod, dum ipsi testis duceretur per dictos duos
fratres, alii duo ex astantibus, de quibus non recordatur, duxerunt
dictum Heliam ad aliam partem dicte capelle, et credit quod fecerunt eum
facere abnegacionem et spuicionem predictas sicut ipse fecit, aliter
nescit. Requisitus si interfuerat recepcionibus aliquorum [p. 618]
aliorum, respondit quod non nec capitulis eorum. Requisitus si credit
quod alii, quando recipiebantur vel post, facerent predicta illicita vel
aliqua ex eis, respondit se nescire quod credat. De dogmatizacione,
spuicione, conculcacione, et aliis vituperiis crucis et de cato dixit se
nichil scire; immo dixit quod in die Veneris sancta adhorabant crucem
cum magna reverencia. Credit bene sacramentis ecclesiasticis, credens
quod alii crederent, et quod eorum sacerdotes debite celebrarent. Non
audivit dici nec ipse credit quod magnus Magister vel alii eorum laici
absolverent vel possent absolvere a peccatis. De osculis inhonestis, de
peccato sodomitico, dixit se nichil scire nec audivisse, nec credit quod
dictum peccatum committeretur in dicto ordine. Statim habebantur pro
professis, sed non jurabant non exire ordinem. Clam fiebant recepciones,
januis clausis scilicet et nullis presentibus nisi fratribus ordinis, ex
quo contra ordinem mala suspicio habebatur. De ydolis et capitibus
ydolorum dixit se nichil scire; cordulis cingebantur in signum
castitatis, quas recipiebant unde volebant. Non juravit specialiter quod
non revelaret modum recepcionis sue; qui revelarent secreta capitulorum,
puniti fuissent, sed nescit qualiter. Debebant confiteri fratribus
sacerdotibus dicti ordinis, quando copiam habere poterant eorumdem. Si
erant aliqui qui scirent errores, negligentes fuerunt, quia non
correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et
hospitalitatem vidit convenienter fieri et servari in domibus ordinis in
quibus fuit moratus; non audivit precipi quod per nefas acquirerent vel
licitum esset acquirere ordini. Audivit dici quod magister Pictavie apud
Paulhacum tenebat capitulum quandoque de nocte, propter occupaciones
suas, quod ponerentur excubie vel familia expelleretur de domo non
audivit. Quod magnus Magister cum conventu suo statuisset in toto ordine
servaretur. Grandia scandala, suspicio et infamia contra ordinem sunt
exorta, et ipsemet verecundatur quando gentes vident eum et dicunt: Ecce
Templarium. Audivit Magistrum et alios aliquos errores fuisse confessos,
nescit quos, contra ordinem, ad cujus deffensionem se non obtulerat.
Abnegacionem et spuicionem predictas sponte non questionatus [p. 619]
confessus fuerat coram dicto domino Lemovicensi episcopo, per quem
absolutus et reconciliatus, ut dixit, et antequam hanc deposicionem
faceret protestatus fuit quod non intendebat recedere a deposicione per
eum facta coram domino episcopo memorato.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Magister Anthonius Syci de Vercellis, apostolica et imperiali
auctoritate notarius, et frater Guillelmus de Fonte Lingonensis, Petrus
de sancto Mayencio Ambianensis, et Girardus de Monachivilla
Altisiodorensis diocessium, presentibus ad presenciam eorum dominorum
commissariorum, tactis sacrosanctis Evangeliis, juraverunt dicere plenam
et meram veritatem in negocio isto, secundum formam juramentorum aliorum
testium superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Lune sequenti, que fuit prima dies mensis Marcii, fuit
adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta fratrum Minorum, frater Guillelmus de Fonte serviens,
Lingonensis diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum,
non defferens mantellum ordinis, quia, tempore capcionis sue, erat
vetustate consumptus, et extunc non habuit novum, et voluntarie radi
fecerat sibi barbam, XXX annorum vel circa, cum quo inquisitum fuerat,
absolutus et reconciliatus per dominum episcopum Suessionensem. Lectis
autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, dixit
se nescire de eis nisi quod sequitur: quia non interfuerat recepcioni
alicujus in ordine nec in capitulis eorum; ipse autem receptus fuerat,
in crastinum festi beati Remigii proximo preteriti fuerunt [p. 620]
decem anni vel circa, per fratrem Hugonem de Penrado visitatorem
Francie, in capella domus Templi de Mormant Lingonensis diocesis,
presentibus fratribus Guidone de Roche Talhada, Aymone de Oyselier
militibus, et Guidone de Lingonis serviente, qui omnes transfretaverunt
et postmodum non redierunt, in hunc modum: nam cum pluries requisivisset
panem et aquam, societatem et pauperem vestitum ordinis, et pluries ei
responsum fuisset quod bene deliberaret, quia grandem rem petebat, et
oporteret eum multa dura et aspera sustinere, finaliter fecit eum vovere
et jurare castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, servare bonos
usus et bonas consuetudines et puncta ordinis, et non revelare secreta
capitulorum. Postmodum imposuit sibi mantellum, et ipse et omnes fratres
astantes fuerunt eum osculati in ore. Postmodum instruxit eum qualiter
regeret se in ordine et quot _Pater noster_ diceret pro horis suis.
Postea dictus frater Guido de Roche Talhada duxit eum retro altare ut
indueret ibi vestes religionis, et cum eas induisset, precepit sibi quod
abnegaret Deum; et cum ipse testis respondisset quod hoc nullo modo
faceret, quia non erat licitum nec honestum, dixit ei dictus frater
Guido quod hoc oportebat eum facere, quia hoc erat ex punctis ordinis;
et tunc ipse testis dixit quod, si abnegaret, abnegaret ore non corde.
Postea dixit ei quod secundum dicta puncta poterat carnaliter commisceri
fratribus ordinis, et ipsi sibi; hoc tamen non fecit nec fuit
requisitus, nec credit quod in ordine fieret; nec quod in recepcionibus
aliorum intervenirent alia nisi licita et illicita que deposuit
intervenisse in sua; nec quod alia dogmatizarentur eis, nec quod
conculcarent crucem, nec quod spuerent contra eam quam in die Veneris
sancta devote et reverenter adorabant, nec quod adorarent catum, nec
quod essent increduli ecclesiasticis sacramentis, quibus ipse credebat,
nec quod eorum sacerdotes contra formam Ecclesie celebrarent, nec quod
eorum laici absolverent vel possent absolvere a peccatis, nec quod
fierent oscula inhonesta. Non juravit ordinem non exire, sed fuit ei
dictum quod statim pro professo habebatur. Audiverat tamen dici [p. 621]
quod ad ordinem Cartusiensem, tamquam ad arciorem, poterant se
transferre de licencia superioris. Clandestine recipiebantur, ex quo
erat suspicio contra eos. Non credit quod haberent vel adorarent ydola,
nec quod cordule quibus cingebantur, quas assumebant unde volebant,
tangerent capita ydolorum. Non recolit sibi fuisse inhibitum quod non
confiteretur nisi sacerdotibus ordinis. Fratres scientes errores fuerunt
negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Ex
precepto superiorum, elemosine et hospitalitas convenienter fieri et
servari debebant in ordine, et hoc vidit eciam observari in domibus
ordinis in quibus fuit commoratus; nec fuit ei dictum nec audivit dici
aliis quod acquirerent per nefas. Audivit dici quod clam eorum capitulia
tenebantur, et aliquando propter negocia occurrencia tempestive
tenebantur, sed non audivit dici quod familia expelleretur, nec quod
excubie ponerentur. Totus ordo servasset quod magnus Magister cum
conventu statuisset; nunc grandia scandala, suspicio et infamia contra
ordinem sunt exorta. Credit quod confessata per eum essent nota
fratribus ordinis, et quod alii fratres aliqua confessi fuerint contra
ipsum ordinem, ad cujus defensionem se non obtulerat.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, odio, amore, vel
aliquo temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revellaret hanc suam
deposicionem, quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Petrus de sancto Maxencio serviens, Ambianensis diocesis, testis
supra juratus, quadraginta quinque annorum vel circa, non defFerens
mantelium ordinis, quia ipsum dimiserat post concilium Remense;
postmodum fecerat sibi radi barbam, cum quo inquisitum fuerat, absolutus
et reconciliatus per dictum archiepiscopum Remensem, lectis et
diligenter sibi expositis omnibus et singulis articulis, respondit se
nescire de eis nisi quod sequitur: quia non viderat recipi in ordine,
nisi fratrem Guillelmum le Normant servientem, nescit cujus [p. 622]
diocesis, viventem, ut credit, quem recepit frater Johannes de
Crepicordio preceptor tunc de Oysimont, in capella domus Templi de
Grant, sunt IX anni vel circa, presente fratre Ricardo Poyla Caste
serviente, in cujus recepcione nichil vidit fieri illicitum vel
inhonestum nec post. Credit tamen quod, post ejus recepcionem et eciam
omnium aliorum qui recipiebantur in ordine, intervenirent infrascripta
illicita que intervenerunt post recepcionem ipsius testis; hoc tamen
nescit aliter, quia non vidit plures recipi, nec interfuit capitulis
eorum. Ipse autem receptus fuerat in capella domus Templi Oysimont
Ambianensis diocesis, circa instantem mensem Augusti erunt XI anni vel
circa, per fratrem Garinum de Grandi Villari servientem tunc,
preceptorem de Pontivo et Viromandia quondam, presentibus fratribus
Petro Minhet presbitero, Radulpho de Sernayo, Johanne le Beau et Hugone
Dalhi, deffunctis, in hunc modum: nam cum requisivisset ter interpolate
panem et aquam et societatem et pauperem vestitum ordinis, et finaliter
ei concessum fuisset, fecit eum vovere et jurare supra quemdam librum
castitatem, vivere sine proprio, et obedire omnibus preceptoribus qui
preponerentur eidem, et servare bonos usus et bonas consuetudines
ordinis. Post que imposuit ei mantellum, et ipse et omnes fratres
astantes fuerunt eum osculati in ore; et instruxit eum qualiter se
regeret in ordine, et quot _Pater noster_ diceret pro horis suis.
Postmodum aliquibus ex dictis fratribus exeuntibus capellam, et aliis
per ipsam capellam deambulantibus, adinvicem colloquentibus, dictus
receptor submissa voce precepit eidem testi ad ejus pedes sedenti quod
abnegaret Deum; et cum ipse testis respondisset quod hoc nullo modo
faceret, dixit ei quod oportebat eum facere, quia hoc erat de punctis
ordinis; et tunc ipse testis abnegavit ore non corde, multum ex hoc
tristis et dolens, ut dixit. Deinde precepit ei quod spueret super
quamdam crucem ligneam per ipsum preceptorem ibidem positam, in qua
erat, ut sibi videtur, ymago Crucifixi; et ipse testis non in despectum
Dei et crucis, ut dixit, sed propter obedienciam quam promisit, spuit
non super sed juxta dictam crucem, quia dixit ei quod hoc erat [p. 623]
de punctis ordinis; et insuper quod debebat, secundum dicta puncta,
eundem receptorem osculari in ano si idem receptor volebat; non tamen
precepit ei quod faceret dictum osculum, nec ipsum fecit. Postmodum
dixit ei quod, secundum dicta puncta, poterat fratribus ordinis
carnaliter commisceri, et ipsi cum eo; hoc tamen non fecit nec fuit
requisitus, nec credit quod in ordine fieret, nec quod fierent alie
dogmatizaciones illicite, nec quod conculcarent crucem, nec quod
adorarent catum, nec quod essent increduli ecclesiasticis sacramentis,
quibus ipse credebat, nec quod eorum sacerdotes contra formam Ecclesie
celebrarent, nec quod eorum laici absolverent vel absolvere possent a
peccatis, nec quod alii hoc crederent, nec quod diceretur eis. Statim
pro professis habebantur; non juravit ordinem non exire. Clandestine
recipiebantur, nec credit quod haberent ydola vel adorarent, nec quod
cordule cum quibus cingebantur, quas assumebant unde volebant, tangerent
capita ydolorum. Precipiebalur eis per sacramentum quod non revelarent
secreta capitulorum; si revelassent, perdidissent habitum. Non fuit sibi
inhibitum quod non revelaret modum sue recepcionis, nec quod non
confiterentur nisi sacerdotibus ordinis. Fratres scientes errores
fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt
Ecclesie. Elemosinas et hospitalitatem vidit convenienter servari et
fieri in domibus ordinis in quibus fuit conversatus, nec audivit precipi
quod per nefas acquirerent. Credit quod totus ordo servasset quod magnus
Magister cum conventu statuisset, et quod nunc grandia scandala,
suspicio et infamia sint exorta contra ordinem, et quod illicita
confessata per eum essent nota fratribus ordinis, contra quem magnus
Magister et alii dicuntur aliquos errores, nescit quos; fuisse confessi.
Non obtulit se deffensioni ordinis, et fuit protestatus quod non
intendit recedere a deposicione per eum facta coram dicto domino
archiepiscopo Remensi. Item, dixit quod, infra mensem a recepcione sua,
fuit de predictis illicitis confessus fratri Laurencio d'Oysimonte de
ordine fratrum Minorum, in domo eorumdem fratrum Minorum de Abbatis
Villa, qui absolvit eum, imposita penitencia quod non [p. 624]
perseveraret in dicto errore et jejunaret per unum annum sextis feriis
in pane et aqua, quod et fecit.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Fratres Radulphus de Thaverniaco Parisiensis, Bono de Vollenis,
Dominicus de Divione et Enricus de Faverolis Lingonensis, Gyronundus de
Saccommin et Nicolaus de Compendio Suessionensis, et Petrus de
Latinhiaco Noviomensis diocessium, adducti pro testibus coram dictis
dominis commissariis, juraverunt, tactis sacrosanctis Evangeliis, dicere
in isto negocio plenam et meram veritatem, secundum formam juramenti
aliorum testium superius registratam, expositam et vulgarizatam eisdem.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et Bernardo Filhoi, Hugone Nicolai, Guillelmo
Radulphi et Bernardo Umbaldi notariis superius nominatis.
Post hec, die Martis sequenti, que fuit secunda dies dicti mensis
Marcii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum,
in domo predicta fratrum Minorum, frater Gerardus de Manachivilla
serviens, Altisiodorensis diocesis, testis supra juratus, ut deponeret
dictum suum, XXVII annorum vel circa, non defferens mantellum ordinis,
quia voluntarie ipsum dimiserat vetustate consumptum, et radi fecerat
sibi barbam, cum quo inquisitum fuerat, absolutus et reconciliatus per
dominum episcopum Suessionensem; qui, protestacione premissa quod non
intendit recedere a deposicione per eum facta coram dicto domino
episcopo Suessonensi, lectis et diligenter expositis sibi omnibus et
singulis articulis, respondit quod nullum alium viderat recipi in
ordine, nec interfuerat capitulis eorum, et ideo nesciebat de [p. 625]
contentis in eis nisi quod sequitur, scilicet: quod ipse, in instanti
festo Pentecostes erunt XII anni vel circa, fuerat receptus in capella
domus Templi de Salice super Yonem Altisiodorensis diocesis, per fratrem
Galterum de Colay quondam, tunc preceptorem dicte domus, presentibus
fratribus Nicolao de Parisius presbytero, Petro de Passalieres et
Clemente de Turno servientibus, deffunctis, in hunc modum: nam cum,
celebrato capitulo, requisivisset panem et aquam ordinis, et finaliter
ei concessisset, fecit eum vovere et jurare super quemdam librum apertum
castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, et servare bonos usus et
puncta ordinis; postea imposuit ei mantellum, et ipse et astantes
fuerunt eum osculati in ore. Quo facto, precepit ei in presencia
predictorum quod, ex quo juraverat servare puncta ordinis, abnegaret
Deum, quia hoc erat de punctis dicti ordinis; et cum aliquantulum
restitisset, demum negavit Deum ore non corde. Deinde precepit ei quod
spueret super quamdam crucem ligneam ibidem existentem, in qua nulla
erat ymago Crucifixi; et cum ipse testis aliquantulum restitisset,
finaliter spuit non super sed juxta dictam crucem. Postmodum dixit ei
quod, secundum dicta puncta, poterat carnaliter commisceri fratribus
ordinis, et ipsi cum eo; hoc tamen non fecit nec fuit requisitus, nec
credit quod fieret in ordine, nec alie dogmatizaciones illicite, nec
conculcacio crucis, nec quod adorarent catum, nec quod essent increduli
ecclesiasticis sacramentis, quibus ipse credebat, nec quod eorum
sacerdotes contra formam Ecclesie celebrarent, nec quod crederent nec
quod diceretur eis quod eorum laici possent eos absolvere a peccatis,
nec quod fierent inter eos oscula inhonesta. Jurabant ordinem non exire,
et statim pro professis habebantur; ad ordinem tamen Cartusiensem
poterant, nec audivit dici eciam absque licencia, se transferre.
Clandestine recipiebantur, ex quo credit quod esset suspicio contra eos.
Non credit quod haberent nec adorarent ydola, nec quod cordule quibus
cingebantur tangerent capita ydolorum. Credit quod in recepcionibus
aliorum fratrum ordinis intervenirent communiter licita et [p. 626]
illicita que deposuit intervenisse in sua. Per sacramentum injungebatur
eis ne revelarent secreta capitulorum nec modum sue recepcionis. Non
inhibebatur eis quod non confiterentur nisi sacerdotibus ordinis.
Fratres scientes errores fuerunt negligentes, quia non correxerunt eos
nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et hospitalitatem vidit
convenienter fieri et servari in domibus ordinis in quibus extitit
commoratus. Non fuit ei dictum quod per nefas acquireret ordini. Quod
magnus Magister cum conventu ordinabat servabat totus ordo, contra quem
grandia scandala, suspicio et infamia sunt exorta. Credit quod
confessata per eum essent nota fratribus ordinis, sed non extraneis.
Audivit dici magnum Magistrum et alios aliquos errores, nescit quos,
fuisse confessos contra ordinem, ad cujus deffensionem se non obtulerat,
sicut dixit.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
temporali commodo habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Radulphus de Taverniaco serviens, Parisiensis diocesis, testis
supra juratus, preceptor domus Ville Dei juxta Strapis, aliter vocata de
Malo Repastu, Carnotensis diocesis, quinquaginta octo annorum vel circa,
non defferens mantellum ordinis, quia ipsum vetustate consumptum
voluntarie dimiserat, et radi fecerat sibi barbam, cum quo inquisitum
fuerat, absolutus et reconciliatus per dominum archiepiscopum Remensem
in concilio Remensi, lectis et diligenter expositis sibi omnibus et
singulis articulis, protestacione premissa quod non intendit recedere a
deposicione per eum facta coram dicto domino archiepiscopo, respondit se
vidisse et audivisse dici quod in recepcionibus fratrum ordinis
faciebant eos abnegare Jhesum, et hoc vidit primo in se ipso, qui fuit
receptus in capella domus Templi de Soysiaco Meldensis diocesis, in
octabis Pasche instantis erunt XXXIIII anni vel circa, per fratrem
Johannem de Turno quondam, thesaurarium tunc Templi Parisiensis,
presentibus fratribus Johanne de Moranciaco presbitero, priore [p. 627]
tunc Templi Parisiensis, Johanne de Villa Nova preceptore tunc Templi
Parisiensis, Arberto de Juriaco preceptore de Latigniaco Sicco,
Guillelmo Normanni dispensatore tunc dicte domus de Soysiaco, et
Raynardo de Charni agricola, deffunctis, in hunc modum: nam cum
requisivisset panem et aquam ordinis instanter et frequenter, et per
juramentum protestavisset quod non erat servilis condicionis,
excommunicatus, debitis quod solvere non posset, alteri religioni vel
matrimonio obligatus, nec habebat infirmitatem latentem, fecit eum
vovere et promittere castitatem, obedienciam, et vivere sine proprio, et
servare bonos usus et bonas consuetudines ordinis. Quo facto, dixit
quod, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti et omnium sanctorum,
et ex potestate quam habebat a Magistro, concedebat ei panem et aquam et
vestitum ordinis, et tradidit sibi mantellum, et ipse et omnes astantes
fuerunt ipsum testem osculati in ore. Post que in presencia predictorum
precepit ei quod abnegaret Jhesum; et cum ipse testis respondisset quod
hoc nullo modo faceret, dixit ei quod hoc oportebat eum facere, quia hoc
erat de punctis ordinis, et quia omnes fratres dicti ordinis,
quantumcumque nobiles et potentes, hoc faciebant; et tunc ipse testis
abnegavit Jhesum ore non corde, ut dixit. Post que precepit ei quod
spueret super crucem mantelli ejusdem fratris in terra positi, quia hoc
erat de dictis punctis; et tunc ipse testis spuit non supra sed juxta
dictam crucem. Deinde dixit ei quod, ex quo voverat castitatem, debebat
abstinere a mulieribus, ne ordo infamaretur; verumptamen, secundum dicta
puncta, si haberet calorem naturalem, poterat refrigerare et carnaliter
commisceri cum fratribus ordinis, et ipsi cum eo: hoc tamen non fecit,
nec credit quod in ordine fieret. Item, dixit quod vidit recipi per
eundem modum, (quoad licita et quoad illicita supradicta, hoc excepto
quod aliquando crux non erat mantelli sed aliqua alia,) infrascriptos,
scilicet: fratrem Radulphum filium domini Radulphi de Fremecuria militis
secularis, per magnum Magistrum, qui nunc est, fuerunt XVI anni [p. 628]
vel circa, in generali capitulo Parisius celebrato, in quo capitulo
adfuerunt circa ducenti fratres, in quorum presencia predicta dicta
facta fuerunt; inter quos erant fratres Hugo de Penrando, Gaucherus de
Liencourt, Guaufredus le Berroyer preceptor tunc Normannie, Humbertus de
sancto Jorio preceptor Cathalanensis, testis supra examinatus, et Hugo
de Cabilone preceptor de Spalhi, qui affugit quando alii capti fuerunt,
milites; Radulphus de Gisi receptor Campanie, Johannes de Turno
thesaurarius Templi Parisius, Guillelmus de Arbleyo elemosinarius domini
Regis, testes supra examinati, servientes. Item, vidit per dictum
fratrem Hugonem de Penrando recipi, in capitulo generali Parisius, sunt
VI anni vel circa, fratrem Baudoynum de Pyceyo militem, Ambianensis
diocesis, et adfuerunt dicti receptor, thesaurarius, elemosinarius, et
in eorum presencia predicta licita et illicita acta fuerunt; sed crux
erat lignea in recepcione dictorum fratrum Radulphi et Baudoyni. Item,
dixit se per eumdem modum recepisse fratrem Guidonem de Latigniaco
Sicco, in capella domus Templi de Latigniaco Sicco, circa mediam
Quadragessimam instantem erunt circiter octo anni, presentibus fratribus
Daniele de Parisius presbytero, P. de Sarcellis, teste supra examinato,
Humberto de Cayneio, qui affugit quando alii capiebantur, vivis, ut
credit, et Guillelmo Grant quondam; et quia dictus frater Guido amare
flevit quando precepit ei quod abnegaret Jhesum, dixit ei quod hoc
oportebat eum facere, et quod non haberet pro malo, quia hoc erat de
punctis ordinis, et ipse idem fecerat; et si volebat, poterat de hoc
confiteri et purgare conscienciam suam. Verumptamen de crimine
sodomitico non fuit locutus eidem, nec credit quod in ordine
committeretur dictum crimen, nec quod fierint alie dogmatizaciones
illicite nec conculcaciones crucis, nec quod adorabant catum, nec quod
essent increduli ecclesiasticis sacramentis, quibus ipse credebat, nec
quod eorum sacerdotes contra formam Ecclesie celebrarent, nec quod
crederent nec quod dicerent quod eorum laici possent eos absolvere a
peccatis; absolvebant tamen a penis ordinis, et quando eorum capitulia
terminabantur, laicus tenens capitulum dicebat: De peccatis que [p. 629]
obmisistis hic dicere, propter verecundiam carnis vel propter timorem
penarum ordinis, vobis facimus talem indulgenciam qualem possumus, et
Deus vobis remittat, et ecce ibi presbiterum qui vos absolvet.
Requisitus si scit vel credit quod per indulgenciam dicti laici
crederent fratres ordinis esse absoluti a peccatis venialibus vel
mortalibus, respondit quod non.
Requisitus quare ergo dicta verba dicebantur per dictum laicum, dixit
quod ex quadam consuetudine, et quia erat talis modus loquendi inter
eos. Dixit insuper quod, ex virtute obediencie, tenebantur culpas suas
manifestare in capitulis. Non credit quod haberent nec adorarent ydola,
nec quod cordule, quibus cingebantur super camisias cum quibus jacebant,
tangerent capita ydolorum. Credit quod ubique reciperentur secundum
modum per eum confessatum. Per sacramentum injungebatur eis quod non
revelarent secreta capitulorum, et si revelassent, perdidissent habitum,
ut credit. Non vidit inhiberi quod non confiterentur nisi sacerdotibus
ordinis. Fratres scientes errores fuerunt negligentes, quia non
correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Magister qui nunc est
preceperat ipsi testi, sunt XVI anni vel circa, quod abstineret ab
elemosinis voluntariis, quia multa habebat expendere ultra mare et in
curia Romana et alibi, sed elemosinas debitas et discretas daret; et
credit quod idem precepit aliis. Non audivit precipi quod acquirerent
per nefas, nec quod familia excluderetur a domibus quando capitulum
tenebatur, nec quod excubie ponerentur, nec quod tenerentur de nocte;
firmabantur tamen porte, nec erant presentes nisi fratres ordinis. Quod
magnus Magister ordinasset servasset totus ordo, contra quem grandia
scandala, suspicio et infamia sunt exorta. Confessata per eum credit
quod essent nota fratribus ordinis, contra quem audivit dici magnum
Magistrum et alios aliqua horibilia confessos fuisse, ad cujus
deffensionem se obtulerat malo consilio ductus.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, odio, amore, vel
aliquo temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, [p. 630]
sed pro veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc
suam deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra proximo nominatis.
Post hec, die Mercurii sequenti, que fuit III dies dicti mensis Martii,
fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum, in domo
predicta fratrum Minorum, frater Bono de Vollenis serviens, Lingonensis
diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum, quadragenarius
vel circa, non defferens mantellum ordinis, quia voluntarie nuper ipsum
dimiserat, et radi fecerat sibi barbam, agricola, cum quo inquisitum
fuerat, absolutus et reconciliatus per dominum archiepiscopum Remensem.
Lectis autem et diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis,
respondit quod nunquam interfuerat capitulis, nec viderat aliquem alium
in ordine recipi, nisi fratrem Arbertum de Cooperto Puteo Turonensis
diocesis, deffunctum, ut credit, qui fuit, eisdem die, hora, loco, et
per eumdem et eodem modo et eisdem presentibus, receptus cum eo, in
instanti festo natalis beati Johannis Baptiste erunt VIII anni vel
circa, per fratrem Johannem de Marciis quondam, preceptorem tunc domus
Templi de Royers Cathalanensis diocesis, in capella ipsius domus,
presentibus fratribus Theobaldo Lotoringo, presbitero dicte domus, et
Guillelmo de Vollenis avunculo ipsius testis, serviente, deffunctis, et
ideo nesciebat de contentis in dictis articulis, nec audiverat dici, nec
credebat nisi quod sequitur: nam dixit quod, in recepcione sua et
predicti Arberti, fuit servatus talis modus. Nam, cum requisivissent
panem et aquam ordinis, et finaliter dictus receptor eis concessisset,
prestito ab eis per juramentum quod non erant excommunicati, matrimonio
vel alteri religioni vel debitis que non possent solvere obligati, nec
habebant infirmitatem latentem, fecit eos vovere et jurare supra quemdam
librum castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, servare bonos usus
et bonas consuetudines ordinis. Postmodum imposuit, et primo [p. 631]
ipsi Arberto, eis mantellos, et ipse et astantes fuerunt eos osculati in
ore. Deinde precepit eis, in presencia predictorum, quod spuerent super
quamdam crucem cujusdam mantelli eorum ibidem positam, dicens quod hec
et alia illicita sequencia erant de punctis ordinis, et quod oportebat
eos facere predicta; et tunc ipse testis et dictus Arbertus multum
fleverunt, et dictus testis dixit quod pocius exiret religionem quam
faceret predicta; sed finaliter dictus Arbertus spuit primo non super
sed juxta dictam crucem, et post ipsum dictus testis. Deinde precepit
eis quod abnegarent Jhesum, non faciendo mencionem de Christo nec de
Deo; et cum dictus Albertus abnegasset, ipse testis abnegavit ore non
corde, credens, ut dixit, eumdem Albertum similiter ore non corde
negasse. Deinde dixit eis quod poterant adinvicem et cum aliis fratribus
ordinis carnaliter commisceri, et id ipsum pati, nam, cum vovissent
castitatem, non debebant accedere ad mulieres. Verumptamen ipse testis
non commisit dictum peccatum, nec fuit de hoc requisitus ab aliis; et
pocius credit quod non committeretur ab aliis fratribus quam contrarium;
alia illicita non intervenerunt, sed credit quod in recepcionibus
aliorum vel post communiter intervenirent dicta illicita et non alia in
articulis contenta. Statim pro professis habebantur. Clandestine
recipiebantur, ex quo credit quod esset suspicio mala contra eos.
Injungebatur per sacramentum ne revelarent secreta capitulorum, et qui
revelassent, puniti fuissent, nescit qualiter. De predictis illicitis
dixit se fuisse confessum et absolutum, intra triduum a recepcione sua,
fratri Jacobo de Dangonvilla Lotoringo, presbytero, defuncto, in capella
dicte domus de Cooperto Puteo; per quem fuit ei imposita penitencia quia
jejunaret duobus annis diebus Venerinis et sabbatinis, et quod
cingeretur una cordula super carnem nudam per dictum biennium, quam
penitenciam complevit, et adhuc portat dictam cordulam, ut dixit.
Fratres scientes errores predictos fuerunt negligentes, quia non
correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et
hospitalitatem vidit convenienter fieri et servari in domibus ordinis
in quibus fuit commoratus. Clam, nullis presentibus nisi [p. 632]
fratribus ordinis, eorum capitulia tenebantur, de die, ut audivit dici.
Credit quod totus ordo servasset quod magnus Magister cum conventu
statuisset, et quod illicita confessata per eum essent nota fratribus
ordinis, et quod grandia scandala, suspicio et infamia sint exorta
contra ordinem, contra quem magnus Magister et alii dicuntur aliqua
fuisse confessi, ad cujus deffensionem ordinis non obtulit se idem
testis, ut dixit.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate. Et fuit ante
deposicionem protestatus quod non intendebat recedere a deposicione per
ipsum facta coram dicto domino archiepiscopo Remensi.
Frater Dominicus de Divione serviens, Lingonensis diocesis, preceptor
domus Templi de Joigniaco Senonensis diocesis, testis supra juratus,
septuagenarius vel circa, non defferens mantellum ordinis, quia ipsum
vetustate consumptum voluntarie dimiserat; postmodum radi fecerat sibi
barbam, cum quo inquisitum fuerat, absolutus et reconciliatus per
dominum archiepiscopum Remensem in concilio Remensi. Lectis et
diligenter expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se
nescire nec credere nec audivisse dici de contentis in eis nisi quod
sequitur: nam fuerat in ordine agricola, nec intererat capitulis eorum;
nec viderat in ordine recipi nisi fratrem dictum Besanzon de Bisuncio
servientem quondam, quem recepit frater Anricus de Dola serviens
quondam, magister passagii ultramarini, instanti estate erunt XXX anni
vel circa, in capella domus Templi de Divione, presente fratre Diderio
de Buris serviente quondam, in qua quidem recepcione vel post non vidit
nec scivit aliquid illicitum agi. Ipse autem testis receptus fuerat,
prima die Adventus nuper lapsi fuerunt L anni vel circa, in dicta
capella de Divione, per predictum fratrem Anricum de Dola, [p. 633]
presente dicto fratre Diderio de Buris tunc preceptore dicti loci, et
fratre Johanne de Benevant servientibus, deffunctis, in hunc modum: nam
instructus ab aliis fratribus requisivit panem et aquam, societatem et
pauperem vestitum ordinis, et obtulit se velle fieri servum esclavum
ordinis; et cum ei responsum fuisset quod bene deliberaret, quia grandem
rem et extraneam petebat, et oporteret eum a se abdicare propriam
voluntatem, et subjici aliene, vigillare quando vellet dormire, esurire
quando vellet comedere, multos _Pater noster_ pro horis suis dicere, et
multa dura et aspera sustinere, nec forte habere illa que videbat eos
exterius habere; finaliter, cum ipse testis respondisset quod omnia
sustineret propter Deum et salvacionem anime sue, et dictus receptor
deliberasset cum fratribus de recipiendo eundem, fecit eum vovere et
jurare super quemdam librum castitatem, vivere sine proprio, et obedire
omnibus preceptoribus suis et ordini. Post que imposuit ei mantellum, et
osculatus fuit eundem testem in ore et super scapulas vestibus
intermediis; postmodum alii fratres astantes fuerunt eum osculati in
ore. Post que precepit eidem testi, in presencia aliorum, quod abnegaret
Jhesum, nullam aliam faciendo mencionem de Christo nec de Deo; et cum
ipse testis reclamaret et diceret se predicta nullo modo facturum, dixit
ei quod hoc oportebat eum facere, quia erat de punctis ordinis; et tunc
ipse testis abnegavit Jhesum ore non corde, ut dixit. Quo facto,
precepit ei quod spueret super crucem mantelli ipsius testis, quia hoc
debebat facere secundum dicta puncta ordinis; et ipse spuit non supra
sed juxta, et credit quod omnes alii qui recipiebantur in ordine
reciperentur secundum modum predictum. Alia vero illicita non
intervenerunt in dicta sua recepcione nec post, nec credit quod
intervenirent in recepcionibus aliorum nec post. De predictis autem
illicitis dixit se fuisse confessum, infra quindecim dies a recepcione
sua, Nicolao de Buris quondam presbytero seculari, curato parochialis
ecclesie de Lonvi dicte diocesis Lingonensis, qui, ejus confessione
audita, noluit eum absolvere, dicens se non habere potestatem absolvendi
eum, sed remisit ipsum ad fratrem Guillelmum priorem conventus [p. 634]
fratrum Minorum de Divione, habentem, ut dicebatur, potestatem
episcopalem, qui absolvit eum in ecclesia predictorum fratrum Minorum de
Divione Lingonensis diocesis, imposita penitencia quod portaret cilicium
per tres annos; et cum portasset fere per annum et ex hoc nimium
gravaretur, dictus frater commutavit dictam penitenciam, et precepit ei
quod jejunaret septem annis sextis feriis in pane et aqua, quod
complevit, ut dixit. Debito modo, ut ei videtur, eorum sacerdotes
celebrabant. Statim pro professis habebantur. Clandestine recipiebantur,
quia nolebant quod aliqui scirent secreta eorum. Injunctum fuit sibi
sine juramento quod non revelaret secreta capitulorum nec modum
recepcionis, eciam illis fratribus qui non adfuerant, credens quod idem
injungeretur aliis, et quod scientes errores fuerunt negligentes, quia
non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et
hospitalitatem vidit convenienter fieri et servari in domibus ordinis in
quibus fuit commoratus. Preceptum fuit ei quod per modum licitum
acquireret ordini, et credit quod idem aliis preciperetur. Audivit dici
quod eorum capitulia clam januis clausis tenebantur. Credit quod totus
ordo servasset quod magnus Magister cum conventu statuisset. Nunc
grandia scandala, suspicio et infamia sunt exorta contra ordinem. Credit
quod illicita confessata per eum essent nota fratribus ordinis, contra
quem audivit dici Magistrum et alios aliquos errores, nescit quos,
fuisse confessos; ad cujus ordinis deffensionem, malo ductus consilio,
se obtulerat;
Nec sic prece, precepto, timore, amore, odio, vel temporali comodo
habito vel habendo deposuerat, sicut dixit. Cui fuit injunctum quod non
revelaret hanc suam deposicionem quousque attestaciones fuerint
publicate.
Frater Anricus de Favarolis serviens, Lingonensis diocesis, testis supra
juratus, quadragenarius, non defferens mantellum ordinis, quia ipsum
accommodaverat cuidam fratri non habenti, et ex tunc [p. 635]
rehabuerat, et voluntarie radi fecerat sibi [barbam], quinquaginta
quinque annorum vel circa, cum quo inquisitum fuerat, non absolutus et
reconciliatus per dominum archiepiscopum Remensem, lectis et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit se nichil scire
nec audivisse dici nec credit de contentis in dictis articulis nisi quod
sequitur. Dixit enim quod ipse et fratres Adam, cujus cognomen ignorat,
Viardus de Tivayez et Jacobus de Crevello, qui omnes erant conversi seu
donati hospitalis de Mormancio Lingonensis diocesis, cum dictum
hospitale pervenisset ad Templarios, fuerunt simul recepti in capella
dicte domus de Mormancio, per fratrem Laurencium de Belna, combustum
Parisius, in Adventu proximo preterito fuerunt novem anni, presentibus
fratribus Juliano presbytero, cujus cognomen ignorat, et Petro Bergerio,
et aliis Templariis quorum non habet noticiam, in hunc modum: nam cum
requisivissent panem et aquam et societatem ordinis, dixit eis quod bene
deliberarent, quia religio Templariorum erat durior et asperior quam
religio quam ipsi tenuerant; et cum respondissent quod omnia
sustinerent, fecit eos vovere et jurare supra quemdam librum castitatem,
obedienciam, et vivere sine proprio; et imposuit eis mantellos, et
osculatus fuit eos omnes in ore et retro in collo, et alii fratres
astantes fuerunt eos osculati in ore. Deinde precepit eis quod
abnegarent Jhesum; et cum ipsi respondissent quod hoc nullo modo
facerent, dixit eis quod oportebat eos facere predicta, ex quo
promiserant obedire, quia talia erant puncta ordinis; et tunc
abnegaverunt omnes, et ipse testis abnegavit ore non corde, credens quod
idem facerent alii. Requisitus quis primo abnegavit, dixit quod Adam,
post eum Viardus, post Viardum ipse testis, et post eum dictus Jacobus,
de quorum vita vel morte non habet certitudinem. Post que precepit eis
quod quilibet spueret super crucem mantelli sui, nam hoc debebant facere
secundum dicta puncta, et omnes spuerunt non supra sed juxta dictas
cruces, secundum ordinem secundum quem abnegaverant. Alia illicita non
intervenerunt in recepcionibus predictis nec post, nec credit quod
intervenirent alia illicita, sed predicta duntaxat in [p. 636]
recepcionibus aliorum, quia vidit secundum modum eundem recipi fratrem
Bartholomeum de Volenis Lingonensis diocesis, quadrigarium, de cujus
vita vel morte non habet certitudinem, in capella domus Templi de
Fontanoys dicte Lingonensis diocesis, per fratrem Stephanum de Gri
presbiterum, de cujus vita vel morte non habet certitudinem, tunc
preceptorem dicte domus, modo sunt quatuor anni vel circa, presentibus
fratribus Petro de Chableiis et quodam bergerio dicte domus, cujus nomen
et cognomen ignorat. Requisitus si fuit eis dictum vel preceptum quod
dictam spuicionem facerent in despectum Dei vel Jhesu Christi, respondit
quod non. Credit quod eorum sacerdotes debite celebrarent, et quod bene
crederent ecclesiasticis sacramentis. Statim pro professis habebantur.
Clandestine recipiebantur, ex quo credit quod esset suspicio contra eos.
Juravit non revelare secreta capitulorum nec modum recepcionis, et
credit quod alii idem jurarent, et quod scientes errores fuerunt
negligentes, quia non correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie.
Audivit dici elemosinas et hospitalitatem in aliquibus locis ordinis
fuisse restrictas, et quod eorum capitulia clam tenebantur, et quod
eorum errores diu duraverunt in ordine; nescit tamen quanto tempore nec
a quibus audivit, sed reputat quod diu steternit, quia fuerunt ibi
saltem a tempore recepcionis sue. Quod magnus Magister cum conventu
statuisset, fuisset, sicut credit, servatum in ordine, contra quem nunc
grandia scandala, suspicio et infamia sunt exorta. Confessata per eum
credit quod essent nota fratribus ordinis, contra quem audivit dici
magnum Magistrum et alios aliquos errores, nescit quos, fuisse
confessos. Obtulerat se ad deffensionem ordinis, malo ductus consilio,
alios sequendo.
Nec sic deposuit prece, precepto, timore, amore, odio, vel temporali
commodo habito vel habendo. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc
suam deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Acta fuerunt hec dictis die et loco, presentibus magistro Amisio, me
Floriamonte Dondedei, et aliis notariis supra ultimo nominatis.
Post hec, die Jovis sequenti, que fuit quarta dies mensis [p. 637]
Marcii, fuit adductus ad presenciam eorumdem dominorum commissariorum,
in domo predicta fratrum Minorum, frater Virmundus de Sanconi serviens,
Suessionensis diocesis, testis supra juratus, ut deponeret dictum suum,
quadragenarius vel circa, non defferens mantellum ordinis, quia circa
festum Purificacionis beate Marie proximo preteritum voluntarie
dimiserat, et radi fecerat sibi barbam, cum quo fuerat inquisitum,
absolutus et reconciliatus per dominum archiepiscopum Remensem in
concilio Remensi, et fuit protestatus quod non intendit recedere, per ea
que intendit deponere coram dictis dominis, a deposicione per eum facta
coram dicto domino archiepiscopo. Lectis autem et diligenter expositis
sibi omnibus et singulis articulis, dixit se nescire nec credere nec
audivisse dici de eis nisi quod sequitur, cum modico tempore fuisset in
ordine, nec viderat aliquem alium recipi in ordine nisi unum alium, qui
fuit cum eo et per eumdem et eodem modo et eisdem die et loco et eisdem
presentibus receptus, de cujus nomine et cognomine non recordatur, nec
interfuerat capitulis eorumdem. Ipse et ille alius recepti fuerunt, in
vigillia Nativitatis Domini proximo preterita fuerunt quinque anni vel
circa, in capella domus Templi Montis Suessionensis, per fratrem
Gerardum de Villaribus militem, tunc preceptorem ballivie Brie et dicte
domus, presentibus fratribus Roberto presbytero, cujus cognomen ignorat,
et Guillelmo de Platea, supra examinato, et Jacobo de Cormellis, teste
eciam supra examinato, et Johanne de Margivalle servientibus, de cujus
vita vel morte non habet certitudinem, in hunc modum: nam cum
singulariter peciissent panem et aquam, societatem et pauperem vestitum
ordinis, dictus receptor, prestito per juramentum eorum quod non
habebant latentem infirmitatem, nec erant matrimonio nec alteri
religioni astricti, fecit eos vovere et jurare castitatem, obedienciam,
vivere sine proprio, servare bonos usus et bonas consuetudines, et
custodire fideliter bona ordinis et elemosinas; et postmodum imposuit
eis mantellos, et idem receptor et astantes fuerunt eos osculati
in ore. Quo facto, dictus receptor precepit ipsi testi, in [p. 638]
presencia aliorum, quod abnegaret Deum; et cum ipse testis esset
stupefactus et resisteret, dictus receptor dixit ei quod hoc oportebat
eum facere, quia talia erant puncta ordinis; et tunc ipse testis, dolens
et tristis, ut dixit, abnegavit Deum ore non corde. Precepit eciam dicto
testi idem receptor quod spueret supra quamdam crucem ligneam ibidem
positam, nescit per quem allatam, in qua nulla erat ymago, quod ipse
recordetur; et cum idem testis eciam hoc contradiceret facere, dicto
receptore asserente quod talia erant puncta ordinis, ipse testis spuit
non supra sed juxta dictam crucem. Dixit eciam eidem testi receptor
predictus quod, si moveretur calore naturali, poterat carnaliter
commisceri cum fratribus ordinis, et ipsi cum eo, secundum puncta
ordinis; ipse tamen nunquam fecit nec fuit requisitus, nec credit quod
illud peccatum perpetraretur in ordine. Requisitus si aliqua alia
illicita fuerunt sibi dicta vel facta per eum, respondit quod non;
videtur eciam sibi et credit quod dicta illicita per eum confessata
fuerunt dicta et precepta illi alteri qui fuit receptus cum eo et facta
per eum. Respondit eciam requisitus se credere quod alii communiter
reciperentur in ordine per modum illum per quem deposuit se fuisse
receptum. Dictum fuit eis quod statim habebantur pro professis, et quod
non poterant exire ordinem. Clam recipiebantur, nullis presentibus nisi
fratribus ordinis. Cordulis cingebantur, quas recipiebant unde volebant.
Fuit eis injunctum quod non revelarent secreta ordinis, non tamen
juraverunt. Fratres qui sciebant errores negligentes fuerunt, quia non
correxerunt eos nec denunciaverunt Ecclesie. Elemosinas et
hospitalitatem vidit convenienter fieri et servari in ordine in domibus
in quibus fuit moratus. Credit quod illud quod magnus Magister cum
conventu ordinasset, fuisset servatum in toto ordine. Grandia scandala,
suspicio et infamia contra ordinem sunt exorta. Credit quod confessata
per eum essent nota fratribus ordinis, contra quem audivit dici magnum
Magistrum et alios aliquos errores fuisse confessos, nescit quos.
Obtulerat se ad defensionem ordinis una cum aliis qui sequebantur.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, [p. 639]
odio, vel temporali comodo habito vel habendo, respondit quod non, sed
pro veritate dicenda. Cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Frater Nicolaus de Compendio Suessionensis diocesis, serviens, preceptor
domus Templi de Boys Destruez, testis supra juratus, quinquagenarius vel
circa, non defferens mantellum ordinis, quia voluntarie dimiserat ipsum
ab octo diebus citra, et radi fecerat sibi barbam, cum quo inquisitum
fuerat, absolutus et reconciliatus per dominum archiepiscopum Remensem
in concilio Remensi, protestacione premissa quod non intendit recedere a
deposicione facta coram dicto domino archiepiscopo. Lectis et diligenter
expositis sibi omnibus et singulis articulis, respondit quod nunquam
alium viderat recipi in ordine; nec interfuerat capitulis eorum, nec
sciebat nec credebat nec audivit dici de contentis in eis nisi quod
sequitur. Credit tamen quod omnes alii fratres ordinis reciperentur
communiter sicut ipse fuit receptus per fratrem Radulphum de Gisi,
testem supra juratum, in festo beati Michaelis proximo preterito fuerunt
XI anni vel circa, in camera quadam domus Templi de Valleya Trecensis
diocesis, presentibus fratribus Johanne nacione Burgondo, presbytero
quondam, Gaufrido de Trachi, Johanne de Vernolio, Ponsardo de Gisi,
quondam servientibus, a quo receptore, instructus per quosdam alios
fratres, peciit panem et aquam, societatem et pauperem vestitum ordinis
amore Dei, et fuit ei responsum quod bene deliberaret si posset
subportare onera ordinis, et quod grandem rem petebat et honorabilem
sibi, si posset aggregari tam nobili religioni; et petitum ab eo si
habebat infirmitatem latentem, si erat matrimonio vel alteri religioni
aut debitis obligatus, et si dederat aliquid quod reciperetur in dicto
ordine, et si volebat intrare ad decepcionem ipsius ordinis vel alicujus
alterius. Quo respondente quod non, et pro ejus recepcione instante ter
interpolate, deliberacione prehabita cum dictis fratribus de recipiendo
eumdem, fecit eum vovere et jurare super quemdam librum apertum [p. 640]
castitatem, obedienciam, vivere sine proprio, et servare bonos usus et
bonas consuetudines ordinis, et quod non esset in loco in quo aliquis
exheredaretur injuste nec in quo fieret falsum judicium, et quod non
acquireret ordini in prejudicio alterius, et quod non portaret litteras
clausas alicujus secularis quarum tenorem ignoraret. Post que imposuit
et affiblavit ei mantellum ex auctoritate Magistri ordinis, ad honorem
Dei et beate Marie; et ipse et fratres astantes fuerunt ipsum osculati
in ore. Quo facto, dixit ei quod, si aliquis peteret ab eo quando natus
fuerat, responderet quod dicta die recepcionis sue, quia ea die
reliquerat mundum et ingressus fuerat religionem; et instruxit eum quot
_Pater noster_ diceret pro horis suis, et qualiter regeret se in ordine,
et quod jaceret cum caligis et pannis lineis, una cordula cinctus quam
preparaverat ipse testis. Postmodum dixit ei ibidem, et in presencia
predictorum, quod abnegaret Jhesum; et cum ipse testis multum
restitisset, finaliter, audito a dicto receptore quod hoc debebat fieri
secundum consuetudinem ordinis, abnegavit Jhesum ore non corde, ut
dixit. Deinde precepit ei quod spueret super quamdam crucem ligneam,
factam de quodam baculo fisso, ibidem positam, dicens quod, secundum
dictam consuetudinem, hoc eum facere oportebat, quia omnes alii de
ordine faciebant; et tunc ipse testis spuit non supra sed juxta dictam
crucem. Postmodum dixit ei quod, si haberet calorem naturalem, poterat
refrigerari et carnaliter commisceri cum fratribus ordinis, et ipsi cum
eo; hoc tamen non fecit, nec credit quod in ordine fieret. Item, dixit
flendo quod alias confessus fuerat, metu tormentorum, se fuisse
osculatum dictum receptorem in ventre, quod tamen non fuerat verum; quam
eum de hoc sua consciencia remordebat; sed predicta de quibus supra
deposuit erant vera, ut dixit. Credit quod sacerdotes ordinis debite
celebrarent, et quod fratres alii crederent ecclesiasticis sacramentis,
quibus ipse credebat. Dicebatur eis quod absque excommunicacione non
poterant egredi de ordine. Clandestine recipiebantur, ex quo credit quod
aliquam haberent suspicionem contra eos, Jurabant non revelare [p. 641]
secreta capitulorum nec modum recepcionis, quem intelligebant sub
secretis capitulorum. Si revelassent, credit quod perdidissent habitum.
Concedebatur eis quod possent fratribus Predicatoribus, Minoribus et de
Valle Scolarium confiteri, et ipse testis, infra quindecim dies a
recepcione sua, fuit de predictis illicitis confessus cuidam presbitero
seculari, cujus nomen et cognomen ignorat, familiari tunc domini
episcopi Trecensis, predecessoris istius qui nunc est, qui absolvit eum
in quadam camera dicti domini episcopi, domus sue de Ayse in Osta,
imposita penitencia quod jejunaret certis diebus Venerinis. Credit quod
fratres scientes errores negligentes fuerunt, quia non correxerunt eos
nec denunciaverunt Ecclesie; et audivit dici quod magnus Magister qui
nunc est, in primo suo adventu ad partes istas, precepit fratri Johanni
de Turno quondam, tunc thesaurario Templi Parisiensis, quod restringeret
ellemosinas; sed post recessum dicti Magistri non fuit servatum dictum
preceptum. Audivit eciam dici quod frater Ger. de Villaribus tunc
preceptor Francie mandaverat eas restringi; ipse tamen testis vidit eas
et hospitalitatem convenienter fieri et servari in domibus ordinis in
quibus extitit commoratus, et precepit subditis suis quod eas bene
facerent et servarent. Clam, januis clausis, eorum capitulia tenebantur.
Quod magnus Magister cum conventu ordinabat, servabatur in ordine,
contra quem nunc grandia scandala, suspicio et infamia sunt exorta.
Confessata per eum credit quod essent nota fratribus ordinis, contra
quem audivit dici magnum Magistrum et alios aliquos errores, nescit
quos, fuisse confessos. Ad ordinis deffensionem cum aliis se obtulerat,
nescit quare, sed quia videbat alios se ad dictam deffensionem
offerentes.
Requisitus si sic deposuerat prece, precepto, timore, amore, odio, vel
comodo temporali habito vel habendo, respondit quod non, sed pro
veritate dicenda; cui fuit injunctum quod non revelaret hanc suam
deposicionem quousque attestaciones fuerint publicate.
Magister Anthonius Sici de Vercellis, apostolica et imperiali [p. 642]
auctoritate notarius, testis supra juratus, qui die Lune proximo
preterita deposuerat coram dictis dominis commissariis, omnibus et
singulis articulis sibi lectis et per eum visis, et cum per dictos
dominos commissarios injunctum fuerat, in virtute juramenti prestiti per
eumdem, quod dictam deposicionem suam, fideliter in scriptis redactam,
hodierna die defferet eisdem, in ipsorum dominorum presencia
constitutus, detulit quemdam rotulum pargameni scriptum, in quo asseruit
esse deposicionem suam predictam; et dictus rotulus eo presente lectus
fuit coram dictis dominis comissariis antedictis, et per juramentum suum
deposuit sicut in ipso rotulo continetur, non prece, non timore, nec
amore, nec precio, nec odio, nec comodo temporali habito vel habendo,
sed pro veritate dicenda. Cui fuit injunctum per dictos dominos
commissarios quod non revelaret hanc suam deposicionem quousque
attestaciones fuerint publicate.
Dicti autem rotuli tenor talis est:
In Dei nomine, amen. Hec est deposicio mei Anthonii Syci de Vercellis,
apostolica et imperiali auctoritate notarii publici, quam feci super
hiis que vidi et audivi de gestis fratrum et personarum ordinis milicie
Templi, temporibus retroactis, ultra mare et citra, in presencia
reverendorum in Christo patrum Mimatensis et Lemovicensis episcoporum,
adjuncto eisdem venerando patre domino Matheo Carazoli archidiacono
Rothomagensi ac domini Pape notario, una cum venerabili ac discreto viro
domino archidiacono Tridentino ac domini Pape capellano, et dictorum
episcoporum notariis, super examinacione ipsorum Templariorum et
personarum ejusdem ordinis facienda super erroribus contentis in
articulis eisdem missis a Sede Apostolica vel directis. In primis anno a
Nativitate Domini millesimo III^C XIº, indictione nona, prima die mensis
Marcii, pontificatus domini Clementis, divina providencia pape quinti
anno sexto, auditis articulis memoratis mihi lectis et diligenter
expositis, super articulo loquente de principio seu creacione ordinis,
deposui quod ultra mare, dum cum ipsis Templariis, sunt quadraginta
anni vel circiter, conversabar tanquam eorum clericus et [p. 643]
notarius, audivi pluries refferri ab aliquibus eorumdem, quorum nomina
ad presens ignoro, quod duo nobiles de Burgondia milites dictum ordinem
milicie Templi inceperant eo modo qui sequitur: videlicet quod illi duo
milites quondam passum custodiebant qui nunc Castrum Peregrinum
nuncupatur, in quo passu, qui tunc Iter Peregrinorum vocabatur,
proficiscentes ad sepulchrum Jerosolimitanum spoliabantur et eciam
necabantur. Quiquidem milites diu in custodia illius passus steterunt,
per novem annos vel circa, quia non nisi novem socios receperunt; et
tunc, propter eorum merita probitatis, que in exercicio custodie passus
hujusmodi fidei catholice et securitati transeuncium impenderunt, dictus
Papa, qui pro tempore erat, ipsis dictum ordinem cum habitu quem
absumpserant confirmavit, et indulsit eisdem quod omnia relevia fratrum
domus hospitalis sancti Johannis Jerosolimitani, in subsidium
substentacionis dicti ordinis, propter tuicionem et libertatem Terre
sancte, quibus insistebant, ad usum et proprietatem ipsorum devenirent.
Item, audivi quod per plurima tempora steterunt sic, quod nullum in
dicto ordine receperunt nisi esset de genere nobilium vel militum
procreatus. Item, quod in illis temporibus unicuique de scutiferis et
servientibus eorum taxabant quandam summam pecunie, de qua, tanquam
eorum stipendiariis, pro salariis suis satisfacere consueverunt,
perseverantes in consuetudine illa per tempora longissima; et quod
nullum in eodem ordine in servientem receperunt eo modo quo novissime
recipiebant; sed postmodum, quia non sufficiebat eis peccunia prelibata
ad satisfaciendum consuetudini memorate et aliis qui, propter
augmentacionem ipsorum dictorum, ordini et administracioni ipsius
incumbebant, plures servientes et indifferentes in dicto suo ordine
receperunt. Item, pluries audivi refferri ab eisdem quod dictus Papa,
qui dictum ordinem confirmavit, dedit eis regulam, vel quasi, que
fratribus Minoribus est concessa, quam ego qui loquor, ibi ultra mare
pro aliquibus ipsius ordinis fratribus propria manu scripsi; in qua vel
in ea contentis non vidi vel inveni aut legi seu scripsi [p. 644]
aliquid inhonestum quin deberet et posset in quocumque alio sancto
ordine inveniri. Item, super articulo loquente de erroribus et
heresibus, dico quod in illis temporibus pluries audivi a quibusdam
ipsorum fratrum, quorum nomina ad presens ignoro, propter diuturnitatem
temporis et labilitatem memorie, quod inter ipsos quoddam secretum
turpissimum observabant, quod nemini audebant, sub pena mortis vel
carceris perpetui, revelare. Item, vidi et audivi, ego qui loquor, apud
Barolum in Apulia, tempore quo cum quodam fratre Petro Griferii nomine,
de Alvernia milite, magistro ordinis in regno Sicilie, conversabar, quod
quidam, vocatus frater Johannes de Regio, cujusdam domus dicti ordinis
preceptor, de illa effugerat, vel forte pro certis excessibus ab eo
perpetratis expulsus fuerat; et veniens ad portam domus Templi de
Barolo, sine mantello, loquebatur cum quodam fratre portonario, qui, ut
credo et in quantum recolo, frater Raymondus de Alvernia vocabatur,
petens ab ipso si pacem suam erga dictum fratrem P. Griferii obtineret.
Ipso portonario respondente: Credo quod, si te teneret, quod ita te
carceribus manciparet, quod forte nec solem nec lunam videres quando
velles; et tunc dictus frater Johannes, sine mantello existens, animosa
voce respondit: Frater Raymonde, frater Raymonde, tu bene scis sicuti et
ego quod, si vellem loqui, omnes essemus vituperati. Et tunc ego qui
loquor dixi sibi: Maledicte, quare non dicis tu illa que scis? quoniam
pocius deberes velle vituperare quam vituperari; et per Deum! diu est
quod audivi loqui de quodam errore quem inter vos habetis. Ipso
respondente quod error ille talis erat quod, si revelaretur, omnes illi
de ordine essent vituperati; et pocius vellem habere capud incissum,
quam tot nobiles et tot probi viri in ipso ordine existentes essent male
tractati vel vituperati. Item, predictis temporibus, in dicta domo vidi,
ego qui loquor, quemdam clericum capelle seu ecclesie dicte domus,
amicum meum et consocium specialem, Polinum nomine, quem postmodum vidi
in ordine et habitum absumpsisse, cum quo pluries loqutus fui de errore
predicto ut illum michi exponeret, petens hoc sub quadam [p. 645]
dissimulacionis specie; qui respondens dixit quod in mundo non habebat
tam fidum vel dilectum amicum cui aliquo modo revelaret, nam pocius
vellet mori; plura de dictis erroribus assero me nescire. Item, super
articulo faciente mencionem de consecracione corporis domini nostri
Jhesu Christi, dico quod, tempore quo eram ultra mare, in quadam villa
seu castro quod Tortosa vocatur, quidam frater Alamanus miles, nomine
Petrus, preceptor ibidem, mihi ab episcopo dicti loci tonsuram
clericalem fieri procuravit. In cujus loci vel Templi capella et ipsius
altari, tam secularibus quam dicti ordinis sacerdotibus, ad opus divini
misterii necessaria pluries ministravi, sed nunquam perpendi quod aliter
facerent quam faciunt vel facere deberent fratres de ordine Predicatorum
vel Minorum.
Super articulo faciente mencionem de capite, audivi pluries dici in
Sydonensi villa quod quidam dominus Sydonie dilexerat quamdam nobilem
mulierem de Hermenia, et ipsam viventem nunquam cognoverat carnaliter,
sed demum eam mortuam cognovit in sepulcro, secrete, in nocte diei qua
fuerat sepulta; et sic, illa cognita, audivit quandam vocem dicentem
sibi: Redeas cum tempus fuerit pariendi, quoniam invenies tibi filium
unum capud. Et audivi quod, completo tempore, predictus idem miles
rediit ad sepulchrum, et invenit capud humanum inter tibias illius
mulieris sepulte, audiens iterum vocem dicentem sibi: Custodi hoc capud,
quod omnia bona ventura sunt tibi ab illo. Tempore vero quo hoc audivi,
erat preceptor illius loci frater Matheus dictus le Sarmage, Picardus,
et de Picardia dicebatur natus fuisse, et frater illius soldani
Babilonie qui tunc regnabat, quia unus eorum de sanguine alterius mutuo
potaverat, propter quod dicebantur fratres. Preceptor quoque militum
erat quidam frater Philippus nomine; cofalonerius erat quidam magister
famulorum, et vocabatur frater Symon Picardus. De conventu erat quidam
Joffridus, qui postea fuit magister ordinis, socius dicti fratris Mathei
preceptoris, et quidam qui vocabatur frater Petrus de Fontanis, et illo
tempore fuit factus magister ordinis. Item, vidi fratrem [p. 646]
Guillelmum de Bello Joco transfretatum in domo Anconitana, qui multos
servientes secum de diversis partibus adduxerat, quos ante pallacium
dicte domus vidi alta voce clamitantes, ut eis faceret solucionem de
stipendiis suis, prout eis promiserat in Francia et alibi. Qui respondit
eisdem quod nulla stipendia eis daret. Illis respondentibus quod hoc eis
promiserat de tribus mensibus in tribus se in fortaliciis Templi ei
dicta stipendia soluturum, et ipsos in custodiendis dictis fortaliciis
promiserat statuendos, ipso respondente: Nequaquam, sed de cetero vultis
ordini Templi et ipsius personis servire, nos vos ponemus in fortaliciis
nostris predictis, ut per vos possint in antea custodiri. Qui videntes
hoc ceperunt clamare quod eos deceperat, et quod ob decepcionem illam
abnegarent Christum et fidem catholicam, et efficerentur Sarraceni. Qui
respondit illis: Recedatis cum malediccione nostra. Tunc vidi turbam
illorum procul recedencium, et infra VIII dies audivi quod IIII^C
effecti fuerunt Sarraceni. Patriarcha Jerosolimitanus erat frater Thomas
de Leucino, ordinis Predicatorum. Item, vidi, ego qui loquor, quemdam
priorem domus Aconensis, Antonium nomine, qui de Suria fuerat oriundus,
impotens tibiis et pedibus, in cujus camera secreta capitulia tenebantur
per majores ordinis, videlicet fratrem Symonem de Turri preceptorem
regni Jerosolimitani, Theobaldum dictum Monnegandi, preceptorem
Anconitanum, Guillelmum draperium et permarescallum ordinis illarum
parcium, cujus nomen ignoro ad presens. Item, audivi, ego qui loquor,
quod ille frater Anthonius erat multum sapiens, et multas inveniebat
subtilitates et cautellas, quas quandoque audiebam in bonum interpretari
et quandoque in malum. Item, ego qui loquor vidi pluries ejici
servientes et alios non existentes de ordine a locis in quibus capitulia
fiebant, et hoc in horis matutinis. Item, vidi pluries quamdam crucem
cupitam, que prima facie nullius valoris quoad precium existere
videbatur, et de cuvello seu alveo in quo Christus fuit balneatus esse
dicebatur, quam dicti fratres in thesauro suo reservabant; et aliquando
vidi quod, cum nimius calor vel siccitas occurebat, populares [p. 647]
Anconitane supplicabant fratribus Templi quod cum processione cleri
Anconitani illa crux portaretur. Vidi eciam quandoque patriarcham
Jerosolimitanum ad processiones hujusmodi hambulantem cum uno de
militibus ordinis Templi, qui dictam crucem portabat cum devocione qua
decebat. Quibus processionibus ita factis, divina cooperante clemencia,
aqua de celo veniens terram rorabat, et calorem aeris temperabat. Item,
vidi, ego qui loquor, multos egrotantes, tam viros quam mulieres, ad
ecclesiam domus Templi Aconensis deferri et aduci maligno spiritu
vexatos, qui tamen crux ipsa ante eos afferetur, capellanis vel clericis
ipsis conjurantibus, respondebant vulgariter eciam et Latine, dicendo
aliquando quibusdam de capellanis vel clericis: Quomodo tu, qui es
filius talis, loqueris, et aliquando: Tu comisisti talia crimina vel
delicta, et visa ipsa cruce ab ipsis, clamabant: Ecce crux, ecce crux,
non possumus amplius hic morari; sed oportet nos recedere. Et sic
malignus ille spiritus loquebatur in illis, ita quod demum egrotantes
ipsi, quasi ex toto extincti jacentes, spumosis labiis et malignis
liberati spiritibus cruciabantur. Item, vidi, ego qui loquor, quemdam
Julianum nomine, qui domino Sydonensis ville successerat, et qui, ut
predicitur, capud predictum in filium habuerat, et ante adventum
supradicti fratris Guillelmi de Bello Joco, dictam villam Sydonensem et
omnia bona sua Deo et ordini Templariorum, ut dicebatur, dedicavit, et
postmodum vidi eum in ordine et habitu Templariorum; et deinde ipsum ab
ordine exclusum et habitu privatum vidi, qui postea, cum duobus
militibus Hospitalis, ad domum Templi Aconensis sine dicto habitu
remeavit, et videntes eum dicebant: Ecce frater Julianus qui de ordine
exivit; et peciit ab Hospitalariis ut ipsum in suo ordine receperent.
Quem receptum vidi pluries in habitu Hospitalariorum; sed post infra
breve tempus, dictum ordinem et habitum Hospitalariorum reliquit, et
quoddam monasterium quasi Premostratensis ordinis subintravit, quod
monasterium sancti Michaelis de Clusa vocabatur, situm in quadam insula
ante ripam maris, prope civitatem Baruti, ubi dicebatur diem clausisse
extremum. De erroribus contentis in articulis supradictis plura [p. 648]
nec visu nec auditu cognovi, nisi tantum illa que ipsi Templarii vel
major pars ipsorum in examinacionibus, deposicionibus et confessionibus
suis voluntate spontanea, cum diligencia requisiti, dixerunt; aut eciam
revelarunt in presencia reverendorum patrum in Christo, dominorum Dei
gracia Parisiensis et Mimatensis episcoporum, et aliorum plurium
adjunctorum ac venerabilium et discretorum virorum dominorum, decani et
succantoris Parisiensis et Inquisitoris heretice pravitatis in regno
Francie, et in presencia plurium aliorum tam relligiosorum quam
secularium personarum, quarum nomina in scriptis, una cum dictorum
Templariorum deposicionibus, per me notarium publicum, qui loquor, et
per plures alias manus publicas sunt redacta, dicta fuerunt, sub anno,
indiccione, mense, die et pontificatu predictis, presentibus personis
superius annotatis.
FIN DU TOME PREMIER.
---- INDEX.
A
ABBAS (F. Guillelmus), p. 389.
ABBATIS VILLA (fratres Minores de), p. 623.
ABES (F. Anricus LI), p. 63.
ABRI (F. Guillelmus), p. 418.
ACHOTI (F. Hugo), domicellus, Lugdunensis diocesis, p. 456.
ACIES vel ACIIS (F. Petrus de), p. 83, 106.
ACOLIIS (F. Guido de), p. 66.
ACON, p. 219, 418.
ACONENSIS (F. preceptor). Vid. _Montade_.
---- (domus Templi), p. 643, 647.
ADEMARI (F. Johannes), miles, p. 406, 407.
---- vel ADHEMARI (F. Guigo), miles, p. 184, 379.
AGARNI (magister Guillelmus), Aquensis et Aptensis prepositus, p. 1, 2,
9, 12, 16, 21, 23.
AGATE (F. Philippus), preceptor sancte Ganburge, Rothomagensis diocesis,
p. 87, 421; son interrogatoire, p. 428, 554.
AGRICOLA (F. Lambertus), p. 505.
AGUSANO vel AQUSANO (F. Petrus de), p. 63, 98, 106.
AIUDA DIEU (F. Bertrandus), p. 69.
AJUDA DEI vel AJUDADEO (F. Bernardus), presbyter, p. 106, 130.
S. ALBANO (F. Nicolaus de), p. 551.
ALBERTI (F. Guillelmus), p. 74, 104, 280.
---- (F. Sicardus vel Chicardus), p. 108, 114.
ALBUINI (F. Durandus), p. 512.
ALIACO (F. Hugo de), p. 106.
ALLADENT (Johannes), apparitor curie officialis Parisiensis, p. 18.
ALQUERIIS (F. Johannes de), p. 108.
ALTISIODORO (fratres Minores de), p. 336, 339, 343.
ALTO VILLARI (F. Gerardus de), p. 407.
ALTO VIVARI (F. Godardus de), p. 518.
ALVERETUS (F.), preceptor Normannie, p. 428.
ALVERNIA (F. Johannes de), presbyter, p. 548.
---- (F. Raymundus de), p. 644.
ALVETO (F. Matheus de), presbyter, p. 75, 111, 119, 155.
AMBIANENSIS (G. episcopus), p. 467.
AMBIANENSIS episcopi domus Parisius, p. 157, 158.
AMBIANIS (F. Nicolaus de), p. 64, 97, 107, 153.
AMBLARDI (F. Bertrandus), p. 58, 110, 131.
AMBLAVILLA (F. Robertus de), p. 153.
AMBLEVILLA vel AMBLEYVILLA (F. Johannes de), p. 85, 86, 105, 132.
AMELII vel AYMELII (F. Johannes), p. 69, 106, 131.
ANCINIMONTE (F. Nicolaus de), p. 78.
ANCONA (F. Symon de), p. 549.
ANCONITANA domus, p. 646.
ANDEGAVIS (Theobaldus de), nuncius, p. 15.
ANDREAS (F.), presbyter, p. 407.
ANDREE (F. Bertholomeus), p. 69, 106, 131.
ANESI vel ANESIO (F. Johannes de), p. 518.
ANFERGIS (F. Johannes D'), p. 598.
S. ANGELI (Landulphus, diaconus cardinal tituli), p. 4.
ANGEVILLA GASTA (F. Sanctius de), p. 230.
ANGICURIA (F. Johannes de), p. 334.
---- (F. Matheus de), p. 44.
ANGLESI (F. Anricus de), miles, p. 509.
ANGLICI (F. Audinus), p. 86.
---- (F. Guillelmus), p. 99, 111, 125.
---- (F. Guillelmus), viator domus Templi de Berleta, p. 549.
---- (F. Johannes), p. 174.
---- (Johannes) de Hinquemeta, Londonensis diocesis; sa déposition, p.
193.
---- (F. Robertus), p. 30, 450.
---- (F. Stephanus), p. 76.
---- (F. Thomas), presbyter, p. 491.
ANISEYO (F. Petrus de), p. 111.
ANISIACO (F. Henricus de), miles, p. 137, 348.
---- (F. Petrus de), p. 87.
ANNONIA (F. Radulphus de), p. 435.
ANONA, ANONE vel AYRONE (F. Otho vel Odo de), p. 137, 282, 421; son
interrogatoire, p. 436.
ANONIA, HANONIA vel ENONIA (F. Johannes de), p. 70, 76, 119, 187, 155,
435.
ANRICUS (frater), p. 514.
ANSERRA (F. Johannes D'), p. 374.
ANTINHI (F. Henricus de), p. 97.
ANTONIUS, prior Aconensis, p. 646.
ANUCUILIO (F. G. de), p. 85.
ANUCUPE (F. J.). Vid. _Ganerii_.
ANUDEI vel ANUERDI (domus Roberti), p. 134, 139, 160, 162.
APELLIS (F. Johannes de), p. 133.
AQUA SPARSA (F. Johannes de). Vid. _Manaco_.
AQUENSIS prepositus. Vid. _Agarni_.
AQUSANO (F. P. de). Vid. _Agusano_.
ARAGONIA, p. 176, 183.
ARAMBLAY, ARREBLAYO, ARBLEYO vel ARTEBLAYO (F. Guillelmus DE),
elemosinarius regius, serviens, p. 87, 390, 459; son interrogatoire,
p. 498, 589, 628.
ARATZ, (F. Matheus D'). Vid. _Atrabato_.
ARA VALLIS DIONISII (preceptor de), p. 428.
ARBIA (F. Arnulphus), p. 97.
ARBLAYO vel ARBLEYO (F. Petrus de), p. 86, 105, 283; son interrogatoire,
p. 496.
ARBLEYO (F. Guillelmus de). Vid. _Aremblay_.
ARCHEIM. (F. Anricus DE), p. 107.
ARCONA (F. Johannes de), p. 513.
ARCOYS (F. Reginardus), p. 230.
ARDAN (F. Baudoinus DE), miles, p. 213.
ARDENAYO (F. Petrus de), p. 236.
ARDENBANDI (F. Durandus), p. 110.
ARDENBORT (F. Anricus DE), p. 97, 107.
ARDEVILLARI vel ARDIVILIER (fratres Deodatus et Radulphus de), p. 431,
432.
ARDOYNI (F. Guillelmus), p. 79, 108, 114, 382.
ARESTAN (F. Johannes), p. 611.
ARGENTOLIO (F. Gerardus de), miles, p. 365, 545.
ARIDA VILLA (F. Dyonisius, curatus de), p. 103.
ARNALDI, ARNANDI vel ARNAUDI (F. Guillelmus), p. 132, 230, 235, 418,
617.
ARNARDI (F. Garsias), p. 605.
ARNULLO (F. G. de), p. 86.
ARPAJONE (dominus Hugo de), p. 404.
ARREBLAYO (F. G. de). Vid. _Aramblay_.
ARTEBLAYO (F. G. de). Vid. _Aramblay_.
ASSINELLIO (F. Renaudus de), p. 106.
ASTENSIS (domus Templi civitatis), p. 425.
ATRABATENSIS comes, p. 44.
ATRABATO vel D'ARATZ (F. Matheus de), p. 65, 105, 117, 541, 545, 552.
ATREBATO (Colinus de), nuncius, p. 15.
AUBON (F. Johannes DE), p. 406, 407.
AUCENI (preceptor D'), p. 120.
AUDEBERTUS (F. Durandus), p. 58.
AUDEBORT (F. Durandus), p. 131.
AUDIERII (F. Audebertus), p. 605.
AUDIERII (F. Bernardus), p. 605, 614.
AULISI (F. Anricus de), miles Bituricensis, p. 70.
AURELIANIS (filius Hisabellis de), p. 501.
AURELIANIS (F. Reginaldus de), p. 36.
AURELIANO (magister Amisius de), archidiaconus Aurelianensis, notarius,
p. 15, etc.
AURI FABRI (F. Guillelmus), p. 109.
AUSAPIE (F. Johannes), p. 133.
AUSATO (F. Johannes de), p. 59.
AUXEYO (F. Martinus de), p. 297.
AUXITANENSIS (archiepiscopus), p. 404.
AUZONT (capitula apud), p. 227.
AVENOT (F. Johannes), p. 581.
AVEYNES LES SECCHES (domus Templi vocata), Cameracensis diocesis, p.
365.
AXIIS vel AYHIIS (F. Philippus de), miles, p. 363, 480.
AYANCERIIS (F. Arbertus, curatus de), p. 66.
AYHIIS (F. Philippus de), miles. Vid. _Axiis_.
AYMARDI vel AYNARDI (F. Guillelmus), p. 105, 418.
AYMELII (F. Johannes). Vid. _Amelii_.
AYMERICI (F. Helias), p. 75, 111, 119, 120, 154, 267.
AYMONT (domus Templi DE), Ambianensis diocesis, p. 217, 362.
AYNARDI (F. Guillelmus). Vid. _Aymardi_.
AYRONE (F. Otho de). Vid. _Anona_.
AYSE IN OSTA (domus de), p. 641.
B
BAAZIN vel BACIZIN (F. Laurencius), p. 76, 141.
BABILONIE (soldanus), p. 643.
BAER (F. Gerardus), p. 102.
BAJOCENSIS (episcopus), p. 16, 18, 19, etc.; se excusat, p. 285.
BALAN (F. Reynaldus DE), p. 97.
BALATI (magister Falco), notarius, Claramontensis diocesis, p. 15, etc.
BALENO (F. Johannes de), p. 70.
BALIANI (F. Raynardus), p. 62.
BALLAYNVILIER (F. Michael DE), miles, p. 551.
BALLE YGLISE (F. Radulphus DE), p. 114.
BANCHIER (F. Johannes LE), p. 130.
BANCON (F. Guillelmus), p. 125.
BANDELIIS (preceptor de), Senonensis diocesis, p. 439, 440.
BANDEYO (F. Radulphus de), p. 137.
BANILIAN (F. Guaufredus), p. 119.
BANS (F. Reynaldus DE), p. 97.
BARASCI alias BAROSA (F. Ger.), miles, p. 379.
BARBONA vel BARBONE (F. Aymo de), p. 40, 80, 108, 114.
---- (F. Johannes), p. 86.
---- (domus Templi de), Trecensis diocesis, p. 436.
BARBOT vel BARBOTI (F. Guillelmus), p. 75, 111.
BARINIS (F. Raymundus de), p. 113.
BARLETA (F. Johannes de), p. 540.
BARLOTI (F. Aymericus), p. 155.
---- (F. Guillelmus), p. 119, 155.
BARO SUPER ALBAM (F. Johannes de), p. 67.
---- SUPER SECANAM (curatus de), p. 563.
BAROLUM in Apulia, p. 644.
BAROSA (F. Ger.), miles. Vid. _Barasci_.
BARRO (F. Johannes de), miles, p. 110, 322.
BARUTI in Syria (civitas), p. 647.
BASIMONT, BASMONTE vel BASSIMONTE (F. Theobaldus DE), p. 28, 80, 108,
111, 115, 283, 540; son interrogatoire, p. 542.
BASINI (F. Laurencius), p. 155.
BASMONTE (F. Theobaldus de), Vid. _Basimont_.
BASSA (F. Raymondus de), p. 106.
BASSIMONTE (F. Theobaldus de), Vid. _Basimont_.
BASSON (F. G.), p. 131.
BASTRE (ballivia DU), p. 377.
BAUDERII (porta), Parisius, p. 136.
BAVENANT (F. Stephanus DE), p. 104.
BAVENAS (F. Stephanus DE), p. 67.
BAVERON (F. Petrus), p. 437.
BEAU (F. Johannes LE); p. 622.
BEGRAVILLA (F. Robertus de), p. 103.
BELA CHASSALNA (domus Templi DE), Lemovicensis diocesis, p. 602.
BELINAYS vel BELINEYS (F. Petrus DE), p. 84, 103.
BELLA FAGA, alias BELLAFAGE vel BELLAFAYA (F. Johannes de), p. 58, 110,
140.
---- PERTICA (F. Andreas de), gardianus fratrum Minorum de Abbatis
Villa, p. 484, 489.
BELLAVILLA (F. Guido de), p. 107, 567.
BELLA VILLA (F. Symon de), p. 312.
BELLENCORT (F. P. de), p. 137.
BELLEVANT (F. Stephanus DE), p. 125.
BELLEYVIAL (domus Templi DE), Ambianensis diocesis, p. 535.
BELLO CAMINO (F. Oddo de), p. 66.
---- JOCO vel ZOCHO (F. Guillelmus de), Magister ordinis, p. 187, 219,
418, 646, 647.
---- MONTE (F. Petrus de), p. 287; son interrogatoire, p. 331.
---- VISU (domus Templi de), Ambianensis diocesis, p. 328, 333, 444,
465, 488.
BELNA (F. Galterus de), p. 174.
---- (F. Gerardus de), p. 137, 283.
---- (F. Guillelmus de), p. 71, 302, 437.
---- (F. Johannes de), p. 338.
---- (F. Morellus de), p. 583.
---- (F. Naniellus de), p. 356.
---- vel BELLNA (F. Laurencius de), p. 70, 71, 72, 591.
BELNO (F. Jonannes de), p. 137.
BELVACENSIS episcopi doraus Parisius, p. 156.
BELVACO (F. Gervasius de), p. 175.
---- (F. Guillelmus, de), p. 130.
---- (F. Robertus de), alias dictus DE S. PANTALEONE vel DE S. JOSTO,
presbyter, p. 241, 244, 291, 371, 374, 448, 350, 465, 466, 471, 475,
477.
BELVAS (F. P. de), p. 119.
BELVICINIS (preceptor de), p. 35.
BENAY (F. Guillelmus DE), presbyter, p. 119.
S. BENEDICTO (F. Johannes de), p. 177, 178, 222.
BENEL (F. Raymondus Guillelmi DE), miles, p. 118.
BENEVANT (F. Johannes DE), p. 632.
BENOVALLE (F. Adam de), p. 501.
BERARDI (F. Thomas), magister Templi, p. 387, 389.
BERENGARIUS, cardinal tituli sanctorum Nerei et Archilei, p. 4, 11.
BERGERII vel LO BERGIER (F. Guillelmus), p. 265.
---- (F. Humbertus), p. 529.
---- (F. Johannes), p. 307, 418.
BERGERON (F. Raynaudus); son interrogatoire, p. 591.
BERGEROT (F. Reginaldus LE), p. 566.
BERGIER (le). Vid. _Bergerii_.
---- (F. Galterus LE), p. 435.
---- (F. Petrus LE), p. 418.
BERGNICURIA (F. Jacobus de), p. 244.
BERGONHO DE SERENA (domus Stephani LE), p. 157.
BERGONHONS (F. J. le), p. 76.
BERGUNDIIS (F. Robertus de), p. 133.
BERI (F. Andreas), p. 61, 97, 109, 113.
BERINES vel BERNIES (F. G. de), p. 86.
BERLENGUE (F. Richardus), p. 85.
BERLETA (domus Templi de), p. 549.
BERNANGER (F. Ricardus), p. 106.
BERNARDI CASTRUM, Xantonensis diocesis. Vid. _Castrum Bernardi_.
BERNARDI (F. Raymondus), p. 74, 105, 125.
---- (Robertus), nuncius, p. 15.
BERNIES. Vid. _Berines_.
BERNINET (F. G. de), maistre du Temple, p. 143.
BERNOYS (F. Robertus DE), p. 99.
BERRI (F. Andreas). Vid. _Beri_.
BERROYER (F. Guaufredus LE), p. 627.
BERROYERS (Humbaudus LE), p. 235, 236.
BERSE (F. J.), p. 97.
BERSI vel BERSIACO (F. Johannes de), p. 64, 65, 107, 153, 282.
BERSU (F. Johannes), p. 108.
BERTALDI (F. Johannes), Pictavensis diocesis; sa déposition, p. 270.
BERTRANDI (F. Raymondus), p. 230.
BERZO (F. Arnaudus), p. 265.
BESSO (F. Gerardus), p. 58.
BESSU vel BESU (F. Johannes de), p. 540; son interrogatoire, p. 541.
BESSUS (F. Stephanus), p. 98, 109, 138.
BETENCOURT (F. Ricardus DE), miles, p. 407.
BEVELLA (F. Bernardus de), p. 75.
BEYSE (F. P. de), p. 352.
BIAME (F. Lorent de), p. 71.
BIANIS (F. Reginaldus de), p. 230.
BICE. Vid. _Biceyo_.
BICEL (F. Johannes LE), p. 591.
BICEYO, alias BICE, BICHI, BICHIACO, BICI, BISI vel BISSIACO (F.
Bernardus de), p. 104, 129.
---- (F. Christianus de), p. 65, 108, 114, 283, 511; son interrogatoire,
p. 524, 571, 575, 591.
---- (F. Constancius de), p. 63, 97, 107, 153.
---- (F. Robertus de), p. 66, 110.
BICI (F. Miletus de), p. 591.
BICIIS (domus Templi de), Nivernensis diocesis, p. 509.
BICTES (F. Viardus DE), p. 591.
BIENCURIA (F. Galterus de), miles, p. 407.
BIERSI (F. Johannes de), p. 64.
BILDA (preceptor de), p. 232.
BILHEDA (domus Templi de), p. 235.
BISI. Vid. _Biceyo_.
BISONIO (F. J. de), p. 76.
BISSI (F. Bertrandus de), p. 69.
---- (F. Stephanus de), p. 119.
BISSIACO. Vid. _Biceyo_.
BISUNCIO (F. Besanzon DE), p. 632.
BITERIS (Floyrano de), p. 36.
BITURICENSIS (Symon, archiepiscopus), p. 449.
BLANC (F. Humbertus), miles, p. 512.
BLANDES (preceptor DE), p. 605.
BLANDESIO (preceptor de), p. 120.
BLANGI (F. Laurencius), p. 491.
BLAVOT al. BLAVOTI (domus), p. 135, 139, 161.
BLAYS (F. P. DE). Vid. _Blesis_.
BLERE, BLEREYO vel BLERI (F. Guillelmus DE), p. 62, 97, 108, 113.
BLESIS (F. Petrus de), presbyter, p. 65, 108, 114, 283, 511; son
interrogatoire, p. 514.
BLEYMONT IN LOTARINGIA (comes DE), p. 216.
BLISON vel BLISSON (F. Johannes DE), p. 111, 155.
BLOFFIERS (F. Enricus DE), p. 374.
BOCELLA (F. G.), p. 80.
BOCELLI (F. Guido), p. 114.
---- (F. Guillelmus), p. 108, 283, 428, 429.
---- (F. Johannes), presbyter, p. 111, 133, 575, 589.
BOCHANCOURT (F. Thomas DE), p. 104, 135.
BOCHANDI (F. J.), p. 76.
BOCHERII vel BOCHIER (F. Johannes), p. 74, 109.
BOCHEYO (F. Petrus de), miles, Noviomensis diocesis, p. 108.
BOCHIER (F. J.). Vid. _Bocherii_.
BOCLI vel BONELI (F. Petrus de), miles, Noviomensis diocesis, p. 80,
377, 407; son interrogatoire, p. 412.
BOCON (F. Guillelmus), p. 111.
BOETI (F. Aymericus), p. 75, 119, 155.
BOFIN (F. Laurencius), p. 119.
BOILEVE (F. Girardus), p. 84. Vid. _Boyleve_.
BOILHENCORT, POLLENCOURT vel POLHEICOURT (F. Johannes DE), p. 367; son
interrogatoire, p. 368 et 377.
BOLART (F. Henricus), p. 292.
BOLENCURIA (F. Johan. de). Vid. _Bollencourt_.
BOLHENCOURT alias POIGNENCORT (F. Petrus DE), p. 367; son
interrogatoire, p. 371.
BOLIENS (F. Robertus DE), p. 111.
BOLLENA (F. Johannes de), p. 174.
BOLLENCOURT vel BOLENCURIA (F. Johannes DE), p. 97, 116, 443; son
interrogatoire, p. 461.
BOLLEVILLE (F. Guido DE), p. 114.
BONAFORSUS (F.), p. 418.
BONAMOR (F. G.), p. 76.
BONANCURIA (F. Johannes de), p. 107, 129.
BONAYO (F. G. de), p. 103.
BONCA (F. Raymondus Guillelmi de), miles, p. 118.
BONCELO (F. Nicolaus de), p. 83.
BONCHANCURIA (F. Thom. de). Vid. _Bochancourt_.
BONCINO (F. Guillelmus de), p. 59.
BONCOLI (F. P. de), p. 114.
BONCOURT (F. Thomas DE); son interrogatoire, p. 485.
BONDIEZ vel BONDIS (F. Johannes DE), presbyter, p. 321, 543.
BONDIS (F. Raynaldus vel Raynardus de), p. 75, 155.
---- vel BONDIIS (F. Reginaldus de), p. 111, 119.
BONECOURT (F. Radulphus DE), p. 485.
BONEFACI (el pape), p. 170.
BONELI (F. Petrus de), miles, Noviomensis diocesis. Vid. _Bocli_.
BONIS (F. Bernardus de), p. 109.
---- (F. Raynaudus de), p. 62.
BONNENCOURT (F. Thomas DE), p. 446.
BONOGNA (messire Pierre de). Vid. _Bononia_.
BONO LOCO (domus Templi de), Trecensi diocesis, p. 522.
BONONIA (F. Petrus de), presbyter, procurator generalis in curia Romana
tocius ordinis, p. 36, 65, 100, 108, 113, 114, 115, 126, 128, 137,
138, 147, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 161, 164, 165, 172, 201,
232, 259, 260, 262, 275, 277, 281, 286.
BONO OPERE (F. Poncius de), p. 42, 80, 108, 114, 282, 511; son
interrogatoire, p. 538.
BONS (F. P. de), miles, Bituricensis diocesis, p. 85, 105, 132.
BONTER (F. Nicolaus DE). Vid. _Bornel_.
BORD (F. Bernardus DE), p. 155.
---- (F. Bertrandus DE), p. 124.
---- (F. Raynaudus DE), miles Lemovicensis, p. 96, 109.
BORDIS (F. Raynaldus de), p. 418.
BORIVENT (F. Johannes), Pictavensis diocesis, p. 230.
BORLETA (F. Gerardus), p. 103.
---- (F. Johannes), p. 63.
BORNARELLI (F. Raymondus), p. 389.
BORNEL, alias BONTER vel BORNELLI (F. Nicolaus DE), p. 106, 465.
BORNETO (F. Hugo de), p. 512.
BORT (F. Bernardus DE), miles, p. 59.
---- (F. Reynardus DE), miles, Lemovicensis. Vid. _Bord_ et _Bordis_.
BORTO (F. Franco de), miles, preceptor Alvernie, p. 233, 416, 513, 602,
605.
BOSCELLI (F. Guillelmus de), p. 41.
BOSCIS (F. Terricus de), magister boscorum Templi, p. 518.
BOSCO (Johannes de), nuncius, p. 15.
---- IN VIROMANDIA (domus Templi de), p. 373.
BOS DESTRUZ. Vid. _Bois Destruz_.
BOSSA (F. Hugo), p. 57, 98, 110.
---- (F. Petrus), presbyter, p. 58.
BOSSELLI IN GRAVIA (domus Johannis), Parisius, p. 160.
BOSSI (domus Templi de), Noviomensis diocesis, p. 362.
BOSSILHA (F. Stephanus LA), p. 58.
BOSSO (F. Gerardus), p. 110.
BOTAN (F. Johannes), Pictav. diocesis, p. 266.
BOTELLA (F. J.), p. 86.
BOTENCORT (F. Jacobus DE), miles, p. 561.
BOTENGNI (F. Egidius), presbyter, p. 116.
BOTON vel BOTTON (F. Guillelmus), p. 348.
BOUCHEURES (F. Petrus DE), p. 376; son interrogatoire, p. 374.
BOULAY (Clemens DE), p. 97.
BOVINI PICTAVENSIS (monasterium), p. 264.
BOYLEVE (F. Gunardus), p. 119.
BOYNEL (F. Nicolaus DE), p. 153.
BOYS DESTRUZ (domus Templi DE), Belvacensis diocesis, p. 325, 448, 450,
570.
BOYSIMONT (F. G. de), p. 87.
BOYSSET (F. Guillelmus DE), miles, p. 554.
BOYZOL (Geraues de), chevalier, P. 37.
BRABANCIA, BRAYBANCIA vel BREBANZ (F. Anricus de), p. 60, 98, 107.
BRAELLA vel BREELLA (F. Petrus de), preceptor de Somorens, p. 73, 242.
BRAGELLA (F. P. de), p. 104, 135.
---- (f. Thomas de), Presbyter, p. 110.
BRALI (Robertus, curatus de), p. 63.
BRANCCIO (F. Clemens de), p. 58.
BRANLES vel BRANLIS (F. Johannes DE), Presbyter, p. 99, 111, 125, 337;
son interrogatoire, p. 341.
BRAYBANCIA (domus Coyssoine de), p. 158.
---- (f. Henricus de), Vid. _Brabancia_.
BRAZ DE FER (F. Johannes), presbyter, p. 64, 107, 114.
BREBANZ (F. Anricus DE), Vid. _Brabancia_.
BRECEL (F. Johannes LE), p. 66.
BRECENAY (F. Constancius DE), Presbyter, p. 65.
BRECINA (F. P. de), p. 110.
BRECTIVILLE LE REBEL (domus Templi DE), Bajocensis diocesis, p. 554.
BREELLA (F. Petrus de), Vid. _Braella_.
BREM (F. Arnulphus), p. 60.
BREMAZ (F. Guillelmus), p. 59.
BREONE (F. P. de), p. 131.
BRETENAY (F. P. de), p. 103.
BRETES (F. Johannes LE), p. 110.
BRETONA (F. Petrus de), p. 58.
BREVASA vel BREVEZA (F. Guillelmus de), p. 604, 617.
BREVESA (F. Gaufridus de), p. 608.
BREVEZA (F. Guillelmus de), Vid. _Brevasa_.
---- (f. Iterius de), p. 77.
BRIA (F. Michael de), presbyter, p. 312.
---- (preceptor de), p. 529.
BRIARDI DE ENONIA Alias BRIART (f. Johannes), p. 87, 133.
BRIAYS (F. Robertus), Vid. _Brioys_.
S. BRICII (domus Templi in villa), p. 347.
BRIGOLIO (F. Helias de), p. 611.
BRIMES vel BRIMEZ (F. Guillelm. DE), p. 105, 132.
BRINAT, BRINATZ vel BRITAZ (F. Guillelmus), p. 98, 110, 160.
BRINONE (F. Raynaudus de), p. 509.
BRIOYS (F. Guillelmus), p. 64, 107, 114.
---- (F. Robertus LE) alias DE BRIOYS, p. 68, 104, 132, 443; son
interrogatoire, p. 447, 568, 569.
BRITINHIACO (F. de), p. 16.
S. BRITONE (dominus Guaufredus de), episcopus Xantonensis, p. 199.
BRITONIS (F. Raynaldus), p. 224, 226.
BROET (F. Poncius DE), miles, p. 403.
BROETI (F. Aymericus), p. 111.
BROLIE, BROLII vel BROLIO (F. Petrus DE), p. 59, 98, 110, 160, 418.
BROLII (F. Stephanus), p. 418.
BROLIO (F. P. de), Vid. _Brolie_.
---- (domus Templi de), Agenensis diocesis, p. 405.
BRONDISIO (F. Symon de), p. 548.
BROSSA (F. Arnardus LA), p. 236.
BROSSARDI (N.), clericus Engolismensis, p. 266.
BROTONE (F. Guido de), p. 428.
BRUART (F. Johannes), preceptor ballivie Trecensis, p. 435.
BRUERIA (F. Johannes de), p. 69, 104.
BRUGES vel BRUGIS (F. Gonsoynus vel Gossoynus DE), preceptor Flandrie,
p. 64, 107, 114.
BRUXERIA RASPIT (domus de), Vid. _Buxeria Raspit_.
BUARDI (F. Johannes), p. 111.
BUCHANDI (F. Johannes), Pictavensis diocesis, p. 232.
BUFFAVENT (F. Johannes DE); son interrogatoire, p. 509. Vid.
_Bussavent_.
BUFFOYMONT (F. Johannes DE), p. 431.
BUISSIERS (F. Evrart DE), p. 150.
BULLE NONCIA (F. Johannes de), p. 63.
BULLENS (F. Galterus DE), Miles, Ambianensis diocesis, p. 85, 105, 535.
BUOSEMONT (F. Guillelmus DE), p. 133.
BURES vel BURIS (F. Aimericus DE), Presbyter; son interrogatoire, p.
316.
BURGERE (domus Templi DE), Rothomagensis diocesis, p. 428.
BURGONDI (F. Anricus), p. 250.
---- (F. Bernardus), p. 469.
---- (F. Milo), presbyter, p. 254.
BURGUNDI (F. Antonius), p. 614.
---- (F. Robertus), p. 85.
BURGUNDIE (confessor Ducisse), p. 303.
---- (elemosinarius Ducis), p. 350.
BURIS (F. Andreas de), p. 70, 137.
---- (F. Aymo de), p. 66, 109.
---- (F. Bricius de), p. 67, 110.
---- (F. Diderius de), p. 302, 632.
---- (F. Enricus de), p. 287.
---- (F. Galterus de), presbyter, p. 61, 103, 287; son interrogatoire,
p. 296, 303.
---- (F. Guillelmus de), presbyter, p. 66, 110, 206.
---- (F. Hugo de), p. 58, 97, 103, 351.
---- (F. Huguetus de), p. 174; sa déposition, p. 205.
---- (F. Johannes de), presbyter, p. 105, 110, 136, 150, 296.
---- (F. Mattheus de), p. 105, 136, 150.
---- (F. Oddo de), p. 89, 109, 138.
---- (F. Parisetus de), p. 70.
---- (F. Parisius de), p. 67, 110.
BURIS (F. Petrus de), p. 205, 507.
---- (F. Poncius de), presbyter, p. 64, 108, 114.
---- (F. Radulphus de), p. 507.
---- (F. Robertus de), p. 125.
---- (F. Stephanus de), p. 72, 137.
---- (domus Templi de), p. 296, 300, 301.
BURIVILLA (F. Martinus de), p. 396.
BURRENVILLE (F. Albericus DE), p. 594.
BUS (F. Robertus DE), p. 491.
BUSSAVENT vel BUSSAVENTO (F. Johannes DE), p. 89, 138.
BUXERIA (domus Templi de), Carnotensis diocesis, p. 558.
BUXERIA RASPIT (domus Templi de), Lemovicensis diocesis, p. 120, 604,
617.
BUXERIIS (F. Evrardus de), p. 105.
BUXERIS IN GASTINA (preceptor de), p. 270.
BUXIACO (F. Martinus de), p. 581.
BUYSSITGRA (F. Gerardus), presbyter, p. 602.
BYASSERES (F. Girardus DE), p. 136.
C
CABILLONENSIS episcopus, p. 212.
CABILONE (F. Gerardus de), p. 61, 97.
---- vel GABILONE (F. Hugo de), miles, p. 406, 407, 592, 628.
CABLES (F. P. de), p. 132.
CADELETA (F. Jacobus), p. 97.
CAEMI (F. Petrus de), p. 83, 365.
CAIARCO (F. G. de), miles, Caturcensis, p. 105.
CAIARDI (F. Jacobus), p. 106.
CALABRI, CALABRIN, CALABRINI vel GALABRII (Ff. Guillelmus et
Guaufredus), p. 98, 99, 111, 125.
CALANDRIACO (Addam de), clericus, p. 176.
CALETI MAJORIS (Matheus de Neapoli), notarius, archidiaconus, p. 1, 2,
12, etc.
CALHARDI (F. Jacobus), p. 63.
CALHISTRAC. Vid. Chalhistrat.
CALIDO FURNO (F. Jacobus de), p. 104, 135.
---- (F. Johannes de), p. 73.
CALINIS (domus Johannis de), p. 149.
CALINO (vicus de), Parisius, p. 130.
CALMIS (F. Adam de), miles, p. 541.
CALMONTE vel GAMONE (F. Hugo de), miles, Ruthenensis diocesis, p. 108,
402.
CALMOTA (F. Johannes de), presbyter, p. 448.
CALVIONI (F. Hugo de), miles, Ruthenensis, p. 82.
CAMBARELLO (preceptor de), p. 614.
CAMBER (F. Johannes LE). Vid. _le Gambier_.
---- (F. Robert le), presbyter, p. 128.
CAME (F. Gerardus DU), p. 105.
CAMERACO (F. Johannetus de), p. 30.
CAMES (F. Thomas DES), p. 64, 114.
CAMINO (F. P. de), p. 106.
---- (F. Thomas de), p. 76, 111.
CAMIS (F. J. de), p. 103.
CAMP ALLAMAN vel CAMPO ALLAMANO (F. Galterus DE), p. 89, 109, 138.
CAMPANEA (F. Johannes de), p. 106.
CAMPANEIS (F. J. de), p. 83.
CAMPANIA (F. Egidius de), p. 357.
CAMPANIE receptor, p. 567, 571.
CAMPO ALAMANI (domus Templi de), Nivernensis diocesis, p. 509.
---- BUBALI, alias CHAMBUCLE vel CHAMBUGLE (domus Templi de), Senonensis
diocesis, p. 292, 329, 330.
---- GILONIS (domus Templi de), p. 270, 273.
CAMUS (F. Johannes LE), p. 291.
CANDANO (F. Gossoynus de), p. 118.
CANDEBUR (F. Jacobus), p. 107.
CANEIIS, CAYNEYO vel CAYNEIIS (F. Matheus de), p. 60, 103, 496.
CANELLIS (F. Albertus vel Arbertus de), miles, Aquensis diocesis,
provincie Mediolanensis, p. 63, 98, 106, 421; son interrogatoire, p.
424.
---- (F. Guillelmus de), miles, preceptor Lombardie, p. 425.
---- (F. Yvanus de), miles, p. 425.
CANERPIIS (F. Humbertus de), p. 110.
CANHO DE RUSIACO (F. Johannes), p. 66.
CANTALUPO (F. Johannes de). Vid. _Chantalup_.
CANTUCO (F. Egidius de), p. 65.
CAPELLA (F. Galterus de), p. 70, 137.
---- (F. Nicolaus de), p. 174.
CAPIACO (F. Aymericus de), miles, p. 59.
CAPITE VILLE (F. Matheus de), p. 103.
CAPOINS vel CAPON (F. Petrus), p. 60, 97, 107, 131.
CAPOY (F. Aymo DE), p. 103.
CAPRARII (Bartholamus), civis Lugdunensis, scancio regis, p. 458.
CAPRIACO (F. Droco de), p. 86.
CAPRICORDIO vel CREPICORDIO (F. Johannes de), p. 174, 622.
CAPROSIA (F. Richardus de), p. 64, 283.
CAPUA (domus Templi de), p. 548.
CAPUANUS preceptor, p. 548.
CARAGOLI vel CARAZOLI (Matheus), alias Matheus de NEAPOLI, notarius, p.
1, 2, 9, etc. Infirmitate detentus, p. 485.
CARARACHE (F. Anricus DE), presbyter, p. 480.
CARARCO (F. G. de), miles, Caturcensis, p. 75.
CARATI (Artaudus), miles, p. 456.
CARAZOLI (Matheus). Vid. _Caragoli_.
CARBONA (F. Raymondus de), p. 107.
CARDALHACO (F. Guillelmus de), p. 74, 105.
CARDEYACO (F. Guillelmus de), p. 125.
CAREL vel CARREL (F. P. du), p. 109, 138.
---- (F. Radulphus DU), p. 64, 103.
CARITATE (F. Henricus de), p. 89, 109, 138.
CARMELHIS (F. P. de), p. 151.
CARNELLA (F. Matheus de), p. 84.
CARNERII (F. Johannes), p. 111.
CARNOTENSIS BAILLIVIE preceptor, p. 543.
CARON (F. Racinbaudus DE), p. 562.
CARPENTARII (Petrus et Guillelmus), p. 439.
CARREL. Vid. _Carel_.
CARRUCIS (F. Radulphus de), p. 460, 465.
CASCAVELLI (F. Bernardus), p. 106, 131.
---- (F. Bertrandus), p. 69.
CASNAY (F. Thomas DE), p. 61.
CASSAGNOLI (F. Bonetus), p. 58.
CASSANHAS (F. J.), p. 69.
CASSEME (F. P. de la), p. 150.
CAST (F. Johannes LE), p. 138.
CASTABOLLE (F. Raymondus DE), p. 230.
CASTANHERIO vel CASTANHIER (F. P. de), p. 82, 108, 114.
CASTEL PELEGRI (miracles arrivés à), p. 143.
CASTELLA (lo roi de), p. 143.
CASTELLARIO IN VIROMANDIA (domus Templi de), p. 556.
CASTELLETI Parisiensis prepositus, p. 29, 31.
CASTELLIO SUPER SECCANAM, p. 317.
CASTELLIONE (F. Anricus de), p. 60.
---- (F. Stephanus de), p. 137.
CASTELLIONETO (F. Petrus de), p. 507.
CASTILHO (F. Stephanus de), p. 70.
CASTRA (F. Johannes de), p. 97, 113.
CASTRE, CASTRI vel CASTRIS (F. Bernardus DE), p. 60, 74, 98, 131.
CASTRI NANTONIS vel LANDONIS prepositus, p. 320, 324, 331.
CASTRODUNI (F. Odo de), p. 540; son interrogatoire, p. 558.
---- (domus Templi de), p. 559.
CASTRO NOVO (F. Gerardus de), miles, p. 583.
---- (F. Guillelmus de), miles, p. 69, 102, 106, 130.
CASTRO VETERI (F. Guillelmus de), p. 403.
CASTRUM BERNARDI, Xantonensis diocesis, p. 199, 265, 273.
---- PEREGRINI (statuta ordinis facta apud), p. 458.
CATHALANO (F. Petrus de), p. 104, 135.
CATHALANENSIS episcopi penitenciarius, p. 563.
CATHALONE (F. Addam de), p. 59.
---- (F. Ger. de), p. 109.
---- (F. Petrus de), p. 68.
CATIBOF (F. Jacobus), p. 131.
CAUS vel CAUSO (F. Gerardus DE), miles, Ruthenensis diocesis, p. 27, 81,
377; son interrogatoire, p. 379.
CAVALERII, CAVALIER vel LE CAVALIER (F. Robertus), presbyter, p. 62,
107, 116, 159.
CAVALIER (F. Thomas), p. 67.
CAYNEIIS (F. Thomas de), p. 103.
CAYNEIO vel GAYNEIO (F. Humbertus de), p. 575, 628.
---- (F. Matheus de). Vid. _Caneiis_.
CAYNO, p. 223, 224.
CAYNONE (Lucas de), presbyter, p. 226.
CELLA (F. Helias de), p. 98, 111, 125.
---- (Hugo de), miles regius, p. 276.
---- (F. Johannes de), p. 80, 108, 249.
---- (F. Nicolaus de), p. 41, 108, 368.
CENOMANENSIS episcopus, p. 231.
CERA (F. Guaufredus de), p. 85.
CERCELLIS, SARCELLIS vel SERCELLIS (F. Petrus de), p. 79, 108, 282, 566,
571; son interrogatoire, p. 574, 583, 628.
CERNAYO (F. Guaufredus de), miles, p. 133.
CERNOY, alias SERNAY, SERNAYO, SERNEYO vel SERNOY (F. Johannes DE), p.
368, 520, 545, 546, 547, 552.
CHABANAZ (F. Hugo), p. 602.
CHABLEIS vel CHAMBLEIS (F. Petrus de), p. 85, 105, 636.
CHADALEU vel CHADELEU (Petrus DE), canonicus Enesiati, Claramontensis
diocesis, p. 15, 16.
CHADANETO (rector S. Privati de), Mimatensis diocesis, p. 15.
CHADELEU. Vid. _Chadaleu_.
CHAENES (F. J. de), p. 104.
CHALIM (F. Guil.), p. 72.
CHALISTRAT vel CALHISTRAC (F. Helias DE), presbyter, p. 75, 111, 119,
154.
CHALOTO REGINE (F. Guillelmus de), p. 598.
---- (domus Templi de), Carnotensis diocesis, p. 598.
CHALOX (Guaufredus, dictus), canonicus ecclesie Perronensis, p. 21.
CHAMAR (F. Jacobus DE), p. 59.
CHAMAROT (F. Jacobus), p. 541.
CHAMAT (domus Templi DE), Claramontensis diocesis, p. 418.
CHAMBLEIS (F. P. de). Vid. _Chableis_.
---- (Stephanus de), p. 356.
CHAMBONENT, alias CAMBONENT, CHAMBOLENT vel CHAMBONNET (F. Guillelmus
DE), miles, Lemovicensis diocesis, p. 59, 96, 109, 113, 120, 124,
126, 128, 146, 147, 154, 155, 156, 161, 164, 165, 171, 201, 232,
259, 260, 262, 275, 277, 281, 286, 562.
CHAMBUCLE vel CHAMBUGLE. Vid. _Campo Bubali_.
CHAMERI (F. Christianus de), p. 73.
CHAMERLENT (F. Aymericus), p. 76.
CHAMES vel CHAMIS (F. Johannes DE), p. 68, 136.
CHAMINANT (F. Hugo DE), p. 114.
CHAMINO (F. Egidius de), p. 108.
---- (F. Johannes de), p. 74.
---- (F. Thomas de), p. 232, 233.
CHAMIS (domus Johannis de), Parisius, p. 139, 161.
CHAMMERIACO (F. Christianus de), p. 135.
CHAMPANOYS (F. J. le), p. 104.
CHAMPCUELH vel CHAMPENELHE (F. Arnulphus DE), p. 439, 598.
CHANACO (curatus de), Caturcensis diocesis, p. 230.
CHANANIS (F. Robertus DE), p. 312.
CHANENEYO (F. Milo de), presbyter, p. 135.
CHANTALLONE (preceptor de), p. 120.
CHANTALOP (F.), p. 514.
CHANTALUP, CANTALUPO vel CHANTALUPO (F. Johannes DE), p. 89, 109, 138.
CHAPINI (Joan), clerc, p. 71.
CHARA (F. Johannes LA), p. 62.
CHARINIS (F. Robertus de), p. 85.
CHARMES (F. Robertus DE), p. 106.
CHARMOLHIS (F. Thomas de), p. 66.
CHARNERII (F. Bernardus), p. 58, 110, 140.
CHARNI (F. Milo de), p. 73.
---- (F. Raynardus de), p. 627.
CHARUT (F. Droco DE), p. 132.
CHARUTO (F. Petrus de), p. 65.
CHASSADAS vel CHAUSSADAS (F. Johannes LA), p. 605, 608, 611.
CHASSANCHA (F. P. de la), p. 136.
CHAT (F. Guillelmus LE), p. 98, 125.
CHATALONO (F. Gerardus de), p. 113.
CHATENHAC (F. Petrus DE), p. 195, 196.
CHAUMERIO (F. Christianus de), p. 104.
CHAURINO (F. P. de), p. 108.
CHAUSSADAS. Vid. _Chassadas_.
CHAVALER (F. Robertus LE), p. 97.
CHAVALIEL (F. P.), p. 131.
CHAYNAY (F. P.), p. 103.
CHELI (F. Baudoynus de), miles, p. 535, 536.
CHENACO (Guillelmus de), canonicus Parisiensis, p. 15.
CHENAY (F. P. de), p. 119.
CHERI (F. P. de), p. 110.
CHERIACO (F. Petrus de), p. 66.
CHERRUTO (domus Templi de), Senonensis diocesis, p. 521, 529, 541, 571.
CHERU (F. Droco de), p. 105.
CHERU, CHERUTO vel CHEURUTO (F. P. de), p. 114, 282, 511.
CHERUTO, CHEURU vel CHEURUTO (F. Gilo vel Egidius de), p. 114, 566; son
interrogatoire, p. 578.
CHEURO vel CHEURUTO (F. Egidius de). Vid. _Cheruto_.
CHEURUTO (F. Petrus de). Vid. _Cheru_.
CHEYNEI (F. Michael DE), p. 598.
CHICUS (Franciscus), domicellus, p. 18.
CHIFELLI vel CHOFILLI (F. decanus de), p. 63, 110.
CHISIACO (F. Johannes de), presbyter, p. 125.
CHOCHIACO (F. Johannes de), p. 137.
CHOFILLI. Vid. _Chifelli_.
CHONLES (F. Oricus), presbyter, p. 106.
CHOQUEII (Aymo), rector, p. 16.
CHOYNEYO (F. P. de), p. 84.
S. CHRISTOPHORO (F. Hugo de), p. 97, 103.
CHUEFFODEVILLE DE CORMALHES (F. Matheus DE), p. 119.
CISSEYO (F. Johannes de), p. 58.
CLAMEROLIS (F. Jacobus de), p. 158.
CLANS (F. Raymondus DE), presbyter, p. 118.
CLARAVALLE (domus de), Parisius, p. 160.
CLARGOR (F. P. de), p. 86.
CLAROMONTE (F. Aymo de), miles, p. 407.
---- (F. Petrus de), p. 105, 292.
CLEMENS papa, p. 1, 7, 8, 12, 25, etc.
CLERICI (F. Henricus), p. 30.
CLERIMONT (F. Petrus DE), p. 136.
CLERMONT EN BIAUVOISIN (F. P. de), p. 150.
S. CLERO (F. Johannes de), p. 345.
CLICHI (domus Templi DE), Parisiensis diocesis, p. 575.
CLICHIACO vel CLISSI (F. Matheus de), p. 101, 102, 114, 126.
CLIPES (F. Johannes DE), p. 114.
CLISSI (F. Matheus de). Vid. _Clichiaco_.
CLUSA (F. Michael de), p. 647.
COBLANS (F. Jacobus DE), p. 564.
COBRENHI (F. J. de), p. 98.
COCCARDI (Johannes), canonicus, p. 278, 279, 281.
COCHARDI (Petrus), nuncius, p. 15.
COCHIACO (F. Johannes de), p. 71, 72.
COCLARIUS (F.), p. 106.
CODELIN vel CODOLIN (F. Johannes), p. 111, 125.
CODUN (F. Raynaudus DE), p. 464.
COETA (F. Bosso vel Bossa), p. 59, 110.
COHADEBUR (F. Jacobus), p. 60.
COLANCURIS (F. Johannes DES), p. 136.
COLAOURS, COLEURS vel COLLATORIIS (F. Constancius, curatus DE), p. 65,
103, 118.
COLAY (F. Galterus DE), p. 495.
COLEURS vel COLLATORIIS (F. Jehan de), p. 105, 150.
COLLATORIIS. Vid. _Colaours_ vel _Coleurs_.
COLLEGI (F. Johannes de), p. 553.
COLOMERIIS (preceptor de), p. 583.
---- (domus Templi de), Meldensis diocesis, p. 503, 504.
COLON (F. Odo DE), p. 133.
COLONGE, LA COLONGNE vel LA COLONGNA (F. Petrus DE LA), miles,
Claramontensis diocesis, p. 59, 96, 107, 124, 155.
COLORIBUS (baillivia Templi de), p. 307, 312.
COLUMBIS (F. Albertus de), p. 287.
COLUMPNA (P. de), diaconus cardinal, p. 9, 10.
COLUMPNIS (F. Arbertus de); son interrogatoire, p. 320.
COMMONT (F. Stephanus), p. 106.
COMPEN (F. Aymo DE), p. 57.
COMPENDIO, CONPENDIO vel COMPINGNE (F. Anricus de), p. 63, 97, 107, 116.
---- (F. Johannes de), p. 153.
---- (F. Nicolaus de), p. 77, 104, 134, 624; son interrogatoire, p. 639.
---- (F. Petrus de), p. 86, 111, 133.
---- (F. Radulphus de), p. 86, 111, 133, 139, 162.
---- (F. Stephanus de), p. 84, 103.
CONBORIMO vel CONBRINO (F. Humbertus de), miles, p. 235, 617.
CONDE (F. G. de), p. 85, 132.
CONRIUCLE (F. Johannes DE), p. 511.
CONSTANCIENSIS (Nicolaus), Bajocensis diocesis, notarius, p. 15, 16.
COOPERTO PUTEO (F. Albertus de), presbyter, p. 527, 630.
---- (domus Templi de), p. 631.
COPIAC, COPIHAC vel COPRIACH (F. Aymericus DE), miles, Lemovicensis
diocesis, p. 97, 107, 124, 155.
COQUARDI (F. Bernardus), p. 105, 117.
---- (F. Bertrandus), p. 65.
CORBAN (F. Matheus DE). Vid. _Corbon_, p. 97.
CORBEO (F. Johannes). Vid. _Corbon_, p. 66.
CORBEONE (F. Dominicus de), p. 524.
CORBERMONT (domus Templi DE), Morinensis diocesis, p. 491.
CORBES (F. Raymondus DE), p. 69.
CORBIE (F. Jehan de), p. 146.
CORBINHIACO (F. Johannes de), p. 57.
CORBOLIO (F. Johannes de), preceptor Corbolii, p. 515.
CORBON (F. Johannes DE), p. 66, 110.
---- (F. Petrus DE), p. 70.
---- (F. Raymondus DE), p. 131.
---- CORBAN vel CORBONO (F. Matheus DE), p. 58, 97, 103.
CORBONE (F. Symon de), p. 338; son interrogatoire, p. 350.
CORENFLOS, CORRENFLOS, GORRENFLORE vel GORREFLOR (F. Robertus DE),
presbyter, p. 62, 97, 107, 116, 128, 477.
CORMELANO (F. G. de), p. 85.
CORMELE, CORMELLA, CORMELIIS, CORMELHIS vel CORMELLIS (F. Jacobus DE),
p. 74, 103, 136, 540; son interrogatoire, p. 545, 637.
---- (F. Johannes DE), preceptor de Moysiaco, Meldensis diocesis, p. 79,
85, 108, 133, 137, 439; son interrogatoire, p. 520, 527.
CORMELES (F. Lambertus DE), p. 60, 72, 103; son interrogatoire, p. 439.
---- (F. Petrus de), p. 70, 137, 291, 325, 499, 500.
CORMELHIS (F. Thomas de), p. 110.
CORMELIIS (F. Robertus de), p. 70, 421; son interrogatoire, p. 441.
CORMELLIS (F. Remigius de), p. 552.
CORMERSSI (F. Manesseris), p. 518.
CORMESCI, CORMESSI, CORMICIA, CORMISSIACO vel CORNISIACO (F. Symon de),
p. 78, 107, 282, 511; son interrogatoire, p. 517.
CORMOLAN (F. Guillelmus DE), p. 106.
CORNAY (domus prioris DE), p. 125, 156.
CORNAYO (F. Robertus de), p. 132.
CORNISIACO (F. Symon de). Vid. _Cormesci_.
CORPENTHE (F. Johannes DE), p. 110.
CORREANS (domus Templi DE), p. 474.
CORSO (F. Guido de), p. 119, 155.
CORTALDA vel CORTARDA (F. Drago vel Draco de), miles, Tarvensis
diocesis, p. 99, 107, 164.
CORTEMPLE vel COURT TEMPLE (F. Petrus DE), p. 70, 105, 136, 150.
CORTESA (F. Robertus), p. 512.
CORVELLA vel CORVILLE (F. Johannes de), p. 114, 283.
COSTA (F. Johannes), p. 70, 106, 131.
COSTA (F. Raymondus DE LA), presbyter, p. 379, 382.
COURGEMI vel COURGEMIN (domus Templi de), Lingonensis diocesis, p. 593,
594.
COURT TEMPLE (F. P. de). Vid. _Cortemple_.
COYFER vel COYFIER (F. Johannes), p. 62, 97, 109, 113.
CRAVA (F. Johannes de), p. 73.
CRENAYO vel CRENOY (F. Laurencius de), p. 64, 103.
CREPICORDIO (fratres adducti de), p. 74.
---- (F. Johannes de). Vid. _Capricordio_.
CRESSETI (F. P.), p. 138.
CRESSON ESSART vel GRESSON ESSART (F. Matheus DE), p. 74, 109, 130, 145,
146, 165, 511; son interrogatoire, p. 535.
CRETIS (F. Nicolaus), p. 28.
CREVELLO (F. Jacobus de), p. 635.
CREZCIACO (F. Johannes de), p. 441.
S. CRISTOFORI (vicus), Parisius, p. 158.
CROCHET (F. P.), p. 98.
CROTOY (F. Bertrandus DE), p. 547.
CROY (P. Bernerius DE), p. 441.
CRUCI (F. Guaufredus), p. 86.
CUCEYO (F. Julianus de), p. 66.
CUGNERES, CUNHERIIS vel CUNERIIS (F. Raynaudus, Raymondus, Reynardus vel
Reginaldus DE), miles, Belvacensis diocesis, p. 63, 97, 107, 116,
128, 407.
CULHERET vel LE CULHERIER (F. Addo), p. 83, 153.
CUNHERIIS vel CUNERIIS. Vid. _Cugneres_.
CURTIS (villa de), Lingonensis diocesis, p. 353.
CYPRI preceptor, p. 562.
CYPRUM, p. 213, 217, 219.
D
DALHI vel DEILLI (F. Hugo), p. 153, 622.
DAMPNO MARTINO (F. P. de), presbyter, p. 84, 105, 132.
DANGONVILLA (F. Jacobus de), p. 631.
DANISA (F. Johannes), p. 135.
DASPEL (F. Anricus), p. 130.
DATIES (F. P.), p. 153.
DAVERONS (F. Lambertus), p. 132.
DAVID (F. Hugo), presbyter, p. 292.
DAVISE (F. Johannes), p. 68.
DEILLI. Vid. _Dalhi_.
DELPHINI (F. Guido), miles, Claramontensis diocesis, p. 377; son
interrogatoire, p. 415.
DICIME (F. Seguin de), p. 125.
DICTO BONO (F. P. de), p. 137.
DICURE (F. Guillelmus), p. 559.
DIENNE vel DYONA (F. Seguinus DE), p. 99, 111.
DIGI (F. Guillelmus), p. 108, 114.
DIUNCURIA (F. Johannes de), p. 132.
DIVIONE (F. Benignus de), p. 302.
---- (F. Dominicus de), p. 68, 132, 624; son interrogatoire, p. 632.
DIVIONE (F. Johannes de), p. 302, 356, 402.
---- (F. Stephanus de), presbyter; son interrogatoire, p. 301.
---- (domus Templi de), p. 303, 304.
DOIMONT. Vid. _Domont_.
DOIS vel DOY (F. Petrus DE), p. 98, 111, 125.
DOLA (F. Anricus de), p. 437, 632, 633.
DOMIBUS (F. Evrardus de), p. 66, 110.
DOMNECURIA (F. Johannes de), p. 569.
DOMNON (F. Arnulphus DE), p. 84.
DOMO DEI (F. Johannes de), p. 106.
---- AU MOYNE (F. J. de), p. 86.
DUMO VIVARIA (F. Petrus de), p. 407.
DOMONT vel DOIMONT (F. Stephanus DE), p. 86, 133, 153, 158, 540; son
interrogatoire, p. 556.
DOMPUHO (F. Hugo de), p. 234.
---- (domus Templi de), Xantonensis diocesis, p. 265.
DOMPUT (F. Arnulphus), p. 119.
DONA PETRA vel DOURA PETRA (F. Odo de), presbyter, p. 287; son
interrogatoire, p. 306.
DONARCAN (F. Anricus), p. 509.
DONDE DEI (Floriamons), de Mantua, notarius, p. 15, 16, 21, etc.
DORBIS (F. Johannes), p. 64.
DORDANO (F. Guido de), preceptor de Sanceyo, p. 411.
DORGES (F. J.), p. 85.
DORMANT (F. Arnulphus DE), p. 103.
DORMAYS (F. Johannes DE), p. 68.
DORMELES vel DORMELLIS (domus Templi DE), p. 320, 321, 322.
DORMELLI (F. Guillelmus), p. 106.
DORMELLIS (F. Robertus de), presbyter, p. 66, 110, 153.
DORMELLIS. Vid. _Dormeles_.
DOUAY vel DUACO (F. Philippus DE), p. 60, 97, 107, 131.
DOURA PETRA (F. Odo de). Vid. _Dona Petra_.
DOY (F. Petrus DE). Vid. _Dois_.
DUACO (F. Philippus de). Vid. _Douay_.
DUCAMUR (F. Gerardus), p. 117.
DUCIS (F. Johannes), p. 65, 105, 117, 424.
DUNGALET (F. Radulphus), p. 119.
DUNO (F. Fulco de), p. 78.
DUSSEAM (F. Johannes), p. 62.
DYONA (F. Seguinus de). Vid. _Dienne_.
E
EBRARDI (F. Bernardus), p. 230.
EBROICIS (Colardus de), alias DE Evreis, p. 145, 147.
ÉCOLIERS (ordre des), p. 140.
ELIBE vel OLIBE (F. Johannes), p. 69, 106.
ELLEMOSINA (F. Johannes de), p. 78, 107, 283, 566; son interrogatoire,
p. 588.
---- (F. Stephanus de), p. 119, 155.
EMALIANDUS (F.), p. 395.
ENAPES (F. Petrus DE), p. 61, 103.
ENCREYO (F. Gilletus de), p. 232; son interrogatoire, p. 349.
ENDEBURT vel ERDENBORT (F. Enricus), p. 60, 131.
ENESI (F. Radulphus de), p. 377.
ENFFANT (F. Guillelmus L'), p. 338, 345.
ENONIA (F. Galterus de), p. 154.
ENONIA (F. Johannes de). Vid. _Annonia_.
ENVAL (F. Thomas), p. 214.
ERDENBORT (F. Anricus DE). Vid. _Endeburt_.
ERRIVILLA (F. Dionisius, curatus de), p. 84.
ERVEI (F. Guaufredus), p. 106.
ESCARPA (F. Petrus), p. 465.
ESPALHI (F. Martinus de), p. 562.
---- (domus Templi de), p. 317, 350, 395, 628.
ESPANBART, ESPANLART, ESPARLART vel ESPAULART (F. Guillelmus), p. 65,
78, 105, 117.
ESPANHEYO (F. Stephanus de), p. 66.
ESPANHI (F. Laurencius preceptor D'), p. 70.
ESPES (F. Poncius), p. 69, 107, 130.
ESPINATZ (F. Guillelmus DE L'), p. 418.
ESTA (F. Galterus D'), miles, p. 410, 461.
---- (F. Garnerius de), p. 536.
ESTAMIS (F. Thomas de), p. 108.
ESTANHAC (Seguinus D'), p. 611.
Ste EUPHÉMIE (reliques de), p. 143.
S. EUSTACHE (la pointe), à Paris (poncta S. Heustachii), p. 132.
EVEREYO (F. Egidius de), p. 85.
EVREIS (Colardus de). Vid. _Ebroicis_.
EXORDONUM, p. 240.
EYMONT (domus Templi D'), Ambianensis diocesis, p. 373.
EYNARDI (F. G.), p. 85.
F
FABRI (F. Guillelmus), p. 74, 596, 614; son interrogatoire, p. 614.
---- (F. Humbertus), p. 66.
---- (F. Johannes), p. 601.
FALESIA vel FALLASIA (F. Gervasius de), p. 73, 104.
FALESIA (F. Michael de), p. 430.
---- (domus Nicolai de), Parisius, p. 153.
FALLEGIO (Johannes de), presbyter, p. 174.
FANRIA (Johannes LA), presbyter, p. 612.
FARRA (F. Guaufredus de), p. 105.
FASSATENSIS monasterii prepositus, p. 176.
FAVAROLIS vel FAVEROLIS (F. Enricus de), p. 68, 104, 132, 624; son
interrogatoire, p. 634.
FELHEYO (F. Johannes de). Vid. _Folhayo_.
FELLINIS (F. Gervasius de), p. 73, 104, 135.
---- (F. Johannes de), notarius, p. 111, 113, 160.
FERER (F. Gaufredus DE LA), p. 132.
FERITATE (F. Symon de), p. 84.
---- GAUCHERII (domus Templi de), p. 532.
---- VILLENOLII (F. Symon de), p. 103.
FERRERIIS (F. Guido de), presbyter, p. 64.
S. FIACRO (F. Miletus de), p. 102.
---- (F. Milo de), presbyter, p. 520.
FILHOLI vel FILIOLI (Bernardus), canonicus Lemovicensis, notarius, p.
15, 16, 21, 113, etc.
FINEL (F. Raymondus), p. 70.
FISCANENSIS abbatis domus, p. 331.
FLAMENGI (F. Lambertus), p. 74, 103, 136.
---- (F. Nicolaus), preceptor de Latigniaco Sicco, p. 331, 422, 431.
---- (F. Robertus), p. 66, 110, 153, 243.
FLANDRES (F. Gossein, commandeur de), p. 146.
FLAVACURIA (G. de), archidiaconus Rothomagensis, p. 16.
FLES vel FLEYS (F. Michael DE), p. 85, 105, 132.
FLEYO (F. Marcilius de), p. 64, 108.
FLEYS (F. Michael DE). Vid. _Fles_.
FLOER (F. Marsiletus DE), p. 114.
FLORIACO IN BERIA (F. Symon de), p. 103.
FLOTE (dominus Guillelmus), p. 187.
FLOYRAC (Esquius DE), de Biterris.
FOBERTI vel FOUBERTI (F. Petrus), p. 62, 97, 109.
FOCHAREN (F. Odo DE), miles Burgondus, p. 549.
FOLHAYO vel FOLHEYO (F. Johannes de), p. 422, 424, 598.
FOLIE (F. Ranaus de la), p. 39.
FONT (F. Ambertus LA), p. 131.
---- (F. Symon la), p. 119.
FONTANCORT (F. Egidius DE), p. 114.
FONTANES (F. Reginardus DE), p. 118.
FONTANETO (F. Johannes de), p. 111, 125.
FONTANETOS (preceptor DE), p. 137, 300.
FONTANEYO (F. J. de), p. 99.
FONTANIS (F. Arnulphus de), p. 85, 86, 133.
---- (F. Petrus de), p. 77, 496, 645.
---- SUBTUS MONTEM DESIDERII (domus Templi de), p. 464.
FONTANOYS (domus Templi DE), p. 636.
FONTANVILLA (F. Johannes de), p. 139.
FONTAYNES (F. Raynaldus DE), p. 65, 103.
FONTE (F. Guillemus de), p. 108; son interrogatoire, p. 619.
FONTENAYO (domus Templi de), Lingonensis diocesis, p. 356.
FONT LEZENTORT (domus Templi DE), Lemovicensis diocesis, p. 608.
FORE AGULA (F. Ger. de), p. 70.
FOREST (F. Johannes LA). Vid. _Foresta_.
---- (domus Templi vocata), Ambianensis diocesis, p. 243, 444.
FORESTA (F. Guillelmus de), p. 66.
---- (F. Johannes de), p. 65, 66, 104, 118, 346.
---- (F. Petrus), p. 105.
FORT DE VIN (F. Johannes), p. 68, 104, 132.
FOUBERTI (F. P.). Vid. _Foberti_.
FRAHENVILE (F. Hugo DE), p. 488.
FRANCEYS (F. Arnulphus LE), p. 74.
FRANVILLE (F. J. de), p. 87.
FRAYVILLA (F. Johannes de), p. 162.
FREANVILLA (F. Johannes de), p. 111, 133.
FRECOY prope LOCHES (preceptor domus DE), p. 228.
FREDERICUS (imperator), p. 33.
FREMECURIA (F. Radulphus de), miles, p. 627.
FREMEYO, FREMIO, FRENAYO vel FRENOY (F. Radulphus de), p. 83, 106, 153,
243, 363.
FRENEXO (domus Templi de), Trecensis diocesis, p. 580.
FRENOY (F. Radulphus DE). Vid. _Fremeyo_.
S. FRIACHIO (F. Milo de), p. 64.
FRISONE vel FRISONRE (F. Robertus), p. 504, 505.
FUEL (F. Raymondus DE), p. 131.
FUGO (F. Guillelmus de), miles. Vid. _Fuxo_.
FULCANDI CURIA (F. Egidius de), p. 159.
FUNIS (F. Thomas de), p. 307.
FURCHIS (domus Templi de), Senonensis diocesis, p. 499.
FURNO (F. Johannes de), alias DE TORTAVILLA, p. 41, 114, 471, 567.
FUSIHAC (F. J. de), p. 97.
FUXO (F. Guillelmus de), miles, Appamiensis diocesis, p. 69, 107, 130,
139, 148, 165.
G
GAANHE (F. Bernart), p. 131.
GABEER (F. J.), Vid. _le Gambier_.
GABILONE (F. Hugo de), miles. Vid. _Cabilone_.
GADOLIN (F. Matheus), p. 138.
GAFEL (F. Philippus), p. 74.
GAFET, GAFFEL vel GAFFELLI (F. Bernardus), p. 243, 469, 482.
GAGNEOR (F. Guillelmus LE), p. 348.
GALABRI vel GALABRII (F. Helias), p. 614, 617.
GALABRII (F. Guaufredus). Vid. _Calabri_.
GALET vel DE GALETO (F. Radulphus DU), p. 84, 103.
GALHARDI (F. Jacobus), p. 98.
GALLO (F. Bernardus de), p. 118.
GALTERUS (F.), p. 514.
GAMACHES (F. Anricus DE), presbyter, p. 359, 488.
---- (F. Hugo DE), p. 368.
GAMBAEUR (F. Guillelmus LE), p. 437.
GAMBE (F. Johannes, dictus LA), p. 250.
GAMBER DE GRANDE VILLARII (F. Johannes), p. 107.
GAMBIER vel GABEER (F. Johannes LE), p. 65, 114, 446; son
interrogatoire, p. 471.
GAMONE (F. Hugo de), miles, Ruthenensis diocesis. Vid. _Calmonte_, p.
377.
S. GANBURGE (preceptor). Vid. _Agate_.
GANCIN (F. Thomas), p. 540.
GANDANO (F. Gossoynus de), p. 65, 105.
GANDE (F. Petrus), p. 321, 450.
GANDELIN (F. Johannes), p. 98.
GANDELIN vel GONDELIN (F. Matheus), p. 98, 109.
GANDETI vel GANDOTI (F. Gerardus), p. 98, 109, 138.
GANDI (F. Theobaldus), p. 418.
GANDICHI (F. Radulphus), p. 297.
GANDOTI (F. Gerardus). Vid. _Gandeti_.
GANDUHON (F. Radulphus DE), p. 71.
GANERII (F. J.), alias ANUCUPE, p. 87.
GANHEL (F. Bonetus), p. 110.
GANHEUR (F. Johannes, dictus LE), p. 307.
---- (F. Lambertus LE), p. 504.
---- (F. Renardus LE), p. 543.
GARA (F. Ancelinus), miles, et Stephanus ipsius frater, p. 454.
GARDA vel GARDIA (F. Stephanus de), presbyter, p. 59, 110, 160.
GARINUHI (F. Oddo de), p. 84.
GARRUFIS (F. Johannes de), p. 331.
GARSON (F. Guido DE), p. 111.
GAS (F. Johannes LE), p. 109.
GAST (F. Bertrandus), p. 125.
GASTINESIO (F. Petrus de), p. 598.
GAT (F. Guillelmus LE), p. 111.
GATZ (F. Guillelmus), miles, p. 509.
GAUCHER (F. Guillelmus), p. 342.
GAUDE (F. Petrus), p. 515.
GAUDINI (F. Guillelmus), miles, p. 558, 559.
GAYNEIO (F. Humbertus de). Vid. _Cayneio_.
GEANS (F. P. de), p. 80.
GELBOE (domus Templi DE), Lingonensis diocesis, p. 561.
GELLA vel LA GELLA (F. Nicolaus DE), p. 80, 283.
GENCILS (domus Templi DE), p. 602.
GENEF (F. Girardus DE), p. 118.
S. GENEFA (F. Johannes de), p. 283.
GENEFLE (F. Gerardus DE), p. 65, 103.
---- (F. Johannes DE), p. 64, 108, 114.
GENTEVILLA (F. Albertus de), p. 108.
GENTILS vel DE GENTILS (F. Johannes), p. 110, 131.
GERBE (F. Jacobus), p. 67.
GERMILLA (F. Albertus de), p. 64.
GERMILLA (F. Humbertus de); son interrogatoire, p. 560.
GI vel GII (F. Guillelmus de), p. 283, 540; son interrogatoire, p. 564.
GIBELLINI (F. Petrus), p. 63, 106.
GIFLI (F. Ponsardus de), p. 114.
GII. Vid. _Gi_.
GIRESET (F. Guillelmus), p. 110.
GISI, GISIACHO, GISIACO vel GYSIACO (F. Radulphus de), preceptor
Campanie, p. 35, 82, 254, 256; son interrogatoire, p. 394, 475, 520,
521, 567, 571, 575, 578, 583, 628.
GISI (F. Baudoynus vel Baldoynus de), p. 67, 104, 126, 575.
GISI (F. Johannes de), presbyter, p. 67, 104; son interrogatoire, p.
566.
---- (F. Ponsardus de), p. 36, 80, 108, 254, 256, 521, 639.
GISIACO (F. G. de), p. 78.
---- (F. Matheus de), miles Belvacensis, p. 80.
GIVRESOY (F. Guillelmus DE), et Hugo nepos suus, p. 160.
GIVRISACO (F. Guillelmus de), p. 165.
GIZORCIUM (fratres capti apud), p. 250.
GLADIO vel GLODIO (F. Raymondus de), p. 73, 105.
GLANO vel GLEVON (F. Bartholomeus de), p. 337; son interrogatoire, p.
344.
GLODIO. Vid. _Gladio_.
S. GLODOALDI (domus episcopalis), p. 178, 182.
GLORIA (F. Guillelmus, dictus), p. 447.
GOCTA DE PAYRATO (F. Bosso), p. 98.
GODANDI (F. Radulphus), p. 567.
GODOFREDUS, preceptor Brie, p. 505.
GOLFERIUS (F.), presbyter, p. 418.
GOLSA (F. Hugo). Vid. _Gossa_.
GOMERIMONTE (domus Templi de), Morinensis diocesis, p. 372.
GONAVALA vel GONAVILLA (F. Guaufredus de), miles, preceptor Pictavie et
Aquitanie, p. 88, 120, 514, 604.
GONDE (F. Guillelmus DE), p. 105.
GONDELIN (F. Matheus). Vid. _Gandelin_.
GONESSA (F. Guillelmus de), p. 575.
GONRISAN (F. G. de), p. 98.
GORENFLORE. Vid. _Corenflos_.
GORION (F. Lambertus DE), p. 86, 105.
GORREFLOR. Vid. _Corenflos_.
GORSOLAS (F. Stephanus las), p. 601; son interrogatoire, p. 604, 614.
GORZO (F. Guido de), p. 76.
GORZOL (F. Lambertus DE), p. 132.
GOSSA vel GOLSA (F. Hugo), p. 76, 105.
GOSSEIN (F.), commandeur de Flandres, p. 146.
GOSTRO (F. Helias de), p. 77.
GOYHI (F. Robertus de), p. 368.
GRANDIS (Johannes), p. 21.
GRANDI SILVA (domus Templi de), Ambianensis diocesis, p. 472.
GRANDI VILLARII vel GRAND VILAR (F. Clemens de), p. 74, 109, 130.
GRANDI VILLARII (F. Garinus de), presbyter, p. 291, 368, 445, 482, 491,
535, 556, 622.
---- ---- (F. Radulphus de), p. 64, 65, 105, 108, 117, 371, 494.
---- ---- (F. Robertus de), p. 86, 365.
GRANGIA (Johannes de), Meldensis archidiaconus, p. 533.
GRANT (F. Guillelmus), p. 628.
---- (domus Johannes LE), Parisius, p. 164.
---- (domus Templi DE), p. 622.
GRECIS (F. Jacobus de), p. 70.
GREMELIO (F. P. de). Vid. _Grimenilio_.
GRENULHII (F. Oddo de), p. 119.
GRESILH (F. P.), p. 119.
Sta GRESA (F. P. de), p. 65, 108, 114, 282.
GRESSIBUS (F. Johannes de), 446; son interrogatoire, p. 487.
GRESSON ESSART (F. Matheus DE). Vid. _Cresson Essart_.
GREVILLA (F. Albertus de), p. 540.
GRI (F. Stephanus DE), p. 636.
---- (F. P. le). Vid. _le Gris_.
GRIFERII (F. Petrus), miles de Alvernia, p. 644.
GRILHOT (F. Johannes), p. 297.
GRIMENILIO, GREMELIO vel GRUMENILIO (F. P. de), presbyter, p. 65, 159,
183, 567.
GRIS (F. Petrus LE), p. 63, 97, 116, 130.
GRISI vel Grissi (F. P. de), p. 84, 103.
GRISELLI (F. Petrus), p. 107.
GRISSEL vel GRISSET (F. Philippus), p. 103, 136.
GRISSI. Vid. _Grisi_.
GROCHETI (F. P.), p. 109.
GRUMENILIO (F. P. de). Vid. _Grimenilio_.
GUERTELLI (F. P.), p. 98.
GUILHEVAL vel GUILHERVAL (F. Guillelmus DE), p. 84, 119.
GUILLELMI (F. Arnaudus), p. 99.
GUILLELMI (F. Raymondus), miles Convenarum, p. 73, 75, 105.
GUILLELMI de BENCHA (F. Raymondus), p. 105.
---- DE BENEL (F. Raymondus), miles, p. 118.
---- DE LON vel DAULO (F. Arnaudus), p. 107, 164.
---- de Salis (F. Raymondus), p. 118.
GUILLELMUS (F.), pastor porcorum domus Templi de Valeure, p. 524.
---- (F.), presbyter, p. 429.
GUISA vel GUISE (F. Arnulphus de), p. 359, 488.
GURRISACO (F. Guillelmus de), p. 57.
GYSIACO. Vid. _Gisi_.
H
HANCURIA (preceptor de), p. 377.
HANONIA (F. Johannes de). Vid. _Anonia_.
HENESI (F. Johannes de), p. 174.
HENREGEA (domus de), Parisius, p. 159.
HENTINGENTIS (F. Henricus de), p. 153.
HERBLAY (F. P. de), p. 132.
HERMENOVILLA (F. Aymonus de), p. 133.
HERMENOVILLE (F. Radulphus DE), p. 106.
---- (F. Robertus de), p. 85, 133.
S. HEUSTACHII poncta, Parisius. Vid. S. _Eustache_.
S. HILARIO vel S. ILARIO (F. Clemens de), presbyter, p. 99, 111, 125.
S. HILLARIO (F. Johannes de), p. 234.
HONDREE, ODREE vel ORDEE (domus Nicolai), Parisius, p. 132, 139, 162.
HONORELLI, alias DE HONORELLO vel ONERELLO (F. Anricus), p. 89, 109,
138, 152.
HÔPITAL (ordre de l'), p. 140.
HUBERTUS (F.), p. 351.
HUCE (domus Guillelmi DE LA), Parisius, p. 113.
HUGONIA (F. Hugo la), p. 601, 604; son interrogatoire, p. 616.
HUMBALDI vel UMBALDI (Bernardus), Barchionensis diocesis, notarius, p.
15, 16, 21, etc., 113, etc.
HUMBERTUS (F.), p. 522.
I
S. ILARIO (F. Clemens de). Vid. S. _Hilario_.
ILLINO (Berlio de), Viennensis diocesis, p. 456.
---- (Gerardus de), p. 457.
INFERNO (F. Adam de), p. 68, 104, 132, 139.
INGALTERRA (le Roy de), p. 143.
INSULA BOCHARDI (preceptor de), p. 177, 178, 222, 223, 224, 225, 227.
INTEGENTIS (F. Albertus de), presbyter, p. 109.
INTER DUO MARIA (preceptor de), p. 268.
INTEYO (F. Jullianus de), p. 109.
J
JACOB vel JACOBI (F. Andreas), p. 110, 131.
JACOBUS (F.), agricola domus de Mormant, Lingonensis diocesis, p. 435.
JACOSI (F. Johannes), p. 230.
JACOTI (F. Andreas), p. 58.
JAFET vel JAFFET (F. Deodatus vel Dorde), p. 70, 106, 131.
JAMVALLE, JANVALLE, JEMVAL vel JEMVILLE (F. Thomas DE), p. 64, 108, 243;
son interrogatoire, p. 443, 452, 460, 465.
JAMVILLA, JAMVILLE, JANVILLA, JEMVILLE vel YEMVILLA (Johannes vel Johan
de), huissier d'armes du roi, gardien des Templiers, p. 32, 71, 124,
173, 264, 270, 348, 463.
JAMVILLA (F. Johannes de), p. 66, 110, 113.
JANS (F. P. de), p. 108, 114, 282.
JANVALLE, JANVILLA. Vid. _Jamvalle_, _Jamvilla_.
JAURENEN (F. Stephanus), p. 98.
JEMVILLE (F. Arbetus DE), p. 114.
JEMVILLE. Vid. _Jamvalle_, _Jamvilla_.
JEZ (F. Symon de), presbyter, p. 571, 583.
JOCRO vel JOTRO (F. Helias de), p. 104, 134, 511; son interrogatoire, p.
531.
S. JOCRO (F. Humbertus de), miles. Vid. S. _Jorgio_.
JOFFRIDUS, Magister ordinis, p. 645.
S. JOHANNE (F. Bertrandus de), p. 230.
JOHANNES (F.), agricola domus de Mormant, Lingonensis diocesis, p. 435.
JOHANNES, Lingonensis episcopus, p. 298.
JONNEYO (F. Dominicus, preceptor de), p. 104.
S. JORGIO, S. JOCRO, S. JORIO vel S. JORRE (F. Humbertus de), miles,
Viennensis diocesis, p. 114, 282, 377; son interrogatoire, p. 406,
413, 628.
JORIO (F. Consolinus de), miles Caturcensis diocesis.
S. JORIO (F. Gaucelinus de), miles, p. 389.
JOTRO (F. Helias de). Vid. _Jocro_.
JUBINI (F. P.), p. 98.
JULIANUS, presbyter, p. 635.
JURADE (Hugo), p. 299.
JURIACO (domus Templi de), Rothomagensis diocesis, p. 461.
JURIACO (F. Arbertus de), p. 627.
JUSSIACO LE CHANDIER (domus Templi de), Bituricensis diocesis, p. 418.
S. JUST vel de S. JUSTO (F. Baudoynus DE), p. 87, 232; son
interrogatoire, p. 241, 452, 460, 465, 468.
S. JUSTO (F. Johannes de), p. 63, 97, 107, 116, 128, 243, 443; son
interrogatoire, p. 468.
---- (F. Petrus de), p. 74, 109, 130, 446; son interrogatoire, p. 474.
---- (F. Robertus de). Vid. _Belvaco_.
JUVIGNACO vel JUVINIACO (F. Johannes de); son interrogatoire, p. 229,
445.
L
LABORATOR (F. Geraldus), p. 524.
LAFON (F. Gilbertus), p. 58.
LAFONS (F. Guillelmus de), p. 114.
LAFONT (F. Lambertus), p. 110.
LAGORSE (F. Johannes), p. 230.
LALAMANS (F. Anricus), p. 66, 110.
LALANSA (F. Stephanus de), p. 89.
LALHAVAL (F. P. de), p. 97.
LAMBRE (F. Arnulphus), p. 131.
LAMINA (F. P. de), p. 137.
LAMON (F. Stephanus DE), p. 76.
LANA CURIA (F. Egidius de), p. 74.
LANCELOTI (F. Guillelmus), p. 112.
LANCHIVILLA (F. Tossanz), p. 79.
LANDESI (F. Henricus de), p. 174.
LANDEVILLA (F. Reginaldus vel Renaudus de), p. 85, 105, 132.
LANDRES (F. Petrus DE), p. 69, 104, 129, 130.
LANDULPHUS S. ANGELI, diaconus cardinal, p. 4.
LANGIVILLA (domus Templi de), p. 397.
---- LANGIVILE, LANHIVILLA vel LINGIVILE (F. Johannes de), presbyter, p.
85, 133, 325, 397, 494, 567, 577.
---- (F. Nicolaus de), p. 85, 133.
LANGLEYS (F. Albrinus), p. 106.
LANHIVILLA (F. Johannes de). Vid. _Langivilla_.
LANHIVILLA (F. Toysanus de), p. 107, 283.
LANS (F. Guillelmus DE), p. 348.
LANZALOT (F. Guillelmus), p. 119.
LARCHANT vel LARCHAMP (F. Raynerius DE), p. 27, 78, 115, 283, 447, 459;
son interrogatoire, p. 494, 598.
LATA PETRA (F. Hugo de), p. 614.
LATENGNI vel LATINGI (Guillaume de), gardien des Templiers, p. 128.
LATI (F. Guillelmus, curatus de), p. 568.
LATIGNIACO (F. Petrus de), p. 74, 362, 365, 624.
---- SICCO (F. Gualterus de), p. 114.
---- ---- (F. Guido de), p. 79.
---- ---- (F. Guillelmus de), p. 64, 108.
---- ---- (F. Nicolaus, preceptor de). Vid. _Flamengi_.
---- ---- (F. Oddo de), p. 86.
---- ---- (F. P. de), presbyter, p. 114.
---- ---- (F. Raynaldus de), presbyter, p. 499.
LATINGI (Guillaume de). Vid. _Latengi_.
LATINGI (domus Guillelmi de), Parisius, p. 164.
LATINIACO (domus abbatis de), Parisius, p. 159.
---- (F. P. de), p. 109.
LATOR (F. Aymericus), p. 99, 111, 125.
LATRE (F. Johannes DE), p. 491.
LAUDEFEY (F. Gobertus DE), p. 407.
LAUDINESIO (F. Petrus, preceptor de), p. 410.
LAUDUNENSIS episcopus, p. 468.
LAUDUNO (F. Gerardus de), p. 250.
LAUGONIA (F. Hugo), p. 614.
LAUNAY (F. Geraldus DE), p. 223.
LAURENCIUS (F.), preceptor de Mormant, Lingonensis diocesis, p. 435.
S. LAURENT (ordre de), p. 140.
LAVANDERII (F. Bernardus), p. 403.
LAVINE (F. Petrus DE), p. 70, 71.
LAVIONE (F. Johannes de), p. 115.
LAYME (F. Robertus DE), p. 174.
LEBURHAC (F. Iterius DE), miles, p. 119, 154.
LECHAREM (F. Ricardus), p. 114.
LECHUNO (F. Symon de); son interrogatoire, p. 364.
LEGAN (F. Nicolaus), p. 87.
LEGIONE (F. P. de), p. 178.
LEGNI (F. Petrus de), p. 445.
LEGNOVILLE (F. Toumez de), p. 115.
LEHERI (F. P.), p. 138.
LEMOSIS (F. Johannes), p. 58.
LEMOVICENSIS episcopus, p. 1, 2, etc. p. 139.
LEMOZIN (F. Johannes), p. 131.
LENFFANT (F. Guillelmus), p. 338, 345.
LENHI (F. P. de), p. 154.
LENHIVILLA (F. Tonzsanus de). Vid. _Lanhivilla_.
LENNAUBE (F. Johannes), p. 110.
LEODIO (F. Guillelmus de), p. 193.
S. LEONARDO (F. Guillel. de), p. 61, 97, 109.
---- (F. Johannes de), p. 160, 165.
LEOPARDI (F. Ricardus), p. 85.
LEPLECHE (F. Guillaume de), p. 146.
LERAN (F. Reynerius DE), p. 108.
LESCOLHE (F. Robertus), p. 317, 351.
LEUCINO (F. Thomas de), p. 646.
LEURAGE (domus Templi DE), p. 145.
LEURECHIRES (F. Philippus DE), p. 477.
LEVELA (F. Dominicus), p. 230.
LEYMA (F. Naucherius de), p. 297.
LEYSCIN (domus Templi DE), Morinensis diocesis, p. 481.
LICON (F. Stephanus), p. 84.
LIENCOURT vel LIENCURIA (F. Galterus DE), miles, p. 501, 518, 628.
LIGNERIIS (F. Allemanus de), p. 446.
LIGNI (F. P. de), p. 482.
LIGOSSA (F. J.), p. 98.
LIMASSO (domus Templi de), p. 562.
LIMAY (F. Petrus DE LA), p. 57.
LINACHE (F. Johannes), presbyter, p. 518.
LINERIIS (F. Alelinus de); son interrogatoire, p. 479, 491.
---- (F. Martinus de), p. 62.
---- (F. Symon de), p. 62.
LINGIVILE (F. J. de). Vid. _Langivilla_.
LINGONIS (F. Gerardus de), presbyter, p. 64.
---- (F. Guido de), p. 620.
LIONS (F. Symon de), p. 338.
LIOS (F. Hugo DE), p. 614.
LIRIS (F. Guillelmus de), miles, p. 509.
LOAGES (domus Templi DE), Trecensis diocesis, p. 522.
LOBESTER (F. Arnaudus DE), p. 268.
LOBURHAC (F. Iterius DE), miles. Vid. _Leburhac_.
LOCAVERIS (F. Christophorus de), p. 86.
LOCHAN (F. J.), p. 104.
LOER (F. P.), p. 98, 109.
LOERNIA (F. Petrus de), presbyter, p. 317.
LOGANS (F. Nicolaus), p. 111.
LOMBARDIE (F. preceptor), Vid. _Canellis_.
LOMBIACO vel LOMBIHACHO (F. Iterius de), miles Lemovicensis, adductus de
Pictavia, p. 111.
LOMONE (F. J.), p. 86.
LON (F. Arnaudus Guillelmi DE), Vid. _Guillelmi_.
LONGA VALLE (F. Bertrandus de), miles, p. 379.
LONGNI (F. P. de), p. 120.
LONIHIS (F. P. de), p. 75.
LONSO (F. P. de), p. 293.
LONVI (curatus de), p. 633.
LOPIERA (F. Reginaldus DE LA), p. 337.
LOQUETI (F. Johannes), p. 138.
LORINHE (F. Gerardus DE), p. 58.
LORPERIIS (F. Guillelmus de), p. 135.
LORSCIUS (F. Johannes de), p. 114.
LOSA (F. Stephanus de), p. 109, 138, 418.
LOTORINGI (F. Guillelmus), p. 499, 500.
---- (F. Theobaldus), p. 630.
LOTORINGIA (F. Guillermus de), miles, p. 586.
LOUETI (Johannes), notarius, p. 113, 162, etc.
LOUVENCURT (F. Andreas DE), p. 130.
LOVENCURT (F. Egidius DE), p. 109.
LOVIER (F. Petrus, dictus), p. 418.
LOYCHON (F.), p. 129.
LOYSON (F. Petrus DE), p. 287; son interrogatoire, p. 328.
---- (domus Templi DE), Morinensis diocesis, p. 491.
LOZON (F. Johannes), p. 130.
LUCHIACO (F. Odo de), p. 518.
LUCUMDELLA (vicus de), Parisius, p. 153.
LUGNET (F. J. de), p. 98.
LUGNI vel LUGNIACO (F. P. de), p. 111, 119.
LUIER (F. Thomas DE), p. 85.
LUPERIIS (Johannes de), canonicus, p. 16.
S. LUPO (F. Johannes de), p. 283, 421; son interrogatoire, p. 431.
---- (F. P. de), p. 77, 104, 134.
LUQUETO (F. Johannes de), p. 109.
M
MACI (F. Galterus de), p. 124.
---- (F. Sancius de), miles, p. 155.
MADIIS (preceptor de), p. 617.
MADIT (F. Petrus DE), miles, p. 193, 513.
S. MAGLORII abbacia, Parisius, p. 131, 140.
MAGNA SOPANA (domus Templi de), Ambianensis diocesis, p. 373.
MAIACO (F. P. de), p. 118.
MAINILIO ALBRICI (F. Guido de), p. 103.
---- (F. Jean de), p, 103.
MAINLE (F. Johannes LE), p. 66.
MAIZ (domus Templi DE LAS), p. 235.
MALAMORT vel MALAMORTE (F. Johannes DE), p. 58, 110.
MALESIS vel MALEZIS (F. Renaudus de), p. 109, 113.
MALHACO (F. P. de), p. 75, 105.
MALIANI (F. Petrus), p. 62, 109, 113, 120, 604, 617.
MALIAS (F. Durandus), presbyter, p. 512, 513.
MALICONDUCTUS (Michael), canonicus Ebroicensis, p. 278, 279, 281.
MALIP (F. Joh. dictus DE), p. 69.
MALLE (F. Gobertus DE), p. 40, 114.
MALO MONTE (F. Guaufredus de), p. 61, 97, 109, 113.
MALO MONTE (F. Guido de), miles, p. 604, 617.
MALON (F. Johannes), p. 62, 97, 109, 113.
MALO PASSU (F. Poncius de), p. 58, 103.
---- REPASTU (domus Templi de), aliter DOMUS VILLE DEI JUXTA STRAPIS,
Carnotensis diocesis, p. 543, 626.
MALVO (F. J. de), p. 104.
S. MAMERTO (F. Petrus de), p. 566; son interrogatoire, p. 586.
MAMILIO (F. Michael de), p. 118.
MANACHIVILLA (F. Gerardus de); son interrogatoire, p. 624.
MANACO (F. Johannes de), vel DE AQUA SPARSA, presbyter, p. 418.
MANBERCHIM (F. Joh. DE), p. 68.
MANBRESSI (F. Johannes de), miles, p. 556.
MANBRESSIS (F. Petrus de), p. 69.
MANCHIACO (F. Philippus de), p. 395.
MANDIES (F. Theobaldus), miles, p. 194.
MANHBERSI (F. Johannes de), miles, p, 365.
S. MANIERRO (F. Petrus de), p. 71.
MANIN (F. Philippus DE), p. 471.
S. MANINIO (F. Michael de), p. 65.
---- (F. Philippus de), p. 97.
MANINO (F. Philippus de), p. 63.
MANPARTIT (F. Guillelmus), p. 549.
MANRA (F. Gaubertus de), leprosus, p. 159,
---- (F. Nicolaus de), presbyter, p. 104, 135.
MANSI DEI DE LOBERTZ (domus Templi de), Lemovicensis diocesis, p. 611.
MANSO SERENO (F. Oliverius de), p. 99, 111, 125.
MANTUA (Johannes de), Tridentinus archidiaconus, p. 1, 2, etc.
MANTUHACO (F. Petrus de), p. 58.
MANTULA (F. Poncius, prior de), Viennensis diocesis, p. 454.
MAQUENHIN vel MAQUENHIACO (F. Albertus DE), p. 98, 109.
MARAYO (P. de), episcopus Altisiodorensis, p. 343.
MARCHA (F. Bertrandus LA), p. 235.
MARCHANT (Hugo DE), miles Lugdunensis, p. 183.
MARCHÉ PALU (vicus DE), p. 113.
MARCHIACO, MARZIACO vel MASIACO (dominus Guischardus vel Guizardus),
miles secularis, p. 174; sa déposition, p. 182.
---- (Hugo de), canonicus Lugdunensis, p. 185.
MARCILHIACO (G. de), miles regius, p. 276.
---- (domus Guillelmi de), Parisius, p. 135, 139, 148.
MARECHAL Vel MARESCALLUS (F. Addam LE), p. 103, 118.
MARENNET (F. Guillelmus DE), p. 114.
MARESCALLUS (F. Addam). Vid. _Marechal_.
MARGIVALLE (F. Johannes de), p. 637.
MARIANI (F. P. presbyter), p. 230.
S. MARINETO (F. Gerardus de), p. 605.
MARINO (F. Philippus de), p. 107.
MARMANT (domus Templi DE), p. 586.
MARRA (F. Nicolaus de), presbyter, p. 68, 148.
MARRI (F. Galterus de), miles, Ebroicensis diocesis, p. 109.
MARSELHIE (F. Richardus DE), p. 85.
MARSELLES, MARSELLIS vel MARSILIA (F. Rogerius DE), p. 106, 153, 477.
MARSELLIS (F. Martinus de), p. 63, 97, 107, 374.
MARSILIA (domus Templi de), p. 564.
MARTINET vel MARTINETI (F. Symon), p. 97, 109, 113.
MARTINGNI vel MARTINHIACO (F. Thomas de), presbyter, p. 65, 108, 114,
282.
S. MARTINI (F. adducti de Castro), p. 73.
S. MARTINO DE CAMPIS (ecclesia de), Parisius, p. 116.
MARTINUS, presbyter secularis, p. 585.
MASIACO vel MARZIACO (Guizardus de), miles. Vid. _Marchiaco_.
MASSET (F. Michael), p. 107.
MASSI (F. Galterus de), miles, p. 59, 97.
MASUALIER (F. Aymericus DE), p. 608; son interrogatoire, p. 611.
MATHEUS DE NEAPOLI, notarius, p. 260.
MAUBRESI (F. Petrus de), p. 129.
MAURI (F. Johannes), p. 106.
---- (F. Philippe de), p. 128.
MAURINI (F. J.), p. 69.
S. MAURINO (F. Michael de), p. 103.
S. MAXENCIO vel S. MAYENCIO (F. Petrus de), p. 445, 619; son
interrogatoire, p. 621.
MAXENIX (F. G. de), p. 107.
MAYBRESIS (F. P. de), p. 104.
S. MAYENCIO. Vid. _S. Maxencio_.
MAYNILLIO (F. G. de), p. 104.
---- (F. Guido de), p. 599.
---- (F. Johannes de), p. 129.
---- (F. Nicolaus de), p. 61.
---- ALBRICI (F. Guido de), p. 84, 543.
---- ALBRICI (F. Guillelmus), presbyter, p. 68, 132.
---- ---- (F. J. de), p. 84.
---- MONTIS DESIDERII (F. Nicolaus de), p. 103.
---- S. LUPI (domus Templi de), p. 306, 307.
MAYRAVENT (F. Guillelmus DE), p. 64, 108.
MAYSONS (F. Anricus DE), p. 591.
MAYSONSELES (F. Petrus DE), p. 485.
MAYSON VINHIER (F. P. de), p. 60.
MAYSORILIER (F. Petrus), p. 601.
MAYSSE (F. Guillelmus DE), p. 110.
MAYSSON UMHERII (F. P. de), p. 103.
MAZON DEI (F. Johannes DE LA), p. 133.
MEANNAY vel MEANVOY (F. Nicolaus DE), p. 146; son interrogatoire, p.
482.
MEDERARII (F. Andreas), p. 84.
MEDITATORII (F. Andreas), p. 243, 469.
MELDIS (F. Johannes de), gardianus fratrum Minorum Meldensium, p. 499.
MELFIA (F. Guillelmus de), presbyter, p. 549.
MELIANI (F. P.), p. 97.
MELLA (F. Robertus de), p. 79.
MELLANS (F. Gaubertus, preceptor DE), p. 407, 408.
---- (domus Templi de), Remensis diocesis, p. 118.
MELOT (F. Johannes DE), p. 27.
MENAVEL (F. Guillelmus), p. 593.
MENBRESI (F. Johannes de), preceptor de Viromandia, p. 464.
MENIL (F. Guido DU), p. 119.
MENIN (F. Philippus DE), p. 368.
MENOVILE (F. Johannes DE), p. 575.
MERCATI (F. G.), p. 230.
MERCORIO (dominus de), p. 417.
MEREVILLA (F. Petrus de), miles, p. 558.
MERLOTI (F. Bartholomeus), p. 264, 265.
MERNORVALE alias DE MERROUVILLE (F. Johannes DE), p. 461, 462.
MERVILLA (F. P. de), miles, p. 231.
MESSELANT (F. Ricardus, preceptor DE), p. 450.
MEYNIL (F. Johannes DU), p. 119.
MICHAEL (F.), p. 271.
---- (F.), presbyter, p. 307.
---- (F.), presbyter de Villaroys, p. 243.
MILITIS (F. Thomas), p. 110.
MILO (F.), presbyter Burgondus, p. 254, 256.
MIMATENSIS episcopus, p. 1, 2, etc.
MINHET (F. Petrus), presbyter, p. 622.
MINHOT (F. Petrus LO), presbyter, p. 328.
MINI (F. Philippus de), p. 116.
MOCEYO (F. Robertus de), p. 66.
MOET (F. Johannes), p. 325, 328.
MOFLERIIS (F. Johannes de), p. 471, 472, 482.
---- (domus Templi de), Ambianensis diocesis, p. 465, 488.
---- (F. Theobaldus de), p. 444.
MOLAYO (F. Jacobus de), Magister ordinis; son interrogatoire, p. 32, 42,
87.
MOLENDINARII (F. Guillelmus), p. 447.
---- (F. Robertus), p. 407.
MOLETA (F. Bertrandus de), p. 69.
MOLINIS (domus Templi de), p. 223.
MONACHI (F. Johannes), p. 111, 133, 529, 532.
---- VILLA (F. Gerardus de), p. 78, 108, 619.
MONBELENT (F. J. de), p. 97.
MONBOIN (F. Robertus DE). Vid. _Mont Boin_.
MONCELLIS (F. Johannes de), miles, p. 504.
MONCHELHI (F. Humbertus de), preceptor de Monchelhi, p. 524.
MONDEVILLE (F. Ernulphus DE), p. 411.
MONESTAL (F. Johannes DE), p. 338, 339, 342, 345.
MONETA (F. Bertrandus DE LA), p. 106, 131.
MONGNEVILLE (F. Gerardus DE), p. 114.
MONNEGANDI (F. Theobaldus), p. 646.
MONNIER (F. Droy le), p. 495.
MONS (F. P. de), p. 106, 130.
MONSAMON (F. Nicolaus DE), p. 66.
MONSAYGO (F. Nicolaus de), p. 110.
MONSET D'AMIENS (F. Michel), p. 128.
MONSONT (F. Michael), p. 97.
MONSTEROLIO (F. Robertus de), presbyter, p. 84, 105.
MONT (F. Stephanus DE LE), p. 111.
MONTADE (F. Petrus DE), preceptor Aconensis, p. 418.
MONTAYO (F. Robertus de), p. 110.
MONT BOYN, MONBOIN vel MONTE BOYNI, p. 65, 108, 114, 282.
MONTCUCOURT (domus Templi DE), Noviomensis diocesis, p. 371.
MONTE ACUTO (F. Johannes de), presbyter, p. 517.
---- BELLETI vel BOLETI (F. Johannes de), p. 58, 103.
MONTE BOINI (preceptor de), Senonensis diocesis, p. 291.
---- BOYNI (F. Robertus de). Vid. _Mont Boin_.
---- CLARO (F. Richardus de), miles, p. 562, 564.
---- CLARO (F. Johannes de), miles, p. 564.
---- COYNI vel GOYNI (F. Petrus de), p. 68, 104, 135.
MONTE GASTONIS (F. Guillelmus de), miles, p. 512.
MONTELARIE (vicus DE LA), Parisius, p. 137.
MONTE LAURO (Johannes de), Magalonensis archidiaconus, p. 1, 2, etc.
288.
---- LEGALI (F. Hugo de), p. 610.
---- LETERICO (Templarii adducti de), p. 64.
---- MELIANDI (F. Joh. de), p. 69.
---- MORELI (F. Martinus de), p. 70, 137.
---- MORENCIACO (F. Johannes de), presbyter, p. 596.
MONTENGE (F. Bertrandus DE), p. 97.
MONTENHI (F. Petrus de), presbyter, p. 496.
MONTE PESSATO (F. Bertrandus de), p. 99, 107, 164.
---- PESSATO (F. Gacerandus de), p. 70, 106, 131.
---- REGALI (F. Johannes de), p. 107, 130, 131, 140, 162, 165, 169.
MONTIGNIACO (F. Bertrandus de), p. 107.
MONTILHIACO (domus Guillelmi de), p. 161.
MONTINHI vel MONTINHIACO (F. Bertrandus de), p. 61, 153.
MONTINHIACO (F. P. de), p. 110.
MONTIS FALCONI (prior), p. 36.
---- FERRANDI (domus Templi), Claramontensis diocesis, p. 512.
---- SUESSIONENSIS (domus Templi), p. 545, 553.
MONTONT (F. P. de), p. 174.
MONTURHAC (F. P. de), p. 131.
MORANCIACO (F. Johannes de), presbyter, p. 627.
MORELLI DE BRAGELLA (F. Thomas), p. 67.
MORESTOIROL (F. Robertus DE), p. 132.
MORETI (Raymondus), canonicus Parisiensis, p. 15.
MORIVALLE (F. Galterus de), p. 444, 465.
MORMANCIO (hospital de), p. 635.
MORMANT (domus Templi DE), Lingonensis diocesis, p. 188, 435, 620.
MORTOER (F. Andreas DE). Vid. _Mortoiers_.
MORTOIERS (F. Andrées li), p. 130, 145, 146.
MORTUO FONTE (F. Johannes de), presbyter, p. 65, 105, 117.
MOSETI alias MOSTETI (F. Michael), p. 452, 460, 465.
MOSSA (Petrus de), canonicus Senonensis, p. 278, 279, 281.
MOSSET (F. Michael), p. 63.
MOSSIO (F. P. de), p. 69.
MOSTERII (F. Andreas), p. 107.
MOSTETI. Vid. _Moseti_.
MOTIER (F. Andreas), p. 109.
MOUR (F. Johannes), p. 130.
MOYS (F. Thericus, dictus LI), p. 66, 109.
MOYSIACO (preceptor de), Meldensis diocesis, p. 520.
MOYSIMONT (F. Johannes DE), p. 111.
MUCIACO (F. Guillelmus de), p. 66.
MURA (Matheus de), p. 186.
MUSARDI (F. Nicolaus), p. 66, 110.
MUSTI DE AMBIANIS (F. Michael), p. 116.
MUSSET (F. Michael), p. 243.
N
NAIN (F. Stephanus LE), p. 434, 435.
NALHAC (F. Audebertus DE), p. 605, 614.
NANGIVILLA (F. Robertus de), p. 84.
NANNATENSIS (domus Templi), p. 199.
NANS vel NANS IN VALLE (F. Johannes DE), presbyter, p. 132, 569.
NANTERRE (Laurencius DE), nuncius, p. 15.
NANTOLIO (F. Johannes de), episcopus Trecensis, p. 307.
---- (F. Oddo de), p. 60.
---- DESUBTUS MORELLUM (F. Oddo de), p. 103.
NARBONENSIS archiepiscopus, p. 1, 2, etc. 193, 222, 285.
NARIS IN VALLE (F. Johannes de), p. 68.
NATALIS (F. P.), p. 230.
NEAPOLI (Matheus de), notarius. Vid. _Caragoli_.
NEBIAS (F. Guil. DE), p. 69.
NEPOTIS (F. Dionisius), p. 84.
NEREACO (F. Stephanus de), Lugdunensis diocesis, de ordine Fratrum
Minorum, Témoin étranger à l'Ordre, sa déposition, p. 454.
NICI vel NICIACO (F. Guido de), p. 70, 296, 297, 538, 581.
NICIACO (F. Johannes de), p. 70, 566.
---- (F. Martinus de), p. 296, 301, 538.
NICOCHET (F. Guillelmus DE), p. 558.
NICOCIENSIS (domus Templi), p. 213.
NICOLAI (Hugo), de Eugubio, notarius, p. 15, 111, 178, etc.
S. NICOLAI DE PORTU (villa), p. 216.
NICOLAUS (F.), presbyter, p. 338, 353.
NICON (F. Stephanus), p. 103.
---- DE DUESTREVILLE (F. Stephanus), p. 119.
NIGRACURIA vel NINGRANCURIA (F. Johannes de), p. 61, 365, 371.
NISEYO (F. P. de), p. 133.
NIVELLA (F. Johannes de), p. 97, 107, 153; son interrogatoire, p. 548.
NOERIO (F. G. de), p. 99.
NOERS (F. Guillelmus DE), p. 164.
NOGARETO (Guillelmus de).
NONS (F. J. de), p. 104.
---- (F. Oddo DE), p. 110.
NORMANNI vel LE NORMANT (F. Guillelmus), p. 621, 627.
NORMANNI (F. Johannes), presbyter, p. 365.
NORMANNI (Johannes), presbyter secularis, p. 545.
NORMANNI (F. Petrus), miles, p. 409.
NOVA VILLA JUXTA CATHALANUM (domus Templi de), p. 406, 407, 408.
NOVIOMO (F. Adam de), p. 480.
---- (F. Johannes de), p. 64, 282.
NOVO CASTELLO (F. Stephanus de), p. 85, 106.
NOYLHACO (F. Johannes de), presbyter, p. 397.
NOYO (F. Johannes de), p. 108.
NUBIA (F. Guillelmus de), p. 106, 131.
NULHIACO (domus Templi de), p. 569.
NULIACO (Jacobus de), clericus, p. 177.
NULLIACO (F. Fulco de), p. 446; son interrogatoire, p. 477.
O
OCREA (domus de), Parisius, p. 133, 139, 158, 162, 163.
ODREE vel ORDEE (domus Nicolai), Parisius. Vid. _Hondree_.
OLIBE (F. Johannes). Vid. _Elibe_.
OMONT (F. Stephanus D'). Vid. _Domont_.
ONERELLI. Vid. _Honorelli_.
OPELLIS (F. Johannes de), p. 111.
ORATORIO (F. Guido de), p. 520, 521.
---- (F. J. de), p. 77.
ORBIS (F. Johannes de), p. 114.
ORCO vel ORTO (F. Johannes de), p. 58, 110, 131.
ORDEE DOMUS. Vid. _Hondree_.
ORDES (F. Johannes DE), p. 108.
ORTALIANO (F. Addam de), p. 158.
ORTO. Vid. _Orco_.
OSQUERIIS (F. Johannes de), p. 64.
OTE (F. Galterus de), miles, p. 450.
OYSELAERS, OYSELIER vel OYSILIERES (F. Aymo DE), miles, p. 407, 620.
OYSEMONT, OYSIMONT vel OYSIMONTE (domus Templi DE), Ambianensis
diocesis, p. 243, 247, 358, 359, 363, 445, 452, 453, 460, 622.
---- (F. Galterus D'), p. 328.
OYSIMONT (F. Egidius D'), presbyter, p. 62, 443, 460.
---- (F. Hugo D'), p. 446; son interrogatoire, p. 490.
---- (preceptor D'), p. 63, 359.
OYSIMONTE (F. Johannes de), p. 133.
---- (F. Laurencius de), p. 623.
P
PACAT (F. Johannes), p. 137.
PACON (F. Stephanus), presbyter, p. 114.
PAGANIS (preceptor ballivie de), p. 406.
PAGES (F. P.), p. 118.
PAGESSII (F. P.), p. 76, 105.
PAIANS (F. Millo DE), p. 104.
---- vel PAYANS (preceptor DE), p. 36.
PALHO (F. J.), p. 86.
PALLATIO (domus Templi de), p. 604.
PANAIA vel PANAYE (F. Guido de), p. 85, 106.
PANCON vel PASCON (F. Johannes), p. 335, 338.
PANENGES (F. Stephanus DE), p. 89.
S. PANTALEONE (F. Robertus de), presbyter. Vid. _Belvaco_.
PARAVANT (F. Hugo DE), p. 186.
PARAY (F. Stephanus DE), p. 109, 138.
PARBONA (F. Egidius de), p. 140.
PARE LE MONIAN (F. Stephanus DE), p. 103.
PAREDO (F. Stephanus de), p. 89.
PARISIENSIS episcopus, p. 241.
PARISIIS (F. Daniel de), presbyter, p. 593, 575, 628.
---- (F. Reginaldus de), presbyter, p. 77, 134.
PARISIUS (F. Johannes de), p. 64, 97, 107, 153, 501.
---- (F. Nicolaus de), presbyter, p. 625.
PARRE (F. Johannes), p. 345.
PARRIER (F. Guillelmus LE), p. 292.
PARTIVIS (F. Johannes de), p. 231.
PARVANE (F. Egidius DE), p. 86.
PARVOCAYO (Jacobus de), nuncius, p. 15.
PARVO PARISIUS (F. Jacobus de), p. 578.
PASAGIO vel PASSAGIO (F. Gerardus de), p. 174; son interrogatoire, p.
212.
PASCON. Vid. _Pancon_.
PASPRETES (Lanzalotus DE), canonicus Aniciensis, p. 185.
PASSALIERES (F. Petrus DE), p. 625.
PATIGES vel PATINGES (F. Stephanus DE), p. 109, 138.
PAULHAC (domus Templi DE), p. 605.
PAULHACO (preceptor de), p. 235, 611.
S. PAULO (F. Bernardus de), p. 129, 130.
S. PAULO (F. Bertrandus de), p. 69, 104.
PAURANDO (F. Hugo de). Vid. _Peraudo_.
PAYANIS (F. Poncius de), p. 97.
PAYANS (domus Templi DE), p. 256, 571.
PAYRANDO (F. Hugo de). Vid. _Peraudo_.
PEDAGIO (F. Petrus de), p. 61, 109, 113.
PEDAGIO (F. Poncius de), p. 97.
PEDIS LEPORIS (F. Johannes), canonicus regularis, p. 528.
PELTAVIN (F. Joh.), p. 69.
PELETI (Bernardus), priour de Maso de Genois, p. 37.
PELLES (F. J. de), p. 86.
PENET (F. Johannes), presbyter, p. 130.
PENNA (F. Olivarius de), miles, cubicularius domini Pape, p. 390.
PENNAVARIA (Chatardus de), Lemovicensis canonicus, p. 15.
PENNA VAYRIA (domus de), Parisius, p. 153, 158.
PENRADO. Vid. _Peraldo_.
PERALDO, alias PAURANDO, PAYRANDO, PAYRANDO, PENRADO, PERAUDO vel PERAUT
(F. Hugo de), miles, visitator Francie, p. 25, 28, 88, 152, 244,
292, 390, 395, 397, 400, 401, 407, 412, 413, 419, 422, 429, 434,
448, 475, 501, 502, 514, 520, 535, 538, 575, 583, 599, 620, 628.
PERBONA (F. Aymo de), p. 282.
---- vel PERBONE (F. Egidius de), presbyter, p. 97, 107, 131, 162.
PERCHA (F. Johannes LA), p. 71, 137.
PERESIO (F. Adhemarus de), miles, p. 118.
PERGOCHE (F. Arnulphus DEU), p. 119.
PERNET (F. J.), p. 74.
PEROSELLO (F. Radulphus de), p. 86.
PERTICO (F. Arnulphus de), p. 103.
PETIT (F. Johannes LO), p. 345.
PETITPARS (F. J.), p. 256.
PETRAGORICENSIS episcopus, p. 230.
PETRI IN ALAVERDO (F. Jacobus, prior), Gratapolitane diocesis, p. 455.
PETROSSE (F. Radulphus), p. 106.
PETRUS (F.), miles Alamanus, p. 645.
PEYNET (F. Johannes), p. 292.
PEYTO (F. Sen. de), p. 264.
PHILIPPUS IV, rex Francorum, p. 2, 122.
PHILIPPUS, princeps Tharantinus, p. 10.
PICARDI vel LE PICART (F. Gales), p. 529.
---- (F. Godofredus), p. 529.
---- (F. Guillelmus), presbyter, p. 554.
---- (F. Hugo), p. 529.
---- (F. Hymbertus), p. 356.
---- (F. Odo), p. 529, 579.
---- (F. Petrus), preceptor de Loages, Trecensis diocesis, p. 71, 98,
109, 115, 138, 283; son interrogatoire, p. 522.
---- (F. Robertus), p. 499.
PICARDI (F. Symon), p. 265, 645.
---- DE BURIS (F. Petrus), p. 79, 108, 511.
PICON. Vid. _Pincon_.
PICTAVENSIS decanus, p. 270.
---- prepositus, p. 124, 463.
---- seneschallus, p. 270.
PICTAVINI (F. Guillelmus), p. 224.
PICTI (F. Julianus de), p. 230.
PILAVENA (Johannes), nuncius, p. 15.
PILHON vel PILLON (F. Johannes), p. 105, 132.
PINCON (F. Gaherus DE), p. 75, 111, 119.
PINHOLA (F. Durandus), p. 512.
PISANI (F. Poncius), p. 63, 98, 106.
PLACHE (F. Guillialme de la), p. 128.
PLASIACO (F. Remigius de), p. 521.
PLASIANO (Guillelmus de), miles regius, p. 34.
PLATEA (F. Giricus de), de Trecis, p. 131.
PLATEA (F. Guillelmus de), preceptor d'Oisemont, Ambianensis diocesis,
p. 97, 107, 116, 243, 374, 443; son interrogatoire, p. 450, 460,
465, 637.
PLATEA (F. Henricus de), p. 60, 98, 107.
---- DE BELVACO (F. Guillelmus de), p. 63.
PLATEE PORCORUM vicus, Parisius, p. 134.
PLESIACHO (F. Reginaldus de), p. 125.
PLEXEIO (Gaufredus de), Sedis apostolice notarius, p. 18.
PLOMION (F. Theobaldus DE), p. 64, 108, 114.
PLOYSIACO (F. Bernardus de), p. 104.
---- (F. Reginaldus de), p. 67.
---- (F. Remigius de), p. 545.
PLUBLAVEH (Johannes DE), p. 29.
PODIO (F. Humbertus de); son interrogatoire, p. 264.
---- FORT AGULHA (F. Gerardus de), p. 106, 131.
---- VIGNALI (F. Guillelmus de), p. 59.
POIGNENCORT (F. Petrus DE). Vid. _Bolhencourt_.
POILALOE (F. Johannes DE), p. 230.
POLHEICOURT (F. Johannes DE). Vid. _Boilhencort_.
POLLENCOURT (F. Johannes DE). Vid. _Boilhencort_.
PONCHARDI vel PONCHART (F. Martinus), p. 97, 109, 113.
PONTE (F. Radulphus de), p. 108, 114.
---- EPISCOPI (F. Johannes de), p. 79, 108, 282.
PONT FRENOY (F. Radulphus DE), p. 65.
PONTISARA (F. Garnerius de), p. 590.
PONTISSERA (F. Robertus de), p. 67, 104, 125.
PONTIVO (F. Addam de), p. 520.
PONTIVO (preceptor baillivie de), p. 282, 243, 328, 371, 374, 444, 445,
536.
PORCETO (F. Arnaudus), p. 108.
PORCHE (F. Arnulphus DEU), p. 84.
PORTA vel LA PORTE (F. Audebertus de), p. 75.
PORTA (F. Girbertus LA), p. 59.
---- (F. Gumbertus de), p. 98, 110.
PORTE (F. Bernardus LA), p. 99, 111, 126.
PORTEL (F. Arnulphus DE), p. 114.
PORTELLO (F. Arnaldus de), p. 82.
POVOMACO (abbacia de), p. 334.
POYLA CASTE (F. Ricardus), p. 622.
POYNET (F. Johannes), presbyter, p. 109.
POYSSON (F. Johannes DE), p. 64, 103.
POYTAVIN (F. Johannes), Presbyter, p. 104, 129.
PRAELLIS (magister Radulphus de), advocatus in curia regia, p. 174; sa
déposition, p. 175, 177.
PRAMI (F. Aymo de), p. 109.
PRANEDO (F. Stephanus de), p. 97.
PRATEMI (F. Johannes de), p. 235.
PRATIM vel PRATIMI (F. Aymo de), p. 39, 138.
PRATIMI (F. Bartholomeus de), miles, p. 236.
PRECINGIE (F. Orricus DE), p. 64.
PRECINHIS (F. Oricus de), p. 108.
PREDICATORUM VICUS, Parisius, p. 139.
PRELOMONIAY (F. Stephanus DE), p. 57.
PREMI (F. Ahimericus de), p. 601.
PREPOSITI vel LE PREVOST (F. Petrus), preceptor Campanie, p. 83, 106,
146, 153, 491.
PRERVERIACO (F. Jacobus de), p. 429.
PRESBYTER (Raymondus), p. 104.
PRESSIGNI (F. Henricus DE), p. 114.
PREVOST (F. P. le). Vid. _Prepositi_.
PRIMEYO (F. J. de), Miles Carnotensis, p. 80.
PRIMI (F. Aymericus de); son interrogatoire, p. 608, 617.
PRINHANS (F. Raymondus DE), p. 106, 131.
PRISIACO (F. Durandus de), p. 280.
PRIVERI (F. Jacobus de), p. 86.
PRONAY (F. Johannes DE), Miles Parisiensis, p. 390.
PROVINCIE (preceptor Sive magister), p. 403.
PROVINS (F. Renaut de), p. 146.
PRUHANIS (F. Raymondus de), p. 69.
PRUINO (F. Johannes de), p. 64, 97, 107, 153, 571.
---- (F. Laurencius de), p. 269, 104, 129, 130.
---- (F. Reginaldus de), Presbyter, defensor ordinis, p. 65, 100, 101,
113, 117, 126, 128, 138, 147, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 161,
164, 165, 172, 201, 260, 262, 276, 277, 281, 286.
---- (Stephanus de), p. 40, 78, 108, 114.
---- (F. Symon de), Presbyter, p. 254.
PRUINS (F. Runaut de). Vid. _Pruino_ (_F. Reginaldus de_).
PRULHACO (domus Templi de), p. 269.
PRUVINO (F. Motonetus de), p. 521.
PRUYNO (F. Oddo de), p. 125.
PUNI (F. Senebrunus de), Miles, p. 403.
PUTEOLIS vel PUTOLIS (F. Guillelmus de), p. 78, 104, 567.
---- (F. Nicolaus de), p. 85, 431.
PYCEYO (F. Baudoynus de), miles, Ambianensis diocesis, p. 628.
Q
QUADRIVIO (F. Petrus de), p. 614.
QUENTINI. Vid. _Quintini_.
S. QUENTINI DE VARENNA (rector), Cenomanensis diocesis, p. 16.
S. QUESTO (F. Johannes de), p. 287; son interrogatoire, p. 338, 344.
---- (F. Theobaldus de), p. 494, 495.
QUINCIACO (F. Symon de), miles, p. 561.
QUINTINI vel QUENTINI (F. Johannes); son interrogatoire, p. 334.
---- (F. Johannes) de Benna, p. 287.
---- (F. Stephanus), p. 77, 111, 119.
---- (F. Thomas), p. 79, 108, 114, 282; son interrogatoire, p. 554.
S. QUINTINO (F. Oddo de), p. 422.
R
RABANVAL (F. Robertus DE), p. 130.
RADULPHI (Guillelmus), notarius, p. 15, 111, 114, etc.
---- (F. Guillelmus), p. 74, 105, 118.
RADULPHUS (F.), agricultor domus d'Oysemont, p. 452.
RAEMBAUDI VILLA (F. Robertus de), p. 481.
RAMBAVALLE (F. Johannes de), p. 109.
RAMECOURT (F. Lambertus DE), p. 250.
RANCO (F. Guillelmus de), p. 63, 98, 106.
RANEVILLA alias RENEVILLE (domus Templi de), Ebroicensis diocesis, p.
429, 430.
RANSERIA (domus Templi de), Claramontensis diocesis, p. 415.
RASSI (F. Guillelmus), p. 110.
RAYNALDI (Petrus), p. 15.
RAYNALDUS (F.), preceptor de Vinciaco, p. 437.
RAYNANDI (F. Matheus). Vid. _Renaudi_.
---- (F. P.), p. 605.
RAYNARDI (F. P.), p. 76.
RAYNAUDUS (F.), presbyter, p. 331.
REBLAY (F. Petrus DE), p. 459.
REBOL (F. Martinus), p. 69, 130.
RECORS (F. Anricus DES), p. 86, 106.
REFFIET (F. Humbertus DE), p. 73.
REGIO (F. Johannes de), p. 644.
REGIS (F. P.), p. 106.
RELANCO (F. Theobaldus de), p. 66.
RELANPONT (F. Petrus DE), p. 70, 435.
---- (F. Stephanus DE), p. 110.
---- (F. Theobaldus DE), p. 110.
REMBALDI VALLE (F. Robertus de), p. 74.
REMENSIS preceptor, p. 407.
S. REMIGIO (F. Johannes de), p. 64, 103.
REMIS (F. Richardus de), presbyter, p. 505.
---- (F. Simon de), p. 114.
---- (F. St. de), p. 155.
---- (F. Thericus de), p. 63, 97, 153, 390.
RENANVILLA (F. Johannes de), p. 359.
RENAUDI vel RAYNAUDI (F. Matheus), p. 86, 106, 554.
RENAVAL (dominus DE), p. 292.
RENEVILLE. Vid. _Ranevilla_.
REPPE ou REPRE (Symon le), p. 65, 105, 117.
RESIDA VALLE (F. Johannes de), p. 243.
RESSI (F. Johannes de), p. 65.
REVELLO (F. Bernardus de), p. 118.
REYANS (F. Albertus DE), presbyter, p. 520.
RICENBORT vel RICHENBORT (F. Johannes DE), p. 66, 110.
RICHAVALLE vel RIZAVALLE (F. Johannes de), p. 83, 106.
---- (F. Stephanus de), miles, Bituricensis diocesis, p. 98, 99, 107,
138, 152.
RIPERIA (F. Nicolaus de), p. 67, 97, 103.
RIZAVALLE (F. J. de). Vid. _Richavalle_.
ROBERTI vel ROBERTS (Guillelmus), monachus, p. 36.
ROBERTI (F. Johannes), presbyter, p. 98, 111, 125.
ROBERTI (F. Raymondus), p. 379, 380.
ROBERTUS, Ambianensis episcopus, p. 369.
ROBOL (F. Martinus), p. 106.
ROCHA (F. P. de la), p. 111, 119.
ROCHA CUERIA (F. Thomas de), p. 73.
ROCHE TALHADA (F. Guido DE), p. 620.
ROCHERIA vel LA ROCHIERA (F. Ancellus de), miles Cathalanensis, p. 85,
132.
ROCHIERA (F. Ansellus DE LA). Vid. _Rocheria_.
ROCIACHO vel ROCIACO (F. Johannes de), p. 105, 118.
ROGERII (F. Petrus), p. 407.
ROIANIS, (F. Raymondus de), p. 69.
ROLEIS (domus Templi de), p. 235.
ROLENCORT LE GRIS (F. Johan. DE), p. 128.
ROMAGNA vel ROMANHA (F. Stephanus DE LA), p. 85, 86, 105, 132.
ROMANA CURIA vel ROMANCURIA (F. Lambertus de), p. 73, 104, 135.
ROMANGNA (F. Guillelmus de), p. 125.
ROMANHA (F. Stephanus). Vid. _Romagna_.
ROMANIOHA (domus Templi de), p. 217.
ROMANIS (F. Nicolaus, curatus de), p. 68, 139.
ROMANO (F. Johanes de), p. 348.
ROMPRE (F. Johannes DE), p. 459.
RONCELINUS (F.), miles de provincia Provincie, p. 418.
RONGE (Raymondus DE), p. 130.
RONSIERA (domus Templi de), p. 368.
RONTANGIS, RONTANGNI, RONTENGI, ROTANGI vel ROTENGI (F. Egidius de),
presbyter, p. 97, 107, 128, 368, 369, 452; son interrogatoire, p.
463.
RONZAVALLE (F. Johannes de), p. 153.
ROS (F. Ambertus DE), p. 282.
ROSA (F. Petrus), p. 513.
ROSAYO (F. Andreas de), preceptor de Ara Vallis Dionisii, p. 428.
ROSCELLI. Vid. _Rosselli_.
ROSSALHA (F. Stephanus LA), p. 110.
ROSSELLI (domus Johannis), Parisius, p. 138, 152, 162.
---- (F. Petrus), p. 529.
ROSSERIA (F. Johannes de), p. 110.
---- (domus Templi de); Ambianensis Diocesis, p. 482.
ROSSI (F. G.), p. 98.
ROSSIACO (F. Johannes de), p. 153.
ROSSIAU (l'ostel Jehan). Vid. Rosselli.
ROSSILHA (F. Stephanus LA), p. 131.
ROSSINI (F. Guillelmus), p. 160.
ROTANGI vel ROTENGI (F. Egidius de). Vid. _Rontangis_.
ROTHOMAGENSE (concilium provinciale), p. 197.
ROUELLO (F. Bernardus de), p. 105.
ROY (F. Guillelmus DE); p. 85, 106, 133, 547.
---- (F. P. le), p. 133.
ROYERS (domus Templi DE), p. 630.
ROYNAYO (F. G. de), p. 84.
RUBEO MONTE (F. Jacobus de), p. 158, 242, 244.
RUBEO PONTE (F. Clemens de), p. 103.
RUCIACHO vel RUCIACO (F. Petrus de), p. 67, 97, 103.
RUFFEMONT (F. Johannes), p. 459.
RULHIACO (F. Nicolaus de), p. 461.
RUMPREY vel RUMPREYO (F. Johannes DE), p. 71; son interrogatoire, p.
506.
RUPE (F. P. de), p. 75, 155.
RUPE AMATORIS (F. Gerardus de), presbyter, p. 601; son interrogatoire,
p. 602.
RUPELLA (F. Ancellus de), p. 105.
---- (F. Jacobus de), p. 65, 105, 117, 562.
---- (preceptor de), p. 179, 193.
RUSIACO (F. Johannes de), p. 110.
RUTHENA (F. G. de), p. 105.
S
SABAUDIE (domus Comitis), Parisius, p. 118, 157.
SABLONERIIS (domus Templi de), Suessionensis diocesis, p. 520, 521.
SACCOMMIN, SANCONF, SANCONIO vel SANTONI (F. Gyronundus, Vernondus vel
Virmundus de), p. 60, 103, 624; son interrogatoire, p. 637.
SACELLIS (F. P. de), p. 115.
SACEYO (F. Jacobus de), p. 104.
SACIACO (F. Jacobus de), p. 69.
SACO (F. J. de), p. 158.
SAFET (F. Petrus DE), serviens, p. 45.
SALADINUS, soldanus Babilonie, p. 44.
SALICE D'ELLANT (domus Templi de), p. 352.
SALICE SUPER YONEM (preceptor de), p. 345.
---- ---- ---- (domus templi de), Altisiodorensis diocesis, p. 338, 342,
355, 357, 495, 625.
SALICIBUS (F. Radulphus de), p. 28, 78, 108, 283, 566; son
interrogatoire, p. 583.
SAME CRICON (F. Hugo DE), p. 58.
SAMEE SOLONGE (F. Michael), p. 111.
SAMNERIACO (F. Dionisius de), p. 559.
SANCEY (domus Templi DE); Senonensis diocesis, p. 439.
SANCEYO (F. Arnulphus de), p. 130.
---- (F. Jacobus de), p. 110, 129.
---- (F. Nicolaus de), p. 66.
---- (F. Preceptor de). Vid. _Dordano_.
---- (F. Robertus de), p. 119.
---- (F. Stephanus de), p. 60.
SANCI vel SANCIACO (F. Stephanus de), p. 575, 583.
---- (domus Templi de), p. 254, 571, 583.
SANCIACO (F. Arnulphus de), p. 109.
SANCONI vel SANCONIO. Vid. _Saccommin_.
SANCTI (F. Nicolaus), p. 133.
SANCTIS (F. Guaufredus de), p. 84.
SANHCIALE (F. Adam de), p. 480.
SANO PUCTO (F. Johannes de), p. 556.
SANSAUHOLI (F. Bonetus), p. 58.
SANTANVILLE (F. Ricardus DE), p. 429.
SANTILLIHACO (domus Templi de), p. 137.
SANTONGIER (F. Guillelmus), p. 266.
SANTONI (F. Vernondus). Vid. _Saccommin_.
SANZETO (F. G. de), p. 75.
SAPIENCIE (F. Johannes.), p. 98, 108, 138.
SAQUENVILLE (fratres Guillelmus et Ricardus DE), p. 429.
SARA (F. Nicolaus de), p. 583.
SARANCURIA (F. Johannes de), alias de Cella, serviens, p. 39.
SARANHACO (domus Templi de), Senonensis diocesis, p. 515.
SARCELLIS (F. P. de). Vid. Cercellis.
SARMAGE (F. Matheus Dictus LE), p. 645.
SARNAYO (F. Petrus de), p. 68.
SARRACENI (F. Johannes), p. 512.
SARTHAGO (F. Guillelmus de), miles, p. 118.
SARTIGES vel SARTIGIIS (F. Bertrandus DE), miles, p. 59, 96, 113, 124,
126, 154, 155, 156, 161, 164, 165, 172, 201, 232, 259, 260, 262,
275, 277, 281, 286.
SARTIS (F. Nicolaus de), p. 30.
SAUMANDA (F. Oddo), p. 184.
SAURINI (F. Stephanus), p. 69, 107, 130.
SAVERE (F. Dionisius de), presbyter, p. 119.
SAXONIA (F. Thericus), miles Magdebrugensis, p. 66.
SCESIACUM, Meldensis diocesis, p. 424.
SCIVREYO (F. P. de), p. 296.
SCIVRIACO (F. Johannes de), p. 174.
SCOPOY (F. Aymo DE), p. 97.
SCORAHA vel SCORRALHA (F. Guillelmus de), p. 74, 105, 125.
SCORTUS (F. Ricardus), p. 514.
SCOTI (F. Ricardus), p. 292.
SECH DE AMBLEYVILLA (F. Robertus LE), p. 66.
SELLIN (F. Johannes DE), p. 338.
SELLIS (domus Templi de), Claramontensis diocesis, p. 418.
---- (F. Guillelmus, curatus de), p. 418.
S. SELOIGUCH (F. Michael DE), p. 125.
S. SELONHE (F. Michael DE), p. 99.
SENCEYO (F. Nicolaus de), presbyter, p. 109.
SENCIO (F. P. de), p. 170.
SENETO CASTRO (F. Petrus de), presbyter, p. 507.
SENONIS (F. Radulphus de), p. 115.
SEPTEM MONTIBUS (F. Johannes DE), presbyter, p. 73, 104, 135, 150.
SERCELLIS (F. P. de). Vid. _Cercellis_.
SERENA CURIA (domus Templi de), p. 252.
SERENCOURT (F. Johannes DE), p. 114.
---- (F. Nicolaus DE), p. 114.
SERENE (domus), Parisius, p. 125.
SERENICOURT (domus Templi DE), p. 249.
SERIE (F. Nicolaus de), p. 136.
SERIER (domus Templi DE), Ambianensis diocesis, p. 477.
SERNAY, SERNAYO, SERNEYO vel SERNOY (F. Johannes DE). Vid. _Cernoy_.
SERNAYO (F. Droco de), p. 68.
SERNOY (F. Radulphus DE), p. 466.
---- (F. Robertus DE), p. 105, 362, 371.
SERPENTEM (domus ad), Parisius, p. 266.
SERRA (F. Guido de), p. 110.
---- (F. Nicolaus de), p. 174, 103, 434, 571, 575.
---- vel SERRE (F. P. de), p. 65, 105, 118.
SERVOY (F. Lucas de), p. 83.
SESSA (F. Hugo de), p. 118.
SESTAN (F. Hugo), miles Claramontensis diocesis, p. 111.
SEURORIO (F. Ricardus de), p. 108.
SEVERI DRAPERIO (F. Petrus de), p. 418.
SEYSSEL (F. Hugo), p. 98.
SICARDUS, Caturcensis episcopus, p. 387.
SICCI (F. Robertus), p. 110.
SICI DE VERCELLIS (magister Antonius), notarius; sa déposition, p. 619,
641.
SILHI vel SILLI (F. Gaubertus de), p. 338; son interrogatoire, p. 353.
SIMON, archiepiscopus Bituricensis, p. 449.
SISSEYO (F. J. de), p. 103.
SIVRE (F. Ancherius DE), miles, p. 137, 151.
---- (domus Templi DE), p. 208.
SIVREF (F. P. de), chevalier, p. 114.
SIVREYO vel SIVRI (F. Petrus de), p. 301, 538.
SIVRI (F. Johannes de), p. 110.
SIVRIACO (F. Johannes de), p. 67.
SOIONS (F. G. de), p. 108.
SOMERENS. Vid. _Somorens_.
SOMEYRE, Nemausensis diocesis (depositio facta apud), p. 425.
SOMIS (domus Templi de), p. 217.
SOMONS (F. Gerardus DE), p. 64, 114.
SOMORENS vel SOMERENS (F. Albertus, curatus DE), p. 246.
---- (F. Bertrandus de), p. 97, 116.
---- (Jaquetus vel Bertaldus de), p. 63, 479.
---- (preceptor domus de), p. 154, 377, 394, 447, 450, 464.
---- (domus Templi de), p. 241, 244, 247.
---- (F. Thomas, curatus de), p. 67.
SORNAY vel SORNAYO (F. Droco DE), p. 104, 135.
SORNAYO (F. Guaufredus de), miles, Aurelianensis diocesis, p. 85.
---- (F. Guillelmus de), miles Pictavensis, p. 73, 104, 135, 139, 149,
150.
---- (F. Johannes de), p. 104, 135.
---- (F. Lucas de), p. 106, 153.
---- (F. P. de), p. 30, 104, 135.
---- (F. Robertus de), p. 85, 132.
SORS (F. Gaufredus DE), p. 103.
SORTES (F. Anricus), p. 319.
SOTEAN (F. Petrus), p. 353.
SOURS (domus Templi DE), Carnotensis diocesis, p. 485.
SOYSIACO (domus Templi de), Meldensis diocesis, p. 441, 443, 590, 626.
SPALHI (preceptor de), p. 628.
SPAROS vel SPARROS (F. Ademarus DE), miles Tarvensis vel Convenarum, p.
73, 105.
SPAYACO (preceptor de), p. 297.
SPEL (F. Arnaudus DE), p. 69, 106.
SPINASSA vel SPRIMASSA (F. Guillelmus de), p. 59, 98, 110, 160.
SPOLIIS (domus Richardi de), Parisius, p. 130, 140, 148, 159, 169.
SPRIMASSA. Vid. _Spinassa_.
STAGNO (F. Matheus de), p. 75.
STAMPIS (F. G. de), Carnotensis, p. 103.
---- (F. G. de), Senonensis, p. 103, 119.
---- (F. Guaufredus de), p. 98, 109.
---- (preceptor de), p. 439.
---- (domus Templi de), p. 598.
STANGNO (F. Mathias de), p. 112.
STEPHANI (F. P.), p. 69, 70, 106, 131.
STEPHANUS tituli S. Ciriaci in Termis presbyter cardinal.
---- (F.), capellanus de Mormant, p. 188.
---- (F.), claviger domus Templi de Rupella, p. 194.
SUESSIONENSIUM FRATRUM MINORUM (F. Arnulphus, gardianus), p. 547.
SUESSIONIS (F. Remigius de), p. 529.
SUETE (F. Ancherius de), miles Viennensis, p. 70.
SUMMAVERA (F. Petrus de), presbyter, p. 66, 109.
SUOSOYS (F. Hugo), miles, p. 125.
SUPINI (Joh.), clericus, p. 71.
SUPINO (F. Anricus de), p. 307, 312.
---- (F. Guido de), p. 312.
S. SUPPLETO (F. Guillelmus de), p. 174.
SURREF (F. P. de), miles Viennensis diocesis, p. 108.
SYARE. (FF. Ancherius et Petrus de), milites Viennenses, p. 282.
SYCI DE VERCELLIS. Vid. _Sici_.
SYDONENSIS VILLA, p. 645.
SYDONIE (dominus), p. 645.
SYMEYO (F. P. de), miles, p. 645.
SYMONIS (Nicolaus), armiger secularis, alias DOMIZELLUS, Senonensis
diocesis, p. 174, 176.
T
TABULLA (F. Matheus de), p. 77, 104, 134.
TARA (F. Johannes de), p. 329.
S. TAURINO (F. Guillelmus de), p. 428.
TAVERNARII (F. Theobaldus), p. 287.
TAVERNI, TAVERNIACHO vel TAVERNIACO (F. Radulphus de), p. 77, 104, 134,
139, 163, 575.
TAVERNIACO (F. Theobaldus de); son interrogatoire, p. 324.
---- (domus Templi de), p. 301.
TAXACO (F. P. de), p. 230.
TAYLAFER DE GENE (F. Johannes); son interrogatoire, p. 187.
TAYSANTRIA (F. Guillelmus de), p. 138.
TELHETO (F. P. de), p. 82.
TELLEYO (F. Matheus de), p. 293.
TEMPLAMARS vel TEMPLEMARCK (F. Alinus vel Helinus DE), p. 60, 97, 131.
TEMPLE DE TALENDE (F. Bonafos), p. 512.
TEMPLE MARCH. Vid. _Templamars_.
TEMPLEYO (F. Renaudus de), presbyter, p. 107.
TEMPLO (Janotus de), p. 176.
TENTAN (F. Guaufredus DE). Vid. _Thatan_.
TEOTONICUS (F. Thericus), miles Magdebrugensis, p. 109.
TERLANDERA vel TERLANDERIA (F. Gerardus DE LA), p. 77, 111, 119, 155.
TERRA CUMFONDREA vel TERRA ENFONDRÉE (F. Johannes de), p. 70, 137.
TERRASSONE (F. P. de), p. 69, 106.
TESTAFORT vel TESTEFORT (F. Symon), p. 89, 109, 138.
TEULET (F. Robertus DE), miles, p. 234.
TEXANDERII (F. Jacobus), p. 230.
THAIAFER (F. Johannes), p. 174.
THANTAN (F. Guaufredus). Vid. _Thatan_.
THARA (F. Johannes de); son interrogatoire, p. 287, 290.
THARANTINUS (Philippus, princeps), p. 10.
THATAN, TENTAN vel THANTAN (F. Guaufredus DE), p. 174, 205; son
interrogatoire, p. 222.
THAVERNIACO (F. Radulphus de), p. 624; son interrogatoire, p. 626.
THELHETO (F. P. de), p. 108.
THERRICI (F. Stephanus), p. 111, 133.
THOLOSANUS VIGERIUS, p. 404.
THOLOSE (domus Templi), p. 183, 184, 403.
THOMAS (F.), claviger domus Templi Nannatensis, p. 199.
THORIACO (F. Guido de), p. 97.
TILLE vel TILLEYO (F. Matheus DE), p. 338; son interrogatoire, p. 358.
TIRAUT vel TIROL (Crux DU); Parisius. Vid. _Trahoir_.
TIRON, TIRONIO vel TYRON (domus abbatis DE), Parisius, p. 136, 150, 162.
TIVAYER (F. Viardus DE), p. 635.
TOE (F. Gilanus vel Guillanus), p. 86, 106.
TOLHES (F. G. de), p. 89.
TOLUO (F. Petrus de), miles, p. 408.
TONACO (F. Guido de), p. 61.
TORBONE (F. Humbertus de), miles, p. 65.
TORIACHO (F. Guido de), p. 113.
TORLANDERA (F. Ger. de la). Vid. _Terlandera_.
TORNACO (F. Escalinus de), p. 30.
TORNON (F. Lambertus DE), miles, Viennensis diocesis, p. 107.
TOROYNE (baillivus DE), p. 223.
TORTASSA. Vid. _Tortossa_.
TORTAVILLA (F. Johannes de), p. 80, 583.
---- (F. Johannes de). Vid. _Furno_.
TORTA VILLA (F. Petrus de), preceptor Parisiensis, p. 422, 496, 583.
TORTOSSA (F. Poncius), p. 69, 106, 131.
TOSSIACO (F. Reginaldus de), p. 437.
TOURTOSE (l'île de), p. 39.
TOYFONTRIA (F. Guillelmus de), p. 109.
TOYSI vel TOYSIACO (F. Lambertus de), p. 64, 103, 561.
TOYSSONIEYRA (F. G. de la), p. 89.
TRACHI vel TRECHI (F. Ganfredus de), p. 395, 396, 397, 639.
TRAHOIR, TIRAUT vel TIROL (la Croix du), à Paris, p. 133, 139.
TRAMBEYO (F. Reginardus de), presbyter, p. 28.
TRECENSIS episcopus, p. 307.
TRECENSIS (preceptor domus Templi), p. 571, 583.
TRECIE vel TRESSIE (F. Petrus), p. 61, 97, 108, 113.
TRECIS (F. Bartholomeus de), p. 137, 383, 421; son interrogatoire, p.
433.
TRECIS (F. Fulco de), p. 74, 103, 136.
TRECIS (F. Jacobus de), p. 232; son interrogatoire, p. 254.
TRECIS (F. Nicolaus de), p. 78, 108, 115, 566; son interrogatoire, p.
571, 575.
TRECIS (fratres Minores de), p. 313.
---- (F. Thomas de), p. 86, 105, 432.
TREFONS (F. Oddo DE), p. 111.
TRELHET (F. P. de), presbyter, p. 114.
TREMBLAY, TREMBLAYE, TREPLOY vel TREMPLAIO (F. Raynardus DE), presbyter,
curatus ecclesie Templi Parisiensis, p. 77, 115, 283; son
interrogatoire, p. 421, 451, 515, 598.
TRESSIE (F. P.). Vid. _Trecie_.
TREVERIS (domus Templi de), p. 216.
TRIBUS FONTIBUS vel TROYS FONS (F. Philippus de), p. 68, 104.
TRIBUS FUGIIS (F. Philippus de), p. 135.
TRIBUS VIIS (F. Johannes de), p. 63, 98, 186.
TROBATI (F. Stephanus), p. 70, 106, 131.
TROYS FONS. Vid. _Tribus Fontibus_.
TRUELLI (F. P.), p. 230.
TUCHAT (F. Durandus DE), p. 110.
TULHAS (F. Guillelmus DE), p. 109.
TULHELHIS (F. Guillelmus de), p. 138.
TURACHAC (F. Durandus DE), p. 66.
TURIACO (F. Guido de), p. 109.
TURNIACO (F. Michael, curatus de), p. 307.
TURNO (F. Clemens de), p. 106, 153, 625.
---- (F. Johannes de), thesaurarius Templi Parisius, p. 78, 87, 114,
321, 353, 441, 459, 461, 494, 496, 499, 515, 543, 589; son
interrogatoire, p. 595, 599, 628, 641.
---- (F. Petrus de), p. 83.
---- (F. Stephanus de), presbyter, p. 64, 108, 283, 422.
TURRE (F. Johannes de), p. 108.
TURRETA (preceptor de), Claramontensis diocesis, p. 512.
TURRI (F. Symon de), p. 646.
TYRON. Vid. _Tiron_.
U
UCHERII (F. Petrus), p. 543.
ULMO TRIANDI (domus Templi de), p. 236.
UMBALDI (Bernardus), notarius. Vid. _Humbaldi_.
UMHARIUS (F. Berterius), p. 495.
URDRINI (Guillelmus), Claromontensis canonicus, p. 21.
V
VADO (F. Bernardus de), p. 75, 105.
VALAMAXUT (F. Adam DE), p. 377.
VALBELANT, VALBELLANDO, VALBELLAY vel VALBELLENDI (F. Johannes DE), p.
103, 139, 149, 540.
VALBELLAY (F. Thericus DE), p. 103.
VALDENCIA (F. Enardus vel Evrardus de), miles Treverensis, p. 85, 132.
VALDENCIA (F. Gerardus de), miles Treverensis, p. 105.
VALENCE (F. Petrus), p. 522.
VALENCENIS vel VALENCIANIS (F. Egidius de), presbyter, p. 63, 97, 107,
153.
VALENCOURT (F. Adam DE), miles, p. 204, 599.
VALEURE (Petrus DE), presbyter secularis, p. 526.
VALEURE, VALEYRE vel VALOIRE (F. Humbertus, preceptor DE), Trecensis
diocesis, p. 396, 434, 522, 562.
VALIACO (F. Nicolaus de), p. 104.
VALINCURIA (F. Addam de), miles. Vid. _Valencourt_.
VALL DE TOR (preceptor DE). Vid. _Val Tors_.
VALLE BELLANT (F. Thericus DE), p. 60.
VALLE BRUANDI (F. Johannes de), p. 174.
VALLE CAMULLA (F. Johannes curatus de), p. 64.
VALLE GELOSA (F. Johannes de), presbyter p. 73, 105, 118.
VALLEIA vel VALLEYA (domus Templi de), p. 395, 639.
VALLELLENT (F. J. de), p. 74.
VALLE SCOLARIUM (F. Bonomo de), p. 519.
VALLESIA (F. Gervasius de), p. 135.
VALLEYA. Vid. _Valleia_.
VALLIBUS (F. Johannes de), p. 551.
VALLIBUS ULTRA LUGDUNUM (domus Templi de), p. 402.
VALLON (F. Johannes DE), p. 342.
VALLOYSA (domus Templi de), p. 216.
VALOIRE (F. Humbertus, preceptor DE), Lingonensis diocesis. Vid.
_Valeure_.
VAL TORS (preceptor domus DE), p. 591, 593, 594.
VALVASSOR (F. Robertus). Vid. _Vavassor_.
VAMBELLANO vel VANBELLANT (F. Johannes de), p. 136; son interrogatoire,
p. 550.
VAN DE TORS (F. Albertus DE), presbyter, p. 561.
VARENIS (F. Martinus de), p. 109.
VARLIN (F. Nicolaus DE), p. 68.
VARMERIVILLA (F. P. de), p. 78.
VASCONIS (F. Bertrandus), p. 105.
VASSAL (F. Johannes), presbyter, p. 64.
VASSEGIO (Johannes de), miles secularis, p. 174.
VASSINIACHO, VASSINHACO, VASSINHIACO vel VERSINACHO (F. Raymondus de),
miles, Lemovicensis diocesis, p. 101, 102, 112, 232; son
interrogatoire, p. 233.
VATAN (F. P. de), p. 105, 150.
VAUBEN (preceptor DE), p. 229.
VAUCELLIS (F. Petrus de), p. 395, 396.
VAVASSOR (F. Robertus), p. 65, 105, 362.
VENDAC, VENDACH vel VENDACO (F. Audinus, Odinus vel Oddo DE), miles,
Claramontensis diocesis, p. 59, 96, 107, 124, 155.
VENESI (F. Garnerius de); son interrogatoire, p. 311.
VENYSI vel VENEYSIACO (F. Thomas de), p. 307, 312.
VERCE (F. J. de la), p. 85.
VERCELLIS (Hugucio de), miles, cubicularius quondam Pape, p. 562.
VERCINARA (F. J. de), p. 97.
VERCINES (F. Philippus DE LA), p. 104, 132.
VERCURA (F. Lambertus de), p. 86.
VERDUNO (F. Dominicus de), p. 68, 104, 135, 139, 148.
VERENIS (F. Lambertus de), p. 105.
---- (F. Petrus de), p. 63.
VERERIA (F. Johannes, curatus de), p. 246.
VERERIIS (F. P. de), p. 110.
VERGES (F. Johannes DE), p. 133.
VERGIIS, VERGUS vel le VERJUS (F. Jacobus de), p. 39, 80, 114; son
interrogatoire, p. 503.
VERGUS (F. P.), p. 108.
VERINES (F. Martinus DE), p. 89.
VERINIS (F. Petrus de), p. 136.
VERJUS (F. Jacobus LE). Vid. Vergiis.
VERJUS (F. Johannes LE), p. 505.
VERNEFRAACO (F. Garnerius de), p. 287.
VERNEGIA (F. P. de), p. 110, 160.
---- (F. Poncius de), p. 98.
VERNIS (F. Jacobus de), p. 459.
VERNOGIA (F. Petrus de), p. 59.
VERNOLIS (F. Johannes de), p. 158.
VERNOSIO (F. Johannes de), p. 59.
VERRENIS (F. Johannes de), p. 515.
VERRERIIS (F. Stephanus de), p. 571.
VERRINIS (F. Guillelmus de), p. 64, 107.
VERSENACHO (F. Johannes de), p. 131.
VERSEQUI (F. Egidius), p. 162.
VERSEQUI vel VERSEQUIN (F. Nicolaus de), p. 60, 97, 107, 131, 140, 146,
162.
VERSIACO (F. Addam de), p. 65.
VERSINACHO. Vid. _Vassiniacho_.
VERSINARA (F. Johannes de), p. 107.
VERSINE (F. Philippus de), p. 68.
VERTIMARE (F. Johannes de), p. 60.
VERVANS (domus Templi DE), Senonensis diocesis, p. 440.
VESSARDI (F. Stephanus), p. 418.
VIA (F. Johannis de), p. 106, 242, 244.
VIANESIO (F. Robertus de), p. 297.
VIA PARISIA (F. Jacobus de), p. 292.
VICHEYO (F. Guaufredus de), p. 199.
VIENESIO (F. Bertrandus de), miles, p. 567.
---- (F. Petrus de), p. 581.
VIGERII (F. Guillelmus), p. 75, 111, 119, 155, 230.
VIGERII (F. Robertus), p. 89, 109, 138, 511; son interrogatoire, p. 512.
VILLA (F. Florencius de), p. 418.
---- ADEMARI (F. Adam de), p. 553.
---- DUCIS (F. Ancherius de), p. 232.
---- MOSON (F. Laurencius de), p. 509.
---- MOSTRUE (preceptor de), p. 348.
---- (F. Raynandus de); son interrogatoire, p. 348.
VILLANE DE PRETANO (F. Henquinus), p. 30.
VILLA NOVA (F. Johannes de), p. 444, 465, 481, 489, 536, 627.
---- PETROSA (F. Arveus de), p. 358.
---- REGIA (F. Michael de), presbyter, p. 469.
VILLARIBUS (F. Galterus de), p. 158.
---- (F. Geraldus de), miles, p. 322, 397, 399, 408, 448, 449, 503, 514,
532, 561, 571, 575, 578, 599, 637, 641.
---- (F. Guillelmus de), p. 230.
---- (F. Hugo de), p. 69, 104, 129, 350.
---- (F. Jacobus de), p. 125.
---- (F. Johannes de), p. 73, 104, 135, 407.
---- (F. P. de), p. 265.
---- (F. Stephanus de), p. 397.
---- (domus Templi de), Trecensis diocesis, p. 254, 435, 436.
---- DUCIS (F. Americus de), p. 275.
---- (F. Jacobus de), p. 67, 104.
VILLARIIS (F. Anricus de), archiepiscopus Lugdunensis, p. 454.
VILLA SANA (F. Philippus de), p. 108.
---- SAPIENCIE (F. Galterus de), p. 106, 374.
---- SAUOIR vel VILLA SAVIR (F. Galterus DE), p. 83, 153.
---- SELVA vel VILLA SERVA (F. Philippus de), p. 80, 282.
---- SERVA (F. Johannes de), p. 40.
---- SOTERRA (F. Johannes de), p. 66.
---- (Guillelmus de), p. 110.
---- (F. Petrus de), p. 66, 110.
---- VINOSSA (F. Guillelmus de), p. 265.
VILLE DEI JUXTA STRAPIS (domus Templi). Vid. _Malo Repastu_.
VILLEPROUS (F. Arneus DE), Miles, p. 488.
VILLERS (F. Galterus DE), p. 59.
---- (F. Gerot de), p. 39.
---- (F. P. de), p. 85, 86.
VILLESUBTERRE (F. Philippus DE), p. 114.
VINCENCIUS (F.), p. 342, 345.
VINEIS (F. Durandus de), p. 114.
VINERIIS (F. Durandus de), p. 108.
VINHAEUR (F. Johannes LO), p. 597.
VINHIE vel LE VINHIER (F. Gerardus LA), p. 504, 579.
VINZIACO (domus Templi de), Eduensis diocesis, p. 437.
VIRIA (F. Jacobus DE LA), p. 137.
VIROMANDIA (preceptor de), p. 622.
VISANDI vel VISSANDI (F. Johannes), p. 108, 113.
VISELLO (F. J. de), p. 97.
VISINALLA (F. Arnulphus de), miles, p. 176.
VISSANDI. Vid. _Visandi_.
VIVARRIS vel VIVERIIS (F. Johannes de), p. 338; son interrogatoire, p.
355.
VIVERIIS (F. Droco de), p. 73, 104, 135.
---- (F. Durandus de), p. 82.
---- (F. Ger. de), presbyter, p. 529.
VOBERTI (F. Johannes). Vid. _Vomberti_.
VOE (F. Johannes DE LA), p. 471.
VOET vel VOHETO (Philippus DE), prepositus Pictavensis, p. 26, 71, 274,
277.
VOLENSIS (F. Bartholomeus de), p. 68, 104, 132, 636.
---- (F. P. curatus de), p. 352.
---- (domus Templi de), Lingonensis diocesis, p. 505.
VOLENIS. Vid. _Vollenis_, p. 71.
VOLLANIS. Vid. _Vollenis_.
VOLLENCOURT (F. Addam DE), preceptor de Anricuria, Cameracensis
diocesis, miles; son interrogatoire, p. 409, 413, 501.
VOLLENIS (F. Baudricus de), p. 437.
---- (F. Bono de), p. 77, 104, 134, 624, 630.
---- (F. Egidius de), p. 591.
---- (F. Guillelmus de), p. 630.
---- (F. Hugo de), p. 111, 125.
---- (F. Johannes de), presbyter, p. 66, 109.
---- (F. Martinus de), p. 138.
---- (F. Parisetus vel Parisius de), p. 72, 137.
---- (F. Stephanus de), p. 71, 110, 137, 297, 302, 581.
VOMBERTI (F. Johannes), p. 64, 107.
VOSSELLO (F. Bonnetus de), p. 602.
VOSSINHACO. Vid. _Vassiniacho_.
VOYA (F. Johannes DE LA), p. 133.
VRIACO (F. Johannes de), p. 608.
VUOQUIER (F. Stephanus), p. 119.
VYSOMALE (F. Arnulphus de), p. 536.
X
XANTONENSIS (Gaufredus, episcopus). Vid. _S. Britonne_.
Y
YEMVILLA (Johannes de). Vid. _Jamvilla_.
YENGENTIS (F. Arbertus de), p. 66.
Z
ZALUP (Guaufredus), p. 55.
ZANOTUS, valetus preceptoris de Insula Bochardi, p. 227.
ZAPELLANS (F. Orricus), p. 133.
ZARMES (F. Robertus DE), p. 133.
ZELOT (F. Enricus), p. 84.
ZELZILS (F. Johannes DE), p. 58.
FIN DE LA TABLE DU TOME PREMIER.
NOTES DU TRANSCRIPTEUR
On a apporté les corrections suivantes:
p. 47 epiecopos > episcopos
p. 216 causaperegrinacionis > causa peregrinacionis
p. 243 Setembris > Septembris
p. 264 convneerunt > convenerunt
p. 371 corumdem > eorumdem
p. 374 eorumdum > eorumdem
p. 383 maliciose-negare > maliciose negare
p. 480 nlicita > illicita
p. 530 exhederaretur > exheredaretur
p. 596 reco ebat > recolebat
p. 597 veru ptamen > verumptamen
Index HUBERTOS > HUBERTUS
Index Alidus > Alinus
Index TREBIS > TRECIS (F. Jacobus de)
End of the Project Gutenberg EBook of Le procès des Templiers, by Various
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LE PROCÈS DES TEMPLIERS ***
***** This file should be named 22919-8.txt or 22919-8.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
http://www.gutenberg.org/2/2/9/1/22919/
Produced by Robert Connal, Laurent Vogel and the Online
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This
file was produced from images generously made available
by the Bibliothèque nationale de France (BnF/Gallica) at
http://gallica.bnf.fr)
Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.
Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties. Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research. They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.
*** START: FULL LICENSE ***
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://gutenberg.org/license).
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States. If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed. Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work. You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in
a constant state of change. If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges. If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form. However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is
owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
has agreed to donate royalties under this paragraph to the
Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments
must be paid within 60 days following each date on which you
prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
returns. Royalty payments should be clearly marked as such and
sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
address specified in Section 4, "Information about donations to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg-tm works.
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days
of receipt of the work.
- You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation. The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund. If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations. Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
[email protected]. Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
[email protected]
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.
Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
http://www.gutenberg.org
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
