The Project Gutenberg EBook of The Esperantist, Complete, by Various
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most
other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of
the Project Gutenberg License included with this eBook or online at
www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you'll have
to check the laws of the country where you are located before using this ebook.
Title: The Esperantist, Complete
Author: Various
Editor: H. Bolingbroke Mudie
Release Date: July 10, 2015 [EBook #38240]
Language: Esperanto
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK THE ESPERANTIST, COMPLETE ***
Produced by David Starner, Andrew Sly and the Online
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net. Music
transcribed by Linda Cantoni. (This book was produced from
scanned images of public domain material from the Google
Print project.)
Transcriber's Notes
Only lyrics are shown for the songs in this e-book. Other formats are
provided with the corresponding html files. A few minor typographical
errors have been corrected without notice. However, many grammatical
errors and odd spellings have been left as in the original. Some
un-indexed items have been added to the indexes.
THE
ESPERANTIST.
VOL. I.
Nov., 1903-Dec., 1904.
_Wholesale Agent:_
14, NORFOLK ST., STRAND,
LONDON.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE
_No. 1._
_November, 1903._
THE
ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the spreading
of the International Language....
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Published by THE ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Esperanto (W. T. Stead) 1-2
Editor's Page 3
Italian Summer (C. Bicknell) 4
"The Tempest" (translated by A. Motteau) 5
Esperanto in Daily Life (J. Ellis) 6
Esperanto in Shorthand (G. Ledger) 7
A Sailor's Life (Ben Elmy) 8
From Foreign Comrades 9
Humorous Side of Telegraphy (C. F. Hayes) 10
Correspondence Page 11
Various Items of Interest 12
Our Best Friends (E. A. Lawrence) 13
Synopsis of Grammar 14-15
An Original March (A. Motteau) 16
The HON. SECRETARIES of ESPERANTO SOCIETIES are
BOURNEMOUTH, I. F. H. Woodward, Esq.,
Norwood, St. Swithin's Road.
DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
Celtic Association, St. Stephen's Green.
EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
138, Darnley Street, Pollokshields.
HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
13, Birkly Hall Road.
KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
Compton Buildings, Bow Street.
LONDON, H. Bolingbroke Mudie,
41, Outer Temple, W.C.
MANCHESTER, Dr. A. von Mayer,
Central Hall.
NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PLYMOUTH, J. A. Thill, Esq.,
6, Barton Crescent, Mannamead.
PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
21, St. George's Square.
SURBITON, P. Howard, Esq.,
The Bungalow, Crane's Park.
N.B.--It is earnestly hoped that gentleman who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto Club, who
will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
IN OUR NEXT ISSUE
will appear a list of Esperantists who desire to correspond in
Esperanto about specified subjects.
This is an excellent means of testing the value of Esperanto, and it
is to be hoped that many will send in their names. The cost of
insertion is 6d.
We beg to remind our Readers
not to omit to translate the letters enclosed in the Text Book,
and to send the translations to us with four penny stamps. The
Adresaro--a list of Esperantists--will then be sent, by means of
which one can correspond all over the world in Esperanto.
ESPERANTISTS can save 10-25%
Off the usual prices of
OFFICE STATIONERY,
Printing, Litho, Relief Stamping, Engraving, Brass Name Plates,
Rubber Stamps, &c., &c.
Also COPYING APPARATUS (and Materials) for manifolding Writing,
Sketches, Music, Typewriting, &c., from 2/8, carriage paid.
LETTER FILES: Best and cheapest system for filing Letter Invoices,
&c., in book form, 1/4, carriage paid.
COPYING BOOK AND PRESS combined, for home use or travelling, 4/-,
carriage paid.
Novelty Department.
If you have an Idea which you think may be turned to good account, I
shall be pleased to receive particulars with a view to working it
out, perfecting and patenting it for you or running it to your
advantage.
If you require any Machine or Goods, I shall be pleased to furnish
estimates. I divide the usual trade profits with my clients.
* * *
F. W. ZIMER, 2, Pancras Lane, Queen St.,
E.C.
[Illustration: postcard.]
This is a reduced facsimile of the design for an illustrated Postcard.
It is obtainable in two patterns, Inland and Foreign. All the finest
quality ivory cards. Price for propaganda purposes, 1/1 for 50.
State whether Inland or Foreign are required.
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
No. 1.
NOVEMBRO, 1903.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d.
ESPERANTO.
Unua vorto en unua artikolo de la unua ekzemplero de tiu ĉi Gazeto
estas signifa. "Esperanto!" Espero estas la ŝlosilo de la tuta
movado. Ni do esperas ke ni movadas. Ĉar ni esperas, ni eldonas tiun
ĉi Gazeton, ni fondas Esperantistajn grupojn kaj ni faradas ĉion,
kion ni povas, por disvastigi Esperanton en la mondo.
Esperantistoj ne utiligas maloptimistojn. Al "Giganto Malespero"
Esperanto estas sigelata libro. Kaj Espero, kiel sia fratinvirto
Fido, antaŭvidas je la estonteco, ridas je nepoveblecoj kaj diras
"Ĝi devas fari."
Kvankam Esperanto estas enradikata en kristanaj virtoj kaj lia idealo
estas atingebla nur en malproksima estonteco, ĝi tamen estas unu el
la plej simplaj kaj klare necesaj aferoj en la mondo. Ĝi estas tiel
simpla kaj necesa ke ni miregas ke homaro nur nun elpensis ĝin. Nun
estas neeble prokrastadi ĝian enkondukon, kiel necesega ilo por
internaciaj interrilatoj.
La deknaŭa centjaro, pli faciliginte vojaĝojn, necesigis elpenson
de internacia lingvo. La dudeka centjaro devas universaligi ĝian
alprenon. Ĝis tiam kiam _lingua franca_ aŭ universale akceptita
helpanto lingvo estas alprenata de ĉiuj nacioj, la pliiĝo de
internaciaj rilatoj estas ankaŭ pliiga laboro, ekkoleremeco kaj
malkomprenecoj.
Diversaj provoj estas jam faritaj por doni similan ilon. Unu post la
alia, ili malgrandiĝadis ĝis la nuna tempo, kiam Esperanto venkis.
Estas kredeble ke, je kuro de aĝoj, homara saĝeco povus elpensi
lingvon pli idealan ol Esperanto, sed ni ne povas atendi. Ni bezonas
helpantan lingvon, kaj ni tuj bezonas ĝin. Kaj, ĉar per unanima
konsento de ĉiuj el la plej kompetentaj aŭtoritatuloj, Esperanto
estas la plej bona ŝlosillingvo ĝis nun elpensita; ĉar oni ne
povas dubi ke ĝi estas multe la plej disvastigata kaj komprenata; ni
invitas ĉiujn Geanglojn ellerni Esperanton.
Speciale ni skribis "ŝlosillingvon" ĉar estas necese je la komenco
akcentegi la fakton ke nenia Esperantisto esperas aŭ deziras
anstataŭi alian lingvon per la enkonduko de Esperanto. Neniu sonĝas
devigi ĉiujn mondloĝantojn forlasi uzadon de siaj propraj lingvoj,
kiam ili interparolas kun gesamlandanoj en limoj de siaj naciaj
kaj domaj rilatoj. Oni nur antaŭmetas Esperanton kiel dua
lingvo, kiu, se universale uzita, ebligus ĉiulandanojn facile
interkomunikadi kun ia fremdulo, kia ajn estu lia patruja lingvo.
Tio kion ni esperas estas fari homaron dulingva.
En tiu ĉi Gazeto, fondita je Espero kaj Konfido ke la estonteco
pravigos nian kredon, ni kuraĝiĝas antaŭmeti koregan peton ke nia
legantaro etendos al ni la Bonfaradon kiun ni bezonos por senkulpigi
la neeviteblajn erarojn de novicoj. La kredo je redaktora ĉioscio
estas ĝenerale absurda, kaj estus tro memfida kaj ridinda en simila
eldono je tiu ĉi, kie Redaktoro kaj Kunlaborantoj estas ĉiuj
eklernantoj.
Ĉiuj proponoj kaj kritikoj estos plezure kaj per dankesprimoj
ricevataj.
"Neniu el ni estas senerara, eĉ la plej juna" estas saĝa proverbo,
precipe inda je akcepto de tiuj en entrepreno simila je tiu ĉi, kie
ni ĉiuj estas pli aŭ malpli novicoj, uzante lingvon kiu ankoraŭ
estas en sia infaneco.
Jen estas resumo de la kaŭzoj kiuj fondigis tiun ĉi organon de la
Esperanta movado en Britujo.
Ni estas Esperantistoj ĉar ni havas esperon kaj konfidon je la
progreso de homaro.
Ni estas Esperantistoj ĉar ni kredas ke, pro la senĉese kreskantaj
facilecoj por internacia komunikado, la alpreno de helpanta lingvo
estas neevitebla kaj absolute necesa.
Ni estas Esperantistoj ĉar la alpreno de Esperanto ebligos al
ĉiajnaciaj homoj partopreni la plej bonajn aldonojn kiujn ĉiu povis
aldoni al la pensoj kaj sciigoj de la mondo.
Ni estas Esperantistoj ĉar jen estas bonaj komercaj profitoj per la
alpreno de simila ilo per kiu komercistoj povos priskribi, anonci kaj
vendi siajn produktojn en ĉia lando sen la deviga helpo de
tradukistoj; kaj fine--
Ni estas Esperantistoj ĉar, sen simila ŝlosillingvo, ni neniam
povos praktike efektivigi la altegan veron pri la universala frateco
de ĉiuj nacianoj.
Tial ni eldonas tiun ĉi malgrandan organon kaj korege invitas
ĉiujn, kiuj partoprenas tiujn ĉi fidojn kaj idealojn, informiĝi
pri tiu ĉi Esperantista movado kaj vidi por si ĉu ne estus bone ke
ankaŭ ili aliĝus al Esperantistaro.
_Laŭvorte tradukita de la_ Redaktoro.
ESPERANTO.
The first word in the first article of the first number of this
Periodical is suggestive. Esperanto! Hope is the Keynote of the whole
movement. We hope, therefore we are moving. It is because we hope we
publish this paper, we form Esperantist circles and we do all that we
can to push a knowledge of Esperanto throughout the world.
Esperantists have no use for pessimists. To Giant Despair Esperanto
is a sealed book. And Hope, like its sister grace Faith, looks to the
future, laughs at impossibilities and says "It shall be done."
Yet, although Esperanto has its roots in the Christian Graces and its
ideal can only be attained in the far future, it is one of the
simplest and most obviously necessary things in the world. So simple
is it and so necessary that we marvel that mankind should have but
now discovered it. It is however impossible any longer to delay its
introduction as an indispensable instrument of human intercourse.
The nineteenth century, by facilitating travel, made the invention of
a key language a necessity. The twentieth century must make its
adoption Universal.
Until a _lingua franca_ or universally accepted key language has
been adopted by all nations, the increase of international
intercourse is an increase of trouble, of irritation and
misunderstanding.
Various attempts have been made to supply such a medium. One by one
they have dwindled away until now Esperanto holds the field!
It is conceivable that, in the course of the ages, the wisdom of
mankind might invent some language more ideally perfect than
Esperanto, but we cannot afford to wait. We want a key language and
we want it now. And as by general agreement of all the most competent
authorities, Esperanto is the best key language yet invented, as
there is no question that it is by far the most widely spread and
generally understood, we invite all English-speaking men and women to
master Esperanto.
We say "Key language" purposely, because it is necessary at the
outset to emphasize the fact that no Esperantist hopes or desires to
supersede any other language by the introduction of Esperanto. No one
dreams of inducing all peoples that on earth do dwell to abandon the
use of their own languages, in their intercourse with men of the
same tongue within the limits of their national and domestic relations.
Esperanto is only put forward as a second language which if
universally adopted would enable the natives of every land to
communicate easily with any foreigner, no matter what might
be his mother tongue.
What we hope is to make the human race bi-lingual.
In this journal, founded as it is in Hope and in good confidence that
the Future will justify our faith, we venture to put forward an
earnest plea that our readers will extend to us the Charity which
will be sorely needed to excuse the inevitable blunders of beginners.
The assumption of Editorial omniscience is usually absurd, but it
would be both preposterous and ridiculous in such a periodical as
this, in which Editor and staff alike are but beginners.
All suggestions and criticisms will be gladly received and cordially
acknowledged.
"We are none of us infallible, not even the youngest," is a wise
saying, especially worthy of acceptation by those on a venture like
this, where all are more or less novices, using a language that is
still in its infancy.
Here is a recapitulation of the reasons which have led to the
founding of this organ of the Esperantist movement in Britain.
We are Esperantists because we have hope and good confidence in the
progress of the human race.
We are Esperantists because we believe that, in the constantly
increasing facility of international communication, the adoption of a
key language is inevitable and absolutely necessary.
We are Esperantists because the adoption of Esperanto will enable men
and women of every nation to share with all others the best
contributions which each has been able to make to the thoughts and
knowledge of the world.
We are Esperantists because there are solid business advantages in
the adoption of a medium which will enable business men to describe,
to push, and to sell their goods in every land, without having to
rely upon the services of translators; and finally--
We are Esperantists because without some such key language we never
can give practical expression, or attain to a full realization of the
sublime truth of the Universal brotherhood of all the nations that
dwell upon the earth.
Therefore we publish this little organ, and cordially invite all
those who share these faiths and these ideals to inquire into this
Esperantist movement and see for themselves whether it would not be
well for them also to join the army of Esperantists.
W. T. Stead.
REDAKTORA PAĜO.
Eldonante novan organon estas kutime ke la Redaktoro skribu
malmultajn vortojn pri ĝia celo. Sed, ĉar Sinjoro Stead tiel
kapable faris tiunĉi en la unua artikolo, mi nur deziras rediri ke--
(1). _Nia celo estas disvastigi Esperanton kaj unuigi Anglajn
Geesperantistojn._
(2). _Tiu ĉi Gazeto neniel estas politika organo._
Ni korege fidas ke nia legantaro trafigos nin.
Jen estas tri gravaj metodoj por varbi novajn rekrutojn.
(1). _Paroladi kiel eble plej ofte pri Esperanto._
(2). _Disdoni librojn kaj broŝurojn._
(3). _Skribi leterojn kaj artikolojn pri Esperanto al ĵurnaloj,
ĉiam enhavante adreson de iu, kiu respondos al demandoj pri la
lingvo._
Ĉiuj povas utiligi la unuan el tiuj ĉi propagandiloj.
La libroj-disdono estas por riĉuloj, kaj ni esperas ke ili disdonos
niajn unufoliegojn kiuj estas aĉeteblaj je la stacidomaj librejoj de
Sroj. W. H. Smith & Sons. La verketo No. 52 ankaŭ estas taŭga
lernlibreto por eklernantoj.
Multaj amikoj jam skribis utilegajn artikolojn pri, per, pro, por
Esperanto, kaj tial varbis multajn aliĝantojn. Korege ni deziras
danki ilin, kaj ni esperegas ke ili uzados tiun ĉi bonegan metodon
por disvastigi Esperanton. Ni ĉiam provos daŭrigi la korespondadon
kaj per dankesprimo akceptos prestranĉaĵojn, kiam ajn oni sendos
ilin al ni.
Skeptikuloj ofte diras "Ĉu mi gajnus se mi eklernus Esperanton?" La
vera respondo certe estas "Jes"; sed ni devas aldoni ke oni povos
perdi monon per Esperanto. Ni ĵus ricevis Esperante-presitan sciigon
pri fremda loterio. La papero estas tre bona ekzerco por lernanto;
sed ni ne fidas je loterioj, kaj ni esperas ke nia legantaro atendos
ĝis kiam oni sendos ĉi tie anoncojn pri pli bonaj komercaj aferoj
ol loterioj antaŭ komencante rilatojn kun fremduloj. Kiam tiu ĉi
tempo venis, eĉ skeptikuloj silentiĝos.
Por fini, mi deziras aldoni koregan dankesprimon al ĉiuj Gesinjoroj
kiuj helpis min en mia malfacila verko, kaj kiuj, mi korfidas,
daŭrigos siajn helpojn en la estonteco.
La Redaktoro.
EDITOR'S PAGE.
In issuing a new organ it is customary for the Editor to write a few
words concerning its purpose. But as Mr. Stead has so ably done this
in the first article, I merely wish to repeat that--
(1). _Our purpose is to spread Esperanto and to unite English
Esperantists._
(2). _This Gazette is in no manner a political organ._
We most heartily trust that our readers will enable us to succeed in
this purpose.
There are three important means of enlisting new recruits.
(1). _To talk as often as possible about Esperanto._
(2). _To distribute books and pamphlets._
(3). _To write letters and articles about Esperanto to the papers,
always containing the address of someone who will answer questions
about the language._
All can make use of the first of these means of propaganda.
The giving away of books is for the well-to-do. We hope that they
will distribute our Broadsheets, which are obtainable at the station
book-stalls of Messrs. W. H. Smith & Sons. The little work No. 52 is
also a suitable text-booklet for beginners.
Many friends have already written most useful articles about, in, in
favour of, for, Esperanto, and have thus gained many adherents. Most
heartily do we desire to thank them, and we hope that they will
continue to make use of this excellent means of spreading Esperanto.
We shall always try to prolong the correspondence and will thankfully
accept press-cuttings whenever they are sent to us.
Sceptics often say "Shall I gain if I begin to learn Esperanto?" The
true answer certainly is "Yes"; but we must add that one can also
lose money through Esperanto. We have just received a notice--printed
in Esperanto--of a foreign lottery. The paper is an excellent
exercise for a pupil; but we do not trust in lotteries, and hope that
our readers will wait till people send notices here of better
commercial undertakings than lotteries, before entering into
relations with foreigners. When this time has come, even sceptics
will become silent.
In conclusion, I desire to add a most hearty expression of thanks to
all those who have aided me in my difficult work, and who, I heartily
trust, will continue their assistance in the future.
_Literally Translated by_ The Editor.
ITALA SOMERO.
Malmulte da fremduloj konas la Liguran marbordon[1] dum la somera
sezono, inter la komenco de Junio kaj la finiĝo de Septembro. Ili
alvenas tien ĉi nur por eviti la malvarman nordan vintron, kaj, post
Pasko, ekforiradas. Ili nature volas reiri siajn hejmojn kaj
propraĵojn sed plimultaj, precipe personoj sen devoj kaj sen ia
okupado, veraj mondvagantoj, sekvis ilin, ĉar "La sezono estas
finiĝita"! Tiuj ĉi sopiras je aliaj lokoj, kie ili povos rekomenci
senfinajn vizitojn kaj ricevi ĉiutagajn invitojn al kunvenoj aŭ
aliaj amuzaĵoj. Ankaŭ multaj erare kredas ke la somera varmo estas
netolerebla. Sed iuj ne havante alian hejmon, aŭ aferistoj, restas,
tre kontentaj pro la trankvileco. Ili pace laboras aŭ verkas, kaj
ĝojas la senŝanĝeman belan veteron de la suda somero, ne timante
iom pli malbona ol tertrema skueto[2]. El ĉiuj monatoj, Junio estas
la plej bela; la ĝardenoj kaj la kamparoj estas florplenaj; la
olivujoj, ordinare tiel grizkoloraj, estas preskaŭ verdaj: la rozoj
kaj la kariofiloj[3], sufiĉe multekostaj dum la vintro, ne havas plu
valoron; oni povas havi plenbrakon de ili per danko. Julio estas
ankaŭ belega. La urbanoj komencas marbanojn, ĉar antaŭ la festo de
Johano Baptisto, la maro ne estas tre saniga.[*] Ĉiutage oni vidas
laŭlonge la marbordo junularon brunigitan de la suno, kaj kuŝitan
sur la ŝtonoj kvazaŭ krokodiloj. Antaŭ la sunkuŝiĝo familioj
malsupreniras al la maro, levas diverskolorajn tendetojn[4] en kiuj
ili sin senvestigos, kaj, post la bano, kunvespermanĝas. Kelkafoje
sed malofte, ŝarko proksimigas al la tero, sed kvankam tiuj ĉi
malagrablaj vizitantoj plioftiĝas, ĝis nun oni povas bani
sendanĝere. Oni diras ke la fiŝoj elvenis el la Ruĝa Maro tra la
Sueza Kanalo. Antaŭ ne longe unu el miaj Italaj amikoj estis
fiŝkaptanta vespere kaj malsupre, knabo naĝis. Subite la knabo
ekkriis "Ho, kia bela hundego." Mia amiko rigardis kaj ekvidis
proksime grandan fokon, ĉirkaŭ tri jardoj da longeco kiu lin
rigardis per siaj brilantaj kaj inteligentaj okuloj. La besto diris
"Papa" kaj "Mama" kaj tuj malaperis. Estis unu el la du specoj de
fokoj kiuj loĝas en la varmaj maroj. La Angla nomo estas Monaĥa
Foko (Monk Seal) oni edukas ilin sen malfacileco, kaj kelkafoje oni
vidas ilin en Eŭropaj urboj je la nomo "La Parolanta Fiŝo." La
fiŝistoj tie ĉi certigas min ke tiuj ĉi fokoj alvenos teren,
surrampos sur la sablon ĝis la proksimaj vinberejoj kaj ekmanĝos la
vinberojn. Mi mem dubas pri la vereco de la rakonto, sed eble iu el
miaj legantoj diros ĉu la fokoj estas iam herbmanĝantoj. Nun, kiam
ajn mi renkontas mian amikon, mi diras al li ke mi ĵus vidis fokon
sur la pinto de olivujo, serĉantan oleon por sia salato. Li mokas
kaj diras ke almenaŭ preter la vinberoj, la fokoj manĝas figojn!
La monato Aŭgusto estas iom tro varma, ĉar la suno brulegas la
tutan tagon; la noktoj estas mallongaj kaj venas preskaŭ neniam eĉ
pluvero. Do kiu povas, forflugas al la najbaraj maralpoj. Sed je la
komenco de Septembro la vetero estas de nove tre agrabla. La
sufiĉegaj fruktoj, persikoj, figoj kaj akvomelonoj anstataŭis la
florojn; kaj oni forgesas la sekiĝitajn ĝardenojn kaj la profundan
pulvon sur la stratoj.
Tiam, tro tro frue, Septembro finiĝas. La pluvoj aŭtunaj komencas:
la fremduloj ekrevenas, kaj la dolĉa paco kaj kvieteco de la someraj
monatoj estas foriritaj, kiel,
LA LASTA ROZO DE SOMERO.--(Moore).
Nun floras de l'somero
La sola lasta rozo.
La kunvivantoj ĝiaj
Velkis en mortripozo:
Ne estas flor' parenca,
Aŭ rozburĝono ia,
Por ĝemojn kaj ruĝiĝojn
Redoni al alia.
Mi ne vin lasos sole,
Sur la tronket' plendeti
Ĉar la beluloj dormas,
Vi devas kundormeti.
En morto, sen parfumo,
L'amikoj jam dormetas:
Do floron vian teren
Ĝentile mi disĵetas.
Mi tiel volus sekvi
Se l'amikec' finiĝus
Aŭ la juveloj brilaj
De l'amular' foriĝus:
Ĉar se la koroj veraj
Kaj dolĉaj ne plu estus,
En la dezerta mondo
Volonte kiu restus?
Clarence Bicknell.
FOOTNOTES:
[*] A popular tradition.
[1] Sea-shore.
[2] A slight earthquake.
[3] Cloves.
[4] Tents.
[_Copyright reserved._]
LA VENTEGO.
Dramo de SHAKESPEARE: tradukis A. MOTTEAU.
_La plej malnova presita ekzemplero de "la Ventego" troviĝas en la
foliega volumo, kiun la aktoroj Heminge kaj Condell--ambaŭ kolegoj
de Shakespeare--preparis en la jaro 1623a, kaj ĝia unua prezentiĝo
okazis la 1-an de Novembro 1611a, laŭ samtempaj raportoj._
_Tiuj faktoj klarigas la maturan belecon, la riĉege imagitan
fantazion de tiu nobla dramo, videble verkita dum la maturaĝo de
ĝia kreinto--unu el liaj lastaj ĉefverkoj--eble la lasta._
AL LA MAJSTRO, LA ELPENSINTO DE ESPERANTO!
Ĉu _La Ventegon_ esperantigante
Mi troatencas? Diru al mi, majstro.
Ho! ŝajnas mia Shakespeare tia fonto
Ke ĉiutage ĉerpas mi belaĵojn
En liaj helaj paĝoj! Do rigardu
Ne tro severe tiun ĉi libreton
Malindan eĥon je l'Avona Cigno.
A.M.
PERSONOJ.
Alonzo, reĝo de Neapolo.
Sebastiano, frato de Alonzo.
Prospero, rajta duko de Milano.
Antonio, frato de Prospero, duka uzurpulo de Milano.
Ferdinando, reĝido de Neapolo, filo de Alonzo.
Gonzalo, honesta maljuna konsilano.
Adriano } kortegaj sinjoroj.
Francisko }
Kalibano, sovaĝa kaj malbela sklavo.
Trinkulo, kortega amuzulo.
Stefano, drinkema kelisto.
Ŝipestro, Subestro, Maristoj.
Mirando, filino de Prospero.
Arielo, aera spirito.
Iriso, Cereso, Juno, } spiritoj.
Nimfoj, Rikoltistoj, }
Aliaj Spiritaj Servistoj de Prospero.
⁂ La Agado havas lokon unue en ŝipo apud la landbordo,
poste sur insulo.
AKTO I.
Sceno 1.--_En ŝipo--Ventega fulmotondra bruego aŭdata._
(_Venas_ Ŝipestro _kaj_ Subestro.)
Ŝipestro.--Subestro!
Subestro.--Tie ĉi, mastro; kion vi ordonas?
Ŝipestro.--Bone; admonu la maristojn, vigligu ilin, aŭ la
ŝipo disrompiĝos sur la ŝtonegoj. Vigle, vigle!
(_Venas_ Maristoj.)
Subestro.--He! kamaradoj, kuraĝe! kuraĝe! Bravuloj vigle!
vigle! Mallevu la velojn; atentu la fajfilon de l'mastro! ... Nun,
blovu, ventoj, ĝis vi krevos, se estas sufiĉa spaco!
(_Venas_ Alonzo, Sebastiano, Antonio, Ferdinando, Gonzalo
_kaj_ Aliaj.)
Alonzo.--Bona subestro, atentu! kie estas la ŝipestro?
Brave agu, ŝipanoj!
Subestro.--Mi petas ke vi restu malsupre.
Antonio.--Kie estas la ŝipestro, subestro?
Subestro.--Ĉu vi ne aŭdas lin? Vi malhelpas nian laboron.
Restu en viaj ĉambretoj. Vi nur helpas la ventegon tie ĉi.
Gonzalo.--Neniel; estu pacienca!
Subestro.--Jes, tuj kiam la maro estos. Iru for de tie ĉi!
Ĉu tiaj blekegantoj timas reĝan nomon? Ne! Iru en la ĉambron.
Silentu! Ne malhelpu nin.
Gonzalo.--Prave; memoru, tamen, tiujn kiujn la ŝipo portas.
Subestro.--Neniun kiun mi pli amas ol min mem. Nu! vi estas
konsilano; se vi povas ordoni ke tiuj ĉi elementoj silentu, kaj
tiamaniere trankviligu la nunan veteron, bone; ni ne tuŝos plu ian
ŝnuregon; uzu vian povon! sed, se vi tion ne povas, estu danka ke vi
jam tiel longe vivadis, kaj en via ĉambreto pretiĝu por ia ebla
estonta malfeliĉo, se ĝi okazos. (_Al la_ Maristoj) Vigle,
kamaradoj! (_Al la_ Aliaj) For de tie ĉi, mi petas! (_Foriras_).
Gonzalo.--Mi ja ĝojas pri tiu ĉi malgentilulo; ŝajnas al
mi ke sur li ne estas signo de drononto; li perfekte prezentas
pendigoton! Ho, sorto! zorgu pri lia pendiĝo; ke lia sorta ŝnuro
nun fariĝu nia sava ŝnurego, ĉar, alie, ni ne povos esperi ian
bonaĵon: se li ne naskiĝis pendonta, vere, mizera estas nia stato!
(_Ĉiuj foriras_).
(_Daŭrigota_).
ESPERANTO POR ĈIUTAGA VIVADO.
Ne malmultaj homoj jam pruvis per la reala sperto ke Esperanto ja
posedas ĉiujn ecojn, kiujn praktika parolata lingvo bezonas, sed la
loĝado de la Prezidanto de la Societo "Esperanto" en Havro
(Francujo), kiu loĝado okazis antaŭ ne longe, donis pluan pruvon.
Kun li ĉeestis sia edzino, kiu estis tre kontenta babilante kun la
Havraj Esperantistinoj, la Sekretario de la sama societo, kaj amiko,
al kiu Esperanto estis nova lingvo.
Post kelkaj tagoj, la Sekretario de la Esperanto Klubo ankaŭ alvenis
kaj Fraŭlino Lawrence, la eks-sekretariino.
La kvar Kiĥlianoj pasigis dek-unu tagojn en unu loko, loĝante en
hotelo kie kvar profesoroj ĉe la Havra Liceo ĉiutage manĝadis, kaj
dum almenaŭ du kaj duono horoj ĉiutage la samaj personoj
interparoladis Esperante. Necese, tre granda nombro da diversaj
objektoj estis priparolata. Ne estis mallonga viziteto, ne estis
kelkaj frazoj pri la vetero aŭ la sano, aŭ kelkaj demandoj pri
pakaĵoj kaj biletoj, kaj la plej bona vojo al Ĉitie-aŭ-tie, sed
vera interŝanĝo de opinioj pri ĉiaspecaj aferoj, pasanta inter
personoj ĝis tiam apartigitaj de la manko de komuna ilo de parolado.
Plue, la loĝado prezentis okazojn por fari paroladojn, preparitajn
kaj senpreparajn, Esperante, kaj la kara lingvo pasis tra la provo
venkante. Nun Angloj havas Anglan ateston, ke Esperanto ne estas nur
interesa ludilo por pasigi senokupajn horojn, sed sana, fortika
lingvo, taŭga por ĉiuj praktikaj utilaĵoj, kaj ankoraŭ lernebla
sen multa penado.
Samtempe, alia argumento, kiu tiuj, kiuj estas blindigitaj de la
antaŭjuĝado, ofte uzas kontraŭ Esperanto, nome, ke pro la
diferencoj de la elparolado kaj de la nacia idiomo, diverslandaj
Esperantistoj ne povus kompreni Esperanton parolatan de alilandulo,
estis efektive silentigita. De la unua momento, kiam la Angloj
marŝis sur la Francan teron ĝis la finaj adiaŭoj, oni trovis
nenion malfacilecon, nek parolante nek komprenante.
Tio estis pli rimarkinda, ĉar la vizitantoj havis tre malofte
okazojn por interparoladi Esperante. Ili estis similaj al knaboj
ĵetitaj en akvon, kiuj devigas aŭ naĝi aŭ droni. Certege ili ne
dronis; kontraŭe per Esperanto, kaj per Esperanto sole, ili pasigis
plejplaĉantan libertempeton, kiun ili kore deziras ripeti la
proksiman jaron, ĉu en Havro, ĉu aliloke.
John Ellis, No. 7124.
ESPERANTO IN DAILY LIFE.
Not a few people have already proved by actual experience that
Esperanto possesses all the qualifications requisite for a practical
spoken language, but the visit of the President of the "Esperanto"
Society to Havre (France), which took place a little while ago, has
afforded another proof. His wife, who was very happy chatting with
the Havre lady-Esperantists, the Secretary of the same Society, and a
friend, to whom Esperanto was a new language, accompanied him.
After a few days the Secretary of the Esperanto Club and Miss
Lawrence, the ex-Secretary, also arrived.
The four Keighleyites spent eleven days in one spot, living at an
hotel where four Professors of the Havre Lycée daily took their
meals, and for at least 2-1/2 hours each day the same persons
conversed in Esperanto with each other. Necessarily the number of
topics covered was very large and the subjects of conversation most
various. It was not a case of a short call, some remarks on the
weather and health, or a few questions as to luggage and tickets and
the best way to So-and-so, but a genuine interchange of opinions on
all manner of subjects, passing between persons previously separated
from each other for lack of a common medium of speech.
Not only that, but the visit gave opportunity for making speeches,
both set and extempore, in Esperanto, and the prized language came
through the ordeal with flying colours. Englishmen have now English
testimony that Esperanto is not merely an interesting toy to while
away the leisure hours, but a sound, solid language, available for
all practical purposes, but yet to be acquired without serious
effort.
At the same time another argument, which those who are blinded by
prejudice frequently employ against Esperanto, that is to say, that
on account of the differences in pronunciation and national idiom,
Esperantists of various countries would not be able to understand the
Esperanto of a foreigner, was effectually silenced. From the first
moment that the English set foot on French soil to the final adieux,
no difficulty was experienced, either in speaking or in
understanding.
This was all the more remarkable because the visitors had previously
had very few opportunities of conversation in Esperanto. They were
like boys thrown into the water, they had either to swim or drown.
Most assuredly they did not drown; on the other hand, by means of
Esperanto, and by nothing else, they spent a most pleasant little
holiday, which they long to repeat next year, either at Havre or
elsewhere.
John Ellis, No. 7124.
ESPERANTO IN SHORTHAND.
[Illustration: Pitman Shorthand.]
Through the courtesy of Sir Isaac Pitman & Sons, Ltd., who have
provided us with this plate, we are enabled to show our readers the
first example of Esperanto printed in the Pitman system. It must be
borne in mind that all the vowels are long in Esperanto. We hope that
this anecdote will serve many of our readers as a reading exercise.
N.B.--In line 14 "sherko" should read "shertso."
15 "sherkulo" " "shertsulo."
14 "elversis" " "elvershis."
Oni diras ke, marvojaĝante, ventroparolisto amikiĝis kun la
fajristo de la ŝipo, kaj ĉiutage eniris en la verkĉambron. Unu
tago la vojaĝanto sidiĝis apud la fajrejo, kaj ŝajnis fumadi
sonĝe kaj kviete. Baldaŭ turnilo ekbruegigis kaj la fajristo venis
kaj oleis ĝin. Tiam li rekomencis sian laboron. Iom poste,
li reaŭdis la saman bruon kaj rekuris, oleujo en mano, por
kvietigi ĝin. Tion farinte, li laboradis; sed preskaŭ tuj
rekomencis de nove la bruon. Tiam la fajristo eksuspektis la kaŭzon.
Kviete marŝante malantaŭ la ventroparolisto, li elverŝis multe da
oleo sur la ŝerculon. "Nun," li diris, "mi divenas ke la turnilo ne
bruadigos." La ŝerco, oni diras, estis tiel bona ke la
ventroparolisto ne deziris refari ĝin!
_Tradukis_ G. Ledger.
Kiel senkrurulo povos fariĝi kuristo?
Nur kutimante paroli pie, li tiel fariĝos _piediranto_.
E.L.
* * *
Sinjorino B. atendis viziton de la Episkopo, kaj ŝi instruis la
knabserviston kion li devas fari. "Kiam vi alportos al lia moŝto
varman akvon, vi frapos je la pordo. Sendube la Episkopo demandos
"Kiu frapas?" Tiam vi devas respondi "La Knabo, mia Sinjoro."
La Episkopo venis kaj poste supreniris en sian ĉambron. La knabo
frapis kaj li demandis "Kiu estas tie?" La timema knabo respondis "La
Sinjoro, mia knabo."
* * *
Jen kio okazis al Anglolando, laŭ la gajhumora franca verkisto
Alphonse Allais. "Ĉar de longege oni elfosis Anglolandon por eltiri
karbon kaj feron, la granda insulo fariĝis tute kava, kaj sekve pli
malpeza ol la akvo kiu ĝin ĉirkaŭas. Ĝi do naĝis. Sed la Angloj
kiuj timis ke ilia patrujo povus fornaĝi al la Kontinento elpensis
kaj almetis la fadenegojn telegrafajn kiuj ludas la rolon de ŝnuroj
alligantaj la insulon al la firmaĵo. Sekve Anglujo estas firme
fiksita kaj ne povos perdiĝi en oceano."
_Tradukis_ E. Legoffre.
* * *
Maristeto demandis ŝipestron: Se oni scias kie objekto kuŝas, ĉu
oni povos diri ke ĝi estas perdita?
Neniel, respondis la ŝipestro.
Nu, via arĝenta krajoningo ne estas perdita, ĉar mi scias ke ĝi
kuŝas sur la fundo de la maro.
E.L.
VIVO DE MARISTO.
En nokt' okazis uragan',
La maron montigante;
Tabakon maĉis Barni Bunt,
Al Bolin Bill dirante--
"Nordokcidenta blovas, Bill,
Ĉu vi ĝin aŭdas brui nun?
Helpu ilin Di', bedaŭras mi
Bordanojn malfeliĉajn nun!
Urbanaj malsaĝuloj, kun
Danĝer' en ĉiu vento,
En lito mem tremadas nun,
Ke falu la tegmento!
Mizeraj ja envias nin,
Mi kredas, dezirante
La sorton kiun trafis ni,
Sur ocean' estante!
Kaj kiuj pri aferoj en
La strato promenadas,
Por kisi familion, jen,
Nun hejmen rapidadas;
Dum sur ferdeko vi kaj mi
Kuŝiĝas kun plezuro,
Ekflugas ĉirkaŭ ili nun
Fumpotoj sen mezuro!
Maranoj ofte aŭdis ni,
Ke homoj perdas monon,
Kaj riskas eĉ la vivon, se
Veturas en Londonon;
Landanoj timas, scias ni,
Nobeloj aŭ vestistoj;--
Ĉielon danku, vi kaj mi,
Ke estas ni maristoj!"
_Tradukis_ B. Elmy.
A SAILOR'S LIFE.
One night came on a hurricane,
The sea was mountains rollin',
When Barney Buntline turned his quid
And said to Billy Bowlin'--
"A strong nor'wester's blowin', Bill,
Oh, don't you hear it roar now?
Lord help 'em, how I pities all
Unhappy folks on shore now!
Foolhardy chaps as lives in towns,
What dangers they are all in;
And now a'tremblin' in their beds,
For fear the roof should fall in!
Poor creatures, how they envies us,
And wishes, I've a notion,
For our good luck in such a night,
To be upon the ocean!
And then, for them kept out all day
On business from their houses,
Who late at night are hurryin' home
To cheer their babes and spouses,--
While you and I upon the deck
Are comfortably lyin',
My eyes, what tiles and chimbley-pots
About their heads are flyin'!
We seamen, too, have often heard
How men are sold and undone
By overturns in carriages,
And thieves and fires in London;
We know what risks all landsmen run,
From noblemen to tailors;
So, Bill, let us thank Providence
That you and I are sailors!"
Capt. W. Pitt, R.N.
Perloj en Dezerto.--Arabo, vojperdinte en la dezerto, kaj
jam nenion manĝinte de du tagoj antaŭe, sentis sin ekmorti per
malsato. Pasante apud puto, kie la karavanoj trinkigas siajn
kamelojn, li ekvidis sur la sablo lederan saketon. Li ĝin prenis kaj
palpis. "Estu Dio laŭdata!" li diris; "kompreneble en tio estas aŭ
daktiloj aŭ aveloj." Plena je tia dolĉa espero, li rapidas malfermi
la saketon, sed vidante ĝian enhavon, "Ho ve!" li ekkriis, "estas
nur perloj!"--(6266).
DIO, SAVU LA REĜON
Nian Noblan Reĝon,
La gracian Reĝon,
Dio savu!
Estu li venkinta,
Feliĉa, glorinda,
Longe li reĝadu,
Dio, lin savu!
Sinjor' Di' stariĝu,
Malamikojn pelu
Kaj faligu!
Disig' politikon,
Venku friponaĵon,
Al Ci ni konfidu;
Dio nin savu!
Donacojn plej karajn
Al li donu multajn.
Li reĝadu!
Leĝojn li defendu
Kaj por ni ebligu
Kore-voĉe kanti
Reĝon savu Di'.
(_Tradukis_ E.L.).
NIAJ FREMDAJ KUNBATALANTOJ.
Nia Kara Estro, Doktoro Zamenhof, skribis al ni sekvantan--
"Skribi artikolon por la Angla-Esperanta gazeto mi bedaŭrade havas
nenian eblon, ĉar mi estas tiel treege okupata, ke mi ne havas eĉ
unu liberan minuton. Mi deziras al la gazeto la plej bonan sukceson
kaj mi esperas, ke la gazeto baldaŭ trovos tre multe da bonaj
kunlaborantoj."
Ni treege bedaŭras ke la bona Doktoro ne povos skribi iom por ni,
sed korege ni lin dankas por lia afabla bondeziro al nia sukceso.
* * *
Ni ankaŭ ricevis tre afablan leteron de So. de Beaufront, por kiu ni
lin dankegas. Jen ĝi estas. "Nepo de anglino, mi konas pli multe de
aliaj la karakteron anglan. Mi do ne miras ke Esperanto estas tre
favore akceptata de viaj sampatrujanoj kaj eĉ mia profunda konvinko
estas, ke Anglujo influos tute aparte sur la finan venkon de Esperanto.
La Angloj havas la juĝadon tro sanan por ne kompreni, ke nur en
lingvo neŭtrala troviĝas la praktika solvo de lingvo internacia.
Aliparte, antaŭ sistemo tiel simpla, kiel Esperanto, antaŭ lingvo
kies duono da vortoj almenaŭ estas jam antaŭe konataj de ili,
viaj samlandanoj nepovas malŝati rimedon de internacia komunikiĝado
kiun malgraŭ ĉio ilia patra lingvo neniam povus doni. Pro tio mi
tute konfidas ke ilia karaktero logika kaj praktika turnos ilin
al ni kaj faros el ili bonegajn rekrutojn por Esperanto.--L. de. B.
* * *
Sinjoro Fruictier skribis al ni "En Novembro de 1903a j. aperos
la unua No. de Internacia Medicina Revuo," sesonjara organo en
Esperanto, kies redakcia komitato konsistas el Profesoroj en Pariza
Medicina Fakultato. Ĝia jara abonkosto estas 6/6 ... Ni sendos
provajn ekzemplerojn kun gramatiko de Esperanto al plej multaj
scienculoj. Sed por tio ni bezonas Monon kaj Kunlaboradon.... Al
ĉiuj, kiuj abonos antaŭ la apero de la unua No. ni sendos senpage
unu ekzempleron de "Esperanta Sintakso laŭ verkoj de Doktoro
Zamenhof." Plie, ilia abono daŭros dum tuta jaro 1904a, kia ajn
estos nombro de N-oj aperontaj ĝis fino de tiu ĉi jaro ... Tial
konfidante vian konatan Esperantistan fervoron, mi antaŭe plej kore
vin dankas, kaj humile salutas."
Certege ni esperas ke la venonto estos sukcesplena kaj ke Sinjoro
Fruictier trovos multe da abonantoj kaj _kunlaborantoj_ inter
niaj scienculaj adeptoj.
(Subscriptions are received by the Hon. Sec., Esperanto Club).
Manuscript contributions should be sent to So. Paul Fruictier, 27
Boulevard Arago, Paris.
So. A. Saint-Martin, la tre sindonema helpanto kaj Redaktoro de la
Kanada gazeto "La Lumo" skribis tre interesan leteron. Li diras
"Brave! Brave! Brave! Mi gratulas vin sincere.... Hodiaŭ mi ricevas
vian sciigon ke ne sole estos Angla eldono de jam fondita revuo, sed
tute nova organo. Bravege! Mi memoras ke kelkaj amikoj Kanadaj iam
diskutis kiam estos Angla Esperanta revuo. Iu diris post 50 jaroj,
alia post 40 jaroj, mi kuraĝis diri, post dek jaroj oni en Anglujo
mem eldonos Esperantan Gazeton. La tutaj ĉeestantoj ekridegis, kaj
hodiaŭ, post unu jaro, vi anoncas al mi la bonan novaĵon! ... Diru
al amikoj en Anglujo ke ili sendu poŝt-kartojn al la Virina Klubo
Progreso, 137a rue Sainte Elizabeth, Montreal, Canada. Tiu Klubo
estas la unua virina Esperantista, ĝi fondis Esperantan ekspozicion,
kaj sendas kiel respondo al ricevitaj kartoj, grupan portreton de
kelkaj membroj de la Klubo. Tiu ekspozicio farota en la montrfenestro
de unu el la plej gravaj ĉiutagaj ĵurnaloj en Montrealo, certe
multe helpos al nia afero. Mi premas korege vian manon.--Via A.
Saint-Martin."
Ni kore ĝojas ke la profetaĵo de niaj Kanadaj Samideanoj ne estas
bona. La patrinalando ne estas tiel malantaŭema kiel oni pensis.
Ankaŭ ni salutas kore la Virinan Klubon kaj esperas ke la ekspozicio
estos tute sukcesplena.
* * *
Nia Sveda Kunlaboranto, Sinjoro Ahlberg skribis--"Mi ne povas eviti
prezenti al vi miajn sincerajn komplimentojn pro la grandiozaj
rezultatoj de via admirinda propagando tie en Anglujo! ... "Kiu estus
povinta kredi tion antaŭ unu jaro" kriis al mi malnova Esperantisto,
kiu, pro sia speciala scienco, la financo, zorge studiadis la
anglajn kaj amerikanajn rilatojn ... Laŭ mia deziro, li nun estas
publikigonta senpage nomarojn pri ekstersvedaj komercistoj, kiuj
deziras, per Esperanto, ekzistigi komercajn rilatojn kun svedaj
firmo, firinoj kaj letere sciigos tion ĉi al mi.--Al vi kaj al via
klubo kunfratajn salutojn.
LA HUMORA FLANKO DE TELEGRAFO.
Se oni kolektus depeŝojn kiuj trakuras telegrafan ferfadenon, diras
unu praktika telegrafejestro de vasta telegrafa sistemo, ili farus
kuriozan kaj interesan volumon de korespondaĵoj. La kosto de la
forsendo de depeŝo dependante de la nombro de vortoj kiujn ĝi
enhavas kompreneble igas ĝian konstruaĵon kiel eble plej mallongan.
Plej multaj depeŝoj enhavas malpli ol dek-du vortoj (kune kun adreso
kaj subskribo), kaj estas mirinde kiom da materialo tiu ĉi malgranda
nombro de vortoj ofte enhavas.
Sinjorino, kiu deziris ekscii kiam ŝia edzo revenos hejmen, sendis
al li depeŝon demandante tion. Li respondis ke grava afero malhelpis
lin, kaj ke li ne povos reveturi ĝis post kelkaj tagoj.
La Sinjorino tuj respondis sendante al li alian depeŝon en sekvanta
lakonika stilo:--"Hejme. 12 Septembro, 1903; Al F.C.P. Depeŝo
ricevita. Deŭtronomio xxiv., 5."--Mario.
Turninte al la nomita verso en Sankta Skribo, la adresito legis
sekvantan longan leteron:--
"Se oni edziĝis oni ne devas eliri por militi, nek devas oni
klopodiĝi pri ia afero; sed oni devas resti hejme libera dum unu
jaro, kaj oni devas ĝojigadi la edzinon kiun oni edzinigis."
Dua ekzemplero estas respondo sendita al homo kiu estis pekinta
kontraŭ la leĝoj kaj kiu forkuris. Li deziris ekscii ĉu estus
prudente reveni. Tial li telegrafis je sekvanta stilo:--
"1 Oktobro, 1903; Al B.C.M. Ĉu ĉio estas O.K.?--D.T.M.
Kaj li ricevis sekvantan mallongan respondon:--
"Al D.T.M. 1 Oktobro, 1903. Proverboj xxvii., 12."--B.C.M.
Turninte al la nomita verso la sciama individuo ricevis vere
sekvindan konsilon:--
"Prudentulo antaŭvidas malbonon, kaj kaŝiĝas; sed naivuloj
antaŭeniradas kaj estas punitaj."
_Tradukis_ C. F. Hayes.
THE HUMOUROUS SIDE OF TELEGRAPHY.
Were one to collect despatches which pass over the telegraph line,
says a practical manager of a great telegraphic system, they would
make a curious volume of correspondence. The cost of the transmission
of a message depending upon the number of words it contains of course
renders its construction as brief as possible. Most despatches
contain less than a dozen words (together with an address and
signature), and it is marvellous how much matter this small number
of words often contains.
A lady, who wanted to ascertain when her husband would return home,
sent him a message making the enquiry. He replied that a serious
matter hindered him, and that he would not be able to return for some
days.
The lady immediately replied by sending another message in the
following laconic manner:--"Home. 12 September, 1903; To F.C.P.
Message received. Deuteronomy xxiv., 5."--Mary.
Having turned to the specified verse in the Word, the addressee read
the following long epistle:--
"When a man hath taken a new wife, he shall not go out to war,
neither shall he be charged with any business; but he shall be free
at home one year, and shall cheer up his wife which he hath taken."
A second specimen is a reply sent to a man who had committed an
offence against the law and had absconded. He wanted to find out
whether it would be prudent to return. He therefore telegraphed in
the following style:--
"1 October, 1903; To B.C.M. Is all O.K.?"--D.T.M.
And he received the following brief reply:--
"To D.T.M. 1 October, 1903. Proverbs xxvii., 12."--B.C.M.
Having turned to the verse mentioned, the enquirer received good
counsel:--
"A prudent man foreseeth the evil, and hideth himself; but the
simple pass on and are punished."
Kiel marŝas la Lapoj? Ne kapo malsupre, mi pensas? Ne, ili piediras
per la plando sur Laplando (_plando, sole of the foot_).
E.L.
* * *
_Maljuna Soldato_: Ĉu vi deziras esti heroo, knabeto?
_Knabeto_: Ne dankon! Mi ne deziras havi nur unu brakon kaj
okulon artefaritan!
G.C.L.
* * *
BONVENO.
Gazeto Angla Esperanta, iru
Antaŭen en la mondon, kunhelponte
Kolegojn viajn ĉiam sendi vortojn
De amikeco kies sono dolĉa
Eniru en la korojn de la homoj
Kaj ligon sanktan de frataro fari.
No. 8380.
CORRESPONDENCE PAGE.
O.A., of York, writes:--"I want to head my notepaper with a notice
that I am willing to receive correspondence in Esperanto. What is
the best phrase to use?"
We think that "Mi korespondados Esperante" is best, being to the
point and short.
* * *
Several correspondents have enquired whether it is easy to teach
one's self Esperanto. This depends on the learner. But I will give
two communications received to-day (September 4). Many similar
letters of appreciation arrive every week.
(1). "Kara Sinjoro, Mi komencis lerni Esperanton la lastan Sabaton
el (je?) la libreto _Esperanto_, kaj mi aĉetis mardon la
'Complete Text-Book' de Sinjoro O'Connor. Mi jam estas konvinkita ke
la nova lingvo internacia estas perfekte praktika, kaj ke ĝi
fariĝos grandan gajnon por la mondo se ĝi ricevos la atento kiun
ĝi meritas. Kun saluto."
A.G.E., London, N.
This is, word for word, the Esperanto letter of a five-days' student.
It would be interesting to see a similar production after an equally
short period of self-tuition in any natural language. "Atento"
instead of "atenton" seems to be the only slip!
(2). "Dear Sir,--I received the books safely yesterday morning....
I think Esperanto a most wonderful language. I shall soon translate
the letters (for enrolment in the Adresaro) and send them in. I have
never been so surprised as when I glanced through the text-book. I
thought it would take at least 30 or 40 hours to master the grammar,
but I find I can do it in 2! You will probably be rather surprised
when you hear that I am only 14 years old. Yours truly, W.G.R.,
Montmorency, France."
We wish him every success, and hope soon to receive an Esperanto note
also.
* * *
G.M.H., London, N.W., writes in Esperanto asking for "rules for the
order of the words in Esperanto."
For an affirmative sentence the English order is generally the best.
For questions, however, the order is not inverted. Ĉu mi havas
libron? not Havas mi libron?
* * *
A most enthusiastic Sussex Samideanino writes: "I may never be able
to do much--my age (71) precludes the possibility; but what I can do
will give me the greatest possible pleasure."
* * *
M.A., of Weymouth, says: "I am in a slight difficulty.... What is the
pronunciation of the plural termination _OJ_?" Unfortunately this
point was not sufficiently clear in the first edition of the
Text-Book. The sound is monosyllabic as in TOY. The tonic accent
therefore falls on the preceding syllable. The termination of
adjectives follows the same rule.
* * *
A.F.M., of Inverness, wonders whether we are desirous of receiving
advice, and says that we should have "at least a column interlined
with _Hugo's_ method of illustrating pronunciation, and another
with the literal translation of each word just below."
We are only too glad to receive suggestions from our good friend
A.F.M. Perhaps he and similarly-minded enquirers are able to read
shorthand. If so, the anecdote printed in _Pitman's_ system will
suffice. If not, we will see what can be done next month. As for the
second suggestion, that is embodied already; the parallel-column
translations are as literal as possible.
* * *
W.F., of Beith, asks: "Is the 'k' in such words as 'knabo,' 'kvar,'
etc., sounded as in the English word 'knife?'"
This is another point which is frequently referred to as a
difficulty. In Esperanto there are no silent letters. Therefore this
"k" must be sounded, and not be silent as in the English word given.
Students of German will recognise the sound in the word "knabe."
DIVERSAJ SCIIGOJ.
Ĉi tie Londone ni ricevis tre interesajn vizitojn de multaj fremdaj
samideanoj. Vere estas mirinde ke jen tute ne estas malsameco de
elparolado inter la diverslandanoj kun kiuj ni ĝis nun paroladis.
Plezurege ni nun renkontis Esperantistojn el Francujo, Italujo kaj
Bohemujo. Tiu ĉi ofta interŝanĝo de pensoj kun personoj kiuj
antaŭe estis apartigitaj per manko de komuna lingvo certe estas unu
el la plej grandaj plezuroj kiujn Esperanto donas al siaj adeptoj. Ni
korege esperas ke ni baldaŭ vidos multajn fremdajn kunlaborantojn.
Vicprezidanto de la Hispana Societo skribis al ni kaj sendis afablajn
bondezirojn je la estonta sukceso de nia granda entrepreno. Li ankaŭ
sciigas nin ke oni eldonos Novembre novan Esperantan gazeton "La
Hispana Suno." Ke ĝi estos sukcesplena, ni esperegas. Sed Hispanujo
ne estas la sola lando kiu havas novan organon. Malproksima Peruo
ĵus eldonis "Antaŭen Esperantistoj!" Vere feliĉa nomo por la
naskinto, kaj ni fidas ke la Peruanoj respondos al la devizo, kaj
rapide antaŭmarŝos.
Sudameriko ŝajnas esti bona loko por Esperanto, ĉar ni ĵus ricevis
sciigojn pri la fondo de nova grupo en Santiago, Ĉile. La Direktoro
estas Sinjoro E. Sepulveda Cuadro, Profesoro de Fonetiko.
Sed ne estas necese ke oni serĉos Sudamerikon por eltrovi pruvojn de
la progreso de Esperanto. Niaj amikoj en Keighley--elparolata
Kiĥli--havis sian jarkunvenon post tre aktiva vivo de dek monatoj.
Vere ili faris grandan propagandon, ĉar, kvankam la urbo ne estas
granda, jen estas preskaŭ sesdek Esperantistoj tie. Eble estas pli
facila afero disvastigi la lingvon en urbeton kie ĉiu konas siajn
najbarojn, sed, ĉu tiu ĉi estas vera aŭ ne, oni devas gratulegi la
Kiĥlian Societon pri ĝia rapidega kresko.
Ankaŭ ĉi tie ni havas novajn societojn. Je la lasta tago de
Septembro, nia tre sindonema helpanto, Sinjoro Clephan, paroladis
pri Esperanto ĉe la Literary and Philosophical Institute,
Newcastle-on-Tyne. Jen estis okdek ĉeestantoj, kaj, post la
parolado, dudek el ili deziris grupiĝi. Tiel nia plej norda Angla
Grupo naskis. Ni petas ĉiujn kiuj loĝas en aŭ apud tiu urbo ke
ili aliĝu al la nova societo.
Nia tre agema kunlaboranto, Sinjoro Motteau, ĵus fondigis la "Forest
Gate Esperanto Group." Ni petas ke oni skribu al la Hon. Sek. de la
Grupo, Sinjoro E. J. R. Beal, 74, Claremont Road, Forest Gate. Niaj
amikoj tie tre deziras ke ili povus havi la uzon de taŭga ĉambrego
en kiu So. A. Motteau volonte donus senpagan kurson de Esperanto.
La tre entuziasma propagandisto Sinjoro Thill, 6, Barton Crescent,
Mannamead, Plymouth, ankaŭ deziregas ĉambregon kie li povos doni
senpagan instruadon. Ni korege esperas ke ia amiko povos helpi niajn
du kunlaborantojn.
Doktoro R. J. Lloyd, D.Litt.M.A., komencis Esperantan kurson ĉe la
Liverpool Universitato je Oktobro 14. Ni fidas ke multaj lernantoj
venos tie, kaj ke la entrepreno estos sukcesa. Ŝajnas al ni ke estas
notindege ke Angla Universitato malfermis kurson.
Doktoro Adolf von Mayer estas la aktivega estro de la Esperanta
movado en Manchester. Unu el liaj lernantoj baldaŭ komencos kurson
en Ĵaponujo. Jen estas multaj fremduloj en la Manchester Grupo, kaj
ni kredas ke ĝi kreskos rapide.
Ni petas ke amikoj skribos al Sinjoro E. W. Eagle, 21, Kellett Road,
Brixton, S.W. Ankaŭ al Sinjoro P. G. Bacon, 170, Clapham Park Road,
S.W. Tiuj ĉi sinjoroj estas la sekretarioj de novaj grupoj por
studii Esperanton. En Ilford Sinjoro W. A. Jeffery deziras fondi
grupon. Lia adreso estas 42, Park Road, Ilford, kaj li fidas ke oni
skribos al li pri la afero.
GRAVA AVIZO.
La senpagaj kursoj de la Esperanto Klubo nun komencos. Ni devas
treege danki la sindonemajn gesinjorojn kiuj aminde donas ilian
tempon por disvastigi Esperanton, kaj la plej malgranda honoro kiun
oni povos fari je ili estas zorgi ke la kursoj estos sukcesplenaj. Ni
do petegas ke kiel eble plej multe ĉeestos.
Lunde jen estos kurson de Sinjoro O'Connor ĉe "The Gouin School of
Languages," 34, Harrington Road, S.W. (quite close to the South
Kensington Metropolitan Station), 6.45 p.m.
Ĵaŭde kurson de Fraŭlino Shäfer kaj Sinjoro Goody ĉe "The Gouin
School of Languages," 16, Finsbury Circus, E.C., 6.30 p.m.
Vendrede ĉe Sinjoro C. F. Hayes, 48, Swanage Road, Wandsworth, S.W.,
7.30 p.m.
Tiu ĉi gravega sciigo ne estas kompleta sen korega dankesprimo al
Sinjoro Thémoine, kiu aminde permesis ke ni uzus la ĉambregojn de
la Gouin School, kaj ankaŭ al Sinjoro Hayes, kiu havas kurson ĉe
sia domo.
Je la dua Lundo, ĉiumonate, adeptoj kunvenas ĉe Mowbray House,
Norfolk Street, Strand, por la "Reading Circle."
NIAJ BONEGAJ AMIKOJ.
Du Esperantistaj amikoj foje disputadis pri la nuntempa vivado, ĝiaj
utiloj kaj malutiloj. Ili promenadis sur belega vojo tra aleo de
arboj, kaj je la malproksima vidaĵo estis monteto kovrita per
florantaj herboj kaj brilanta sub sennuba ĉielo.
"Antaŭe tiu ĉi vidaĵo estis tiel bela kiel hodiaŭ" diris unu el
ili. "Jes" respondis la alia "sed tiam ni marŝus tremante, ni timus
rabistojn aŭ militistojn de ia granda barono. Vojo estus malbona kaj
certe ni ne havus pluvombrelojn se pluvus."
"Ĉu la nuna tempo kaj ĝia senĉesa aktiveco, ĝiaj bezonoj, ĝia
preskaŭ lukso por malriĉuloj estas egale bona por krei fortan kaj
nobelan karakteron? Ĉu vi ne kredas ke simpleco estas la plej bona
por ĉiuj?" "Ne" respondis la alia, "ni havas edukecon kaj
ĵurnalojn." "Ĵurnalojn" kun akcento de grandega malestimo.
"Ĵurnaloj estas similaj je ventoflagoj aŭ vaporfajfoj; nur utilaj
por montri kien blovas la vento, aŭ por fari bruon. Vidu do kion
ĵurnaloj diras pri Esperanto!"
Unue ili legis en la "Daily News": "But we are inclined to think that
Esperanto, having no literature and no vital connection with daily
living to enrich and refine and subtilize it, would be a poor
language, in which it would be well nigh impossible to communicate
any ideas but the simplest and most commonplace."
Tiam ili malfermis la "Daily Chronicle" kaj legis: "A gathering of
forty or fifty members gave a hearty welcome to the visitors, and the
facility of comprehension and of speech on both sides was a
revelation."
Alia ĵurnalo kiun ili legis estis la "Daily Telegraph" kie oni
trovis la sekvantan mallongan kritikaĵon "Its meagre scant array of
words Could puzzle no beginner; Untutored cannibals by herds, Would
learn them after dinner."
La "Glasgow Times" diris "I fear that even the enthusiastic W. T.
Stead will not gain many disciples for Esperanto."
En la "World's Work" ili legis "There seems little doubt that
Esperanto is at present holding the field against many rivals."
La "General Practitioner" presis "It is good for the general cause of
an International language that Esperanto should be propagated as much
as possible."
La du amikoj legis kvardek ĵurnalojn kaj trovadis similajn diversajn
kritikojn pri la kara lingvo.
E. A. Lawrence.
[Vere la nuna sukceso de la Esperantista movado ŝuldas al
ĵurnaloj grandan ŝuldon. Sen la helpo kiun ĝi ricevis; precipe
de la _Revuo de Revuoj, T.P.'s Weekly_ kaj similaj eldonoj,
Esperanto en Anglujo ne estus tiel disvastiĝata kiel ĝi hodiaŭ
estas. Unua ekzemplero de la _Esperanta Gazeto_ ne estus
kompleta sen korega dankesprimo, kaj la espero ke ĉiamkreskanta
nombro de ĵurnaloj estados niaj "Bonegaj Amikoj" en tiu ĉi
bonfarada movado.--Editor's Note].
KELKAJ FABLOJ EL ESOPO.
La Alaŭdo kaj Alaŭdidoj.--En kampo da matura greno
troviĝis kovitaro de alaŭdidoj, kaj la patrino ĉiutage atendis la
venon de la rikoltistoj. Ĉiufoje kiam ŝi foriris, ŝi ĉiam diris
al siaj geidoj ke ili rakontu al ŝi ĉion, kio okazos dum ŝi
forestis. En tago, alvenis la mastro. "Estas nun la tempo voki ĉiujn
miajn najbarojn," li diris, "kaj rikolti mian grenon."
Kiam la maljuna alaŭdo aŭdis pri tio, ŝi diris al siaj idoj: "Se
li fidas je siaj najbaroj, li ne baldaŭ rikoltos sian grenon."
La proksiman tagon, la bienulo revenis, kaj vidante nenion faritan,
li diris al sia filo: "Iru kaj voku viajn onklojn kaj kuzojn, por ke
ili komencu morgaŭ." Sed la alaŭdo diris al siaj idoj ke ili ne
timu, "Ĉar," ŝi rimarkis, "la parencoj ankaŭ havas siajn kampojn
da matura greno, kiujn ili devas rikolti."
Ŝi denove forestis, kaj la mastro, venante kiel antaŭe, nun diris
al sia filo: "Ni mem laboru kaj komencu morgaŭ nian rikolton."
Kiam la alaŭdidoj rakontis tiun diron al la patrino--"Nun," diris
ŝi, "ni vere bezonas forflugi."
"_Kion vi deziras farita, tion vi mem faru._"
(6266).
La azeno en leona haŭto.--Azeno, vestita je leona haŭto,
fiere vagadis kaj timigis ĉiun el la timemaj bestoj kiujn li
renkontis en la ĉirkaŭaĵo. Ekvidante vulpon, li ankaŭ volis
malkvieti tiun ĉi. Sed Rejnardo, aŭdinte la azenanbruan voĉon,
diris:--"Nu, ja, mi ankaŭ timiĝus se mi ne ĵus estus aŭdinta vin
bleki."
"_Trompantoj ĉiam estos eltrovitaj_"
(6266).
_In order that this Gazette may be useful as a propaganda agent, it
has been considered advisable to include in each number a synopsis of
the Grammar of Esperanto, so that those hitherto ignorant of its
system may be the better able to appreciate the magazine._
SYNOPSIS OF THE GRAMMAR.
The ALPHABET is composed of 28 letters. They are the following:--
A B C Ĉ D E F G Ĝ H Ĥ I J Ĵ K L M N O P R S Ŝ T U V Z and Ŭ.
The VOWELS are always given a long sound; as in the well-known
phrase, "Pa, may we go too?" Shorthand students will at once
recognise them as the long vowels of "Pitman." Their sound can also
be illustrated by--"Bart, Bait, Beat, Boat and Boot."
The following CONSONANTS need special attention. It must be
remembered that the sounds given are invariable, because _Esperanto
spelling is phonetic and each letter has only one sound:--_
The letter C is sounded as in Czar, or as the "ts" in Bits.
" " Ĉ " " Church.
" " G " " Gag; _i.e._, the hard sound.
" " Ĝ " " George; _i.e._,the soft sound.
" " H " " His; _i.e._, it is aspirated and
never mute as in French.
" " Ĥ " " Loch; _i.e._, the Scotch or German
"CH" or Spanish "J."
" " J " " the English letter Y. Thus Paroloj is
sounded Paroloy.
" " Ĵ " " the French J in Bijou or the S in the
English word Pleasure.
" " S " " in Sun; never as in Rose
(Rozo in Esperanto).
" " Ŝ " " in She.
* * *
The English letters Q, W, X and Y do not exist in Esperanto.
The letter Ŭ is only found in diphthongs--Baldaŭ is sounded
Bahldow.
The one remaining point to be mentioned is that "AJ" is the same as
in By. "OJ" as in Boy.
ALL NOUNS end in O in the nominative singular. Birdo, a bird.
When the direct object to a verb, an N is added to this O. Mi havas
birdon, I have a bird.
All nouns form the PLURAL by adding J to the singular. Birdoj, birds.
If objective, birdojn.
All ADJECTIVES end in A and agree with the noun in number and case.
Mi havas belajn birdojn, I have beautiful birds.
* * *
The INFINITIVES of VERBS always end in I. Lerni, to learn. Pensi, to
think.
PRESENT INDICATIVES end in AS in all persons singular and plural. Mi
iras, I go. Ili iras, they go.
PAST INDICATIVES end in IS in all persons singular and plural. Mi
iris, I went. Ni iris, we went.
FUTURE INDICATIVES end in OS in all persons singular and plural. Ŝi
iros, she will go.
CONDITIONAL MOOD ends in US in all persons singular and plural. Li
irus, he would go.
IMPERATIVE MOOD ends in U. Parolu! speak! Iru! go!
SUBJUNCTIVES are formed by using "KE" and the Imperative. Ke mi iru,
that I might go.
The PRESENT PARTICIPLE ACTIVE ends in ANTA--Iranta, going. In the
Passive voice in ATA--Farata, being done.
PAST PARTICIPLE ACTIVE ends in INTA--Irinta, having gone. In the
Passive voice in ITA--Farita, having been done.
FUTURE PARTICIPLE ACTIVE ends in ONTA--Ironta, about to go. In the
Passive voice in OTA--Farota, about to be done.
ADVERBS end in E--Bone, well. Bele, beautifully.
* * *
1. The DEFINITE ARTICLE is invariably LA in all cases singular and
plural. La Patroj, the Fathers.
2. There is no indefinite article in Esperanto. Patro, a Father; or
merely Father, as the case may be.
3. "NOT" is expressed by "NE." Mi ne havas amikon, I have not a
friend.
4. Questions are introduced by "Ĉu." Ĉu mi ne havas amikon? Have I
not a friend?
5. ESTI, to be, is the auxiliary verb in Esperanto. Havi, to have, is
never an auxiliary.
N.B.--There are no exceptions or irregularities in Esperanto.
* * *
The VOCABULARY has been simplified by about 30 affixes, which are
used to modify the meanings of root words. The commonest are the
following PREFIXES:--
BO indicates relationship by marriage. Bofrato, Brother-in-law.
DIS indicates separation, as in English. Disŝiri, to tear to pieces.
EK indicates the commencement of an action. Eklerni, to begin to learn.
MAL is always used to indicate OPPOSITES. Varma, warm. Malvarma,
cool. Amiko, friend. Malamiko, enemy.
RE denotes the repetition of an action. Relerni, to relearn. Rediri,
to say again.
The principal SUFFIXES are the following:--
AĴ signifies an object made from--thus, Fruktaĵo, something made
from fruit.
AR signifies a collection of. Arbo, a tree. Arbaro, a forest.
EBL signifies possibility. Videble, visibly. Lernebla, learnable.
EC signifies an abstract quality. Boneco, goodness. Beleco, beauty.
EG signifies increase. It is the augmentative suffix. Granda, large.
Grandega, immense.
EJ signifies the place where an action takes place. Lernejo, school.
Preĝejo, church.
ET is the diminutive suffix. Infaneto, a little child. Varmeta,
lukewarm.
IG denotes the causing of an action. Morti, to die. Mortigi, to kill.
IĜ denotes turning or becoming. Paliĝi, to turn pale. Fortiĝi, to
become strong.
IL denotes the instrument by which an action is performed. Kudri, to
sew. Kudrilo, a needle.
IN denotes the feminine. Patro, father. Patrino, mother. Onklo,
uncle. Onklino, aunt.
IST denotes the occupation, or means of livelihood. Botisto,
bootmaker. Servisto, manservant.
UL denotes the possession of a Quality or Attribute. Blindulo, a
blind man. Danculo, a dancing man.
By means of these affixes, the Vocabulary is enormously simplified.
* * *
All should have "The Student's Complete Text Book," 1s. 8d., post
free, and "Twelve Exercises," 1s. 3d., in order to thoroughly learn
the system; but the above is serviceable as a rough basis.
For the convenience of Esperantists, all works dealing with the
language can now be obtained by writing to the Hon. Sec., ESPERANTO
CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
The books most read are:--
"Student's Complete Textbook," by J. C. O'Connor, B.A., 1s. 8d., post
free.
"Twelve Exercises with Key," by A. Motteau, 1s. 3d., post free.
"No. 52," a short Grammar, by the Hon. R. H. Geoghegan. Price 7d.,
post free. This is a capital preliminary work for giving to friends
to arouse their interest. For this purpose we will supply
_subscribers_ with 6 copies for 2s. 6d., post free.
Three Tales by Tolstoy and Pushkin, 1s. 1d. the set.
"Hamlet," translated by Dr. Zamenhof, 2s.
Grammar in French or German, 1s. 6d.
Commentaire in French, 2s.
Prose Selections, 2s. 6d. and 1s. 6d.
Complete Stories from back "L'Espérantistes," 2d. each.
"Tourist's Phrase-Book," in 6 languages, 6d.
The following monthly magazines can be obtained. The annual
subscriptions are:--
"La Lingvo Internacia," printed wholly in Esperanto, 3s. 6d.
"L'Esperantiste," in French and Esperanto, 4s.
"La Lumo," in French, English, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Belga Sonorilo," in French, Flemish, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Bohema Esperantisto," in Czech and Esperanto, 3s.
"La Rondiranto," in Bulgarian and Esperanto, 3s.
The new "Internacia Medicina Revuo" will appear every two months.
Subscription 6s. 6d. per annum.
The English-Esperanto and Esperanto-English Dictionaries will be
ready shortly. Price 2s. 6d. each.
"French-Esperanto Vocabulaire," 2s. 6d.; "Esperanto-French
Dictionnaire," 1s. 6d.
"Braille Instruction-Book for the Blind," 4s.
Neat star-shaped Badges, for use when travelling, are kept in stock.
Price 9d. each.
[Music: L'Espero. Himno de D-ro Zamenhof.]
En la mondon venis nova sento,
Tra la mondo iras forta voko
Per flugiloj de facila vento
Nun de loko flugu ĝi al loko!
Ne al glavo sangon soifanta
Ĝi la homan tiras familion
Al la mond' eterne militanta
Ĝi promesas sanktan harmonion.
En la mondon, &c.
Sub la sankta signo de l'espero
Kolektiĝas pacaj batalantoj,
Kaj rapide kreskas la afero
Per laboro de la esperantoj.
En la mondon, &c.
Forte staras muroj de miljaroj
Inter la popoloj dividitaj;
Sed dissaltos la obstinaj baroj
Per la sankta amo disbatitaj.
En la mondon, &c.
Sur neŭtrala lingva fundamento,
Komprenante unu la alian,
La popoloj faros en konsento
Unu grandan rondon familian.
En la mondon, &c.
Nia diligenta kolegaro
En laboro paca ne laciĝos,
Ĝis la bela sonĝo de l'homaro
Por eterna ben' efektiviĝos.
En la mondon, &c.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET
_No. 2._
_December, 1903._
THE
ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the spreading
of the International Language....
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs: 1-1/2 roubles: 75 cents).
Published by THE ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Editor's Notes 17-18
What Max Müller Said (Felix Moscheles) 19
The Beggar Maid (C. Bicknell) 20
"The Tempest," continued from page 5
(translated by A. Motteau) 21
An Autumn Daisy (Ben Elmy) 22
The Biter Bitten (Paul Mathews) 22
The Three Friends (Elise Bauer) 23
The Sound of a Voice (J. Ellis) 24
Phonetic Longhand Esperanto 25
Comrades in Other Lands 26
Two Fables 27
The Angel and The Child (A. Motteau) 27
Correspondence Notes 28
Various Items of Interest 29
Specimens of the New Dictionaries 30
Synopsis of Grammar 31-32
The HON. SECRETARIES of ESPERANTO SOCIETIES are
BOURNEMOUTH, I. F. H. Woodward, Esq.,
Norwood, St. Swithin's Road.
DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
Celtic Association, St. Stephen's Green.
EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
138, Darnley Street, Pollokshields.
HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
13, Birkly Hall Road.
KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
Compton Buildings, Bow Street.
LONDON, H. Bolingbroke Mudie,
41, Outer Temple, W.C.
MANCHESTER, Dr. A. von Mayer,
Central Hall.
NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PLYMOUTH, J. A. Thill, Esq.,
6, Barton Crescent, Mannamead.
PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
21, St. George's Square.
SURBITON, P. Howard, Esq.,
The Bungalow, Crane's Park.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto Club, who
will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
A NEW WORK
You should have to perfect your knowledge of Esperanto is the
~just-published Esperanta Sintakso~ laŭ verkoj de ~Doktoro
Zamenhof~ kaj aliaj aŭtoroj.
Verkita de PAUL FRUICTIER. NUR EN ESPERANTO.
From THE ESPERANTO CLUB, 1/6 Post Free.
~We beg to remind our Readers~
not to omit to translate the letters enclosed in the Text Book, and
to send the translations to us with four penny stamps. The
Adresaro--a list of Esperantists--will then be sent, by means of
which one can correspond all over the world in Esperanto.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi en Esperanto.
Doktoro G. BASUTTIL, Misida, Malta.
Interŝanĝos poŝtsignojn.
Rev. H. T. W. BUTLER, St. Paul's Vicarage, Middlesbrough, Yorks.
Ĉiam respondos je ĉiuj demandoj.
H. W. CLEPHAN, Esq., 3, Cotfield Terrace, Gateshead.
Pri muzikaj aferoj.
Sinjoro C. CHARRIER, Calle Zabala, 77, Montevideo, Uruguay.
Kolektas ilustritajn poŝtkartojn. Ĉiam respondos.
Frl. V. DESPORTES, 17, Boulevard Voltaire Chaumont, Haute Marne, France.
Interŝanĝo de Kuiristaj receptoj.
J. A. D. HENDERSON, Esq., 97, Donegall St., Belfast, Ireland.
Alilandaj sistemoj de stenografio.
G. LEDGER, Esq., 9, Tancred Road, Endymion Road, Finsbury Park,
London N
Nur letere, pri ĉiuj sciencaj aferoj.
L. LAROSE, Esq., 813, Mount Royal Avenue, Montreal, Canada.
Respondos je poŝtkartoj skribitaj en Esperanto.
M. MAURICE MARTIN, Studento ĉe la kolegio de Châteaudun (Eure et
Loire), France.
Ilustritaj Poŝtkartoj.
C. G. STUART MENTEATH, Esq., 23, Upper Bedford Place, London, W.C.
Ĝardenaj Urboj kaj "Darwinismo" por la Homaro.
Sinjoro A. de MARICH, Budapest, IV. Realtanoda u. 5. 11/7 Hungary.
Ilustritaj Poŝtkartoj kaj muziko.
C. REEVE, Esq., 3, Effingham Road, Lee, Kent.
Komercaj temoj kaj komercaĵo kun samlandanoj per stenografio Pitman.
[Illustration: postcard.]
This is a reduced facsimile of the design for an illustrated Postcard.
It is obtainable in two patterns, Inland and Foreign. All the finest
quality ivory cards. Price for propaganda purposes, 1/1 for 50.
State whether Inland or Foreign are required.
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
The Hon. Sec., ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
M. Paul Fruictier, 27, Boulevard Arago, Paris, France.
A. Saint Martin, Esq., 79, St. Christopher Street, Montreal, Canada.
M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai, Belgium.
Herr Ahlberg, 50 Döbelnsgatan, Stockholm, Sweden.
A. Agius, Esq., Strada S. Gaetano, 92, Hamrun, Malta.
G. W. Messerly, Esq., Port-of-Spain, Trinidad, B.W.I.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
No. 2.
DECEMBRO, 1903.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
PRI LA ESTONTECO.
_"Neniu el ni estas senerara, eĉ la plej juna."_
La Redaktoro de The Esperantist deziras sendi, kiel eble
plej frue, siajn koregajn dankesprimojn al sia legantaro pro la
amindaj leteroj kiujn li tage ricevas. En la unua artikolo de la unua
Esperantist peto antaŭmetiĝis ke oni bonvolu sendi proponojn
pri la plibonigo de la plej juna el Esperantaj Ĵurnaloj. Sekve,
multaj amikoj skribis siajn pensojn pri la afero.
Por komenci je la komenco, kelkaj samideanoj kritikis la _verdeceto_
de la kovrilo. Sed multajn leterojn ni ankaŭ ricevis, precipe de
niaj legantinoj, tute aprobante ĝin. Ni do kredas ke estus
bedaŭrinde ŝanĝi ĝin sen unuanima konsento, tial la dua kajero
ankaŭ havas similan verdan eksteraĵon.
Sed la gravegaj kritikoj estis pri la internaĵo. Kelkaj legantoj
trovis ke nedividata paĝo estis iom malfacila por legi. Precipe en
la interesa originala verko "Itala Somero" ili tion eltrovis. Kvankam
nedividataj paĝoj havas pli belan vidiĝon, ni ne daŭrigos ilin en
la estonteco, kaj ni dankas la amikojn kiuj montris la malbonaĵon.
Adepta Esperantisto kredis ke la modelo estis tro alta; ke la dua
Gazeto ne povus esti tiel interesa kiel la unua, k.t.p. Vere tio ĉi
estus gravega afero, kaj Britaj Esperantistoj devas zorgi ke la
profetaĵo ne estos prava. Ni estas tute certaj ke, se oni nur sendos
ĉi tie kiel eble plej multaj artikoletoj--precipe originalaj
verkoj--sufiĉe interesaj Gazetoj rezultos.
La sama kritikisto ankaŭ opiniis ke ne estis sufiĉe da Angla lingvo
en la unua numero. Ĝi enhavas nur dekses paĝojn, kaj la plimulto de
la legantaro deziras legi Esperantaĵojn, ne Anglaĵojn. Unu el niaj
sindonemaj kunverkantoj promesis marki ĉiujn vortojn, kiujn ne
troviĝos en la lernlibro, kaj ni ĉiam donos iliajn tradukojn.
Tiamaniere ni esperas ke ni plaĉos tiujn, kiuj deziras vidi pli en
la Angla lingvo, sen limigi la interesan enhavon.
Inter la amikoj kiuj skribis pri la granda celo de Esperanto, unu
diris "Zenofono gvidis la perditajn Grekojn el la neterpoma[5] lando
orienta de poezio, sablo kaj romanco. Kaj vi, mia samideano, devas,
per via Gazeto, gvidi la sonĝajn Esperantistojn malsupren al la
ĉiutagan landon de porkaĵo kaj faboj!"
Vere tiu ĉi estas bona konsilo, ĉar Esperanto devas esti "Pana kaj
butera lingvo" por komerco kaj ĉiutaga vivado. Sed ĉu nia legantaro
deziras ke ni neniam presigos poezion kaj interesajn rakontetojn? La
plimulto da leteroj kiuj tage venas enhavas gratulojn pri la poemoj
kaj rakontetoj.
Alia helpanto de tiu ĉi bonfaranta movado havas gravajn internaciajn
rilatojn kun fremdaj firmoj, kaj proponis ke ĉiuj komercaj
Esperantistoj skribu al sia fremda klientaro, antaŭmetante
Esperanton, kiel taŭga helpanta lingvo, kaj petante ke ili lernus
ĝin por estontaj komunikaĵoj. Bonega ideo! Se oni konsentos tiel
fari, La Esperanto Klubo presigos anoncpaperojn kaj disdonos ilin
inter siaj komercaj membroj. La Hon. Sek. estos feliĉa ricevi
specimenojn de la proponita anonco.
Ree dankante ĉiujn kunverkantojn, ni petegas pri originale verkitajn
artikolojn por la Gazeto. En ĉiuj landoj estas la sama afero. Oni
trovas grandan nombron da skeptikuloj, kiuj diradas: "Ho! Mi vidas ke
via lingvo estas bona nur por tradukaĵoj. Kiam vi havos vian propran
verkaron, mi eklernos Esperanton. Sed, en la nuna tempo, mi pliamas
mian patrujan lingvon."
Mi skribis tiun ĉi peton al nia bona amiko, Sinjoro Ben Elmy, kaj,
kiel rezulto, niaj legantoj nun havos la grandan plezuron legi
_Esperantan_ poemeton, kun Angla _traduko_. Aliaj amikoj jam
respondis al tiu ĉi peto kaj sendis la interesajn rakontetojn kiuj
estas tie ĉi presitaj kaj korege ĉiuj devas danki ilin por la
granda helpo kiun ili donis al Esperanto, tielfarinte. Kvankam
tradukoj estas tre akcepteblaj, originalaj verkoj sendube estas indaj
je antaŭeco.
La Redaktoro.
FOOTNOTE:
[5] Lit.: "Potatoless."
CONCERNING THE FUTURE.
_"We are none of us infallible, even the youngest."_
The Editor of The Esperantist desires to send as early as
possible his most hearty expression of thanks to his readers for the
kind letters which he daily receives. In the first article of the
first Esperantist a request was put forward that one should
send proposals for the improvement of the youngest of Esperanto
journals. In consequence of this, many friends have written their
opinions on the subject.
To begin at the beginning, some friends-in-Esperanto criticised the
_somewhat greenness_ of the cover. But we have also received many
letters, especially from our lady readers, fully approving of it. We
therefore think it would be regrettable to change it without
unanimous consent; thus the second number has a similar green
exterior.
But the most serious criticisms were concerning the interior. Some
readers found that an undivided page was somewhat difficult to read.
Especially in the interesting original work, "The Italian Summer,"
did they experience this. Although undivided pages have a more
pleasant appearance, we will not continue them any more, and thank
the friends who pointed out the defect.
An adept Esperantist thought the standard was too high; that the
second Gazette could not be as interesting as the first, and so on.
This truly would be a most serious matter, and British Esperantists
must take care that the prophecy be not verified. We are
quite certain that if one will only send as many articles as
possible--especially original works--sufficiently interesting
Gazettes will result.
The same critic also opined that there was not enough English in the
first number. It contains only sixteen pages, and the majority of
readers desire to read Esperanto matter, not English. One of our
painstaking collaborators has promised to mark all words not to be
found in the Textbook, and we will always give their meanings. In
this manner we hope to please those who wish to see more in English,
without limiting the interesting matter.
Among the friends who have written of the great purpose of Esperanto,
one has said "Xenophon led the lost Greeks through the barren eastern
land of poetry, sand, and romance. And you, my friend-in-Esperanto,
must--by means of your Gazette--guide the dreamy Esperantists down
into the everyday land of pork and beans!"
Truly this is good counsel, for Esperanto must be a "Bread and butter
language" for commerce and daily life. But do our readers wish us
never to print poetry and interesting narratives? The majority of the
letters which continue to arrive daily contain congratulations on the
poems and short stories.
Another helper of this beneficent movement has weighty international
relations with foreign firms, and has proposed that all commercial
Esperantists should write to their foreign clients, submitting
Esperanto as a suitable auxiliary language, and asking them to learn
it for future communications. A most excellent idea! If this be
approved, the Esperanto Club will have circulars printed and will
distribute them among its commercial members. The Hon. Sec. will be
glad to receive specimens of the proposed announcement.
Again thanking all collaborators, we appeal for original work for the
Gazette. In every land it is the same. One finds a great number of
people, sceptics, who continually say, "Oh! I see that your language
is only good for translations. When you have your own literature I
will take up the study of Esperanto. But, at present, I prefer my
national tongue."
I wrote this request to our good friend, Mr. Ben Elmy, and, as a
result, our readers now have the great pleasure of reading an
_Esperanto_ poem with English _translation_. Other friends have
already responded to this appeal, and all must thank them most
heartily for the great help they have given to Esperanto in so doing.
Although translations are very acceptable, original works are,
without doubt, worthy of precedence.
_Literal translation._
KION MAX MÜLLER DIRIS.
Mi deziras scii ĉu The Esperantist estas preta por akcepti
en ĝiaj kolonoj la liberan uzon de la ĉiam ĉeestanta persona
pronomo "Mi." Eble mi, ĝin enkondukante, estas iomete maltima, sed
mi ne povas eviti la opinion ke, eĉ nova lingvo devas enhavi
almenaŭ kelkajn el la nekonvenaĵoj kiujn ĉiuj malnovaj lingvoj
necese toleras.
Tio, kion mi tuj rakontos, nur estas malgranda persona memoraĵo, sed
ĝi kunligas kun la nomo de famega lingvisto; tre citinda
aŭtoritato.
Mi estis en Venezio, ne staranta inter palaco kaj malliberejo, sed
gondole glitanta sur la kanaloj de la feina urbo, tiel kiel ĉia
mortemulo devas fari, se li deziras elpruvi ke vivo estas vivinda. Mi
tiam estis leganta artikolon "Rememoraĵoj" de Max Müller, kaj ĝi
tiel ĉarmis min ke, tuj post mia reveno hejme, mi skribis al li iom
simile al jeno--
"Mi estas al vi nekonato. Se mi ne skribos tuj sub la puŝo de la
impreso, mi tute ne kuraĝus fari tion. Sed, kompreneble, ni devus
koni unu la alian. Vi, baptofilo de Max Maria von Weber, mi baptofilo
de Felix Mendelssohn! Vi lernis latinan kaj grekan lingvojn en
Leipzigo, mi ankaŭ lernis tie; sed vi studiis ĉe la Nikolai-Schule
kaj mi ĉe la Thomas-Schule; jen la malsameco de la rezultato
klariĝas. Sed ni, kiel knaboj, ambaŭ devis manĝi niajn pomojn el
la korbo de la sama maljuna vendistino en Grimmaischer Strasse,
k.t.p."
Nu, Max Müller respondis al mi tute afable. Li sciigis min ke li iam
aŭdis mian patron ludi fortepianon kune kun Mendelssohn, ke li
ankaŭ estis vidinta unu el miaj pentraĵoj tial ni ne estis
nekonatoj. Ĉu mi venus Oxfordon post mia reveno en Anglujo, kaj ĉu
mi volus esti lia gasto?
Post kelkaj monatoj mi do iris, kaj pasigis malmultajn tagojn en lia
domo. Tiu ĉi estis senegala okazo por sciiĝi liajn opiniojn pri la
alpreno de universala lingvo.
"Ĉu la afero estas _ebla_?" mi demandis. "Netaŭge kian lingvon oni
elektos. Mi bezonas vian aŭtoritaton por silentigi tiujn kiuj kredas
ke la propono nur estas ĥimera."
"Nu," li respondis, "vi devas demandi tion de pli junaj kritikistoj
ol mi. Vi scias ke mi jam skribis mian kredon ke Esperanto estas la
plej bona sistemo ĝis nun elpensita; mi ne povas diri plu." Mi
petegis, eble iom supermezure, sed sensukcese.
Sed, kiam mi estis forironta el lia gastama domo, li redonis al mi
albumeton (baptopatran donacon de Mendelssohn), en kiu mi petis ke li
skribu sian nomon, kaj mi legis--"Ĉu universala lingvo estas ebla?
Jes.--M.M."
WHAT MAX MÜLLER SAID.
I wonder whether the columns of The Esperantist are disposed
freely to admit that ever-present personal pronoun, "I." I am perhaps
bold in introducing it, but I cannot help thinking that a new
language must have to put up with some of the inconveniences, at
least, that all old languages have had to tolerate.
What I have to relate is but a little personal souvenir, but it is
connected with the name of a great linguist, and an authority well
worth quoting.
I was in Venice, not standing between a palace and a prison, but
gliding along the canals of the fairy city in a gondola, as every
mortal should if he desires to realise that life is worth living. I
was reading an article, "Reminiscences," by Max Müller, which
delighted me so that the first thing I did on returning home was to
write to him, somewhat on these lines--
"I am a stranger to you, and if I don't write on the spur of the
moment, I should not venture to do so at all. Yet surely we ought to
know one another. You, a godson of Max Maria von Weber, and I a
godson of Felix Mendelssohn! You learnt your Latin and Greek in
Leipzig, and so did I; only you went to the Nicolai-Schule and I to
the Thomas-Schule, which accounts for the difference in the result.
But we must have eaten our schoolboy apples from the same old woman's
basket in the Grimmaische Strasse, etc., etc."
Well, Max Müller answered in the kindest spirit. He had heard my
father play with Mendelssohn, and he had seen a picture of mine, so
we were not strangers. Would I come to Oxford on my return to England
and be his guest.
Some months later I went, and spent several days at his house. There
was a unique opportunity of fully ascertaining his views on the
adoption of a universal language.
"Is such a thing _possible_?" I asked him. "Never mind which language
is to be selected. I want your authority to silence those who look
upon anything of the kind as chimerical."
"Well," he said, "you must go to younger people for an answer to
that. You know that I have given it as my opinion that Esperanto is
the best attempt at a universal language yet made, and that is as
much as I can say." I pressed him, perhaps rather unduly, but without
success.
But as I was leaving his hospitable house he handed me back a little
album (a godfather's gift from Mendelssohn), in which I had asked him
to inscribe his name, and I read--"Is a universal language possible?
Yes.--M.M."
Felix Moscheles.
[Illustration: hand-written letter.]
Oxford, July 2, 10 p.m
Is a universal language possible? Yes. M. M.
Felix Mendelssohn:
Wenn Menschen aus einander gehn
So sagen sie, Auf Wiedersehn,--auf Wiedersehn.
Felix Moscheles:
Die Sprachen sind auch aus einander gegangen.
D'rum theilen sie alle dasselbe Verlangen.
Auf Wiedersehn, auf Wiedersehn!
F. Max Müller.
_Felix Mendelssohn diris._--Se homoj disiĝas ili diras "Ĝis la
Revido, Ĝis la Revido."
_Felix Moscheles diris._--La lingvoj ankaŭ estas disiĝitaj, do
ĉiuj partoprenas la saman deziron. "Ĝis la Revido, Ĝis la
Revido!"
L'ALMOZULINO.
THE BEGGAR MAID (Tennyson).
Ŝi, de beleco nedirebla
La manojn sur la brusto tenis:
L'Almozulino nudpieda
Al reĝo Kofetuo venis.
La reĝo, kun mantel' kaj krono,
Renkonti ŝin malsupreniris
"Nature, ŝi pli bela estas
Ol lumo," ĉiuj Grafoj[6] diris.
Ŝi, en mizera vesto, ŝajnis
Al ili, lum' tra nuboj hela;
Ŝin laŭdis ili, pro okuloj,
Piedoj, haroj, mieno bela.
Neniam estis en la lando
Vizaĵ' aŭ ĉarm' anĝela tia,
Kaj ĵuris Kofetuo "Estos
L'Almozulin' reĝino mia."
C. Bicknell.
FOOTNOTE:
[6] Counts; barons.
[_Copyright reserved._]
[_Tradukis Esp. 6266._]
LA VENTEGO (Daŭrigo).
(_Vidu la komencon en Novembra Nro._).
AKTO I.
Sceno I. (_daŭrigo_).
(_Revenas la_ Subestro.)
Subestro.--Faligu la grandmaston! vigle[7]! pli malsupren!
Penu direkti la ŝipon al la maro! (_Ekkrioj interne_) Malbenon al
tiuj kriegoj! Ili bruegas pli laŭte ol la blovado, aŭ eĉ nia
propra kriado! ... (_Revenas_ Sebastiano, Antonio _kaj_ Gonzalo)
Ree? ankoraŭ? Kion vi faros tie ĉi? Ĉu ni devos ĉesigi nian
penadon kaj droni? Ĉu vi deziras iri al la marfundo?
Sebastiano.--Ha peston al via faringo, kriemulo,[8]
blasfemanta malbenita hundo!
Subestro.--Nu, do, laboru vi mem!
Antonio.--Pendu, malbona hundo; pendu, filo de malvirtulino,
insultema bruegulo! Ni ne tiel kiel vi timas droni.
Gonzalo.--Ho! lin mi asekuras[9] kontraŭ la dronado,
kvankam la ŝipo ne estus pli fortika ol nuksa ŝelo.
Subestro.--Direktu la ŝipon! Du gradojn plie, al la
maro ... haltu!
(_Venas_ Maristoj _tute akvokovritaj_.)
Maristoj.--Ĉio estas perdita! ni preĝu! ni preĝu! Ĉio
perdita! (_Foriras ĉiuj_)
Subestro.-- Kion? Ĉu malvarmiĝos niaj buŝoj?
Gonzalo.-- La reĝo kaj la princoj ĉiuj preĝas:
Samstate ni kun ili preĝi devas.
Sebastiano.-- Mi perdas paciencon.
Antonio.-- Ni pereos:
Per la maldiligento de drinkuloj--
(_Al_ Subestro) Larĝfaŭka bruegulo mi tre volus
Vin vidi droni en dek maralfluoj[10]!
Gonzalo.-- Pendonta, tamen, li post ĉio restos,
Ja, kvankam plendos ĉiu guto akva
Kaj larĝe malfermiĝos por lin gluti....
(_Ekbruoj interne_) Ĉiel' kompatu! nun fendiĝas ŝipo!
Adiaŭ do, edzino kaj infanoj!
Ho ve,[11] adiaŭ, frato! Ĝi fendiĝas!
Antonio.-- Ni ĉiuj nun fundiru kun la reĝo! (_Foriras_).
Sebastiano.-- Ni iru tuj al li adiaŭ diri! (_Foriras_).
Gonzalo.--Nun, volonte, mi ŝanĝus mil mejlojn da marakvo
nur por seka terpeco, longa erikejo,[12] bruniĝinta dornstipejo,[13]
io ajn! Estu do la superega Volo! Sed mi preferus seke morti.
(_Foriras_).
Sceno 2.--_Sur insulo--antaŭ la ĉambreto de_ Prospero.
(_Venas_ Prospero _kaj_ Mirando.)
Mirando.-- Karega patro, se per via povo
La maro tiel brue sovaĝiĝis,
Ho trankviligu ĝin! Nun preskaŭ ŝajnas
Malbonodoran peĉon Ĉiel' vomi.[14]
Se supraj ondoj ne estingos fajron ...
... Suferis mi kun la malfeliĉuloj
Videble kiuj dronis en la ŝipo!
Kreitoj noblaj ili estis, eble,
Kaj, jen! nun estas ĉiuj disrompitaj ...
... Ĝemegoj ĝis la mia kor' atingis!
Se ia dio estus mi potenca,
En teron volus mi trapuŝi maron,
Prefere ol engluti belan ŝipon
Ŝarĝitan tute je animoj homaj! ...
Prospero.--Ne plu miregu nun, kaj kvietiĝu;
Al via kompatema koro diru:
Ne malbonaĵ' okazis.
Mirando.-- Ho ve, patro!
Prospero.--Nenio, ja, filino, ĵus okazis
Krom ĉio, kion mi efektivigis
Por vi, filino mia, karulino!
Vi kiu ido estas nescianta,
Ĉar, nek vi scias pri l'elveno mia,
Nek konas min pli altan ol Prosperon,
La mastron de malriĉa tia loko,
Kaj simplan patron vian.
Mirando.-- Mi neniam
Imagis plie.
Prospero.-- Estas nun la tempo,
Kaj vin mi devas plie tuj informi.
--Forprenu la magian[15] veston mian--
(_Demetas la mantelon_).
Magio restu. Plu ne ploru, kara;
Konsolu vin. Terura la vidaĵo
De ŝippereo, kiun vi bedaŭras,
Okazis tiel, per magia povo,
Ke iu, kiu estis en la ŝipo
Nek mortis, nek eĉ haron tie perdis,
--Kriegojn kvankam aŭdis vi, kaj vidis
Fundiri ŝipon--Sidu, nun, Mirando,
Ĉar vi plimulte devas tuj sciiĝi.
(_Daŭrigota_).
FOOTNOTES:
[7] Cheerily, actively.
[8] Noise-maker, brawler.
[9] Insure.
[10] Tides.
[11] Alas!
[12] Heath.
[13] Prickly broom (or furze) patch.
[14] Vomit.
[15] Magic.
LEKANTETO AŬTUNA.
"Purpurvestata kara aŭtuna flor',
Vi ploras, do, pri morto de l'somero?
Funebra, certe, estas la kolor',
Kaj ĉiam servas al la malespero!"
"Ha, ne! Vi ne forgesu, kara mia,
Purpuro apartenas al majesto;
Kaj plaĉas al la vintroreĝo nia,
Ke prezentiĝu mi en deca vesto!"
12a Okt., 1903. Ben Elmy.
THE MICHAELMAS DAISY.
"Dear little Autumn flower, with purple clad,
Dost thou thus weep the death of Summer fair?
Funereal, truly, is thy colour sad,
And ever serves as symbol of despair!"
"Ah, no! dear friend, remember yet one thing--
That purple, too, is Majesty's display;
And 't is the pleasure of our Winter king,
That I present myself in meet array!"
_Tradukis_ Ben Elmy.
MORDANTO MORDITA (Originale Verkita).
Tiu ĉi okazis dum mia lernado ĉe la universitato.
Bruno estis unu el miaj plej intimaj amikoj kaj ni ofte renkontis nin
kun aliaj samideanoj ĉe la loĝejo de unu aŭ alia por amika
kartoludeto. En tiu ĉi okazo la renkontejo estis ĉe Bruno.
Blanko, alia amiko, alvenis kun mi je la dirita horo, sed tie
troviĝis neniu. "Pendu" ni diris. Ni atendis longan tempon: Bruno ne
venis. Ni do ekkoleriĝis, kaj deziris repagi al Bruno pro tiu ĉi
malplezuro. "Kion ni faros?" "Malsaĝkaptilon!"[16] "Bonege!"
Ni formovis la tablon en angulon de la ĉambro. Sur la tablo, per la
helpo de kapkuseno[17] el la dormoĉambro, de kelkaj vestoj, kaj de la
lamposfero[18] sur kiu ni figuris malbelegan vizaĵon, kaj en kiu ni
enmetis kandeleton, ni konstruis terurigan kreitaĵon. Tiam ni
atendis.
Baldaŭ ni aŭdis la paŝojn de la alproksimiĝanta Bruno, kaj ni
retiris en la dormoĉambron. La pordo de la ĉambro malfermiĝis:
Bruno eniris.
Subite terurplena kriego surdiĝis niajn orelojn. Nia mizera amiko
enfalis preskaŭ senmove en sian seĝegon, nur murmurante--"Mi ĝin
vidis! Mi ĝin vidis! Mi estas viro mortonta!"
Tiu ĉi rezultato surprizis nin. Ni neniam deziris kaŭzi tian
malfeliĉecon.
Kredante ke nia amiko nur ridegis, mi ekkriis "Brandon! Rapide,
rapide, alportu la brandon!" Estis senutile. La glaso ekfalinte el la
mano de la suferanto, rompiĝis sur la tapiŝo. Tre malrapide, el la
disigitaj vortoj de la malsanulo, ni eltiris la sciigon ke li kredis
vidi la aperaĵon kiu ĉiam montras sin al membro de la familio
Bruno, antaŭ la subita morto de tiu persono.
Ni penis klarigi la aferon, sed sensukcese.
Mi do eliris por venigi kuraciston.
Loĝante en la koleĝo, estis necese ke mi petu permeson de la
koleĝestro, ĉar vespere je dirita horo la pordego fermiĝis por ke
neniu povu senpermese eliri. La koleĝestro, maljuna sinjoro,
bonvolega al la junuloj kiuj venis sub lia flego, kvankam gravmaniera
kaj solenvizaĝa, aŭskultinte mian klarigon, tuj donis al mi la
deziratan permeson, samtempe dirante--"Estas granda malfeliĉeco,
granda, grandega! Mi kredas ke mi mem iros por lerni ĉu mi povos ion
fari."
Ĉar la koleĝestro tre malofte vizitis la loĝejon de koleĝanoj,
tiu ĉi propono estis tiel ne atendita ke mi tute forgesis la
kuraciston, kaj sekvis la estron al la loĝejo de Bruno.
Enirante en la ĉambron ni trovis Brunon ankoraŭ flegatan de Blanko,
ŝajne neniel pliboniĝitan. La vizitanto neatendita, klinante sin
super la junulo diris amindavoĉe--"Mia kara Bruno, mi tre bedaŭras
aŭ...."
Kvazaŭ elektriĝita, la trompoplena Bruno eksaltis sur siajn piedojn
elkriante per la plej sana voĉo--"Pardonu al mi, Sinjoro, tute
senintence mi petolis[19] antaŭ _vi_."
Unue iom enuata, sed baldaŭ komprenante la ŝercon, nia bona estro
trankvile diris--"H--m! Belega ekzemplo de 'Mordanto mordita'. Bonan
Nokton, Sinjoroj, bonan nokton."
Tiel parolinte li ridetante foriris.
Paul Mathews, _Esperantisto_ 7799.
FOOTNOTES:
[16] Booby-trap.
[17] Pillow.
[18] Lamp globe.
[19] Played the fool.
_Almozulo_: Donu al mi pencon, Sinjorino!
_Sinjorino_: Ĉu vi ne povas trovi laboradon!
_Almozulo_: Ne, mia metio estas senutila al la nuna tempo.
_Sinjorino_: Kial? Kion vi faras?
_Almozulo_: Mi forŝovelas neĝon de pavimo.
G.C.L.
LA TRI AMIKOJ.
Konfidu je nenia amiko ne pruvinte lin. Ĉe la festena tablo ni
trovas pli multajn ol ĉe la pordo de la malliberejo.[20]
Homo havas tri amikojn; du el ili li multege amis, la tria estis al
li indiferenta, kvankam tiu ĉi estis la plej sincera el ĉiuj. En
tago li devis aperi antaŭ la juĝisto ĉar li estis grave sed
maljuste kulpigita. "Kiu el vi," li diris, "venos kun mi por atesti
por mi, ĉar mi estas grave kulpigita kaj la reĝo koleriĝis?" La
unua el liaj amikoj tuj diris ke, pro aliaj aferoj, li ne povus iri
kun li. La dua akompanis lin ĝis la pordo de la juĝejo, tiam li
iris returnen pro timo de la kolera juĝisto.
Sed la tria, al kiu li malplej konfidis, eniris, paroladis por li kaj
atestis tiel ĝoje pri lia senkulpo, ke la juĝisto liberigis
lin.----
Homo posedas tri amikojn en tiu ĉi mondo. Kiel li kondutos je la
horo de la morto, kiam Dio vokos lin antaŭ sian juĝejon? Mono, lia
plej bona amiko, forlasos lin unue. Liaj parencoj akompanos lin ĝis
la pordo de la tombo, kaj tiam returnos domen. La tria, kiun li ofte
forgesis dum la vivo estas liaj Bonagoj. Nur tiuj ĉi akompanos lin
ĝis la trono de la Juĝisto. Ili antaŭiros, parolos, kaj trovos por
li kompaton kaj pardonon.
Elise Bauer.
FOOTNOTE:
[20] Prison.
LEGENDO PRI LA VIRO EN LA LUNO.
Antaŭ multe da jaroj je Dimanĉo, viro iris en arbaron por kolekti
lignon. Li kunigis ĝin, kaj, portis ĝin domen. Li renkontis belan
viron, dimanĉe vestitan, kiu estis ironta al preĝejo. Li haltis,
ekparolis al la lignoportanto kaj diris "Ĉu vi scias ke sur la tero
hodiaŭ estas Dimanĉo, kiam Dio ripozis, kreinte la mondon, ĉiujn
bestojn kaj la homaron? Ĉu vi ne scias ke estas skribite en la tria
komando Sanktigu la Dimanĉon?"
Sed la viro estis korhardiĝita kaj respondis "Dimanĉo tera aŭ
Lundo ĉiela, kion faras tio al mi?" La bela viro, kiu estis Dio mem,
respondis "Portu do eterne vian branĉaron. Kaj tial ke Dimanĉo sur
la tero ŝajnas al vi esti senvalora, havu do eternan Lundon en la
Luno kaj staru ĉiam tie kiel timiginta ekzemplo por ĉiuj kiuj
malsanktigas la Dimanĉon per laboro." De tiu tempo la viro kun la
branĉaro staras en la Luno, kaj eble starados tie eterne.
Elise Bauer.
PRAKTIKA UZO DE ESPERANTO.
Antaŭ iaj semajnoj aperis artikolo en la _Daily Mail_ kie oni
skribis ke Ĵapananoj trovis ke, se ili manĝadis nur rizon, ĝi
produktis hidropsion, sed se ili miksis hordeon kun la rizo la
malsano ne okazis.
Trovante en la Adresaro la nomon de Japonano, mi tuj skribis al li
sciigante lin pri la supre nomita artikolo kaj demandante ĉu ĝi
estis akurata.
Mi ricevis la sekvantan respondon--"La malsano okaza estas ne la
hidropsio sed beriberi aŭ elefantiasio. La rizo sole ne kaŭzas
tion: La malriĉuloj, la kampanoj, ankaŭ suferas je tiu malsano
kvankam ili ne ofte manĝas rizon; eble nur unu aŭ du foje dum
monato. La rimedo por tiu malsano estas ne ankoraŭ konata, sed la
mikso de hordeo kun la rizo estas bona; ankaŭ la aero de la
patralando. La homoj kiuj vivas en malaerigata ĉambro havas ofte
tiun malsanon. Unu aŭ du monatoj en la patralando estas sufiĉaj por
kuraci ĝin." (Espo. 7383).
Esperantisto 8105.
Kara Sinjoro, La unua numero de via tre laŭdinda gazeto ne sole
donis al mi grandan plezuron sed ankaŭ portis benon al ĉiuj de tiu
ĉi loko; ĉar, ĵus ĉe la momento de ĝia alveno, komencis la pluvo
de ni longatempe dezirita, kaj kiam mi malfermis la koverton, brilaj
fulmoj kune kun la lumo de mia elektra lampo lumigis al ĝiaj bone
presitaj paĝoj. Certe ĉiuj Anglaj Esperantistoj dankos vin tre kore
por via kuraĝa kaj sindonema laboro, kaj deziros longan vivon kaj
plenan sukceson al la entrepreno. Mi bedaŭras ke mi mem donis
malbonan ekzemplon al miaj pli junaj Esperantuloj, skribante en mia
artikoleto "Itala Somero," ke oni kulturas ĉe ni _Kariofilojn_.[21]
Mi devis esti skribinta _diantojn_,[22] ĉar la kariofilo,[21]
kreskaĵo de tropikaj landoj, ne povas vegeti tie ĉi. Kvankam mi
estas nemetiista[23] botanikisto, mi ne sciis la sciencan nomon por
"cloves," kaj mi ne lernis la Esperantan vorton por "carnation." ...
Jen mia konfeso kaj senkulpigo! Nun mi almenaŭ ellernis tre multe
pri la kariofila[21] natur-scienco, uzado, kaj komerco; kaj mi
miriĝas legante ke Anglujo enportas ĉiujare 1/4 milion funtojn[24]
da tiu drogo. Certe ĉiuj ne estas uzitaj por bongastigi niajn
pomtortojn![25]
Kun sinceraj gratuloj,
Via fidele,
C. Bicknell.
FOOTNOTES:
[21] Cloves.
[22] Carnations.
[23] Amateur.
[24] Pounds.
[25] Apple tarts.
LA SONO DE VOĈO.
(Telefona Okazo.)
(de G. S. WEBSTER, eltirita el "TAT," tradukita de JOHN ELLIS.)
* * *
S-INO JUNEDZO. S-O JUNEDZO. VOĈO.
* * *
[_SCENO.--Manĝoĉambro ĉe Gesinjoroj Junedzo. La telefono estas
fiksita sur skribtablo._]
S-ino Junedzo (_alparolante al katido, dume ŝi
ĉirkaŭligas banton[26] ĉirkaŭ ĝia kolo_[27]).--Nu[28], katideto, mi
miras kion mia Riĉjo faras. Mi esperas ke li ne aliris al
malplaĉega ĉevalkura konkurso--mi ne kredas ke li sin okupas
tiamaniere dum lia libera tempo--malgraŭ la duonesprimaĵoj[29] de
Klaro Paseo, sed--. Bone, mi jam alvokis lin telefone nur sepfoje
hodiaŭ, kaj li mem respondis al mi ĉiufoje; tial ĉio necese estas
tute ĝusta. (_Sidigas la katidon sur kuseno_) Nu, kion fari? Estas
tro varme por eliri kaj vizitadi. Mi jam parolis kun la servistinoj
pri iliaj kulpetoj, sufiĉe je unu tago. Mi kudris butonon sur la
ganto de Riĉjo, kaj mi jam skribis dudek-sep paĝojn al la
patrineto. Ho! Mi devas alvoki Riĉjon denove; li kutimas aŭdi mian
voĉon almenaŭ okfoje en ĉiu tago. Kara knabo! Li pensos ke mi
ĉesis ami lin, aŭ ian similan teruraĵon! (_Aliras al la telefono
kaj sonorigas_) "N-on 2,337 Junedzo, mi petas." (_Post momento, ŝi
aŭdas respondon._)
S-ino J. (_en 'fonon_).--Jes, ĉu vi ĉe-estas?
Voĉo.--Kompreneble, Karulineto!
S-ino J.--Kiu estas tie?
Voĉo.--Kies voĉo sonas, ĉu vi pensas?
S-ino J.--Tio estas simila je la voĉo de mia propra edzeto.
Voĉo.--Tia mi estas, Kara Mia!--Via vera, sola, propra
Riĉjo.
S-ino J--Ĉu vi maltrankviliĝas kaj pensadas ke mi ne estas
alvokonta al vi denove, Plejkara?
Voĉo.--Jes; mi ja terure maltrankviliĝis pri tio, Koro
Mia.
S-ino J.--Kion vi faras?
Voĉo.--Mi tre laboradas, kaj multe pripensadas pri mia
propra edzineto. (_En tiu ĉi momento, persono larĝaŝultra,
festatempe vestita, mallaŭte malfermas la pordon. Li staras senmove,
kaj rigardas S-inon J., ridete sed silente._)
S-ino J. (_en 'fonon_).--Mi sentadis tre forlasite la tutan
tagon longe.
Voĉo.--Kompatinda knabineto! Baldaŭ mi revenos, ĉarmanta
mia.
S-ino J.--Mi skribis dudek-sep paĝojn al la patrineto.
Voĉo.--Ĉu efektive? La kara maljuna sinjorino! Mi esperas
ke vi sendis al ŝi la esprimon de mia amo.
S-ino J.--Ha! Nu, mi ŝatas[30] aŭskulti vin kiam vi parolas
tiel pri la patrineto. Penu ĉiam paroli tiamaniere pri ŝi kiam vi
estas hejme. (_La persono apud la pordo ŝajnas malkontente, kaj ial
iom ekscitate._)
Voĉo.--Mi promesas, Amatino Mia.
S-ino J.--Mi ja pensas ke vi povus aranĝi ke vi venos
hejmen frue hodiaŭ, Riĉjo, por festi la trian monaton de nia
edzeco. (_La persono subite timiĝas, kaj provas forŝteli mallaŭte
for de la ĉambro, senvidite._)
Voĉo.--Tion mi volus, karulineto mia; sed ni estis tre
okupataj ĉe la oficejo la tutan tagon longe, kaj ... (_la persono
piedfrapas senintence la katidon--la katido blekas ... kaj_ S-ino
J. _ĉirkaŭrigardas antaŭe ol la persono povas atingi la
pordon--ŝi lasas fali la aŭdilon telefonan, rapidas al li, kaj
kaptas lin sovaĝe per lia brako._)
S-ino J. (_kun milo[31] da vulkanoj[32] je sia
voĉo_)--RIĈJO!! RIĈARDO!!!
S-o J. (_provas gajete ŝajni kuraĝa_).--Nu, Kara Mia, ĉu
vi ĝojas min revidi?
S-ino J. (_trenas lin al la telefono_).--Venu tien-ĉi.
(_Ŝi tenas la aŭdilon sur lian orelon, kaj tuj poste parolas en la
telefonon si mem_).
S-ino J. (_en la 'fonon_).--Kaj _kiu_ vi diris ke vi estas?
Voĉo.--Efektive, ĉu vi forgesis tiel baldaŭ? Via propra
Riĉjo.
S-o J.--Sed, pendiĝu! ... (S-ino J. _metas sian
manon sur lian buŝon_).
S-ino J.--Kaj _kion_ vi diris ke vi faris?
Voĉo (_ripetas malrapide kaj tre klare_).--Ke mi tre
laboradis, kaj multe pripensadis pri mia propra edzineto.
S-o J. (_li mem provanta alvoki per la
telefono_).--Silentiĝu, malsaĝulo! Ĉu vi ne scias.... (S-ino
J. _ĉesigas lin kiel antaŭe_.)
S-ino J. (_en la 'fonon_).--Ni finigos tiun-ĉi konversacion
ĉar S-o Junedzo, kiu estas apud mi, laĉigas iom aŭskultante lian
propran imaĝan voĉon. Bonan tagon! kompleze tenu vin pretige por
atesti kiam mi procesos por ricevi juĝan disigon.[33]
Voĉo.--Ŭ--ŭ--ho! ŭ--ŭ--(S-ino J. _sonorigas
por ĉesigi la elektran komunikadon; sin turnas al_ S-o J.,
_kies vizaĝo grade iĝas fraga-tomata-sun-malleviĝan specon de
koloro_).
S-ino J. (_per nordpolusa[34] voĉo_).--Havu la bonecon
klarigi--se eble vi povas.
S-o J. (_gajete_).--Certe, kara mia, certe! Nu, vi vidas,
karesinda mia, vi havas tre dolĉan kutimeton, alvokante min ĉe la
oficejo ĉiuhore, kaj ĉar mi--ŭ--ne estas--ŭ--ĉiam tie....
S-ino J.--Estante ĉe ĉevalkuraj konkursoj, eble?
S-o J. (_kuraĝege_).--Jes, estante ĉe ĉevalkuraj
konkursoj; kvankam, trovinte mian unuan gradan bonprosperaĵon
hieraŭ, mi estas forlasonta tiujn de nun. Sed, daŭrigante ... ĉar
mi ne ĉiam estas ĉe la oficejo, mi pensis ke vi koler ... ŭ ...
maltrankviliĝus se mi ne respondus ĉiufoje kiam vi sonorigus por
mi; tial mi ordonis ke Korkisto, mia ĉefkomizo, kiu estas iom da
ventroparolanto, imitu mian voĉon, kaj respondu al vi tiam, kiam mi
forestus, kaj la malsaĝulo nesciis ke mi jam venis hejmen frue
hodiaŭ--tial--Ho! pardonu min, Mimio!
S-ino J. (_frostatone_).--Neniam! (_surlevigante la
katidon_) Venu kun mi, katideto, ni ambaŭ estas trompiĝitaj. Ne
pensu ni plu pri tio! Ni reiros al la patrineto, kaj ... (_lasas
larmon fali sur la dorson de la katido_). Sed (_sin turnante al_
S-o J.) permesu al mi por diri al vi, Sinjoro ke--(_telefona
sonorileto tintas_) Ha! la 'fono denove! (S-o J. _saltas
antaŭen kvazaŭ li volis respondi_--S-ino J. _malhelpas
lin_) Pardonu min, nun estas mia vico por falsi la telefonon, mi
kredas. Eble estus eĉ pli interesa afero, se mi provus ventroparolan
aktoraĵon (_aliras al la telefono kaj respondas per raŭka, vira
voĉo_) jes, kiu estas tie?
Voĉo.--Ho! Maljunulo! Ĉu tiu estas vi?
S-ino J. (_same kiel antaŭe_).--Ne,--Ŭ--tio estas, jes.
Voĉo.--Nu, nur unu vorto pri tiu diamanta ĉirkaŭkolo,
kiun vi petis ke mi elektu por via edzino. Vi diris ke via vetgajno
estis cent-deko da livroj; nu, ĉar vi volas aldoni plue dekon, mi
povas ricevi ĵus tion, kion vi bezonas, pendaĵon ankaŭ, po
cent-dudek livroj. Ĉu tio vin ŝatas?
S-ino J. (_per malforta voĉeto_).--Riĉjo, ĉu vi volus
veni kaj respondi al tiu-ĉi, mi petas?
(_Li aliras al la telefono, kaj post aranĝinte la aferon, sonorigas
por ĉesigi la komunikadon, kaj sin turnas al_ S-ino J.,
_kiu sidas sur la sofo, ŝia vizaĝo en la pelto de la katido, kaj
ploras iom_).
S-o J. (_alstreĉante liajn brakojn_).--Mimio!
S-ino J. (_lasas fali la katidon_).--Ho! Ho! (_Sur lian
bruston_) Ho! Riĉjo!! (_La katido ĝoje murmuras._)
FOOTNOTES:
[26] A knot of ribbon.
[27] Neck.
[28] Well!
[29] Half statement.
[30] Like.
[31] A thousand.
[32] Volcanoes.
[33] Separation.
[34] Northpolar.
PHONETIC LONGHAND.
In fulfilment of a promise made in the first number of The
Esperantist, a few phrases are here given, with their equivalent
English phonetic spelling. In reply to those friends who wish to see
a monthly list of stock phrases, with their English meaning, we beg
to remind them that the _Frazlibro de la Turisto_ contains 400 such
phrases, each in 6 languages, for the trifling cost of 6d. We are not
disposed to sacrifice our limited space as suggested, unless, after
mastering the 400 phrases named, which deal with a great diversity of
subjects, our friends still feel the need for a further collection.
The phrases used below are culled from a forthcoming work by Mr. J.
A. Thill, of Plymouth:--
Ĉiam uzu Esperanton kiam vi skribos al mi.
Chee|ahm ooz|oo Aysp|ayr|ahnt|ohn kee|ahm vee skreeb|ohs ahl mee.
Veku min morgaŭ ĉirkaŭ la kvina horo.
Vay|koo meen mohrg|ow cheerk|ow lah kveen|ah hohr|oh.
Senvestigu vin kaj kuŝiĝu.
Sayn|vayst|eeg|oo veen ky koosh|eej|oo.
Mi prosperis en tiu ĉi afero.
Mee proh|spayr|ees ayn tee|oo chee ah|fayr|oh.
Mi devas refari tiun ĉi kalkulon.
Mee dayv|ahs ray|fahr|ee tee|oon chee kahl|kool|ohn.
Vi rejuniĝas pli kaj pli!
Vee ray|yoon|eej|ahs plee ky plee!
Kiam vi senvestigos viajn piedojn?
Kee|ahm vee sayn|vayst|eeg|ohs vee|ine pee|ayd|oyn?
EN VAGONARO, REVENANTE DE LA MARO.
Lernejestro, afable parolante al la plej mallertulo de la lernejo:
Ĉu la maro alvenis al viaj atendoj, Roberto?
Lernanto, kiu estis tro proksimiĝinta al la undoj:
Se plaĉas, Sinjoro, ĝi alvenis al tie ĉi; Kaj, per fingro, li
montris sian bruston.
E. M.
* * *
Du fratinoj loĝis kune kun sia onklino, bona sed tre severa virino.
Unu tagon la plej maljuna ekvidis ke la infanino fosas en la ĝardeno
kaj enterigas ion. Poste ŝi foriris por trovi tion kion sia fratino
faris: Kaj ŝi eltiris el la truo paperan folieton sur kiu estis
malbone skribitaj tiuj ĉi vortoj. "Kara Diablo, venu tuj kaj
forportu mian onklinon Marion."
Esperantisto, 4686.
* * *
Du vendistoj de malnovaj vestoj loĝis kontraŭe. Nature ili ne tro
amis unu la alian. Nokte anĝelo venis al unu el ili kaj diris.
"Rakontu al mi tion, kion vi deziras, kaj mi donos ĝin al vi
kondiĉe ke via najbaro ricevos la duoblon da ĝi."
La viro pensadis longatempe kaj fine respondis "Mi volas ke mi
blindiĝos je unu el miaj okuloj."
Esperantisto, 8105.
ALILANDAJ KUNBATALANTOJ.
Doktoro Zamenhof aminde skribis al ni la sekvantan leteron--
"Kara Sinjoro, Kun granda plezuro mi ricevis la unuan numeron de
_The Esperantist_. La bona enhavo kaj la bela eksteraĵo faras tre
bonan impreson. Mi estas tute certa ke la gazeto tre plaĉos al ĉiuj
esperantistoj jam ekzistantaj, kaj ĝi baldaŭ fariĝos potenca
kreilo de multaj esperantistoj novaj. La komenco eble estos
malfacila, sed la fruktoj de Via laborado estos riĉaj kaj belaj.
Volu enskribi min en la nomaron de la abonantoj
... Via, L. Zamenhof."
Vere estas afablege de nia kara estro apogi la verkon de
eklernantaro, kiel estas preskaŭ ĉiuj el niaj kunverkantoj. Estas
granda honoro havi lin inter niaj abonantoj, kaj la Redaktoro estas
certa ke la legantaro aprobos ke Doktoro Zamenhof estus la sola
honorinda abonanto al la novenaskita organo.
* * *
Sinjoro Fruictier skribis al ni el Parizo. "Tie ĉi nenio nova.
Tridekses publikaj kursoj de Esperanto estas tuj malfermiĝontaj en
Parizo: se nur ĉiu havus kvindek lernantojn diligentajn, estus
bonege!!! Duan eldonon de _La Frazlibro_ mi pretigas: al ĝi mi
aldonas gramatikon plenan de Esperanto, en la kvin lingvoj. Kore via,
P.F."
Vere la lingvo rapidege antaŭmarŝadas en Parizo, kaj estas
esperinde ke ankaŭ tie ĉi Londone ni baldaŭ havos 36 kursojn. _La
Frazlibro de la Turisto_ sen gramatiko certe estis bonega libreto;
kiam oni aldonis kvinlingvan gramatikon, estos pli ol bonega, ĝi
estos mirinde utila verketo.
* * *
Sinjoro Bourlet, Prezidanto de la Grupo Esperantista Pariza skribis--
"La firmo Hachette & Ko. en Parizo preparas kun la helpo de
Sinjoro de Ménil tutmondan jarlibron Esperantistan. Tiu jarlibro
enhavos la nomojn kaj adresojn de ĉiuj Esperantistoj, pro-esperantaj
Societoj, ĵurnaloj, k.c. Ĝi eliros en la monato Marto de la
proksima jaro. Mi treege petas vin ke vi bonvolu sendi ĉiujn eblajn
sciigojn, kiuj povus faciligi ĝian verkadon al Sinjoro B. F. de
Ménil, 46 Boulevard Magenta, Paris 10.
Internacian kaj kunfratan saluton."
La enskribo estas senpaga.
* * *
Sinjoro Cart skribis afablan leteron gratulante nin pri _The
Esperantist_ kaj petante ke ni enpresu nomaron de la libroj por la
blinduloj. Plezure ni anoncas ke la Angla lernolibro en la Brailla
skribo nun estas eldonita, kaj ke ĝia kosto estas 4s. Ni ankaŭ
sciigos ĉiujn blindajn amikojn de la nomaro de aliaj jam eldonitaj
verkoj, se ili skribos al ni.
* * *
Esperanto tre rapide antaŭiradas inter niaj Maltaj kunverkantoj.
Dankoj al la sindonema propagando de Sinjoroj Agius kaj de Bono,
preskaŭ ĉiuj la Universitatanoj jam eklernas la helpantan lingvon.
Eble la malgranda insulo baldaŭ fariĝos "_Esperantujon_," kiu
scias!
Sinjoro Agius skribis bonegan leteron kiu estis presita en la _Daily
Malta Chronicle_, kaj ni skribis duan leteron pri Esperanto kiu
ankaŭ estis tie presita.
* * *
Du samideanoj en Ĵaponujo, Sinjoroj Gauntlett kaj Doorn, ankaŭ
skribis pri Esperanto en la _Japan Times_. Ni ankaŭ sendis
respondon.
Post la ricevo de la dua letero, la Redaktoro de tiu ĉi
malproksimega organo skribis kiel sekvas.--"The fact that our playful
rap at Esperanto should have inspired a disciple of that up-to-date
language in this far corner of the world to champion its cause is
certainly almost sufficient to make us reconsider our former verdict
(which was perhaps dictated by æsthetic rather than utilitarian
motives), and to admit that Esperanto may after all have a brighter
future than Volapuk. At least the acquisition of the new tongue can
do no harm and may possibly do some good. We thank our correspondent
for the trouble he has taken.--Ed., J.T."
* * *
Bone, bonege! kaj la tutmonda Esperantistaro devas gratuli Sinjoroj
Gauntlett kaj Doorn por la granda helpo kiun ili tiel donis al la
lingvo ne en Ĵaponujo sole, sed _ĉie_.
* * *
Ni bedaŭras ke ni ne povas presi ĉiujn la afablajn leterojn kiujn
alilandaj amikoj sendis. Eble, en la estonteco, kiam nia malgranda
organo estas bone loĝiĝita, ni povos pligrandiĝi ĝin kaj presi du
paĝojn de alilanda korespondado. Ĝis tiu tempo venos, ni devas esti
kontentaj kun nur unu paĝo de tiaj interesaĵoj.
DU FABLETOJ.
_La Leono, la Urso kaj la Vulpo._--Leono kaj urso iam trovis
mortigitan cervidon, kaj longe interbatalis por posedi ĝin. Tiel
grava fariĝis la batiĝo ke fine ambaŭ el ili, duone blindigitaj
kaj duone mortigitaj, kuŝis sur la kampo, sen sufiĉa forto por
tuŝi la trovaĵon streĉitan inter ili.
Vulpo alvenante tiam kaj vidante ilian mizeran staton, trapaŝis
inter ilin kaj forportis la kaptaĵon.
"Kiaj malsaĝaj kreitaĵoj ni estas," ili ambaŭ ekkriis, "ni
malŝparis nian tutan forton kaj batis unu la alian nur por doni
manĝon al fripono."
_Batalantoj ofte perdas tion por kio ili interbatalis._
(6266).
* * *
_La Hundo kaj la Katino_--Maljuna sinjorino posedis hundon kaj
katinon. La hundo, kiun ŝi havis por gardi ŝian dometon, loĝis
ekstere en ligna hundejo; kaj manĝis komunajn manĝaĵojn.
La katino estis karesita; kaj pasigis la tutan tagon manĝante
luksaĵojn kaj dormante sur la mola tapiŝeto antaŭ la fajro.
Longatempe la hundo envie rigardis la katinon; kaj fine parolis al
ŝi kiel sekvas--
"Mi gratulas vin, fraŭlino, pri via tre bela vivo."
"Kiel ĝi estas pli bona ol via?" respondis la katino, malfermante
larĝe siajn okulojn.
"Ni ŝanĝu lokojn dum unu semajno; kaj eble vi eltrovos." "Plezure,"
respondis ŝi, kaj tuj la ŝanĝo estis farita.
Je la komenco la hundo ĝuis[35] sin en la saloneto, sed sia ĝojo ne
estis longedaŭranta. Sia granda korpo okupis tro multe da spaco; kaj
la servistino, kiam ŝi aranĝis la ĉambron, metis siajn piedojn sur
lia kapo aŭ sur lia vosto, kaŭzante al li grandan doloron. La
manĝaĵoj kiuj estis estintaj sufiĉaj por la katino, ŝajnis esti
nenio al lia forta stomako, kaj li sentis kvazaŭ mortonta de
malsato. Fine la saloneto, unue tiel varma kaj bela, fariĝis al li
senaeran malliberejon. Post du tagoj li ne povis toleri ĝin pli
longe, kaj, humile foririnte al la hundejo, diris "Ĉu vi estas tie,
fraŭlino?"
"Jes," respondis la katino je la pajlo interne.
"Nu, mi ĵus estis pensanta ke, se rabisto venus, vi ne povus
kontraŭstari lin; tial mi revenis al mia propra loko." La katino
reiris en la saloneton ridetante.
_Ne avidu la sorton de via najbaro._
(8380).
FOOTNOTE:
[35] Enjoyed.
L'ANĜELO KAJ LA INFANO.
ELEGIO.
Anĝelo vizaĝe radia
Kliniĝis ĉe l'flank' de lulil'[36]
En kiu, spegule, je lia,
Ripozis imago simil'.
"Infan', mia ĉarma similo,"
Li diris, "ho! venu kun mi;
Ni vivos en brila Ĉielo
Ne estas Ter' inda je vi.
"Ĉar tie neniu ĝojegas;
Suferas l'anim' en plezur'
Ekkrio feliĉa elvokas
Sopiron el kor' sammezur'.
"Kaj timo kun ĉiuj festenas--
Neniam trankvila maten'
Vesperon similan entenas[37]
Aŭ de l'morgaŭ estas subten'[38].
"Ĉagreno kaj kora doloro
Ĉu sulkus[39] vin, ho! frunto pur?
Okulojn plenigus la ploro ...
Ĉu ja estas penseble nur?
"Ne, Ne, tra la supra vasteco
Ekflugu tuj kune kun mi;
Pardonas la Dia Zorgeco
La tagojn estontajn por vi!
"Vestiĝu funebre neniu
Por vin el ter' vidi forir';
Last' hor' via estu por ĉiu
Simila je l'ĉitienir'.[40]
"Nenia plorema vizaĝo,
Ĉe l'tombo neniu ĝemant';
Pro via benita pur' aĝo,
Mortint' ŝajnas kiel dormant'."
Flugilojn L'Anĝelo malfaldis,
Kaj tra l'blua regno de l'sun',
Duop' ili supren flugadis--
--Senfila patrin' estas nun'.
_El_ J. Reboul.
_Esperantigis_ A. Motteau.
FOOTNOTES:
[36] Cradle.
[37] Contains.
[38] Support.
[39] Wrinkle.
[40] Coming here.
CORRESPONDENCE NOTES.
In our first issue the hope was expressed that all Esperantists
would, without delay, translate the two letters enclosed in the
Textbook and send them in for "The Adresaro." Many have already done
so, and will no doubt soon commence their foreign correspondence,
even if the collecting of picture postcards or postage stamps be the
initial incentive. Several translators have experienced slight
difficulties in their work, which we now take the opportunity of
explaining.
In the first edition of the Textbook the first letter contained the
word "propono." Many were unable to translate this, the meaning of
which is "proposal." "Ekskolonelo" also presented difficulty to many.
The meaning is simply "ex-colonel"!
The more recent letters seem to contain but one point of
difficulty--the wonderful ever-recurring word "samideano" (which was
here put in the feminine through an oversight). We have not yet
discovered an apt translation for this most useful term. One of our
members has put "friend in Esperanto," whereas others describe it as
"kindred spirit" or "fellow-thinker." The literal meaning is of
course "one who shares the same idea as yourself."
* * *
A most interesting letter has come to hand from one of our
enthusiastic members. We here print it at length:--
"Dear Sir,--I am reluctant to encroach upon your time,
but I feel _I must_ write to congratulate you upon the get-up, the
good printing, and the general excellence of your first number. It is
far and away the best Esperanto journal I have seen.
"One of your correspondents, I see, urges that her age (71) precludes
the possibility of her doing much for Esperanto. I hope not. If she
has the same good health as I have, she may have several years before
her yet. I am in my 81st year, and though I have a very busy life, I
take a great delight in our "Kara Lingvo," and can read it with
tolerable ease ... I am puzzled about the sound of "Eŭ," "Ej," and
"Uj" ... I cannot make out the last line but one on page 9.
Yours, etc.,
E.D.R."
We heartily thank E.D.R. for his interesting and cheering letter.
Certainly we all hope to have plenty of time before us in which to
propagate "La Karan Lingvon."
To deal with the last point first, it was one of the printer's errors
which one must inevitably find in a journal printed in a new
language. "Firmo firinoj" should have been the one word "Firmoj." Our
good colleague, Mr. Ahlberg, is thus fully exculpated from what at
first sight must have seemed to our readers as "very original
Esperanto" on his part. In apologising for the error, we would again
call the attention of our readers to the motto at the top of page 1.
The _Eŭ_ is very rare, generally found in _Eŭropo_, which is
pronounced as _Ay-oo-roh-po_, just as if the ordinary _u_ had been
used. _The letter ŭ has no individual sound_, as was explained in
our last issue. _Ej_ in _plej_, and all other cases, has the value of
the _ayi_ in playing. _Uj_ as in ruin. Take for example the word
_Patrujo_. This is spoken _Pah-troo-yo_. Similarly _Lernejo_ is
_Lairn-eh-yo_.
* * *
J.H.M. of Walthamstow writes a congratulatory letter in Esperanto,
concluding with the request that we explain the etymology of three
words used in the Gazette. "Klopodi," meaning "to busy one's self
about something," is derived from the Polish: klopotac sie. "Ĉerpi,"
meaning "to exhaust," comes from the Polish: czerpac. "Varbi," "to
enrol," from the German: bewarben.
N.B.--It is remarkable, considering that Dr. Zamenhof is a Pole, that
there are not more Slavonic words in Esperanto.
Philologists will find the Universal Dictionary (in Esperanto,
French, English, German, Russian, and Polish) a useful work. Price
1s., post free.
* * *
Friends have written suggesting that we should have monthly
competitions for the best translations from given passages in English
literature. The idea is an excellent one, but we cannot adopt it at
present, as our time is too fully occupied to enable us to give the
requisite amount of care to the competitors' efforts. Nevertheless,
we hope for an interesting competition in the near future. We need
original work, however, more than translations. Meanwhile we offer a
Prize (the Will o' the Wisp English-Esperanto Dictionary, which
really ought to be ready by Christmas) to all friends who can send us
the annual subscriptions of ten new subscribers. Of course
secretaries and officials of groups are not included in this offer.
We are glad to state that we have received numbers of interesting
letters. Our inveterate foe, space, forbids our printing all we wish.
We trust that our friends will be satisfied with the written replies
which are generally sent when their letters are crowded out.
DIVERSAJ SCIIGOJ.
Samideanoj en Boulogne-sur-Mer faris publikan pruvon pri la utileco
de Esperanto per tiu ĉi gazeto. Trovinte Francajn amikojn kiuj
komprenis la Anglan lingvon, ili petis ke tiuj ĉi traduku en la
Francan la dulingvajn artikolojn en nia unua nombro. La Esperantistoj
ankaŭ faris same. La rezulto estis rimarkinda. La tradukoj de la
Esperantaj adeptoj estis pli akurataj ol tiuj de la studentoj de la
Angla lingvo. Tiel oni praktike pruvis ke Esperanto estis ankaŭ
taŭga ilo per kiu lerni naturajn lingvojn! Ili ankaŭ sammaniere
tradukis _La Suno Hispana_.
* * *
Ni bedaŭras ke ni ne havas sufiĉe da spaco por doni ĉiumonate
malgrandan priskribon pri niaj samtempaj gazetoj Esperantaj. Eble la
Lingvo Internacia, L'Espérantiste kaj la Belga Sonorilo estas tiel
bone konataj de nia legantaro kiel estas La Lumo. Sed tre malgranda
nombro de Anglaj Esperantistoj vidis la novan (mi estis dironta la
plej novan sed _tiu ĉi_ Esperantist estas la lastenaskita)
_Hispana Suno_. Ĝi estas dekdupaĝa monata gazeto en la lingvoj
Hispanaj kaj Esperantaj, kaj enhavas multe da tre interesa kroniko.
Oni ne trovos rakontojn aŭ poemojn, sed la organo estos tre utila
por ĉiuj kiuj deziras lerni la lingvon de Cervantes; ĉar la
paralelaj tradukoj estas laŭvortaj.
* * *
La Sekretario de la Edukada Regnafako[41] skribis, antaŭ ne longe, al
Sinjoro Ellis (Keighley), respondante je lia propono ke la instruado
pri Esperanto fariĝus parton de la edukada kurso en la lernejoj
popolaj kaj dugradaj. Li diris ke "La fakestroj ne estas pretaj por
akcepti la proponon nuntempe." Movi regnan fakon estas longa afero,
sed espera fajrereto kuŝas kaŝe en tiu vorto _nuntempe_.
* * *
Sinjoro Ellis ankaŭ sciigas nin ke Sinjoro Wackrill, Colombo,
Ceylon, komencis kurson, esperante plioficiale fondigi societon kiam
la membraro estos plimultiĝinta.
Ni bonvolas sukceson je lia entrepreno, kiu speciale interesas nin
ĉar ĝi estas la unua peno por disvastigi Esperanton en Ceylon.
* * *
Sinjoro Metcalfe diras ke li nun komencis korespondan ŝakludon kun
Subleŭtenanto L. Jamin (Antverpeno). Ambaŭ el ili ĉiam skribas en
Esperanto kaj Sinjoro Metcalfe nun atendas la kvaran movon.
* * *
La unua kunveno de la nova Esperanto Society en Brixton estis tre
sukcesa. Preskaŭ cent ĉeestantoj aŭskultis paroladon pri la lingvo
internacia kaj ĝia gramatiko. Poste, dudeksep el ili membriĝis kaj
la ĉiusemajna kurso komencis. Sinjoro E. W. Eagle, 21, Kellett Road,
Brixton, estas la Hon. Sek.; kaj li volonte respondos je ĉiuj
demandoj pri la nova societo, kies jarabonpago estas 2s. 6d.
* * *
Jen estas ankaŭ bonaj novaĵoj de Plymouth. Sinjoro Treleaven
paroladis ĉe la Athenæum, Plymouth, kaj, post kelkaj tagoj, donos
similan paroladon en Liskeard, Cornwall.
Oni devas gratuli tiun ĉi energian varbiston kaj esperi ke la du
paroladoj kreos multajn samideanojn kaj eble fondigos novajn kursojn.
* * *
Tiu ĉi estas nur la dua nombro de The Esperantist, sed ĝi
estas la lasta de la jaro 1903a. La Redaktoro deziras sendi
internaciajn salutojn al ĉiuj amikoj, ĉu Angloj, ĉu alilanduloj,
kaj gratuli ilin pri la bona progreso kiun Esperanto faris dum tiu
ĉi jaro. Esperanto ĉiam kreadas entuziasmulojn;[42] sekve ĝi
kreskadas pli kaj pli rapide.
Antaŭ dekdu monatoj, la bela lingvo estis preskaŭ nekonata en tiu
ĉi lando. Nun jen estas tie ĉi almenaŭ 5,000 personojn kiuj
aĉetis lernolibrojn; kaj unu lernolibro ofte instruas multajn
lernantojn. Kaj tiu ĉi ne estas la plej bona atesto pri la
praktikeco de Esperanto. Multaj el niaj ĉi-tieaj samideanoj jam
estas adeptoj, kaj skribis bonajn kaj interesajn artikolojn por tiu
ĉi malgranda organo. Vere, mi dubas ĉu estus eble ke oni redaktu
gazeton en natura lingvo ajn, post dekdu monatoj de lernado; eĉ se
tiu lernado estus estinta treege koncentrigita. Sed tia estas la
simpleco de Esperanto, ĝia logikeco, ĝia senescepteco, ke oni povas
eldoni monatan gazeton en la nova lingvo kaj ricevi la aprobon de
Doktoro Zamenhof mem. Vivu Esperanto! Vivu Doktoro Zamenhof! Vivu
ĉiuj amikoj kiuj komencas disvastigi la internacian lingvon tra la
multelingva mondo!
FOOTNOTES:
[41] Board.
[42] Enthusiasts.
THE NEW DICTIONARIES.
With pleasure we announce that both the Esperanto-English and
English-Esperanto Dictionaries will be ready by Christmas. Orders are
now being booked, and will be executed as soon as possible. Each work
is published at 2s. 6d. Send to the Hon. Sec., Esperanto Club, 41,
Outer Temple, London, W.C.
SPECIMEN PAGES.
_From_ The Esperanto-English Dictionary.
direkci-_o_, management (manager's office), body of directors.
direkt-_i_, to direct, to instruct; --_o_, the direction (to be
followed); --_ad|o_, management of anything; --_il|o_,
helm; --_il|ist|o_, pilot, helmsman.
direktor-_o_, director.
direktori-_o_, directory.
dis-, separating affix: _ĵet|i_, to
throw; --_ĵet|i_, to throw about;
_sem|i_, to sow; --_|sem|i_, to scatter, to disseminate; --_|ig|i_, to
separate (_active_); --_iĝ|i_, to separate (mutually); --_|iĝ|o_,
schism, disunion; --_|don|i_, to distribute.
disciplin-_o_, discipline.
disertaci-_o_, dissertation.
diskont-_o_, discount; --_i_, to discount.
diskut-_i_, to discuss; --_ebl|a_, debatable, discutable.
dispon-_i_, to dispose (not to arrange).
disput-_i_, to dispute; --_o_, quarrel, altercation.
distil-_i_, to distil; --_ej|o_, distillery; --_il|o_, alambic,
still; --_ist|o_, distiller.
disting-_i_, to distinguish; --_iĝ|i_, to distinguish oneself,
to become famous; --_iĝ|a_, distinctive.
distr-_i_, to take away the attention; --_o_, the act of taking
away the attention; --_aĵ|o_, want of attention; --_ec|o_, state of
inattention; --_it|a_, absent-minded.
distrikt-_o_, district.
diven-_i_, to guess.
divers-_a_, diverse, varied.
divid-_i_, to partake, to share; --_ad|o_, division (arithm.);
_ne| --|it|a_, undivided; _ne --ebl|a_, indivisible.
divizi-_o_, division (milit.).
*do, therefore, consequently, then (argumentative).
dogm-_o_, dogma; --_a_, dogmatic.
doktor-_o_, doctor.
dokument-_o_, document.
dolar-_o_, dollar.
dolĉ-_a_, sweet; --_ig|i_, to sweeten, to assuage.
dolor-_i_, to pain, to ache; --_o_, pain, ache.
dom-_o_, house; --_et|o_,
cottage, small house; --_an|o_, one belonging to the house; --_e_, at
home; _ir|i --e|n_, to go home.
domaĝ-_o_, pity, (_i.e._ regrettable affair); _est|as --o_, it
is a pity.
_From_ The English-Esperanto Dictionary.
_Douche_, duŝo.
_Dough_, knedaĵo.
_Dove_, kolombo.
_Dovecot_, kolombejo.
_Down_, lanugo.
_Downs_, sablaj montetoj.
_Downfall_, falego.
_Dowry_, doto.
_Downwards_, malsupre.
_Doze_, dormeti.
_Dozen_, dekduo.
_Draft_ (bill of exchange), kambio.
_Drag_, treni, tiri.
_Dragon_, drako.
_Dragon fly_, libelo.
_Dragoon_, dragono.
_Drake_, anaso.
_Drama_, dramo.
_Dramatical_, drama.
_Dramatist_, dramaŭtoro.
_Drape_, drapiri.
_Draper_, drapvendisto.
_Drastic_, drastika.
_Draught-board_, dama tabulo.
_Draughts_ (pieces), damoj.
_Draughtsman_, desegnisto.
_Draw_ (water from well), ĉerpi.
_Draw_ (pull), tiri.
_Draw after_ (load, etc.), posttiri.
_Draw_ (near), proksimiĝi.
_Draw_ (lots), loti.
_Draw_ (together), kuntiri.
_Drawer_, tirkesto.
_Drawers_ (garment), kalsono.
_Drawing_ (lots), lotado.
_Dray_, ŝarĝveturilo.
_Dread_, timi, timegi.
_Dread_, teruro, timo.
_Dreadful_, terurega.
_Dream_, sonĝi.
_Dreary_, malgaja.
_Dredge_, skrapi.
_Dredger_, skrapilego.
_Dregs_, feĉo.
_Drench_, akvumi.
_Dress_ (clothe), vesti.
_Dress_ (wound), bandaĝi.
_Dressing case_, necesujo.
_Dress coat_, frako.
_Dressing gown_, negliĝa vesto.
_Dressmaker_, kudristino.
_Dressing room_, tualetejo, vestejo.
_Drill_, bori.
_Drill_ (tool), borilo.
_Drill_ (military), ekzerco.
_Drink_, trinki.
_Drink_ (to excess), drinki.
_Drink_, trinkaĵo.
_Drinkable_, trinkebla.
_Drip_, guteti.
_Drive away_ (expel), forpeli.
_Drive_ (in carriage), veturi.
_Drive back_ (repel), repeli, repuŝi.
_Drivel_, kraĉeti.
_Driver_ (car, etc.), veturisto.
_Droll_, ridinda, ŝerca.
_In order that this Gazette may be useful as a propaganda agent, it
has been considered advisable to include in each number a synopsis of
the Grammar of Esperanto, so that those hitherto ignorant of its
system may be the better able to appreciate the magazine._
SYNOPSIS OF THE GRAMMAR.
The ALPHABET is composed of 28 letters. They are the following:--
A B C Ĉ D E F G Ĝ H Ĥ I J Ĵ K L M N O P R S Ŝ T U V Z and Ŭ.
The VOWELS are always given a long sound; as in the well-known
phrase, "Pa, may we go too?" Shorthand students will at once
recognise them as the long vowels of "Pitman." Their sound can also
be illustrated by--"Bart, Bait, Beat, Boat and Boot."
The following CONSONANTS need special attention. It must be
remembered that the sounds given are invariable, because _Esperanto
spelling is phonetic and each letter has only one sound_:--
The letter C is sounded as in Czar, or as the "ts" in Bits.
" " Ĉ " " Church.
" " G " " Gag; _i.e._, the hard sound.
" " Ĝ " " George; _i.e._,the soft sound.
" " H " " His; _i.e._, it is aspirated and
never mute as in French.
" " Ĥ " " Loch; _i.e._, the Scotch or German
"CH" or Spanish "J."
" " J " " the English letter Y. Thus Paroloj is
sounded Paroloy.
" " Ĵ " " the French J in Bijou or the S in the
English word Pleasure.
" " S " " in Sun; never as in Rose
(Rozo in Esperanto).
" " Ŝ " " in She.
* * *
The English letters Q, W, X and Y do not exist in Esperanto.
The letter Ŭ is only found in diphthongs--Baldaŭ is sounded
Bahldow.
The one remaining point to be mentioned is that "AJ" is the same as
in By. "OJ" as in Boy.
ALL NOUNS end in O in the nominative singular. Birdo, a bird.
When the direct object to a verb, an N is added to this O. Mi havas
birdon, I have a bird.
All nouns form the PLURAL by adding J to the singular. Birdoj, birds.
If objective, birdojn.
All ADJECTIVES end in A and agree with the noun in number and case.
Mi havas belajn birdojn, I have beautiful birds.
* * *
The INFINITIVES of VERBS always end in I. Lerni, to learn. Pensi, to
think.
PRESENT INDICATIVES end in AS in all persons singular and plural. Mi
iras, I go. Ili iras, they go.
PAST INDICATIVES end in IS in all persons singular and plural. Mi
iris, I went. Ni iris, we went.
FUTURE INDICATIVES end in OS in all persons singular and plural. Ŝi
iros, she will go.
CONDITIONAL MOOD ends in US in all persons singular and plural. Li
irus, he would go.
IMPERATIVE MOOD ends in U. Parolu! speak! Iru! go!
SUBJUNCTIVES are formed by using "KE" and the Imperative. Ke mi iru,
that I might go.
The PRESENT PARTICIPLE ACTIVE ends in ANTA--Iranta, going. In the
Passive voice in ATA--Farata, being done.
PAST PARTICIPLE ACTIVE ends in INTA--Irinta, having gone. In the
Passive voice in ITA--Farita, having been done.
FUTURE PARTICIPLE ACTIVE ends in ONTA--Ironta, about to go. In the
Passive voice in OTA--Farota, about to be done.
ADVERBS end in E--Bone, well. Bele, beautifully.
* * *
1. The DEFINITE ARTICLE is invariably LA in all cases singular and
plural. La Patroj, the Fathers.
2. There is no indefinite article in Esperanto. Patro, a Father; or
merely Father, as the case may be.
3. "NOT" is expressed by "NE." Mi ne havas amikon, I have not a
friend.
4. Questions are introduced by "Ĉu." Ĉu mi ne havas amikon? Have I
not a friend?
5. ESTI, to be, is the auxiliary verb in Esperanto. Havi, to have, is
never an auxiliary.
N.B.--There are no exceptions or irregularities in Esperanto.
The VOCABULARY has been simplified by about 30 affixes, which are
used to modify the meanings of root words. The commonest are the
following PREFIXES:--
BO indicates relationship by marriage. Bofrato, Brother-in-law.
DIS indicates separation, as in English. Disŝiri, to tear to pieces.
EK indicates the commencement of an action. Eklerni, to begin to learn.
MAL is always used to indicate OPPOSITES. Varma, warm. Malvarma,
cool. Amiko, friend. Malamiko, enemy.
RE denotes the repetition of an action. Relerni, to relearn. Rediri,
to say again.
The principal SUFFIXES are the following:--
AĴ signifies an object made from--thus, Fruktaĵo, something made
from fruit.
AR signifies a collection of. Arbo, a tree. Arbaro, a forest.
EBL signifies possibility. Videble, visibly. Lernebla, learnable.
EC signifies an abstract quality. Boneco, goodness. Beleco, beauty.
EG signifies increase. It is the augmentative suffix. Granda, large.
Grandega, immense.
EJ signifies the place where an action takes place. Lernejo, school.
Preĝejo, church.
ET is the diminutive suffix. Infaneto, a little child. Varmeta,
lukewarm.
IG denotes the causing of an action. Morti, to die. Mortigi, to kill.
IĜ denotes turning or becoming. Paliĝi, to turn pale. Fortiĝi, to
become strong.
IL denotes the instrument by which an action is performed. Kudri, to
sew. Kudrilo, a needle.
IN denotes the feminine. Patro, father. Patrino, mother. Onklo,
uncle. Onklino, aunt.
IST denotes the occupation, or means of livelihood. Botisto,
bootmaker. Servisto, manservant.
UL denotes the possession of a Quality or Attribute. Blindulo, a
blind man. Danculo, a dancing man.
By means of these affixes, the Vocabulary is enormously simplified.
* * *
All should have "The Student's Complete Text Book," 1s. 3d., post
free, and "Twelve Exercises," 1s. 3d., in order to thoroughly learn
the system; but the above is serviceable as a rough basis.
For the convenience of Esperantists, all works dealing with the
language can now be obtained by writing to the Hon. Sec., ESPERANTO
CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
The books most read are:--
"Student's Complete Textbook," by J. C. O'Connor, B.A., 1s. 8d., post
free.
"Twelve Exercises with Key," by A. Motteau, 1s. 3d., post free.
"No. 52," a short Grammar, by the Hon. R. H. Geoghegan. Price 7d.,
post free. This is a capital preliminary work for giving to friends
to arouse their interest. For this purpose we will supply
_subscribers_ with 6 copies for 2s. 6d., post free.
Three Tales by Tolstoy and Pushkin, 1s. 1d. the set.
"Hamlet," translated by Dr. Zamenhof, 2s.
Grammar in French or German, 1s. 6d.
Commentaire in French, 2s.
Prose Selections, 2s. 6d. and 1s. 6d.
Complete Stories from back "L'Esperantistes," 2d. each.
"Tourist's Phrase-Book," in 6 languages, 6d.
The following monthly magazines can be obtained. The annual
subscriptions are:--
"La Lingvo Internacia," printed wholly in Esperanto, 3s. 6d.
"L'Espérantiste," in French and Esperanto, 4s.
"La Lumo," in French, English, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Belga Sonorilo," in French, Flemish, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Bohema Esperantisto," in Czech and Esperanto, 3s.
"La Rondiranto," in Bulgarian and Esperanto, 3s.
The new "Internacia Medicina Revuo" will appear every two months.
Subscription 6s. 6d. per annum.
The English-Esperanto and Esperanto-English Dictionaries will be
ready shortly. Price 2s. 6d. each.
"French-Esperanto Vocabulaire," 2s. 6d.; "Esperanto-French
Dictionnaire," 1s. 6d.
"Braille Instruction-Book for the Blind," 4s.
Neat star-shaped Badges, for use when travelling, are kept in stock.
Price 9d. each.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 3._
_January, 1904._
THE
ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the spreading
of the International Language....
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Published by THE ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Editor's Notes 33-35
Radium (Sir William Ramsay) 36-37
Two Fables (Esperantist 6266) 37
Nursery Rhymes (Ben Elmy) 37
A Terrible Night (Edward Metcalfe, M. A.) 38-39
The Tempest, continued from pages 5 and 21
(translated by A. Motteau) 40
Casabianca (translated by Clarence Bicknell) 41
Evening (Carlo Bourlet) 41
Comrades in Other Lands 42
The Antiquity of the Sphinx (Ben Elmy) 43
A True Tale (Esperantist 4686) 44
Benjamin Franklin's Whistle ("Kabe") 44
The Dream-Doctor (Esperantist 8379) 44
Correspondence Notes 45
Various Items of Interest 46
Synopsis of The Grammar 47-48
FOR FREE PARTICULARS write to
the HON. SECRETARIES of
ESPERANTO SOCIETIES at
BOURNEMOUTH, I. F. H. Woodward, Esq.,
Norwood, St. Swithin's Road.
DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
Celtic Association, St. Stephen's Green.
EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
138, Darnley Street, Pollokshields.
HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
13, Birkly Hall Road.
KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
Compton Buildings, Bow Street.
LONDON, H. Bolingbroke Mudie,
41, Outer Temple, W.C.
NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PLYMOUTH, J.A. Thill, Esq.,
6, Barton Crescent, Mannamead.
PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
21, St. George's Square.
SURBITON, P. Howard, Esq.,
The Bungalow, Crane's Park.
TYNESIDE, A. Davidson, Esq.,
26, Park Crescent, N. Shields.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing
to form local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto
Club, who will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
To Interest Your Friends,
Send 2/6 to the Librarian, P. HOWARD, Esq., The Bungalow, Cranes
Park, Surbiton, for 6 copies of No. 52. These can subsequently be
returned with 1/3 extra, and exchanged for The Complete Text Book if
desired.
LINGVO INTERNACIA,
A Monthly Gazette entirely in Esperanto. Edited by M. Paul Fruictier.
Annual Subscription, 3/6. With Literary Supplement. 5/6.
Send to the Librarian, Esperanto Club.
Single Numbers, 4d.
[Image: The BEST and most Useful Present for all who write, and the
Busy Man's Right Hand.]
Waterman's _IDEAL_ Fountain Pen
_THE RIGHT WRITING PEN._
Does Not Leak. Does Not Blot. Does Not Spurt.
The Right Pen and the Wrong Pen
are two different things. Waterman's Ideal Fountain Pen is the right
pen. It is right in every way. It is right in every section. You get
a nib just right, to suit your hand. It is always there, and you get
so used to it, no other pen is right. The ink supply is right--no
leaking or blotting, no spurting or smudging. The writing is right.
There are no sudden stops. The pen always keeps right on.
WATERMAN'S IDEAL--
The Pen that is just right every way.
Of Stationers, Jewellers, &c, from 10/6. In Silver and Gold for
Presentation. Send for Illustrated Brochure, post free from
L. & C. Hardtmuth.
12 GOLDEN LANE, LONDON. E.C.
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
The Hon. Sec., ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
CANADA.--A. Saint Martin, Esq., 79, St. Christopher Street, Montreal.
FRANCE.--M. Paul Fruictier, Boulevard Arago 27, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--G. B. Smith, Esq., 19, Wiborg Quay, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
TRINIDAD.--Geo. O. Messerly, Esq., Port of Spain.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
No. 3.
JANUARO, 1904.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
KORESPONDANTE, NI LERNADAS.
La Nova Jaro komencas. Saluton! Ĝi estu feliĉa por ĉiuj
Gesamideanoj tra la Esperanta Mondo. Kaj ĝi estu feliĉa por la kara
lingvo mem!
La jaro 1903a estis bonega, eble la plej bona kiun Esperanto estas
ĝis nun vidinta--sed ni fidu ke la venonta jaro estos ankoraŭ pli
bona.
_The Esperanto Club_ ankaŭ komencis novan jaron. Ĉion, kio estis
farebla per ĝiaj malgrandaj financoj, la Klubo faris por disvastigi
la lingvon; kaj estas mirinde kiom malmultaj entuziasmuloj povis fari
dum kelkaj monatoj de senfina klopodado. Ĉiuj Esperantistoj kaj
iliaj amikoj estas invitataj al ĝia Jarkunveno ĉe Essex Hall,
Strand, Jan. 14. 1904, 7-10.
Ĉiulandanoj trovas plezurega la propagando de Esperanto. Nia
legantaro ŝatos la belajn vortojn de Doktoro Gustav Busuttil
(Maltujo), kaj sendube ĝi donos egalan plezuron legi la sekvantan
leteron da Doktoro Ostrovsky (Jalta, Rusujo).
"Tre estimataj Kunfratoj: Mi ĵus ricevis la Numero 1 de via
Gazeto, The Esperantist. Koregan Gratulon pri tiu ĉi nova
grava propagandilo de nia kara Esperanto! Mi konas la lingvon
internacian de 1891 jaro, tamen ĝis nun, mi ne forgesas la mirindan
impreson kian faris je mi Esperanto. Al mi ŝajnis, kvazaŭ iu
forprenis de miaj okuloj ian pezan kurtenon, kiu malhelpis min
vidi la Dian mondon. Esperanto kvazaŭ malfermis antaŭ mi larĝan
pordegon, eniron en grandegan, belan palacon, kie mi ĉiam
renkontadis multajn, kvankam nekonatajn, tamen tre karajn al mi
gefratojn, kiujn mi iam perdis, kaj nun denove trovadas.
Korespondante, jen kun tiuj, jen kun aliaj nacianoj, mia horizonto
fariĝadis ĉiam pli kaj pli larĝa; kaj mi pli kaj pli ĝuadis la
grandegan ĝojon estadi en tiu ĉi ĉarma palaco, kune kun ĝiaj
noblaj loĝantoj. Hodiaŭ via bela, tre simpatia The
Esperantist denove plenigis mian animon per nova vera ĝojo. Ĝi
kvazaŭ enkondukis min en novan, ĝis nun nekonatan de mi, grandegan
ĉambron de tiu palaco, en vian estimindan Britujon, en unu el plej
belaj, plej luksaj apartaĵoj de tiu ĉi palaco, kie espereble
ankoraŭ mi trovos novajn, sincerajn, noblajn gefratojn. La impreso
estas sorĉe! Vivu la konstruistoj de tiu ĉi mirinda palaco! Vivu la
Esperantistoj!!"
Ni esperas ke la aminda Doktoro Ostrovsky trovos multajn
korespondantojn en nia lando. Por tiu ĉi celo ni fidas ke nia
legantaro plene utilos la adresareton sur la kovrilo de tiu ĉi
Gazeto. Tiel ili ne nur helpos Esperanton, sed ankaŭ sin mem, ĉar,
_korespondante ni lernadas_. [Ĉiuj el la anoncoj en The
Esperantist estas indaj je atento.]
Ni povus skribi multajn paĝojn pri la progreso farita de Esperanto
dum la lasta jaro, sed nun ni nur donos la notindojn de Decembro,
1903.
Jam longe Esperantistoj deziregis taŭgan stilmodelan skribaĵaron.
Por plenumigi tiun bezonon, Doktoro Zamenhof ĵus eldonis interesan
kaj utilegan verkon. Jen kelkaj frazoj el ĝia Antaŭparolo:--"Por ke
ĉiuj povu uzi la lingvon egale, estas necese, ke ekzistu iaj
modeloj, leĝdonaj por ĉiuj. Tio ĉi estas la kaŭzo, pro kiu,
cedante al la peto de multaj Esperantistoj, mi eldonis _Fundamentan
Krestomation_ kiu povos servi al ĉiuj kiel modelo de Esperanta
stilo, kaj gardi la lingvon de pereiga disfalo je diversaj dialektoj.
Atentan tralegon de la _Fundamenta Krestomatio_ mi rekomendas al
ĉiu, kiu volas skribe aŭ parole uzi la lingvon Esperanto. Ĉiuj
artikoloj estas aŭ skribitaj de mi mem, aŭ, se ili estas skribitaj
de aliaj personoj, ili estas korektitaj de mi en tia grado, ke la
stilo en ili ne deflankiĝu de la stilo, kiun mi mem uzas. L.
Zamenhof."
La unuaj paĝoj enhavas simplegajn frazojn. Je la dekoka paĝo
komencas fabeloj kaj legendoj. Tiam aperigas multaj anekdotoj,
rakontoj, sciencaj artikoloj kaj, laste poezio. Eble estas
bedaŭrinde ke la bona Doktoro enpresis 38 paĝojn el sia _Hamleto_
kaj 17 paĝojn el la _Iliado_ de Sinjoro Kofman, ĉar multaj
Esperantistoj jam havas tiujn ĉi verkojn. Sed sendube la aliaj 403
paĝoj sufiĉos por montri perfektan stilon. (Kosto 3/- afrankite de
la "Librarian," Esperanto Club).
Alia utila eldonaĵo estas "Komercaj Leteroj" redaktite de Sinjoroj
Berthelot kaj Lambert, kiu certe faciligos la uzon de Esperanto inter
niaj komercaj samideanoj. Ĝi enhavas 34 leterojn pri diversaj
aferoj, kaj vortaron en la lingvoj Esperanta, Franca, Germana kaj
Angla. (Kosto 7d. afrankite).
Sinjoro Rhodes sendis al ni ekzempleron de sia nova _Key to the
Ekzercaro_. Ĝi estas tre bona verketo, kaj ĉiuj Esperantistoj kiuj
havas la _Ekzercaron_ certe estos saĝaj sendante 35 centimojn por
ĝia traduko en la Angla lingvo. Sinjoro Rhodes ankaŭ komencis
tradukon de Bunyan's _Pilgrim's Progress_, kaj kredeble niaj legantoj
baldaŭ vidos specimenon en The Esperantist. Alia specimeno
kiun ni esperas presigi estas el la traduko de la _Rubaiyat of Omar
Khayyam_, verkita de nia agema kunverkanto, Sinjoro Ben Elmy. Kvankam
estas bedaŭrinde ke Esperantistoj tiel lertaj, kiel estas tiuj ĉi
adeptoj, ne ĉiam skribos originalaĵojn, ni tamen deziras la
sukceson de la du libroj, kaj ni esperas je originalaĵoj de ili kaj
de ĉiuj adeptaj Samideanoj.
Mi deziras danki ĉiujn, kiuj sendis proponojn pri la plibonigo de la
Gazeto. Laŭdezire ni nun presigos sciencan kolonon. Niaj legantoj
scias iom pri la ĵuseltrovitaj ecoj de Radiumo, la plej nova miraĵo
de la ĥemia mondo. Mi kuraĝiĝis skribi al Sir William Ramsay,
petante ke li helpu la Esperantan Aferon, aminde skribante por ni
artikolon pri Radiumo. Mi plezure anoncas ke li ne nur promesis tion
fari, sed ke lia respondo estis Esperante skribita.
Sinjoro Seynaeve proponis Esperantan Kunvenon Londone dum tiu ĉi
jaro, kiam ĉiulandaj delegitoj pripensus pri Internacia Esperanta
Akademio. Bonega ideo! Se niaj transmaraj amikoj venos ĉi tie, ili
povos esti certaj ke ni faros ĉion, kion ni povos, por helpi je la
fondo de Akademio, kaj ankaŭ por plezurplenigi ilian libertempon.
La Redaktoro.
P.S.--Ni ĵus ricevis pruvon de alia nova verketo, "A New Hobby that
may bring you a Living." Ĝi estas interesa bonepresata ilo por
disvastigi la lingvon, kaj estas eldonata de "_The Esperanto
Literature Agency_," _Colchester_. La Librarian de la Esperanto Club
(_P. H. Howard, Esq., The Bungalow, Cranes Park, Surbiton_) sendos
ĝin je ricevo de 7d.
IN CORRESPONDING, WE LEARN.
The New Year begins. Greeting! May it be happy for all
fellow-thinkers throughout the Esperanto world. And may it be happy
for the prized language itself.
The year 1903 was excellent--possibly the best which Esperanto has
yet seen--but let us trust that the coming year will be even better.
The _Esperanto Club_ also has commenced a new year. All that was
possible with its slender funds the Club has done to spread the
language, and it is wonderful how much a few enthusiasts have been
able to do during some months of ceaseless activity. All Esperantists
and their friends are invited to its Annual Meeting at Essex Hall,
Strand, on January 14th, from 7-10 p.m.
People of every nationality find the propaganda of Esperanto most
pleasurable. Our readers will appreciate the beautiful words of Dr.
Busuttil (Malta), and doubtless it will give equal pleasure to read
the following letter of Dr. Ostrovsky (Yalta, Russia):--
"Esteemed Brethren,--I have just received No. 1 of your Gazette,
The Esperantist. Most hearty congratulations on this new
important means of propagating our dear Esperanto! I know the
international language since 1891, yet up to the present I do not
forget the wonderful impression which Esperanto produced upon me.
It seemed to me as if someone had taken away from before my eyes
some heavy curtain, which prevented my seeing God's world. Esperanto,
as it were, opened before me a wide portal, the entry into a palace
vast and beautiful, where I have ever met many brethren, albeit
unknown, yet very dear to me, whom once I lost and now have found
again. Corresponding with persons of one and another nationality,
my horizon has continued to become wider and wider, and I more and
more have revelled in the great joy of being in this charming
palace, together with its noble denizens. To-day your attractive,
very congenial The Esperantist has once again filled my soul with
a new, true joy. It has, as it were, introduced me into a hitherto
unknown, immense new chamber of that palace, into your estimable
Britain, into one of the most handsome, most luxurious apartments
of this palace, where I hope I still shall find new, sincere,
noble brethren. The conception is bewitching! Long live the builders
of this wonderful palace! Long live the Esperantists!!"
We hope that the amiable Dr. Ostrovsky will find many correspondents
in our land. To this end we trust that our readers will fully utilise
the address list on the cover of this Gazette. They will thus not
only help Esperanto, but also themselves, for in corresponding we
learn. [All the advertisements in The Esperantist are worthy
of attention.]
We could write many pages on the progress made by Esperanto during
last year, but now we will only give the memorabilia of December,
1903.
For a long time past Esperantists have greatly desired a suitable
collection of writings as a model of style. To fulfil this
requirement, Dr. Zamenhof has just brought out an interesting and
most useful work. Here are some phrases from its foreword:--"In order
that all shall be able equally to use the language, it is necessary
for some models to exist which shall lay down the law for all. This
is the reason why, having given way to the request of many
Esperantists, I have brought out the _Fundamenta Krestomatio_, which
can serve as a model of Esperanto style for all, and can guard the
language from the fatal falling away into different dialects. I
recommend the attentive perusal of the _Fundamenta Krestomatio_ to
all who wish to use written or spoken Esperanto. All the articles are
either written by myself, or, if they are written by others, they
have been by me corrected, so that their style shall not diverge from
that which I myself employ."
The first pages contain simple phrases. At the 18th page commence
fables and legends. Then appear many anecdotes, tales, science
articles, and lastly poetry. It is possibly a matter for regret
that the good Doctor has included 38 pages of his "Hamlet" and 17
from the "Iliad" of Mr. Kofman, because many Esperantists already
have these works. But undoubtedly the other 403 pages will suffice
to manifest perfect style. (Price 3s., post free, from the Librarian,
Esperanto Club).
Another most useful publication is "Komercaj Leteroj," edited by
Messrs. Berthelot & Lambert, which will certainly facilitate the use
of the language among our commercial friends. It contains 34 letters
on divers matters, and a vocabulary in Esperanto, French, German, and
English. (Price 7d., post free).
Mr. Rhodes has sent us a copy of his new _Key to the Ekzercaro_. It
is a good little work, and all Esperantists who have the _Ekzercaro_
will certainly be wise in sending 2-1/2d. for its translation into
English. Mr. Rhodes has also commenced a translation of Bunyan's
_Pilgrim's Progress_, and probably our readers will soon see a
specimen in The Esperantist. Another specimen we hope to
print is from the translation of the _Rubaiyat of Omar Khayyam_, done
by our busy fellow-worker, Mr. Ben Elmy. Although it is to be
regretted that Esperantists, so clever as are these experts, do not
always write original matter, we nevertheless desire the success of
these two books, and hope for original works from them and from all
expert friends-in-Esperanto.
I desire to thank all who have sent proposals for improving the
Gazette. By request we will now print a science column. Our readers
know something about the recently-discovered qualities of Radium, the
newest wonder of the chemical world. I had the temerity to write to
Sir William Ramsay, asking him to help the Esperanto cause by kindly
writing for us an article on Radium. I gladly announce that he not
only promised to do so, but that his reply was written in Esperanto.
M. Seynaeve has proposed an Esperanto Congress in London during this
year, when representatives from all countries should deliberate
concerning an International Esperanto Academy. An excellent idea. If
our friends from over the sea will come here, they may be sure we
shall do all in our power to help in establishing an Academy, and
also to make their holiday pleasurable.
_Literal Translation._
P.S.--We have just received a proof of another new little work, "A
New Hobby that may bring you a Living." It is an interesting,
well-printed means for spreading the language, and is published by
"_The Esperanto Literature Agency_," _Colchester_. The Librarian of
the Esperanto Club (_P. H. Howard, Esq., The Bungalow, Cranes Park,
Surbiton_) will send it on receipt of 7d.
RADIUMO.
_De_ Sir William Ramsay, K.C.B., F.R.S.
La strangaj ecoj de radiumo, precipe ĝia brilo en la mallumo, kaj
ĝia briligo je aliaj korpoj, altiras la atenton de la tuta mondo.
Tiu ĉi radiumo estas metalo, ni kredas, kvankam ĝis nun oni ne
produktis ĝin en metala stato, ĉar ĝiaj saloj estas similaj al la
saloj de bariumo, blanka metalo, kaj bonekonata elemento. La kaŭzo
estas ke oni posedas tiel malmulte da tiuj saloj ke neniu deziras
malŝpari ĝin eksperimente, por efektivigi la ŝanĝon el salo en
metalon, ĉar la perdo estus granda. La plej bone konata salo, la
bromido, kostas dek du ŝilingojn po miligramo, kvanto preskaŭ
nevidebla.
Ĉiuj metaloj havas siajn proprajn spektrojn; se iliaj saloj estos
hejtataj en flamo, rigardante ilin per spektrovidilo, oni vidas
koloratajn liniojn proprajn al ĉiu metalo, kiuj estas nomataj ĝia
"spektro." Tial metalo estas konebla per ĝia spektro. La radiumo
posedas ĝian propran spektron, kiu estas simila al la spektro de
bariumo, sed malsimila en la lokigo de la linioj. Ni kredas, sekve,
ke la radiumo estas elemento simila al la aliaj metaloj.
El la saloj de radiumo elvenas daŭre gaso, kiu havas la econ ke ĝi
brilas en la mallumo, dume restante varma, kaj ĝi elĵetas korpetojn
nomatajn "elektronojn." Kiam tiuj ĉi korpetoj tuŝas la aeron, aŭ
gason ian, ili aldonas al tiu ĉi la povon eligi elektroskopon. Dum
tiu ĉi gaso eldonas hejton, kaj dum ĝi ŝutas elektronojn, ĝi
malaperas malrapide, kaj anstataŭ, oni ekvidas alian gason tre
malpezan kies spektron Sinjoro Janssen, fama franca astronomiisto,
observis en la suna lumo dum la jaro 1868, kaj kiu unue estis
eltrovata sur la tero de la skribisto de tiu ĉi artikolo.
Ŝajnas do ke unu elemento, radiumo, povas produkti alian, heliumon.
Ĉu, kiel eble estas, aliaj elementoj formiĝas samtempe, ni ne
scias. Tia demando restas por estonta serĉado.
Ni vidu ĉu radiumo posedas iajn ecojn, en speco aŭ grado
malsimilajn al tiuj de aliaj elementoj, en kiuj oni ne observis ĝis
nun tiajn eksterordinarajn ŝanĝojn.
Unue do, estas almenaŭ du aliaj elementoj kiuj elŝutas elektronojn.
Tiuj ĉi estas toriumo kaj uraniumo. Ĉiuj el ili, tiel kiel radiumo,
sendube konsistas el multepezaj atomoj. Se ni prenos la pezon de
hidrogena atomo kiel unuon, tiu de radiumo pezas ĉirkaŭ 225 (aŭ
eĉ eble plie) tiu de toriumo 232, kaj tiu de uraniumo 240.
Ĉar tiuj estas la tri plej pezaj specoj el konataj atomoj, ni povas
diveni ke, kiam atomo estas multepeza, ĝi celas al disrompiĝo; ke
sammaniere ke oni ankoraŭ vidis nenian stelon kiu posedas
grandegecon pli vastan ol, ekzemple, miloble tiun de nia suno (alie
ĝi estus malpersista kaj forĵetus sekvanterojn); tiel neniaj
elementoj posedantaj pli grandan atompezon ol difinan maksimumon,
povas ekzisti, kaj ke tiuj, kiuj, laŭ nia sciiĝo, posedas tre altan
atompezon, estas mem en sia forĵetaĵo de sekvanteroj.
Eble estas permeseble konjekti ke elektronoj estas malgrandaj, kaj
atomoj de heliumo pli grandaj sekvanteroj. Sed preterdaŭrigi la
temon, sen difina koniĝo, kiu nur povas riceviĝi per eksperimentoj,
estus malutile.
Kompreneble multe da laborantoj, kiel eble plej ili povas, en la nuna
tempo penadas por eniĝi pli profunde en tiujn interesegajn regionojn
de esplorado.
RADIUM.
_By_ Sir William Ramsay, K.C.B., F.R.S.
The strange qualities of radium, especially its brilliance in the
dark and its power of illuminating some other bodies, attracts the
attention of the entire world. This radium is, we believe, a metal,
although till now it has not been produced in metallic form, for its
salts are similar to the salts of barium, a white metal and a
well-known element. The reason is that so little of these salts is
available that it cannot be wasted in experimenting to effect the
change from a salt into a metal, for the loss would be great. The
best-known salt, the bromide, costs twelve shillings per milligram,
an almost invisible quantity.
All metals have their peculiar spectra. If their salts be heated in a
flame, on examining them by means of the spectroscope, coloured lines
peculiar to each metal may be seen, which are named its "spectrum."
Thus a metal is recognisable from its spectrum. Radium has its
particular spectrum, which is like the spectrum of barium, but
different in the location of the lines. We therefore believe that
radium is an element similar to the other metals.
From the salts of radium a gas continually escapes, which has the
quality of shining in the dark, remaining warm the while, and it
throws out bodies known as electrons. When these bodies touch the air
or any gas they impart to that gas the power to discharge an
electroscope. While this gas is giving forth heat and discharging
electrons it gradually vanishes, and instead another gas appears, of
low density, the spectrum of which M. Janssen, a famous French
astronomer, noticed in the light of the sun during 1868, and which
was first discovered on the earth by the writer of this article.
It seems, therefore, that one element, radium, can produce
another--namely, helium. Whether, as is possible, other elements are
formed at the same time we do not know. That question remains for
further investigation.
Let us see whether radium possesses any properties, differing in kind
or in degree, from those of other elements which have not yet been
observed to undergo any such extraordinary change.
First, then, there are, at least, other two elements which discharge
electrons. These are thorium and uranium. They all, as well as
radium, undoubtedly consist of atoms of great weight. If we take the
weight of an atom of hydrogen as unity, that of radium weighs about
225 (or perhaps even more); that of thorium 232, and that of uranium
240.
As these are the three heaviest kinds of atoms known, we may guess
that when an atom possesses a great mass it tends towards disruption;
that just as no star has been seen possessing a magnitude greater,
let us say, than one thousand times that of our sun (else it would be
unstable, and would throw off satellites), so no elements of a
greater atomic weight than a certain maximum can exist, and that
those which we know to possess very high atomic weights are
themselves in the process of throwing off satellites.
It is perhaps permissible to speculate that electrons are small
satellites, and that atoms of helium are larger ones. But to pursue
the subject further, without more definite knowledge, which can be
gained only by experiment, would be unprofitable.
Needless to say, many workers are doing their utmost to penetrate
more deeply into this most interesting field of exploration.
_La Leono kaj la Bovoj._--Tri bovoj sin paŝtis sur herbejo, tre pace
kaj amike. Leono jam de longe estis rigardinta ilin kun la espero je
kapti ilin, sed sentis ke ne estos ŝanco por tion fari, dum ili kune
restados.
Tial li sekrete ekdissemis malbonajn kaj falsajn dirojn pri unu
kontraŭ la aliaj, ĝis tio naskis ĵaluzon kaj malfidon inter ili.
Tuj kiam la leono vidis ke ili evitis unu la aliajn kaj sin paŝtis
malkune, li sin ĵetis sur ĉiun aparte, kaj tiel sukcesis ke ĉiu el
ili fariĝis facila kaptaĵo de la leono.
_Kiam amikoj malpacas, malamikoj profitas_.
(6266).
_La Rano kaj la Bovo._--Bovo sin paŝtis en marĉejo kaj okazis premi
sian piedegon inter kelke da ranidoj, kaj morte premegis unu el la
kovitaro[43]. Postvivanta ranido forkuris al la patrino por sciigi al
ŝi la teruran novaĵon.--"Kaj, ho patrino, estas tre granda besto,
granda kvarkrura[44] besto kiu tion faris!"--"Tre granda?" diris la
maljuna ranino. "Kiel granda? Ĉu ĝi estas tiel dika" (kaj ŝi
ŝveligis sin multe) "tiel dika kiel tio?"--"Ho!" diris la ranideto,
"multe pli dika ol tio."--"Nu, ĉu ĝi estas tiel granda?" (kaj ŝi
ŝveligis sin ankoraŭ plie)--"Certe, patrino, ĝi estas; kaj, eĉ se
vi krevigos[45] vin, vi neniam atingos la duonon de ĝia dikeco."
La maljuna ranino, kolerante ke ŝia povo tiel estas dubata, alian
penadon faris kaj vere krevis.
"_Sin tro ŝveligi estas danĝere_."
(6266).
FOOTNOTES:
[43] Brood.
[44] Fourlegged.
[45] Burst.
KANTETOJ INFANAJ.
"TWINKLE, TWINKLE, LITTLE STAR!"
Ekbrilu, ekbrilu, malgranda steleto!
Kio estas vi, multe mi miras;
Tiel alta, altega, el nia tereto,
Diamant' en ĉiel' vi aperas.
"THE NORTH WIND DOTH BLOW."
Blovas norda vento,
Neĝa estas sento,
Kion faros tiam ruĝgorĝeto?
En grenejo restos,
Varme tie nestos,
Sub flugil' kaŝite la kapeto.
"HEY, DIDDLE DIDDLE!"
Babilo, babileto!
Kato kaj violoneto,
Bovino super lunon eksaltante;
Hundeto multe ridis,
Ludeton kiam vidis,
La plado kun kulero forkurante!
"LITTLE JACK HORNER."
Ĵak Horner malgranda,
En kojno sidanta,
Kun pasto de prunoj sin festas;
Enmetis fingregon,
Eltiris prunegon,
Kaj diris, "Knab' bona mi estas!"
_Tradukis_ Ben Elmy.
NOKTO TERURA.
_Originale verkita de_ Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
Estas tre granda ĉambro, mi eĉ povas diri grandega, sed la lito,
antikva kaj per densaj kurtenoj ĉirkaŭata, estas tute en angulo.
Sur tiu-ĉi lito kuŝante mi vidas palan lumon enirantan tra la du
fenestroj. Per fantoma lumo ĝi lumigas la flankkurtenojn, tiel, pro
ilia blankeco kaj diafaneco, igante strangan kontraston kun la densaj
kaj malhelaj kurtenoj de la lito. Per malforta radio ĝi transiras la
ĉambron, kaj per tremeta lumo montras la masivan pordon ĉe la
kontraŭa flanko de la ĉambro.
Ĝuste tiamaniere timema infaneto tuŝus la kapon de kuŝanta hundo.
Kontraŭ tiu ĉi pala lumo silente sed forte bataladas la mallumo.
Maltrankvileco stranga kaptas min; ne povante plu dormi, mi leviĝas
kaj aliras al la pli malproksima el la du fenestroj.
Estas kvazaŭ ia nekonata forto altirigis min.
Grandaj multepezaj fenestroj, ĉiu el ili havante tri kadrojn, el
kiuj la plej malaltaj estas malfermitaj, kaj, tra la du malfermaĵoj,
malvarma aero enfluas en la ĉambron.
Mi sentas min tremetantan de--malvarmo, aŭ ĉu estas--de ia
antaŭaverto[46] pri danĝero?
Ekstere mi vidas grandan, antikvan korton, tute per ŝtonegoj
pavimatan. Je tri flankoj malaltaj konstruaĵoj--ĉeval--aŭ
bovinejoj--ĝin ĉirkaŭas, sed, dekstre de mia ĉambro kaj apude,
staras altega nerompita muro.
Kune kun mia ĉambro ĝi formas la kvaran flankon de la korto.
Klinante la korpon duone el la fenestro, nur la alia dekstra fenestro
de la ĉambro min apartigas de tiu nerompita muro.
En la korto mi vidas du virojn, eble ĉevalistojn. Sed kion ili estas
farontaj noktmeze en tiu antikva korto? Kial ili tiel senbrue kiel
fantomoj moviĝas?
Kaj pri kio ŝajnas ili ion timi? Maldikaj kiel ombroj ili ensorĉas
min.
Unu el ili en kortmezon alportas benketon, sur kiun la alia metas
lignan duontubon--tian, kian antaŭe oni fiksis laŭlonge la randoj
de tegmentoj, por ke ĝi ricevu pluvakvon--klinigante ĝin tiamaniere
ke la maldekstra finiĝo estas je la alteco de genuoj, kaj la dekstra
de la brusto de homo.
Ili firmigas ĝin per fortaj subtenaĵoj, kaj enpakis en la pli alta
finiĝo kvazaŭ mureton el drapo.
Tiel silente ili laboras ke oni povas aŭdi nur la plej mallaŭtan
soneton.
Tiam, enirante en unu el la malaltaj konstruaĵoj, ili tie restas
kelkajn minutojn kaj tiam revenas strangege vestataj. La kruroj[47],
korpo, brakoj kaj, escepte la okuloj, la tuta vizaĵo, estas
envolvataj per densaj kovriloj, kaj mi rimarkas densegajn gantojn sur
la manoj. Vere la maldikuloj estas fariĝintaj dikeguloj!
Ili ambaŭ portas ŝarĝojn[48]; la unua pezan ŝovilon feran tre
profundan; la dua ledan sakon.
Kion ĝi enhavas? mi demandas min. Io, videble, de grandega
malkvieteco. Ŝajnas esti viva, la sako mem. Dekstren, maldekstren,
antaŭen, malantaŭen ĝi saltas, aŭ pli korekte diri, ĝi estas
saltigita.
De-nove mi sentas tremfroston. Mi komprenas nun la altiradon. El tiu
ĉi io eliras la forto altira, kaj vere ĝi estas altiraĵo terura!
Alveninte al la duontubo, je la pli alta finiĝo, la unua, ĉiam
forte tenante per la du manoj la tenilon, metis sian ŝovilon sur la
lignan superaĵon, kie troviĝas la drapa mureto: La dua malrapide
komencas malfermi la sakon. Ili ambaŭ estas videble tremantaj!
"Ĉu vi estas preta, Joĉjo?" demandis li, metante, singarde, la
ankoraŭ fermitan buŝon de la sako ĝuste en mezon de la ligna
kavvojo; "fortege frapu kaj svenigu[49] ĝin, aŭ mi ne kuraĝos ĝin
tuŝi." "Preta," respondas la ŝoviltenanto; "jes, tiel preta kiel mi
povas esti; tiel preta kiel kiam la morto mem atendas ian
mallertaĵon; preta, Viĉjo, vi diras!"
"Ne riproĉu, Joĉjo; vole, nevole, estas necese ĝin fari."
"Kaj kial ĝi estas necesa? Ĉiunokte ni batas kaj rebatas kaj
ankoraŭ rebatas la sovaĝan fiŝbeston. Kial ne restus ĝi en sako?
Kiel mi ŝatus[50] ĝin mortigi. Ĉu ĝi estas senmortema, vi pensas?
"Se ĝi ne estus tiel batata kaj svenigita, ne eble estus ke la
Doktoroj ĝin tuŝu; sed post tia frapado ĝi restos morgaŭ preskaŭ
kvazaŭ senviva. Kaj estus danĝerege ke ĝi restu en sako. Se ni ne
ĉiunokte svenigis ĝin, baldaŭ ĝi rompigus la sakon, kaj tiam, Ho
ve la mondo!!! Venas sur nin la vivado de ĉiuj vilaĝanoj, eble eĉ
de la tuta homaro. Frapu fortege; jen----"
Singarde kaj malrapide la buŝo de la sako estis malfermita. Io
rapida kiel la fulmo antaŭen saltegas, tute rekta al la vizaĵo de
lertega Joĉjo. Unu momenton la drapa mureto haltigas ĝin,
kaj en tiu momento Joĉjo antaŭpuŝas la ŝovilon, kaj per rapidega
movo forte forĵetas la sovaĝan beston. Kun bruega sono ĝi frapas,
dekstre de mia ĉambro, la nerompitan muron, je la alteco de ĉirkaŭ
dudek piedoj de la tero. Joĉjo estas aginta kontraŭ ĝi same kiel
oni agas kontraŭ la balon kiam oni ludas "_Cricket_."
Tute svenigita ĝi tombas sur la teron, blanka objekto, plata, kaj
laŭ la formo de soleo[51].
En la momento dum ĝi restas kvazaŭ senviva, Vilĉjo rapidas ĝin
levigi kaj remetas ĝin en la sakon, kie, en tre malmulto da sekundoj
ĝi rekomencas la antaŭan saltadegon.
De-nove la malfermo de la sako; de-nove la antaŭena saltego; de-nove
kaj ankoraŭ de-nove....
Kiam Vilĉjo la kvaran fojon malfermas la sakon li subite ekkrias;
"Gardu treege, Joĉjo, ke vi ne sendas ĝin tra la fenestroj, ĉar
ĝi mortigos kiun ajn ĝi tuŝos."
Tiel forta estas por mi la altireco ke mi tute estas forgesinta la du
fenestrojn malfermitajn. Mi rapide kuras al la alia fenestro, ĉar
ĝi estas tre proksima je la muro, kaj mi fermas ne sole la
fenestron, mi ankaŭ antaŭmetis antaŭ ĝi la lignajn kovrilojn,
fortajn kaj, mi kredis, nerompeblajn.
Tion farinte, mi estas fermonta la alian fenestron kiam mi aŭdas
ekkriegon de la korto, kaj vidas la beston mem saltantan, aŭ
flugantan, en la malfermaĵon. Du aŭ tri fojojn ĝi ĉirkaŭflugas
la tutan ĉambron. Eble ĝi min ne vidas; certe ĝi min ne tuŝas,
sed mi sentas la venton de ĝia flugo, kaj kuras kiel eble plej
rapide al la pordo.
Kiel eble plej rapide; sed la fiŝbirdo kiu vere flugas, sed flugas
per naĝiloj, tiel rapide antaŭen saltis, tien kaj tien ĉi, ke ĝia
blanka korpo ŝajnas esti nur strio[52] de lumo.
Mi aŭdas koleran bruon, mi sentas la venton de aero traŝirita, kaj
la terura fiŝbesto ĉirkaŭflugadas mian kapon, preskaŭ frotante
mian vizaĝon. Mano sur la tenilo de la pordo, mi restas senmove kaj
ekpensas. "Estas en la domo virinoj kaj infanoj. Se mi malfermas la
pordon, mi permesos al tiu ĉi terura besto eniri en la domon. Mi ne
kuraĝas tion fari. Pli bone estus ke mi mortus mem, kaj eble la
besto ne vundos min. Mi restos en la ĉambro."
Tial mi foriras de la pordo; kaj, kvazaŭ per ĝia malbona spirito
ĝi povas legi miajn pensojn, la fiŝbesto forflugas al la malfermita
fenestro, kaj pendigas sin sur la ekstera flanko de la kurtenoj, kiel
grandega nokta papilio.
Dume la du viroj kriegadas.
"Forkuru, Sinjoro, se estas eble, sed ne lasu ĝin eniri en la domon,
la plej malgranda piko kaŭzos la morton. Gardu la ponardegon[53]!
Mi kaj Vilĉjo supreniros."
Sed timante pri la virinoj kaj infanoj mi ne deziras ke oni malfermu
la pordon.
Sur tableto kuŝas larĝa, maldika libro, kaj la fiŝbesto pendas,
kiel mi diris, sur la eksteraĵo de la kurteno. Ĝi restas tute
senmova, eble ĝi dormas. Mi denove rapidege ekpensas.
"Se mi ĝin frapos forte kaj subite, kredeble ĝi forfalos eksteren
en la korton. Tiam, antaŭ ol ĝi povos reveni, mi fermos la
fenestron."
Per la du manoj tenante la libron, mi proksimiĝas la kurtenon. Tiam,
per rapidega movo, mi frapas la korpon blankan, kiu, laŭ mia espero,
estas forpelata tra la malfermaĵo.
Forĵetante la libron, mi ĵetas min sur la malfermitan kadron, kaj
komencas fortege ĝin tiri malsupren. Sed ĝi estas pezega kaj
moviĝas nur malrapide; antaŭ ol mi povas ĝin fermi, mi vidas
revenante la fiŝbeston, ne nun saltigantan kiel strio de lumo, sed
nerapide kaj kviete per movo kvazaŭ ĝi naĝas en aero. Jam
trikvaronoj de la vitro estas pasinta la baron de la pli alta kadro.
Nun unu kvarono restas de la malfermaĵo, kiam, tutproksime de mia
vizaĝo, alvenas la blanka solea korpo; ĝi glitas supren inter la
vitro kaj la baro de la pli alta kadro. Mi tiras pli kaj pli forte
kaj la kadro pli rapide malsupreniras, sed mi vidas la blankan platan
korpon glitantan ĉirkaŭ la malsupreniranta baro, kaj en tiu sama
momento la fenestro fermiĝas, kaj la terura fiŝbesto falas sur mian
korpon kaj pendigas sin sur la brusto de mia nokta vesto. Mi estas
tute enfermita kun la objekto de mia teruro! Senmove ĝi pendiĝas
sed mi sentas tra la maldensa vesto la palpetaĵojn kaj mi vidas la
minacajn okulojn, ruĝajn kiel brulantaj karboj. Kiel ŝtono mi
staras! Miaj okuloj grandiĝas; mia sango malfluidiĝas; mia koro
estas tute haltigita; kaj kiel kanteton, mi aŭdas la frazon, denove
kaj denove, "La plej malgranda piko kaŭzas morton." "Vi malfidu la
ponardegon." Mi ne kuraĝas eĉ spiri. Pezege la blanka korpo premas
mian bruston; brulege la okuloj ruĝaj brulas mian cerbon.
Ekster la pordo mi aŭdas brueton. Joĉjo kaj Vilĉjo do alvenas!
La besto ankaŭ aŭdas la soneton; en la brulaj okuloj mi vidas
brileton de kompreneco kaj kruelegeco. La naĝiloj moviĝas, la vosto
leviĝas. Mi antaŭsentas la pikon de la terura ponardego. Mi ne
povas plu suferi; mi ne povas plu atendi; per la du manoj mi subite
disŝiras la tutan bruston de la vesto, kaj fortege forĵetanta ĝin
saltas al la pordo kaj ekkriegante grandegan kriegon de teruro ... mi
vekiĝis.
FOOTNOTES:
[46] Premonition.
[47] Legs.
[48] Burdens.
[49] Swoon.
[50] To enjoy.
[51] A sole.
[52] Streak.
[53] Sting.
[_Copyright reserved._]
[_Tradukis Esp. 6266._]
LA VENTEGO (Daŭrigo).
(_Vidu la Novembran kaj Decembran Nrojn._)
AKTO I.
Sceno 2 (_daŭrigo_).
Mirando.-- Vi ofte jam al mi ekparoladis
Pri mia la deven', sed ĉiam haltis,
Lasante min ankoraŭ nekonantan.
Prospero.--Sed nun la ĝusta horo fine venis,
La nunminut' postulas ke vi aŭdu.
Obeu, aŭdu. Ĉu vi ne memoras
Epokon ... aliloke ol ĉi tie? ...
Memori vi ne povas, kompreneble,
Ĉar tiam vi ne estis eĉ trijara!
Mirando.-- Sed iometon povas mi ...
Prospero.-- Memori?
Pri kio? pri personoj? domo? Nomu
L'imagon kiu en vi konserviĝis.
Mirando.-- Kredeble estas sonĝo malproksima,
Sed ne memoro, kiun mi posedas ...
... Ĉu servis min aŭ kvar aŭ kvin virinoj?
Prospero.--Virinoj multaj servis vin, Mirando!
Sed, kiel povis tia fakto loĝi
En via nematura la memoro?
Nu! vi memoras pri antaŭfariĝo ...
Ĉu eble kiel vi ĉi tien venis?
Mirando.-- Sed mi ne povas.
Prospero.-- Antaŭ dek-du jaroj,
La patro via, dek-du jaroj antaŭ,
Regnestro estis, de Milano duko.
Mirando.-- Ĉu vi, sinjor', ne estas mia patro?
Prospero.--Patrino via ĉiam estis virta:
Ŝi diris ke vi ido mia estas,
Kaj via patro, duko de Milano,
Heredontinon unu sole havas:
Princino rajte estas ŝi naskita.
Mirando.-- Ĉiel'! per kia perfidaĵ' ni perdis
Grandecon tian? Ĉu por nia bona,
Ĉu malfeliĉa sorto?
Prospero.-- Ambaŭ, kara.
Perfido nin forpelis el Milano,
Sed ni beniĝe tien ĉi alvenis.
Mirando.-- Ho! mia kor' sangadas ĉe la penso
Je la malhelpo kiun mi vin kaŭzis ...
--Mi kvankam ne rememoriĝas tion--
Bonvolu vi daŭrigi.
Prospero.-- Via onklo,--
--Ke frato povis tiel perfidiĝi!--
Apud vi, homo, kiun mi koramis
La plej en mondo--kiu eĉ regadis
Duklandon mian, tiam la unuan,
Ĉar estis mi el dukoj la plej alta!
Precipe fama per indeco mia,
Mi artamulo brilis senegala;
Lernante tempon mi libere uzis,
Regadon forlasinte al la frato ...
De l'lerno l'amo tiel min okupis
Ke fremda mi fariĝis al la ŝtato.
Perfida onklo via ... Ĉu vi aŭdas?
Mirando.-- Sinjoro, tre atente.
Prospero.-- Nu, li frue
Ricevis prince multon da petantoj,
Rifuzis kelkajn, kelkajn kuraĝigis,
Kaj malobeon punis. Li renomis,
Li anstataŭis eĉ sekvantojn miajn,
Aliformigis ilin; ĉar li havis
Ŝlosilon oficejan, ja, la homan,
Kaj laŭdi lin regnanojn li instruis;
Ĉar kiu flatis plej l'orelon lian
Profiton plej ricevis. Nun li estis
Hedero princan trunkon vualanta,
Suĉanta eĉ verdaĵon mian propran!
--Vi ne aŭskultas ...
Mirando.-- Patro, tre avide!
Prospero.--Atentu, kara! ... Mi, konfidemulo,
Pli ŝtataferoj nun ne plu zorgante,
Al pliboniĝo de klereco mia
Dediĉis tempon: la malica frato
Profitis. Malgraŭ mia grandanimo,
Solece, mi fariĝis nekonato ...
Malbona sento movis Antonion
Vidantan min senlime lernamulon.
Konfido mia naskis kulpon lian;
Senlima same lia ambicio
Fariĝis; ankaŭ la kvieto mia.
Nu, provizita ne nur je trezoroj
Sed je la povo eĉ postuli plie--
--Mensoge ĉiam se agadas homo,
Memoron sian tiel li pekigas,
Ke la malveron li jam plu ne sentas--
Jam Antonio pri si mem ekpensis
Ke li la duko estas.--Ĉar li agis
Plenege tiam kiel duklandestro;
Privilegion ĉiam li posedis,
Kaj tial plialtiĝis--Ĉu vi aŭdas?
Mirando.-- Ho! tian diron aŭdus surdulino!
(_Daŭrigota_).
KAZABIANKO (Casabianca).--Mrs. Hemans.
_Tradukis_ Clarence Bicknell.
_La juna Kazabianko, knabo dektriaĝa, filo de la Admiralo de la
ŝipo "Orient," restis ĉe sia posteno[54] (en la batalo de la Nilo)
post la ekflamiĝo de la ŝipo, kaj kiam ĉiuj pafilegoj estis
forlasitaj. Kiam la flamoj atingis la pulvon, li pereis pro la
eksplodo._
La knabo sur la ŝip' brulanta,
De ĉiuj forlasite, staris;
La flamoj de l'batalruinoj[55]
Sur la mortintoj lumon faris.
Sed, naskiĝite por komandi,
Li restis, brava kaj belega,
Estaĵo de heroa sango,
Infano, sed de form' noblega.
La flamoj proksimiĝis; tamen,
Al patra mendo[56] li obeis;
Kaj sia voĉo al la patro
Ne venis, ĉar li jam pereis.
Li laŭte kriis, "Patro mia
Ĉu mi ne finis devon mian?"
Ne sciis li ke l'Admiralo
Ne povas aŭdi filon sian.
"Parolu, patro," li rediris
"Ĉu min foriri nun vi lasas?"
Sed nur respondas la pafado;
La flamoj pli proksime pasas.
Nun sur la fronto lia batas
Kaj sur la haroj, la varmeco;
Sed de l'posteno de la morto,
Regardis li en trankvileco.
Ankoraŭ laŭte li demandis,
"Ĉu estos devo, mia halto?"
Dum tra la veloj pli kuradas
La fajroj per rapida salto.
La ŝipon, kun brilec' sovaĝa,
La flagon[57] ili envolvadis,
Kaj super la kuraĝa knabo,
En la ĉielon radiadis.
Subite tondra sku' bruegis
Sed li--la knabo--kie estis?
Demandu de la ventoj kiuj
La maron per la eroj vestis.
La mastoj, flag', timono[58]--ĉiuj
Servadon faris je honoro.
Sed nobla pli ol ili estis
La juna kaj fidela koro.
FOOTNOTES:
[54] Post.
[55] Ruins of the battle.
[56] Order.
[57] Flag.
[58] Helm.
VESPERO.
I.
Ĉielruĝo,
Eknoktiĝo,
Mallumiĝo,
Malvarmiĝo.
Peza nubo
Super arbo;
Nigra urbo
Kiel tombo.
Ĉio restas
Kaj silentas;
Ĉio haltas
Kaj ekmortas.
II.
Senamiĝo,
Mizeriĝo,
Forlasiĝo,
Eksoliĝo.
Malespero
En la koro;
Amvespero
Sen fervoro.
Koro restas
Kaj silentas;
Amo haltas
Kaj ekmortas.
Carlo Bourlet.
KRISTNASKAJ PROBLEMOJ.
_Ĉiuj el miaj Jarabonantoj kiuj sendos korektajn solvojn de tiuj ĉi
problemoj al la Redaktoro ricevos dekduon da Poŝtkartoj Esperantaj._
I. Prenu _nombran_ nomon, anstataŭu unu el ĝiaj vokaloj per
konsonanto, vi ricevos _grandan poeton_.
II. Prenu nomon de birdo--1. Duobligu la du unuajn literojn, vi havos
_bongustan frukton_. 2. Anstataŭu unu konsonanton per alia, vi
ricevos _kvanton_.
III. Prenu nomon de _nematura viro_, kaj tiun de _forta birdo_. Legu
ĉiun el ili returnen, vi ricevos. 1. _Financan firmon_. 2. _Inan Rusan
baptonomon_.
(_Ni presos la solvojn_ en The Esperantist, No. 4, _kune kun
la nomoj de la divenintoj_).
(6266).
ALILANDAJ KUNBATALANTOJ.
Ni ĵus ricevis leteron de Sinjoro Kühnl, la Sekretario de la
Esperanta Societo en Bohemujo, kiu revenis de sia longega vojaĝo tra
Eŭropo pasiginte kelkajn tagojn en Londono kvankam li tute ne
parolis la Anglan lingvon! Li diras. "Hodiaŭ, kiam mi denove sidas
ĉe mia skribtablo mi rememoriĝas tempojn ĵus pasintajn inter miaj
novaj sed, mi devas diri, plej amataj amikoj, inter esperantistoj.
Tagoj pasintaj en Londono estas al mi des pli agrablaj se mi
ekmemoras cirkonstancon sub kiu mi troviĝis en Anglujo, nekonante
Vian lingvon. Kaj, kvankam nekonataj homoj, tamen Viaj samlandanoj
estis tiel agrablaj je mi, fremdulo. Al Esperanto mi ŝuldas multe,
ĉar ĝi ebligis al mi trovi amikojn en fremdlando. Tiun ĉi ŝuldon
mi povas vere nur per plej agema kaj viva propagando egaligi. Inter
novaj adeptoj mi multe aludos[59] mian veturon en Londonon sen angla
lingvo, kaj, por ekflamigi la malmulte vivajn samideanojn, mi decidis
publikigi en _Bohema Esperantisto_ la tutan vojaĝon.--Kühnl
Edward."
* * *
Kune kun Sinjoro Kühnl en Londono troviĝis ankaŭ Sinjoro René
Deshays. Tiu ĉi afabla kaj lerta Esperantisto ankaŭ ne konis nian
lingvon. Li skribas. "Kara Sinjoro, Mi tre dankas vin pro la sendo de
la nova gazeto esperantista, kiun nia Chaumonta grupo tuj abonis. Via
unua numero tute interesis nin kaj estas vere inda je la granda
sukceso kiun al vi mi bondeziras. Ĉe mia rekomencita kurso (mi faras
ĉi tie la superan kurson) mi prenis por ekzercoj legadaj kaj
interparolaj, la ĉarman artikolon pri _L'Itala Somero_. Mi estos
ankaŭ feliĉa daŭrigi la legon de _la Ventego_ Sume, mi vin kore
gratulas pri la ideoj kaj pri la formo. Mia amiko, Sinjoro Mossmann,
Sekretario de nia grupo, ankaŭ tre ŝatas vian gazeton, kaj skribis
raporton pri ĝi por la ĉitieaj ĵurnaloj.----René Deshays."
Plezurege ni povas anonci ke la plimulto da Francaj Grupoj abonis je
_The Esperantist_, kaj ni deziras korege danki ilin por la honoro,
kaj ankaŭ por la multaj gratulantaj artikoloj kiuj estas presitaj
pri ĝi en Francaj Gazetoj.
* * *
Trinidado estas malproksima angulo de la mondo, kaj Mayaro estas
malproksima angulo de Trinidado; tamen ĝi havas bonan Esperantiston,
tiel, kiel la sekvanta interesa letero montros.--"Kara Sinjoro--Estas
veturo de kvindek tri mejloj al Port of Spain, tridek per vagonaro,
dudek tri per vojo, dek kvin de tiuj ĉi estas nur la malmola sablo
de la marobordo, kiu tie ĉi estas forlasita krom de pelikanoj. La
marobordo estas dika je la eternaj kokosujoj[60] kaj la arbetoj de
la vinbero de la maro. En Mayaro estas nur kvin blankaj homoj preter
mi. Certe estas malĝoje se oni ne estas venkinta la arton sin
amuzadi. Sed ni havas belan tropikan marobordon kaj maron similan
al la pentraĵoj de la Sudaj Maraj Insuloj de R.L. Stevenson.
Pentru Londonon, kun ĝia varmego, polvo kaj helo, dum varmega tago
de Julio aŭ Aŭgusto, kaj vi havas Port of Spain, tiel, kiel ĝi
_ĉiam_ estas. Via. A.M."
* * *
Maltaj Samideanoj nun fondis Oficialan Grupon. Doktoro Gustav
Busuttil aminde sendis al ni sian paroladon--en Esperanto
parolitan--ĉe la kunveno por fondigi la Grupon. Belega paroladeto,
kaj ni tre bedaŭras ke ni ne havas sufiĉe da spaco por presigi ĝin
en The Esperantist. Parolante pri la kara lingvo mem,
Doktoro Busuttil poezie diris--"Esperanto estas kiel nemortema
grandega arbo kun multaj fortaj branĉoj, plenaj je ĉiam verdaj
Folioj, multekoloraj Floroj, kaj bonegaj Fruktoj. La Internacia
Lingvo estas la Arbo: Branĉoj estas la Societoj: Folioj kaj Floroj
la Esperantistoj; kaj la Fruktoj estas la Verkoj, la Frata Amo. Nun
fariĝi branĉo aŭ resti simpla folio kiun la plej malgranda
blovanteta venteto povas faligi--ni devas elekti aŭ unu, aŭ la
alian. Kaj kial malakcepti tian privilegion? Antaŭ kvar aŭ kvin
monatoj nur estis tri Maltanaj Esperantistoj. Je tiu tempo Sinjoro
Agius skribis leteron pri la lingvo al la _Daily Malta Chronicle_. La
afero eble silente estus mortinta se la Hon. Sek. de la Esperanta
Klubo ne estus sendinta respondon kiu estis varmega propagandilo de
Esperanto kaj ekvekigis la dormantetan simpation kiu vivis en multaj
Maltaj Koroj. Mi respondis al tiu ĉi letero kaj decidis fari veran
propagandon pri, per, pro, por, Esperanto. Mi esperas ke la helpo de
ĉiuj ĉeestantaj gesinjoroj, fortiĝos la Maltan branĉon de la
grandega arbo kaj ke ni nutros la saman Esperon." Sendube la
sindonema Doktoro Busuttil tro akcentis nian letereton, sed
kompreneble Anglujo ĉiam faros tion, kion ŝi povos, por helpi sian
fratininsulon fondigi fortan Societon. En Maltujo estas gazetoj
Anglaj kaj Italaj. Ambaŭ el ili presigis multajn bonajn artikolojn
pri Esperanto, kaj oni devas gratuli Sinjorojn Agius, Busuttil kaj
Ciantar, kaj esperi ke la potencaj gazetoj presados artikolojn kiel
eble plej ofte.
FOOTNOTES:
[59] Allude to.
[60] Cocoanut Palms.
KIAN AĜON LA SFINKSO HAVAS?
Sendube la plej antikva konstruaĵo hommana, kiu ankoraŭ restas ĝis
nunaj tagoj, estas la granda statuo kiun oni nomas la Sfinkso. Tiu
fama statuego staras aŭ--pli bone diri--kuŝas sur la sabloj de la
egipta dezerto, apud la Piramidoj de Gizeo, kaj ne malproksime de
Kajro, ĉefurbo de Egiptujo. La statuego havas la formon de kuŝanta
leono, laŭ korpo kaj membroj; sed kun kapo, ŝultroj kaj brusto de
virino. Ĉe nia tempo nur vidiĝas iom plu ol la kapo de la giganta
statuo; ĉar la cetero de la figuro estas kovrita, kaj kvazaŭ
enterigita, de la sablo.
Kian aĝon la Sfinkso havas? Ĉu iu povas tion nun eltrovi? Ĉe la
militiro de Napoleono en Egiptujon, oni rakontas ke li admonis siajn
soldatojn--"Bravuloj miaj, de la altaĵo de tiuj ĉi Piramidoj,
milcentjaroj vin rigardas!" Tio ne estis tute frazo aŭ
fanfaronado[61]; modernaj observantoj kaj esploristoj anoncas eĉ pli
malproksiman daton. Kaj ĉiuj scienculoj konsentas ke la Sfinkso
ekzistis longe antaŭ la fondigo de ia Piramido.
Plinio skribis, ĉe sia tempo, ke la leonvirina formo de la Sfinkso
memorigas la maksimumon de la jaran Nilan superakvon, kiu okazas
ĉirkaŭ la 6a ĝis 16a de Aŭgusto, dum estas la Suno en la signoj
zodiakaj Leono kaj Virgulino. Tamen, per sekvo de la fenomena
"procesio de la tagnoktegaloj," la signo; de la homa sistemo Zodiaka
ne akordiĝas tute en loko kun la realaj stelaroj de sama nomo.
La fiktiva[62] (tamen konvena) sistemo homa malproksimiĝas de la
reala loko de la stelaroj dum la daŭro de ĉirkaŭ 12,900 jaroj,--kaj
tiam vice alproksimiĝas dum egala tempo; kune 25,800 jaroj, en kiu
tempdaŭro la Suno transkuras la tutan zodiakon, loĝante en ĉiu
zodiaka stelaro laŭ la vico. Tiel, kvankam la superakvo de la Nilo
(ĉe tempo de Plinio) okazis dum la suno estis en la signoj Leono
kaj Virgulino, la suno estis, efektive, en la stelaroj Kankro kaj
Leono. Kaj en tiu ĉi nuna jaro, la Nila superakvo ankoraŭ okazis
kiam la suno estis en signoj Leono kaj Virgulino; kvankam, efektive,
la suno estis en la stelaroj Dunaskitoj (the Twins) kaj Kankro.
Tre kredinda supozo, do, estas, ke la Sfinkso estis konstruata en
epoko kiam vere akordiĝis la fiktivaj signoj kun la realaj stelaroj
de sama nomo. Tia monumento dece[63] memorigus tioman notindan kaj
raran okazon. Estis ankoraŭ tia okazo preskaŭ 2,000 jaroj A.K., sed
la Sfinkso tiam jam estis pli antikva ol ĉiu historio. Eble, do, la
Sfinkso memorigas pli fruan okazon, ĉirkaŭ 23,000 jaroj A.K.? Tia
konkludo ne devas ŝajni nekredebla; ĉar Herodoto rakontas ke la
Egiptoj jam studiis la sciencon de Astronomio dum 40,000 jaroj, kaj
la plej novaj serĉadoj en Egiptujo atestas historion kiu povus
atingi tian malproksiman daton.
_Originale verkita_ Ben Elmy.
FOOTNOTES:
[61] Boast.
[62] Hypothetical.
[63] Fittingly.
GERMANAJ PROVERBOJ.
1. La infanoj de niaj najbaroj estas ĉiam la plej malbonaj.
2. "Preskaŭ" neniam mortigis muŝon.
3. Pli malgrasa la hundo, pli grasa la pulo[64].
4. La plej bona spegulo estas malnova amiko.
5. Dio donas la vinon, sed ne la botelon.
6. La kuirejo mortigis pli multe da homoj ol la glavo.
7. Silko kaj veluro estingas la fajron de la kuirejo.
8. Unu patro subtenas dek filojn pli bone ol dek filoj unu patron.
9. Kiu unufoje invitis la diablon en sian domon neniam liberiĝos de li.
10. La leĝoscienco havas vaksan nazon: oni povas tordi ĝin
laŭvole[65].
(_En la kvara_ Esperantist _troviĝos dek Italaj Proverboj_.)
(4686).
FOOTNOTES:
[64] Flea.
[65] At will.
LERTA RESPONDO.
"Se la demando ne estus malĝentila, kiom vin kostas via loĝejo kaj
manĝado?"
"Se la demando ne estus malĝentila, mi tuj respondus!"
B.E.
_Maljunulo_: "Vi diris al mi ke vi mortigis leonon en Afriko?"
_Junulo_ (Sveligante je fiero): "Jes, kaj senhelpe mi faris ĝin!"
_Maljunulo_ (Kritike): "Do neniu vidis vian kuraĝan agon."
_Junulo_: "Jes, la leono."
C.W.T.R.
VERA RAKONTETO.
En Anglujo la Sinjoroj estas ofte ne sufiĉe bonmanieraj; en Italujo
ili estas ofte tro komplimentuloj, kiel la sekvanta vera rakonteto
atestos.
Du sinjoroj, Milananoj, kiuj renkontis la unuan fojon ĉe
vespermanĝo, malfrue kunforiris.
"Ĉu vi iras dekstren?" diris Sinjoro A. "Jes," respondis Sinjoro B.
"Ĉu vi."
Kaj ili ambaŭ kunpromenis. Ĉe la unua flankstrato ili haltis. Ĉiu
kredis ke sia kunvojiranto loĝis en tiu kvartolo[66], kaj volis
akompani lin domon. Tial ili kuniris antaŭen.
Post multe da similaj haltetoj kiam unu aŭ la alia diris "Mi esperas
ke vi ne venis ekster via vojo pro mi," fine ili alvenis al la
enirejo de granda palaco, en kiu loĝas du aŭ tri familioj je ĉiu
etaĝo. Sro. A. akceliĝis ion, kaj Sro. B. haltis, konvinkite ke
Sro. A. alvenis hejmen. Ambaŭ diris mil komplimentojn kaj "bonan
nokton" multefoje kaj "Je nia revido" sed ili kuneniras kaj
supreniras al la unua etaĝo, kie ili rehaltis; sed certe neniu estis
ĉe si: Tial ili supreniris per la dua ŝtuparo k.t.p. ĝis la
finiĝo.
Tiam ili trovas ke ili ambaŭ loĝas en alia tre malproksima
kvartolo de la urbo!
Esperantisto, 4686.
FOOTNOTE:
[66] Quarter.
LA SONĜOJ VERIĜIGAJ.
La nigruloj, liberataj servoj en Sudaj Ŝtatoj de Ameriko, estas tre
kredemaj, precipe pri ĉarmoj. Ili nomas tiujn ĉi "Vudu."
Foje nigrulo malriĉa kaj mallaborema, iris al maljuna Vudua Doktoro,
kaj deziris ke li donu ĉarmon por veriĝigi liajn sonĝojn.
La Doktoro konsentis tion fari kaj donis al li kuniklan osteton kiun
li trovis al la tempo de la novluno en la mortintejo. La nigrulo
gajege foriris.
Sed post tri aŭ kvar tagoj li revenis tre malplezurata ĉar la
ĉarmo ne estis sukcesa.
"Ho! Tiu ĉi ne estas bona," li diris.
"Ne bona?" ekkriis la Doktoro.
Ne respondis la alia. "Tri foje mi sonĝis ke mi trovus multan monon,
kaj hodiaŭ mi _perdis_, mian solan moneron! Vi ne estas Vudua
Doktoro; tute ne!
"Ha," respondis la maljunulo. "Ĉu vi ne ofte rimarkis ke vi ne povas
memori viajn plej belajn sonĝojn kiam la mateno venis?"
Jes, tiaj kelkafoje estas okazintaj.
"Nu! Oni nur povas veriĝigi tiajn sonĝojn!"
Esperantist, 8379.
LA FAJFILO DE BENJAMIN FRANKLIN.
Kiam mi estis sepjara infano, en festo oni plenigis miajn poŝojn je
kupraj moneroj. Mi tuj iris en butikon,[67] kie oni vendis ludilojn
por la infanoj. Sur la vojo mi renkontis knabon, kiu havis fajfilon.
Mi estis ĉarmita per ĝia sono, kaj donis por ĝi mian tutan monon.
Tiam mi returnis hejmen kaj fajfis ĉie en la domo. Mi estis tre
kontenta pri mia fajfilo, sed mi maltrankviligis la tutan familion.
Miaj fratoj kaj gekuzoj, sciiĝinte pri mia komerco, diris ke mi
pagis kvaroblan prezon. Mi ekpensis kiom da bonaj objektoj mi povus
aĉeti per la resta mono, kaj ili tiel ridis je mia malsaĝeco, ke mi
pro malĝojo ploris.
Sed tio ĉi estis poste utila por mi. Ofte, kiam mi estis tentata
aĉeti nebezonan objekton, mi diris al mi mem "Ne donu tro multe por
fajfilo" kaj tiamaniere mi konservis mian monon. Kiam mi fariĝis
grandegulo kaj eniris en la Societon, mi renkontis multajn, tre
multajn, personojn kiuj donis tro multe por siaj fajfiloj. Kiam
mi vidis viron tro deziregantan la reĝajn favorojn: Kiam mi
vidis iun celantan la popularecon kaj nezorgantan pri la propraj
aferoj--tiam mi diris "Vere, li tro multe pagas por sia fajfilo."
Kaj kiam mi vidis avarulon, kiu rifuziĝis je ĉia komforta vivo,
tiam mi diris ke ankaŭ li tro pagis sian fajfilon. Kiam mi renkontis
plezuramanton, kiu ne zorgis pri ia ajn laŭdinda plibonigo de sia
animo aŭ propraĵo, kaj kiu nur klopodis pri korpa ĝuo "Eraranta
homo," mi diris, "vi kaŭzas al vi maltrankvilon anstataŭ plezuron;
vi ankaŭ donas tro multe por via fajfilo." Mallongige, mi komprenis,
ke granda parto da homaj malfeliĉoj estas kaŭzata per la falsa
taksado pri la prezo de objektoj, ke oni donas tro multe por siaj
fajfiloj!
_Tradukis_ Kabe.
FOOTNOTE:
[67] Shop.
CORRESPONDENCE NOTES.
Dear Sir,--A matter which requires the careful attention of
those who desire to make themselves perfectly intelligible to all,
irrespective of nationality, is the correct use of prepositions. In
English the same preposition is often employed to express many
diverse ideas, and it therefore becomes desirable to consider this
when translating prepositions into Esperanto.
Of course it is often possible to evade the difficulty by using the
accusative without a preposition, and one is often tempted to employ
the invaluable "je." As, however, this latter practice should not be
indulged in too frequently, it may be of interest to many of your
readers to consider some phases of our preposition "of."
The first word of the line.
_La unua vorto de la linio._
One of us will be chosen.
_Unu el ni estos elektata._
Do not think of it.
_Ne pensu pri ĝi._
The best means of obtaining it.
_La plej bonaj metodoj por ricevi ĝin._
The Professor of the school.
_La Profesoro ĉe la lernejo._
A great number of ideas.
_Granda nombro da ideoj._
The largest room of the house.
_La plej granda ĉambro en la domo._
The largest of all the trees in the garden.
_La plej granda inter ĉiuj la arboj en la ĝardeno._
When in doubt as to which preposition should be used, try the
sentence with all the possible forms, and the correct, logical,
preposition will almost always be obvious.
Esperantisto, 8105.
* * *
Several friends have called attention to the apparent misprint in the
word _Trinki_, thinking it should be _Drinki_. There is, however, an
important difference between the two. _Trink'_ (as "made in Germany")
is used for the ordinary drinking of man and beast; but with shame we
admit that our own vocabulary provided Dr. Zamenhof with the _drink'_
which represents the excessive tipplings of men and beasts. Let us
beware of calling our friends "Drinkuloj" during the dog-days.
Trinkulo is the more usual and agreeable word.
* * *
Having had occasion to write to the Remington firm on a matter of
business, a reply was received in Esperanto, concluding with a
question of general interest regarding the sound of "Scii." This
word, represented phonetically, does present some difficulty.
S-ts-ee-ee is not easy to pronounce. In practice one should elide the
first "s" on to the vowel immediately preceding. Thus _mi scias_ is
pronounced _mis cias_.
* * *
The pronunciation of the vowels in Esperanto still seems to give some
difficulty, for a correspondent queries the sounds of vowels when
followed by "r."
Esperanto is a phonetic language. "One letter, one sound," is one of
its invariable rules. Therefore, no matter what the letters adjacent
to those vowels may be, their value is invariable. Take the word
"per" for example. This is sounded as the English "pay," followed by
"r," which is slightly trilled, and not silent, as it often is in
English. The writer was once talking in Esperanto with a French
expert, and at the termination of the conversation asked if there
were any noticeable differences between the English and French
methods of pronunciation. "None whatever" was the reply, except
perhaps in the value of the letter "r."
Beginners must therefore be careful to sound this letter; and, with
regard to the vowels, students cannot dwell too much on them at
first. Dr. Lloyd, in his most able article on Esperanto, in the
current _Westminster Review_, says that the vowels are neither long
nor short, but have a middle value. This is a very happy description
of Esperanto vowels as they are spoken, and if beginners are careful
to keep them long at first the middle value will assert itself as
fluency is attained.
* * *
Some of the suffixes are very difficult to define. Many learners have
believed that only concrete substances could be represented by the
use of the suffix "aĵ." Such words as _bonaĵoj_, _amikaĵoj_,
_etc._, they would do away with, and replace by _boneco_, _amikeco_,
_etc._ On giving the matter a little thought, however, it is quite
clear that there is a distinct difference between _amikaĵoj_ and
_amikeco_. Whereas the latter means friendship pure and simple,
_amikaĵoj_ represent the friendly actions which are the outcome of
the state of friendship. The nearest English equivalent to define
_amikaĵoj_ is _friendlinesses_. Similarly _bonaĵoj_ are
_goodnesses_, or good actions, which necessarily arise from the state
of goodness, as represented by the abstract suffix "ec."
DIVERSAJ SCIIGOJ.
Je Decembro 15 fondiĝis la Tyneside Esperanta Societo, najbaro de la
forta grupo de Newcastle. La novenaskita societo jam komencis sian
vivon per la laŭdinda energio de Sinjoroj Davidson, Clephan kaj
Pearson. La klopodo estis komencita per tre humoraj leteroj pri
Esperanto en la lokaj ĵurnaloj, kaj sendube tiuj ĉi varbigis
kelkajn el la multenombraj membroj kiuj jam aliĝis je la Grupo. La
Hon. Sek. estas Sinjoro Alan Davidson, 26, Park Crescent, North
Shields. Ni petas ke ĉiuj _Tyneside_ amikoj skribu kaj aliĝu je li.
* * *
Sendube multaj el niaj legantoj jam vidis la bonegan artikolon en la
Decembra _Westminster Review_. Doktoro Lloyd, kiu faras Esperantan
kurson ĉe la Liverpoola Universitato, bonege scias kiel priskribi la
karan lingvon, kaj ni konsilas ke ĉiuj Geesperantistoj legu la
artikolon.
* * *
La jaro 1903 vere finiĝis per fanfarado[68]. La eldono de tri novaj
verkoj, la enpreso en gravan Revuon de Esperanta artikolo, kaj la
fondo de almenaŭ du novaj grupoj estus estintaj sufiĉaj por
notindigi la pasintan monaton. Sed la Esperantistaro ankaŭ trovis
novan kaj taŭgan helpanton. Leŭt. Kolonelo Pollen, C.I.E., LL.D.,
dufoje paroladis pri Esperanto ĉe _The Imperial Institute_, Londone.
La unua fojo estis kunveno de la Angla-Rusa la dua de la Angla-Inda
Societo. Ambaŭ el tiuj ĉi paroladoj estis tute sukcesplenaj, kaj
sendube varbis multajn novajn rekrutojn. Doktoro Pollen estas tre
gajhumora, kaj li amuzis sian aŭdantaron, eĉ kiam li instruis ĝin.
Por klarigi la bezonon por internacia lingvo, li rakontis la
sekvantan anekdoton. Brita Mara Oficiro manĝis kun Ĥino, kaj
deziris duan kvanton de ia bongusta spicaĵo, kies nomon li nesciis.
Kredante ke ĝi enhavis anason, li ekkriis al la mastro de la domo,
"Kvak, kvak! Kvak Kvak!!" sed la mastro, post iom de tempo, ridetante
respondis "Ne, Baŭ-aŭ! Baŭ-aŭ!" kaj Doktoro Pollen asekuris la
aŭdantaron ke, se tiu ĉi oficiro kaj sia Ĥina amiko komprenis
Esperanton, simila teruraĵo ne povus okazi! Post la parolado, kelkaj
el la Indaj ĉeestantoj opiniis ke estis bedaŭrinde ke oni ne uzis
la Sanskritan alfabeton kiu, ili diris, estas la plej simpla kaj
kompleta en la mondo. Sir G. Birdwood, la Prezidanto de la societo,
kontraŭbatalis kontraŭ Esperanto, ĉar li tute neaprobis facilajn
lingvojn! Ju pli malfacila, des pli taŭga por la edukado de la
homaro. Sed li konfesis ke la Persa lingvo estis tro malfacila
por li!
* * *
Grafo Albert Gallois skribas "Estimata Sinjoro, La Redakcio de
_L'Esperantista_, monata organo de la Itala Esperantista Societo,
tute estas reorganizita kaj reformita. De nun ĝi estos tute
redaktata per itala kaj esperanta lingvoj kaj precize aperos en la
fino de ĉiu monato. Fervore ni petas la Esperantistojn de ĉiuj
landoj sendi artikolojn, tradukojn kaj sciigojn por kunlabori al la
redaktado de la ĵurnalo, _Grafo Albert Gallois_, en Riolunato,
Modena, Italujo. La jarabono kostas kvar frankojn."
* * *
La eldono de la lernolibro en la Brailla skribo vekigis la blindulojn
en nia lando. Dankon al la helpo de Sinjoro Cart, kiu vere estas tre
sindonema en tiu ĉi afero, estas espereble ke post mallonga tempo
Esperanto vere estos internacia lingvo inter la kompatindaj
blinduloj. La Hon. Sek. de la Esperanto Club bedaŭras ke li ne
komprenis la Braillean skribon antaŭ ol li komencis klopodi pri
Esperanto. Poste li ne havis tempon por ĝin lerni. Ĉar, tago post
tago, leteroj en tiu ĉi nekonata lingvo alvenadis, li petis ke
Sinjoro W. P. Merrick aminde prenu sur sin la devojn de Hon. Sek. por
la Blindaj Esperantistoj. Ni do esperas ke, en la estonteco, oni
bonvolu skribi rekte al tiu ĉi afabla helpanto de la Blinduloj, kies
adreso estas _The Manor Farm, Shepperton, Middlesex_.
* * *
En alilandaj societoj, ofte troviĝas multaj sekretarioj, por la
diversaj partoj de la administracio de la Grupo. Ĝis nun la
Esperanto Club nur havis unu. Sed, kvankam la koro deziras ĉion
fari, la tempon mankas. Ni do antaŭmetas peton ke oni ĉiam sendu
estontajn mendojn[69] je libroj ne al la Hon. Sek. sed al Sinjoro P.
H. Howard, _The Librarian, Esperanto Club, The Bungalow, Cranes Park,
Surbiton, Surrey_. Kvankam Sinjoro Howard havas sian propran grupon
Surbitone li ankaŭ aminde prenis sur sin la devojn de "Librarian,"
tiel malpezigante la laboron de la Hon. Sek. Tiu ĉi estas necesa por
ke Esperanto kaj la Gazeto kreskadu, kaj ni esperas ke ĉiuj amikoj
memoros la ŝanĝon kaj tiel ŝparos laboron kaj tempon.
FOOTNOTES:
[68] Flourish of trumpets.
[69] Orders.
_In order that this Gazette may be useful as a propaganda agent, it
has been considered advisable to include in each number a synopsis of
the Grammar of Esperanto, so that those hitherto ignorant of its
system may be the better able to appreciate the magazine._
SYNOPSIS OF THE GRAMMAR.
The ALPHABET is composed of 28 letters. They are the following:--
A B C Ĉ D E F G Ĝ H Ĥ I J Ĵ K L M N O P R S Ŝ T U V Z and Ŭ.
The VOWELS are always given a long sound; as in the well-known
phrase, "Pa, may we go too?" Shorthand students will at once
recognise them as the long vowels of "Pitman." Their sound can also
be illustrated by--"Bart, Bait, Beat, Boat and Boot."
The following CONSONANTS need special attention. It must be
remembered that the sounds given are invariable, because _Esperanto
spelling is phonetic and each letter has only one sound_:--
The letter C is sounded as in Czar, or as the "ts" in Bits.
" " Ĉ " " Church.
" " G " " Gag; _i.e._, the hard sound.
" " Ĝ " " George; _i.e._,the soft sound.
" " H " " His; _i.e._, it is aspirated and
never mute as in French.
" " Ĥ " " Loch; _i.e._, the Scotch or German
"CH" or Spanish "J."
" " J " " the English letter Y. Thus Paroloj is
sounded Paroloy.
" " Ĵ " " the French J in Bijou or the S in the
English word Pleasure.
" " S " " in Sun; never as in Rose
(Rozo in Esperanto).
" " Ŝ " " in She.
* * *
The English letters Q, W, X and Y do not exist in Esperanto.
The letter Ŭ is only found in diphthongs--Baldaŭ is sounded
Bahldow.
The one remaining point to be mentioned is that "AJ" is the same as
in By. "OJ" as in Boy.
ALL NOUNS end in O in the nominative singular. Birdo, a bird.
When the direct object to a verb, an N is added to this O. Mi havas
birdon, I have a bird.
All nouns form the PLURAL by adding J to the singular. Birdoj, birds.
If objective, birdojn.
All ADJECTIVES end in A and agree with the noun in number and case.
Mi havas belajn birdojn, I have beautiful birds.
* * *
The INFINITIVES of VERBS always end in I. Lerni, to learn. Pensi, to
think.
PRESENT INDICATIVES end in AS in all persons singular and plural. Mi
iras, I go. Ili iras, they go.
PAST INDICATIVES end in IS in all persons singular and plural. Mi
iris, I went. Ni iris, we went.
FUTURE INDICATIVES end in OS in all persons singular and plural. Ŝi
iros, she will go.
CONDITIONAL MOOD ends in US in all persons singular and plural. Li
irus, he would go.
IMPERATIVE MOOD ends in U. Parolu! speak! Iru! go!
SUBJUNCTIVES are formed by using "KE" and the Imperative. Ke mi iru,
that I might go.
The PRESENT PARTICIPLE ACTIVE ends in ANTA--Iranta, going. In the
Passive voice in ATA--Farata, being done.
PAST PARTICIPLE ACTIVE ends in INTA--Irinta, having gone. In the
Passive voice in ITA--Farita, having been done.
FUTURE PARTICIPLE ACTIVE ends in ONTA--Ironta, about to go. In the
Passive voice in OTA--Farota, about to be done.
ADVERBS end in E--Bone, well. Bele, beautifully.
* * *
1. The DEFINITE ARTICLE is invariably LA in all cases singular and
plural. La Patroj, the Fathers.
2. There is no indefinite article in Esperanto. Patro, a Father; or
merely Father, as the case may be.
3. "NOT" is expressed by "NE." Mi ne havas amikon, I have not a
friend.
4. Questions are introduced by "Ĉu." Ĉu mi ne havas amikon? Have I
not a friend?
5. ESTI, to be, is the auxiliary verb in Esperanto. Havi, to have, is
never an auxiliary.
N.B.--There are no exceptions or irregularities in Esperanto.
The VOCABULARY has been simplified by about 30 affixes, which are
used to modify the meanings of root words. The commonest are the
following PREFIXES:--
BO indicates relationship by marriage. Bofrato, Brother-in-law.
DIS indicates separation, as in English. Disŝiri, to tear to pieces.
EK indicates the commencement of an action. Eklerni, to begin to learn.
MAL is always used to indicate OPPOSITES. Varma, warm. Malvarma,
cool. Amiko, friend. Malamiko, enemy.
RE denotes the repetition of an action. Relerni, to relearn. Rediri,
to say again.
The principal SUFFIXES are the following:--
AĴ signifies an object made from--thus, Fruktaĵo, something made
from fruit.
AR signifies a collection of. Arbo, a tree. Arbaro, a forest.
EBL signifies possibility. Videble, visibly. Lernebla, learnable.
EC signifies an abstract quality. Boneco, goodness. Beleco, beauty.
EG signifies increase. It is the augmentative suffix. Granda, large.
Grandega, immense.
EJ signifies the place where an action takes place. Lernejo, school.
Preĝejo, church.
ET is the diminutive suffix. Infaneto, a little child. Varmeta,
lukewarm.
IG denotes the causing of an action. Morti, to die. Mortigi, to kill.
IĜ denotes turning or becoming. Paliĝi, to turn pale. Fortiĝi, to
become strong.
IL denotes the instrument by which an action is performed. Kudri, to
sew. Kudrilo, a needle.
IN denotes the feminine. Patro, father. Patrino, mother. Onklo,
uncle. Onklino, aunt.
IST denotes the occupation, or means of livelihood. Botisto,
bootmaker. Servisto, manservant.
UL denotes the possession of a Quality or Attribute. Blindulo, a
blind man. Danculo, a dancing man.
By means of these affixes, the Vocabulary is enormously simplified.
* * *
All should have "The Student's Complete Text Book," 1s. 8d., post
free, and "Thirty-five Exercises," 1s. 3d., in order to thoroughly
learn the system; but the above is serviceable as a rough basis.
For the convenience of Esperantists, all works dealing with the
language can now be obtained by writing to the Librarian, P. Howard,
Esq., The Bungalow, Cranes Park, Surbiton, Surrey.
The books most read are:--
"Student's Complete Textbook," by J. C. O'Connor, B.A., 1s. 8d.,
post free (revised edition).
"Thirty five Exercises with Keys," by A. Motteau, 1s. 3d., post free
(6 copies for 6s. 6d.).
"No. 52," a short Grammar, by the Hon. R. H. Geoghegan. Price 7d.,
post free. This is a capital preliminary work for giving to friends
to arouse their interest. For this purpose we will supply
_subscribers_ with 6 copies for 2s. 6d., post free.
Three Tales by Tolstoy and Pushkin, 1s. 1d.
Fundamenta Krestomatio; Dr. Zamenhof, 3s.
"Hamlet," translated by Dr. Zamenhof, 2s.
Grammar in French or German, 1s. 6d.
Commentaire in French, 2s.
Prose Selections, 2s. 6d. and 1s. 6d.
Stories from back "L'Espérantistes," 2d. each.
"Tourist's Phrase-Book," in 6 languages, 6d.
Esperanta Sintakso de P. Fruictier, 1s. 6d.
The following monthly magazines can be obtained. The annual
subscriptions are:--
"La Lingvo Internacia," printed wholly in Esperanto, 3s. 6d.
"L'Espérantiste," in French and Esperanto, 4s.
"La Lumo," in French, English, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Belga Sonorilo," in French, Flemish, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Bohema Esperantisto," in Czech and Esperanto, 3s.
"La Rondiranto," in Bulgarian and Esperanto, 3s.
The new "Internacia Medicina Revuo" will appear every two months.
Subscription 6s. 6d. per annum.
The English-Esperanto and Esperanto-English Dictionaries, 2s. 6d.
each.
"French-Esperanto Vocabulaire," 2s. 6d.; "Esperanto-French
Dictionnaire," 1s. 6d.
"Braille Instruction-Book for the Blind," 4s.
Translation of the above into English, 6d.
Neat star-shaped Badges, for use when travelling, are kept in stock.
Price 9d. each.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 4._
_February, 1904._
THE
ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the spreading
of the International Language....
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Published by THE LONDON ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS.
Page
President's speech at Annual Meeting 49-50
Dr. Zamenhof's Greetings by Phonograph 51
How to Found a Group (H. W. Clephan) 52-53
New Year's Poem (Clarence Bicknell) 54
Oje (Osip Ivanovich Elleder) 55
The Tempest, continued from pages 5, 31 & 40
(translated by A. Motteau) 56
Foreign Friends 57
Dr. Zamenhof's Views on an Academy 58-9
Giant Despair from Bunyan's Pilgrim's Progress
(translated by Joseph Rhodes) 60-61
Correspondence Notes 62
Various Items of Interest 63
Science Notes 64
Esperantists' Hymn (Fred Crook) 64
FOR FREE PARTICULARS write to
the HON. SECRETARIES of
ESPERANTO SOCIETIES at
BOURNEMOUTH, I. F. H. Woodward, Esq.,
Norwood, St. Swithin's Road.
DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
Celtic Association, St. Stephen's Green.
EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
138, Darnley Street, Pollokshields.
HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
13, Birkly Hall Road.
KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
Compton Buildings, Bow Street.
LONDON, H. Bolingbroke Mudie,
41, Outer Temple, W.C.
NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PLYMOUTH, J. A. Thill, Esq.,
6, Barton Crescent, Mannamead.
PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
21, St. George's Square.
SURBITON, P. Howard, Esq.,
The Bungalow, Cranes Park.
TYNEMOUTH, Alan F. Davidson, Esq.,
26, Park Crescent, N. Shields.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto Club, who
will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
To Interest Your Friends,
Send 2/6 to the Librarian, P. HOWARD, Esq., The Bungalow, Cranes
Park, Surbiton, for 6 copies of No. 52. These can subsequently be
returned with 1/3 extra, and exchanged for The Complete Text Book if
desired.
LINGVO INTERNACIA,
A Monthly Gazette entirely in Esperanto. Edited by M. Paul Fruictier.
Annual Subscription, 3/6. With Literary Supplement. 5/6.
Send to the Librarian, Esperanto Club.
Single Numbers, 4d.
The
Dictionaries
Are Ready.
ENGLISH-ESPERANTO,
By J. C. O'CONNOR, B.A. & C. F. HAYES, 2/6 net.
ESPERANTO-ENGLISH,
By A. MOTTEAU, 2/6 net.
These and all other books can be had from the Librarian--
P. H. HOWARD, Esq.,
The Bungalow, Cranes Park, Surbiton.
"The Playgoer."
The Leading Theatrical Magazine.
Illustrated Souvenirs of Plays.
An Up-to-date Artistic Record of
everything connected with
the Theatre.
THE ORGAN OF THE HABITUAL PLAYGOER.
SIXPENCE, MONTHLY.
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
The Hon. Sec. ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
CANADA.--A. Saint Martin, Esq., 79, St. Christopher Street, Montreal.
FRANCE.--M. Paul Fruictier, Boulevard Arago 27, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--G. B. Smith, Esq., 19, Wiborg Quay, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
TRINIDAD.--Geo. O. Messerly, Esq., Port of Spain.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
No. 4.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
FEBRUARO, 1904.
Ĉe Essex Hall, je Jan. 14, laŭ la anonco en The Esperantist,
la Membroj kaj Amikoj de la London Esperanto Club jarkunvenis. Kaj
sekve la raporto de tiu ĉi kunveno postulas multe da spaco. Por ke
aliaj interesaĵoj ne estu limigitaj, la kutimata Gramatiketo estas
forigita. Mi esperas ke la legantaro aprobos tiun ĉi. La Prezidanto
de la Klubo, Sinjoro Felix Moscheles, malfermis la kunsidon per
longan kaj interesan Esperantan paroladon. Li diris:--
Estimataj Gesinjoroj,
La unuaj vortoj, kiujn mi diras je tiu ĉi unua Jarkunveno, sendube
devas esti parolataj en la lingvo kreita de nia glora majstro,
Doktoro Zamenhof. Kaj la unua penso, kiu sin prezentas al mi, estas
la tre feliĉa, ke ni povas nin gratuli pri la sukcesoj, kiujn ni
gajnis. Sed la ĝojo, kiun mi nun sentas, ne devas silentigi la duan
penson, kiu memorigas al ni ĉion, kion ni ankoraŭ devas fari. Ni
devas, kaj ni devas longatempe, jes, dum longaj jaroj, bataladi
kontraŭ la antaŭjuĝoj enradikitaj en multaj el niaj samlandanoj,
kaj ni ankaŭ devas batali kontraŭ la malhelpanta nescieco de tiuj,
kiuj ĝis nun ne estas aŭdintaj la voĉon de nia kara lingvo.
La maniero, je kiu niaj kontraŭuloj traktas niajn penadojn,
memorigas al mi la historion de ia Germana deputato, kiu,
interrompante la paroladon de la ministro, ekkriis "Mi ne scias viajn
argumentojn, sed mi tute malaprobas ilin." Tiel ankaŭ estas la
taktiko de tiuj, kiuj ĉiam provadas malhelpi la progreson de la
mondo, kaj kiuj precipe malvolas je nia kara Esperanto. "Ni ne konas
vian lingvon," ekkriadas tiuj ĉi, "sed ni ĝin tute malaprobas." Nu,
tiaj blindaj kritikistoj ne povas maltrankviligi nin. Nia devizo
estas "_Antaŭen_," kaj tiu ĉi alia eldiro de la glora Galileo:
"_E pur si muove._" Kaj nun ni nature demandas kial _ni_, membroj
de la Londono Klubo Esperanta povas antaŭvidi je la estonteco kun
tiom da konfido. Ni ne similas al tiu deputato; ni serĉas la kaŭzojn
kaj ni pesas la argumentojn de la aferoj. "Feliĉulo tiu," diris
Virgilo, "kiu povis sciiĝi la kaŭzojn de la aferoj."
Kial ni povas esti konfidemaj pri la kreskado kaj prosperado de nia
Klubo? Tial ke ĝi tiel bonege sukcesis dum la unua jaro de sia
estado, ni devas demandi kial ĝi tiel sukcesis. Jen la respondo je
tiu demando. Ĝi sukcesis, ĉar ĝiaj Membroj estas per fervoro
plenigataj kaj pretaj por senĉese labori pro la propagando de la
lingvo. Ni posedas inter nia membraro multajn Geesperantistojn, kiuj
nin multege helpis, instruante Esperanton senpage, farante kursojn en
diversaj kvartoloj de Londono, de Anglujo kaj eĉ eble de la tuta
mondo; ĉar multaj el niaj membroj estas anoj de malproksimaj landoj.
Ni estas konfidemaj, ĉar ni havas Sekretarion (la sekvantajn frazojn
la Redaktoro estas devigita pro la modesteco elstreki, ĉar li ankaŭ
estas la Hon. Sek.).
Miaparte, mi kredeble estas la sola kulpinda membro de la Klubo, ĉar
mi nur faris pro ĝi la ordinaran ĉiutagan propagandon. Tamen, mi
ĝojas atesti, ke ne malofte mi sukcesis varbi rekrutojn por nia
Afero inter la nekreduloj. Neniu povas sin interesigi pli ol mi pri
la celo de nia Klubo. De mia infaneco--nuntempe tre malproksima
tempo--mi elserĉadis la rimedojn por interkonigi la diversajn
naciojn de la mondo kaj kunligi ilin, anstataŭ malamigi, mortigi
ilin. La plej potenca ilo por forigi la mallumon, kiu nin ĉirkaŭas,
la ĉiampova instrumento por kunligi la diversajn naciojn de la
mondo, estas _La Lingvo Internacia_.
Ne forgesu, do, karaj gesamideanoj kaj geamikoj, ke, laborante pro la
lingvo internacia, ni klopodas por benita kaj sankta celo; ni laboras
por la feliĉeco de estontaj generacioj, kaj por la plibonigo de la
civilizita mondo.
Tuj post la fino de tiu ĉi interesa parolado, la Vicprezidanto,
Sinjoro J. C. O'Connor, legis leteron de la Kasisto, Sinjoro W. T.
Stead, kiu malfeliĉe ne povis ĉeesti pro malsaneto. Sinjoro
O'Connor ankaŭ diris malmultajn vortojn en la Angla lingvo pri la
rapida progreso, kiun Esperanto faris inter ni.
Tiam la Hon. Sekretario legis Raporton pri la Klubaj aferoj, kiu
estos sendata al ĉiuj Membroj.
Fraŭlino Lawrence tiam donis al ni du interesajn leterojn. Unu estis
de Sinjoro Geoghegan, en Alaska, por kiu, bedaŭre, spaco mankas. La
alia estis de Doktoro Zamenhof, reakcentigante la fakton ke, se
presistoj ne havas la akcentojn sur la literoj en Esperanto, ili
ĉiam povos anstataŭi la akcentojn per la litero "H" (chi, ghi,
jhus, ehho, shi) kaj ke la akcento sur "Ŭ" ne devas esti presata.
Tiu ĉi eble helpos nian aferon.
La Membraro de kelkaj aliaj Societoj, kiuj deziris kunligi sin kun
ni, estis aldonita al la Londona Klubo Esperanta; kaj la oficiala
parto de la kunveno finiĝis per fanfarado, ĉar nia kara Estro,
Doktoro Zamenhof mem, sendis al ni paroladon per fonografo.
La uzo de fonografoj certe estas gravega ilo por la lernado de la
elparolado de Esperanto, kaj tiuj, kiuj havas ilin, estos saĝaj, se
ili aĉetos Esperantajn cilindrojn. Sinjoro Rees, de la Modern
Language Press, 13 Paternoster Row, London, afable venis por pruvi al
ni tiun ĉi fakton, per la cilindro de Doktoro Zamenhof, kaj alia el
The Esperantist. La paroladon kiun Doktoro Zamenhof sendis
tiel afablege al ni, mi jam estis kopiinta, antaŭ ol la transskribo
alvenis. Tiu ĉi fakto pruvos al skeptikuloj, ke la paroloj de nia
Estro Varsovie tute estis Londone kompreneblaj al ni.
Estimataj Sinjorinoj kaj Sinjoroj,
Ne havante la eblon partopreni persone en la unua jarkunveno de la
Londona Klubo Esperanta, mi sendas per fonografo mian koran saluton
al ĉiuj partoprenantoj en la kunveno. En mia imago mi prezentas al
mi, ke mi sidas nun inter Vi, estimataj Anglaj amikoj de la ideo de
lingvo internacia, kaj mi ĝojas kune kun Vi pro la belaj fruktoj,
kiujn Via energia laborado donis en la daŭro de la foririnta jaro.
Antaŭ unu jaro nia afero estis ankoraŭ tre malmulte konata en Via
lando, kaj nun ni havas en Via lando jam tre multe da varmegaj kaj
sinceraj amikoj; ni havas diversajn klubojn de Esperantistoj, ni
havas konstantajn kursojn de Esperanto, ni havas belan gazeton
Esperantan. Preskaŭ ĉio estas la frukto de laborado de la Klubo
Londona, kiu povas esti fiera je la rezultato de sia unuajara penado.
Al la noblaj kaj energiaj kondukantoj kaj laborantoj de la Londona
Klubo Esperanta nia afero ŝuldas koran dankon.
Parolante pri la sukcesoj de la Klubo Londona mi ne devas forgesi pri
tiu malgranda rondeto Esperantista en Keighley, kiu metis la komencon
por nia afero en Anglujo. Nian koran saluton al la Esperantistoj
Kiĥlianoj!
La laboradon de la Londona Klubo Esperanta la tuta mondo observas kun
grandega intereso. Ni ĉiuj esperas kaj antaŭsentas ke, pli aŭ
malpli frue, Londono fariĝos unu el la plej gravaj centroj de
nia afero por la tuta mondo. Londono longe dormis; sed kiam ĝi
vekiĝis, tio ĉi estos kiel vekiĝo de leono. Potenca voko iros el
Londono kaj ĉiam pli kaj pli sonados kaj resonados en ĉiuj partoj
de la mondo. Kun atento la popoloj aŭskultados la voĉon venantan el
la potenca centro de la angle-parolantaj regionoj. Kiam pri frateco
de popoloj kaj pri neŭtraleco de internaciaj rilatoj ekparolos tia
potenca popolo kiel la angla, la mondo aplaŭdos kun entuziasmo, kaj
tiu sankta afero, por kiu ni batalas ekmarŝos rapidege.
Esperantistoj en Londono, Esperantistoj en Anglujo, laboru kuraĝe
kaj energie. Malfacila, tre malfacila, estas la semado, sed dolĉaj
kaj benitaj estos la fruktoj. Granda kaj grava estas Via rolo. La
tuta mondo Esperantista rigardas Vin kaj multe de Vi esperas.
Tiu ĉi parolado treege plaĉis al la aŭdintaro, kiuj korege dankis
la Doktoron pro lia aminda saluto. Sinjoro Motteau kun tri aliaj
bonege kantis lian belan himnon "Espero" (presita je la dek-sesa
paĝo de The Esperantist), kaj ĉiuj entuziasme kunkantis la
ĥoraĵon. Post multaj paroladetoj kaj bela poemeto, kiun elparolis
Fraŭlino Schäfer, la kunveno finiĝis, kaj ĉiuj el la
partoprenintoj revenis hejmen pripensantaj kiel helpi la kreskadon de
Esperanto en Anglujo, kaj tra la tuta mondo.
At Essex Hall, on Jan. 14, as announced in The Esperantist,
the members and friends of the London Esperanto Club held their
annual meeting. And consequently the report of this meeting demands
much space. In order that other interesting matter should not be
limited, the usual short grammar is left out. I hope readers will
approve of this. The Club's President, Felix Moscheles, Esq., opened
the meeting by a long and interesting speech in Esperanto. He said:--
Ladies and Gentlemen,
The first words I say in this first annual meeting must, undoubtedly,
be spoken in the language created by our illustrious master, Doctor
Zamenhof. And the first thought which occurs to me is the most happy
one that we may congratulate ourselves on the successes which we have
gained. But the joy I now feel must not silence the second thought
which reminds us of everything which we still have to do. We must,
and for a long time, yes, for long years, keep on fighting against
the rooted prejudices of many of our fellow-countrymen, and we also
have to contend against the obstructing ignorance of those who, till
now, have not heard the voice of our prized language.
The manner in which our opponents treat our efforts calls to mind the
tale of a certain German deputy who, interrupting the speech of the
Minister, cried out, "I do not know your arguments, but I thoroughly
disapprove of them." So also are the tactics of those who continually
endeavour to hinder the world's progress, and who bear an especial
ill-will against our valued Esperanto. "We do not know your language,"
these are ever proclaiming, "but we thoroughly disapprove of it!"
Now, blind critics of that sort cannot disconcert us. Our motto is
"_Forwards_," and this other saying of the glorious Galileo: "_And
nevertheless it moves._" And now we naturally ask why we, Members of
the London Esperanto Club, can look into the future with so much
confidence. We do not resemble that deputy; we seek for the causes
and weigh the arguments of things. "Happy that man," says Virgil,
"who has been able to discover the causes of things."
Why may we be confident as to the continued growth and prosperity of
our Club? Since it has succeeded so very well during the first year
of its existence, we must ask why it has thus succeeded. Here is the
answer to that question. It has succeeded because its members are
filled with fervour, and are ready to labour ceaselessly to spread
the language. We possess among our members many Esperantists who have
very greatly helped us in teaching Esperanto without charge, in
holding classes in various parts of London, of England, and even of
the whole world; for many of our members are inhabitants of distant
lands. We are confident because we have a Secretary (the sentences
following the Editor is compelled by modesty to delete, as he is also
the Hon. Sec).
I, for my part, believe I am the only blamable member of the Club, as
I have only assisted it by the ordinary daily propaganda.
Nevertheless, I rejoice to state that not infrequently have I
succeeded in enrolling recruits for our Cause from among the
incredulous. Nobody can interest himself more than I about the
purpose of our Club. From my childhood--now a very remote period--I
have continually been seeking out means for making the various
nations of the earth acquainted with one another, and to cause them
to unite instead of hating and killing each other. The most powerful
means for dispelling the darkness which surrounds us, the
ever-powerful instrument for uniting the various nations of the
earth, is _the International Language_.
Do not forget, then, dear fellow-thinkers and friends, that, in
working for the cause of the international language, we are devoting
ourselves to a blessed and a holy aim; we are striving for the
happiness of future generations, and for the amelioration of the
civilised world.
At the termination of this interesting speech the Vice-President, J.
C. O'Connor, Esq., read a letter from the Treasurer, W. T. Stead,
Esq., who was not able to be present on account of a slight illness.
Mr. O'Connor also said a few words in English on the rapid progress
Esperanto has made amongst us.
Then the Hon. Secretary read a Report of the Club's affairs, which
will be sent to all Members.
Miss Lawrence then gave us two interesting letters. One was from Mr.
Geoghegan, in Alaska, for which, unfortunately, we have not space.
The other was from Dr. Zamenhof, once more accentuating the fact
that, if printers have not the accents over Esperanto letters, they
may always substitute the accents by the letter "H" (ch, gh, hh, sh,
jh), and that the accent over the "Ŭ" need not be printed. This
will, possibly, help our Cause.
The Members of some other Societies, who wished to unite with us,
were added to the London Esperanto Club; and the official part of the
meeting terminated with a flourish, for our dear Chief, Dr. Zamenhof
himself, had sent us a speech on the phonograph.
The use of phonographs is certainly an important means of studying
the pronunciation of Esperanto, and those who have access to them
will be wise in getting Esperanto records. Mr. Rees, of the Modern
Language Press, 13, Paternoster Row, London, kindly came to prove
this fact by means of Dr. Zamenhof's record, and another one from
The Esperantist. I had already copied the speech which Dr.
Zamenhof thus kindly sent before the transcript arrived. This fact
will prove to sceptical people that our Chief's words in Warsaw were
quite intelligible to us in London.
Esteemed Ladies and Gentlemen,
Not having the power of participating in person in the first annual
meeting of the London Esperanto Club, I send by phonograph my hearty
greeting to all participants in the meeting. In my imagination I
picture to myself that I now sit with you, esteemed English friends
to the idea of an international language, and I rejoice with you at
the fine fruits which your energetic continuous labour has given in
the course of the past year. One year ago our Cause was still but
little known in your land, and now we already have in your land very
many most warm and sincere friends; we have various Esperanto groups,
we have permanent Esperanto classes, we have a beautiful Esperanto
Gazette. Almost all this is the fruit of the labour of the London
Club, which may be proud of the result of its first year's
endeavours. To the noble and energetic conductors and workers of the
London Esperanto Club our Cause owes most hearty thanks.
In speaking of the successes of the London Club I must not forget
that little Esperantist circle in Keighley, which gave a start to our
movement in England. Our hearty greeting to the Keighley
Esperantists.
The entire world observes with very great interest the work of the
London Esperanto Club. We all hope and anticipate that, sooner or
later, London will become one of the most important centres of
our Cause for the whole world. London has for a long time slept;
but when it awakens it will be as the awakening of a lion. A mighty
voice will issue forth from London, and will sound and resound in
all parts of the earth. The nations will listen with attention to
the voice issuing from the centre of the English-speaking world.
When such a powerful nation as the English begins speaking of the
brotherhood of nations and the neutrality of international relations,
the world will applaud with enthusiasm, and that sacred Cause for
which we contend will march forward with great strides. Esperantists
in London, Esperantists in England, work courageously and
energetically. Difficult, very difficult, is the sowing, but sweet
and blessed will be the fruits. Great and important is your _rôle_.
The whole Esperantist world watches you and hopes much from you.
This speech greatly pleased the audience, who most heartily thanked
the Doctor for his kind greeting. Mr. Motteau, with three others,
sang most effectively his beautiful hymn "Espero" (printed on the
page 16 of The Esperantist), and all joined in the chorus
with enthusiasm. After many short speeches and a pretty poem recited
by Miss Schäfer, the meeting came to an end, and all the
participants returned home thinking how to help the spread of
Esperanto in England, and throughout the world.
KIEL FONDI ESPERANTAN GRUPON.
La fondigo de Esperanta Grupo, por ke ĝi havu bonsukceson, postulas
multe da kapableco de organizado, entuziasmon senliman, grandan
paciencon, kaj firman decidon ke la grupo prosperos, malgraŭ la
malfacilaĵoj, kiuj staras en ĝia vojo.
Sendube la kreado de tia societo aŭ grupo kaŭzos al vi amason da
laborojn, kiun ĉiu ajn krom entuziasmulo prave povus nomi sklaveco.
Kalkulante la korespondadon, la verkadon de artikoloj, kaj la faradon
de ĉio, kion ni povas por gajni la atenton de la skeptikema Publiko,
plie la varbadon de aliaj samideanoj por ricevi ilian kunhelpon, la
laboro vere estas senfina. Sed aliparte, la rezultatoj de viaj penoj
estos rekompenco multe pli granda ol sia kosto, ĉar, interalie, oni
konatiĝas kun multaj interesaj personoj, ĉeestas ĉe multaj
instruantaj priparoladoj, kursoj, k.t.p., kaj, krom tio, ĝuados
nombron da aliaj profitaĵoj, kiun bone valorigas la laboradon
elspezitan.
Kompreneble, oni apenaŭ bezonas diri, ke viaj klopodoj tute ne
finiĝos tiam, kiam vi estos fondinta la grupon. Efektive, ili nur
ĵus komenciĝis.
Oni ĉiam trovos en nova movado kiel Esperanto, multe da personoj,
kiuj volonte alprenos ĝin dum daŭras la intereso ordinare elvokita
de novaĵo ia; sed tuj kiam ĝi ĉesas esti priparolata, ili kviete
lasas ĝin subfali. Pri tiaj membroj oni devos precipe zorgi; se iu
el ili forlasos ĉeesti la kursojn aŭ ŝajnos perdi sian intereson
je la afero, skribu mallongan leteron aŭ aliru viziti lin, por
certigi lin, ke la Grupo bezonas lian kunhelpon.
Nu, rilate al la maniero laŭ kiu mi volus agadi por fondi grupon.
Unue, estas la Publika Gazetaro, institucio, kies gravaj utilaĵoj
por tia movado kiel tiu-ĉi, estas absolute necesegaj. Ĝi liveros al
ni la solan efektivan ilon por disvastigi Esperanton inter la
ĝenerala publiko. Mi konsilas personajn paroladojn kun Redaktoroj,
la plimulto el kiuj jam interesigas sin je lingvaj aferoj, kaj mi
kredas, ke vi renkontos nenian malfacilaĵon priparoladi Esperanton
kun ili, kaj ricevi ilian subtenpromeson fine. Artikoloj donantaj
skizon pri la movado de ĝia komenciĝo, ankaŭ ekzemploj, por montri
ĝian utilecon komercie, literature kaj sociale, devos esti
prezentataj. Kiel eble plej ofte korespondado por-kaj-kontraŭa,
devas esti iniciatata.
Nun tiam kiam, nia afero reale ekmovas en tiu ĉi lando (pardonu min
se mi kaptas la nunan okazon por diri kiel mirinda, laŭ mia opinio,
estas la progreso, kiun ĝi jam faris, kiam oni konsideras ke apenaŭ
pasis dek du monatoj de ĝia komenciĝo), mi estas certa, ke
troviĝos multaj Esperantistoj ĉe diversaj partoj de Britujo, kiuj
tre volonte donos sian subtenon al la afero, skribante leterojn en
la Gazetaro pro la fondo de ia ajn Klubo, Grupo, aŭ Societo. Tia
korespondado sendube pruvos, ke ekzistas multe da kontraŭuloj
al nia ideo. Tio-ĉi estas neevitebla por ia nova movado, kaj
iliaj kontraŭdiraĵoj devas esti ĝentile aŭskultataj, kaj lerte
rebatitaj de iu el ni, kiu posedas la necesan kapablecon por tia
laboro. Ni ĉiam memoru, ke tia kontraŭeco pli multe valoras por ni
ol apatio kaj indiferenteco.
Elvokinte dum kelke da tempo, intereson pri la afero, kaj tiel
kaŭzis ian parton de la publiko iĝi dezireman eklerni pli da ĝi,
faru publikan paroladon pri la temo de Helpanta Lingvo Internacia.
La Prezidanto devas esti loka eminentulo ia.
Anoncoj de la kunveno devos enpresiĝi en la lokan Gazetaron.
Ankaŭ estos bone, ke vi petegu la apogon de la diversaj Institucioj
Literaturaj de la lokaĵo, kaj, aranĝinte la kunvenon, alsendu al
ĉiu Sekretario, por dissemado inter la membroj, cirkuleretojn
sciigantaj ĝian daton, lokon kaj celon.
Je la finiĝo de la parolado, invitu disputadon, kaj tuj anoncu la
fondon de la nova Grupo (nature, la regularo, proponoj, k.t.p., devas
esti antaŭe formulitaj), decidu pri la titolo de la Grupo, difinu
ĝian celon, kaj elektu la registaro, k.t.p. Tion farinte petu al
viaj aŭdantoj, ke ili tuj fariĝu membroj.
La abonpago devos esti tiel malgranda, ke ĝi ne fariĝu baro por
malhelpi ies ajn aliĝon.
Ĉi tiuj estas la ĉefaj principoj, laŭ kiuj mi ekfondis la
Societon, kies Hon. Sekretario mi estas; kompreneble ne sen havinte
la valoran kunhelpon de la aliaj membroj (el kiuj konsistas la nuna
Komitato), kaj ankaŭ tiun de la nelacigebla Hon. Sekretario de la
Esperanto Klubo, la Redaktoro de tiu ĉi Gazeto.
Mi kore esperas, ke tiuj ĉi malmultaj rimarkoj utilos al samideanoj,
kaj ke ili estu kuraĝigitaj por fondi Grupojn en tiaj regionoj, kie
neniaj nun troviĝas.
HOW TO FOUND AN ESPERANTO GROUP.
The founding of an Esperanto Group, so that it should be successful,
demands much organising ability, boundless enthusiasm, great
patience, and firm determination that the group shall prosper, in
spite of the difficulties which stand in its path.
Undoubtedly the creation of such a society or group will cause you an
amount of work which anyone other than an enthusiast would justly
name slavery. In reckoning up the correspondence, the writing of
articles, and the accomplishing of everything we can do to gain the
attention of the sceptical public, besides the enrolling of other
adherents in order to gain their coöperation, the work is truly
endless. But, on the other hand, the results of your trouble are
recompense far greater than the cost, for, among other things, one
becomes acquainted with many interesting persons, is present at many
edifying lectures, classes, etc., and, besides this, one enjoys a
number of other advantages which are well worth, the labour expended.
Of course it is hardly necessary to say that your great exertions
certainly do not cease when you have founded the group. In fact, they
have only just commenced.
One will always find in a new movement like Esperanto many persons
who will willingly take it up while the interest lasts, which is
generally aroused by any novelty; but, as soon as it ceases to be
talked about, they quietly let it drop. Of such members one must take
especial care; should any one of them discontinue attending the
classes or seem to lose interest in the subject, write a short letter
or pay him a call to assure him that the group needs his
coöperation.
Now, as regards the _modus operandi_ for founding a group.
In the first place, there is the Public Press, an institution whose
uses in such a movement as this are absolutely essential. It will
give us the only effectual means for spreading Esperanto among the
general public. I advise personal interviews with Editors, the
majority of whom are already interested in matters linguistic, and I
believe you will not encounter any difficulty in discussing Esperanto
with them, and in finally obtaining their promise of support.
Articles giving a sketch of the movement from its commencement, also
examples for illustrating its uses for commerce, literature, and
society must be submitted. As often as possible correspondence _pro
and con_ should be initiated.
Now that our cause really begins to move in this land, (excuse me if
I take the present opportunity to say how remarkable, in my opinion,
is the progress it has already made when one considers that scarcely
twelve months have passed since its commencement), I am certain that
many Esperantists will be found in various parts of Britain who most
willingly will give their support to the movement by writing letters
to the Press in favour of the foundation of any Club, Group, or
Society. Such correspondence will doubtless prove that there exist
many opponents to our proposal. This is inevitable in any new scheme,
and their adverse comments must be politely listened to, and
instructively refuted by any of us who possess the necessary
capability for such work. Let us ever bear in mind that this
opposition is to us of far greater worth than apathy and indifference.
Having aroused, for a time, interest in the subject, and thus having
caused a certain section of the public to become desirous of learning
more about it, give a public lecture on the theme of an Auxiliary
International language. The Chairman should be someone of local
eminence.
Announcements of the meeting must be printed in the local Press.
It would also be well to seek the support of the various Literary
Institutions of the neighbourhood, and, having arranged the meeting,
to send to every Secretary, for distribution to the members, bills
announcing its date, place, and purpose.
At the termination of the lecture invite discussion, and then and
there announce the foundation of the new Group (obviously the rules,
proposals, etc., must be drawn up beforehand), fix the title of the
Group, define its purpose, and elect its officers, etc. This done,
ask your audience to at once become members.
The subscription must be so small as to form no obstacle to anyone's
joining.
These are the chief principles by which I have founded the Society
whose Hon. Secretary I am, but certainly not without having had the
valuable coöperation of the other members (of whom the present
Committee is composed), and also that of the indefatigable Hon.
Secretary of the Esperanto Club, the Editor of this Gazette.
I sincerely hope that these few remarks will be useful to
Friends-in-Esperanto, and that they will be encouraged to found
Groups in those localities, where none at present exist.
H. W. Clephan.
LA NOVA JARO 1904.
Originale verkita de CLARENCE BICKNELL, Kun Angla traduko.
Ĉu la Jar' Nova povus esti
Sen kruco aŭ doloro?
Sen tim' pro ia perd' malĝoja
En tre proksima horo?
Ĉu estos ĝi de brila lumo
Sen unu ombr' malbona?
Ĉu estos kampoj floroplenaj,
Kaj ĉiu flor' fruktdona?
Sen dornoj estu la rozujoj
Sed rozoj plimultiĝu!
Pli bona ol komenco sia
La Nova Jar' finiĝu!
Almenaŭ ĝi deviĝos porti
Progreson al la tero,
Ĉar DI' al ni vidaĵojn novajn
Donacos de la Vero.
A year without a sorrow
Or a cross,
Or dread of any morrow
Bringing loss. Could it be?
A year of light, with shadow
Scarcely one?
Of fruits in every meadow,
Thistles none. Will it be?
A year of many roses
And few thorns;
A year that brighter closes
Than it dawns. May it be!
A year of God's unfolding
Wider wings;
A year of man's beholding
Better things. Must it be!
OJE.
RUSA SKIZO, Originale Verkita de OSIP IVANOVIĈ ELLEDER.
Melankolia aŭtuna nebulo disvastiĝis super la ĉirkaŭaĵo. Malgaja
malsupreniganta Novembra nebulo. Griza en griza aperiĝas ĉio.
Grizaj nuboj tiradas tien malalte sur la ĉielo, preskaŭ kun manoj
preneblaj. Kiel nigraj dikaj buloj sidas korvoj sur pintoj de nudaj
senfoliĝitaj arboj, ĉie kaj tie malrapide, mallaŭte ekflugante.
Multaj grandaj akvogutoj de la matena nebulo pendiĝas sur la
branĉoj malsupreniĝinte ilin: larmoj de naturo postplorantaj al la
pasintaj belaj somertagoj. Malĝojeco en la naturo, Malgajeco en homa
koro.
El la budo, sur la korto, sonadas laŭtega hundbojado. Jam de frua
mateno ĝi sonadas. La granda nigra hundo bojas. Li bojas ĉar li
sopiriĝas je sia bela ordonantino, kiun li pli frue ĉiam kaj ĉie
akompanadis, sed nun oni lin alĉenigis kaj li ne povante al sia
amanta, ĉarma ordonantino kuri, bojas. Li senĉese estis bojanta,
malgaje----.
La ĉarmega fraŭlino, ordonantino de Oje amis tiun hundon bojantan,
kiu ŝin pli frue, kiam ŝi estis en la vilaĝo vizitanta sian
fratinon, akompanis ĉiam kaj ĉie; sed nun ne estis tio eble--! Ho!
kiel alie tiam sonadis lia bojado, kiel ĝoje, hele, sed nun----
Ŝi iris al la budo. La hundo saltadis antaŭen al ŝi, sed la ĉeno
tiris lin ree malantaŭen, li ŝiris fortike je la ĉeno, sed ĝi
estas pli forta ol li kaj ne lasas lin. La juna fraŭlino paŝis al
Oje kaj elteniginte sian malgrandan blankan maneton, ŝi karesadis
lin. La hundo freneziĝis de ĝojo. Li estis granda rusa ĉashundo,
malbela sed fidelega. Kun siaj mallumaj saĝaj hundokuloj li prudente
rigardadis la belajn okulojn de sia ordonantino kaj, silentiĝinte,
kvieteme li premis sian nigran kapon je ŝia vestaĵo.
Rimarkinde! La okuloj de Oje havis similecon kun ŝiaj okuloj. Ne en
la koloro, ŝiaj estis grizabluaj, liaj brunaj, sed la esprimo en ili
estas egala. Rimarkinda simileco!
Sur la korto reĝis nun silentado, sed ne por longe. La bela
fraŭlino foriris kaj Oje ree malgaje bojadis.--Post kelkaj tagoj la
bojado de Oje enuigis la belan fraŭlinon kaj, ĉar li ne ĉesis,
restante ĉiam alĉenigita ŝi, preninte belan pezon de rostita
viando kaj irinte al la budo, ĵetis ĝin tien, dirante "Havu, manĝu
kaj kvietiĝu!" Ŝi eldiris tion malkare, malmole kaj foriris sen ia
kutima amema vorto, sen kareso. Hodiaŭ ŝi estis iom ĉagrenita, la
bela fraŭlino.
Malgaje postrigardis Oje sian amantan malproksimiĝantan
ordonantinon. Malgaje li ekbojis kaj kaŝiĝis en la budon.
Alĵetitan viandon li ne manĝis.
En la sekvanta nokto frostiĝis kaj falis iom da neĝo. Matene
reĝadis tutega silentado sur la korto.
La servistino forirante vespere vidis ke, antaŭ la budo, kuŝas la
nigra Oje sur la neĝo entendata, senmove. Proksimiĝinte ŝi vidis
ke li estas mortinta. Antaŭ li kuŝis la bela peco de rostita
viando.
"Ho, Dio estu laŭdata," diris la servistino, "li pli ne
maltrankviligos la domon": kaj ŝi rapidis alkomuniki tiun bonan
novaĵon al la aliaj domloĝantoj.
"Eble li mortis pro malsato," kompatinde diris la administrantino.
"Ho, ne!" respondis la servistino, "kuŝas ankoraŭ apud li la granda
peco de viando kiun nia fraŭlino hieraŭ ĵetis al li."
"Ah, nia fraŭlino, ni devas do al ŝi tuj alkomuniki tiun aferon,"
rimarkis la maljunulino "ŝi amis Ojen, kvankam mi vidis ke ŝi
hieraŭ estis al li malkara; spite tion ŝi amis lin, mi scias. Iru,
Nellie, kaj diru al ŝi ke Oje mortiĝis; ŝi estas en ruĝa ĉambro.
Mi nun estas okupata, ĉar morgaŭ mi havas grandan lavadon."
----Nellie foriris al la ordonantino----
* * *
Vesperstelo jam aperiĝis. Ekstere fariĝis klare, froste. La plena
luno hele allumigis ĉiujn objektojn sur la korto, kie nun estis
senvivo, funebro.--Ĉe la fenestro de ruĝa ĉambro, apoginte sin al
la kadro, staris tiatempe silente, senmove la juna virina figuro. La
vizaĵon forte alpremigita je la vitro, ŝi rigardadis eksteren. Jam
longe ŝi staris tiel enprofundiĝinta en pensoj. Ŝiaj rigardoj
estis dirigitaj al unu punkto sur la korto. Rigide eltendita kuŝis
tie antaŭ sia loĝejo Oje, la mortinta rusa ĉashundo. Akre, klare
desegniĝis la konturoj de la senviva korpo sur la blanka neĝplato.
Liaj larĝe malfermigitaj brunaj okuloj ŝajnis rigardadi alten al la
fenestro de sia amanta ordonantino. Li kuŝis tie kvazaŭ en la morto
ankoraŭ gardante ŝin.
Longe rigardadis la juna virino senmove, senlaŭte, al sia fidela
mortinta akompaninto.
Kion ŝi pensadis? Ĉu ŝi pensis pri Oje, kiel en pasintaj belaj
somertagoj fidele li akompanadis ŝin, je ŝiaj promenadoj? Aŭ ĉu
ŝi bedaŭris siajn lastajn malmolajn vortojn? Kiu povas tion scii?
Eble ŝi tute ne pensis pri la senviva hundo, eble ŝi en tiu momento
kalkulis kiamaniere ŝi akiros alian. Kiu povas scii tion? Kompatinda
Oje!----
Sed nun trafis la arĝenta lunradio ŝian vizaĵon kaj eklumigis du
multepezajn larmojn. Du grandaj perloj briliĝis en la belegaj
grizabluaj okuloj.--"Feliĉa Oje" ĝentile ŝi sopiris. "Fidela en la
vivo, fidela ankoraŭ en la morto" mallaŭte parolis la lipoj de la
juna fraŭlino en ruĝa ĉambro.--"FELIĈEGA OJE."----
En la nokto falinta neĝo mole kovradis lian korpon.
[_Copyright reserved._]
[_Tradukis Esp. 6266._]
LA VENTEGO (Daŭrigo).
(_Vidu la tri antaŭajn Nrojn._)
AKTO I.
Sceno 2 (daŭrigo).
Prospero.--De mi plu li ne vidis vualitan
La rolon kiun ludis Antonio--
Min rigardante kiel malsaĝulon,
Kaj reĝon sole de mizeraj libroj--
Li absolute duko sin anoncis!
Avida tiel estis li je povo
Ke li konsentis al la reĝ' Alonzo
Duklandon fari depagantan jare,
Submetis dukan al la reĝa trono,
Milanan kapon altan li klinigis ...
Duklando, ĝis li, ĉiam liberama!
Ve! Kia mallevaĵo!
Mirando.-- Diaj povoj!
Prospero.--Konduton lian notu, al mi diru
Ĉu frate kun mi agis via onklo--
Mirando.-- Mi pekus se ne noble mi ekpensus
Pri la avino mia--sed, patrinoj
Bonegaj naskis tre malbonajn filojn.
Prospero.--L'enradikita malamiko mia,
Alonzo tuj aprobis la proponon
Per kiu, por la submetiĝo landa
Kaj jara pago de dukatoj multaj,
Forpelus Antonio min kaj miajn
El la duklando, kiun de la reĝo,
Kun multaj ĝojaj, luksaj gratulegoj,
Akceptis nun perfida mia frato.
Soldatojn estis li subaĉetinta,
Pordegojn li malfermis en la nokto ...
Envenis bando, kiu, tra l'mallumo,
Forportis min, kaj ankaŭ vin ĝemantan,
Rapide el Milano!
Mirando.-- Ho ve, patro!
Tiamajn plorojn mi ne plu memoras,
Sed la pripenso min devigas plori.
Prospero.--Aŭskultu, tamen plie, ĝis mi venos
Al nuna la afero--ĉar sen tio
Ne taŭgus la rakonto.
Mirando.-- Kial ili
Tuj ne mortigis nin?
Prospero.-- Demando prava,
--El la rakonto rajte postulata--
Pro l'amo de l'popolo al Prospero
Ne faris ili sangavidan krimon:
Perfidon tiel ili belŝajnigis
Ke ĝi blindigis ĉiun Milananon.
En barko nin elsendis ili maren,
Sed, kiam la marmezon ni atingis,
Nin ili ĵetis en putrantan ŝipon
Senmastan, senŝnuraĵan, forlasitan
Eĉ de la ratoj.--Ho ve! malfeliĉaj!
Ni ekkriadis al la marondegoj,
Ekĝemis ni al la ĝemantaj ventoj ...
Koncerto stranga, sed ne simpatia!
Mirando.-- Ĉielo! kia mi malhelpo estis!
Prospero.--Ho, ne! fariĝis vi kerubo vera,
Traplenigita de l'ĉiela beno;
Rideto via min revivigadis!
Mi maron kiam faris pli salitan
Per el la koro tiel akraj ploroj,
Vi kuraĝigis min kaj fortigadis
Por kontraŭstari eblan mizeregon!
Mirando.-- Sed kiel ni el ŝipo landon trafis?
Prospero.--Per Dia helpo, kara!--Jes; nutraĵon
Ni havis--kiun reĝa konsilano
Gonzalo--elektita de Alonzo
Por tiel nin elpeli--al ni donis.
Ĉiele inspirita bonfarinto!
Li plie riĉajn vestojn, ŝtofojn, silkojn
Aldonis--pli eĉ ol mi diri povas!
Objektojn, kiujn ĝis nun ni uzadis,
Utilajn kaj bonegajn. Ĉar li sciis
Ke estas mi precipe libramulo,
Eltiris li el la biblioteko--
De mi ŝatita pli ol la Duklando--
Amatajn librojn, kaj al mi alportis.
Mirando.-- Ĉielo volu tiun homon beni!
Mi tre dezirus vidi lin!
Prospero (_Remetas la mantelon_).--Mirando,
Aŭskultu de l'rakonto la finiĝon.
Ĉi tien sur insulon ni alvenis,
Ĉi tie mi mem, edukisto via,
Instruis vin pli zorge ol princinon
Ĝuantan vane multajn liberhorojn,
Aŭ guvernistojn ne zorgamajn tiel.
Mirando.-- Ĉielo rekompencu vin!--Nu, patro,
Mi petas, diru kial vi ĵus kaŭzis
Tielan marventegon.
Prospero.-- Nu! sciiĝu
Ke tien ĉi, hodiaŭ, per okazo
Feliĉa, kvankam stranga, ĵus alvenis
La malamikoj miaj. Nun dependas
Zenito mia de favora stelo,
Influon kies devas mi fidele
Akcepti--aŭ neniam releviĝi--
Demandoj ĉesu! Vi nun dormi volas--
Kontraŭbatali tion vi ne povos--
Filino, ĝin obeu! (_Mirando ekdormas_).
(_Daŭrigota_).
ALILANDAJ KUNBATALANTOJ.
Estas bedaŭrinde ke, ĝis la nuna tempo, Germanujo ne estas estinta
grava helpanto al nia Afero. Estas do pli ol ordinara plezuro
lerni, ke Grupo fondiĝis en la ĉefurbo de tiu lando. La "Berlina
Esperantista Grupo" espereble fariĝos centro de multaj estontaj
societoj, kaj ĉiuj Germanaj Samideanoj devas skribi al unu el la
membroj de ĝia estraro. La Hon. Sekretario estas Sinjoro J. Borel,
Prinzenstrasse, 95, Berlin.
* * *
Ankaŭ estas plezurege fari anoncon pri alia grupfondiĝo, en pli
malproksima regiono. Ni ĉiuj bone scias ke Meksikujo estas tre riĉa
lando, sed nur antaŭ kelkaj tagoj ĝi aldonis la karan Esperanton al
siaj aliaj trezoroj. La Gazeto _El Minero Mexicano_ enpresis tutan
paĝon pri la fondo de tiu ĉi plej juna grupo, en la Hispana kaj
Esperanta lingvoj, kaj kompreneble tiu ĉi apogo de tia grava
ĵurnalo multe helpos niajn novajn kunbatalantojn.
La Sekretario estas Doktoro A. Vargas, kiu plezure donos pluajn
sciiĝojn pri ĝi. Ĉar multaj gesamideanoj estas dirintaj, ke
Esperanto pli similas je la Hispana ol je alia ajn lingvo, mi
presigis kelkajn liniojn el tiu ĉi anonco en la lingvo de Cervantes.
Ĉu Esperantistoj, kiuj ne konas la Hispanan lingvon, povos ĝin
kompreni?
"Esta dificultad no existe con el Esperanto, que se
presenta humildemente, no para destronar los idiomas existantes, sino
como intermediaro entre todas las naciones."
* * *
Sed, nunatempe, troviĝas pli de Esperantistoj, kiuj parolas la
lingvon de Dante, ol tiun de Cervantes, kaj, eble, frazo en la Itala
lingvo ankaŭ estos komprenebla por tiuj el miaj legantoj, kiuj tute
ne komprenas tiun ĉi belan sudan lingvon. Ni legu eltiraĵon el
"_Malta_," skribita de la tiea sindonema Sinjoro Dominic Ciantar.
"L'Esperanto non mira neanche ad abattere alcuna delle lingue;
al contrario esso promette di servire come chiave per acquistarle.
I libri che trattano sullo studio dell' Esperanto sono oramai
tradotti in diciotto lingue."
Mi esperas, ke la legantaro pardonos tiun ĉi enpreson de lingvo alia
ol la helpo internacia, sed ili estas enkondukitaj, ĉar estus
interese ekscii, kiun el tiuj ĉi du lingvoj pli similas je
Esperanto.
* * *
Kaj sendube la malmultaj vortoj en la Itala lingvo tre plaĉos al
niaj fervoraj Maltaj Gesamideanoj. Sciigo pri la fondo de forta Malta
grupo (72 membroj) aperis en la Januaro Esperantist.
Lia Moŝto Napoleone Tagliaferro, Estro de la Malta Edukafako estas
la Prezidanto de tiu ĉi Societo, kaj Doktoro C. Sammut, Profesoro
ĉe la Universitato, estas Vic-Prezidanto. Plie, je la tago de la
Nova Jaro, la Redaktoro de tiu ĉi Gazeto ricevis tre afablan
leteron, kiu sciigis lin pri lia elektiĝo kiel Hon. Prezidanto de la
Grupo.
Kvankam li multe klopodadis pri la naskiĝo de la Grupo, li tute ne
atendis tian honoron. Tamen, esperante ke li povu multe helpi siajn
tieajn amikojn dum la estonteco, li dankeme akceptis la honoron, kaj
deziras per la kolonoj de The Esperantist sendi sian koran
dankesprimon. Kompreneble la Estro de la Grupo estas Doktoro Zamenhof
mem, kiu afable sendis sian gratulon kun la espero ke Maltujo rapide
antaŭmarŝos ĝis la pordoj de akordado internacia.
* * *
Sinjoro Jonko Davidov sendis la sekvantan leteron:--
Estimata Sinjoro,
"Mi faris sukcesindan paroladon pri Esperanto en la salono de la
Silistra (Bulgarujo) instruista lernejo antaŭ ĉiuj lernantoj
instruistoj, kun permeso de la Direktoro. Post la parolado mi
malfermis senpagan kurson pri Esperanto en la sama lernejo antaŭ 32
instruistoj, estontaj disvastigistoj de Esperanto. La kurso iras
sukcesplene."
Sinjoro Davidov estas Sekretario de la Silistra Esperanta Klubo, kaj
sendube tiu ĉi kurso tre helpos la aferon en Bulgarujo, kie jam
troviĝas multe da samideanoj.
Bedaŭrinde, la spaco mankas por la enpreso de la alia letero, kiun
tiu ĉi sinjoro afable estas sendinta, kaj kiu proponis organizon
inter la diversaj grupoj Esperantistaj. Sed la longa letero de
Doktoro Zamenhof jam traktis pri tiu ĉi afero.
* * *
En la komenciĝo de Januaro aperos la unua numero de la _Juna
Esperantisto_, revuo por gejunuloj redaktata tute en Esperanto. Ĝi
eliros ĉiudumonate (6 numeroj en jaro) po almenaŭ 16 paĝoj
aŭtografie presataj. Ĝia abonkosto estas du frankoj (1/9), kaj la
Redaktoro estas Sinjoro Hector Hodler, 9, Avenue des Vollandes,
Geneva, Switzerland.
* * *
La Redaktoro deziras danki la multenombrajn amikojn, kiuj afable
estas sendintaj artikolojn por estontaj ekzempleroj de The
Esperantist. Malfeliĉe estas tute neeble tuj respondi pri la
taŭgeco kaj presebleco de tiuj ĉi artikoloj, kaj li esperas, ke
amikoj pardonos la neeviteblajn malrapidojn.
DR. ZAMENHOF PRI AKADEMIO.
Courtrai (Belgujo), 12an de Januaro.
_Al la Redaktoro de_ The Esperantist.
Kara Sinjoro Redaktoro,
En la lasta numero de via tre estiminda ĵurnalo, vi konsentis
publikigi proponon kiun mi, kune kun Sro. Ch. Lambert (pri tio
via ĵurnalo nekorekte raportis), sendis al vi pri kunveno de
Esperantista Kongreso kaj ebla priparolado, tiu-okaze, de la demando
pri Akademio. Petinte nian tre karan Majstron, Dro. Zamenhof, ke li
konigu sian opinion, mi ricevis la jenan gravegan leteron:
"Kara Sinjoro,--Vian ideon pri la aranĝo de internacia
kongreso de Esperantistoj mi trovas tute bona. Sed por ke tia
kongreso donu al nia afero ne malutilon sed nur utilon, ĝi devas
esti aranĝita laŭ la sekvantaj principoj:
1. Ĝi devas esti bone kaj zorge aranĝita, havi multe da
partoprenantoj kaj havi la karakteron de granda, solena kaj imponanta
_festo_ de internacia frateco, por ke la gazetoj de la tuta mondo
multe parolu pri ĝi kaj por ke ĝi estu plena de entuziasmo kaj veku
en la tuta mondo entuziasmon kaj deziron aliĝi al ni. Krom paroloj
oni devas aranĝi komunajn kantojn en Esperanto, eble eĉ ian
internacian ludon aŭ publikan konkurson; oni devas aranĝi en ia
granda teatro prezentadon de dramo en Esperanto. Oni devas antaŭe
eksciti la interesiĝon de la tuta urbo, por ke al ĉiuj festoj de la
kongreso venu grandega multo da gastoj ne-Esperantistoj;--per unu
vorto, oni devas fari grandan _impreson_, kaj devigi la tutan mondon
paroli pri la kongreso.
2. En la kongreso oni devas paroli pri organizado de nia afero,
reciproka helpo en la batalado, pri rimedoj de propagando, pri kreado
de granda kaj utila literaturo, k.t.p.; sed _nenion_, absolute nenion
oni devas paroli pri iaj _ŝanĝoj_ aŭ '_plibonigoj_!' Por ke nia
lingvo atingu sian celon kaj ne disfalu kiel Volapük, ĝi devas
resti por ni absolute _netuŝebla_, tiel same kiel ĉiu alia lingvo,
en kiu nenia persono ja kuraĝas proponi iajn reformojn, kvankam ĉiu
el tiuj lingvoj estas multe malpli perfekta ol nia.
Nun al la demando pri Akademio. Jam tre longe mi pensas pri aranĝo
de ia konstanta 'Centra Komitato' kiu prezentus per si la plej altan
aŭtoritaton en nia afero kaj kiu sola havus la rajton solvadi ĉiujn
dubojn kiuj aperas en nia afero. Sed tia komitato devos decidadi nur
pri demandoj _dubaj_; fari iajn _ŝanĝojn_ en la lingvo la komitato
_ne_ havos la rajton. Kun la aranĝo de tia Centra Komitato oni devas
esti tre singarda, por ne fari ian danĝeran paŝon; tial mi nun publike
ankoraŭ nenion parolas pri tio ĉi, sed mi konsiliĝados pri ĝi private
kun diversaj amikoj. Kiam la plano post matura pripenso montriĝos bona,
tiam mi publike proponos al la Esperantistoj efektivigi tiun planon.
Sed ĉu Centra Komitato estos fondita aŭ ne--tiu ĉi demando tute ne
devas maltrankviligi niajn amikojn. Ĉiaj paroloj pri reformoj aŭ
plibonigoj tute ne devas Vin maltrankviligi, ĉar ili havas nenian
celon nek estontecon. Ĉu centra komitato estos fondita aŭ ne--unu
principo staras kaj devas stari tute forte, kaj la tuta mondo
Esperantista en la nuna tempo komprenas ĝin tre bone kaj certe
batalos unuanime kontraŭ ĉiu ektuŝo de tiu principo; tiu ĉi
principo estas: _Simile al ĉiu alia lingvo Esperanto devas esti
rigardata kiel lingvo_ formita _kaj_ netuŝebla.
Paroli pri iaj plibonigoj (se ili estos efektive necesaj) ni povos
nur tiam kiam nia lingvo estos jam _oficiale akceptita_ de la tuta
mondo. _Ĝis_ tiu tempo la netuŝebleco de la lingvo estas la _plej
fundamenta_ kondiĉo por nia progresado.
Mi parolas tion ĉi ne kiel _aŭtoro_ de la lingvo, sed kiel _simpla
esperantisto_, kiu ne deziras ke nia afero disfalu kiel la afero de
Volapük. Kiel aŭtoro de la lingvo, mi pli ol ĉiu alia volus ke ĝi
estu kiel eble plej perfekta; por _mi_ la reteniĝado de plibonigoj
estas pli malfacila ol por ĉiu alia; kaj mi eĉ konfesas ke kelkajn
fojojn mi jam estis preta proponi al la Esperantistoj kelkajn
malgrandajn plibonigojn, sed ĝustatempe mi ekmemoradis pri la granda
danĝereco de tia paŝo kaj mi forĵetadis mian intencon.
Mia opinio ne estas sekreta. Se Vi deziras, Vi povas publikigi mian
leteron.
Via
(Subskribite) Zamenhof."
Antaŭ ĉio, mi deziras tre danki publike nian karan Majstron.
Konsentante konigi sian opinion ne nur pri Kongreso kaj Akademio sed
ankoraŭ pri la "reformoj" de Esperanto, li certe grandege utilis al
nia afero. Poste mi deziras, ĉar kelkaj Esperantistoj neĝuste
komprenis miajn intencojn, publike certigi ke, proponante kunvenon de
Kongreso kaj priparoladon pri Akademio, mi[70] nur celis prepari kaj
naski la rimedojn por kontraŭbatali efike la danĝerojn kiuj nune
minacas nian aferon. Mi esperis ke de la Kongreso devenus
ia aŭtoritato (ĉu ekzistas ia pli dezirinda ol tiu de la genia
kreinto de Esperanto?), ia aŭtoritato kiu povus _precipe_ gardi
kaj konservi nedifektita, for de ĉia ajn "plibonigo," nian karan
lingvon kaj, tiele, ĝin konduki al la triumfo.
Tial mi estas tre feliĉa ĉar Dro. Zamenhof tiel lertege difinis la
programon kiun plenumos tiu organizaĵo kaj ĉar li tiel energie
protestis kontraŭ la rolo _reformada_ kiun kelkaj Esperantistoj
deziris altrudi al ĝi. De nun do ne plu estas necese disputadi pri
Akademio: ni konfideme atendu la tagon kiam ĝin efektivigos Dro.
Zamenhof. Kaj, ĝis tiu tago, ni unuanime konsideru la aŭtoron de
Esperanto kiel _nian solan aŭtoritaton_: ni petu pri liaj konsiloj
por solvi niajn dubojn kaj _ni uzu neniun novan vorton ne aprobitan
de li_.
La energia letero de Dro. Zamenhof mirinde forigos ĉiun mallumon,
ĉiun dubon kaj montros al la Esperantistoj la erarigan kaj
allogantan vojon de la malsukceso sed ankaŭ tiun de la triumfo.
Ĉiuj Esperantistoj, Esperantistaj grupoj kaj ĵurnaloj nun densiĝu
ĉirkaŭ nia kara Majstro, ili tre konvinkiĝu pri la vereco de liaj
paroloj kaj neniam forgesu ke _nur per la unueco de la lingvo kaj la
unuiĝo de la koroj ni ricevos la venkon_!
Volu akcepti, Kara Sinjoro Redaktoro, mian plej koran saluton.
Maurice Seynaeve,
Belgujo.
FOOTNOTE:
[70] Oni volu rimarki ke tia estas mia propra, tute persona opinio.
N.B.--La Redaktoro deziras korege danki Doktoron Zamenhof pro la
sendo de tiu ĉi letero. Estas tute necese ke ĉiuj amikoj de la
lingvo internacia kunlaboru pro la dezirata celo harmonie, kaj
akcepti la lingvon tiel kiel ĝi nun estas. La kolonojn de The
Esperantist ne estas malfermiĝitaj por la enpreso de "plibonigo"
ia, al la nuna tempo, ĉar, sub la estreco de Doktoro Zamenhof
la afero jam estas bonege progresinta kaj la lingvo plaĉas
al ĉiulandanoj. Nunatempe Esperanto enhavas unu grandan
malfacilaĵon kiu multe malhelpas ĝian universalan alprenon: La
akcentoj sur la literoj! Sed Dr. Zamenhof bone komprenis tiun ĉi
fakton, kaj diris ke oni ĉiam povas anstataŭi ilin per la litero
"H." Estas multaj kaŭzoj kiuj forigos ilin. Presistoj ne havas ilin:
Telegrafistoj ne akceptas ilin, eĉ en landoj kies naciaj lingvoj
enhavas akcentojn: Maŝinkompostado neebligas ke oni uzu ilin. k.t.p.
Kompreneble tiuj ĉi plene sufiĉas por ke akcentoj estu forigitaj.
Tiu ĉi gazeto eble devos per maŝinkompostado presiĝi. Tamen ni
scios kion fari kiam tiu ĉi tempo alvenos. Se iaj el la proponitaj
anstataŭaĵoj ne plaĉas al la Angla okulo, ni ĉiam memoru ke aliaj
certe ne plaĉas al la Itala okulo (ch, gh.) k.t.p. Estas tute neeble
ke oni povu elekti signojn kiuj plene akordiĝus kun ĉiuj la naciaj
lingvoj.
_Unueco estas forteco! Ni do unuiĝu pri tiu ĉi necesega
anstataŭaĵo._
For the convenience of Esperantists, all works dealing with the
language can now be obtained by writing to the Librarian, P. Howard,
Esq., The Bungalow, Cranes Park, Surbiton, Surrey.
The books most read are:--
"Student's Complete Textbook," by J. C. O'Connor, B.A., 1s. 8d., post
free (revised edition).
"Thirty five Exercises with Keys," by A. Motteau, 1s. 3d., post free
(6 copies for 6s. 6d.).
"No. 52," a short Grammar, by the Hon. R. H. Geoghegan. Price 7d.,
post free. This is a capital preliminary work for giving to friends
to arouse their interest. For this purpose we will supply
_subscribers_ with 6 copies for 2s. 6d., post free.
Three Tales by Tolstoy and Pushkin, 1s. 1d.
Fundamenta Krestomatio; Dr. Zamenhof, 3s. 4d.
"Hamlet," translated by Dr. Zamenhof, 2s.
Grammar in French or German, 1s. 6d.
Commentaire in French, 2s.
Prose Selections, 2s. 6d. and 1s. 6d.
Stories from back "L'Espérantistes," 2d. each.
"Tourist's Phrase-Book," in 6 languages, 6d.
Esperanta Sintakso de P. Fruictier, 1s. 6d.
The following monthly magazines can be obtained. The annual
subscriptions are:--
"La Lingvo Internacia," printed wholly in Esperanto, 3s. 6d.
"L'Espérantiste," in French and Esperanto, 4s.
"La Lumo," in French, English, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Belga Sonorilo," in French, Flemish, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Bohema Esperantisto," in Czech and Esperanto, 3s.
"La Rondiranto," in Bulgarian and Esperanto, 3s.
The new "Internacia Medicina Revuo" will appear every two months.
Subscription 6s. 6d. per annum.
The English-Esperanto and Esperanto-English Dictionaries, 2s. 6d.
each.
"French-Esperanto Vocabulaire," 2s. 6d.; "Esperanto-French
Dictionnaire," 1s. 6d.
"Braille Instruction-Book for the Blind," 4s.
Translation of the above into English, 6d.
Neat star-shaped Badges, for use when travelling, are kept in stock.
Price 9d. each.
GIGANTO MALESPERO.
Eltiraĵo el "LA PROGRESADO DE LA PILGRIMANTO" DE JOHANO BUNJANO,
tradukita de JOSEPH RHODES.
Nun estis ne malproksime de tiu ĉi loko kastelo nomita Duba Kastelo,
kies posedanto estis Giganto Malespero, kaj estis sur lia bieno ke
ili nun dormis; tial li, levigante sin en la frua mateno, kaj
promenante sur siaj kampoj, kaptis Kristanon kaj Esperemon dormantajn
sur siaj teroj. Tiam, per timiga kaj malamika voĉo li ordonis ke ili
vekiĝu, kaj demandis ilin de kie ili venis, kaj kion ili faris sur
liaj teroj. Ili respondis ke ili estas pilgrimantoj, kaj ke ili
perdis la vojon. Tiam diris la giganto--Vi dum tiu ĉi nokto pekis
kontraŭ mi, piedbatante kaj kuŝante sur miaj teroj, kaj tial vi
devas iri kun mi. Tiel ili estis devigitaj iri, ĉar li estis pli
fortika ol ili. Ankaŭ; ili ne povis nur iom diri, ĉar ili sin sciis
kulpaj. La Giganto tial forpelis ilin antaŭ li kaj enmetis ilin en
sian kastelon en tre malluman subteran malliberejon, kiu estis
malkomforta kaj malbonodora. Tie ĉi, do, ili kuŝis de Merkredo
matene ĝis Sabato nokte, sen unu peco da pano aŭ guto da trinkaĵo,
aŭ lumo, aŭ iu por demandi kiel ili sanas. Ili estis do, en malbona
stato, kaj malproksime de amikoj kaj konatuloj. Nu, en tiu ĉi loko
Kristano havis duoblan malĝojon, ĉar estis per lia nekonsiderita
konsilo ke ili estis alportitaj en tiun ĉi mizeregon.
Nu, Giganto Malespero havis edzinon, kaj ŝia nomo estas Senkonfido.
Tial, kiam li kuŝiĝis, li rakontis al sia edzino tion, kion li
faris: nome ke li prenis duon da kaptitoj, kaj ĵetis ilin en sian
malliberejon ĉar ili piediris senpermese sur liaj teroj. Tiam li
demandis de ŝi, ankaŭ, kion li plej bone devas fari je ili. Tiel
ŝi demandis de li, kiaj ili estas, de kie ili venas kaj kien ili
iras; kaj li diris al ŝi (ĉion). Tiam ŝi konsilis lin ke, tiel
baldaŭ kiel li estos leviĝinta je la mateno, li devus bati ilin
senkompate. Tiel, kiam li estis leviĝinta, li alprenas al si pezan
sovaĝpomarban bastonegon, kaj iras malsupren en la malliberejon ĉe
ili, kaj unue riproĉas ilin kvazaŭ ili estas hundoj, kvankam ili
neniam diris al li unu malŝatan vorton; tiam li atakas ilin kaj
bategas ilin tiamaniere ke ili ne povas helpi sin, aŭ sin turni sur
la planko. Tion farinte, li eliras, kaj lasas ilin kunsimpatii ilian
doloron, kaj malĝoji sub ilia mizerego; tiel la tutan tiun tagon ili
pasigis sian tempon, nenion farante sed sopirante kaj maldolĉe
ploregante. La proksiman nokton ŝi, parolante kun sia edzo plie pri
ili, kaj sciiĝante ke ili ankoraŭ vivas, inspiris al li, ke li
konsilu ilin mortigi sin; tiel, kiam mateno alvenis li iras al
ili en malamika maniero kiel antaŭe, kaj vidante ke ili estas
tre doloraj pro la batoj kiujn li donis al ili la antaŭan tagon,
li diras al ili ke, ĉar ili espereble neniam povus eliri el tiu
loko, ilia sola rimedo estus tuj fari finon de si mem aŭ per
tranĉilo aŭ ŝnuro aŭ veneno; ĉar, kial, diris li, vi elektus
vivi, vidante ke la vivo estas akompanita de tiel multe da
maldolĉeco? Sed ili petis ke li liberigu ilin. Je tiu li malbelege
rigardis ilin, kaj ĵetante sin sur ili, sendube estus mortiginta
ilin li mem, sed ke li falis en unu el siaj kutimaj konvulsioj (ĉar
kelkafoje en sunbrila vetero li falis en konvulsioj) kaj perdis dum
kelke da tempo la uzon de siaj manoj; tial li sin eltiris kaj lasis
ilin, kiel antaŭe, konsideri kion fari. Tiam la malliberuloj
interparoladis inter si ĉu estas pli bone preni lian konsilon aŭ
ne; kaj tiel ili ekparoladis:--Frato, diris Kristano, kion fari?
La vivo, kiun ni nun vivas estas mizera. Miaparte, mi ne scias, ĉu
estas pli bone vivi tiamaniere, aŭ morti tuj. Mia animo elektas
sufokiĝon plivole ol vivon. Kaj la tombo estas pli senĝena por mi
ol tiu ĉi kelmalliberejo! Ĉu ni devas esti konsilataj de la
Giganto?
Esperemo.--Ja, nia nuna stato estas terura, kaj morto estus pli
bonvena al mi ol ĉiam tiele resti. Sed ankoraŭ ni konsideru, la
Sinjoro de la lando al kiu ni iras estas dirinta. "Ci ne devas fari
mortigon"--ne, ne al alia homo; multe pli, do, ni estas malpermesitaj
preni la konsilon de la Giganto mortigi nin mem. Cetere, li kiu
mortigas alian nur faras mortigon sur lian korpon, sed kiam oni
mortigas sin, tiu estas mortigi samtempe korpon kaj animon. Kaj plie,
mia frato, ci parolas pri senĝeno en la tombo; sed ĉu ci forgesas
la inferon, kien certe la mortiginto iros? Ĉar "nenia mortiginto
havas eternan vivon." Kaj ni konsideru ree, ke la tuta leĝo ne estas
en la mano de Giganto Malespero. Aliaj, ĝis tio, kion mi povas
trovi, kaptiĝis de li same kiel ni, kaj ili ankoraŭ forkuris el
siaj manoj. Kiu scias ĉu Dio, kiu la mondon faris, ne volos igi
tiamaniere ke Giganto Malespero mortu; aŭ ke kelkatempe li forgesu
enŝlosi nin; aŭ ke li baldaŭ povos esti prenita de alia el siaj
konvulsioj antaŭ ni, kaj perdi la uzon de siaj membroj. Kaj se iam
tio reokazos, miaparte mi decidiĝas fortigi mian viran koron, kaj
fari mian eblon por eliri el sub lia mano. Mi estas malsaĝulo ke mi
ne provis ĝin fari antaŭe; sed tamen, mia frato, ni estu paciencaj
kaj ni suferu iom plu; eble la tempo alvenos, kiu donos al ni
ĝojan liberon; sed ni ne fariĝu niaj memmortigantoj. Per tiuj ĉi
vortoj Esperemo nuntempe moderigis la animon de sia frato; kaj
tiamaniere ili daŭris kune en la mallumo tiun ĉi tagon, en sia
malĝoja kaj dolora stato. Nun, kiam la noktiĝo alproksimiĝis, la
Giganto ree malsupreniras en la kelon por vidi ĉu siaj kaptitoj
ankoraŭ prenis sian konsilon; sed kiam li estas tien alveninta, li
trovas ilin vivaj, kvankam, vere, nur vivaj; ĉar nun de manko de
pano kaj akvo, kaj pro la vundoj ricevitaj kiam li bategis ilin, ili
apenaŭ povas plu fari ol spiri. Sed, mi ripetas, li trovis ilin
vivaj; je kio li ekkoleregis kaj diris al ili ke, ĉar ili malobeis
konsilon sian, estos pli malbone por ili ol se ili neniam estis
naskitaj.
Je tio ĉi ili tre tremis, kaj mi pensas ke Kristano svenis, sed li
retrovante sin iom, ili reprenis sian interparoladon pri la konsilo
de la Giganto, kaj ĉu ankoraŭ estus pli bone ĝin sekvi aŭ ne. Nun
Kristano ree ŝajnis esti preta tiel fari; sed Esperemo faris sian
duan respondon jene:--Mia frato, diris li, ĉu ci ne rememoras kiel
kuraĝa ci estis antaŭe? Apoliuno ne povis premegi cin, nek tiel
povis fari ĉiuj, kiujn ci aŭdis, aŭ vidis, aŭ sentis en la Valo
de la Ombro de Morto. Kiajn malfacilaĵojn, teruron kaj miregon ci
jam trapasis, kaj ĉu ci estas nun nur timoj? Ci vidas ke mi ankaŭ
estas en la subtera malliberejo kun ci, mi kiu estas nature homo tre
plimalforta ol ci; ankaŭ tiu ĉi Giganto vundis min same kiel ci,
kaj forprenis la panon kaj akvon de mia buŝo, kaj kun ci mi
malĝojas sen la lumo. Sed iom pli ni ekzercu la paciencon.
Rememorigu kiel ci kondutis cin vire ĉe Vaneca Foiro, kaj ne estis
timigita nek per la Ĉeno nek la Kaĝo, nek ankoraŭ per la sanga
morto. Tial almenaŭ por eviti la honton en kiu ne estas deca ke oni
trovas Kristanon, ni fortigu nin pacience kiel eble plej bone.
Nu, la nokto estante reveninta, kaj la Giganto kaj lia edzino
estantaj lite, ŝi demandis al li pri la kaptitoj, kaj ĉu ili
ankoraŭ prenis lian konsilon. Al kio li respondis--Ili estas
obstinaj friponoj; ili elektas prefere porti ĉiujn fortuzojn al
formortigi sin. Tiam diris ŝi--Konduku ilin en la kastelan korton
morgaŭ, kaj montru al ili la ostojn kaj kraniojn de tiuj, kiujn ci
jam estis mortigintaj; kaj kredigu ilin ke, antaŭ semajno finiĝos,
ci disŝiros ilin, kiel ci faris al iliaj kunuloj antaŭe. Tiel, kiam
tagiĝis, la Giganto ree iras ĉe ili, kaj kondukas ilin en kastelan
korton, kaj montras al ili laŭ la ordono de sia edzino. Tiuj ĉi,
diras li, estis antaŭe pilgrimantoj kiel vi; kaj ili pekiris sur
miajn terojn kiel vi faris; kaj kiam plaĉis al mi, mi disŝiris
ilin, kaj tiamaniere mi faros al vi post dek tagoj. Reiru malsupren
ĉe via kelo! Kaj tiel dirante, li batis ilin laŭlonge la tuta vojo
tien. Ili kuŝis, do, la tutan Sabaton en dolorega stato kiel antaŭe.
Nu, kiam la nokto alvenis, kaj kiam Sinjorino Senkonfido kaj ŝia
edzo la Giganto kuŝiĝis, ili rekomencis sian interparoladon pri
siaj malliberuloj; kaj plie la maljuna Giganto miris ke li povis
nek per siaj batoj nek konsilo finigi ilin. Sur tio, sia edzino
respondis. Mi timas, ŝi diris, ke ili vivadas esperante ke
oni alvenos kaj liberigos ilin, aŭ ke ili posedas ŝlosajn
malfermilojn ie, per kiuj ili esperas forkuri. Ĉu vi tiel
diras, karino mia? respondis la Giganto, mi ekzamenos ilin
la proksiman matenon.
Nu, Sabate ĉirkaŭ noktomezo, ili komencis preĝi, kaj daŭrigis
preĝi ĝis preskaŭ tagiĝo. Nu, iom antaŭ ol la taglumo, la bona
Kristano, kiel unu duonmirigita, eksplodis en tiun ĉi pasian
paroladon. Kia malsaĝulo, diris li, mi estas, tiamaniere kuŝi en
malbonodora kelmalliberejo, kiam mi povis egale promenadi en
libereco: Mi havas ŝlosilon en mia brusto nomitan Promeso, kiu
malfermos, mi estas certigita, ian ŝloson en Duba Kastelo. Tiam
diris Esperemo. Tio ĉi estas bona sciigo; bona frato, ektiru ĝin el
cia brusto kaj provu. Tiam Kristano eltiris ĝin el sia brusto kaj
komencis provi ĉe la pordo de la kelo, kies riglilo, kiam li turnis
la ŝlosilon, cedis kaj la pordo subite kaj facile malfermiĝis, kaj
Kristano kaj Esperemo ambaŭ eliris. Tiam li iris al la ekstera
pordo, kiu kondutas en la kastelan korton, kaj per lia ŝlosilo
malfermis tiun pordon ankaŭ. Post tiu, li iris al la fera pordego,
ĉar estis necese ke oni devu malfermi tiun ankaŭ; sed tiu ŝloso
funkciis infere malfacile, ankoraŭ la ŝlosilo malfermis ĝin. Tiam
ili elpuŝis la pordegon malferme por forkuri rapide; sed tiu pordego
malfermante faris tian krakadon ke ĝi vekigis Giganto Malesperon,
kiu rapide levigante sin por sekvi siajn kaptitojn, sentis siajn
membrojn malapogi sin; ĉar siaj konvulsioj sin reprenis, tiel ke li
ne iel povis kuri post ili. Tiam ili piediris kaj atingis la Reĝan
ĉefvojon kaj tiel estis savaj, ĉar ili estis ekster lia regeco.
LA SPEGULO.
Knabineto sin admiris
En spegulo.--"Dio gardu
Ke vi tion tro rigardu!"
Ĝin patrin' prenante diris.
"Vidi min mi multe volas!"
Krias tuj la filineto--
Kun malbela grimaceto,
Tre kolere ŝi parolas--
"Vidu do grimaculinon
Kiun krie vi alvokas!
Malobeis ŝi patrinon ...
La spegulo nun ŝin mokas!"
A. Motteau.
CORRESPONDENCE NOTES.
Several enquirers have written for information as to the method of
dividing the words in Esperanto. No rule seems to exist. The usual
custom is to divide them according to their pronunciation, and not
etymologically. Take the word _Krajonon_ for example. When split up
into syllables, this reads kra-jo-non, and is pronounced
krah-yoh-nohn.
* * *
F.G.R. of Nottingham is a most energetic supporter of our Cause, for,
in addition to lecturing on Esperanto, he has carefully studied the
vocabulary in the Text-book, comparing the two parts. As a result
of this examination he has found many items which are of general
interest. On page 133 _Rent_ is given as _Rento_, whereas on page 154
_Lui_ is given as meaning _to rent_. This is quite correct, for, in
the first instance, _rent_ is _income_, rent roll; in the latter
case, of course, it signifies _hire_. "One word, one meaning," is an
Esperanto maxim. The word _Makleristo_ also presented difficulty, as
the simple verb _Makleri_ is not given. It means _to do the business
of a broker_. Hence _Makleristo_ is _a broker_.
* * *
I must thank the many friends who have kindly written pointing out
Press errors in The Esperantist. While regretting that it is
impossible to eliminate these altogether, a monthly errata list of
the preceding Gazette is not necessary, unless the errors be of real
consequence. I must, however, in justice to the authors, call
attention to the following unaccountable slips in previous numbers.
On page 43 the saying of Napoleon was incorrectly given as
_Milcentjaroj vin rigardas_. It should, of course, have been
_Kvardek centjaroj_. Also Mr. Motteau calls attention to the
following errata in _La Ventego_. Page 21, Scene 2, line 4, should
read _Ĉiel' malbonodoran peĉon vomi_, and the last line but three
on page 40 should read _Privilegio ĉian li posedis_.
* * *
While referring to the correspondence on matters connected with
The Esperantist, friends are requested to always write to
the Editor direct, contributors being responsible for only those
items which bear their signatures. By so doing, friends will save
time and trouble to themselves and others who have no official
connection with the Gazette.
* * *
Dear Sir,--I was much interested to see, in the January
_Gazette_, a short article by Esperantisto 8105 on the Esperanto
rendering of the preposition "of," and I am sure that many of us
found the information therein very useful. The gifted author of our
language has told us that "_ĉiu prepozicio havas difinitan kaj
konstantan signifon_"; it is of the utmost importance, therefore,
that we should endeavour to find out what prepositions in our
national languages correspond with those he has selected. With this
object I hope from time to time, as the Editor may permit, to give
lists of sentences, illustrating curious usages, not only of
prepositions, but also of other words which offer difficulty to
English-speaking peoples.
The following phrases deal with the preposition "By."
BY.
He is loved by all his friends,
Li estas amata _de_ ĉiuj siaj amikoj.
He was holding him by the neck by (or with) both hands,
Li tenadis lin _je_ la kolo _per_ ambaŭ manoj.
The little boy returned home quite by himself,
La knabeto revenis domen tute _per_ si mem.
He left the town by a by-way,
Li eliris la urbon _per flanka_ vojeto.
I want to stand by mother,
Mi volus stari _apud_ la patrino.
I stood by while he talked with his friend,
Mi staris _apude_, dum li paroladis kun sia amiko.
Not even a mouse ran by,
Eĉ muso ne _preter_kuris.
In this minute two ladies passed us,
En tiu ĉi minuto iris _preter_ ni du sinjorinoj.
I went by the windows of the house,
Mi iris _preter_ la fenestroj de la domo.
I am remaining here by the advice of my doctor,
Mi restadas tie ĉi laŭ la konsilo de mia kuracisto.
Esperantist 7809.
DIVERSAJ AVIZOJ.
Notice is hereby given that, by the kind permission of M. Themoine,
the Free Class at The Gouin School (34, Harrington Road, near South
Kensington Station) will be held on Wednesday, at 6.30, instead of
Monday, commencing on February 3rd. Mr. E. A. Millidge has kindly
consented to preside. The other free classes continue as before.
On Thursdays, 6.30, at The Gouin School, 16, Finsbury Circus, E.C.,
followed at 8 o'clock by a Conversation Class. For further
particulars write to Miss Schafer, 8, Gloucester Crescent, Regent's
Park, N.W.
Every Tuesday, at The Raleigh College, Brixton Hill, S.W., at 8 p.m.
Every Tuesday, at The Commercial College, Woodgrange Road, Forest
Gate, E., at 7.45.
Every second Monday in the month there is a Reading Circle at Mowbray
House, Norfolk Street, Strand, at 6.30.
* * *
Kvankam la Esperanta movado estas tiel juna inter ni, Anglujo jam
komencas disvastigi la lingvon tra la mondo. Estas malfeliĉe, ke du
el niaj plej agemaj kunverkantoj estas devigitaj forvojaĝi, unu al
Hindujo, kaj alia al Aŭstralujo, sed, kvankam ni Londone perdas,
sendube tiuj ĉi novaj teroj por la lingvo multe gajnos per la
sindonemeco de ambaŭ el tiuj ĉi Esperantistoj. Al ili, kaj al la
rezultato de iliaj klopodoj, ni sendas ĉiujn bondezirojn.
* * *
En la lasta Esperantist troviĝis tri problemoj kies solvojn nun
aperos. (I). Milion', Milton'. (II.) Anas', Ananas', amas'. (III.)
Knab', Bank'. Aglo, Olga.
Estis proponite presigi la nomojn de la divenintoj, sed tiel granda
nombro de legantoj estas eltrovintaj la solvojn, ke spaco tute
mankas. Se iu el ili ne estas ricevintaj la dekduon da Esperantaj
poŝtkartoj, ni petas, ke ili sciigu nin.
* * *
La Societo Esperanta Kiĥlie estas ĝuinta la viziton de Sveda
Samideanino, Fraŭlino Hilda Cederblad, kiu espereble, havos feliĉan
tempon kunparolante kun Anglaj Esperantistoj. Sendube la interŝanĝo
de pensoj kun anoj de aliaj landoj estas la plej bona ilo por lerni
Esperanton.
* * *
Plezure ni ricevis _The Indian Magazine_ (price 3d. from Messrs.
Phillips, 121, Fleet Street) kaj legis la tuton de la interesa
parolado de Dr. Pollen, C.I.E., pri kiu estis anonco en nia Januara
numero. Dek tri paĝoj de tia legindaĵo devas esti sufiĉaj por puŝi
kelkajn Esperantistojn ke ili aĉetu la gazeton.
* * *
Inter la Esperantistoj en Newcastle-on-Tyne estas tri fremdaj
konsuloj. Kompreneble, konsulo estas unu el la unuaj por ekkoni la
utilaĵojn de lingvo internacia, sed estas grava fakto ke, en tiu
urbo, la reprezentantoj de Unuigitaj Ŝtatoj, Italujo kaj Belgujo
estas Esperantistoj.
* * *
Jen interesega letero de sindonema apoganto.
"Estimata Sinjoro Redaktoro,--Ĝis nun mi neniam legis ion,
aŭ en la Esperantaj Gazetoj, aŭ en la korespondado pri la utileco
kaj facileco de la lingvo Esperanto en aliaj ĵurnaloj, pri la
instruado de ĝi al geknaboj, kiuj nur lernis siajn patrujajn
lingvojn. Certe mi ofte ricevis poŝtkartojn de Francaj knaboj, kiuj
diras ke ili eklernas Esperanton, kaj kolektas ilustritajn
poŝtkartojn aŭ poŝtsignojn k.t.p. Sed tiuj ĉi, kredeble, jam
eklernis aliajn lingvojn. Ĉu neniu el niaj patroj Esperantistaj
ekinstruas al siaj infanoj Esperanton? Kial ne? Sendube estus tre
bone. Knaboj kaj knabinoj lernante fremdajn lingvojn ne kuraĝas
paroli aŭ skribi ilin kaj, ordinare, ne havas ian okazon por
parolado kaj skribado. Sed kiom da knaboj estus feliĉaj se ili povus
korespondadi pri kolektoj de poŝtsignoj, aŭ pri ludoj, objektoj de
naturscienco k.t.p. se ili lernus, ke nun ekzistas lingvo tre facila
por interrilatoj kun alilandaj knaboj.
Esperanto estas la plej viva kaj plej sana el ĉiuj lingvoj, ĉar ĝi
ne naskiĝis infaneto, sed maturaĝa, kaj ili ŝanĝiĝis kaj
maljuniĝis.
Bone estus memori, ke ni estas la idoj de la estinteco, sed pli bone
ke ni estas la patroj de la estonteco, kaj Esperanto ne estas nur
praktika lingvo por hodiaŭ sed ĝi alrigardas la estontan
progresadon de la homaro, kaj povas konigi nin kun ĉiuj alilanduloj,
kiujn ni nomas, sed sen ia kompreno de la vorto, niaj _fratoj_.
Kun respektaj salutoj, Via, Esperantisto, 4686."
Vere signifa letero! Mi bone memoras ke, estante en Havro, mi
renkontis du belajn infanetojn, kiuj bone parolis Esperanton, kiun
zorge instruis je ili la gepatroj. Kaj ŝajne infanoj tre amas
Esperanton. Certe en Anglujo, mi ĉiam observis, ke la plej
interosituloj estas ofte geknaboj. Eble la propono, ke ili eklernu
tian novan lingvon, enhavas iom da novaĵo, kaj tial estas precipe
interesa. Sed ne estas dubeble, ke la studio de Esperanto plene
taŭgas por la instruado de infanoj, ĉar ĝi estas lingvo facila,
senescepta, kaj logika, kaj, pli ol ĉia, la lernantoj de Esperanto
devas _pripensi_, ne nur _memori_.
PRI SCIENCAJ AFEROJ.
Provoj estos farintaj de Doktoro de Forest por plirapidigi la
elsendon de signaloj. Antaŭ malmultaj tagoj li sukcese signalis
po tridek vortoj dum minuto, kaj li kredas ke li povos signali po
kvindek vortoj dum minuto, per sia sistemo kiu malsimilas al tiu
de Signor Marconi. Membroj de la Poŝtoficejo kaj de la Mar- kaj
Militafakoj ĉeestis ĉe tiuj ĉi provoj apud Holyhead.
* * *
La elektra forigo de nebulo, pri kiu sukcesaj eksperimentoj jam estas
faritaj, estos, kiam perfektigita, utilega sur la maro. Sir Oliver
Lodge,[71] kiu laboras pri tiu ĉi afero kaj kiu ĝis nun sukcesis,
komencos eksperimentojn sur la rivero Mersey. Li starigos sur ĉia
bordo mastojn, tiuj je unu flanko havos flamojn pozitive ŝarĝitajn,
kaj je la alia, havos malpozitivajn flamojn. Por fari tiujn ĉi
provojn, oni devas uzi fluon de pli ol 100,000 voltoj. Oni esperas
ke, per tiu ĉi ilo, oni povos klarigi la riveron je nebuloj.
* * *
Antaŭ ne longe Sinjoro Curie, paroladante en Parizo pri Radiumo,
montris ke ne estas eble ŝarĝi elektroskopon kiam radiumo
apudestas. Por tiun ĉi efektivigi oni devis kovri la radiumo per
dika kovrilo de plombo, kaj ĝin porti al la malproksima fino de
la ĉambro. Tiam, kiam la elektroskopo estis ŝarĝita, ĝi tuj
disŝarĝiĝos kiam la radiumo estas apudportita.
Esperantist 8105.
FOOTNOTE:
[71] Sir Oliver Lodge afable skribis al ni kaj permesis ke ni
traduku lian famegan paroladon pri radiumo en "_nian kuriozan
lingvon_"; sed, ĉar la tuton de la legantaro eble jam estas legintaj
tiun ĉi artikolon, ni esperu ke Sir Oliver Lodge baldaŭ bonvolos
sendi alian interesaĵon. Kaj ni ankaŭ esperu ke ĝi estu
Esperanteskribita.
ITALAJ PROVERBOJ.
1. Blindulo ne povas juĝi pri koloroj.
2. La amboso daŭras pli longatempe ol la martelo.
3. Ĉiu forpelu la muŝojn per sia propra vosto.
4. Dio donacas filojn, sed la diablo nevojn.
5. Pli bone estas ovo hodiaŭ, ol kokino morgaŭ.
6. La sama fajro purigas oron kaj konsumas pajlon.
7. Bona kuracisto neniam prenis medicinon.
8. Pli bone estas fali de la fenestro ol de la tegmento.
9. Ne estas hundo kiel ajn malbona, kiu ne skuas sian voston.
10. Kiu ne ludas (hazarde) gajnas sufiĉe.
(4686).
THE HYMN OF THE ESPERANTISTS.
A mighty voice is sounding thro' the world,
The sons of men at last awaking
To keener hatred of the wrongs of war
Than ever rankled in their hearts before;
A snow-white banner to the winds unfurled
The power of the sword is breaking!
Beneath this symbol of a sacred hope
Warriors of Peace in hosts assemble;
They battle not with sceptre or with crown;
They fight to break the age of barriers down
That sever man from man. With these they cope,
And now the walls are set a-tremble.
Soon they shall totter to the waiting dust,
The might of love no more attending,
And by the blessing of a common tongue,
The visioned peace that countless bards have sung
Shall live in truth; the flashing sword shall rust,
No lust of blood its aid demanding!
Fred Crook.
LIMERICK IN ESPERANTO.
Estis foje junul' en Armagh
Kiun glutis grandega boa'
Oni lin tuj eltiris
Kaj li poste diris:
"Estas varmege en la boa'!"
Esperantist 7891.
ĈU VI ESTAS PRETA?
En tago la maljuna Rothschild en Frankforto venigis en sian oficejon
sian ĉefoficiston, kaj demandis lin kiom da tagoj li bezonos por
pretiĝi je vojaĝo en Amerikon. (La firmo Rothschild intencis tie
fondi branĉbankon).
Pripensinte la aferon, la oficisto diris: "post dek tagoj mi estos
preta." "Nu" respondis Rothschild, "mi sciigos al vi se mi postulos
viajn servojn." Tiam li vokis alian oficiston, al kiu li metis la
saman demandon. "Mi vin petas ke vi donu al mi tri tagojn" tiu ĉi
respondis. Tria oficisto estis vokata, kaj tiu ĉi tuj kaj decide
respondis "Mi estas preta nun." Bone, bonege, ekkriis Rothschild, kaj
aldonis: "De la hodiaŭa tago vi estas kunposedanto de mia nova firmo
en Sta. Franzisko. Vi forveturos morgaŭ matene kaj vi estas la ĉefo
de la tiea banko." Tiu viro, kiu per sia preteco kaj taŭgeco, metis
tiam la fundamenton por granda riĉeco, estis Julio May.
_Tradukis_ Elise Bauer.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 5._
_March, 1904._
THE
ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the spreading
of the International Language....
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Published by THE LONDON ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS
Page
The Accent Problem (The Editor) 65-66
A February Walk (Esperantist 6380) 67
Italian Folklore (Clarence Bicknell) 68
Spanish Proverbs (Esperantist 4686) 68
The Tempest, continued from pages 5, 21, 40 & 56
(translated by A. Motteau) 69
Mateo Falkone (Elise Bauer) 70-72
Tom Bowling (translated by A. Motteau) 72
Various Items of Interest 73
Correspondence Notes 74-75
The Birth of Esperanto (translated by John Ellis) 76-78
Our Holidays (The Editor) 78
The Language of Flowers (Ben Elmy) 79
Two Fables from Lafontaine (O.W. 7074) 79
The Gates of Heaven (J. H. Meyrick) 80
FOR FREE PARTICULARS write to
the HON. SECRETARIES of
ESPERANTO SOCIETIES at
BOURNEMOUTH, I. F. H. Woodward, Esq.,
Norwood, St. Swithin's Road.
DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
Celtic Association, St. Stephen's Green.
EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
138, Darnley Street, Pollokshields.
HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
13, Birkly Hall Road.
KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
Compton Buildings, Bow Street.
LONDON, H. Bolingbroke Mudie,
41, Outer Temple, W.C.
NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PLYMOUTH, J. A. Thill, Esq.,
6, Barton Crescent, Mannamead.
PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
21, St. George's Square.
SURBITON, P. Howard, Esq.,
The Bungalow, Cranes Park.
TYNEMOUTH, Alan F. Davidson, Esq.,
26, Park Crescent, N. Shields.
WIMBLEDON, W. Inge, Esq.
Spencer College, Wimbledon.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., _Esperanto Club,
who will do all in his power to assist them in the work_.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
To Interest Your Friends,
Send 2/6 to the Librarian, P. HOWARD, Esq., The Bungalow, Cranes
Park, Surbiton, for 6 copies of No. 52. These can subsequently be
returned with 1/3 extra, and exchanged for The Complete Text Book if
desired.
THE NEWEST PERFUME.
ESPERO.
Green and Gold Label printed
in Esperanto.
Price 1/-. Post free, 1/1.
GEO. C. LAW, 394, King's Road, Chelsea,
London, S.W.
[Image: Esperanto Postcard]
WHAT IS ESPERANTO?
THE Second Language for all Nations. Already about 100,000 persons
know it. When travelling abroad, for business or pleasure, you will,
all over Europe, find friends ready to converse or correspond in this
simple and euphonious language. The wonderful simplicity of its
grammar will surprise you. There are no exceptions to its rules;
spelling is phonetic. Englishmen will find it very easy to learn.
For Complete Text Book, send 1s. 8d. to--
Hon. Sec., ESPERANTO CLUB,
41 Outer Temple, London, W.C.
A Language of lifelong utility; yet easily learned in odd moments.
Facsimile of the Esperanto Postcard.
On Best Ivory Card, 1/1 for 50.
Please state whether Inland or Foreign.
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
The Hon. Sec., ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
CANADA.--A. Saint Martin, Esq., 79, St. Christopher Street, Montreal.
FRANCE.--M. Paul Fruictier, Boulevard Arago 27, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--G. B. Smith, Esq., 19, Wiborg Quay, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
TRINIDAD.--Geo. O. Messerly, Esq., Port of Spain.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtsignoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
No. 5.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
MARTO, 1904.
Karaj Legantoj, Salutojn!
The Esperantist! Kio estas la signifo de tiu ĉi vorto? Kompreneble
ĝi devas esti (1) Tiu, kiu lernas, kaj uzas, Esperanton: (2) Tiu ĉi
malgranda Gazeto, en la sama lingvo presita.
Kaj kio estas Esperanto? Ĝi estas tio, kion nia bona estro, Doktoro
Zamenhof, donis al la mondo, post kiam li estis studinta multajn
Eŭropajn lingvojn.
Ĉu ni do estos pravaj, enkondukante niajn proprajn "plibonigojn" en
la lingvon? Kaj ĉu tiu ĉi Gazeto prave povos sin nomi The
Esperantist, se estos en ĝi presita ia ŝanĝo, neaprobita de
la aŭtoro de la lingvo? Tute ne.
Je la kvindek naŭa paĝo, en la Februara Numero, ni vidis kelkajn el
la kaŭzoj, kiuj pruvas ke la signoj tre malhelpas nian progresadon;
kaj ankaŭ estis anoncite ke Doktoro Zamenhof aprobas la uzon de la
litero H anstataŭ la supersigno.
Tiu ĉi certe estas lerta kaj sufiĉa, tamen ĝi ŝajne ne plaĉas al
kelkaj el niaj Anglaj studentoj. Tute forgesinte ke, kiam oni estas
lernonta ian lingvon, oni devas komenci per la alfabeto, ili imagas
ke la Esperantaj konsonantoj devas esti laŭ la _Angla_ uzo. Ŝajne
alilandaj amikoj ne estis pripensitaj.
Mi kredas ke ni en Anglujo prave aprobos la uzon de GH, HH, JH, ĉar
oni tre facile memoras iliajn sonojn. Kaj mi ankaŭ kredas ke la
Italoj ne juste malaprobos CH kaj GH, kvankam iliaj sonoj estas tute
malsamaj je la uzo de la Itala lingvo.
Ĉar malmultaj studentoj skribadas pri tiuj ĉi akcentoj, mi hodiaŭ
sendas al Vi tiun ĉi leteron. Kaj, ĉar Vi estas veraj Esperantistoj,
Vi zorge pripenasados la aferon, kaj bonvolos sendi al mi poŝtkarte
Viajn opiniojn antaŭ Aprilo 10, 1904.
(_Adreso, 67, Kensington Gardens Sq., London, W._).
La plimulto el ni en Anglujo (en la tuta mondo eble) ĉiam estas
kontraŭ la signoj kriadintaj. Forigu ilin! estas la devizo de multaj
el niaj fervoraj helpantoj. Nu, por decidi tiun ĉi demandon, Vi,
Karaj Geesperantistoj, povos elekti el tiuj ĉi du proponoj:--
(1). _Ĉu_ The Esperantist _presiĝos sen signaj literoj,
sed per CH, GH, HH, JH, SH?_
(2). _Ĉu ĝi presiĝados per la literoj Ĉ, Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŝ kiel ĝis
nun ni faris?_
Mi petegas ke ĉiuj el la Legantoj kiuj pliamas la unuan el tiuj ĉi
du proponoj, skribu al mi poŝtkarton, enhavantan la vortojn "_Mi
kredas ke la uzo de signoj malhelpas je la universala alpreno de
Esperanto, kiel Lingvo Internacia._"
Tiam, se mi ricevos sufiĉe da tiaj poŝtkartoj, Via deziro estos
plenumita, kaj Vi ne plu vidos supersignojn en The Esperantist.
Eble la plimulto da legantoj jam lernis ke nia fervorega apoganto,
Sinjoro W. T. Stead, estas malsaniĝita, kaj forvojaĝis al
Sudafrikujo. Kompreneble ĉiuj Geesperantistoj unuanime sendos al li
koregajn bondezirojn je rapidega resaniĝo, kaj esperos ke, antaŭ ne
longe, li povos repreni siajn senĉesajn penadojn por la plibonigo de
la homaro. Nunatempe li malfeliĉe estas paginta la punon de tro da
entuziasmo, ĉar li provis fari pli ol eble estas.
La Biblioteko Esperanta denove pligrandiĝis, per la aldono de la tri
sekvantaj libretoj:--
(1). _Vojaĝo interne de mia ĉambro_ (kvindek ok paĝoj) estas
bonega traduko de la Franca de Xavier de Maistre. La tradukisto, M.
S. Meyer, trafis sian celon, kaj donis al ni lertegan kaj bonstilan
tradukon de tiu interesa verketo.
(2). _Advokato Patelin_ (kvardek du paĝoj) estas triakta proza
komedio de Brueys kaj Palaprat. Esperantigita de M. J. Evrot. Ĝia
enhavo estas tre interesa kaj ŝerca, kaj ĉiuj Esperantistoj ĝuos
bonan ridon, je ĝia tralego. Ni gratulu Sinjoro Evrot pri la bona
temo kiun li elektis, kaj ni esperu ke, antaŭ ne longe, la komedio
aperos en Esperanta teatro, laŭ la deziro de Doktoro Zamenhof. La
legado de komedioj multe helpas la paroladon de la lingvo.
(3). _Tridek ses elektitaj fabloj de La Fontaine_, tradukitaj de M.
Vaillant, bone taŭgas kiel legolibro Esperanta, ĉar ni jam konas la
Anglan tradukon. Niaj legantoj jam vidis specimenojn de fabloj
Esperantigitaj, kaj espereble tiu ĉi aro plaĉos al ili.
Ni gratulas la tri verkistojn kaj esperas ke ili baldaŭ skribos
aliajn (eble originalajn) verkojn.
Ĉiuj el ili troviĝas ĉe The Librarian, London Esperanto Club, 41,
Outer Temple. Ĉiu kostas 1/-.
Ni plezure povas anonci ke la de longe atenditaj Vortaroj nun eliris,
kaj ke ili multe plaĉis al niaj amikoj. Ni esperas ke, nun kiam oni
havas vortarojn, multe pli da Esperantistoj bonvolos sendi al ni
artikolojn. Alie The Esperantist ne povos enhavi sufiĉe da
interesaĵoj por gajnadi la aprobon de ĝia tutmonda Abonantaro.
Dear Readers, Greeting!
The Esperantist! What is the signification of this word? Naturally it
must be (1) One who learns and uses Esperanto; (2) This little
Gazette printed in the same language.
And what is Esperanto? It is that which our good chief, Dr. Zamenhof,
gave to the world after he had studied many European languages.
Therefore should we be justified in introducing our own
"improvements" into the language? And could this Gazette rightly call
itself The Esperantist if in it were printed any change not
approved of by the author of the language? Certainly not.
On the fifty-ninth page, in the February Number, we saw some of the
causes which prove that accents greatly hinder our progress; and it
was also announced that Dr. Zamenhof approves of the use of the
letter H instead of the accent.
This certainly is both ingenious and adequate, nevertheless it
apparently does not please some of our English students. Entirely
forgetting that when one is learning any language one must begin at
the alphabet, they imagine that the Esperanto consonants must be in
accordance with the _English_ usage. Apparently our friends in other
lands are not considered.
I believe that we in England will rightly approve of using GH, HH,
JH, for their sounds are easily remembered. And I also believe that
the Italians will not justly disapprove of CH and GH, although their
sounds are quite different from the Italian usage.
As a few students continue writing about these accents, I send this
letter to you to-day. And, as you are true Esperantists, you will
carefully consider the subject, and will be so kind as to send me, by
postcard, your opinions before April 10, 1904.
The majority of us in England (perhaps in the whole world) have ever
cried out against the accents. "Away with them" is the cry of many a
fervent helper. To settle this question, you, dear Esperantists, can
choose between these two proposals:--
(1). _Shall_ The Esperantist _be printed without accented
letters, but by CH, GH, HH, JH, SH_?
(2). _Shall it be printed with accents Ĉ, Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŝ as
heretofore?_
I beg all readers who prefer the first of these proposals to write me
a postcard containing the words "_I believe the use of accents
hinders the universal adoption of Esperanto as an international
language._"
Then, if I receive a sufficient number of these postcards, your wish
shall be carried out, and you will no longer see accents in The
Esperantist.
Probably the majority of readers have already learned that our most
fervent supporter, Mr. W. T. Stead, has been taken ill, and has gone
to South Africa. Naturally all Esperantists unanimously send him most
hearty good wishes for a very speedy recovery, and hope that ere long
he will be able to renew his ceaseless labour for the betterment of
mankind. At present he has paid the penalty of too much enthusiasm,
for he has tried to do more than is possible.
The Esperanto Library has become further enlarged by the addition of
the three following books:--
(1). _Vojaĝo interne de mia ĉambro_ (fifty-eight pages) is a
capital translation from the French of Xavier de Maistre. The
translator, M. S. Meyer, has succeeded in his purpose, and has given
us a most able and correct translation of that interesting work.
(2). _Advokato Patelin_ (forty-two pages) is a three-act prose comedy
by Brueys and Palaprat. Esperanto version by M. J. Evrot. Its
contents are very interesting and humorous, and all Esperantists will
enjoy a good laugh when reading it. Let us congratulate M. Evrot on
the good theme he has selected, and let us hope that before long the
comedy will appear in an _Esperanto theatre_, in accordance with Dr.
Zamenhof's wish. The reading of plays is a great help to the
conversational use of the language.
(3). _Thirty-six selected fables of La Fontaine_, translated by M.
Vaillant, are very suitable for reading exercises, as we already know
the English versions. Our Readers have already seen specimens of
fables in Esperanto, and it is to be hoped that this collection
will give pleasure.
We congratulate the three authors, and hope that they will soon write
other (possibly original) works.
All are to be had from the Librarian, London Esperanto Club, 41,
Outer Temple, W.C. Cost 1/- each.
We announce with pleasure that the long-awaited Dictionaries have now
appeared, and have greatly pleased our friends. We hope, now that one
has dictionaries, that many more Esperantists will be so kind as to
send us articles. Otherwise The Esperantist cannot contain
sufficient interesting matter to continue to gain the approval of its
world-wide Subscribers.
FEBRUARA PROMENO.
Originale Verkita de Esperantisto 8380.
Tagmezo estas pasiĝinta. Vento fariĝis ventego. Grandaj hajleroj
komencas stertori furioze kontraŭ la vitroj de miaj fenestroj.
Elrigardante, oni povas nenion vidi krom blankan turnegantan amason.
Bruego de elementoj ekscitas homan animon same kiel muziko. En
momento spirito de vintro tute posedas min. Varma ĉambro kaj brila
fajro estas senpotencaj por min restigi interne. Surmetante mian
superveston, mi eliras en blovadegon.
Unue la malvarmo pikas simile al serpento per sia tuŝo. Iom poste
mia sango rapide ekfluas, kaj mi estas tute en harmonio kun miaj
ĉirkaŭaĵoj. Mi marŝas kontraŭ la blovadego kun sovaĝa ĝojo,
kiel soldato marŝas al batalo.
Vojo kuŝas inter du densaj arbetaĵoj. Antaŭ malmultaj monatoj,
tiuj ĉi estis vestitaj per folioj kaj floroj; sed kiu diros ke ili
tiam estis pli belaj ol nun? Hodiaŭ la supraĵoj de la branĉoj
estas kovritaj per neĝo, pli blanka ol lano. Ili prezentas al mi
retaĵon, en kiu blankeco kaj nigreco estas mirinde interteksitaj.
Tie ĉi kaj tie, sub arbetoj, malgrandaj birdoj serĉas rifuĝon de
la blovegado. Ili sidas kaj tremas, aŭ eble saltadas senreste de
loko al loko. Je tia vido venas pensoj pri la suferoj kaŭzataj per
senkompata vintra vetero. Vidaĵoj de malvarmaj kaj malsataj bestoj,
de infanoj ĉifonvestitaj, kaj senkomfortaj homaj hejmoj, pasas
antaŭ mia imago.
Baldaŭ troviĝis malfermoj el la arbetaĵoj, kaj tie la neĝo estas
tiel ebena, ke oni ŝancelas detrui ĝian belecon, sur ĝi marŝante.
Fine mi atingas la supron de monteto, kaj mi vidas ke la nuboj
preskaŭ estas forpasintaj, kaj ke la vento estas ĉesinta.
Okcidente, la suno flamas simile al granda globo de fajro. Ĝiaj
radioj iluminas la ĉielon je punco kaj oro, kaj ĵetas flavan
brilecon sur la suba neĝo.
Tra gloroj de vintra sunkuŝiĝo mi marŝas hejmen, al brila vespera
fajro, kaj al mia Esperanta Gazeto.
IRLANDA LEONO.
Tagon, Irlandano sen okupado renkontis vojaĝantan sovaĝbestaron,
kaj demandis la mastron:
"Ĉu mi povas esti utila al vi?"
"Nu, jes," respondis tiu ĉi, hieraŭ nia sola leono mortiĝis. "Se
vi surmetos lian haŭton kaj aktos en la kaĝo, mi pagos vin."
"Tutkore mi konsentas!" respondis la Irlandano.
Nokte en la fojron amaso da homoj alvenis por vidi la mirindajn
bestojn. La mastro elparolis: "Gesinjoroj, jen ne terura ne
malsovaĝigebla Afrika leono. Mi nun metos lin en kaĝon, kun la
tigro."
Je tiuj ĉi vortoj, la "leono" rampis al la bariloj, kaj kviete
diris: "Vi forgesas ke la tigro manĝos min!" Sed la mastro,
svingante la vipon, respondis: "Ne, tigroj neniam manĝas leonojn."
Tiam la leono estis ŝovita en la alian kaĝon, kaj la tigro tuj
komencis treege salti al li.
La malfeliĉa Reĝo de Bestoj, pensante ke li estis mortigota,
murmuris: "Ho! Sanktulo Patriko, gardu min!" "Ne timu," diris la
tigro, "mi ankaŭ estas Irlandano!"
G. C. Law.
ITALA FABLASCIENCO.
En Esperanto verkita de Clarence Bicknell.
Ne tre malproksime de mia urbeto, loĝas maljunulo okdekjara, tre
bona kaj simpatia, kiun mi de multaj jaroj konis. Tre ofte li donis
al mi la vulgarajn nomojn de la sovaĝaj kreskaĵoj, kiujn la pli
junaj generacioj ne lernas, aŭ rakontas al mi la kredaĵojn kaj
superstiĉojn de tempoj kiam li estis junulo. Kiel mi ne tuj notis
tiujn ĉi, antaŭ ne longe mi decidis reviziti lin, por kolekti
kelkajn el liaj interesaj rakontoj. Estas domaĝe ne kolekti tiajn
fablojn (eble faktojn), tiel interesajn al la fabloscienculo, ĉar
baldaŭ ili, kvankam ili mortas tre malrapide, malaperos. Jen estas
du el la ses rakontoj, kiujn mi aŭdis.
(I.). Virino, amikino de la patro de mia amiko, loĝantino en la
proksima vilaĝo, aliris nokte kaj malfrue al placo, la tagon aŭ la
antaŭtagon de la _Memorigo de la Mortintoj_, tio estas, la duan aŭ
la unuan de Novembro. Subite ŝi ekvidis procesion de multenombraj
personoj, kiuj eliris el la preĝejeto. Tiuj ĉi personoj, aŭ
prefere fantomoj de mortintoj, tenis krucojn ĉe la manoj, kaj unu el
ili prezentis al ŝi sian krucon, kiun ŝi akceptis, kaj metis en
sian antaŭtukon. Reveninte hejmen, ŝi malfermis la antaŭtukon kaj
trovis, ne krucon, sed kruroston de mortinto. Morgaŭ ŝi iris al
bona pastro por konfesi sin, kaj rakontis al li la okazon. La pastro
konsilis, aŭ ordonis, ke ŝi reiros saman lokon, por reatendi
la alvenon de la procesio, sed kunportante en ŝia antaŭtuko
katon-viron. Ŝi ankaŭ devos redoni la oston al tiu, kiu ĝin
donacis. Tiun ĉi ŝi faris, kaj la persono, kiam li (aŭ ŝi)
ricevis ĝin, diris: "Vi devas danki la Sinjoron, ke vi tenas en via
antaŭtuko tion, kio ĉeestas; ĉar alie vi nun estus kun ni." Ŝi
reiris hejmen, kaj malferminte la antaŭtukon, vidis la katon, mortan
kaj rigidiĝitan.
Virino de mia urbeto, Bordighera, rakontis al mi preskaŭ la saman
fablon, sed kun iom da diversaĵo, kaj la afero okazis en malsama
vilaĝo. La vidantino de la procesio ricevis kandelon de unu, ĉar
ĉiuj portis estingitajn kandelojn. Veninte domen, ŝi metis ĝin en
la tirkeston de sia ĉambro. Dum la nokto ŝi vekiĝis. Aŭdinte
ĝemojn kaj sopirojn ĉe la tirkesto, ŝi malfermis la meblon, kaj
terurigite ekvidis la fingron de mortinto. Ŝi ankaŭ iris pastron,
kaj ricevis similan konsilon. Kiam ŝi redonis la fingron, ŝi
ekvidis ke, al la mano de la mortinto, unu fingro mankis.
(II.). Tiu ĉi estas tre interesa, ĉar la rakonto memorigas la
legendon pri _Tannhäuser_ kaj mi neniam aŭdis similaĵon. Mia
amiko, kiam li estis junulo, kondukis sian ŝafaron al la
malproksimaj montherbejoj kie loĝas amiko kunpaŝtisto. Tiu
ĉi ofte revenis vespere tre malfrue, sed unufoje la ŝafoj
revenis sen li. La nokto pasis, sed eĉ matene li ne vidiĝis. Tiam
mia amiko kune kun parencoj de la perditulo, foriris serĉante lin,
sed nenion trovis esceptinte lian bastonon, kaj la tranĉileton per
kiu li kutimis skulpti figurojn aŭ literojn sur la ligno. Pasis
kelkaj tagoj, sed la paŝtisto ne revenis. Tiam la amikoj iris al la
pastro, kaj li respondis: "Kiam li revenos, ne demandu pri io, kion
li faris dum la semajno de sia forestado."
Post ok tagoj, la paŝtisto revenis, kaj memvole rakontis pri la
afero. Kiam li foriris, li kunportis sakon da salo por la ŝafoj,
sed ili ne tute manĝis ĝin; tial li enmetis la restaĵon en sian
poŝon. Subite li trovis sin en vasta belega salono, mirege ornamita
kaj lumigita, kie estis tre multe da ĉarmaj fraŭlinoj, kaj multe da
manĝaĵoj, kaj da trinkaĵoj. Tie li amuzis sin longatempe, sed fine
enuite, li deziris foriri. Tiam la dancistinoj kaj aliaj diris al li:
"Danku la Sinjoron ke vi enhavas poŝe iom da salo, ĉar sen ĝi, vi
deviĝus resti kun ni."
Mia amiko ne dubas pri la vereco de tiuj ĉi, kaj de aliaj similaj
fabloj, sed li diras ke nun la mondo estas ŝanĝiĝita. Kaj ankaŭ
ke iu Papo de ne longe malbenis la feojn kaj la koboldojn, kiuj en la
antaŭtempoj ofte amuzis sin, turmentante la Kristanojn. Nun ili ne
plu estas potenculoj.
HISPANAJ PROVERBOJ.
1. Korniko[72] diris al korvo "For de tie ci, nigrulo!"
2. Kiam amiko petis, ne estas morgaŭ.
3. Dio ne batas per du manoj.
4. Kiam unu pordo fermiĝas, cent pordoj malfermiĝas.
5. Tiu, kiu donacas al la publiko, donacas al neniu.
6. La piedoj de la ĝardenisto ne malutilas al la ĝardeno.
7. La vulpo estas ruza, sed pli ruza estas tiu, kiu kaptas ĝin.
8. Tiu, kiu bonfaras al vi, aŭ mortos aŭ foriros.
9. Tiu, kiu ne havas kapon, ne bezonas ĉapelon.
10. La saĝulo ŝanĝas siajn ideojn, sed la malsaĝulo neniam.
(4686).
FOOTNOTE:
[72] Carrion crow.
N.B.--_Maltaj kaj Hindaj Proverboj poste aperos._
[_Copyright reserved._]
[_Tradukis Esp. 6266._]
LA VENTEGO (Daŭrigo).
(_Vidu la kvar antaŭajn Nrojn._)
AKTO I.
Sceno 2 (_daŭrigo_).
(_Vokante_). Servisto, venu! venu, Arielo!
Mi estas tute preta: venu! venu!
(_Aperas Arielo_).
Arielo.-- Saluton al vi, granda mia mastro!
Laŭ via bondeziro tuj mi venas.
Ĉu flugi, naĝi, trafajriĝi, rajdi
Sur nubaj volvoj min vi nun devigos?
Tuj Arielo agos.
Prospero.-- Ĉu, spirito,
Vi kaŭzis la ventegon laŭ l'ordono?
Arielo.-- Precize, mastro. Mi la reĝan ŝipon
Enflugis: ĉu postparte, ĉu antaŭe,
Ĉu sur ferdeko, ĉu en la ĉambretoj,
Mirigon mi dissemis, ekbruligis
Multegajn lokojn mi, per unu fojo;
Ĉe l'masta pinto velojn kaj ŝnuraĵojn
Videble mi flamigis; tiam, kune
Interligiĝis flamoj. Pli momentaj,
Eĉ pli rapidaj ol la fulmotondroj,
La flamoj, krakoj de l'sulfura muĝo!...
Neptunon mem sieĝi eĉ mi ŝajnis,
Kaj kun la ondoj la tridento tremis!
Prospero.--Spirito brava! En tumulto tia,
Sufiĉa por ŝipanojn frenezigi,
El ili kiu povis agi saĝe?
Arielo.-- Neniu; ĉiuj malsaĝuloj ŝajnis
En malespera stato. Krom maristoj,
Tuj subakviĝis ili el la ŝipo
De mi ekbruligita. La reĝido,
Kun haroj stariĝantaj kiel kanoj,
Unue maren ĵetis sin, kriante:
"Infero certe estas nun malplena!
Ĉi tie nun la diablaro loĝas!"
Prospero.--Bonege, Arielo! Ĉu proksime
De l'lando ne fariĝis ŝippereo?
Arielo.-- Proksime, mastro.
Prospero.-- Ĉu nun ĉiuj vivas?
Arielo.-- Ne haro mankas, kaj iliaj vestoj
Pli freŝaj vere ŝajnas ol antaŭe.
Laŭ via volo ilin mi disigis
Per bandoj travagantaj nun l'insulon,
Kaj Ferdinando, la reĝido, sola
De mi lasita, estas en angulo;
Sopire, li l'aeron malvarmigas
Kaj, tiel, brakokruciĝinte, sidas.
Prospero.--La reĝan ŝipon, ankaŭ la maristojn
De la ŝiparo, kiel vi disponis?
Arielo.-- Savita estas nun la ŝipo reĝa
Ankrita en la profundega golfo--
De kia loko min, je l'noktomezo,
Vi vokis iam por alporti roson
El ventetiĝa Bermudinsularo--
La ŝipo tie kuŝas. La ŝipanoj
Miregigitaj, lacaj de penado,
Sub la ferdeko nun sorĉarte dormas.
Ceteraj ŝipoj kiujn mi disigis
Interrenkontis sin, kaj Neapolon
Malĝoje iras.--Ŝiparestro pensas
Ke l'reĝan ŝipon li fundiri vidis,
Kaj ke en mar' pereis la regnestro.
Prospero.--Mision vian, Arielo, bone
Plenumis vi; alia tamen ago
Farota restas. Kia estas l'horo?
Arielo.-- La posttagmeza.
Prospero.-- Du sabloŝutiloj
Sin malplenigos ĝis la sesa horo:
Ni dume devas bone tempon uzi.
Arielo.-- Ĉu plie mi labori devas, mastro?
Bonvolu vi memori la promeson
Al mi faritan sed ne plenumitan.
Prospero.--Ĉagrena? Kial do?
Arielo.-- Min liberigu!...
Prospero.--Ne antaŭ ol la tempo venos!
Arielo.-- Mastro!
Kompatu min, ĉar mi ja tre fidele
Vin servis--ne mensogis--ne eraris ...
Vin servis senŝpareme, senmurmure,
Kaj, mastro, vi promesis de plenjaro
Rabaton.
Prospero.-- Ĉu, spirito, vi forgesas
El kiaj turmentegoj mi vin tiris?
Arielo.-- Neniam.
Prospero.-- Jes! vi ĉion nun forgesas.
Ja ŝanceligos vin trapremi ŝlimon,
Por mi sur akra norda vento rajdi,
Aŭ vin trapuŝi en la frostan teron,
Se tiel mi ordonos! Vi forgesas ...
Arielo.-- Neniam.
Prospero.-- Malbonulo, vi mensogas!
Eĉ vi forgesas kiel Sikorakso--
Malpura sorĉistino kurbigita
Per multaj jaroj kaj malbondeziroj--
Agadis.
Arielo.-- Mastro, ne!
Prospero.-- Ja vi forgesas.
Nu, diru al mi kie ŝi naskiĝis.
(_Daŭrigota_).
MATEO FALKONE.
Eltiraĵo el Merimée, tradukita de ELISE BAUER.
Unu tagon en aŭtuno Mateo Falkone frue eliris kun sia edzino por
viziti unu el siaj brutaroj en la maldensejo de la arbaro. Lia
fileto, Fortunato, volis akompani lin, sed, ĉar la loko estis tro
malproksima, kaj iu devis resti por gardi la domon, li rifuzis. Oni
vidos ĉu li ne havis kaŭzon por penti pro tio. Li estis foririnta
de kelkaj horoj, kaj Fortunato kuŝis je la suno, rigardante la
bluajn montojn, kaj pensante ke, la venontan dimanĉon, li tagmanĝos
en la urbo, ĉe sia onklo, la korporalo.
Tuj pafo interrompis lian meditadon. Li ekleviĝis, kaj turnis sin je
la flanko de la ebenaĵo de kie la bruo venis. Aliaj pafoj sekvis je
malegalaj interspacoj ĉiam alproksimiĝante. Fine en la vojeto, kiu
kondukis al la domo, aperis viro kun pinta ĉapo (kiel portas la
montanoj) barba, kovrita per ĉifonaĵoj, pene trenigante kaj
apogante sin sur sia pafilo. Li ĵus estis ricevinta pafon en la
femuron. Tiu ĉi viro estis bandito, kiu, foririnte nokte por aĉeti
pulvon en la urbo, estis falinta en embuskon de korsaj soldatoj. Post
fortika defendo, li estis sukcesinta forkuri, vive persekutata. La
soldatoj estis tre proksimaj, kaj lia vundo neebligis lin alveni en
la arbaron, antaŭ liaj persekutantoj. Li alproksimiĝis al Fortunato
dirante: "Vi estas la filo de Mateo Falkone. Mi estas Gianetto
Sanpiero. La _flavaj kolumoj_ persekutas min. Kaŝu min, ĉar mi ne
povas plu marŝi." "Kaj kion diros mia patro, se mi kaŝos vin sen
lia permeso?" "Li diros ke vi faris bone. Kaŝu min rapide, ĉar la
soldatoj nun alvenas, kaj mi ne povas atendi, ĝis via patro revenos.
Kaŝu min, aŭ mi vin mortigos." Kun la plej granda indiferenteco
Fortunato respondis, "Via pafilo estas senŝarga, kaj ne estas aliaj
kartoĉoj en via kartoĉujo." "Mi havas mian stileton." "Sed ĉu vi
kuras tiel rapide kiel mi?" Li faris salton, kaj forkuris. "Vi ne
povas esti filo de Mateo Falkone. Ĉu vi do arestigos min antaŭ via
domo?" La infano ŝajnis kortuŝita. "Kion vi donos al mi se mi
kaŝos vin?" La bandito serĉis en sia leda poŝo, kaj eltiris el ĝi
moneron da kvin frankoj. Vidante la monon, Fortunato ridetis kaj
diris: "Nenion timu." Li tuj faris grandan truon en amason da fojno
apud la domo. Gianetto eniĝis tien, kaj la infano lin kovris
tiamaniere, ke li lasis al li iom da aero por spiri. Estis tamen
neeble suspekti viron kaŝitan sub la fojno. Plie li prenis katinon
kun ŝiaj idoj, kaj placis ilin sur la amaso por kredigi ke ĝi
ne estis tuŝita de kelke da tempo. Poste, ekvidante sangajn
postsignojn, li zorge kovris ilin per polvo, kaj trankvile
rekuŝiĝis je la suno.
Kelkaj minutoj poste, ses viroj en brunaj uniformoj kun flavaj
kolumoj, komandataj de adjudanto alvenis. Tiu ĉi adjudanto estis iom
parenca de Falkone (Oni scias ke en Korsujo oni sekvas la gradojn de
parenteco pli malproksime ol aliloke). Li nomiĝis Teodoro Gamba, kaj
estis agemulo, tre timata de la banditoj, el kiuj li jam estis
kaptinta kelkajn.
"Bonan tagon, kuzeto, kiel vi grandiĝis," li diris. "Ĉu vi ĵus
vidis pasi viron?" "Ho, mi ne estas ankoraŭ tiel granda, kiel vi,
kuzo," naivege respondis la infano.
"Tio venos. Sed diru al mi ĉu vi vidis pasi viron kun pinta nigra
ĉapo, kaj ruĝe kaj flave brodita jako?"
"Viron kun pinta ĉapo?" "Jes! respondu rapide, kaj ne ripetu miajn
demandojn!" "Hodiaŭ matene la Sinjoro Pastro pasis antaŭ nia pordo
sur sia ĉevalo Petro. Li min demandis, kiel sanas mia patro, kaj mi
lin respondis--" "Ha, sentaŭgulo, vi estas ruzulo! Diru tuj al mi
kien Gianetto iris, ĉar estas li, kiun mi serĉas; kaj mi estas
certa, ke li prenis tiun ĉi vojeton."
"Ĉu oni vidas kiam oni dormas?" "Vi ne dormis, sentaŭgulo. La pafoj
vekis vin." "Vi do kredas ke viaj pafiloj faras tiom da bruo! La
pafileto de mia patro faras pli multan!" "Mi bone scias ke vi vidis
Gianetton. Eble vi eĉ kaŝis lin! Kamaradoj, eniru en la domon, kaj
vidu ĉu nia viro estas tie. La fripono havas nur unu piedon por
marŝi, kaj li posedas troan bonsencon por provi atingi lamante la
arbaron. Plie, la sangaj postsignoj finiĝis tie ĉi." "Kaj kion
diros mia patro, kiam li scios ke oni eniris en lian domon dum lia
forestado?" "Sentaŭgulo," diris la adjudanto, "ĉu vi scias ke mi
havas rimedon paroligi vin aliamaniere? Eble vi fine parolos, kiam
mi donos al vi dudekon da batoj per la glavoplado! Ĉu vi scias,
fripono, ke mi povas kuŝigi vin en malliberejo sur la pajlo kun
katenoj al la piedoj?" Sed la infano ne maltrankviliĝis.
La soldatoj estis vizitintaj la tutan domon. Tio ne estis tre longa
afero, ĉar la dometo de Korso enhavas nur unu kvadratan ĉambron. La
meblaro konsistas el tablo, benkoj, kestoj, ĉasiloj kaj kuiriloj.
Dume Fortunato karesis sian katinon, kaj ŝajnis ĝui la konfuzon de
la soldatoj. Unu alproksimiĝis al la amaso da fojno kaj vidis la
katinon kaj donis baton per la bajoneto en la fojnon, plialtigante la
ŝultrojn, kvazaŭ li sentas la ridindecon de sia singardo.
Nenio movis, kaj la vizaĝo de la knabo ne montris ian maltrankvilecon.
La adjudanto preskaŭ malesperis. Li jam serioze rigardis je la
flanko de la ebenaĵo kiel inklina reiri tien de li venis, kiam li
ekpensis ke eble karesoj kaj donacoj helpos lin. "Kuzeto," li diris,
"vi ŝajnas esti tre lerta bubo. Sed vi agas malbone ĉe mi, kaj se
mi ne timus ĉagreni mian kuzon Mateon, vere mi forkondukus vin kun
mi. Sed kiam mia kuzo estos reveninta, mi rakontos al li la tutan
aferon, kaj li vin vipos por via mensogo. Estu bona knabo, kaj mi
donos al vi tiun ĉi belan arĝentan horoloĝon, kiu certe valoras
tridek frankojn!"
"Kiam mi estas grandulo, mia onklo, la korporalo, donacos al mi
horoloĝon." "Jes, sed la filo de via onklo jam havas unu, ne tiel
belan, kiel tiun ĉi, vere. Li tamen estas pli juna ol vi." Fortunato
rigardis ĝin simile je kato, al kiu oni prezentas tutan kokidon.
Sentante ke oni mokis lin, li ne kuraĝiĝas kapti ĝin, kaj de tempo
al tempo, li deturnas la okulojn por ne subfali la tenton. Ŝajnis
tamen ke la adjudanto volis vere donaci la horoloĝon al li.
"Mi perdu miajn epoletojn," ekkriis la adjudanto, "se mi ne donacos
al vi la horoloĝon, kondiĉe ke vi diru kie estas Gianetto. La
kamaradoj estas atestantoj, kaj mi ne povas depreni mian promeson."
Tiel parolante li alproksimigis iom post iom la horoloĝon, ĝis ĝi
preskaŭ tuŝis la palan vangon de la infano. Oni vidis sur lia
vizaĝo la internan batalon inter la avideco, kaj la respekto
ŝuldata al la gastamo. Li pene spiris: Li preskaŭ sufokiĝis. Dume
la horoloĝo balanciĝis, turniĝis kaj kelkafoje eĉ tuŝis lian
nason. Fine, iom post iom, la dekstra mano leviĝis al la horoloĝo;
liaj fingroj tuŝis ĝin, kaj ĝi tute kuŝis en lia mano, la
adjudanto tamen ne ellasinte la ĉenon. La ciferplato estis ornamita;
la kovrilo nove polurita; je la suno ĝi brilis kiel fajro.
La tento estis tro granda.--Fortunato levis ankaŭ la maldekstran
manon, kaj per la antaŭfingro li montris supre sian ŝultron la
amason da fojno. La adjudanto tuj komprenis lin. Li ellasis la
ĉenon. Fortunato estis la sola posedanto de la horoloĝo.
La soldatoj tuj renversis la amason, kaj ĝi baldaŭ moviĝis, kaj
sanga viro, kun stileto en la mano, eliris, sed, provante leviĝi,
sia vundo ne permesis lin stari. Li falis. La adjudanto ĵetis sin
sur lin, kaj elŝiris la stileton el lia mano. Tuj oni forte ligis
lin, malgraŭ lia kontraŭbatalo.--Gianetto, kuŝita sur la tero kaj
ligita kiel branĉaro, turnis la kapon al Fortunato, kiu
alproksimiĝis. "Filo de ...," li diris pli malŝate ol kolere. La
infano ĵetis al li la moneron, kiun li estis doninta, sentante ke
li ne plu meritas ĝin. Sed la kaptito ŝajnis ne vidi tiun movon.
Tre kviete li diris al la adjudanto: "Mia kara Gambo, mi ne
povas marŝi; vi devas _porti_ min en la urbon." "Vi tuj kuros pli
rapide ol kapreolo," respondis la kruela venkinto; "sed estu
trankvila. Mi estas tiel kontenta teni vin, ke mi volonte portus vin
unu mejlon sen laciĝi. Plie, amiko mia, ni faros por vi portilon per
branĉoj." "Bone," diris la malliberulo, "vi ankaŭ metos iom da
pajlo sur la portilon, por ke mi estu pli senĝena."
Dum la soldatoj okupis sin, unuj por fari specon de portilo, aliaj
por bandaĝi la vundon de Gianetto, Mateo Falkone kaj sia edzino
subite aperis apud la kurbiĝo de la vojeto, kiu kondukis al la
arbaro. La virino antaŭmarŝis, kurbiĝata penige sub la pezo de
grandega sako da kaŝtanoj, dum la viro trankvile sekvis, portante
nur unu pafilon en la mano, kaj alian sur la dorso; ĉar estas neinde
je Korso porti ian ŝarĝon krom siaj armiloj.
Vidante la soldatojn la unua penso de Mateo estis ke ili estas
venintaj por aresti lin. Sed kial tiu ĉi ideo? Ĉu li malpacis kun
la justeco? Ne, li ĝuis bonan famon. Sed li estis Korso, kaj
montano; kaj estas iom da Korsoj, kiuj, esplorante la memoron, ne tie
trovas ian peketon. Li do estis singarda, kaj prepariĝis por la
defendo. "Edzino," li diris al Giuseppina, "metu malsupren vian
sakon, kaj pretigu vin!" Ŝi tuj obeis. Li donis al ŝi la pafilon,
kiun li portis sur la dorso, por ke ĝi ne ĝenu lin. Tiam li
malrapide autaŭeniris al la domo, laŭlonge la arboj, kiuj borderis
la vojon, kaj preta ĵeti sin, je la plej malamika movo, malantaŭ la
plej grandan trunkon, de kie li povus pafi kaŝate. Lia edzino sekvis
lin proksimege, tenante la duan pafilon, kaj la kartoĉujon. La ofico
de bona edzino dum batalo estas ŝargi la armilojn de ŝia edzo.
Vidante Mateon tiamaniere alproksimiĝantan, la adjudanto estis en
tre granda maltrankvileco. Se Mateo, li ekpensis, estus hazarde
parenco de Gianetto, aŭ se li estus lia amiko, kaj li volus defendi
lin, la kugloj de lia pafilo alvenus al mi tiel certe, kiel letero al
la poŝto. Je tia ŝanceliĝo, li kuraĝe decidiĝis antaŭeniri
sole, kaj rakonti al Mateo la tutan aferon, parolante al li, kiel al
malnova konato; tamen la mallonga interspaco inter li kaj Mateo
ŝajnis al li longega.
"Nu, amiko mia," li ekkriis. "Kiel vi sanas? Estas mi, Gamba, via
kuzo." Mateo, nerespondante, haltis kaj ĝentile plialtigis sian
pafilon. "Bonan tagon, frato!" "Mi venis pasante por saluti vin, kaj
mian kuzinon Peppina. Ni havis longan marŝadon hodiaŭ, sed ni ne
devas plendi pri nia laciĝo, ĉar ni faris bonan kaptaĵon. Ni ĵus
kaptis Gianetton Sanpieron." "Estu Dio laŭdata," ekkriis Giuseppina,
"li ŝtelis nian kaprinon la lastan semajnon!" Tiuj ĉi paroloj
ĝojigis Gamba. "La fripono sin kiel leono defendis. Li mortigis unu
el miaj soldatoj, kaj, nekontenta je tio, li rompis la brakon
al la korporalo Chardon--sed tio ne estas grava afero, li estas
nur Franco:--Plie li kaŝiĝis tiel bone, ke la diablo mem ne estus
povinta trovi lin. Sen la helpo de mia kuzeto Fortunato, ni
neniam estus trovinta lin. Gianetto kaŝiĝis sub tiu ĉi amaso da
fojno, sed mia kuzeto vidigis al ni la ruzon. Mi certe diros ĝin al
lia onklo, la korporalo, por ke li sendu al li belan donacon por lia
penado. Lia nomo kaj la via estos en la raporto, kiun mi sendos al la
provincestro."
"Malbeno!" ĝemis tute mallaŭte Mateo.
Kiam ili alvenis al la domo, Gianetto jam kuŝis sur la portilo,
preta por foriri. Vidante Mateon kun Gambo, li strange ridetis; tiam
turninte sin al la pordo de la domo, li kraĉis sur la sojlon,
dirante: "Domo de perfidulo."
Nur homo certa morti estus kuraĝiĝinta elparoli tiujn ĉi vortojn.
Tiro per stileto, kiu ne postulus ripetadon, tuj estus paginta tiun
insulton. Mateo tamen nur metis la manon al la frunto, kiel viro
premegita. Fortunato estis enirinta en la domon, kiam li vidis sian
patron alvenantan. Li baldaŭ reaperis kun taso da lakto, kiun li
prezentis al Gianetto mallevante siajn okulojn.
"For de mi!" ekkriis la malfeliĉulo kun tondra voĉo. Poste,
turniĝante al unu el la soldatoj: "Kamarado, donu al mi trinkaĵon!"
La soldato metis sian botelon en liajn manojn, kaj la bandito trinkis
la akvon, kiu donis al li viro, kun kiu li ĵus interŝanĝis pafojn!
Tiam la adjudanto donis la signalon por foriri, kaj diris _adiaŭ_ al
Mateo kiu ne respondis....
Ĉirkaŭ dek minutoj pasis antaŭ ol Mateo malfermis la buŝon. La
infano malkviete rigardis, jen sian patrinon, jen sian patron, kiu,
apogante sin sur sia pafilo, konsideris lin kun kolerega mieno.
"Vi komencas bone," fine diris Mateo kun voĉo kvieta, sed terura
por tiuj, kiuj lin konis. "Paĉjo mia," ekkriis la infano,
alproksimiĝante, la okulojn larmplenajn, preta sin ĵeti genue. Sed
Mateo kriis al li: "Malantaŭen de mi!" kaj la infano haltis kaj
ploregis, senmove starante kelkajn paŝojn de sia patro. Giuseppina
alproksimiĝis. Ŝi ĵus ekvidis la horoloĝĉenon elpendantan el lia
ĉemizo. "Kiu donis al vi tiun ĉi?" "Mia kuzo, la adjudanto."
Mateo ekprenis la horoloĝon kaj, ĵetante ĝin forte kontraŭ
ŝtonon, disrompis ĝin en mil pecetojn.
La ploregoj de Fortunato duobliĝis, kaj Mateo daŭrigis lin fikse
rigardi per siaj linkaj okuloj. Fine li frapis la teron per la
pafilo, kaj ĵetinte ĝin sur la ŝultron, li reprenis la vojon al la
arbaro, kriante ke Fortunato lin sekvu. La infano obeis. Giuseppina
kuris post Mateon, kaj ekprenis lian brakon: "Li estas filo via,"
diris ŝi, tremante, kaj fiksante siajn nigrajn okulojn sur tiujn de
sia edzo, kvazaŭ ŝi volis legi tion, kio pasiĝis en lia animo.
"Lasu min," respondis Mateo. "Mi estas lia patro." Ŝi kisis sian
filon, kaj reeniris plorante en la domon, kie ŝi fervore preĝis
antaŭ la imago de la Dipatrino....
Apud malgranda valeto Mateo haltis. "Fortunato, iru apud tiun larĝan
ŝtonon." La knabeto faris tion, poste li genufleksis. "Diru viajn
preĝojn!" "Patro mia, Paĉjo, ne mortigu min!" "Diru viajn
preĝojn!" ripetis Mateon, teruravoĉe. Balbutante kaj ploregante, la
infano diris la Patron kaj la Kredon. Fortavoĉe la patro respondis
_Amen_ je la finiĝo de ĉiu preĝo.
"Ĉu tiuj ĉi estas ĉiuj preĝoj kiujn vi scias?"
"Patro, mi ankaŭ scias la _Ave Maria_, kaj la _Litaniojn_, kiujn mia
onklino lernigis al mi."
"Ili estas tre longaj, sed diru ilin!"
La infano finis la litaniojn per malfortega voĉo.
"Ĉu vi estas fininta?"
"Ho! Patro mia, pardonu min. Mi neniam refaros ĝin. Mi tiome petegos
mian kuzon, la korporalon, ke oni pardonu al Gianetto."
Li estis ankoraŭ parolante kiam Mateo murmuris: _Dio vin pardonu!_
Li pafis, kaj Fortunato falis teren, morta.
Sen ĵeti rigardon sur la malvivulon, Mateo reiris domen, por serĉi
fosilon por enterigi sian filon. Post kelke da paŝoj, li renkontis
Giuseppinan, alkurantan, maltrankviligitan per la pafo. "Kion vi
faris?" ŝi ekkriis.
"Justecon!"
"Kie li estas?"
"En la valeto. Mi lin enterigos. Li mortis Kristane. Mi kantigos
meson por li. Oni diru al mia bofilo ke li venu loĝi kun ni."
TOM BOLIN.
(Dibdin.--Tradukis A. Motteau).
Senviva kuŝas nun Tom Bolin,
Karulo de l'ŝipar';
Ventego ne plu blovos sur lin
En granda mortintar'.
Li staris en beleco vira,
De la marist' model';
Ferdeke devosklavo vera,
Sidant' nun super vel'. (_bis_).
Tom ĉiam sian vorton gardis
Kaj kore donis sin;
Edzinon virtan li posedis,
Amikojn verajn, nin.
Li ankaŭ kantis tiel bele,
De l'ŝipo Filomel'!
Bedaŭru ni do lin fidele,
Zorgantan super vel'. (_bis_).
Veteron belan sendos tamen
La supervol' al Tom,
En tago kiam venos hejmen
Maran' kaj landa hom'.
Ŝipanon, reĝon morto kaptas;
Se li nun homa ŝel'
Senmova korpo sube restas,
Tom vivas super vel'. (_bis_).
DIVERSAJ AVIZOJ.
Niaj Germanaj Samideanoj baldaŭ komencas sian propagandon, kaj
eldonigis bonan broŝureton kiu kostas dekkvin pfenigojn kaj kiu
multe helpos je la varbado de rekrutoj.
* * *
Sinjorino Phelips, Prezidantino de la Braillea Korespondada Klubo,
anoncas la fondon de Esperanta sekcio. Ni rememorigas niajn blindajn
amikojn ke Sinjoro W. P. Merrick, The Manor Farm, Shepperton,
klopodas pri la movado, kaj estas la Braillea Sekretario de The
London Esperanto Club.
* * *
Alilanda Adepto, kiu enpresigis sian nomon en nian Adresareton, kiel
kolektanto de ilustritaj poŝtkartoj, ĵus estas skribinta: "Ĉu vi
scias ke per, kaj por, via gazeto mi faras kaj estas ankoraŭ farinta
grandaron da poŝtkartoj ilustritaj? Ĉiutage la leteristo lasas en
mia domo kvar, kvin, aŭ ses, ĉiuj skribitaj tiamaniere: "Leginte
vian anoncon en The Esperantist k.t.p."
Mi ĉiam pensis, ke tiuj ĉi multe helpus nian aferon, kaj sendube la
kolekto de poŝtsignoj ankaŭ estas inda je atento. Al ĉiu, kiu
sendos ĉi tie sian nomon kaj adreson, por ke ĝi enmetiĝu en nian
adresareton, kiel kolektanto de poŝtsignoj, kaj kiu kunsendos la
necesajn ses pencojn (70 centimojn), la Redaktoro tuj resendos areton
da almenaŭ dek diversaj poŝtsignoj. Kaj ĉiuj el ili estos per
Esperanto ricevitaj. Estas mirinde kiom da alilandaj abonantoj tiun
ĉi malgranda Gazeto jam posedas. Estos granda helpo al tiu ĉi afero
se la abonantoj en Java, Pahang, Cochin-China, Japan, Trinidad,
Barbadoes, Brazil, Mexico, Sierra Leone, China k.t.p. afable sendos
aron da senvaloraj (al ili, sed ne al ni) specimenoj por ke ni
disdonu ilin inter niaj apogantoj. _Per malgrandaĵoj oni grandaĵojn
efektivigos!_ Tial mi multe konfidas je poŝtkartoj kaj poŝtsignoj,
por rapidigi la universalan alprenon de Esperanto.
* * *
Kelkaj amikoj tre amas _kronikon_; sed la Redaktoro petas ke ili sin
turnu al la _Lingvo Internacia_, _L'Esperantiste_, _k.t.p._ por ĝin
trovi. Tamen en tiu ĉi numero li donas mallongan skizon pri la
agadoj de la pasinta monato. Multaj paroladoj estas farintaj. _The
Associated Teachers' Guild_, _The Central Technical College_, _The
Sir John Cass Technical Institute_, _The Westbourne Chapel_ en
Londono, kaj kunvenoj ĉe Sheffield kaj Nottingham aŭskultadis kaj
ekinteresiĝis je la Esperanta celo. Multaj artikoloj pri Esperanto
aperis en la gazetaro.
Bonaj leteroj enpresiĝis en _The Hexham Herald_ kaj _The Scottish
Cyclist_. Malfeliĉe _The Daily Paper_, kiu donis al ni tiom da
espero kaj helpo, estas mortinta, ĉar nia fervorega amiko Sinjoro
Stead ne povis plu zorgadi pri ĝi. Tamen nia movado ŝuldas al li
ankoraŭ pli koregan dankesprimon. Pri la artikolo en la _C.T.C.
Gazette_ mi jam estas skribinta.
Mi ne povas nomi ĉiujn el la Anglaj Gazetoj, kiuj enhavis
Esperantajn artikolojn, sed mi ne devas forgesi la novan monatan
revuon, _The Crank_, kies dua numero enhavis tre valoran artikolon,
skribitan de nia agema _Librarian_. Dua artikolo kredeble sekvos en
la tria numero.
Sed estas inter la alilanda gazetaro ke ni trovas la plimulton da
niaj apogantoj; kaj mi prenas la nunan okazon por danki la multajn
samideanojn, kiuj afable sendadas al mi siajn lokajn gazetojn. En _La
Plume Stenografique de France_ troviĝis longan skizon; kaj ankaŭ
tre longan nomaron da aliaj gazetoj oni povus citi. En la Amiens'a
ĵurnalo mi legis ke la sindonema Sinjoro Tessencourt, la tiea
Prezidanto, fariĝis konsulo de la Unuiĝitaj Ŝtatoj. Espereble la
lingvo internacia helpos lin, kvankam ĝis nun ne estas multe da
kunbatalantoj tie.
Tamen, antaŭ kelkaj tagoj, mi ricevis sekvantan leteron el tiu ĉi
antaŭemega lando. "When I was in business in New York I had
considerable correspondence with merchants in various parts of the
world, as I was a large buyer of raw goods from Siberia, South
Africa, Central America, and other countries, and I felt the need of
an international business language. With this feeling I paid some
attention to _Volapuk_ and _Spelin_, the two previous attempts at
this problem which seemed worthy of notice, but I felt no confidence
in there being any future in either of them. With regard to Esperanto
I have a very different feeling, and think it is going to be a
success."
* * *
Por finigi tiun ĉi avizaron, mi deziras altiri la atenton de la
legantaro al la ĵuseldonita tre interesa raporto pri la _Esploro de
la Groupe Esperantiste de Lyons_. Tiu ĉi energia centro sendis
leterojn je la komenco de 1903 al ĉiuj konataj grupoj, petante
respondojn je kelkaj demandoj. La rezultato de tiu ĉi interesa afero
nun aperas en la komenco de la Jan Lingvo Internacia. Mi elĉerpos
kelkajn frazojn el tiu ĉi raporto pri la enhavo de la sescent da
ricevitaj respondleteroj: (1) Esperanto estas de nun disvastigita en
la plej granda parto de la Eŭroplingvaj landoj. (2) Plej ofte
fremdaj Esperantistoj staras izolitaj unuj de la aliaj. (3) Ke nenio
estas pli diversa ol la socialaj situacioj de la Esperantistoj. (4)
Ke la facileco per kiu ili akiris Esperanton estis apenaŭ
nekredebla, kia ajn estas la gepatra lingvo. Ni ĉiuj devas dankegi
la Lionan Grupon pro ĝia granda laboro, kaj pro la grava rezultato
kiu ĝin kronis.
CORRESPONDENCE NOTES.
A.J.H. (Shrewsbury) writes: "There are many ways of spreading the
language, but two plans, which I have not yet seen in print, appeal
to me. (1). Let merchants, especially those with a world-wide
business, adopt Esperanto names for their goods. (2). Cause Esperanto
to be included among the languages in which it is permissible to send
telegrams."--In thanking A.J.H. for the kind suggestions, and hoping
that many will follow his good example, we beg to note that the
second of these plans is already in vogue, as the writer has seen
several Esperanto telegrams, of course minus the accents. As to the
first, it is a capital suggestion. A certain perfume (Espero) has
been advertised in this gazette, and, in consequence, the proprietor
has had many orders from France and other foreign strongholds of our
Cause. The opening up of a universal market for one's goods is the
first advantage of the study, from a business man's point of view,
and I trust that ere long it will be largely made use of by our
growing army of Esperantists.
* * *
L.R.C. does not know Spanish, yet, thanks to Esperanto, he was able
to translate the sentences in that language in our February number.
Are we to consider therefore that Spanish resembles Esperanto more
closely than Italian, or has some other friend, equally ignorant of
that tongue, been able to translate the Italian sentences on page 57?
* * *
Several friends have pointed out the word given in the new
English-Esperanto Dictionary for _Editor_. We prefer to use
_Redaktoro_ to translate the term, and use _Eldonisto_ for
_Publisher_.
E.M. (Lancaster) sends an excellent suggestion. He writes: "Will not
some good Esperantists consent to correct one beginner's letter per
week, provided that an envelope be enclosed for the reply?"--Surely
there must be many who are willing to undertake this light work,
and who thus will improve their own knowledge, and will also make
the study especially interesting for country students. The
Editor will be glad to find a learner, or a teacher, as may be
desired.
* * *
Several subscribers have pointed out that the meanings of some words
not in the text-book vocabulary have not been explained. As the
Esperanto-English Vocabulary is now issued, we shall only explain
words not to be found in that comprehensive little work.
* * *
No. 8380 writes: "Sir, permit me briefly to call attention to two of
the examples given last month in illustration of the uses of the
preposition 'By.' (1). _He was holding him by the neck with both
hands._ Neck: part of the body, or instrument by which B is held;
hands: part of the body by which A holds B. The preposition should,
therefore, in my opinion be '_Per_.'" (In the first case there is a
certain amount of ambiguity, and _je_ or _per_ can be used
indiscriminately). "(2). _The little boy returned home quite by
himself._ This somewhat peculiar idiom obviously means that the child
returned alone, and must be rendered thus 'La knabeto revenis domen
sole.'" The Editor nearly altered the latter phrase to the more
colloquial expression "The little boy returned home quite _on his
own_." It seems to mean "_by his own instrumentality_," and "_per_"
certainly seems to be correct in this instance. He might, for
example, have just commenced to walk, in which case the proud mother
would no doubt have used the given phrase, even if she had
accompanied him every step of the way (which, in the Editor's
opinion, she probably did). As the phrases seem to give a
considerable amount of instruction, the same contributor has kindly
treated in this issue the prepositions "IN and INTO."
IN, INTO.
Many birds fly in the autumn into warmer countries.
Multaj birdoj flugas dum la aŭtuno _en_ plivarmajn landojn.
When the mouse runs indoors.
Kiam la muso kuras _en_ la domon.
The women run about indoors.
La virinoj kuradas _en_ la domo.
They are quite right, in my opinion.
_Laŭ_ mia opinio, ili estas tute pravaj.
They were brought up in the fear of God.
Ili edukiĝis _laŭ_ la timo al (aŭ je) Dio.
In the education of children, it is necessary to use--
_Por_ la edukado de la infanoj, estas necese uzi--
She had difficulty in expressing her thoughts.
Ŝi havis malfacilecon _por_ esprimi siajn pensojn.
Matrimony, a fact in the life of Henry VIII.
Edziĝo, fakto de la vivo de Henriko VIIIa.
He is the best in the world for that.
Li estas la plej bona pri tio _el_ la mondo.
I think I did well _in_ acting thus.
Mi pensas, ke mi bone faris tiel aginte.
Alike in face and character.
Similaj _per_ la vizaĵoj kaj la karaktero.
We are going away in two or three days.
Ni foriros _post_ du aŭ tri tagoj.
Something, in the shape of a man, appears.
Io, _sub_ la formo de homo, aperas.
They stand in one long line.
Ili staras _sur_ unu longa linio.
While walking in the street I fell.
Promenante _sur_ la strato, mi falis.
George Washington was born in the year one thousand seven hundred
and thirty-two, and never told a lie.
George Washington estis naskita la jar_on_ mil sepcent
tridek du_an_, kaj mensogis neniam.
* * *
At the request of many Subscribers, the Grammatical synopsis has been
omitted from this issue, and the interesting narrative of the early
days of Esperanto takes its place.
* * *
All Members of the London Esperanto Club whose numbers are lower than
_136_ are hereby reminded that their renewals are now due, and should
be sent to the Hon. Secretary. A Renewal Form was enclosed in the
January Number.
* * *
Subscribers are reminded that The Esperantist appears at the
beginning of each month.
* * *
As the Editor will be abroad during the end of March, it is hoped
that friends will excuse delay in replies to letters. The April
gazette should appear on the first of the month as usual,
notwithstanding.
For the convenience of Esperantists, all works dealing with the
language can now be obtained by writing to the Librarian, P. Howard,
Esq., The Bungalow, Cranes Park, Surbiton, Surrey.
The books most read are:--
"Student's Complete Textbook," by J. C. O'Connor, B.A., 1s. 8d.,
post free (revised edition).
"Thirty five Exercises with Keys," by A. Motteau, 1s. 3d., post free
(6 copies for 6s. 6d.).
"No. 52," a short Grammar, by the Hon. R. H. Geoghegan. Price 7d.,
post free. This is a capital preliminary work for giving to friends
to arouse their interest. For this purpose we will supply
_subscribers_ with 6 copies for 2s. 6d., post free.
Three Tales by Tolstoy and Pushkin, 1s. 1d.
Fundamenta Krestomatio; Dr. Zamenhof, 3s. 4d.
"Hamlet," translated by Dr. Zamenhof, 2s.
Grammar in French or German, 1s. 6d.
Commentaire in French, 2s.
Prose Selections, 2s. 6d. and 1s. 6d.
Stories from back "L'Espérantistes," 2d. each.
"Tourist's Phrase-Book," in 6 languages, 6d.
Esperanta Sintakso de P. Fruictier, 1s. 6d.
The following monthly magazines can be obtained. The annual
subscriptions are:--
"La Lingvo Internacia," printed wholly in Esperanto, 3s. 6d.
"L'Espérantiste," in French and Esperanto, 4s.
"La Lumo," in French, English, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Belga Sonorilo," in French, Flemish, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Bohema Esperantisto," in Czech and Esperanto, 3s.
"La Rondiranto," in Bulgarian and Esperanto, 3s.
The new "Internacia Medicina Revuo" will appear every two months.
Subscription 6s. 6d. per annum.
The English-Esperanto and Esperanto-English Dictionaries, 2s. 6d.
each.
"French-Esperanto Vocabulaire," 2s. 6d.; "Esperanto-French
Dictionnaire," 1s. 6d.
"Braille Instruction-Book for the Blind," 4s.
Translation of the above into English, 6d.
Neat star-shaped Badges, for use when travelling, are kept in stock.
Price 9d. each.
ELTIRO EL PRIVATA LETERO DE D-RO ZAMENHOF AL S-RO B.,
Presita kun permeso de ambaŭ korespondantoj, en Jaro 1896.
Tradukis el lingvo rusa V.G.
... Vi demandas min, kiel aperis ĉe mi la ideo krei lingvon
internacian kaj kia estis la historio de la lingvo Esperanto, de la
momento de ĝia naskiĝo, ĝis tiu ĉi tago? La tuta _publika_
historio de la lingvo, t.e. komencante de la tago, kiam mi malkaŝe
eliris kun ĝi, estas al Vi pli malpli konata; cetere _tiun ĉi_
periodon de la lingvo estas nun, pro multaj kaŭzoj, ankoraŭ
neoportune tuŝadi; mi rakontos al Vi tial en komunaj trajtoj sole la
historion de la _naskiĝo_ de la lingvo.
Estos por mi malfacile rakonti al Vi ĉion, tion ĉi detale, ĉar
multon mi mem jam forgesis; la ideo, al kies efektivigo mi dediĉis
tutan mian vivon, aperis ĉe mi--estas ridinde ĝin diri--en la plej
frua infaneco kaj de tiu ĉi tempo neniam min forlasadis. Tiu ĉi
cirkonstanco parte klarigos al Vi, kial mi kun tiom da obstineco
laboris super ĝi, kaj kial mi, malgraŭ ĉiuj malfacilaĵoj kaj
maldolĉaĵoj, ne forlasadis tiun ĉi ideon, kiel ĝin faris multaj
aliaj, laborintaj sur la sama kampo.
Mi naskiĝis en Bjelostoko, gubernio de Grodno. Tiu ĉi ŝanco donis
la direkton al ĉiuj miaj estontaj celadoj. En Bjelostoko la
loĝantaro konsistas el kvar diversaj nacioj: Rusoj, Poloj, Germanoj
kaj Hebreoj; ĉiu el tiuj ĉi elementoj parolas apartan lingvon kaj
neamike rilatas la aliajn. Tie pli ol ie la impresema naturo sentas
la multepezan malfeliĉon de diverslingveco, kaj konvinkiĝas ĉe
ĉiu paŝo, ke la diverseco de lingvoj estas la sola, aŭ almenaŭ la
ĉefa kaŭzo, kiu disigas la homan familion, kaj dividas ĝin en
malamikaj partoj.
Oni edukadis min kiel idealiston; oni min instruis, ke ĉiuj homoj
estas fratoj, kaj dume sur la strato kaj en la domo, ĉio ĉe ĉiu
paŝo igis min senti, ke _homoj_ ne ekzistas: ekzistas sole Rusoj,
Poloj, Germanoj, Hebreoj k.t.p. Tio ĉi ĉiam forte turmentis mian
infanan animon, kvankam multoj eble ridetos pri tiu ĉi "doloro pro
la mondo" ĉe la infano. Ĉar al mi tiam ŝajnis, ke la "grandaĝaj"
posedis ian ĉiopovan forton, mi ripetadis al mi, ke kiam mi estos
grandaĝa, mi nepre forigos tiun ĉi malbonon.
Iom post iom mi konvinkiĝis, kompreneble, ke ne ĉio fariĝas tiel
facile, kiel ĝi prezentiĝas al la infano; unu post la alia mi
forĵetadis diversajn infanajn utopiojn, kaj nur la revon pri unu
homa lingvo mi neniam povis forĵeti. Malklare mi iel min tiris al
ĝi, kvankam, kompreneble, sen iaj difinitaj planoj. Mi ne memoras
kiam, sed en ĉia okazo sufiĉe frue, ĉe mi formiĝis la konscio, ke
la sola lingvo povas esti nur ia neŭtrala, apartenanta al neniu el
la nun vivantaj nacioj.
Kiam el la Bjelostoka gimnazio mi transiris en la Varsovian duan
klasikan gimnazion, mi dum kelka tempo estis forlogata de lingvoj
antikvaj kaj revis pri tio, ke mi iam veturados en la tuta mondo kaj
per flamaj paroloj inklinados la homojn revivigi unu el tiuj ĉi
lingvoj por komuna uzado. Poste, mi ne memoras jam kiamaniere, mi
venis al firma konvinko, ke tio ĉi estas neebla, kaj mi komencis
malklare revi pri _nova_, arta lingvo. Mi ofte komencadis iajn
provojn, elpensadis artifikajn riĉegajn deklinaciojn kaj
konjugaciojn, k.t.p. Sed homa lingvo kun ĝia, kiel ŝajnis al mi,
senfina amaso da gramatikaj formoj, kun ĝiaj centoj da miloj de
vortoj, kaj dikaj vortaroj, ŝajnis al mi tia artifika kaj kolosa
maŝino, ke mi ne unufoje diradis al mi: "for la revojn! tiu ĉi
laboro ne estas laŭ homaj fortoj,"--kaj tamen mi ĉiam revenadis al
mia revo.
Germanan kaj Francan lingvojn mi ellernadis en infaneco, kiam oni ne
povas ankoraŭ kompari kaj fari konkludojn; sed kiam, estante en la
5-a klaso de gimnazio, mi komencis ellernadi lingvon Anglan, la
simpleco de la Angla gramatiko ĵetiĝis en miajn okulojn, precipe
dank' al la kruta transiro al ĝi de la gramatikoj Latina kaj Greka.
Mi rimarkis tiam, ke la riĉeco de gramatikaj formoj estas nur blinda
historia okazo, sed ne estas necesa por la lingvo. Sub tia influo mi
komencis serĉi en la lingvo kaj forĵetadi la senbezonajn formojn,
kaj mi rimarkis, ke la gramatiko ĉiam pli kaj pli degelas en miaj
manoj, kaj baldaŭ mi venis al la gramatiko plej malgranda, kiu
okupis sen malutilo por la lingvo ne pli ol kelkajn paĝojn. Tiam mi
komencis pli serioze fordoniĝi al mia revo. Sed la grandegulaj
vortaroj ĉiam ankoraŭ ne lasadis min trankvila.
Unu fojon, kiam mi estis en la 6-a aŭ 7-a klaso de la gimnazio, mi
okaze turnis la atenton al la surskribo "Ŝvejcar_skaja_," kiun mi
jam multajn fojojn vidis, kaj poste al la elpendaĵo "Konditor_skaja_."
Tiu ĉi "skaja" ekinteresis min kaj montris al mi, ke la sufiksoj
donas la eblon el unu vorto fari aliajn vortojn, kiujn oni
ne devas aparte ellernadi. Tiu ĉi penso ekposedis min tute, kaj
mi subite eksentis la teron sub la piedoj. Sur la terurajn
grandegulajn vortarojn falis radio de lumo, kaj ili komencis rapide
malgrandiĝi antaŭ miaj okuloj.
"La problemo estas solvita!"--diris mi tiam. Mi kaptis la ideon pri
sufiksoj, kaj komencis multe labori en tiu ĉi direkto. Mi komprenis,
kian grandan signifon povas havi por la lingvo konscie kreata la
plena uzado de tiu forto, kiu en lingvoj naturaj efikis nur parte,
blinde, neregule kaj neplene. Mi komencis kompari vortojn, serĉi
inter ili konstantajn, difinitajn rilatojn kaj ĉiutage mi
forĵetadis el la vortaro novan grandegan serion da vortoj,
anstataŭigante tiun ĉi grandegon per unu sufikso, kiu signifis
certan rilaton. Mi rimarkis tiam, ke tre granda amaso da vortoj pure
_radikaj_ (ekz. "patrino," "mallarĝa," "tranĉilo," k.t.p.) povas
esti facile transformitaj en vortojn _formitajn_ kaj malaperi el la
vortaro. La meĥaniko de la lingvo estis antaŭ mi kvazaŭ sur la
manplato, kaj mi nun komencis jam labori regule, kun amo kaj espero.
Baldaŭ post tio mi jam havis skribitan la tutan gramatikon kaj
malgrandan vortaron.
(_Finigota en la proksima numero_).
THE BIRTH OF ESPERANTO.
Freely translated, from an Esperanto version of a Private Letter
of Dr. Zamenhof written in Russian, by John Ellis.
"... You ask me how it was that the idea of creating an international
language occurred to me, and what was the history of the Esperanto
language from the time of its birth till to-day? The entire public
history of the language, that is to say, beginning from the day when
I gave it to the world, is more or less known to you; further, it is
not opportune now, for many reasons, to touch upon that period; I
will consequently relate to you, in general lines, merely the story
of the birth of my language.
"It would be difficult for me to tell you all this in detail, for
much of it I have myself forgotten. The idea, to the realisation of
which I have dedicated my whole life, struck me (it is ridiculous to
mention it) in my earliest childhood, and from that time never left
me. This circumstance will partly explain why I have laboured upon
the matter with so much determination, and why, in spite of all
difficulties and hardships, I have not abandoned the idea, as many
other working in the same field have done.
"I was born in Bielstock, in the department of Grodno (Russia), where
I spent the days of my boyhood. This fortuitous circumstance
determined the direction of my future ambitions, for the inhabitants
of Bielstock are of four different nationalities--Russians, Poles,
Germans, and Jews--each of which speaks a separate language, and is
on bad terms with the others. There, more than anywhere else, an
impressionable nature feels the heavy misfortune of diversity of
tongues. One is convinced at every step that the diversity of
language is the only, or at least the chief, cause which separates
the human family and divides it into inimical sections.
"I was brought up as an idealist. I was taught that all men are
brothers; meanwhile in the street and at home everything, at every
step, compelled me to feel that _humanity_ does not exist, that there
are only Russians, Poles, Germans, Jews, etc. This thought ever
deeply troubled my boyish mind--although many may smile at the
thought of a lad sorrowing for humanity. But at that time it seemed
to me that the 'grown ups' possessed an almighty power, and I said to
myself that when I was grown up I would utterly dissipate this evil.
"Little by little I became convinced, of course, that these things
were not so practicable as in my boyhood I had imagined; one by one I
cast aside my various childish utopias, but the dream of one single
tongue for all mankind I never could dispel. In a dim fashion, without
any defined plan, in some way it allured me. I do not remember when,
but, at all events, it was very early, I arrived at the consciousness
that an international language was possible only if it were neutral
and belonged to none of the now-existing nationalities.
"When I passed from the Bielstock Gymnasium[73] to the Second
Classical School of Warsaw, I was for some time seduced by the dead
languages, and dreamed that some day I would travel throughout the
world, and in flaming words persuade mankind to revive one of these
languages for the common use. Subsequently, I do not now remember
how, the conviction came to me that that was an impossibility, and I
began, indistinctly, to dream of a new and artificial language. I
often made attempts, inventing a profusion of declensions and
conjugations, but the language of man, with, as it seemed to me, its
endless mass of grammatical forms, its hundreds of thousands of words
and ponderous dictionaries, appeared to be such a colossal, and yet
tricky, machine that many a time I exclaimed--'Away with dreams! this
labour is beyond human powers!' But, in spite of all, I always
returned to my dream.
"In childhood (before I could make comparisons or work out
conclusions) I had learnt French and German, but when, being in the
5th class of the gymnasium, I began to study English, the simplicity
of its grammar flashed upon my comprehension, thanks, chiefly, to the
wearisome ploughing through the Greek and Latin grammars. I observed
that the rich wealth of grammatical forms was not a necessity, but
merely the blind result of accidental history. Under that influence I
recommenced my research into language, and discarded the unnecessary
forms, and I noticed that the grammar ever and ever melted under my
hands, and soon I arrived at a tiny grammar, which, without causing
any disadvantage to the language, occupied only a few pages. Then I
began to devote myself to my dream more seriously. Still, the giant
dictionaries left me no peace of mind.
"One day, when I was in the 6th or 7th class at the gymnasium, my
attention was, by chance, turned to the sign 'Ŝvejtskaja'
(drink-shop), and close by to the sign 'Konditorskaja' (sweet-shop).
Although I had seen it many times before, this 'skaja' aroused my
interest, and showed me that by means of suffixes I might make one
word into others, which need not be separately learned. This thought
took complete possession of me, and all at once I felt the ground
beneath my feet. A ray of light had fallen upon the terrific giant
dictionaries, and they began to shrink rapidly before my eyes.
"'The problem is solved,' I cried. I seized this idea of suffixes,
and began to work hard upon it. I understood how important it was to
make full use of this power--which, in natural languages, plays only
a partial, blind, irregular and incomplete _rôle_--when consciously
creating a new language. I began to compare words, to examine their
constant and defined relationships, and every day I cast out from the
dictionary a fresh vast series of words, substituting for this mass a
single suffix, which signified a certain fixed relationship. I next
remarked that a great number of words, hitherto regarded purely as
'roots' (such as 'mother,' 'narrow,' 'knife'), might easily be
treated as 'formed words,' and disappear from the dictionary. The
mechanism of language stood before me as though it were upon the palm
of my hand, and, inspired by love and hope, I began to work
systematically. After that I soon had the entire grammar and a small
dictionary in manuscript."
FOOTNOTE:
[73] School preparatory for the University.
NIAJ LIBERTEMPOJ.
Sinjoro H. Voituret (delegito de la Touring Club de France) skribis
al mi "La tute admirinda lando, loĝita sur la limoj de Francujo kaj
Svisujo, nomata Jura, estas ne sufiĉe konata de alilandaj turistoj."
Mi deziras danki lin pro lia sciigo ĉar ĝi memoras al mi unu el la
plej grandaj plezuroj de la mondo, la turismon biciklete. Eble multe
da miaj legantoj nun ekpensadas siajn libertempojn, kaj proponas iri
en regionojn ĝis nun nekonatajn, kie ili povos renkonti
diverslandajn gesamideanojn. Mi mem intencas tiun ĉi fari, kaj mi
plezure donos sciigojn al ĉiuj, kiuj ilin petos, pri la alilanda
bicikleta turismo. Mi ĝoje memoras la plezuregajn impresojn kiujn
faris je mi la belaĵoj de tiu ĉi ĵusnomita Jura, kaj la apuda
Departemento de l'Ain. Dum la pasinta Majo mi faris vojaĝon de dumil
kilometroj, kun mia patro, kaj vidis multajn el la plej belaj
regionoj en Francujo, Svisujo, Italujo, Germanujo kaj Belgujo per
bicikleto. La plezuro vere estis plezurego. Sed tiatempe mi ne
konatiĝis kun Esperantistoj; kaj mi prezentas al mi ke la sama
vojaĝo nun estus pli ol plezurplenega, ĉar mi konas la adresojn de
multaj Esperantistoj, kiuj deziras paroladi Esperante kun ni, anoj de
alia, sed tamen, tre proksima lando. Se iaj el vi, gelegantoj miaj,
deziras ricevi kelkajn el tiuj ĉi adresoj, mi sendos ilin al vi;
kaj mi estas certa ke vi neniam bedaŭros ke vi estas fidintaj je
Esperanto por plezurplenigi viajn libertempojn. Por turistoj, la
granda helpo, kiun donas kono de la lingvo internacia vere estas
neforgesinda. Per ĝi, vi povas lerni multe da interesegaj aferoj,
kiujn alie vie tute ne eltrovus. Mi skribas tiujn ĉi liniojn
hodiaŭ ĉar la libertempoj jam alproksimiĝas. Mi ĉiam pliamas la
longajn tagojn de la printempo al la varmegaj, kaj ofte polvplenaj,
tagoj de la someraj monatoj. Tiel mi preskaŭ ĉiam elektis la Junian
monaton por bicikleta vojaĝo inter la belaĵoj de mia propra lando,
aŭ, pli bone, inter la montoj kaj lagoj de pli malproksimaj landoj,
kie troviĝas bonegaj vojoj, kaj kie la ĉiutaga vivado estas tiel
malsama je la nia. Sed sendube multaj el ni Esperantistoj deziras
forvojaĝi eĉ pli frue. Eble kelkaj el ni jam estos foririntaj
antaŭ la Pasko, kaj ĝia Aprila Esperantist. Al ĉiuj, kiuj
povas, mi kore konsilas vojaĝi alilande, kaj persone provi la
helpon, kiun la lingvo internacia donos.
Tamen mi havas duan, kaj ne malindan celon. Multaj el vi sendube
estas anoj de la fama _Cyclists' Touring Club_. Kaj vi jam scias ke
la _Touring Club de France_ estas la plej notinda helpanto de nia
kara afero en Francujo. Nu, ĉu la C.T.C. ne devas ankaŭ klopodi pri
Esperanto? Mi ĝin kredas, kaj mi fidas, ke antaŭ ne longe, ĝi
faros ion por la afero. En la _C.T.C. Gazeto_ de tiu ĉi Marta
monato, troviĝas artikolo pri la lingvo, kaj mi fervore petegas, ke
ĉiuj la Esperantistaj membroj de la C.T.C. skribu al la Redaktoro de
ĝia Gazeto, kaj diru ke ili estas interesitaj, kaj ke ili esperas ke
la C.T.C. klopodos pri Esperanto, same kiel la T.C.F. jam estas
farinta. Tionfarante, ĉiuj multe helpos nin, kaj gajnos koregan
dankesprimon de la tutmonda Esperantistaro.
La Redaktoro.
LA LINGVO DE LA FLOROJ.
Originale verkita de Ben Elmy.
Mi ne intencas paroli pri la tiel nomata florlingvo, per kies helpo
timemaj amantoj iam kuraĝis malkovri la flamon de kaŝita pasio. Tiu
ĉi lingvo nur estis sistemo de silentaj signaloj; ekzemple, la
sopiranta ĉielblua Ne-min-forgesu; la modesta Violo de espero; la
delikatodora Resedo[74] anoncante ke "Miaj ecoj superas miajn
ĉarmojn"; la Rozo ruĝanta, emblemo de simpatio reciproka. Mi tute
lasos tion ĉi al la junuloj de la brula Oriento, kie, oni diras, la
fiktiva florlingvo fariĝis sperta sciado, kvankam nur iom komisiita
al la vulgara kaj malvarma nigro kaj blanko de libroj presitaj.
Sed en tia lingvo, la floroj nur utiliĝas kvazaŭ senvolaj iloj por
esprimi ian senton aŭ sciigon sole homan. Mi, do, plivolas pensi kaj
pensigi pri la lingvo kiun uzas la floroj mem, por sciigi siajn
proprajn dezirojn kaj bezonojn al aliaj vivaj estaĵoj; ĉu insekto,
ĉu birdo aŭ besto, ĉu eĉ la homo ankaŭ. Ĉe multe da belaj
floroj sia rasdaŭrigo mem dipendas de la apudesto de tiaj fremdaj
kunhelpantoj.
Tamen la floroj--kun siaj postfruktoj ne posedas vortojn aŭ eĉ
sonojn en sia lingvo; efektive, tio ĉi estas ankoraŭ nur "sistemo
de silentaj signaloj"; koloro, formo, odoro, gusto--jen estas la
solaj rimedoj de la floroj por altiri la insektojn kiuj
interfruktigos la geflorojn, kaj la birdojn aŭ bestojn kiuj poste
forportos kaj dissemos la semojn. Delogitaj de iom da mielo, la
abeloj, papilioj, favoj, muŝoj, aŭ skarabetoj, fariĝas ambasadoroj
de amo inter la senmovaj gefloroj; kaj rekompencitaj de bongusta
frukto, la birdoj aŭ bestoj fariĝas portantoj de semoj, nuksoj,
kernoj,--kies sufiĉa proporcio enteriĝos fine en tero freŝa,
malproksime de la parencaj floroj.
Sendube la diferenca konstruaĵo kaj ecoj de la diversaspecaj
floroj servas speciale por alvoki al tiuj ĉi la plej decajn kaj
taŭgajn senditojn, ĉu de la amo, ĉu de la propagando. Ankaŭ
estas fakto alcertiga, ke tiaj floroj kiaj bezonas nur la venton
por efektigi sian fruktigon, ĉiam estas floroj nerimarkindaj
pro koloro, formo, aŭ odoro; kaj neniam kreas mielon.
Ĉu la floroj aŭ kreskaĵoj havas ian konsciencon aŭ propran volon,
je siaj agoj aŭ funkciadoj? Ĉu vere "la kverko tremetas ĉe la unua
bato de la hakilo" kiel kantas la poeto? Antaŭ nelonge la
botanikistoj kutimis diri ke ĉiuj agoj de la floroj estas nur
funkciadoj aŭtomataj, sen propra volo aŭ inteligento de la floro
mem. La avo de la fama Charles Darwin estis, ŝajne, la unua
observanto kiu kuraĝis pensi kaj diri ke la kreskaĵoj posedas ion
analogian je la instinkto aŭ prudento de la vivuloj bestaj. Post nur
iom da jaroj, Wordsworth ankaŭ diris:--
"Mi certe kredas--ĉiu kara flor'
Ĝuadas la aeron kiun spiras."
Charles Darwin mem plibonigis kaj tre certigis la temon de sia avo;
kaj, en nunaj tagoj, Dro. J. E. Taylor verkis plej interesan kaj
mirindan libron pri la "Sagaceco kaj Moraleco de la Kreskaĵoj." Mi
devus ankoraŭ citi multe da verkistoj, anglaj kaj alilandaj--Shelley,
Tennyson, Lowell, Jefferies, Flammarion, Maeterlinck, Karr, k.t.p.,
sed mia spaco jam estas plenigita. Eble, ĉe estonta okazo, nia
estimata Redaktoro permesos ke mi skribu iom plu pri tiuj observemaj
verkistoj, kiuj havis kororelon por aŭskulti, kaj cerbon por
kompreni, la silentan paroladon de niaj humilaj gefratoj, la floroj.
Ben Elmy.
FOOTNOTE:
[74] Mignonette.
DU FABLOJ DE LAFONTAINE.
_La Korvo kaj la Vulpo._--Belega korvo, sur arbo sidanta, tenis en
sia beko fromaĝon. Vulpo altirita de la bonodoro, diris al li: "Nu!
Bonan tagon, Via Korva Moŝto! Kiel bela vi estas! Kiom vi ŝajnas al
mi belega! Mi ne volas mensogi; se via voĉo estas tiel bela, kiel
estas via vestaĵo, vi estas la Fenikso el la loĝantoj en tiuj ĉi
arbaroj."
Ĉe tiuj ĉi vortoj, pro ĝojego eksaltis la korvo, kaj, por aŭdigi
sian belsonan voĉon, li larĝe malfermis sian bekon, kaj preterlasis
sian fromaĝon.
Tuj ekkaptis ĝin la vulpo kaj diris: "Mia bela sinjoro! Sciiĝu ke
ĉiu flatulo vivas per la aferoj de tiuj, kiuj kredas je li. Tiu ĉi
leciono sendube egalvaloras fromaĝon."
La korvo, hontanta kaj konfuza, ĵuris (sed iom tro malfrue) ke de
nun, neniu trompos lin.
_La Garolo[75] kaj la Plumoj de la Pavo._--Pavo ŝanĝis plumojn:
Garolo prenis ilin, kaj per ili sin vestis. Poste li aliris por
promenadi, tre fiera, inter aliaj pavoj. Li kredis ke li estis
eminentulo! Iu rekonis lin; ĉiuj lin mokis, kaj strangmaniere
senvestigis lin. Li rifuĝis ĉe siajn samulojn kaj ili forpelis lin.
Estas sufiĉe da dupiedaj Garoloj kiel li, kiuj ofte ornamas sin per
tio, kion ili ŝtelis al la aliaj: Oni nomas ilin "Verkoŝtelistoj."[76]
Mi ne parolos pri ili; ili ne estas indaj je tio.
O.W. 7074 (Francujo).
FOOTNOTES:
[75] Jay.
[76] Plagiary.
LA ĈIELAJ PORDOJ.
Originale Verkita de J. H. Meyrick.
Riĉegulo kuŝis suferanta lite. Parencoj, amikoj, kaj konatuloj
ĉirkaŭstaris, sed li ne aŭdis plu. Ombroj de la morto ekmallumigis
liajn okulojn: la voĉoj de la ĉeestantoj ŝajnis al li forigi:
fine, eĉ la ĉambro malproksimiĝis.
Li estis vivinta multe da jaroj. Ĉio, kio povis ĝojigi la homan
koron, estis por li atingebla. Tiel estas la mona povo.
Li ne estis malbonulo, laŭ la ordinara signifo de tiu ĉi vorto; oni
eĉ povus diri, ke li estis bonulo; sed lia boneco estis de speco
negativa. Li ne faris multe da malbonaĵoj, sed certe li preskaŭ
neniam faris bonaĵon.
Nun ĉio estis finita. Teraj aferoj velkis el lia rigardo. Mirinda
malpezeco, al li nekomprenebla, lin posedis. Li kvazaŭ rapide flugis
tra la aero. Fine li sin sentis deviĝita halti en regiono lumigita
per miloj da gloraj radioj, elirantaj el nevidebla centro.
Ekgajante, li volis autaŭeniri. Subite estaĵo je dia beleco, aperis
el la lumo, kaj diris--
"Kion vi deziras tie ĉi, ĉe la ĉielaj pordoj?"
"Mi deziras eniri" respondis la riĉegulo.
"Amiko, ne estas eble, ĉar vi ne taŭgas. Dum via tuta vivo vi ĉiam
estis sinrigardema; vi neniam vin ĝenis pri la ĉagrenoj kaj
malfeliĉecoj de viaj similuloj. Tiu ĉi loko ne estas por tieloj.
Sed bone aŭskultu, amiko, via tera vivo ne ankoraŭ estas finita.
Zorgu, do, ke vi ne denove maluzu vian okazon."
Tion dirinte, la bela anĝelo malaperis.
La riĉegulo revenis teren kaj lia animo reeniris sian korpon.
Eĉ dum tiu ĉi mallonga tempo kiam lia korpo ne montris plu signojn
de vivo, kaj oni pensis ke li estis mortinta, lia riĉeco kreskigis
malamon je la koroj de la ĉeestantoj. Avaraj pensoj malamikigis
ilin, unu kontraŭ la alia. La riĉegulo vekiĝis. Oni lin gratulis
per simulitaj bondeziroj, kaj la ĉagrenitaj ĉeestantoj foriris.
La riĉegulo baldaŭ resaniĝis, sed la memoron de sia ĉiela veturo
li forgesis neniam. Lia nuna vivo estis tute malsimila al la antaŭa.
Li renoncis je ĉiuj luksaĵoj, kaj simple vivadis, kaj libere
donacis multe da mono por la plibonigo de la homaro.
En tago li denove malsaniĝis kaj ŝajne mortis. Alveninte ĉe la
ĉielaj pordoj, la glora anĝelo renkontis lin, kaj denove
malpermesis ke li eniru, dirante ke li ne taŭgas: "Mi scias ke vi
intencas diri al mi, ke vi libere donacis el via riĉeco. Mi jam
scias tion. Sed nur el via pleneco vi estas doninta. La tuto de tiuj
ĉi donacoj neniam kostis al vi eĉ senigeton. Foriru, amiko, restas
ankoraŭ por vi iom da tervivo. Sed memoru ke tiu ĉi estas la lasta."
La anĝelo tiam malaperis kaj, sopirante, la riĉegulo sin trovis
tere.
Li profunde konservis en la memoro tiun ĉi ĉielan sonĝon kaj fine
decidis disvastigi sian tutan bienon per bonagoj. Baldaŭ li fariĝis
malriĉegulo kaj sperte eltrovis la signifon de malriĉeco. Tiel, li
vere mortis, kaj alvenis al la pordoj gloraj. La bela anĝelo tiun
ĉi fojon parolis kun li pli ĝentile, kaj pli dolĉe ol antaŭe:
"Kara mia amiko! Ĉu vi pensas ke mi nun povas vin enirigi tra la
ĉielaj pordoj?"
"Ho! Sinjoro, mi pensis ke certe mi povus eniri. Vi bone scias ke mi
faris ĉion, kion mi povis por ĝin meriti."
"Mi scias ĉion, tamen pro tio mi ne prave agus, se mi vin enlasus."
Je tiuj ĉi paroloj, forturnis la kompatinda malriĉegulo. Li ŝajnis
tiel malfeliĉa ke eĉ la anĝelo sopiris, kaj diris: "Ne, restu do.
Mi ne estas dirinta ke mi ne vin enlasos. Mi nur diris ke la plimulto
da viaj agoj ne taŭgas por ke vi tien ĉi eniru. Tamen, el viaj
tutaj agadoj, estas almenaŭ unu, kiu gajnos por vi eniron tra tiuj
ĉi pordoj. Eble vi forgesis ĝin: Jen--" kaj tuj la malriĉulo vidis
antaŭ li, kiel en spegulo, preskaŭ forgesitan epizodon en sia
vivado. Ĝi okazis ne longe antaŭ lia morto, kiam li estis tre, tre
malriĉa. En tago, lacigite per longa piedveturo, li vojoflanke
ripozis. Li estis tre malsata kaj treege soifis. En saketo li posedis
malmulte da vinberoj, kaj peceton da pano: En botelo li ankaŭ havis
kelkajn gutojn da akvo, kiujn li trezore estis gardinta ĉar la
regiono estis dezerta, kaj estis sekega sezono. Manĝonte, li vidis
knabeton laŭtege plorantan. Videble la malgrandulo vojperdis kaj
sencele vagis. Tuj lia koro pleniĝis je kompato. Preninte la
knabeton en siajn brakojn, li trankviligis lin. Baldaŭ li eltrovis
ke la junulo estis per malsato kaj soifo svenonta. Li tuj donis la
tuton da sia pano, vinberoj kaj akvo, kaj plezure rigardis la
knabeton ĉion manĝi. Poste li portis la infanon kelke da mejloj
ĝis la proksima vilaĝo, kie li eltrovis la gepatran domon. Sen
atendante ian dankesprimon, li rapide forkuris, lacega, malsata kaj
soifanta, nesciante kie li trovus akveron aŭ panan peceton.
Tio ĉi pasis antaŭ li kiel sonĝa pentraĵo, kaj dum li miradis, la
anĝela voĉo diris "Ĉu vi nun komprenas, amiko mia! Ĉu vi ne nun
ekvidas ke antaŭe, kiam vi estis riĉegulo, vi ĉiam pagis, kaj
aliaj klopodis por vi. Sed je tiu ĉi okazo vi mem agis, vi mem
suferis. Eniru do la pordojn ĉielajn!"
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 6._
_April, 1904._
THE
ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the spreading
of the International Language....
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Published by THE LONDON ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS
Page
Editor's Notes 81-83
Science Notes 83
Maltese Proverbs 84
Two Fables 84
Italian Conscription (by Clarence Bicknell) 85
The Green Man (by Edward Metcalfe, Esq., M.A., Oxon) 86-87
The Birth of Esperanto, continued from pages 76-78
(translated by John Ellis) 87-90
The Tempest, continued (translated by A. Motteau) 91
Correspondence Notes 92
A Visit to the House of Commons (by Miss Lawrence) 93
Various Items of Interest 94
Grammatical Synopsis 95-96
FOR FREE PARTICULARS write to
the HON. SECRETARIES of
ESPERANTO SOCIETIES at
BOURNEMOUTH, I. F. H. Woodward, Esq.,
Norwood, St. Swithin's Road.
DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
Celtic Association, St. Stephen's Green.
EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
138, Darnley Street, Pollokshields.
HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
13, Birkly Hall Road.
KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
Compton Buildings, Bow Street.
LEEDS, J. E. Wyms, Esq.,
2, Marlbro' Grove.
LONDON, H. Bolingbroke Mudie,
41, Outer Temple, W.C.
NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PLYMOUTH, J. A. Thill, Esq.,
6, Barton Crescent, Mannamead.
PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
21, St. George's Square.
TYNEMOUTH, Alan F. Davidson, Esq.,
26, Park Crescent, N. Shields.
WIMBLEDON, W. Inge, Esq.,
Spencer College, Wimbledon.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto Club, who
will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
To Interest Your Friends,
Send 2/6 to the Librarian, P. HOWARD, Esq., The Bungalow, Cranes
Park, Surbiton, for 6 copies of No. 52. These can subsequently be
returned with 1/3 extra, and exchanged for The Complete Text Book if
desired.
THE NEWEST PERFUME.
ESPERO.
Green and Gold Label printed
in Esperanto.
Price 1/-. Post free, 1/1.
GEO. C. LAW, 394, King's Road, Chelsea,
London, S.W.
[Image: Esperanto Postcard]
WHAT IS ESPERANTO?
THE Second Language for all Nations. Already about 100,000 persons
know it. When travelling abroad, for business or pleasure, you will,
all over Europe, find friends ready to converse or correspond in this
simple and euphonious language. The wonderful simplicity of its
grammar will surprise you. There are no exceptions to its rules;
spelling is phonetic. Englishmen will find it very easy to learn.
For Complete Text Book, send 1s. 8d. to--
Hon. Sec., ESPERANTO CLUB,
41 Outer Temple, London, W.C.
A Language of lifelong utility; yet easily learned in odd moments.
Facsimile of the Esperanto Postcard.
On Best Ivory Card, 1/1 for 50.
Please state whether Inland or Foreign.
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
The Hon. Sec., Esperanto Club, 41, Outer Temple, London, W.C.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtral.
CANADA.--A. Saint Martin, Esq., 79, St. Christopher Street, Montreal.
FRANCE.--M. Paul Fruictier, Boulevard Arago 27, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--G. B. Smith, Esq., 19, Wiborg Quay, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
TRINIDAD.--Geo. O. Messerly, Esq., Port of Spain.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtsignoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
No. 6.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
APRILO, 1904.
IO NOVA SUB LA SUNO.
Antaŭ ne longe mi ricevis bone presitan sed misteran libreton, nome:
_Tri L. Zamenhofin kansainvälinen apukieli Esperanto. Kielioppi
sekä Esimerkki ja Harjoitussarja. Suomenkielelle Muodostaneet._
Mi unue pensis ke ĝi estis nova mistera Volapük, sed baldaŭ
eltrovis ke la kunfratoj en la _Lando de Lagoj kaj Marĉoj_ nun havas
sian propran Esperantan Lernolibron (72 pagoj, 1s.).
Ĝis nun ne estas multe da Esperantistoj en Finlando, kaj la
ekzistantoj devis sendube lerni per la Sveda Lernolibro de Dro.
Henriclundquest.
Nun, espereble, nia Esperantistaro gajnos multajn rekrutojn inter la
anoj de tiu ĉi malmulte konata lando.
Eble la legantoj estos interesitaj je kelkaj vortoj pri tiu ĉi
lingvo, kiu tute ne similas al la plimulto da Eŭropaj lingvoj. Nek
Romanika, nek Germanika, la Finlandlingvo estas iom simila al la
Turka, Tartara, Lapa, kaj Magjara. Estas membro de la Turania
lingvofamilio.
La Substantivoj neniam ŝanĝiĝas, sed, por montri nombron, kaj
sekson, aliaj vortoj aldoniĝas. Prepozicioj kaj Pronomoj estas
aldonitaj al la vortoj kiujn ili rilatas. La verbo havas nur tempojn
estantan kaj estintan. Kiam oni deziras uzi la estontan, oni aldonas
vorton al la estanta.
Vere, je la unua impreso, tiu ĉi lingvo ne ŝajnas esti belsona, sed
la kritikisto Rask opiniis, ke ĝi estas la plej belsona el ĉiuj
naciaj lingvoj.
Por atesti je la rapida progreso farita de Esperanto en la
civilizita mondo estas ja grava afero, ke oni povas citi lernolibrojn
en tiaj malmulte konataj lingvoj, sed alia fakto nun sin prezentas
por montri tiun ĉi progresadon.
La longe atendita _Internacia Scienca Revuo_ nun eliris, kaj kredeble
plaĉos al tiuj, kiuj ĝin senpacience atendis. Kvankam ĝi aperis
nur je la fino de la Februara monato, oni ĝin nomas Januara numero.
Oni do petas ke la abonantoj memoru ke ĝi enhavas revuon de la
sciencaj agadoj de la antaŭa monato.
La eksteraĵo kaj enhavo estas tre bonaj, kaj mi esperas ke la
sindonema Sro. Fruictier trovos multe da Kunlaborantoj kaj Abonantoj,
por ke la Revuo estu tute sukcesplena. Jen malmultaj eltiraĵoj el la
antaŭparolo.
"Antikve oni diris: _Nil novi sub sole_; ni povas nun proklami:
_Io nova sub la suno_. Jen aperas pruvo, palpebla pruvo, ke
Esperanto kreskas, progresas, vivas. Fondo de Internacia scienca
Revuo, redaktata nur en lingvo artefarita, estas ja fakto novega
signifega, promesplena. Forpasis periodo de pura filantropio; alvenas
rapide tempo de praktika, de vere utila uzado de Esperanto.... Ni
klopodos ja doni tradukojn de verkoj plej gravaj; ni analizos tiujn,
kiujn ni ne povos traduki pro manko da spaco; fine ni raportos
mallonge pri enhavo de diverslandaj sciencaj organoj... La mondo, kiu
mokis, kiu nin nomis utopiistoj, la mondo devos tiam penti sian
propran frenezecon. Al vanaj kontraŭdiroj ni povos nun kontraŭmeti
faktojn; al avidemo proponi laŭvole riceveblan profiton; al malfamaj
malamikoj ni povos rebati per gloraj nomoj de nia patronaro kaj
kunlaborantaro. Tia estas nia celo. Niaj amikoj ne lasu perei
senfrukte nian entreprenon. Ni faris levilon potencegan; kiel
Arkimedo, mankas al ni nur apogloko. Apogon ili donu al ni: ni kune
levos la mondon."
Kiam oni konsideras pri tio, ke ĝis nun scienculoj ne povas
eksciiĝi pri ĉiuj novaj sciencaj esplorintaĵoj, se ili ne
komprenas almenaŭ la Anglan, Francan, kaj Germanan lingvojn, oni
klare vidas ke tiu ĉi scienca organo povos esti tre utila al ili.
La Revuo eliradas ĉiumonate, enhavas tridek du paĝojn, kaj la
abonpago (7 frankoj) estas akceptata ĉe 41, Outer Temple, W.C.
Tiu ĉi estas la sesa numero de The Esperantist, kaj, dum la
duonjaro de sia vivado, ĝi gajnis tutmondan legantaron. Nunatempe
pli ol tridek procento da la abonintoj loĝas alilande. La Redaktoro
opinias ke estos tro interese se la amikoj afable sendadus
artikoletojn kaj leterojn pri la _ĉiutaga vivado, notindaj
kutimoj, k.t.p., de siaj propraj landoj_. En Esperanta Gazeto pli ol
en alia, oni devus atendi tiajn interesajn sciigojn; kaj, se niaj
amikoj tiel faros, la diverslandanoj multe lernos pri siaj najbaroj,
ĝis nun preskaŭ nekonataj. Por komenci, en tiu ĉi kajero estas la
artikoloj pri la _Militaj Rekrutoj en Italujo_, kaj la _Unuaj
Impresoj pri la Angla Parlamentejo_. Se tiuj ĉi interesas, ni esperu
ke multe da similaĵoj poste aperos. Nunatempe oni ofte forgesas ke
la legado povas tiel instrui, kiel amuzi. Rigardu la reklamon de unu
el niaj samtempaj Gazetoj: "Tiu ĉi Gazeto nur ekzistas por amuzi, ne
por instrui!!" Se amikoj kunhelpos, The Esperantist celos je
instruado kaj amuzado.
La Redaktoro.
SOMETHING NEW UNDER THE SUN.
A short time since I received a well-printed but mysterious booklet,
entitled: Tri L. Zamenhofin kansainvälinen apukieli Esperanto.
Kielioppi sekä Esimerkki ja Harjoitussarja. Suomenkielelle
Muodostaneet._
At first I thought it was some new mysterious Volapük, but soon
discovered that brethren in the _Land of Lakes and Marshes_ now have
their own Esperanto textbook (72 pages, 1s.).
Up to the present there are not many Esperantists in Finland, and
those who already exist must, doubtless, have learned from the
Swedish Textbook of Dr. Henriclundquest.
It is now to be hoped that our Army will gain many recruits among the
dwellers in this little-known land.
Possibly readers will be interested by a few words on this language,
which is quite different from most European tongues. Neither Romance
nor Teutonic, Finnish somewhat resembles Turkish, Tartar, Lapp, and
Magyar. It is a member of the Turanian family.
The Substantives never vary; but, in order to indicate number, sex,
etc., other words are added. Prepositions and Pronouns are added to
the words to which they refer. The verb has only Present and Past
tenses. When desirous of using the Future, one has to add another
word to the Present.
Truly, at first sight, this tongue does not seem to sound well, but
the critic Rask considered it to be the most euphonious of all
national languages.
In testifying to the rapid progress made by Esperanto in the
civilised world, it is assuredly important to be able to cite
grammars in such little-known idioms, but another circumstance now
presents itself to indicate this continued progress.
The long-expected _International Scientific Review_ is now published,
and should please all who have impatiently awaited it. Although
appearing only at the end of February, it is styled the January
number. Subscribers are requested to bear in mind that it contains a
review of the scientific events of the preceding month.
Both exterior and contents are very good, and I hope that the devoted
M. Fruictier will find many Collaborators and Subscribers, so that
the Review may be thoroughly successful. Here are a few excerpts from
the foreword.
"Of old it hath been said: Nothing new under the sun; we can now
proclaim: Something new under the sun. Here is a proof, a palpable
proof, that Esperanto grows, progresses, lives. The foundation of a
scientific Review edited wholly in the international language is
assuredly a most novel, significant event, full of promise. Past is
the period of pure philanthropy; speedily comes the time of a
practical, of a really useful employment of Esperanto.... We shall
take steps to give translations of highly important works; we shall
analyse those which, for lack of space, we cannot translate; finally,
we shall report in brief the contents of the scientific organs of
divers lands.... The world, which has mocked, which has called us
Utopians, the world will then have to repent its folly. To worthless
objections we can now submit facts; to the self-seeking offer
immediate benefit at will; insignificant opponents we can refute by
the celebrated names of our renowned Patrons and Collaborators. Such
is our purpose. May our friends not permit our enterprise fruitlessly
to perish. We have created a most powerful lever; like Archimedes, we
now need but a fulcrum. Give us that fulcrum, and, together, we will
raise the world."
Considering that, up to the present, scientific men cannot become
informed of the new results of scientific research unless they know
at least English, French, and German, it is quite obvious that this
scientific organ can be very useful to them.
The Review is published monthly, contains 32 pages, and the
subscription (6s.) can be sent to 41, Outer Temple, W.C.
This is the sixth number of The Esperantist, and, during the
half-year of its existence, it has gained a world-wide circulation.
At present more than thirty per cent. of the Subscribers dwell
abroad. The Editor believes it would be most interesting if friends
would kindly send _short articles and letters about the daily life,
memorable customs, etc., of their own lands_. In an Esperanto
Gazette, more than elsewhere, such interesting information should be
expected; and, if our friends will do this, the inhabitants of divers
lands will naturally learn much about their hitherto almost unknown
neighbours. As a beginning, in this issue are the articles on
_Italian Conscription_ and _First Impressions of the Houses of
Parliament_. If these prove interesting, let us hope that many
similar items will be forthcoming. At present one often forgets that
reading can instruct, as well as amuse. See the advertisement of one
of our contemporaries: "This Gazette is only to amuse, not to
instruct!!" If friends will coöperate, The Esperantist
purposes to instruct and amuse.
SCIENCAJ AFEROJ.
Oni nun ekkredas ke la Aŭroro, tiu sorĉanta lumo de la polusaj
regionoj, estas produktata per la ago de elektronoj, elsenditaj el la
suno, je _Kruptono_, la nove eltrovita elemento en nia aero.
* * *
Doktoro Searle, Urbestro de Dartmouth, antaŭmetas la teorion ke
ftizo kuraciĝas per inokulado de baciloj pli fortaj ol tiuj de la
ftizo. La rezultato estas ke ili mortigas la ftizajn bacilojn, kaj
ili mem mortiĝas. Tiu ĉi rimedo malsimilas tiun de Dro. Koch, kiu
inokulis per _tuberklin'o_ kiu formiĝas per la ftizaj baciloj. Dro.
Searle petas ke oni sendu al li tiujn, kiuj preskaŭ certe mortiĝos
antaŭ ses aŭ dek monatoj, kaj li diras ke li kuracos ilin.
* * *
Eksperimentoj faritaj de Doktoro W. Johannsen ĉe Copenhagen, montras
ke la neaktiveco de kreskaĵvivo, simila al tiu, kiu okazas dum
la vintro, povas per kloraformo kaŭziĝi. Poste la kreskado
plirapidiĝas, kaj la kreskaĵo floras pli baldaŭ ol nature. Tiuj
ĉi eksperimentoj ne estas sendanĝeraj, ĉar, se la aero eniros en
ĉambron per kloraformo plenigitan, kaj alumeto apudiĝos, grandega
eksplodo okazos.
* * *
Ĉiuj estas aŭdintaj pri la "X Radioj"; iuj pri la α β kaj γ
radioj de radiumo; sed nur malmultaj pri la "N Radioj," kiujn Sinjoro
Blondlot eltrovis. Li rimarkis ke, rigardante la ciferplaton de
horloĝo en malbone lumigita ĉambro, ĝi ŝajne pliklariĝas kiam
oni fleksis pecon da ligno apud la okulo de la rigardanto. Li kredas
ke la fleksita ligno elsendas radiojn, kiuj farigas la okulon pli
senteman. Oni trovas ke briko submetiĝita je la suna lumo ankaŭ
elsendas similajn radiojn.
* * *
Propono antaŭmetiĝis ke la radio-aktiveco de radiumo eble povus
esti helpata per la bombardado do siaj propraj radiecoj. Se
tiu ĉi estu korekta, iom da radiumo, kiam disigita inter
amaso de peĉblendo, estus malpli aktiva ol kiam centriĝita en
malgranda spaco. Por pruvi tion, Profesoro Rutherford mezuris la
radio-aktivecon de radiumbromido malfluida, kaj ankaŭ solvita
en pli ol milfoje ĝia propra kvanto da akvo. Li ne trovis ian
mezureblan malsamecon inter la du provoj. Tio montras ke, inter
tiuj ĉi limoj, la radio-aktiveco de radiumo ne ŝanĝiĝas per sia
propra grandega radieco.
Sendube ĉiuj el niaj legantoj memoras la interesan artikolon pri
Radiumo, de Sir William Ramsay, en la Januara Esperantist.
Ni plezure vidas ke niaj Belgaj amikoj tradukis tiun ĉi gravan
artikolon en la Francan lingvon, kaj ĝin presigis en "Annales de
Pharmacie."
EL SHAKESPEARE'S SONNETS.
Ho, kiom multpli bela belo ŝajnas
Per la dolĉeco kiun vero donas!
Pli ĉarma brilas la ĉarmega rozo
Naskante bonodoron en ripozo.
Venenaj floroj ankaŭ povas brili;
Rozkoloritaj ofte staras ili,
Dorne pendantaj, rozojn similadas,
Kaj petolemaj somervente ludas:
Sed ili sole por sin montri venas,
Sename vivas kaj neniun benas--
Dum viva rozo nutras bonodoron,
Perfumo ĝi fariĝas, mortan horon.
Esperantigis A.M., 6266.
LERTAJ RESPONDOJ.
Verkitaj de Philip de Bono (8707).
I. Kiam Frederiko II., Reĝo de Prusujo, estis vojaĝanta kune kun
sia frato Henriko tra la Silesaj provincoj, kiuj antaŭ ne longe
estis venkitaj, li foje vidis belegan kastelon, kiu fariĝis
monaĥejo.
Li iris ĝin viziti, kaj la ĉefa monaĥo montris al la reĝo ĉiujn
interesajn pentraĵojn, skulptaĵojn, kaj la bibliotekon en kiu estis
multaj belaj libroj.
Kiam la reĝo estis forironta, li demandis al la monaĥo ĉu li havis
bezonon ian. Li respondis, petante ke la reĝo ordenu ĉiujare du
novulojn--ĉar tiatempe la ordeno estis malpermesita.
"Nu," respondis la reĝo, "mi ĝin permesas, kaj mi mem sendos la du
unuajn novulojn."
Tiam, turninte al sia frato, li diris en la Angla lingvo, kiun li
supozis esti nekomprenebla al la monaĥo: "We will send these holy
men a couple of asses" ("_Ni sendos du azenojn al tiuj ĉi
sanktuloj._")
Kiam la monarĥo estis eniranta en sian veturilon, la monaĥo, kiu
komprenis tiun ĉi frazon, respekte diris: "Mi antaŭmetas alian
peton, Via Reĝo Moŝto. Ĉu Vi permesos ke ni donu al tiuj ĉi du
novuloj, kiujn Vi sendos al ni, Vian nomon, kaj tiun de Via frato?"
II. Foje, ĉe la ĉiujara ekzameno en unu el la ĉefaj lernejoj en
Dorsetshire, lerta knabo demandiĝis de la direktoro:--
"Ĉu vi scias iajn el la efikoj produktataj de varmeco kaj de
malvarmeco?"
"Jes, Sinjoro, tiu etendigas kaj tiu ĉi kuntirigas."
"Nu, mia knabo, vi bone respondis. Ĉu vi ankaŭ povos doni al mi
ekzemplon?"
"En la somermezo la tagoj estas la plej longaj, kaj en la vintro la
plej mallongaj."
MALTAJ PROVERBOJ.
1. Kisu la manon, kiun vi deziras tranĉota.
2. Ne estas rozoj sen dornoj.
3. Oni ne mezuras homojn per piedoj.
4. La aero havas sian okulon, kaj la muro havas sian orelon.
5. La bovon oni ligas per liaj kornoj, la homon per lia vorto.
6. Tiu, kiu aĉetas fiŝojn en la maro, manĝos ilin putraj.
7. Nova najlo formetas la malnovan.
8. Pli forta estas la parolo de Maltano, ol la parolo de la reĝo.
(8108).
FABLOJ.
_La Lupo kaj la Ŝafido (La Fontaine, Libro 1, fablo X)._--La rajto
de la plej forta estas ĉiam la plej bona. Ni tion volas montri tuj.
La ŝafido trinkis el fluo de pura akvo. Alvenis malsata lupo, kiu
serĉis aventuron, kaj kiun malsato allogis en tiujn lokojn.
"Kiu cin tiel maltimigis malklarigi mian trinkaĵon?" diris tiu besto
furioze; "Ci estos punata pro cia maltimego."
"Sinjoro majesto," respondis la ŝafido, "Via Lupa Moŝto ne
koleriĝu, sed plivole rigardu, ke mi trinkas el la fluo pli ol dudek
paŝojn pli malsupre, kaj ke mi sekve nepre ne povas malpurigi vian
trinkaĵon."
"Ci malpurigas ĝin," rediris tiu kruela besto, "kaj mi scias ke ci
de mi malbone parolis pasintan jaron."
"Kiel mi estus ĝin farinta, ĉar mi ne estis naskita; mi ankoraŭ
mamnutriĝas je mia patrino."
"Se ne estas ci, estas do cia frato."
"Mi havas nenian."
"Estas do iu el la ciaj; ĉar vi ne ofte indulgas min, vi, viaj
paŝtistoj kaj hundoj. Tion oni diris al mi; mi devas venĝi min."
Tiam en la fundon de la arbaroj la Lupo forportis kaj manĝis ĝin
sen alia procesformo.
_Tradukis_ H. Boucon.
_La Vulpo kaj la Leono (Esopo)._--Vulpo, kiu neniam ĝis tiam vidis
leonon, estis tiel terurigita je la unua fojo kiam li renkontis unu,
ke li preskaŭ mortis pro timo. Kiam, tamen, li renkontis lin je la
dua fojo, kvankam li ankoraŭ tre timis, li ebliĝis kaŝi sian
timecon. Sed, kiam li vidis lin la trian fojon, Vulpo fariĝis tiel
kuraĝega, ke li ekmarŝis al li, kaj maltime demandis: "Kiel vi
sanas?"
_Troa kutimiĝo naskas malestimon._
(6266).
Kampara paroĥestro foje sciigis la aŭdantaron jene: "Ĉar estas
tiom da infanetoj, ili estos baptataj je ambaŭ finoj tiun ĉi
posttagmezon."
* * *
Dum la militado en Suda Afriko, maljuna virino eniris kamparan
butikon dum varmega vetero.
La butikisto diris: "Ĉu ne estas malbonege pri tiu ĉi militado!"
La maljunulino respondis: "Jes, sed ili havas por ĝi bonan veteron!"
8276.
LA MILITAJ REKRUTOJ EN ITALUJO.
Originale verkita de CLARENCE BICKNELL.
En Italujo ĉiujare kelkaj el ĉiuj dudekjaraj junuloj estas lote
elektitaj por la milita servado, kiu daŭros dum du aŭ tri jaroj.
Kelkaj estas liberigitaj, ekzemple la sola filo, aŭ la dua filo se
la unua jam servadis, kaj nature ĉiuj, kiuj havas ian korpan
difekton.
Antaŭ la tago de la loteltiro, tiuj ĉi junuloj el la sama urbo aŭ
vilaĝo elektas prezidanton kaj kasiston. Tiu ĉi tenas la
monoferadojn, po ĉirkaŭ dek frankoj, kaj tiu determinas la detalojn
por la venontaj festoj. La antaŭan tagon ĉiuj kunvenas matene, kaj
eble trinkas glason da vermuto, la plej estimata el la likvoroj,
almenaŭ en norda Italujo, kaj poste ili kunpasas la tutan tagon
kantante kaj kriegante. Ofte ili luas gurdon, kaj en la salonoj, kie
la eniro estas permesita, ili dancas ĝojege. Fremduloj kiuj aŭdas
la bruegon la tutan tagon, kaj vidas la duonfrenezan junularon,
kredas ke ili estas Italaj "Hooligans," aŭ duonebriaj. Sed en
Italujo estas malmulte da ebriuloj, kaj la junuloj malofte
trotrinkas, kaj eĉ trinkinte tro da vino ili ne iĝas malpacaj kaj
malbonaj, sole gajegaj.
Sed pliofte ili luas omnibuson aŭ fiakron, aŭ iras vagonare al la
proksimaj urboj.
Morgaŭ ili ĉiuj iras urbdomon, kie prezidas la urbestro, kaj tiam
laŭ ordo alfabeta, ili eltiras numeron el urno.
Tiu, kiu eltiras altan numeron estas certe "savita," kiel oni diras,
sed kiu tiras la plej malaltajn numerojn devos certe servadi.
Finiginte la eltiron, ĉiuj foriras kun la biletoj de siaj numeroj
metitaj sur la ĉapeloj, kaj kuntagmanĝas. Poste ili rekomencas la
hieraŭajn amuzaĵojn, sed pli freneze, ĉar tiuj, kiuj eltiris bonan
numeron saltas kaj kantadas je ĝojo, kaj la aliaj faras same por pli
bone kaŝi aŭ forgesi siajn ĉagrenojn.
La trian tagon ili faras preskaŭ same, post kiu la monoferadoj estas
elspezitaj, kaj certe la junuloj, lacaj kaj raŭkaj pro la kriegado,
kantado, kaj senĉesa babilado, estas enuitaj.
Sed post du aŭ tri monatoj, venas la tago por la vizito al la
kuracisto, kaj ree la bando, eĉ tiuj, kiuj ne iros al la servado,
kunripetas la festojn dum tri tagoj.
Laŭ mia opinio kaj observadoj, tiu ĉi sistemo de deviĝa milita
servado estas tre bona. La disciplino plibonigas kaj edukas la
junulojn, precipe tiujn el la kamparo.
Dum la unuaj monatoj ili nature iom suferas, sed poste ili ĝuas la
vivadon kune kun tiom da samaĝaj kamaradoj. La junaj militistoj
estas ĉiam kaj ĉie estimataj, eĉ amataj. Ili vidas belajn urbojn,
aŭ konatiĝas kun la montoj: ofte la nordanoj estas senditaj al la
sudaj provincoj, kaj la rekrutoj el la malpli civilizitaj sudaj
provincoj venas norden.
En la teatroj kaj en aliaj lokoj de amuzaĵoj, la militistoj nur
pagas duonpreze, sekve oni vidas ilin la dimanĉojn en la teatroj,
kie ili, po malpli ol unu ŝilingo, pasigas tri aŭ kvar horojn
trankvile aŭskultante al bonega muziko, kaj al famaj kantistoj. Kaj,
post la finiĝo de la servado, ili ĝuas la memorojn pri la
estinteco, kaj ĉie renkontas amikojn, ĉar la jaroj de la servado
estis por ili kiel la niaj pasigitaj en lernejo, kolegio, aŭ
universitato.
La plej populara kanto el ĉiuj verkitaj dum la jaroj de la militado
por la memstareco de Italujo, estas "_La adiaŭ de la Memvolulo al
lia Amantino._" Tiun ĉi la rekrutoj kaj la rekrutotoj konas kaj
kantas tre energie, kvazaŭ ili mem estas forirontaj bataladi. La
advokato, Carlo Bosi, la verkinto, skribis: "Mi venas por diri
adiaŭ" ("Io vengo a dirti addio") sed subite la popolo ŝanĝis la
unuan linion, kaj la aŭtoro volonte akceptis la korektaĵon. Nun ĝi
komencas "Adiaŭ, ho belulino!" ("Addio, mia bella, addio.")
Jen estas la laŭvorta traduko.
LA ADIAŬ DE LA MEMVOLULO AL LIA AMANTINO.
Adiaŭ, ho belulino!
L'armeo al la fronto
Foriras; se mi haltus,
Eterna estus honto.
Ne ploru! mi spereble
Revenos, ho anĝelo!
Aŭ, en batal' mortinte,
Vin vidos en ĉielo.
La glavon, la pafilon,
Mi portas, kaj pistolojn;
Je l'sunleviĝ' mi diros
La adiaŭparolojn.
Turnestron mi surmetis,
Per tuta prepareco!
Mi, vir' kaj militisto!
Vivu la libereco!
Militi mi ne iros
Kontraŭ patrujaj bandoj!
Sed la fremdulojn peli
El la Italaj landoj.
De longe per tiranoj
Ni estas suferantaj;
Mi iras Lombardion
Kontraŭ la subpremantoj.
Ho! la pasioj estas
Teruraj; sed la morto
Por gajni liberecon
Estos belega sorto.
Kun tiom da aliaj
Mi ankaŭ mortos--eble--
Sed ne maltrankviliĝu!
Mi mortos honoreble.
Se mankus la novaĵoj
Pri via vir' amanta,
Per kuglo mortigita,
Ne estu sopiranta.
Mi ne vin lasos sole;
Ĉar restos la trezoro;
Kaj li sin konsolados;
La fil' de mia koro.
Jen! la trumpet'! l'armeo.
Foriras; ne min tenu!
Al filo kison donu,
Kaj libereco venu!
LA VIRO VERDA.
Originale verkita de EDWARD METCALFE, M.A. (Oxon).
Estis en la preĝejo de malgranda vilaĝo, ke mi renkontis la
lamulon.
Mi ekzamenadis iom atente la eksteraĵon de bela antikva kesto.
Subite li diris: "Tiu ĉi kesto ĉiam rememorigas al mi la plej
strangan episodon de mia vivo:--tiel stranga, ke mi timas ĝin
rakonti, ĉar mi estas preskaŭ certa, ke neniu povos ĝin kredi."
Kompreneble mi tuj certigas lin pri mia kredemo.
"Sendube," li diris, "vi rimarkis la kastelon. Estas tie tre granda
ĉambrego. De longe oni nomas ĝin 'La Fantoma Ĉambro,' ĉar oni
diras, ke fantomo tie promenadas tute verde vestita, pro kio oni
donas al li la nomon de 'La Viro Verda.'"
La muroj estas de grandega dikegeco, ĉar la kastelo estas tre, tre
antikva; enkadraĵoj el nigra kverko tute kovras kaj kaŝas tiujn ĉi
murojn. La netapiŝita planko estas el la sama materialo, kaj antaŭ
kelkaj jaroj oni tute malplenigis la ĉambregon je la meblaro. La
pordo troviĝas ĉe unu ekstremaĵo de la ĉambro, kaj enirinte, oni
havas je la dekstra mano, kvin altajn fenestrojn; sed ekstere la
densa foliaro de multaj grandaj arboj malhelpas eniri la lumo,
cetere, sur la vitroj mem estas grandaj blazonŝildoj.
Ĉambregon pli malgajigan mi neniam vidis, nek ĉambregon pli
konvenan por tia vizitanto.
Mi tute forgesas, pro kio mi estis enirinta en la ĉambregon, sed,
kiam komenciĝas la historio, mi estas ĉe la flanko plej malproksima
de la pordo.
Subite mi aŭdis ĉu arĝentan sonorilon?
Ne pli klara kaj pura estas la voĉo de la Sinjorino.
La pordo malfermiĝas; tra la malfermaĵo vidiĝas la teruriĝaj
vizaĝoj de la servistaro, kaj, kiel radio de lumo, dancema, gajema,
ŝi eniras nia kara Sinjorino, kiu tuj ekridis tutkore la tutan
fantomaron.
Fermante la okulojn, mi revidas ŝin; kaj denove mi aŭdas la
ridantan belan voĉon: "Ho! Malsaĝuloj, kion vi timas? Estas nenio
tie ĉi." Tiam per mokema voĉo ŝi aldonas: "Se la Viro Verda vere
ekzistas, mi donas al li la inviton, ke li dancu nun kun mi.
Ho, teruraĵo! Kiel respondo je ŝiaj vortoj, en la ĉambro aperas la
Viro Verda mem.
Sammomente la pordo bruege fermiĝis: kaj la fantomo kaj la Sinjorino
restas vizaĝo je vizaĝo kaj mi vidas kvazaŭ rebrilatan do ŝiaj
vangoj la verdecon de lia antikva vesto.
Kvankam treege paliĝinta, ŝi tamen per kuraĝa mieno ĝentilege lin
salutis, kaj per mallerta movo li redonis la saluton. Li etendas la
manon, kaj kiel ensorĉata, ŝi ĝin prenis.
Tiel mi estis terurigita, ke unu momenton mi restis tute senmova.
Tiam, por tiel diri, mi vekiĝis el la sonĝo, kaj rapidas
alproksimiĝi. Sed mi estas lama, kaj marŝas nur tre malrapide.
Antaŭ ol mi povas alveni al ili, subite ili ambaŭ malaperas en la
muron. Vane mi frotis la okulojn. Nek la Viro Verda, nek la Sinjorino
estas videblaj, kaj alveninte al la loko, kie ili malaperis, mi
trovis nur la nerompitan supraĵon de la nigraj enkadraĵoj....
Post dudek minutoj ni sukcesis trovi kaj malfermi la kaŝitan pordon.
En la dikaĵo de la muro estas mallarĝa tunelo, kaj flanke de ĝi ni
trovis la korpon de la Sinjorino...."
"Ĉu la Sinjorino estis do morta?" mi diris, rimarkante ke la lamulo
silentiĝis.
"Je la momento mi ja kredas tion, sed ŝi nur svenis. Oni venigis la
kuraciston, kaj li trovas ŝin babilantan pri la Viro Verda. Febro
ŝin atakas, kaj ŝi iom freneziĝas. "La krizo estos post tri
tagoj," diris la kuracisto. "Ŝi tiam havos sian plenan sencon, kaj
se oni povos prezenti al ŝi senduban pruvon ke la ŝajniganta
fantomo nur estas, kiel mi kredas mem, mortema homo, ŝi rapide
resaniĝos. Sed se ŝi ankoraŭ kredos ke ŝi vidis veran fantomon,
certege ŝi mortiĝos."
Ve la malgaja sorto! Kiel ni povos pruvi tion? Kaj ni ĉiuj amas la
Sinjorinon...." "Sed la kesto," mi diris. "Kial la kesto memorigas al
vi pri tio ĉi?"
"Tuj mi ĝin diros al vi," li respondis. "Ĉe tiu tempo ni havis tre
kleran preĝejoteniston, veran konantulon pri ĉiuj malnovaj
legendoj. Li rakontis al mi longan historion pri la Viro Verda kaj,
malferminte tiun ĉi antikvan keston, li montris la vestojn, kiujn
portadis la Viro Verda mem dum sia vivado antaŭ ducent jaroj: _Ili
estis la vestoj mem, kiujn mi vidis portatajn de la fantomo._
Laŭ metio, la preĝejotenisto estis ankaŭ lignaĵisto, kaj je la
tria tago, mi havis okazon viziti lian laborejon. Ĝi troviĝis en
loko tre senhoma, kien oni alvenis per vojeto trapasanta tra kampoj
tute plenaj je la orafloroj arbetoj de la dornstipo (_ulex
europaeus_).
Alveninte mi vidis malgrandan konstruaĵon de du etaĝoj; la unua el
briko, kie la lignaĵisto tenas sian materialon, kaj la dua, la
laborejo mem, el ligno. Sed ĝi havas tiom da fenestroj, ke eble
estas pli bone diri "el vitro." La pordo estis ĝuste en mezo, kaj
oni supreniris per krutega ligna ŝtuparo.
Suprenirinte, mi trovis tie la lignaĵiston kaj lian junan lernanton;
kaj mi rimarkis en la mastro strangan maltrankvilecon. Ŝajnis al mi
ke la lignaĵisto estas treege kolerema, kaj la junulo egale timema.
Mi komencis paroleti kelke da vortoj, sed neniam mi finis la frazon.
La lignaĵisto rigardis min, kaj laŭ la rapideco de fulmo mi ekkonis
du faktojn:--_la okuloj estas la okuloj de la Viro Verda; ili estas
ankaŭ la okuloj de frenezegulo._
Mi ne scias ĉu mi perfekte konservis la ŝajnon de trankvileco, sed
mi diris per ordinara voĉo, ke mi estas ion forgesinta, kaj ke
baldaŭ mi revenos. Tiam mi adiaŭis kaj per malrapida paŝo mi
malsupreniris la ŝtuparon.
Mi jam eniras en la unuan kampon, kiam eksonas kriego freneza, kaj
ĉizilo, per tre forta mano ĵetita, preskaŭ frotis mian vangon.
Ekrigardante malantaŭen, mi vidas la frenezegulon saltantan el la
laborejo, kaj post li, la palan vizaĝon de la junulo, kiu rapidas
lin sekvi.
Mi komencis kuri, sed, kial vi vidas, mi estas lama. Mi faletas,
restariĝas, ankoraŭ faletis, falis; la frenezulo kaptas min kaj
ekrulas mian korpon inter la dornplenaj arbetoj.
Prezentu al vi la aferon! Frenezegulo fortega kiel leono, kaj lamulo
pro malsaneco malfortigita. Mi estis tiel senpova, kiel muso sub la
ungegoj de la kato, kaj kiel kruelega kato la lignaĵisto ludadis je
mi; jen permesante ke mi iom forkuru, jen per teruriga saltego
ĵetante sin sur min.
Iafoje la muso sin savas!
Dum la lasta rulado ni alproksimiĝis malgrandan grenejon. Ĝi estas
eterne fotografata en mia cerbo. Ligna ŝtuparo, la dekstra flanko
tuŝanta la brikan muron, kondukis al malgranda ligna plataĵo, kie
troviĝas pordo. Ĝi estis tute neuzita kaj treege malnova.
Forgesinte la lamecon, per tri saltoj mi alvenis al la plataĵo, per
la forto de miaj saltoj disrompigante la putran ŝtuparon. La pordon
mi trovis ŝlosita.
La frenezegulo ŝajnis iom ŝanceliĝi. Li levigis la falintajn
ŝtupojn kaj disŝiris ilin, kiel oni disŝiras paperojn. La pecojn
li ĵetis al mia korpo, sed tiel molaj ili estis ke mi ne estis eĉ
vundata.
Per tiu ĉi amuzaĵo li pasigis multajn minutojn.
Poste li ekvidis la flanktrabon, kiu, estante pli fortan ol la cetero
de la ŝtuparo, ankoraŭ restis flanke de la muro. Tiun ĉi li
forŝiras, kaj ekvidante malgrandan spacon inter la plataĵo kaj la
muro, li trapasis ĝian finiĝon tra la interspaco, kaj tiris
eksteren la lignaĵon per siaj tutaj fortoj--la fortoj de frenezulo.
Pli kaj pli mi sentis la plataĵon tremetanta; mi alkroĉiĝis pli
kaj pli forte al unu el la fostoj de la palisaro; mi aŭdis la
kriegojn de la frenezegulo, la krakadon de la tremanta plataĵo;
konfuzitan sonadon de multaj voĉoj alproksimiĝantaj. Tiam, kun
lasta laŭta krakego, la tuta plataĵo falis teren, kaj mi nenion
konis plu...."
Denove la lamulo silentiĝis. "Kaj pri la Sinjorino," mi demandis.
"Ho, la Sinjorino resaniĝis: ŝi estas mia edzino."
"Pri la lignaĵisto?"
"Li estis trovinta kaŝatan vojon el la preĝejo en la kastelon;
antaŭe oni ofte konstruis tiajn tunelojn. Li estis tre revema kaj,
per multa pensado pri la legendo de la Viro Verda, fine li kredas ke
li mem estas la fantomo. Iafoje li vestis sin per la vestoj tiritaj
el la antikva kesto, trapasas la kaŝatan tunelon en la kastelon, kaj
jen estas la fantomo.
Jes, li loĝis kelkajn monatojn en frenezulejo, sed li ankaŭ tute
resaniĝis. Hieraŭ mi vidis lin ridetantan je infanino, kies pupon
li rebonigis.
Kiel mi estis savata? Ho! la junulo kuris al vilaĝo demandi helpon,
kaj revenis kun granda sekvantaro.
Ĝustatempe!"
Jen estas la historio de la Viro Verda: ĉu ĝi ne estas tre, tre
stranga?
LA DEVENO DE ESPERANTO.
Tradukita el Rusa lingvo de G.V. Vidu la komencon sur la 79-80
paĝoj de "The Esperantist" (Marta Numero).
Tie ĉi mi diros ĝustatempe kelkajn vortojn pri la materialo por la
vortaro. Multe pli frue, kiam mi serĉis kaj elĵetadis ĉion
senbezonan el la gramatiko, mi deziris uzi la principojn de la
ekonomio ankaŭ por la vortoj. Konvinkita, ke estas tute egale, kian
formon havos tiu aŭ alia vorto, se ni nur _konsentos_ ke ĝi
esprimas la donitan ideon, mi simple _elpensadis_ vortojn, penante,
ke ili estu kiel eble pli mallongaj kaj ne havu senbezonan nombron da
literoj. Mi diris al mi, ke anstataŭ ia 11-litera "interparoli" ni
tute bone povas esprimi la saman ideon per ia ekz. 2-litera "pa."
Tial mi simple skribis la matematikan serion da plej mallongaj, sed
facile elparoleblaj kunigoj de literoj kaj al ĉiu el ili mi donis la
signifon de difinita vorto (ekz. _a_, _ab_, _ac_, _ad_, ... _ba_,
_ca_, _da_, ... _e_, _eb_, _ec_, ... _be_, _ce_, ... _aba_, _aca_,
... k.t.p.).
Sed tiun ĉi penson mi tuj forĵetis, ĉar la provoj kun mi mem
montris al mi, ke tiaj elpensitaj vortoj estas tre malfacile
ellerneblaj kaj ankoraŭ pli malfacile memoreblaj. Jam tiam mi
konvinkiĝis, ke la materialo por la vortaro devas esti
Romana-Germana, ŝanĝita nur tiom, kiom ĝin postulas la reguleco
kaj aliaj gravaj kondiĉoj de la lingvo. Estante jam sur tiu ĉi
tero, mi baldaŭ rimarkis, ke la nunaj lingvoj posedas grandegan
provizon da pretaj jam vortoj internaciaj, kiuj estas konataj al
ĉiuj popoloj kaj faras trezoron por estonta lingvo internacia--kaj
mi kompreneble utiligis tiun ĉi trezoron.
En la jaro 1878 la lingvo estis jam pli-malpli preta, kvankam inter
la tiama _lingwe uniwersala_ kaj la nuna Esperanto estis ankoraŭ
granda diferenco. Mi komunikis pri ĝi al miaj kolegoj (mi estis tiam
en 8-a klaso de la gimnazio). La plimulto da ili estis forlogitaj de
la ideo, kaj de la frapinta ilin neordinara facileco de la lingvo,
kaj komencis ĝin ellernadi. La 5-an de Decembro 1878 ni ĉiuj kune
solene festis la sanktigon de la lingvo. Dum tiu ĉi festo estis
paroloj en la nova lingvo, kaj ni entuziasme kantis la himnon, kies
komencaj vortoj estis la sekvantaj:
"Malamikete de las nacjes
Kadó, kadó, jam temp' está!
La tot' homoze in familje
Konunigare so debá."
(En la nuna Esperanto tio ĉi signifas: "Malamikeco de la nacioj
falu, falu, jam tempo estas! La tuta homaro en familion unuiĝi
devas").
Sur la tablo, krom la gramatiko kaj vortaro, kuŝis kelkaj tradukoj
en la nova lingvo.
Tiel finiĝis la unua periodo de la lingvo.
Mi estis tiam ankoraŭ tro juna por eliri publike kun mia laboro, kaj
mi decidis atendi ankoraŭ 5-6 jarojn kaj dum tiu ĉi tempo zorgeme
elprovi la lingvon kaj plene prilabori ĝin praktike. Post duonjaro
post la festo de 5-a de Decembro ni finis la gimnazian kurson kaj
disiris. La estontaj apostoloj de la lingvo provis paroleti pri "nova
lingvo" kaj, renkontinte la mokojn de homoj maturaj, ili tuj rapidis
malkonfesi la lingvon, kaj mi restis tute sola. Antaŭvidante nur
mokojn kaj persekutojn, mi decidis kaŝi antaŭ ĉiuj mian laboron.
Dum kvin kaj duono da jaroj de mia estado en universitato, mi neniam
parolis kun iu pri mia afero. Tiu ĉi tempo estis por mi tre
malfacila. La kaŝeco turmentis min; devigita zorgeme kaŝadi miajn
pensojn kaj planojn mi preskaŭ nenie estadis, en nenio
partoprenadis, kaj la plej bela tempo de la vivo--la jaroj de
studento--pasis por mi plej malgaje. Mi provis iafoje min distri en
la societo, sed sentis min la fremdulo, sopiris kaj foriradis, kaj de
tempo al tempo faciligadis mian koron per ia versaĵo en la lingvo,
prilaborata de mi. Unu el tiuj ĉi versaĵoj ("Mia penso") mi metis
poste en la unuan eldonitan de mi broŝuron; sed al la legantoj, kiuj
ne sciis, ĉe kiaj cirkonstancoj tiu ĉi versaĵo estis skribita, ĝi
ekŝajnis, kompreneble, stranga kaj nekomprenebla.
Dum ses jaroj mi laboris perfektigante kaj provante la lingvon--kaj
mi havis sufiĉe da laboro, kvankam en la jaro 1878 al mi ŝajnis, ke
la lingvo jam estas tute preta. Mi multe tradukadis en mian lingvon,
skribis en ĝi verkojn originalajn, kaj vastaj provoj montris al mi,
ke tio, kio ŝajnis al mi tute preta teorie, estas ankoraŭ ne preta
praktike.
Multon mi devis ĉirkaŭhaki, anstataŭigi, korekti kaj radike
transformi. Vortoj kaj formoj, principoj kaj postuloj puŝis kaj
malhelpis unu la alian, dume en la teorio, ĉio aparte kaj en
mallongaj provoj, ili ŝajnis al mi tute bonaj. Tiaj objektoj, kiel
ekz. la universala prepozicio "je," la elasta verbo "meti," la
neŭtrala, sed difinita finiĝo "aŭ" k.t.p. kredeble neniam enfalus
en mian kapon teorie. Kelkaj formoj, kiuj ŝajnis al mi riĉaĵo,
montriĝis nun en la praktiko senbezona balasto; tiel ekz. mi devis
forĵeti kelkajn nebezonajn sufiksojn.
En la jaro 1878 al mi ŝajnis, ke estas al la lingvo sufiĉe havi
gramatikon kaj vortaron; la multpezecon kaj malgraciecon de la lingvo
mi alskribadis nur al tio, ke mi ankoraŭ ne sufiĉe bone ĝin
posedas; la praktiko do ĉiam pli kaj pli konvinkadis min, ke la
lingvo bezonas ankoraŭ ian nekapteblan "ion," la kunligantan
elementon, donantan al la lingvo vivon kaj difinitan, tute formitan
"_spiriton_."
Mi komencis tiam evitadi laŭvortajn tradukojn el tiu aŭ alia lingvo
kaj penis rekte _pensi_ en la lingvo neŭtrala.
Poste mi rimarkis, ke la lingvo en miaj manoj ĉesas jam esti
senfundamenta ombro de tiu aŭ alia lingvo, kun kiu mi havas la
aferon en tiu aŭ alia minuto, kaj ricevas sian propran spiriton,
sian propran vivon, la propran difinitan kaj klare esprimitan
fizionomion, ne dependantan jam de iaj influoj. La parolo fluis jam
mem, flekseble, gracie kaj tute libere, kiel la viva patra lingvo.
Ankoraŭ unu cirkonstanco igis min por longa tempo prokrasti mian
publikan eliron kun la lingvo: dum longa tempo restis nesolvita unu
problemo, kiu havas grandegan signifon por neŭtrala lingvo. Mi
sciis, ke ĉiu diros al mi: "Via lingvo estos por mi utila nur tiam,
kiam la tuta mondo ĝin akceptos; tial mi ne povas ĝin akcepti ĝis
tiam, kiam ĝin akceptos la tuta mondo." Sed ĉar la "mondo" ne estas
ebla sen antaŭaj apartaj "unuoj," la neŭtrala lingvo ne povis havi
estontecon ĝis tiam, kiam prosperos fari ĝian utilon por ĉiu
aparta persono sendependa de tio, ĉu jam estas la lingvo akceptita
de la mondo aŭ ne.
Pri tiu ĉi problemo mi longe pensis. Fine la tiel nomataj sekretaj
alfabetoj, kiuj ne postulas, ke la mondo antaŭe ilin akceptu, kaj
donas al tute nedediĉita adresato la eblon kompreni ĉion skribitan
de vi, se vi nur transdonas al la adresato la ŝlosilon--alkondukis
min al la penso aranĝi ankaŭ la lingvon en la maniero de tia
"ŝlosilo," kiu, enhavante en si ne sole la tutan vortaron, sed
ankaŭ la tutan gramatikon en la formo de apartaj elementoj. Tiu ĉi
ŝlosilo, tute memstara kaj alfabete ordita, donus la eblon al la
tute nedediĉita adresato de kia ajn nacio tuj kompreni vian
Esperantan leteron.
Mi finis la universitaton kaj komencis mian medicinan praktikon. Nun
mi komencis jam pensi pri la publika eliro de mia laboro. Mi pretigis
la manuskripton de mia unua broŝuro ("D-ro Esperanto. Lingvo
internacia. Antaŭparolo kaj plena lernolibro") kaj komencis serĉi
eldonanton. Sed tie ĉi mi la unuan fojon renkontis la maldolĉan
praktikon de la vivo, la financan demandon, kun kiu mi poste ankoraŭ
multe devis kaj devas forte batali. Dum du jaroj mi vane serĉis
eldonanton. Kiam mi jam trovis unu, li dum duonjaro pretigis mian
broŝuron por eldono kaj fine--rifuzis.
Fine, post longaj klopodoj, mi prosperis mem eldoni mian unuan
broŝuron en Julio de la jaro 1887. Mi estis tre ekscitita antaŭ tio
ĉi; mi sentis, ke mi staras antaŭ Rubikono kaj ke de la tago, kiam
aperos mia broŝuro, mi jam ne havos la eblon reiri; mi sciis, kia
sorto atendas kuraciston, kiu dependas de la publiko, se tiu publiko
vidas en li fantaziulon, homon, kiu sin okupas je "flankaj aferoj."
Mi sentis, ke mi metas sur la karton tutan estontan, trankvilecon kaj
ekzistadon mian kaj de mia familio; sed mi ne povis forlasi la ideon,
kiu eniris mian korpon kaj sangon kaj ... _mi transiris Rubikonon_.
THE BIRTH OF ESPERANTO.
Freely translated from an Esperanto version of a Russian letter
written by Dr Zamenhof, by John Ellis.
"This is an appropriate place for me to say a few words about the
material for the dictionary. Much earlier, when I had examined and
rejected every non-essential from the grammar, I had desired to
exercise the principles of economy in respect of the word-material
also. Thinking that it was a matter of indifference what form any
particular word took, so long as it was agreed that it should express
a given idea, I simply invented words, taking care only that they
should be as short as possible, and did not contain an unnecessary
number of letters. Instead of using "interparoli" (to converse), a
word of eleven letters, why should we not express the idea just as
well by some word of two letters, say, "pa"? So I simply wrote the
shortest and most easily pronounced mathematical series of conjoined
letters, to each factor of which series I gave a certain meaning
(_e.g._, a, ab, ac, ad, ba, ca, da ...; e, eb, ec ...; be, ce ...;
aba, aca ... etc.).
"But I immediately rejected this notion, for my own personal
experiments proved that these invented words were very difficult to
learn, and even more so to remember. I came to the conclusion that
the material for the dictionary must be Romance-Teutonic, altered
only so far as regularity and other important requirements of
language demanded. Standing upon this ground, I soon observed that
the present languages possessed an immense supply of words already
international, with which all the nations had a prior acquaintance,
and which formed a veritable treasure house for the future
international language--and, of course, I utilised this treasure.
"In 1878 the language was more or less ready, although there was a
good deal of difference between my _lingwe uniwersala_ of that date
and the present Esperanto. I told my fellow-students about it--I was
then in the 8th Class of the gymnasium--and the greater part of them
were attracted by the idea, and struck by the unusual easiness of the
language, began to study it. On the 5th of December, 1878, we united
to celebrate the birth of my language by a solemn festival. During
the feast there were speeches in the new language, and we
enthusiastically sang a hymn the commencing words of which were as
follows:--
"Malamikete de las nacjes
Kadó, kadó, jam temp' está!
La tot' homoze in familje
Konunigare so debá."
which being interpreted into English, 'May the enmity of nations fall
away, fall away, for the hour is come! All mankind must become as one
family.'
"On the table, in addition to the grammar and dictionary, lay some
translations in the new language.
"And thus the first stage of my language came to an end.
"I was then still too young for my work to appear before the public,
and I decided to wait five or six years longer, and during that time
to carefully test my language and to work it out fully and
practically. Half a year after the feast of December 5th, 1878, we
finished our course at the gymnasium and separated. The future
apostles of the new language made some attempts to discuss 'the new
language,' but, meeting with the ridicule of their elders, forthwith
renounced it, and I remained in a glorious minority of one.
Foreseeing nothing but scoffing and persecution, I decided to hide my
work from the eyes of all.
"For five and a-half years whilst I was at the University I never
spoke to anyone about it. That was a very trying time for me. The
secrecy tormented me. Compelled to carefully conceal my thoughts and
plans, I went scarcely anywhere, took no part in anything, and the
most enjoyable time of life--the student-years--was, for me, the
saddest. Sometimes I endeavoured to find distraction in society, but
I felt myself a stranger, sighed and went away, and from time to time
eased my heart by writing poems in the language I was elaborating.
One of these poems, 'Mia penso,' I afterwards inserted in the first
brochure which I published; but to those readers who were
unacquainted with the circumstances under which they were written the
verses would appear strange and incomprehensible.
"For six years I worked at perfecting and testing my language, and it
gave me plenty of work, although in 1878 I had thought that it was
quite ready. I made many translations and wrote original works in it,
and severe trials showed me that what I had considered to be quite
finished in theory was nevertheless not ready for practical use.
"There was much to lop, alter, correct, and radically to transform.
Words and forms, principles and postulates, jostled with and opposed
each other, whereas in theory, taken separately and not subjected to
extended tests, they had appeared to me perfectly good. Such things,
for instance, as the indeterminate preposition 'je,' the elastic verb
'meti,' the neutral termination 'aŭ,' etc, possibly would never have
entered into my head if I had proceeded only upon theory. Some forms
which had appeared to possess a wealth of advantage proved in
practice to be nothing but useless ballast, and on this account I
discarded several unnecessary suffixes.
"In 1878 it seemed to me that it was sufficient if my language
possessed a grammar and a dictionary; its heaviness and want of grace
I attributed only to the fact that I did not know the language
sufficiently well; but practice ever more and more convinced me that
a language requires in addition an indescribable something, a uniting
element, giving to it life and a defined and unmistakable spirit.
"I therefore began to avoid making literal translations, and made an
effort to _think_ in the neutral language.
"Later I noticed that the language with which I was occupied was
ceasing to be a shadowy reflection of the language from which I
happened to be translating, and was becoming imbued with its own life
and invested with a spirit of its own, and acquiring a physiognomy
properly defined, clearly expressed, and independent of any other
influence. My speech flowed of itself, flexibly, gracefully, and
totally untrammelled, just as my living native tongue.
"Yet another circumstance compelled me to postpone for a long time
the appearance of my language; for many years another problem of
immense importance to a neutral language had remained unsolved. I
knew that everyone would say 'Your language will be of no use to me
until the world at large accepts it, so I shall make no use of it
until everyone else does.' But since the world at large is composed
only of its units, my neutral language could have no future until it
was of use to each separate unit independently of whether the world
at large accepted it or not.
This problem I considered for a long while. At last the so-called
secret alphabets, which do not necessitate any prior knowledge of
them, and enable any person not in the secret to understand all that
is written if you but transmit the key, gave me an idea. I arranged
my language after the fashion of such a key, inserting not only the
entire dictionary but also the whole grammar in the form of its
separate elements. This key, entirely self-contained and
alphabetically arranged, enabled anyone of any nationality to
understand without further ado a letter written in Esperanto.
"I had left the University and begun my medical practice; I began to
consider the publication of my labours. I had prepared the manuscript
of my first brochure, 'an International Language, by Dr. Esperanto,'
and sought out a publisher. And here for the first time I met that
bitter practicality of life, the financial question, against which I
had and still have to fight yet the more. For two years I looked in
vain for a publisher. And when indeed I had found one he spent half a
year in preparing my brochure for publication, and finally--refused.
At length, after strenuous efforts, I succeeded in publishing the
brochure myself in July, 1887. Before I did so I was much
perplexed--I felt that I stood before the Rubicon. Having once
published my brochure, retreat would be impossible, and I knew what
kind of fate attends a doctor who is dependent upon the public, if
that public comes to regard him as a visionary, or a man who busies
himself with side issues. I felt that it was staking my whole future
peace of mind, my livelihood, and that of my family, but I could not
abandon the idea which had entered into my body and my blood, and ...
_I crossed the Rubicon_."
Lazaro Ludoviko Zamenhof.
[_Copyright reserved._]
[_Tradukis Esp. 6266._]
LA VENTEGO (Daŭrigo).
(_Vidu la kvin antaŭajn Nrojn._)
AKTO I.
Sceno 2 (_daŭrigo_).
Arielo.-- En Alĝerlando.
Prospero.-- Ho! vi tion scias.
Monate al vi devos mi rediri
La staton tiam vian; vi forgesas.
Pro multaj krimoj kaj teruraj sorĉoj
Ne kompreneblaj por l'animo homa,
L'inferan sorĉistinon Sikorakson
Devigis tuj foriri l'Alĝeranoj--
Nur ĉar ne volis ili ŝin mortigi.
Arielo.-- Jes, mastro.
Prospero.-- Nubokula sorĉistino!
Gravedan la maristoj ŝin forlasis
Ĉi tie! kie vi--laŭ via diro
Nun mia sklavo--tiam ŝin obeis!
Sed, tro aera vi, spirito, estas
Por ŝiajn abomenojn nepre fari:
Senlime furioza Sikorakso,
Per helpo de rimedoj potencegaj,
En tago, vin--al ŝi malobeintan--
Enfermis en fendaĵon de pinarbo.
Nu! tie vi suferis dekdu jarojn;
Dum tiu tempo Sikorakso mortis,
Lasinte vin por ĝemi, akre krii,
Rapide, muelile, tra la ventoj!
Ankoraŭ estis la insul' senhoma,
Krom bestoforma la sorĉistinido....
Arielo.-- Ĝi estas Kalibano.
Prospero.-- --Bestegulo!
Lin dresis mi por la domoservado--
Senĉesaj, dume, krioj viaj kaŭzis
Kriegi lupojn, eĉ kortuŝis ursojn....
Infera turmentego! Sikorakso
Ĝin povis ne forigi.--Sed mi venis,--
Aŭdinte vin, la pinon oscedigis ...
Magie mi vin savis.
Arielo.-- Dankon, mastro!
Prospero.--Se nun vi remurmuros, mi tuj fendos
Trunkegon kverkan kies tuberaĵoj
Englutos vin por krii dekdu vintrojn!
Arielo.-- Pardonu, mastro; mi estos obea,
Kaj spiritaĵon mian de nun faros
Ĝentile.
Prospero.-- Agu tiel; post du tagoj
Vi liberiĝos.
Arielo.-- Nobla mastro mia!
Mi kion faros? kion? diru, kion?
Prospero.--Foriru; mara nimfo vi fariĝu,
Sed, krom por mi, por ĉiuj nevidebla.
Rapidu ĝis vi estos tiaforma,
Kaj tien ĉi revenu! (_Malaperas Arielo_).
(_Laŭte al Mirando_). Kara koro!
Mirando, vi vekiĝu! ho! vekiĝu!
Bonege jam vi dormis; nun, vekiĝu!
Mirando.-- Rakonto stranga via al mi kaŭzis
Profundan dormon.
Prospero.-- Tion de vi skuu.
Nun, iru ni viziti Kalibanon:
Neniam li respondon bonan donas.
Mirando.-- Li terurega estas malbonulo:
Ne amas mi lin vidi.
Prospero.-- Sed, filino,
Lin ni bezonas. Fajron ekbruligi,
Alporti lignon, kaj balai ĉambron,
Utila certe estas--Kalibano!
Ho, sklavo, ŝlimo, kie vi kaŝiĝis?
Kalibano.--(_El interne_) Lignaro jam interne estas.
Prospero.-- Venu!
Alian faron tuj mi al vi donos:
Testudo, venu!
(_Reaperas Arielo akvanimfoforma_).
Bele, Arielo;
(_Mallaŭte_) Aŭskultu bone.
Arielo.-- Faros mi, sinjoro! (_malaperas_).
Prospero.--Venena sklavo, sorĉa diablido,
Tuj venu tien ĉi! (_Venas Kalibano_).
Kalibano.-- Malsana roso
De Sikorakso ŝlime balaita
Per korva plumo, sur vin nun ŝprucigu!
Sud-okcidenta vento vin aknigu!
Prospero.--Pro tio, certe, vi, hodiaŭ nokte,
Suferos streĉojn, flankpikaĵon sentos--
Elspiron haltiganta vizitisto!--
Eĉ erinacoj sur vi ekzerciĝos;
Mieltavole estos vi pinĉita:
Pli pika ĉiu pinĉo ol abelo!
Kalibano.--Mi nun bezonas la tagmanĝon mian:
Al mi l'insulon rajte apartenas;
Ĝin mi heredis de patrino mia,
Ĝis de mi vi forŝtelis la posedon.
Unue vi karesis min, eĉ ofte
Vi akvon berogustan al mi donis,
La grandan kaj malgrandan lumojn montris
Brulantajn tage, nokte; al mi diris
Iliajn nomojn. Mi vin amis, tiam,
Kaj montris al vi la insulajn ecojn,
La freŝajn fontojn, fruktodonan landon,
Malbeno! salajn lokojn kaj herbejojn....
(_Daŭrigota_).
CORRESPONDENCE NOTES.
The Editor desires to thank numerous correspondents for their most
valuable and interesting views on the Accent Question.
It will be recollected that April 10th is the last day for receiving
votes on the matter, and it is hoped that all friends wishing to do
away with the accents will kindly send their postcards before that
date. As was anticipated, up to the present more replies have come to
hand against the proposal than for it. It will naturally be supposed
that those readers not sending any reply are in favour of the
continued use of the accents. In the May gazette the question will be
decided. It is somewhat early to prophesy, but unless a remarkable
change sets in, the future Esperantists will be as their
predecessors.
* * *
Two correspondents have sent queries as to written Esperanto. This,
of course, is the same all the world over. Russians do not attempt to
use their own characters, neither do Chinese try to write picture
Esperanto. Were this otherwise, we should all, to a large extent, be
wasting our time over the study. Let our two friends take courage,
and at once enter into correspondence with Russian Samideanoj.
* * *
Will some Esperantists in Accrington, Sheffield, and Ventnor kindly
assist blind students to master the language? Help in this direction
will be greatly appreciated.
* * *
Several adepts have expressed willingness to correct letters of less
experienced students, provided stamped envelopes be enclosed for the
reply. Will those desirous of taking advantage of the privilege send
in their names to the Editor?
* * *
A.G., of Pforzheim, asks whether it is not best to omit the article,
as in Latin. It is difficult to give a precise rule for English
speaking people as to when the definite article should be expressed
and when omitted. Some ingenious friends have suggested the following
plan, and will be glad to hear of instances in which it fails.
Whenever in English it is impossible, without impairing the sense, to
use the indefinite article "a," then, in translating into Esperanto,
employ "La."
* * *
A correspondent has kindly sent a valuable article on the use of the
English verb "TO GET." This will be of service to our readers.
Similar useful contributions are invited.
HOW TO TRANSLATE "TO GET."
(1). When it means "to become"--iĝi.
_E.g._--To get accustomed to--
To get used to--
To get to do (something)--kutimiĝi je.
It is getting cold--malvarmiĝas.
It is getting dark--mallumiĝas.
To get beaten--batiĝi; blamed--mallaudiĝi
To get laughed at--mokiĝi; married--edziĝi.
To get near--proksimiĝi (al); open--malfermiĝi.
To get up--leviĝi.
(2). When it means "to make"--igi (sometimes konsili ke).
_E.g._--Get him to come--Lin venigu (or konsilu al li ke li venu)
(or faru ke li venu).
To get a thing done--Ion farigi.
To get a house built--Domon konstruigi.
To get (people) together--Kunvenigi.
You will never get him to do that--Vi neniam konvinkos lin,
ke li tion faru.
(3). When it means "to obtain, acquire"--akiri, aĉeti.
_E.g._--To get a horse--Aĉeti ĉevalon.
I want to get you one--Mi deziras eltrovi unu (or iun) por vi.
I got a prize--Mi ricevis premion.
To get friends--Ekhavi amikojn.
To get money from (somebody)--Eltiri monon el.
(4). When it means "to fetch, bring"--alkonduki, alporti.
_E.g._--Get me a cab!--Alkonduku al mi veturilon!
Get me a glass of water!--Alportu al mi glason da akvo!
(5). When it means "to arrive"--alveni.
_E.g._--To get to a place--alveni en loko.
(6). When expletive, "got" is not translated. "I have got"
is the same as "I have."
_E.g._--What have you got?--Kion vi havas?
(7). With a proposition.
To get across--trairi; along--antaŭeniri.
To get at (something)--elakiri; away--foriri, forkuri.
To get back--reveni; back (one's expenses)--rericevi.
To get down--deiri, malsupreniri; in--eniri.
To get off--eliri (el), foriri (de), lasi.
To get on (in learning)--progresadi.
To get on (in business)--sukcesi.
To get on (in health)--sani.
To get out--eliri, foriri; upon (a horse)--supreniri (ĉevalon).
(8). Expressions.
He got run over by a horse--Ĉevalo lin piede subpremis.
He wants to get talked of--Li deziras ke oni parolu pri li.
Get on with your work and never mind what I am doing--Daŭrigadu
vian laboron, kaj ne zorgu pri tio kion mi faras.
Note.--In all cases when "to go" is used with the same meaning
as to get, the translation would be the same as in the above.
_E.g._--To go across--trairi.
LA IMPRESO KIUN FARIS JE MI LA PARLAMENTEJO.
Originale verkita de E. A. Lawrence.
Post multaj tagoj mi ricevis mian bileton. La lokoj estas malmultaj
kaj mi devis longe atendi, sed fine mi ja havis la tiel deziritan
okazon, sed, Ho ve! mi havas teruran kapdoloron. Tamen mi decidis
ĉeesti.
Prezentante min ĉe la pordego, ne estis necese ke mi demandu la
vojon, ĉar, estante fraŭlino, policano demandis: "Ĉu vi serĉas la
Galerion de Sinjorinoj?" Mi jesis, kaj li kondukis min al komforta
levilo, kiu min levigas tri aŭ kvar etaĝojn, al la supra Galerio.
Tie ĉi troviĝis kelkaj Sinjorinoj, atendantaj, sur benkoj sidantaj,
ekster la ŝlosita pordo de la _Sankta Kaĝo_--ne ekzistas alia nomo
por ĝi--de kie la beletaj birdoj aŭ aliaj povos rigardadi, tra la
ferme plektataj baroj, siajn amikojn de la privilegiita sekso, kiuj
klopodas pri la regadaj zorgoj.
Mi estis tre feliĉa, ĉar mi povis iri tute proksime al la baroj,
kaj mi vidis grandan altan Ĉambregon. Longa, librokovrita tablo
troviĝis en la centro.
Sidejoj estis aranĝitaj en longaj vicoj, ambaŭflanke de la
ĉambrego. La registara partio okupis tiujn je la dekstra flanko, kaj
la Kontraŭmetuloj estis je la alia.
Je unua vidiĝo, niaj leĝfarantoj ne ŝajnas esti tre okupaj; tie
ĉi sidas unu, kun ĉapelo klinigita super la frunto, kvazaŭ li
kviete dormetas post la tagmanĝo; tie staras du aŭ tri
kunparolantaj.
Subite la pordo malfermiĝas, kaj oni aŭdas per forta voĉo
elkriata: _La Parolanto_ (The Speaker).
Baldaŭ eniras la Bastonportanto (Mace Bearer) per velura pantaloneto
kaj nigraj strumpfoj vestita. Li portas la gloran Bastonon, kun ĝia
krono al la pinto.
Poste venas la Parolanto vestita per sia belega Robo. Kune kun li
eniras Pastro. Kion faras tie ĉi pastro? mi ekpensis. Oni fermis la
pordon kaj la du viroj sidiĝas. La tuta Ĉambrego silentiĝas. La
Membroj leviĝas, la Pastro komencas Diservon, konsistanta el preĝoj
por Dia helpo, por la Reĝo kaj Reĝino, kaj la Patro Nia.
Vere estas tre solene.
La pordo denove malfermiĝas, kaj enrapidas multe da Membroj, ĉar
nun estas la tria kaj duono, kaj la Demandoj komenciĝas je tiu ĉi
horo. Kiam la Kontraŭmetuloj proponas demandojn, la aliaj ofte multe
amuziĝadas. La Irlandanoj donas la plimulton da ŝercoj. Jen unu el
la ŝajne enuigaj vizaĝoj limiĝas, kaj Membro kviete antaŭeniras
al la tablo kaj, per malmultaj vortoj kontraŭdiras, aŭ eble
klarigas la proponojn. Eble oni ridos je li, eble oni aplaŭdos.
Post unu horo, la _Ĉambro_ eniras en komitaton. La Parolanto kvitas
sian seĝegon, la Bastono estas sub tablo metita, kaj nun komenciĝas
la ĝenerala diskutado.
Forgesinte la kapdoloron, nur la memoro, ke la vagonaro min atendas,
fortiras min noktomeze, kaj mi lasas niajn leĝfarantojn ankoraŭ
diskutantajn.
ĜIS LA REVIDO.
La Redaktoro deziras sendi koregan dankesprimon al la multaj
Gesamideanoj, kiuj afablege plezurplenigis lian libertempon. Laŭ
la peto de multaj legantoj, li skribos mallongan skizon pri sia
pro-Esperanto vojaĝo, en la Maja numero.
DIVERSAĴOJ.
Kara Sinjoro,--Mi plezure legis en la Februara Numero de
The Esperantist leteron de Esperantisto 4686 pri instruado
de Esperanto al geknaboj. Mi devas sciigi vian estimatan
korespondanton, ke ekzistas nun jam de kelka tempo ekmovado
Esperantista inter junuloj.
Por kuraĝigi ilin al la lernado de nia lingvo estis fondita de Svisa
instruisto, Sro. Ducommun, internacia korespondado de gejunuloj, kiu
nun havas korespondantojn en diversaj landoj. La junaj Esperantistoj
tiel perfektiĝas en la lernado de la lingvo, konatiĝas kun
alilandaj samaĝuloj, kaj povas interŝanĝi kun siaj malproksimaj
amikoj poŝtkartojn, signojn, fotografaĵojn, k.t.p.
Mi plezure sendos pluajn sciigojn laŭ peto.--Via,
H. Hodler,
9 Av des Vollandes, Geneva.
* * *
Pri tiu ĉi letero, ni ankaŭ ricevis alian respondon de Angla
Instruisto:
Kara Sinjoro,--La knaboj interesiĝas treege je la lingvo,
kaj, kvankam mi ne estas povinta aranĝi multe da tempo por ĝi, ili
faradas bonan progreson, kaj jam skribas leterojn en Esperanto.
Certe, ili preferas Esperanton antaŭ Franc-aŭ-German-lingvoj,
kvankam ni instruas tiujn ĉi per la metodoj modernaj kaj
interparoladaj.
* * *
Dro. Zinovjev afable skribis el Aluŝta, Rusujo, la sekvantan:
Kara Sinjoro,--The Esperantist, per sia diversema
kaj viva karaktero, promesas fariĝi la plej interesa inter
Esperantaj ĵurnaloj. La sortoj de Esperanto (kies ano kaj servisto
mi fariĝis de la tempo de ĝia naskiĝo) prezentas sin al mi
garantitaj de kiam ili falis en fortaj manoj de Angloj kaj
Amerikanoj. Inter diversaj demandoj ondigantaj la homaron, mi
preskaŭ ne trovas pli belan, pli seriozan, kaj ampleksan, ol tiu de
lingvo internacia. Gloro, laŭdo kaj kunsento al tiuj, kiuj varbiĝis
je nobla servado al ĝi. Akceptu ateston de miaj vere simpatiaj
sentoj.
* * *
La unua raporto de la Grupo Esperantista en Le Hâvre ĵus
eldoniĝis, kaj enhavas longan priskribon pri la vizitoj de alilandaj
Geesperantistoj dum la lasta jaro. Tiuj ĉi, oni diras, plene atestis
je la elparolebleco de Esperanto.
Kompreneble ni ĉiuj esperas ke la interparolado de la lingvo inter
anoj de diversaj landoj baldaŭ fariĝos ĉiutaga afero, sed,
nuntempe, ni danke akceptas la kritikon de niaj sindonemaj Havraj
gesamideanoj, kiuj eble havas la plej grandan sperton el ĉiuj pri
tiu ĉi demando.
* * *
Sro. de Beaufront skribis al Sro. Motteau pri la Esp-Ang. Vortaro:
Kara Amiko,--Grandegan ĝojon donas al mi la apero de via
Vortaro, ĉar, kiel vi scias, mi ĉiam diris kaj ripetis, ke la
Angloj estos por ni forto netaksebla.
Nun ili estas armitaj kaj, ĉar mi konas ilian karakteron, mi tre
bone scias, ke ili senhalte, potence kaj eĉ mirinde kunhelpados al
la triumfo de nia ideo, kiam ili ĝin konos ankoraŭ pli bone.
Tre koran dankon pro via verko bonega kaj klarega.
(_Sro. Motteau afable permesis ke mi enpresigu tiun ĉi interesan
kritikon pri la bona verko.--Red._).
* * *
La Grupo Esperantista de Alĝero kaj de la Norda Afriko intencas
organizi karavanon por ĉirkaŭ tridek ĉiulandaj turistoj. Tiu
karavano vizitus la plej interajn lokojn kaj pejzaĵojn en Alĝero,
kaj estus bona pruvo pri la facileco de interparolado de Esperanto
inter personoj de diversaj lingvoj.
La karavano okazos ĉirkaŭ la monato Majo, kaj kostus, mara transiro
(per Marseille) enhavanta, de 500 ĝis 600 frankoj, laŭ la klaso de
la mara vojaĝo (£20-£24).
Detalaj sciigoj estos sendataj laŭ petoj. Skribu al 17, _Boulevard
Gambetta, Algiers_.
* * *
Nia agema samideano, Sro. Gasse, el Havro, ĵus eldonis novan
Gazeton: "_Revuo Universala; Memstara organo, malfermita por ĉiuj
fakoj kaj opinioj._" Ĝi eliros almenaŭ sesonjare.
La unua Numero (Januaro) enhavas longan artikolon pri la Paca movado,
kaj la tuta enhavo iom traktas pri tiu ĉi afero. La Revuo estas bone
presita kaj ni sendu ĉiujn bondezirojn al la sindonema Redaktoro. La
kosto de la jara abono estas kvar frankoj (3s. 6d.).
* * *
Longa korespondado iniciatiĝis en la _Glasgow Evening News_, kiu
kredeble multe helpos la aferon. La Skotlandanoj estas tre antaŭemaj
pri ĉiuj edukadaj temoj, kaj multe da ili jam donis sian aprobon je
la helpanta lingvo.
* * *
Sinjoro Rowe, 51, Portland Road, Nottingham, donis kelkajn
sukcesplenajn paroladojn, kaj nun klopodas pri la fondo de societo
Nottinghama.
Sro. Wyms estas Hon Sekretario de nova grupo en Leeds. Sinjoro Rhodes
(Keighley) afable donas helpon al la tiea afero. Oni faras
ĉiusemajnajn kursojn ĉe la Northern Institute 4-5
posttagmeze.
_In order that this Gazette may be useful as a propaganda agent, it
has been considered advisable to include in each number a synopsis of
the Grammar of Esperanto, so that those hitherto ignorant of its
system may be the better able to appreciate the magazine._
SYNOPSIS OF THE GRAMMAR.
The ALPHABET is composed of 28 letters. They are the following:--
A B C Ĉ D E F G Ĝ H Ĥ I J Ĵ K L M N O P R S Ŝ T U V Z and Ŭ.
The VOWELS are always given a long sound; as in the well-known
phrase, "Pa, may we go too?" Shorthand students will at once
recognise them as the long vowels of "Pitman." Their sound can also
be illustrated by--"Bart, Bait, Beat, Boat and Boot."
The following CONSONANTS need special attention. It must be
remembered that the sounds given are invariable, because _Esperanto
spelling is phonetic and each letter has only one sound_:--
The letter C is sounded as in Czar, or as the "ts" in Bits.
" " Ĉ " " Church.
" " G " " Gag; _i.e._, the hard sound.
" " Ĝ " " George; _i.e._,the soft sound.
" " H " " His; _i.e._, it is aspirated and
never mute as in French.
" " Ĥ " " Loch; _i.e._, the Scotch or German
"CH" or Spanish "J."
" " J " " the English letter Y. Thus Paroloj is
sounded Paroloy.
" " Ĵ " " the French J in Bijou or the S in the
English word Pleasure.
" " S " " in Sun; never as in Rose
(Rozo in Esperanto).
" " Ŝ " " in She.
* * *
The English letters Q, W, X and Y do not exist in Esperanto.
The letter Ŭ is only found in diphthongs--Baldaŭ is sounded
Bahldow.
The one remaining point to be mentioned is that "AJ" is the same as
in By. "OJ" as in Boy.
ALL NOUNS end in O in the nominative singular. Birdo, a bird.
When the direct object to a verb, an N is added to this O. Mi havas
birdon, I have a bird.
All nouns form the PLURAL by adding J to the singular. Birdoj, birds.
If objective, birdojn.
All ADJECTIVES end in A and agree with the noun in number and case.
Mi havas belajn birdojn, I have beautiful birds.
* * *
The INFINITIVES of VERBS always end in I. Lerni, to learn. Pensi, to
think.
PRESENT INDICATIVES end in AS in all persons singular and plural. Mi
iras, I go. Ili iras, they go.
PAST INDICATIVES end in IS in all persons singular and plural. Mi
iris, I went. Ni iris, we went.
FUTURE INDICATIVES end in OS in all persons singular and plural. Ŝi
iros, she will go.
CONDITIONAL MOOD ends in US in all persons singular and plural. Li
irus, he would go.
IMPERATIVE MOOD ends in U. Parolu! speak! Iru! go!
SUBJUNCTIVES are formed by using "KE" and the Imperative. Ke mi iru,
that I might go.
The PRESENT PARTICIPLE ACTIVE ends in ANTA--Iranta, going. In the
Passive voice in ATA--Farata, being done.
PAST PARTICIPLE ACTIVE ends in INTA--Irinta, having gone. In the
Passive voice in ITA--Farita, having been done.
FUTURE PARTICIPLE ACTIVE ends in ONTA--Ironta, about to go. In the
Passive voice in OTA--Farota, about to be done.
ADVERBS end in E--Bone, well. Bele, beautifully.
* * *
1. The DEFINITE ARTICLE is invariably LA in all cases singular and
plural. La Patroj, the Fathers.
2. There is no indefinite article in Esperanto. Patro, a Father; or
merely Father, as the case may be.
3. "NOT" is expressed by "NE." Mi ne havas amikon, I have not a
friend.
4. Questions are introduced by "Ĉu." Ĉu mi ne havas amikon? Have I
not a friend?
5. ESTI, to be, is the auxiliary verb in Esperanto. Havi, to have, is
never an auxiliary.
N.B.--There are no exceptions or irregularities in Esperanto.
The VOCABULARY has been simplified by about 30 affixes, which are
used to modify the meanings of root words. The commonest are the
following PREFIXES:--
BO indicates relationship by marriage. Bofrato, Brother-in-law.
DIS indicates separation, as in English. Disŝiri, to tear to pieces.
EK indicates the commencement of an action. Eklerni, to begin to learn.
MAL is always used to indicate OPPOSITES. Varma, warm. Malvarma,
cool. Amiko, friend. Malamiko, enemy.
RE denotes the repetition of an action. Relerni, to relearn. Rediri,
to say again.
The principal SUFFIXES are the following:--
AĴ signifies an object made from--thus, Fruktaĵo, something made
from fruit.
AR signifies a collection of. Arbo, a tree. Arbaro, a forest.
EBL signifies possibility. Videble, visibly. Lernebla, learnable.
EC signifies an abstract quality. Boneco, goodness. Beleco, beauty.
EG signifies increase. It is the augmentative suffix. Granda, large.
Grandega, immense.
EJ signifies the place where an action takes place. Lernejo, school.
Preĝejo, church.
ET is the diminutive suffix. Infaneto, a little child. Varmeta,
lukewarm.
IG denotes the causing of an action. Morti, to die. Mortigi, to kill.
IĜ denotes turning or becoming. Paliĝi, to turn pale. Fortiĝi, to
become strong.
IL denotes the instrument by which an action is performed. Kudri, to
sew. Kudrilo, a needle.
IN denotes the feminine. Patro, father. Patrino, mother. Onklo,
uncle. Onklino, aunt.
IST denotes the occupation, or means of livelihood. Botisto,
bootmaker. Servisto, manservant.
UL denotes the possession of a Quality or Attribute. Blindulo, a
blind man. Danculo, a dancing man.
By means of these affixes, the Vocabulary is enormously simplified.
The Free Classes continue as usual:
Every Wednesday evening, at 6.30, The Gouin School, 34, Harrington
Road, South Kensington.
Every Thursday, at 6.30, at The Gouin School, 16, Finsbury Circus,
E.C. (Apply to Miss Schafer, 8, Gloucester Crescent, Regent's Park,
N.W.).
Every Thursday, at The Gouin School, 16, Finsbury Circus, a
Conversational Class, at 8 p.m.
Every Tuesday, at The Commercial College, Woodgrange Road, Forest
Gate, E., 7.45 p.m.
For the convenience of Esperantists, all works dealing with the
language can now be obtained by writing to the Librarian, P. Howard,
Esq., The Bungalow, Cranes Park, Surbiton, Surrey.
The books most read are:--
"Student's Complete Textbook," by J. C. O'Connor, B.A., 1s. 8d.,
post free (revised edition).
"Thirty five Exercises with Keys," by A. Motteau, 1s. 3d., post free
(6 copies for 6s. 6d.).
"No. 52," a short Grammar, by the Hon. R. H. Geoghegan. Price 7d.,
post free. This is a capital preliminary work for giving to friends
to arouse their interest. For this purpose we will supply
_subscribers_ with 6 copies for 2s. 6d., post free.
Three Tales by Tolstoy and Pushkin, 1s. 1d.
Fundamenta Krestomatio; Dr. Zamenhof, 3s. 4d.
"Hamlet," translated by Dr. Zamenhof, 2s.
Grammar in French or German, 1s. 6d.
Commentaire in French, 2s.
Prose Selections, 2s. 6d. and 1s. 6d.
Stories from back "L'Espérantistes," 2d. each.
"Tourist's Phrase-Book," in 6 languages, 6d.
Esperanta Sintakso de P. Fruictier, 1s. 6d.
The following monthly magazines can be obtained. The annual
subscriptions are:--
"La Lingvo Internacia," printed wholly in Esperanto, 3s. 6d.
"L'Espérantiste," in French and Esperanto, 4s.
"La Lumo," in French, English, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Belga Sonorilo," in French, Flemish, and Esperanto, 2s. 6d.
"La Bohema Esperantisto," in Czech and Esperanto, 3s.
The new monthly "Internacia Scienca Revuo." Subscription 6s. per
annum.
A New Hobby that may bring you a living, 7d.
Fabloj de La Fontaine; Vojaĝo interne de mia Ĉambro; and Advokato
Patelin, 1s. each.
The English-Esperanto and Esperanto-English Dictionaries, 2s. 6d.
each.
"French-Esperanto Vocabulaire," 2s. 6d.; "Esperanto-French
Dictionnaire," 1s. 6d.
"Braille Instruction-Book for the Blind," 4s.
Translation of the above into English, 6d.
Neat star-shaped Badges, for use when travelling, are kept in stock.
Price 9d. each.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 7._
_May, 1904._
THE
ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the spreading
of the International Language....
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Published by THE LONDON ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS
Page
An Esperantist's Holiday (H.B.M.) 97-104
Progressive Limerick (by Clarence Bicknell) 104
The Tempest, continued (translated by A. Motteau) 105
The Monkey, a Fable from Fénélon (translated by
M. Mehrmann) 106
Instinct or Intelligence (by O.W.) 106
Rubaiyat of Omar Khayyam (translated by Ben Elmy) 107
Sundry Items of Interest 108-9
From India. A Letter and Proverbs 110
About Sleeping Sickness (translated by P.H.) 111
The Squinter, an Anecdote (E. J. Catt) 111
Robbie's Post (translated by C. S. Bicknell) 111
Correspondence Notes 112
May Day in England (Miss Lawrence) 112
FOR FREE PARTICULARS write to
the HON. SECRETARIES of
ESPERANTO SOCIETIES at
CORBRIDGE-ON-TYNE, M. V. Lotinga, Esq.,
Trinity Terrace.
DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
Celtic Association, St. Stephen's Green.
EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
138, Darnley Street, Pollokshields.
HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
13, Birkly Hall Road.
KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
Compton Buildings, Bow Street.
LEEDS, J. E. Wyms, Esq.,
2, Marlbro' Grove.
LONDON, H. Bolingbroke Mudie,
41, Outer Temple, W.C.
NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PLYMOUTH, J. A. Thill, Esq.,
6, Barton Crescent, Mannamead.
ST. ANDREW'S, J. T. Haxton, Esq.,
133, South Street.
TYNEMOUTH, Alan F. Davidson, Esq.,
26, Park Crescent, N. Shields.
WIMBLEDON, W. Inge, Esq.,
Spencer College, Wimbledon.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto Club, who
will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
Internacia Scienca Revuo.
* * *
The Latest Proof of our Progress.
All should send to the Hon. Secretary, Esperanto Club, for a Specimen
Copy of this splendid monthly.
Price 7d. post free.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Doktoro Gustav Busuttil, Misida, Malta. Pri ĉiuj aferoj,
per Esperanto.
Phillip de Bono, Esq., 8 Str. Ospedale, Rabato, Malta.
Interŝanĝos poŝtsignojn.
T. Carr, Esq., 45, High Street, Keighley, Yorks.
Interŝanĝos p-k. ilus. el ĉiuj landoj.
H. G. Chevalier, Esq., Post Office, Toronto, Canada. Ĉiam
respondos je p-k. skribitaj en Esperanto.
M. Albert Claude, Sandrupt, Meuse, France. Per ilus. p-k.
Kaj kun Gesamideanoj logantaj en Britaj kolonioj.
L. R. Connor, Esq., 91, High Street, N. Finchley, London, N.
Ĉiam respondos je Esperantaj leteroj kaj ilus. p-k.
Miss A. A. Cowan, 30, Gauden Road, Clapham, London, S.W.
Letere aŭ p-k.'e kun alilandulinoj.
A. J. Hulme, Esq., The White Studios, Castle Street,
Shrewsbury, England. Kun ĉiulandanoj pri arto kaj artmontrejoj.
A. Jennings, Esq., 15, Stavordale Road, Highbury, London, N.
Per vidaĵkartoj kun ĉiulandanoj.
Herr Karl Klein, 71 Friedrich Kaisergasse, Vienna XVI.
Vidaĵkartojn. Ĉiam repondos.
M. G. Perrin, 8 Rue de Rome, Calais, France. Per ilus. p-k.
M. Ivan Petroff, 14 S. Tzar Asen, Sophia, Bulgaria. Ilus.
p-k. de monumentoj kaj longoj stratoj.
Miss Rose Price, Klopstockstrasse 52, Berlin, N.W.
Interŝanĝos ilus. p-k. Kaj p-signojn.
A. Sinclair, Esq., 17, High Street, New Pitsligo, Scotland.
Interŝanĝos ilus. p-k. Kaj p-signojn.
C. G. Stuart-Menteath, Esq., 23, Upper Bedford Place,
London, W.C. Precipe kun Alilanduloj pri ĝardenoj urboj. Kaj
Darwinizmo por malhelpi homan degeneron.
A. F. Whiteside, Esq., Box 3847, Johannesburg, Transvaal,
S.A. Per ilus. p-k.
La Kosto de la Enskribo Estas, 6d. (70c. per poŝtsignoj).
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
The Hon. Sec., ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtral.
CANADA.--A. Saint Martin, Esq., 79, St. Christopher Street, Montreal.
FRANCE.--M. Paul Fruictier, Boulevard Arago 27, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--G. B. Smith, Esq., 19, Wiborg Quay, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
TRINIDAD.--Geo. O. Messerly, Esq., Port of Spain.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtsignoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
No. 7.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
MAJO, 1904.
_Marto_ 12-15, 1904.
Hodiaŭ, denove sidante antaŭ la Remingtono mi skribas malmultajn
vortojn pri mia memorinda libertempeto inter la Esperantistoj en
Francujo. Tion ĉi mi faras por plenumi la deziron de multaj legantoj
de The Esperantist. Estus facile fari unu el du aferoj--aŭ
plenigi libron je la temo, aŭ nenion skribi. Por la unua, tempo
mankas: la duan mi ne devas fari, ĉar mi bedaŭrinde promesis ion
verki.
Mi do volas esperi, ke miaj novaj transmaraj amikoj pardonos skizon
tiel mallongan pri tiel interesa temo.
Ĉu estas multaj, krom Esperantistoj, kiuj jam de longe estas
havintaj longan amikan korespondadon kun tiuj, kiujn ili ankoraŭ
neniam vidis? Estas eble; sed certe mi multe antaŭpensis pri tiu ĉi
vojaĝeto kiu ebligus min vidi tiom da Esperantistoj, kun kiuj mi jam
havis tre agrablajn interrilatojn.
Trankvila martransiro kaj komforta vagonaro permesis iom da dormo,
antaŭ ol mi alvenis, je la sepa matene, en la Gajan Ĉefurbon.
Pri la vidindaĵoj kaj interesaĵoj de tiu ĉi Parizo ne estas necese
skribi. Tiuj ĉi estas por ĉiuj, ne sole por la Esperantistaro.
Sed la kora akcepto, kiun donis al mi Sinjoro Gaubert, Sekretario de
la Pariza Grupo, estis Esperantista privilegio. Vizitinte la
eldonistojn, Sroj. Hachette, mi iris al la oficejo de la Sueza Kanalo
Kompanio, kiun Sinjoro Gaubert ŝerceme nomas sia _malliberejo_! Vere
tre luksa malliberejo. Ni en Anglujo ne havas, mi kredas, tiajn
oficejojn. Tie ĉi mi ankaŭ renkontis lian kolegon, Sinjoron Massé,
kiu ankaŭ estas alia Sekretario de la Grupo Pariza.
La unua objekto, kiu frapas la okulojn, estas bela modelego de la
mondfama kanalo. Verŝajne estis pli facile elfosigi la sablon de la
Dezerto ol tratranĉi la Panamajn montojn, tamen la grandeco de la
entrepreno estas tute videbla. Ni kunmatenmanĝis tie ĉi, kaj la
kuirado, kiel la konstruaĵo mem, estis bonega.
Poste mi vizitis Sinjoron Fruictier, la tre agema Redaktoro de la
_Lingvo Internacia_, kaj de la _Internacia Scienca Revuo_. Post
agrabla interparolado ni diris "_Ĝis la Revido_" kaj mi foriris por
renkonti Sinjoron Bourlet, Prezidanto de la Grupo Pariza.
Pri li, lia sindonemeco kaj nelacigebleco, mi kompreneble estis multe
aŭdinta; kaj do estis por mi tre granda plezuro persone konatiĝi
kun tiu ĉi afablega kunbatalantestro. Kun li estis sia kuzo, Sinjoro
Mehrmann, Sekretario de la Grupo de Château Thierry. Ŝajnas ke la
tuta parencaro de Sinjoro Bourlet Esperantiĝis, krom unu, kiu
ankoraŭ okupas sian tempon je la lernado de la Angla lingvo. Tiu ĉi
estas tre prava, sed ĉu ne estus pli bone, se oni lernus la Anglan
per Esperanta lernolibro? Babilante, ni malrapide promenadis al la
Palais Royal. Tie alveninte, ni eniris Restoracion Vefour, kie mi
eltrovis, ke oni preparis grandan festenon. Tie ĉeestis pli ol dudek
kvin Samideanoj, kies nomojn mi jam konis, sed kies plimulton mi ne
ankoraŭ vidis.
Mi ne povas tie ĉi nomi ĉiujn ĉeestantojn: sufiĉe ke mi diru, ke
M. le Général Sébert (Membro de la Instituto), M. de Ménil (de
Jarlibra famo), M. Rollet de l'Isle (kiu klopodas pri marista
vortaro) kaj preskaŭ ĉiu eminenta Pariza Esperantisto ĉeestis,
krom M. Cart kaj M. de Bréon, kiuj bedaŭrinde, ne povis partopreni.
Dum la vespermanĝo, niaj Samideanoj sendis koregajn salutojn al
ĉiuj Britaj Esperantistoj, kaj fidis, ke ni ĉiam laboradu kune kun
niaj Francaj Gefratoj por certigi la tutmondan alprenon de nia kara
afero.
Kompreneble mi respondis je tiu ĉi afablega sendaĵo, kaj faris
mallongan raporton pri la nuna stato de Esperanto ĉi tie, kaj ankaŭ
diris, ke ni en Anglujo esperas baldaŭ atingi tiun altan lokon, kien
nun estas alveninta nia energia fratino, Francujo.
Tiu ĉi estis la unua okazo kiam mi estis devigata fari paroladon
Esperantan, kaj mi timas, ke mi suferis je iom da timemo. Mi do estis
feliĉa, kiam mi estis fininta la paroladeton de dankesprimo pro la
granda afableco de niaj Parizaj Samideanoj, esperinte, ke ni en
Londono baldaŭ povos montri al ili kelke da niaj vidindaĵoj.
Poste ni aŭskultis Esperantajn kantojn. La Gesinjoroj de Ménil
ambaŭ estas Esperantistoj, kaj muzikantoj, kaj verkis kelkajn tre
melodiajn kantojn. Ni ankaŭ kantis _La Vojo_, de M. Deshays, kiu
venis Londonon dum la pasinta jaro. Poste ĉiuj ĉeestantoj
fotografiĝis per magnezia lumo, kaj, se la rezultato estos bona, ĝi
eble enmetiĝos en The Esperantist.
Je la noktomezo mi eniris la Hotelon por dormi, kaj sonĝi, ke mi de
plu estas nur H.B.M. sed ke mi fariĝis eminentulo ia, kiu faras
plezurprogreson.
Je la sekvanta mateno, vekiĝinte, mi plezure vidis ke mia horloĝo
montris nur la sepan kaj, sekve, ankoraŭ duonhoro da litkuŝado
restis por mi. Estas terure, mi kredas, se oni devas elsalti en la
malvarmecon, tuj post vekiĝo! Mi do trankvile kuŝadis, sed, subite,
mi ektimiĝis! La horloĝo _ankoraŭ_ montras la sepan! Ĉu la
eminentulo estas enirinta belan landon, kie tempo ne estas? Mi
aŭskultas: ne, la horloĝo haltis. Certe mi estas mankinta la
vagonaron. Rapidege mi min vestas, kaj iras al la stacidomo. Ĝojo!
Estas nur la oka, kaj estas sufiĉe da tempo.
Jam brilis la suno en sennuba ĉielo, kiam mi renkontis Sinjoron
Bourlet, kaj eniris kune kun li, en trovarmigitan vagonaron. Kial la
Francaj vagonaroj ĉiam estas tiel varmegaj? Mi preskaŭ ne povis
spiri, kaj miaj piedoj estis preskaŭ rostitaj sur la fera supraĵo
de la varmigilo.
Ĉirkaŭ la dekunua, ni alvenis en Château Thierry, kaj denove
renkontis Sinjoron Mehrmann, kiu kondukis nin ĉe Sinjoro Borson, la
Prezidanto de la nova Grupo tie. Kun li estis rondeto Esperantista,
kaj ni babiladis dum kelkaj minutoj. Mi tiam eltrovis, ke la ĉampana
vino en ĉampanlando estas multe pli bongusta, laŭ mia opinio, ol
tiu, kiun ni havas en Anglujo. Mi rakontis al la ĉeestantoj, ke mi
biciklete vizitis, antaŭ unu jaro, la urbeton, kaj ke mi multe
admiris la Urbestrejon, kie ni poste devis paroli. Kaj certe, se iu
estis dirinta ke post malpli ol unu jaro mi enirus tiun Urbestrejon,
per frako kaj fumpotĉapelo vestite, por paroladi iom pri Esperanto,
mi ne estus povinta ĝin kredi. La vero estas ofte tre, tre stranga.
Ĉar la suno estis tiel brila, ni kune supreniris al la antikva
kastelo, aŭ, pli korekte, la kastelejo, de la Reĝo Theodoriko II.,
kiu donis sian nomon al la urbeto. La Esperanta Grupo nomas sin
_Grupo Kastelteodorika_.
Je la tagmezo, ni malsupreniris de tiu ĉi aglonesto, kaj eniris la
belan hejmon de Madame Mehrmann, kie ni tagmanĝis.
Tiu ĉi memorigas al mi, ke antaŭ enirinte Francujon, mi timis la
Francan kuiradon: sed tute senkaŭze. Se nur niaj kamparaj gastejoj
estus tiel komfortaj, kiel estas tiuj de niaj najbaroj, ni kredeble
vidus pli da alilandaj turistoj.
Dum tiu ĉi vojaĝo mi multe eksciis pri la ĉiutaga Franca vivado,
kiu certe neniam estus lernita, se mi ne estis estinta Esperantisto,
eĉ kun perfekta kono de la Franca lingvo; kaj mi denove devas danki
la tre afablajn gesinjorojn, kiuj min tiel kore gastigis.
Post la tagmanĝo, Sinjorino de Ménil ludis sian tre melodian
Esperantan Valson. Ni poste procesiis tra la stratoj al la bela
blanka Urbestrejo, kiu altiris tiom da mia atento la antaŭan jaron.
Ni eniris belegan ĉambregon, pentritan kaj ornamitan, kie troviĝis
granda Kastelteodorikanaro. La vetero estante tiel bela, ni timis, ke
nur malmulte da personoj ĉeestus, sed ni eraris, kaj mi ĝojis vidi
inter la kunvenintoj, multajn junulojn.
Ĝis nun preskaŭ ne estis okazo por memori, ke mi komprenis la
Francan lingvon, ĉar, kompreneble, ni ĉiam interparoladis
Esperante. Sed nun mi trovis, ke mi ne perdis mian tempon je la
ellerno de tiu malfacila, sed bela, lingvo. Mi perfekte komprenis la
rimarkindan paroladon, kiun faris Sinjoro Bourlet. Sed ĉiuj bonaĵoj
finiĝas, kaj mi multe bedaŭris, ke mi povis kompreni la Francan,
kiam, paroladmeze, mia amiko deziris, ke mi diru iom _en la Franca_
por montri, ke estas preskaŭ neeble, ke alilandulo perfekte lernu
lingvon tiel malfacila kaj neregula. Vere miaj aŭdantoj estis tre
paciencaj, kaj ne multe ridis je mia penado, sed mi multe ĝojis,
kiam oni lasis min denove paroladi Esperante! Ĉu tiu ĉi provo
varbigis kelkajn el la ĉeestantoj?
Je la kvina horo la kunveno finiĝis, kaj ni faris unu aŭ du
vizitetojn antaŭ ol ni reeniris la hejmon de la gastama Sekretario.
Dum mia antaŭa mallonga ĉeestado en Château Thierry, mi perfekte
konatiĝis kun la naturaj belaĵoj de la regiono, sed nun, dank' al
Esperanto, mi konas iom pri la tieaj loĝantoj, kaj iliaj belaj
hejmoj.
Rapide, tro, tro rapide, alvenis la forirtempo, kaj la varmega
vagonaro nin reportis Parizen.
Kompreneble la kunvojaĝantoj multe interesigis, aŭskultante nian
Esperantan interparoladon. Ĉu ili kredis ke ni ne estis samlanduloj?
Je la dekunua (nokte) mi devis diri adiaŭ al mia tre sindonema nova
amiko, kaj mi tramis al Gare de Lyon, kie la stacidomo estis gajigita
de ĉiaspecaj soldatoj.
La vagonaro forveturis je la unua horo. Mia sola kunvojaĝanto estis
oficiro iranta al Tonkino. Ni kunparoladis iom, pri Esperanto inter
aliaj temoj, kaj li diris, ke eble li lernus la lingvon vaporŝipe,
anstataŭ ĉiam kartludadi.
Tiam, ĉar la vagono ne estis tro varma, mi metis sur min kovrilon,
kaj bone dormis.
La dekunuan de la 14a Marto mi alvenis Diĵonon, kaj, dank' al la
verda stelo en la butontruo, mi estis rekonita sur la strato de
Sinjoro Jullien, la Sekretario de la Grupo. Li kondukis min en
Bufedon, kie kelkaj konataj Esperantistoj kunveniĝis, kaj kie ni
tagmanĝis. Sinjoroj Boirac (Rektoro de la Universitato), Lambert
(Profesoro ĉe la Universitato), Lallemant (Kunverkanto de
_Diversaĵoj_), Sinjorino Bastoul (Vicprezidantino de la Grupo), kaj
multaj aliaj ĉeestis.
Dum la manĝado, Sinjoro Boirac klarigis al mi la proponon pri la
venonta Libertempa Kurso ĉe la Diĵona Universitato, pri kiu mi
aliloke skribos. Kompreneble tiu ĉi devas multe helpi nian aferon,
se diverslandanoj povos tie renkontiĝi.
Poste Sinjoro Jullien afable kondukis min en la antikvan palacon de
la Burgundaj Dukoj, kaj en la muzeon, kie troviĝas la famegajn
Flamandajn skulptaĵojn. Sed tiuj ĉi ankaŭ ekzistas por ĉiuj, kaj
mi devas nun konduki miajn legantojn en la domon de Sinjorino
Bastoul, kie ili aŭdos min, en fonografon parolante, donante koregan
dankesprimon al la tieaj samideanoj pro ilia tre kora akcepto, kaj
esprimante la esperon ke ni havu tian kunvenon en Londono.
Mi ankaŭ vizitis la grandegan biskvitfarejon _Pernot_, kaj multe
interesiĝis. Vere la pureco kaj praktikeco tie estas tre
rimarkindaj.
Enirinte la Hotelon de la Cloche (Sonorilo), kie la Grupo kaj la
Angla Klubo kunvenadas, mi vespermanĝis, kaj havis mallongan minuton
por skribi raporteton Londone pri mia vojaĝo, kaj poste rapidis al
la Universitato, por ĉeesti ĉe la Grupkunveno. Mia alveno estis
anoncita en la lokaj ĵurnaloj, kaj la ĉambrego estis tute plenigita
por aŭdi Anglan Esperantiston.
Sinjoro Lambert klarigis kelkajn punktojn pri la Esperanta
Gramatiketo laŭkutime, kaj poste mi alparolis la ĉeestantojn en
Esperanto, dirante ke ni en Londono kun granda intereso rimarkas la
antaŭemecon de Diĵono. Cetere, mi legis sciigeton de nia agema
Malta apoganto, Doktoro Busuttil, kiu elmontris, ke Anglujo ne estas
la sola lando, kie oni rimarkas tiun ĉi.
La kunveno finiĝinte, ni kune eniris kafejon antaŭ ol reveni al la
Hotelo, tie pasigi la nokton, se oni povas nomi nokto la tempon de
noktomezo ĝis la kvina kaj duono, je kia horo vagonaro ekforiras
Lionon.
La Grupo de Beaune afable invitis min ĉeesti ĝia kunveno je la
sekvanta tago, sed mi devis malakcepti, ĉar oni atendis min Lione
tagmeze. Tamen mi promesis viziti Beaune je mia reveno, Marto 25.
Vere Diĵono enhavas multe da Samideanoj, unu el kiuj rekonis min
matene en la stacidomo, kaj vojaĝadis kun mi.
Marto 15 ankaŭ estis belega tago, suno kaj blua ĉielo ĉie.
Alveninte la grandegan kaj belegan Lionon, mi sekvis la konsilojn de
la sindonema Profesoro Offret, kaj ni renkontiĝis por tagmanĝo kune
kun Doktoro Dor, kaj aliaj Komitanoj de la Grupo.
La legantoj memoros, ke estis Sinjoro Offret, kiu ĵus eldonigis la
raporton pri la _nuna stato de Esperanto en la mondo_, kaj mi havis
la privilegion vidi la respondojn, kiujn li ricevis. Vere la Liona
Grupo estas tre feliĉa, je la posedo de tia Sekretario; kaj, kiam mi
rimarkis la bonordigadon de ĉiuj la Grupaj aferoj, mi tuj deziris
eksiĝi la Sekretariecon de la Londona Klubo, por ke iu havanta pli
da tempo povu pli energie klopodi pri la afero.
Liono estas vasta kaj belega urbo, kaj vere la samideanoj ne
permesis, ke mi foriru antaŭ ol mi estis vidinta la ĉefajn
vidindaĵojn, pro kiu mi ilin korege dankas. Sed tie ĉi ankaŭ la
Silka Muzeo; la Pentraĵaroj; la mirinda vidaĵo de la Neĝaj Alpoj;
la bela Parko; la kunfluo de la du riveregoj, la Saône kaj la
Rhône; ekzistas por ĉiuj vizitantoj, ne sole por Esperantistoj. Mi
do nur priskribos la plezuran kunvenon vespere, post ke ni estis
kunvespermanĝintaj. Ĉe tiu ĉi kunveno, mi parolis en Esperanto, de
mia tuta libertempo. Kaj, vere, mi tiom da interesaĵoj kaj
memorindaĵoj estis vidinta, ke la tagoj ŝajnis esti semajnoj!
Sed nun, bedaŭrinde, tiu ĉi Esperanta vojaĝo preskaŭ finiĝis. Mi
estas serĉonta kvieton kaj sanon je la belaj Italaj Malalpoj. Mi do
foriris de Liono noktomeze, kaj vekiĝis apud St. Raphael, kie oni
unue vidas la belan, bluegan Mediteranean Maron.
_Marto 16-27._
Vere estas felando, tiu ĉi mirinda regiono. Palmoj, oranĝoj, belaj
vojoj por la bicikleto, ĉiaspecaj kaj ĉiakoloraj floroj, kaj miloj
da tiaj belaĵoj. Kaj, super ĉiu, la ĉiam brila suno, la helega
aero. Vere, kiam oni trovas tian pejzaĵon en Marto, oni ne povas
eviti pripensi Londonon. Tamen mi amas Londonon, eĉ kun ĝia nigreta
kaj ofte iom malgaja vidiĝo!
Pri la belaĵoj de felando mi ne tie ĉi devas skribi, sed mi neniam
povos sufiĉe danki Esperanton, kaj la Esperantistojn, por ke ili
ebligis al mi tian vojaĝon. Sinjoro Bicknell, kiu gastigis min, kaj
kies nomo estas tiel bone konata de la legantoj de The
Esperantist, estas tiel afabla, kiel liaj skribaĵoj estas
interesplenaj. Mi multe ĝuis oftajn ekskursojn kun li en la
montaron, aŭ promenante, aŭ bicikletante.
Ĉiam, kiam oni estas feliĉega, la tempo ŝajne flugas je
ventoflugiloj, kaj estis tre malĝoja, kiam la fino de la libertempo
proksimiĝis, kaj estis necese reeniri la varmegajn vagonarojn.
Mi vizitis la palm- kaj oroplenan Monte Carlo, kie oni ne bezonas
esti alkemiisto por ŝanĝi arĝenton en oro (aŭ oron en nenio). Tiu
ĉi loko ŝajnis esti la plej bela el ĉiuj. Tamen, je mia alveno
tie, la hajlo kaj neĝo falegis, kaj ĉiuj la belaj parkfloroj estis
per kovriloj ŝirmitaj. Tiu ĉi estis la sola sensuna tago!
Mi ankaŭ vizitetis Nice kaj vidis Sinjoro de Villemain, la
Sekretario de la Grupo.
En Nice ankaŭ mi perdis mian poŝlibreton, enhavantan belan poemon
kaj multe da sciigoj por la Gazeto!
Je la 25 Marto, antaŭ la tagmezo, mi alvenis en Beaune (Cote d'Or,
ne Alĝerujo, kie la fervojistoj deziris min sendi). Sur la promenejo
de la stacidomo troviĝis la verda stelo, kaj mi konatiĝis kun
Sinjoro Cyrot, Sekretario de la Grupo. Ni kunforiris, kaj tagmanĝis
kun la komitataro, kaj mi denove ĝuis la gastamon de la
Esperantistoj.
Poste ni vizitis la rimarkindan _Hostel Dieu_, kaj ĝian mirindan
pentraĵon de la Fina Juĝo; ni rampis en la Sonorilejon (Beffroi)
eniris la Parkon kaj eksciis iom pri _truloj, kiuj manĝas cignojn_!
Je vespermanĝo, tre ŝerca okazo multe ridigis nin. Ni kunparoladis
en la Hotelo ĉiam en Esperanto, sed, subite, oni diris frazon, kiun
mi tute ne povis kompreni. Eĉ je la dua fojo la afero estis
nekomprenebla. Fine mi lernis ke la nekonataj vortoj estis en la
Angla lingvo! Jen interesa fakto por tiuj, kiuj kredas, ke la
malfacila Angla lingvo devas esti uzata por ŝlosillingvo.
Post vespermanĝo ni kuniris al la Liceo, kie Sinjoro Mathouillet
faras Esperantan kurson, kaj mi renkontis alian aron da samideanoj.
Beaune estas centro de la vinkomerco de Francujo, kaj M. Deschamps,
komitatano de la Grupo, elpensis novan sistemon por figuri per la
botelo, la participojn Esperantajn. Sur paperego, oni vidas tri
virojn, la unua tenas en mano botelon da Beauna vino. Li estas
_trinkonta_, kaj la vino estas _trinkota_. La dua viro jam suprenigis
la botelon al la buŝo, kaj estas _trinkanta_, kaj la vino estas
_trinkata_. Sed la tria viro, kun tre gaja mieno, multe dancadas,
malplena botelo en mano. Li estas _drinkinta_, kaj la vino ne plu
estas, ĝi estas _trinkita_!
Sed la Grupo ankaŭ posedas indan poeton, kaj espereble legantoj de
The Esperantist povos parkere lerni kelkajn Beaunajn
poemojn, sendube inspiritajn de la Beauna vino.
Noktomeze mi adiaŭdiris, kaj eniris la vagonaron kaj alvenis en
Parizo matenfrue de la 26 de Marto. Ne plu Esperantante, mi pasigis
la tagon en la Palaco de la Louvre, kaj en la Jardin des Plantes.
Poste, tre laciga, mi aĉetis Anglan Gazeton, por vidi ĉu ĝi estas
ankoraŭ en Esperanto presata; kaj, vidante, ke ne eĉ estas _kolono_
Esperanta tie, mi rapidis al Londono por demandi la kaŭzon.
En la vagonaro mi varbis unu aliĝonton, sur la vaporŝipo alian.
Alveninte en Londono, mi trovas, ke la vetero ankoraŭ estas tre
malvarma. Oni tremetas, kaj pensas pri la Itala varmeco, kie oni
preskaŭ deziras sekvi la ekzemplon de niaj unuaj gepatroj pri la
vestaj aferoj.
_Kaj poste._
Vere, kiam la Esperanta movado en Anglujo ĝajnis tiom da profesoroj,
Doktoroj, kaj eminentuloj, kiom ĝi nun havas en Francujo, la lingvo
estos venkinta! Ĝis nun, bedaŭrinde, nur malmulte da instruistoj
kaj scienculoj interesiĝis je la afero. Sed sendube tiu ĉi baldaŭ
venos, kaj tiam ni, kune kun niaj simpatiaj Francaj amikoj, povos
vidi la belegan rezultaton de niaj senĉesaj klopodoj--la alprenon de
Esperanto tutmonde.
Ju pli oni esploras la Esperantistaron, des pli oni konvinkiĝas je
la granda estonteco de la lingvo. Ĉie Esperantistoj kunpensas pri
ĝia praktikeco kaj netuŝebleco. _Ĉie ni estas veraj Samideanoj!_
_Ĝis la Revido! Ĝis la Revido!_
H. Bolingbroke Mudie.
March 12-15, 1904.
To-day, sitting at the Remington once more, I write a few words about
my memorable little holiday with the Esperantists in France. I do so
to fulfil the wish of many readers of The Esperantist. It
would be easy to do one of two things--either to fill a book on the
subject, or to write nothing. For the former, time is wanting, and I
must not do the latter, having unfortunately promised to write
something.
I must therefore hope that my new friends across the Channel will
forgive such a brief outline of so interesting a theme.
Have many people, other than Esperantists, had long friendly
correspondence with those whom they have never yet seen? Perhaps. But
certain it is that I gave much forethought to this short journey,
which was to enable me to see so many Esperantists, with whom I
already had such pleasant intercourse.
A smooth crossing and a comfortable train allowed a little sleep
before I arrived, at seven in the morning, in the Gay City.
Of the sights and interesting features of Paris it is needless to
write. These exist for all, not for the army of Esperantists alone.
But the hearty welcome of M. Gaubert, Secretary of the Parisian
Group, was an Esperantist privilege. Having visited the publishers,
Messrs. Hachette, I went to the Suez Canal Company's office, which M.
Gaubert jokingly calls his _prison_! A truly luxurious prison. We in
England have not, I fancy, such offices. Here I also met his
colleague, M. Massé, who is another Secretary of the Paris Group.
The first object which catches the eye is a beautiful model of the
world-famed canal. It must have been easier to scoop out the desert
sand than to cut through the Panama rocks; nevertheless, the
magnitude of the enterprise is very evident. We lunched together
here, and the cuisine, like the building itself, was excellent.
Subsequently I called on M. Fruictier, the most busy Editor of
_Lingvo Internacia_ and of the new _Internacia Scienca Revuo_. After
a pleasant chat, we said _au revoir_, and I left to meet M. Bourlet,
President of the Paris Group.
Of him, his devotion and indefatigability, I had of course heard
much, and it was therefore a very great pleasure to become personally
acquainted with this most kind comrade in our Cause. With him was his
cousin, M. Mehrmann, Secretary of the Group in Château Thierry. It
seems that all M. Bourlet's relatives have become Esperantists,
except one, who is still busy studying English. This is very proper;
but would it not be better to learn English from an Esperanto
textbook?
We walked slowly towards the Palais Royal, chatting the while. Having
arrived there, we entered the Restaurant Vefour, where I discovered a
great feast had been made ready. There were more than twenty-five
friends-in-Esperanto present, whose names I knew, but whom for the
most part I had never seen.
I cannot here enumerate all those present: let it suffice to say that
General Sébert (Member of the Institute of France), M. de Ménil (of
Jarlibro fame), M. Rollet de l'Isle (who is occupied with the
preparation of a Marine-Esperanto-Vocabulary), and almost every
eminent Parisian Esperantist were present, except M. Cart and M. de
Bréon, who were unfortunately prevented from participating.
During dinner, our friends sent most hearty greetings to all British
Esperantists, and trusted that we will ever strive, together with our
French brethren, to ensure the universal adoption of our dear Cause.
I, of course, replied to this kind message, and gave a short report
of the present state of Esperanto here, and also said that we in
England hope soon to reach the exalted station now held by our
energetic sister, France.
This was the first occasion on which I had to make an Esperanto
speech, and I fear I suffered somewhat from nervousness. I was
accordingly glad when I had concluded the address with an expression
of thanks for the great kindness of our Parisian fellow-thinkers,
having hoped that we in London would soon have the opportunity of
showing them some of our sights.
We then listened to some Esperanto songs. Both M. and Mme. de Ménil
are Esperantists and musicians, and have composed several very
melodious songs. We also sang _La Vojo_, by M. Deshays, who visited
London last year.
All present were then photographed by magnesium flash, and if the
result be good, it may appear in The Esperantist.
At midnight I went to the Hotel to sleep, and to dream that no longer
was I merely H.B.M., but that I had become some eminent person on a
pleasure-progress!
Next morning I woke up and gladly saw that my watch only indicated
seven o'clock, and that half-an-hour of bed still remained. It is
terrible, methinks, to have to jump out into the cold at once on
waking up! I was accordingly quietly resting when suddenly I had a
fright. The hand _still_ pointed to the seven! Has the eminent man
entered a beautiful land where time is not? I listen: no, the watch
has stopped! Certainly I must have lost the train. I dress post
haste, and go to the station. Joy! It is only eight, and there is
still time enough.
The sun was already shining in a cloudless sky when I met M. Bourlet,
and went with him into an overheated train. Why are French trains so
hot? I could scarcely breathe, and my feet were almost roasted on the
iron plate of the warming apparatus.
About eleven o'clock we arrived at Château Thierry, and once more
met M. Mehrmann, who took us to M. Borson, the President of the new
Group there. With him was an Esperantist circle, and we chatted for
some minutes. I then found that champagne in champagne-land is much
more agreeable to the taste--in my opinion--than that which we have
in England. I told those present that I had visited the town last
year on a bicycle, and had much admired the Town Hall, where we had
to speak later on. And, certainly, had anyone told me that in less
than a year I should enter this Town Hall in a frock coat and silk
hat to discuss Esperanto, I could not have believed it. Truth is
often very, very strange.
As the sun was so bright, we clambered up to the ancient castle, or,
more accurately, the castle site, of King Theodoric II., which gives
its name to the little town.
The Esperantist Group is called the Group of _Kastelteodoriko_.
At midday we descended from this eyrie, and went to the charming home
of Mme. Mehrmann, where we dined. This calls to mind that, before
ever entering France, I dreaded the French cuisine; but quite without
reason. If only our country inns were as comfortable as our
neighbours', we should probably see more Continental tourists.
Throughout this journey I learnt a great deal about French every-day
life, which certainly would never have been acquired had I not been
an Esperantist, even with a perfect knowledge of French; and I have
once again to thank the most kind ladies and gentlemen who so
cordially extended me their hospitality.
After dinner, Mme. de Ménil played her very melodious Esperanto
Waltz.[77]
We then proceeded through the streets to the beautiful white Town
Hall, which had attracted so much of my attention the year before.
We entered a very fine painted and ornamented hall, in which was
assembled a number of the townsmen.
As the weather was so lovely, we feared that but few would be
present, but we were mistaken, and I was glad to see among the
audience many young people.
Until now there had hardly been occasion to remember that I
understood French, for, naturally, we always conversed in Esperanto.
But I now found that I had not wasted my time in the study of this
difficult, but beautiful, tongue. I perfectly understood the
remarkable lecture which M. Bourlet gave. But all good things come to
an end, and I much regretted my ability to understand French when, in
the middle of his discourse, my friend wanted me to say something _in
French_ to show that it is almost impossible for a foreigner to learn
such a difficult and irregular language perfectly! My audience was
truly very patient, and did not laugh very much at my pains, but I
was exceedingly glad when I could once more be permitted to speak in
Esperanto! Did this test gain over any of those present to our Cause?
At five o'clock the meeting ended, and we paid one or two calls
before returning to the hospitable Secretary's home.
On my previous visit to Château Thierry I had become well acquainted
with the natural beauties of the locality, but now, thanks to
Esperanto, I know something of the inhabitants and their beautiful
homes.
Swiftly, too, too swiftly, came the hour of departure, and the hot
train took us back to Paris. Naturally the fellow-travellers were
much interested in listening to our Esperanto conversation. Did they
imagine that we were not of the same nationality?
At eleven p.m. I had to say good-bye to my most kind friend, and took
the tram to the Gare de Lyon, where the station was made gay by
soldiers of all kinds.
The train left at one in the morning. My sole companion was an
officer going to Tonquin. We talked a little about Esperanto among
other subjects, and he said he would probably learn the language in
the steamer, instead of always playing cards.
Then, as the compartment was not too hot, I covered myself with a
rug, and slept soundly.
At eleven o'clock, on March 14, I arrived at Dijon, and, thanks to
the green star in my button-hole, was recognised in the street by
M. Jullien, the Secretary of the Group. He took me into the Buffet,
where several well-known Esperantists had assembled, and where we had
lunch. Mm. Boirac (Rector of the University), Lambert (Professor
at the University), Lallemant (Collaborator of Diversaĵoj), Mme.
Bastoul (Vice-President of the Group), and many others were present.
During the meal M. Boirac explained the proposal _re_ the coming
Dijon University Holiday Course, of which I will treat elsewhere.
Obviously this must greatly help our Cause, if Esperantists from
various countries can meet there.
Then M. Jullien kindly took me over the ancient palace of the Dukes
of Burgundy, and into the museum, where are the renowned Flemish
sculptures. But these also exist for all, and I must at once take my
readers to Mme. Bastoul's home, where they will hear me speaking in a
phonograph, recording my hearty thanks for their kind welcome, and
expressing the hope for a similar meeting in London.
I also was taken over the great biscuit factory Pernot, and was much
interested. Truly the cleanliness and practicality there are most
remarkable.
Having gone to the Hotel de la Cloche, where the Group and the
English Club hold meetings, I dined, and had a little minute in
which to write a short report home, and then I hastened off to the
University, to be present at the Meeting of the Group. My arrival had
been announced in the local papers, and the Hall was quite full to
hear an English Esperantist.
M. Lambert gave the customary explanation of some Grammatical points,
and I then addressed the audience in Esperanto, saying that we in
London remark with great interest the go-ahead characteristics of
Dijon, and I also read a note from our busy Maltese supporter, Dr.
Busuttil, which proved that England was not the only land to observe
their progress.
The meeting over, we went together to a café before returning to the
Hotel, to pass the night--if one can call night the time from
midnight to 5.30, when the train leaves for Lyons.
The Group in Beaune had kindly asked me to be present at its
gathering on the following day, but I had to refuse, being expected
in Lyons at mid-day. I however promised to visit Beaune on the return
journey, March 25.
Assuredly Dijon boasts of many Esperantists, one of whom recognised
me at the station in the morning, and travelled with me.
March 15 was also a lovely day, sunshine and blue sky everywhere.
Having reached the vast and beautiful Lyons, I followed the
directions of the kind M. Offret, and we met for lunch with Dr. Dor
and some other Committee Members of the Group.
Readers will recollect that it is M. Offret who has just published
the report on the _Present State of Esperanto in the World_, and I
had the privilege of seeing the replies which he received. Truly the
Lyons Group is fortunate in possessing such a Secretary; and when I
saw the very neat ordering of all the Group's affairs, I at once
wished to resign the Secretaryship of the London Club, so that
someone with more time and ability could pay more energetic attention
to the matter.
Lyons is a very vast and beautiful city, and friends would not let me
depart before seeing its principal sights, for which I owe them
hearty thanks. But here also the Silk Museum, Collections of
Paintings, the wonderful view of the Snowy Alps, the fine Park, the
confluence of the two mighty rivers, Saône and Rhône, are for all
visitors, not for Esperantists alone; so I will only mention the
agreeable evening meeting, after we had dined together. Here I spoke
in Esperanto of the whole trip. And, really, I had seen so many
interesting and memorable things that days seemed weeks!
But now, unfortunately, this Esperanto-holiday had almost come to an
end. I was about to seek quiet and health in the lovely Maritime Alps
of Italy. I therefore left Lyons at midnight, and woke up near St.
Raphael, where one first catches sight of the beautiful, intensely
blue, Mediterranean.
_March 16-27, 1904._
It really is a fairyland, this wonderful region. Palm trees, oranges,
good cycling roads, flowers of all kinds and colours, and thousands
of similar lovelinesses. And over all the ever-burning sun, the air
most clear. Finding such a landscape in March, one cannot help
thinking of London. Nevertheless, I love London, even with its
blackish, and frequently somewhat dreary, aspect!
I cannot write of the wonders of this fairyland, but I can never
adequately thank Esperanto and the Esperantists for making such a
journey possible. Mr. Bicknell, whose guest I was, and whose name is
so well known to the readers of The Esperantist, is as kind
as his writings are interesting. I greatly enjoyed frequent
excursions, either on foot or bicycle, with him into the mountains.
Always, when one is very happy, time seemingly flies on the wings of
the wind, and it was very doleful when the end of the visit
approached, and I had once more to go into the stuffy trains.
I visited the palmy and golden Monte Carlo, where one need not be an
alchemist to convert silver into gold (or gold into nothing). This
spot seemed the most lovely of all. Yet on my arrival there the hail
and snow fell heavily, and all the lovely flowers in the parks were
protected by coverings. This was the only day that was overcast.
I also paid a short visit to Nice, and saw M. de Villemain, the
Secretary of the Group.
In Nice, also, I lost my pocket-book, containing a beautiful poem and
many notes for this Gazette!
On March 25, before mid-day, I reached Beaune (Côte d'Or, not
Algeria, whither the porters tried to send me). On the station
platform the green star was in evidence, and I made the acquaintance
of M. Cyrot, the Secretary of the Group. We went out together, and
lunched with the Committee; once again I enjoyed the hospitality of
Esperantists.
Later we visited the remarkable _Hostel Dieu_ and its wonderful
painting of the Last Judgment, we scrambled up into the Belfry, and
went into the Park, and learned something of _trout which eat swans_!
At dinner a very amusing occurrence caused much laughter. In the
Hotel we always spoke Esperanto, but suddenly someone said a phrase I
could not understand. Even the second time it was incomprehensible.
Finally, I learned that the unrecognised words had been said in
English! Here is an interesting fact for those who think that the
difficult English language must be used for a key language.
After dinner we went off together to the Lycée, where M. Mathouillet
holds an Esperanto course, and I met yet a further group of
Esperantists. Beaune is a centre of the wine trade in France, and M.
Deschamps, a committee member of the Group, has thought out a new way
of illustrating the Esperanto participles with the help of the
bottle. On a large sheet of paper are depicted three men, the first
holding in his hand a bottle of Beaune wine. He is _about to drink_,
and the wine is _about to be drunk_. The second individual has raised
the bottle to his mouth. He is _drinking_, and the liquor _is being
drunk_. But the third man, with very gay physiognomy, is dancing with
an empty bottle in his hand. He _has drunk_, and the wine _has been
drunk_!
But the Group also possesses a worthy poet, and it is to be hoped
that readers of The Esperantist will be able to learn by
heart some _bonaj_ poems, doubtless inspired by the _bona_ wine.
At midnight I said good-bye, went into the train, and arrived in
Paris early in the morning of the 26th. No longer Esperanting, I
spent the day at the Louvre and the Jardin des Plantes. Then, very
very tired, I got an English paper to see if it were yet printed in
Esperanto; and, seeing not even an Esperanto _column_ there, I
hastened to London to ask the reason.
In the train I made one convert; in the steamer another.
Arrived in London, I find the weather is still cold. One shivers, and
thinks of the warmth of Italy, where one is almost desirous of
following the example of our first parents as regards the clothing
problem.
_And Afterwards._
Assuredly, when the Esperanto movement in England has gained as many
professors, doctors and eminent men as it now has in France, the
language will have won the day. Up to the present, unfortunately, but
few teachers and scientific men here have become interested. But,
without doubt, this will soon come, and we, with our cordial French
friends, shall be able to see the grand result of our ceaseless
labours--the adoption of Esperanto universally.
The more one sees of the Esperantists, the more one is convinced of
the language's great future. Everywhere Esperantists are agreed as to
its practicality and unalterableness. _Everywhere we are true
fellow-thinkers!_
_Au Revoir! Au Revoir!_
Literal Translation.
FOOTNOTE:
[77] _This can now be obtained from the Librarian, price 6d., post free._
A PROGRESSIVE LIMERICK.
Clarence Bicknell.
Fraŭlin' ridetanta de Nigro,
Sursaltis por rajdi sur tigro.
La rajdo finiĝis, sed ŝi interniĝis,
Pro kiu ridetis la tigro.
Deziris ridanta fraŭlino
Rajdadon sur dors' de tigrino;
Sed ŝi revenante interne rajdante
Ne plu ridis, sed la tigrino.
Per salto sidiĝis sur tigro
Ridanta fraŭlino de Nigro.
Internen li metis ŝin, kiun ne petis ŝi--
Tiam ridetis la tigro.
Fraŭlin', kiu loĝis en Nigro,
Ridante ekrajdis sur tigro
La rajd' ne plu estis, interne ŝi restis
Kiam ridegis la tigro.
Fraŭlino eliris de Nigro
Ridete rajdante sur tigro.
Ho, kia vidaĵo! Ŝi tuj internaĵo
Ridetis ne plu, nur la tigro.
Fraŭlin' iafoje de Nigro,
Ridetis saltante sur tigro;
La rajdo finiĝis ĉar ŝi interniĝis
Sed gaje ridetis la tigro.
Etc., Etc., Etc.
[_Copyright reserved._]
[_Tradukis Esp. 6266._]
LA VENTEGO (Daŭrigo).
(_Vidu la ses antaŭajn Nrojn._)
AKTO I.
Sceno 2 (_daŭrigo_).
Mi ĉion montris!... Ke la sorĉartiloj
De Sikorakso, buf', skarab', vesperto ...
Sur vin tuj falu!--Estas mi subulo!
Mi tiam sola mia propra reĝo!
Min porke nun vi tenas en ŝtonego,
Dum la ceterajn partojn vi posedas!
Prospero.--Mensoga sklavo, kiun bonaj agoj
Neniam povis tuŝi, sed nur skurĝo!
Ŝlimido, mi unue kun vi agis
Zorgeme, home, eĉ mi vin lokadis
En groto mia ... ĝis vi idon mian
Atencis malvirgigi....
Kalibano.-- Vi malhelpis.
Se rajte estus ĝi de mi farita,
L'insulo estus Kalibanigita!
Prospero.--Ho, sklavo abomena, ne ameco
Kortuŝos vian malbonecon bestan;
Nur povas vi plenumi bestan rolon.
Kompate, mi paroli vin instruis,
Novaĵon taŭgan montris tage, hore;
Bestulon, kiu tiam sole blekis
Simile al la bruto, mi instruis
Paroli home, kaj objektojn nomi.
Sed, parolante, via bruta raso
Enhavas tion, kio ne permesas
Honeste agi: tial en ŝtonego
Malliberulo vi de tiam restas,
Anstataŭ pli malbona sorto.
Kalibano.-- Vere
Paroli vi min faris: la profito
Jen estas: mi nun povas vin malbeni.
Erizipelo ambaŭ vin mortigu!
Mi lernis tion el la lingvo via.
Prospero.--Sorĉido! for de tie ĉi! rapidu!
Hejtaĵon tuj alportu, mi konsilas;
Plimulte poste, sed nun tion faru!
Ĉu ŝanceliĝos vi, ĉu malobeos,
Mi tiam streĉos la muskolojn viajn,
Kaj ostojn dolorigos: vi blekegos ...
La bestojn timigante.
Kalibano.-- Ne, mi petas.
(_Flanken_) Obei li magie min devigas.
Potenco tia ke l'patrina dio
Setebos estus ĝia sklavo!
Prospero.-- Iru! (_Foriras Kalibano_)
_Revenas_ Arielo _nevidebla, ludante kaj kantante; sekvas_ Ferdinando.
Kanto de Arielo.
_Sur la flavan sablon venu,_
_Manojn interprenu;_
_Salutintaj, eĉ kisintaj,--_
_(Paca mar' sin tenu!)--_
_Tie ĉi kaj tie saltu,_
_Koboldeme: nun, ni haltu._
_Aŭskultu!_
Rekantaĵo (malproksime): _Boju, hundoj, boju!_
_Hundoj, boju, boju!_
Rekantaĵo: _Boju, hundoj, boju!_
_Aŭdu nun la kokan krion;_
_Ĉantikliro[78] kantas tion:_
_"Kokoraŭko!" krias koko._
Ferdinando.--El kie venis tia stranga kanto?
El aer' aŭ el tero?... Plu ne sonas ...
Ĉu estas io de insula dio?--
Mi sidis ploreganta pri la sorto
De mia patro kiu ĵus pereis ...
Dolĉegaj sonoj venis super l'ondo,
Ĝin kvietigis,--eĉ doloron mian;--
Altiris min ĉi tien l'harmonio,
Sed ĵus forĉesis.... Ne! ĝi rekomencas....
Arielo Kantas:
_Sub tridek futoj da marakvo_
_Profunde patro restas;_
_Fariĝas ostoj nun koralo;_
_Okuloj perloj estas:_
_Aliformiĝas li marame,_
_Tre riĉe kaj orname._
_Hore mortsonoro tintas,_
_Maraj nimfoj kantas:_
Sonorila eĥo: _Bum! bom! bam! bum!_
_Ilin aŭdas mi, ... Aŭskultu!_
Ĥora eĥo: _Bum! bam! bom! bum!_
Ferdinando.--Ĝi diris pri droninta patro mia!
Ne estas terdevena homa kanto
Aŭdita de mi supre!
Prospero.-- Ho, Mirando,
Palpebroj viaj malfermiĝu: kion
Ekvidas vi antaŭe?
Mirando.-- Kio estas?
Spirit'? Ĉielo! Kiel ĝi rigardas!
Sinjoro, certe ŝajnas ĝi belforma;
Spirito tamen estas.
(_Daŭrigota_).
FOOTNOTE:
[78] Angle, _chanticleer_.
LA SIMIO.
Fablo 18 el Fénélon, Tradukita de Maurice Mehrmann.
De maljuna ruza simio, la ombro malsupreniris post morto, en la
malhelan loĝejon de Plutono, kie ĝi petis por reveni inter la
vivantoj.
Plutono volis resendi ĝin en la korpon de multepeza kaj malsprita
azeno, por senigi ĝin de ĝia fleksebleco, viveco kaj ruzeco; sed
ĝi faris tiom da ŝercoj kaj petolaĵoj, ke la nepardonema Reĝo de
la Inferoj ne povis sin deteni de ridado, kaj permesis al ĝi elekti
novan iston.
La simio petis por eniri korpon de papago. "Tiel, almenaŭ," ĝi
diris, "mi konservos ian similecon al la homoj, kiujn mi longatempe
imitadis. Estinta simio, mi faris gestojn kiel ili, kaj estonta
papago, mi alparolos ilin dum la plej agrablaj interparoladoj."
La animo de la simio eniĝis apenaŭ en tiu nova stato, kiam maljuna
babilema virino ĝin aĉetis. Ĝi ĝojigis ŝin; kaj ŝi metis ĝin
el belan kaĝon. Ĝi bone manĝadis kaj kunbabiladis, la tutan tagon,
kun la maljuna babilemulino, kiu senĉese paroladis kiel ĝi. El sia
antaŭa stato ĝi aldonis ion nekonatan al siaj novaj talentoj: ĝi
ridinde movis sian kapon, krakigis sian bekon, agitis centmaniere
siajn flugilojn kaj per siaj piedetoj faris multajn sensencaĵojn,
kiuj rememorigis pri la grimacoj de Fagotino.
Ĉiumomente la maljunulino surmetis siajn okulvitrojn por ĝin
admiri. Ŝi enuis tial ke ŝi estis iom surda, kaj ne aŭdis
kelkafoje parolojn de sia papago, kiun ŝi trovis pli sprita ol iu
ajn. La papago trezorgita fariĝis babilegema, trudema, frenezega.
Ĝi tiom ekscitiĝis kaj trinkis tiom da vino kun la maljunulino, ke
ĝi mortis.
Denove ĝi revenis antaŭ Plutono, kiu, tiun fojon, volis ĝin
transigi en fiŝan korpon por ĝin mutigi; sed refoje ĝi petoladis
antaŭ la Reĝo de Ombroj, kaj la princoj malofte rifuzas la petojn
de la ŝercemuloj, kiuj ilin flatas. Plutono do permesis al tiu ĉi
eniri homan korpon. Sed, ĉar Dio hontis sendi ĝin en korpon de
saĝa kaj virta homo, li ĝin aligis al korpo de enuiga kaj trudema
paroladisto, kiu mensogis, kiu senĉese fanfaronadis, kiu faris
ridindajn gestojn, kiu mokis ĉiujn ajn, kiu interrompis la plej
klerajn kaj seriozajn paroladojn per neniaĵoj aŭ malĝentilaj
malsaĝaĵoj. Merkuro, kiu ĝin rekonis en tiu nova stato, ridante
diris: "Ho! Ho! mi vin rekonas, vi estas kunmetitaĵo el simio kaj
papago, kiujn mi iam vidis. Kiu deprenus de vi la gestojn kaj
parolojn, senpripense ellernitajn, tiu al vi nenion lasus. Per beleta
simio kaj bonega papago, oni nur faris malsaĝan homon."
_Kiom da homoj en la mondo, per kunvenaj gestoj, babileto kaj ŝajna
kapableco, estas nur sensprituloj kaj senkleruloj!_
INSTINKTO AŬ INTELIGENTECO?
Originale verkita de O.W., Esperantisto 7074 (el Francujo).
Oni ofte parolas pri la instinkto de iaj bestoj, precipe de la
hundoj. Oni rakontas pri ili historiojn, kiuj kredigus pli al ilia
inteligenteco ol al ilia instinkto. Mi volas rakonti al vi nur
anekdoton, kiun mi certigas al vi tute vera.
Kiam mi komencis ekzerci la medicinon, mi loĝis en urbeto proksima
de bela rivero. Unu el miaj parencoj tie posedis akvomuelejon, kaj mi
tre ŝatis la banojn en rivero. Ofte, kun miaj amikoj, ni trairis la
riveron per barko por bani je la alia flanko de la digo, kie estas
profunda kaj tre agrabla loko, ombrigita de multaj kaj altaj arboj.
La bruado de la akvo, kiu faladis de la kluzo, ĉarmis nin, kaj donis
al ni akvon ĉiam movan.
En tiu tempo mi havis belan ĉashundinon grifonrasan, kun la haraj
rigidaj. Ĝi estis bona, amema besto, tute sindona por sia mastro.
Ĝi neniam lasis min. Nokte kaj tage ĝi estus difendinta min
kontraŭ kiu ajn, kaj malgraŭ tio, ĝi estis karesema.
Ian tagon, kiam mi banis min kune kun amikoj, mi diris al unu el ili,
kiu estis apud mi: "Mi ŝajnigos droni por vidi kion faros la
hundino."
En tiu momento ĝi estis dekkvinjara, kaj ne tre ŝatis la akvon. Mi
puŝis ekkrion, alvokante: "Dian! Dian!" ŝaŭmigante la akvon
ĉirkaŭ mi.
Tuj ekĵetiĝis la hundino en la akvon, kaj rapide alnaĝis al mi.
Ĝi per siaj dentoj ekkaptis sendolore mian ŝultron por alkonduki
min teren; sed mi prenis la voston de Dian' dirante al ĝi: "Iru,
Dian'! Iru!" kaj la hundino rapidis por atingi la bordon.
Mi suprenrampis la deklivon, kaj mi alvenis sur la herbejon. Tie
Dian' elmontris ĝojegon blekante pro plezuro, saltante por leki
miajn manojn, kaj mian vizaĵon. Tio certe ne estis miriga; multe da
hundoj estus same agintaj, propramove, _instinkte_, se vi volos. Sed
la historio ne estas finita.
Post kelkaj tagoj, ni decidis ankoraŭ, ke ni banus nin. Mi do aliris
ĉe mian parencon por preni la barkon. Mi pretiĝis por senkatenigi
la barkon, kaj por ĝin eniri, kiam mi sentis, ke io malebligis min;
ĝi estis mia hundino kiu, per siaj dentoj, tenis mian pantolonon:
Dian' ne volis ke mi eniru la barkon. Tre malfacile mi sukcesis por
enirigi ĝin kaj ni deiris. Ni albordiĝis al la elektita kaj
kutimita loko. Miaj amikoj senvestiĝis, kaj mi lasis mian jakon,
sed, kiam mi volis daŭrigi, mi ne povis.
Dian' blekis furioze kontraŭ mi, montrante al mi siajn dentojn. Mi
provis kvietigi ĝin, sed vane; mi estis devigita revestigi min.
Dian' ne volis, ke mi banu min. Ĉu tio estas _instinkta_ aŭ
_inteligenta_?
Mi lasos vin respondi tiun demandon, sed de longe mia opinio estas
difinita.
RUBAJATO DE OMARO KAJAMO.
Tradukita de Ben Elmy.
1
Vekiĝu! Jen, la suno jam forpelas
Stelojn kaj nokton; el ĉiel' akcelas
Radi' unua, kaj per sia brilo,
La turo de l'Sultano alte helas.
2
Dum el mallum' kreskadis taga pleno,
Aŭdiĝis voĉ', plendante pri deteno,--
"Dormulo, kial vi ekstere restas?
En templo jam atendas la festeno!"
3
La kok' ekkrias; ĉiuj en akordo,
Ekpetas, "Malfermata estu pordo!
Ni povas resti iom nur da tempo,
Nek plu vidiĝos ĉe la tera bordo!"
4
Printempo, la naskiĝo de novjaro!
Revivas nun la juna deziraro;
Sed homo pensa pace nun foriĝas,
Ĉe freŝaj blankaj floroj de l'kamparo.
5
Iram' pereis, vere, kun jasmeno,
Sed restas lag' alia, kaj ĝardeno;
Se vazon de Jamŝid' ne plu ni vidas,
En vino brilas ĉiam la rubeno.
6
David' silentis; sed, per voĉo klara,
Al rozo pepas najtingalo kara,--
"Vin' vin' vin' vino, ruĝa ruĝa vino!"
Kaj roz' ruĝiĝas, en respond' neŝpara.
7
Plenigu vazon; ĉe printempa festo,
Bruliĝu ĝoje vintra pentovesto;
Mallongan vojon havas tempobirdo
Por flugi, kaj rapidas al la nesto.
8
Ĉe urbaj aŭ ĉe kampaj societoj,
La vin' de vivo falas per gutetoj;
Simile, kvazaŭ floro kadukanta,
De vivo falas vice folietoj.
9
Mil rozoj, oni diras, venos morgaŭ;
Sed kien iris rozoj de hieraŭ?
Monato sama, rozojn alportante,
Jamŝidon prenos, Kajkobadon ankaŭ.
10
Nu; prenu ĝi, do, ilin! Kial ni
Pri Kajkobado zorgos? Tie ĉi,
Rustum' kaj Zalo ne pli grave estas
Ol la vespermanĝad' al vi kaj mi.
11
Ripozu ni ĉe tiu ĉi herbejo,
Ĵus inter la dezerto kaj plantejo;
Neniel je Sultan' aŭ sklavo pensu,
Kaj lasu la Mahmudon al reĝejo.
12
Versolibret' sub arbo tie ĉi,
Kruĉo da vino, pano nur, kaj vi,
Kantante dolĉe en dezerto, jen!
Dezerto estus Paradiz' por mi!
RUBAIYAT OF OMAR KHAYYAM.
(Translated from the Persian by Fitzgerald).
1
Wake! For the sun who scatter'd into flight
The stars before him from the field of night,
Drives night along with them from heav'n, and strikes
The Sultan's turret with a shaft of light.
2
Before the phantom of false morning died,
Methought a voice within the tavern cried,
"When all the temple is prepared within,
Why nods the drowsy worshipper outside?"
3
And as the cock crew, those who stood before
The tavern shouted--"Open then the door!
You know how little while we have to stay,
And, once departed, may return no more."
4
Now the New Year reviving old desires,
The thoughtful soul to solitude retires,
Where the white hand of Moses on the bough
Puts out, and Jesus from the ground suspires.
5
Iram indeed is gone with all his rose,
And Jamshyd's seven-ring'd cup where no one knows;
But still a ruby kindles in the vine,
And many a garden by the water blows.
6
And David's lips are lockt; but in divine
High-piping Pehlevi, with "Wine! Wine! Wine!
Red Wine!"--the nightingale cries to the rose
That sallow cheek of hers to incarnadine.
7
Come, fill the cup, and in the fire of spring
Your winter-garment of repentance fling;
The bird of time has but a little way
To flutter--and the bird is on the wing.
8
Whether at Naishapur or Babylon,
Whether the cup with sweet or bitter run,
The wine of life keeps oozing drop by drop,
The leaves of life keep falling one by one.
9
Each morn a thousand roses bring, you say;
Yes, but where leaves the rose of yesterday?
And this first summer month that brings the rose
Shall take Jamshyd and Kaikobad away.
10
Well, let it take them! What have we to do
With Kaikobad the Great, or Kaikhosru?
Let Zal and Rustum thunder as they will,
Or Hatim call to supper--heed not you.
11
With me along the strip of herbage strown
That just divides the desert from the sown,
Where name of slave and Sultan is forgot--
And peace to Mahmud on his golden throne!
12
A book of verses underneath the bough,
A jug of wine, a loaf of bread, and Thou
Beside me singing in the wilderness--
Oh, wilderness were Paradise enow!
(V. 4--The Persian new-year begins with the vernal equinox. The
"white hand of Moses" is a figure for Spring blossoms).
(V. 10--Rustum is the Hercules of Persia; Zal, his father).
DIVERSAJ AVIZOJ.
Dankojn! Koregajn dankojn! La rezultato de la korespondado pri la uzo
de supersignoj estas bonega, kaj plene pruvas, ke ĉiulandanoj
kunpensas pri la afero. Mi nur estas ricevinta ĉirkaŭ dudek kvin de
la petitaj poŝtkartoj, kaj, _kvankam mi ne ilin demandis_, mi
ricevis centojn da varmegaj protestoj. Tiu ĉi pruvas ke la
Esperantistoj multe interesiĝadas je la lingva afero, kaj ke ili ne
estas nezorgemuloj. Tamen, kelkaj amikoj diris al mi: "Oni ne zorgos
pri la afero." Tial mi nur demandis, ke la plenduloj skribu al mi,
ĉar mi bone sciis ke tiuj ĉi ne estis la plimulto da la
Esperantistoj, nek en Anglujo, nek aliloke.
Nu, trankviliĝu, karaj Legantoj. Mi neniam sendos al vi
sensupersignan Gazeton, ĉar nek mi, nek vi, deziras ĝin legi. (Kaj
mi certe estas la plej interesita el la legantoj de The
Esperantist!) Dank' al viaj penadoj, mi nun, pli ol iam antaŭe,
fidas je la bela estonteco de nia kara afero. Al tiuj fervoraj
amikoj, kiuj kontraŭdiras la supersignojn ĉar ili deziras skribi al
la Gazetaro Esperante mi diros: "Faru tion, kion mi estas farinta.
_Skribu vian Esperantan leteron, sen la bezono de supersignita
litero._" Estas facilege tiun ĉi fari. Antaŭ kelkaj tagoj, nia
fervora kunbatalantestro, Sinjoro Bourlet, skribis tutan kolonon sen
supersigno.
Tiam, se la Redaktoro ne presigas vian leteron, ne plendu kontraŭ la
supersignoj, sed kontraŭ la antaŭjuĝo de la Redaktoro. Sed,
kompreneble, nun tiel, kiel antaŭe, vi ĉiam povas laŭbezone uzi la
literon H anstataŭ la supersigno, por telegrafi, presigi, k.t.p.
Sed alie vi ne devas fari. Vi ne devas elpensi vian propran
_Fonetikan Alfabeton_. Vi devas skribi Esperanton, por ke vi estu
Esperantisto.
* * *
Kara Sinjoro,--Signoj ne mankas, ke la temo de lingvo
internacia interesas ĉiun tagon pli kaj pli la homojn pensantajn de
la mondo. Estas societo internacia da lingvistoj, kiu sin nomas
Societo Internacia Fonetika (Association Phonétique Nationale). Ĝi
havas ĝian centran oficejon en Parizo, sed la membroj apartenas al
dek sep diversaj nacioj, kaj enhavas la plej progresajn profesorojn
kaj instruistojn de modernaj lingvoj el ĉiu civilizita nacio. Ĝi
estas ekzercinta fortan influon sur la edukadaj oficejoj de Francujo
kaj Germanujo, kaj estas tiamaniere tute aliforminta la instruon de
modernaj lingvoj en la lernejoj de tiuj ĉi du grandaj nacioj. La
Societo havas monatan gazeton, Le Maître Phonétique, kaj oni
komencas diskuti en tiu ĉi gazeto la temon de lingvo internacia.
Malfeliĉe estas iuj da la plej influemaj membroj, kiuj havas fortan
antaŭjuĝon kontraŭ lingvo artefarita, kaj tiun ĉi monaton ili
estas antaŭmetintaj proponojn pri la ekzameno de tiu ĉi temo, kiuj
estas tute malamikaj eĉ al la konsiderado de la meritoj de nia kara
lingvo. Sed tiu ĉi povas nur helpi nian kaŭzon.
Ĉar estas bonaj Esperantistoj en tiu ĉi klerega Societo, kiuj scios
bone kiel batali pro la vero kaj pro la kara lingvo, kontraŭ ĉiuj;
kaj la rezultato povas nur esti, ke la meritoj de Esperanto fariĝos
konataj al multe da la plej kapablaj lingvistoj de Eŭropo; kaj la
kulpo estos la nia, se ni ne gajnos iujn da ili por nia kaŭzo.--Via,
R. J. Lloyd, D.Litt., M.A.
* * *
Sinjoro,--Antaŭ tri semajnoj mi sciiĝis je la unua fojo
pri la naskiĝo kaj la kreskado de Esperanto, leginte bonegan
artikolon kiun pri ĝi eldonis Sir William Ramsay, per la _Daily
Mail_. Tuj kiam mi estis aĉetinta la libreton nomatan _The Student's
Complete Textbook_ mi eklernis entusiazme la lingvon dum miaj
ĉiutagaj vojaĝoj per vagonaro inter Londono kaj Brajtono
(Brighton), kie mi vivas, demirinte ĝian simplecon kaj la facilecon
per kiu oni povas ĝin ellerni. Permesu, tial mi petas, Sinjoro
Redaktoro, ke unu el la Geesperantistaro konigu al vi la plezuron
kiun li estas eltirinta je tiu ĉi afero. La celo tamen de tiu ĉi
letero estas demandi al vi, ke vi bonvolu al mi sciigi, ĉu troviĝas
en Brighton grupo aŭ sekcio Esperantista? Se ne, mi volus doni miajn
malgrandajn servojn por ĝin efektigi, agante, kompreneble, sub via
afabla direkto, aŭ tio de kelkaj aliaj personoj, kiuj estos havintaj
spertadon pri tiaj aferoj. Efektive mi zorgus treege disvastigi la
lingvon kiel eble plej mi povos.
Al mi ŝajnas ke Brajtono devas fariĝi utila centro Esperanta por
ĝia alpreno, kaj mi estas certa ke mi ricevos la korajn
kunlaboradojn kaj bondezirojn de ĉiuj, kiuj volegas antaŭenirigi la
interesojn de nia kara lingvo. Kun saluto.--Via,
D. H. Lambert (B.A., Oxon),
59, St. Aubyns, Hove, Sussex.
_Jen la laŭvorta letero de nova Esperantisto, kiu lernis la lingvon
en vagonaro!_
Kompreneble, mi esperas ke ĉiuj najbaraj amikoj je nia Afero helpos
nian novan apoganton, je la fondigo de forta grupo en Brighton. Ĉiam
antaŭen! Ni kreskadu!
* * *
_La Universitato Londona_ kaj la _Teachers' Guild_ faras libertempan
kurson de Julio 18 ĝis Aŭgusto 12, kaj la Sekretario deziras ke mi
anoncu jene.
Tiuj studentoj, kiuj ne povos ĉeesti antaŭ la fino de Julio, povos
partopreni je la dua periodo da du semajnoj, kaj por tiuj ĉi oni
donos pluajn klasojn. La Kurso traktos pri la Elparolado kaj
Kunmetado de la Angla lingvo; La Fonetikoj de Moderna Angla; Moderna
Angla literaturo; Sistemoj por la instruado de modernaj lingvoj; kaj
paroladoj pri Angla edukado kaj institucioj. Abonpago dum la tuta
monato, £2 (50 frankoj). Dum la lasta du semajnoj, £1. Oni esperas
ke multe da alilanduloj ĉeestos. Por pluaj sciigoj, skribu al
_Director of the Holiday Course for Foreigners, University of London,
South Kensington, S.W._
Bedaŭrinde ne estos Esperanta kurso tiun ĉi jaron kaj la sciigo de
la Diĵona Universitato devas esti multe pli interesa por la
Esperantistaro. Tie ĉi, Profesoro Lambert donos Esperantan kurson de
Julio 1 ĝis 31 Oktobro. Abonpago, je la kvar monatoj (ĉiuj temoj),
£2 (50 fr.) 30 fr. po ses semajnoj. Esperantistaj studentoj povas
esti certaj, ke ili trovos en Diĵono plej koran Esperantistan
akcepton. Oni konsilas, ke ili kunportu kun ili siajn bicikletojn,
ĉar la ĉirkaŭaĵoj estas tre belaj, kaj la vojoj tre taŭgaj. Por
ilustrita broŝuro priskribanta la tutan kurson, skribu al _Sro.
Lambert, Profesoro ĉe la Universitato, Dijon, France_.
La Redaktoro esperas, ke kelkaj Anglaj kunbatalantoj partoprenos je
tiu ĉi kurso, kiu estas la unua libertempa kurso enhavanta
instruadon de Esperanto.
* * *
La dua numero de la _Internacia Scienca Revuo_ siatempe aperis, kaj
enhavas longan artikolon pri la _N Radioj_, kaj valorajn raportojn
pri la lastaj medicinaj progresoj kaj fizikaj Sciencoj. Tiu ĉi
Gazeto vere estas tre grava ilo, kaj ni esperas, ke ĝi ricevos la
apogon, kiun ĝi meritas. La kosto de specimeno de la unua aŭ dua
numero, kune kun propaganda folieto en Angla kaj Esperanto estas sep
pencoj afranke.
* * *
La Ilustrita Poŝtkarto povas esti amiko je nia afero, sed ankaŭ, se
oni ne zorgos, ĝi fariĝos malamiko. Eble estos utile tie ĉi doni
kelkajn sciigojn pri la sendo de tiuj ĉi.
Oni neniam devas meti la poŝtsignon sur la ilustrita flanko, sed ĝi
devas esti samflanke kun la adreso. Se oni alie faras, la ricevanto
devos pagi pluan 30 centimojn.
Kaj, se oni deziras sendi la poŝtkarton duonpreze, oni devas
elstreki la vortojn _Carte Postale_, kaj anstataŭi "_presaĵo_, aŭ
_Imprimé_." Kaj oni ne devas skribi plu ol la adreso, kaj la nomo de
la sendanto, kaj, eble, la dato. Tiam la kosto nur estas 5 centimoj
(one halfpenny).
* * *
Karaj Samideanoj,--Kun la intenco fari de ili donacon al nia
estimata Majstro, Doktoro Zamenhof, mi petegas, ke vi aminde sendu al
mi neilustritan poŝtkarton enhavante la sekvantan Kredon:--
"Mi sincere kredas ke Esperanto estas la sola solvo de tre grava
problemo de la Homaro: helpanta ŝlosillingvo; kaj mi ĉiam rigardos
ĝian absolutan netuŝeblecon, kiel la simbolo de nia forteco
kontraŭ atakoj kaj malamikoj de nia verko."
Kaj aldonu vian nomon kaj adreson.
Tiam, kiam mi ricevis almenaŭ kvincent da tiuj p.k. mi, antaŭ sendi
ilin al la Estro, presigos libreton enhavantan la superan kredon kaj
la nomojn kaj adresojn de aliĝantoj.
La kosto de la libreto estos sciigata pli malfrue al personoj kiuj
deziras ĝin aĉeti.
Mi ankaŭ esperas ke tiuj, kiuj deziras korespondadi pri iaj temoj
kun niaj kungrupanoj Trinidade bonvolos skribi al mi.--Fidele via,
G. O. Messerly,
Port of Spain, Trinidad, B.W.I.
* * *
Turistoj, kiuj deziras veni Riolunaton, devos sin turni al Grafo
Albert Gallois, Sekretario de la Grupo, Riolunato, Prov. de Modena.
Italujo. Grafo Gallois ankaŭ estas la Redaktoro de la monata Itala
Organo _L'Esperantista_ (jarabono 4 frankoj).
* * *
La Rondiranto de Aprilo enhavas tre interesan skizon de vojaĝo en
Montenegro. Oni devas gratuli Sinjoron Kolovrat Ĉervinski pri sia
vojaĝo en tiu ĉi preskaŭ nekonata lando.
* * *
Alice in Wonderland estas mirinda libro, kaj la ideo falis en la
kapon de fervora apoganto ke estus tre bona ideo ĝin traduki en
Esperanto. Kompreneble, oni devos ŝanĝi multe da la ŝercoj, kaj
tiel plu, sed mi esperas ke ĉiuj, kiuj povas sendi kelkajn pecetojn,
Esperantajn ŝercojn, kaj aliajn taŭgaĵojn, tiel faros kiel eble
plej baldaŭ.
La Rev. R. A. Davis, Broxwood, Pembridge, Herefordshire, afable
klopodas pri tiu ĉi malfacila afero, kaj espereble, se Esperantistoj
kunlaborados, nia literaturo gajnos novan, kaj tre indan verkon.
La Redaktoro.
EL HINDUJO.
Singribari Hât, P.O., Assam,
_Feb. 27, 1904_.
Kara Sinjoro,--
Ĝis nun mi ne havis libertempon sufiĉan por skribi al vi longan
leteron. Sed sendube vi tion facile komprenos, ĉar tia ĉi vivo
estas tuta ŝanĝo, kaj mi sentas, ke mi loĝas en alia mondo.
Ni lasis Londonon en malvarmega blovado kaj pluvo. La vetero estis
vere vintro. Dum la sekvantaj tagoj, vojaĝantoj restis en siaj
kajutoj, dume la flava vizaĝa reĝo super ĉiuj reĝis. Tamen, post
kvar tagoj, la minacaj nuboj estis anstataŭata de la varma sunbrilo
kaj la frenezaj ventoj de ĝentilaj blovetoj. La cetervojaĝo estis
kvieta kaj ĝojinda, krom en la Ruĝa Maro, kie la suno estis
senplezure varmega. Ni pasigis du tagojn en la Kanalo Sueza, pri kiu
mi fariĝis tre interesata. Ĝiaj sepdek mejloj estas tranĉitaj tra
la nudema sabla Arabdezerto. Ni vidis kelkajn kamelarojn kaj unu aŭ
du vilaĝojn de sunsekita koto, ĉirkaŭita de daktilujoj. Kaj,
starante sur la promenejo de la granda mariranta ŝipo, dum la
vidaĵo estis limata ĉiuflanke de la eternaj sabloj, mi vere sentis
ke ni estis senrajtuloj en tia ejo.
Je la 4 Februaro ni alvenis ĉe Kalkuto, kie mi loĝis du tagoj, tre
okupita de la aĉetado de taŭgaj vestoj kaj litkovriloj: tie ankaŭ
mi unue ekdormis en moskito kurtenoj.
Tie ĉi mi vizitis Sinjoron P., kies adreson vi donis al mi, kaj vi
estos interesata scii ke li estas Hindo, kaj ankaŭ instruisto. Li
esperas akiri la lingvon mem, kaj fine instrui siajn Hindajn
lernantojn. Mi penos lin teni je lia parolo per korespondado.
Post maltrankvila veturo, nokte, en vagonaro al Goalundo, mi suriris
sur riveran vaporŝipon, kiu faris zorgindan vojaĝon de kvar tagoj
per la Brahmaputra Riverego; ĝi multefoje surkuris sur subakvajn
sablaĵojn, kaj unufoje estis tiamaniere tenata dum dudek horoj, kiam
du aliaj ŝipoj alvenis kaj, tirante, liberigis ĝin. Mi ŝiplasis
ĉe Rangamatti Ghat meznokte: la ejo estis plena je Hindoj kaj
Asamanoj, sed neniu estis tie por renkonti aŭ helpi min, kaj tre
malkonvene estis zorgi mian pakaĵon. Mi pasigis la nokton en
proksima neokupata Bungalo, kie mi fariĝis manĝaĵo de la moskitoj.
Matene mi eltrovis, ke elefanto min atendis. Li ĵus estis leviĝinta
el la longa herbo, kaj lia atentisto estis senpolviganta lian dorson.
Tiam sekvis tre skuega, tre polvega, kaj tre varmega rajdo kvindek
kvar mejlojn longe, kiuj okupis _tri tagojn_. Ĉiunokte mi loĝis ĉe
iu plantisto, ĉar la kutimo en Asamo inter Eŭropanoj estas--_Via
domo pro ĉiu, kaj ĉies domo pro vi!_
Estas kvar aliaj Eŭropanoj sur la Ĝardeno, kaj ĉiu loĝas en
aparta bungalo. Estas pli ol kvarmiloj da Kulioj (Coolies). En unu
tago mi vizitas kelkcentojn da preskaŭ nudaj ĉokoladkolorajn
virojn. Multaj ligas sian longan haron poste, simila al virino, kaj
siaj koloj estas ĉirkaŭataj de koljuveloj. Mi trovas grandan
malfacilecon lerni ilian lingvon, ĉar estas tia malkomprenebla
miksaĵo de Asama, Bengala kaj Kaĉara, treege distranĉita; kaj
malfeliĉe, neniu el miaj kolegoj povas ŝpari la tempon por instrui
min. Sed estas mirinde kiel neceseco agemigas onies pensilon, kaj mi
jam akiris sufiĉe pro mia nuna postulo.
Nia ĝardeno estas du mejloj longe kaj unu mejlo larĝe. Ĝi estas
limata de la dika arbarego (Ĵunglo) kiu senrompe atingas al la
proksimaj Himalajaj Montegoj, kaj kiu estas enloĝata de multaj
sovaĝaj bestoj, precipe ursoj, elefantoj, tigroj kaj leopardoj, kiuj
ofte eraras en la ĝardenon por ataki la laboristojn.
* * *
Nune la vetero estas perfekta, sed, kompreneble, dum la pluvado, kiu
komenciĝas en Majo, estos tute malsama. Mi sendas al vi kelkajn
foliojn de mirinda ruĝa arbo, kiu kreskas en la ĝardeno.
Adiaŭ, mia estiminda amiko.
Via sincere,
A. T. Simper.
HINDAJ PROVERBOJ.
"Maljuna Sinjoro Howell" priskribas la elementaĵojn de rava proverbo
esti: _Senco, Mallongeco, Salo._ Je tiuj ĉi, kaj precipe je la
_Salo_, la Hindoj superas sin mem. Kompreneble, inter la miloj da
proverboj Hindaj, devas esti multaj, kiuj ne alvokas la okcidentan
spiriton, sed, por montri kiel lerte ili esprimigas siajn ideojn, mi
citas tiujn ĉi malmultajn specimenojn.
(1). Ĉu la tranĉilo falas sur la melonon, aŭ ĉu la melono falas
sur la tranĉilon, estas same. La melono estas tranĉata.
(2). Oni ne povas vidi Paradizon sen morti.
(3). Kiu forgesas matene, sed memoras vespere, ne nomiĝas forgesulo.
(4). Se homo ridas, li ridas je alioj; se homo ploras, li ploras je
si mem.
(5). Dorno eniras riĉulon, kaj miloj kuras lin helpi: Malriĉulo
falas de alta monto, kaj neniu proksimiĝas je li.
(8276).
PRI LA DORMA-MALSANECO.
Tradukita de P.H.
Dorma-malsaneco, kies kaŭzo longe restis nesolvebla problemo, fine
cedis sian sekreton, dank' al la laboradoj de Lt.-Kolonelo Bruce,
Doktoro Nabarro kaj Kapitano Greig.
Ili uzis la eltrovon de Doktoro Castellani, ke malgrandega
sangparazito, nomita "trupanosom'o" ĉeestis en la cerebrospina
fluaĵo de iaj malsanuloj, suferantoj de tiu ĉi malsaneco, kaj kiu
eltrovis, ke tiu ĉi parazito kaŭzas la dorman malsanecon, same kiel
kulo kaŭzas malarion.
Mallonga priskribo pri la simptomoj de dorma-malsaneco eble estus
interesa.
Apatio kaj senvigleco multege aperas. La suferantoj havas grandegan
manĝbezonon, kaj ofte petegas manĝaĵojn, kiam ili estas tiel
malfortaj kaj dormemaj, ke ili ne povas manĝi. Aliaj vere fariĝas
marŝantaj skeletoj, kaj aliaj akvoŝveliĝas.
Muskola tremado kaŭzas haltantan iradon. Poste, ili kuŝas en
profunda letargio. Ŝvelo de la limfaj glandoj estas ofta simptomo,
kaj kelkaj kuracistoj opinias ke tiu igas la malsanecon. Ili tial
eltranĉas la ŝvelitan glandon. La dormemo ŝajne ne estas vera
dormo, sed letargio, kiu rigidigas la kapablon. Efektive oni dubas,
ĉu la suferanto dormas tiom, kiom li dormus dum saneco. Multoj
mortas dum varmega febro, sed egala numero mortas kiam la temperaturo
estas subnormala.
Morto estas la neevitebla fino de tiu ĉi terura malsaneco, kaj
okazas jen post malmultaj monatoj, jen post du aŭ tri jaroj. Ĉiu
suferanto de dorma-malsaneco ekzamenita de la supre nomitaj sinjoroj
evidentigis la ĉeestadon de la trupanosam'o en la cerebrospina
fluaĵo. Oni ne povas ĝin trovi en tiu de landanoj, kiuj ne suferas
de tiu ĉi malsaneco.
Tamen oni trovis trupanosom'ojn en la sango de dudek ok procent da
landanoj loĝantaj en la dorma-malsaneca kvartalo; sed neniam
aliloke.
Oni kredas ke tiaj personoj kredinde ekmalsaniĝis.
Gravaj simptomoj ne aperas ĝis la parazito eniras la cerebrospinan
fluaĵon.
Tiu ĉi malsaneco ne similas je malario, ĉar ĝi ne kuraciĝas per
kinino. Oni nun ne dubas ke la _cici muŝo_ (tsetse, _glossina
palpalis_), sangsuĉanta muŝo, transportas la malsanon de persono al
persono, same kiel la mikrobo malaria (_plasmodium malariae_) faras.
La sekvanta eksperimento pruvas la rolon, kiun la cici ludas en tiu
ĉi afero.
Multe da tiuj ĉi muŝoj sin regalis sur dorma malsana suferanto. Tiu
ĉi ŝajne ne sentis iliajn pikojn. Ili tiam estis portataj al sana
simio, kiu baldaŭ malsaniĝis, kaj fine mortis, montrante la
kutimajn simptomojn. Oni ankaŭ trovis en lia sango kaj cerebrospina
fluaĵo la trupasonon'ojn. Oni trovis la saman rezultaton post kiam
oni estis enŝpruciginta aŭ la sangon, aŭ la fluaĵon de la
malsanulo en la simion.
LA POSTENO DE ROBBIE.
La korteto havis tre militan vidiĝon. Tie estis soldatoj kun
bataliloj, oficiro kun ligna glavo, fiera knabo kun standardo tro
granda por li, kaj _bando da muzikistoj_ kiu furioze batadis gaje
pentritan tamburon.
Nur malgranda Robbie malĝoje sidis sur la ŝtupoj, kaj rigardis.
Perfida peceto da glaso kripligis lian piedon, kaj li ne povis marŝi
tiel rapide, kiel la militistaro. "Mi ne povas ion fari," li diris
ĉagrenege. "Jes, vi povas," respondis Kapitano Fred, "vi povas
ekkrii _Hura_! Kiam ni preteriras." La knabeto do gardis sian
postenon, observante tutan la marŝadon kaj remarŝadon. Ofte la roto
iris aliloken, sed li neniam mankis svingi sian ĉapeton, kaj levi
sian fajfan aplaŭdon, kiam ili trapasis.
Robbie estas la vera heroo. Ne estas facile ekkrii "_Hura_" pro tiuj,
kiuj povas antaŭeniri kiam ni estas devigitaj halti; ne estas facile
forgesi nian propran malkontentigon, kaj aplaŭdegi tiujn, kiuj faras
tion, kion ni deziras, sed ne povas, fari; ne estas facile ĝoji je
la sukceso de tiuj, kiuj posedas la lokon, kiun ni deziras okupi.
Nur granda koro povas stari aparte, kaj ekkrii "_Hura_" kiam la aliaj
preteriras.
_Tradukita de_ C. S. Bicknell.
LA STRABULINO.
Ĉu vi ne opinias, ke oni povas ĝuste nomi la sekvantan anekdoton
_Antikva Historio_, ĉar maljuna Franca Sinjorino rakontis ĝin al mi
antaŭ sesdek jaroj!
Ĝi okazis en Francujo, dum periodo de politika tumultego kaj
maltrankvileco. Neniu sciis kion atendi.
Sinjorino altranga, iom sciema, sed kiu estis ankaŭ malfeliĉe
strabulino, renkontis, je vesperkunveno, politikiston. Ŝi komencis
lin demandi pri tiu ĉi kaj pri tiu afero, esperante tiamaniere
eltrovi kelkajn ŝtatajn sekretojn.
La diplomato ĝentile, sed artifike, respondis, kaj la sinjorino
gajnis nenion.
Fine, ŝi koleriĝis, kaj ekkriis: Nu, diru al mi, mi petas, kiel
iras la politikoj?
La ministro tuj respondis: Tiel, kiel vi _vidas_, Sinjorino, _tre
malrekte_.
E. J. Catt.
* * *
En malgranda Irlanda urbeto antaŭ nelonge troviĝis pastro, kiam
ĉiam predikis, ke ni devas ami niajn malamikojn. Unufojon, dum li
estis iranta preĝejon, li renkontis ebriulon, kaj diris: "Ĉu vi ne
scias ke la vino estas via malamiko?" "Jes," li respondis, "sed ĉu
vi ne predikas ke ni devas ami niajn malamikojn?" Tiu ĉi estas vera,
sed mi ne diris ke vi devas ilin gluti.--P. de B.
CORRESPONDENCE NOTES.
In reply to numerous inquirers, I regret to state that the Edition of
the First Number is exhausted. Intending subscribers can commence
with No. 2, or any succeeding issue.
If they will let me know what price they are prepared to pay for the
first number, I will try and buy some in.
* * *
How to tell the time in Esperantoland. This is a troublesome matter,
for two systems are in vogue, the German and the English. I was
surprised to find that French Esperantists generally use the former,
and, instead of saying _la kvar kaj duono_, for _half past four_,
they say _la duono de la kvina_, _the half of the fifth hour_. We
English must take care to remember this peculiarity, or we shall get
into trouble.
* * *
The difference between _Ĉia_ and _Ĉiu_ is as follows: Ĉia means
_all sorts of_, whereas Ĉiu simply means _all_, without regard to
kind. The same rule applies to Tiu, Tia; Kiu, Kia.
* * *
C.G.S.M. proposes that a column should be printed each month, in
which the roots and affixes are divided by hyphens. If other readers
will send the same request a trial shall be made.
But readers of The Esperantist have generally got beyond the
_hyphen stage_, surely.
* * *
I have to thank H.W.R., of Ipswich, for the following ingenious
method of remembering those difficult correlative words _Ia_, _Tia_,
_Ĉia_, _Nenia_, and the like, on pages 42 and 43 of the Textbook. As
there can be no Royal Road to learning, such devices as these are
most useful as aids to the memory.
This is R.'s epitome,
Pages forty-two and three.
_I-_, _Ĉi-_, _Ki-_, _Neni-_, and _Ti-_,
Then add _-a_ for _Quality_.
_-al_ for _Motive_, _-am_ for _Time_;
_-e_ for _Place_, excuse the rhyme.
_Manner-el_; _Possession-es_;
Which must always sound like face.
_Thing_ add-_o_; _-om Quantity_,
_Person-u_, should always be.
* * *
Mr. C. W. T. Reeve, 63, Effingham Road, Lee, Kent, is arranging an
Esperantist party for Boulogne this Whitsuntide. Will those desirous
of joining kindly write at once? Mr. Reeve also wishes to join with
fellow Esperantists in walking excursions on Sundays.
MAJTAGO.
Originale verkita de E. A. Lawrence.
Tiu, kiu volas vidi la unuan tagon de Majo tiel, kiel festita antaŭe
ĉie en Anglujo, devas iri al Knutsford, beleta, stranga urbeto en
Cheshire, kie, malfeliĉe, ĝia grandega najbaro, Manchester, baldaŭ
ensorbigos ĝin. Tie loĝis la du "Cranford" fratinoj, tie oni
ankoraŭ montras la lokon, kie herbmanĝis la bovino, vestita en tuko
de sia mastrino, post ke ĝi estis falinta en kalkfoson!
Knutsford prenas sian nomon de Knuto, Reĝo de Danujo, kiu ankaŭ
fariĝis Reĝo de Anglujo.
Foje li ĝin trapasis, kaj renkontis novedzinon, kiu transiris la
rivereton. La piedoj de lia ĉevalo disĵetis iom da sablo sur sia
vesto: de tiu ĉi tempo, Knutsfordanoj havas strangan kutimon, ili
disĵetas sablon antaŭ la pordo de novedzinoj.
En la bela komunejo de la vilaĝo oni aranĝas la Majtagaj Ludoj.
La unua afero estas elekti Reĝinon; kaj mi pensas, ke ne ŝia
boneco, sed ŝia beleco estas la ĉefa penso. Alta stango estas tie
ĉi starigata kaj, kun multe da ceremonioj, estas ornamata de floroj
kaj rubandoj.
Tiam, en granda procesio, venas la reĝino, blanke vestita, sia
sekvantaro estante Maid Marian, Robin Hood, Little John, Friar Tuck,
kaj aliaj personoj el la antikva Angla fablaro.
Estas ankaŭ la Drako, kaj la "Morris" danculoj. La Reĝino sidiĝas
sur sia ornamita trono kaj kroniĝas. Nun sur la herbo, oni gaje
dancas ludas, trinkadas, kaj manĝadas.
La lokaj eminentuloj venas por vidi, kaj donacas la premiojn. Se la
vetero estas bela, la vidaĵo multe plaĉas, sed, alie, estas mizera
afero!
Londono mem havas sian Majan Reĝinon. En Walworth, frue matene, je
la unua tago de la Maja monato, knabino estas elektita Reĝino. Ŝia
aĝo devas esti ĉirkaŭ dek tri, kaj ŝi devas esti la plej bona el
ŝia lernejo. Ŝia trono estas en ĉambro, ne sur la herbo. Sed
ankaŭ ŝi havas grandan procesion, kaj ŝia veturilo tiriĝas de la
plej bela azeno de la ĉirkaŭaĵoj. La soldatetoj, nomataj The Boys'
Brigade fariĝas ŝia gardistaro.
Vere la tago estas tago ĝojega.
Mi ankaŭ memoras, ke kiam mi estis infanino, mi vidis en la
ĉirkaŭaĵo de Londono, "Jack-in-the-Green," viro veturante en speco
da kaĝo, de herboj kaj floroj kovrata. Jack dancis antaŭ mi, kaj
miaj gepatroj opinias, ke li ŝtelis mian pupon, ĉar oni trovis min
ekkriantan: "Mian pupon! Malbona verda viro, mian pupon!"
Sed nunatempe ni ĉiam vidas la vilaĝajn infanojn marŝantajn sur la
vojo, portantajn bastonojn florornamitajn, kiuj ofte estas tre
beletaj. Ili ankaŭ tiam kantas malnovajn infanajn kantojn.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 8._
_Junio, 1904._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagandado de la Internacia Lingvo.
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Published by THE LONDON ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Editor's Notes 113-114
Esperanto and Teaching (Professor Carlo Bourlet) 115-117
Adventure of Count Fathom (translated by D. H. Lambert) 118-119
Naughty Eppie (translated by G. C. Law) 119
The Holy Fire (Edward Metcalfe, M.A. Oxon.) 120-121
Logic and Instinct (Ben Elmy) 122-123
The Birthplace (Paul Mathews, M.A.) 123
The Tempest, continued (translated by A. Motteau) 124
Back to the Mountains (Clarence Bicknell) 125
Correspondence Page 126
A Welsh Tale (E.W.) 127
Sundry Items of Interest 128
Instinct or Intelligence. A further Proof (by O.W., 7,074) 128
FOR FREE PARTICULARS write to
the HON. SECRETARIES of
ESPERANTO SOCIETIES at
CORBRIDGE-ON-TYNE, M. V. Lotinga, Esq.,
Trinity Terrace.
DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
Celtic Association, St. Stephen's Green.
EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
138, Darnley Street, Pollokshields.
HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
13, Birkly Hall Road.
KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
Compton Buildings, Bow Street.
LEEDS, J. E. Wyms, Esq.,
2, Marlbro' Grove.
PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
182, Queen's Road.
NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PLYMOUTH, J. A. Thill, Esq.,
6, Barton Crescent, Mannamead.
ST. ANDREW'S, J. T. Haxton, Esq.,
133, South Street.
TYNEMOUTH, Alan F. Davidson, Esq.,
26, Park Crescent, N. Shields.
WIMBLEDON, W. Inge, Esq.,
Spencer College, Wimbledon.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto Club, who
will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
Internacia Scienca Revuo.
The Latest Proof of our Progress.
All should send to the Hon. Secretary, Esperanto Club, for a Specimen
Copy of this splendid monthly.
Price 7d. post free.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
T. Carr, Esq., 45, High Street, Keighley, Yorks. Interŝanĝos
p-k. ilus. el ĉiuj landoj.
H. G. Chevalier, Esq., Post Office, Toronto, Canada. Ĉiam
respondos je p-k. skribitaj en Esperanto.
M. Albert Claude, Saudrupt, Meuse, France. Per ilus. p-k.
Kaj kun Gesamideanoj logantaj en Britaj kolonioj.
Miss A. A. Cowan, 30, Gauden Road, Clapham, London, S.W.
Letere aŭ p-k.'e kun alilandulinoj.
Herbert Farnes, Esq., 120, Crofton Park Road, Brockley, London,
S.E. Ilus. p-k.
Arthur Gray, Esq., 138, Bethune Road, Stamford Hill, London.
N. Pri Espo. kaj lingvoscienco. Ĉiam dankeme respondos.
A. J. Hulme, Esq., The White Studios, Castle Street, Shrewsbury,
England. Kun ĉiulandanoj pri arto kaj artmontrejoj.
A. Jennings, Esq., 15, Stavordale Road, Highbury, London, N.
Per vidaĵkartoj kun ĉiulandanoj.
Herr Karl Klein, 71 Friedrich Kaisergasse, Vienna XVI. Vidaĵkartojn.
Ĉiam respondos.
M. Joseph Latenneur, Oficejestro de la Financa Ministrejo, 204,
Bvd. Raspail, Paris. Ilus. p-k.
Miss Rose Price, Klopstockstrasse 52, Berlin, N.W. Interŝanĝos
ilus. p-k. Kaj p-signojn.
B. J. Rayner, Esq., 138, Monega Road, Forest Gate, London,
E. Ilus. p-kartoj.
A. d'Eduarté Smith, Esq., 33, Rupert Street, Keighley, Yorks.
Ĉiam respondos je Esperantaj leteroj kaj p-kartoj.
Sinjoro Ivan Ĉervenakov, Bourgas, Bulgaria. Ilus. p-k. kun
alilanduloj.
A. Sinclair, Esq., 17, High Street, New Pitsligo, Scotland.
Interŝanĝos ilus. p-k. Kaj p-signojn.
A. F. Whiteside, Esq., Box 3847, Johannesburg, Transvaal,
S.A. Per ilus. p-k.
La Kosto de la Enskribo Estas, 6d. (70c. per poŝtsignoj).
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
The Hon. Sec., ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
CANADA.--A. Saint Martin, Esq., 79, St. Christopher Street, Montreal.
FRANCE.--M. Paul Fruictier, Boulevard Arago 27, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--G. B. Smith, Esq., 19, Wiborg Quay, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
TRINIDAD.--Geo. O. Messerly, Esq., Port of Spain.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtsignoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
No. 8.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
JUNIO, 1904.
La Hon. Sek. de la London Esperanto Club multe bedaŭras, ke lia
amiko kaj kolego, Sro Howard, ne povos klopodadi pri la libraj
aferoj. Ĉiuj Esperantistoj ŝuldas al Sro Howard koregan
dankesprimon pro liaj sindonema laborego, kaj bedaŭros, ke liaj
nunaj devoj ne permesas ĝian adon.
Estonte, oni devas sendi ĉiujn _librajn mendojn_ al The Librarian,
London Esperanto Club, 41, Outer Temple, London, W.C., kaj ne al
Surbiton.
* * *
Karaj Legantoj, Salutojn!
Se la maro estos estinta kompata, areto da Anglaj Esperantistoj estos
reveninta de mallonga forestado dum la Pentekostaj tagoj en Bulonjo.
Mi vere devas danki Vin pro la multe da afablaj rimarkoj de la
skizeto pri mia libertempeto inter la Esperantistoj, kaj estas eble,
ke rakonto pri la Bulonja vizito ankaŭ interesos Vin. Estos do
artikoleto pri ĝi en la venonta Gazeto.
Kiam mi ĝuis la Italan sunon, Esperanto gajnis novan apostolon, kies
verko jam vidiĝis en _La Esperanta Gazeto_. Estas certe, ke Vi ĉiuj
multe ŝatos la tre interesan kaj lertan tradukon el la _Aventuroj de
Grafo Ferdinando Fathom_, de Sro Lambert verkita. Kaj, kiam Vi
memoros, ke tiu ĉi klera verkisto nur aŭdis la nomon _Esperanto_
antaŭ ses semajnoj, Vi ĉi tie vidos ankoraŭ alian bonan reklamon
pri la mirinda facileco de la lingvo!
Inter la multaj novaj aliĝintoj, kiujn ni ĉiutage gajnadas, estas
unu kiu intencas viziti la Ekspozicion S. Louisan. Kredeble li tie
vidos la Esperantan Sekcion, fondita de la Franca Societo, kaj
zorgata de Sro J. Constant, 4755, Maffitt Avenue, St. Louis.
Por tiu ĉi Ekspozicio oni presigis grandajn anoncpaperojn pri
Esperanto, kaj Sro Bourlet afable sendis al ni aron da ili en la
Angla lingvo presitan. Mi plezure sendos senpagan specimenon al ĉiu,
kiu promesos elmontri ĝin en konvena loko.
Espereble tia Ekzpozicio en la Unuiĝitaj Ŝtatoj vekigos multe da
intereso. Esperanto jam ekprogresas tie, kaj fervora kunhelpanto,
_Sro J. Fogg Twombly, 34, Green Street, Brookline, Mass._, prenis
sur sin la provizoran Sekretariecon. Ĉu ĉiuj Amerikaj amikoj
skribos al li, kaj kunlaborados?
Sro Twombly komencis sian propagandon per nova plano. Ĉiam ni
vidas, ke la Amerikanoj sendas novajn ideojn al Eŭropo; ne vere? Li
sendis abonpagojn je _La Esperanta Gazeto_ por ĉiuj la Amerikaj
Universitatoj, kaj kelkaj kolegioj. Tiel, inter la legantoj de tiuj
ĉi linioj troviĝas niaj kunbatalontoj, la Amerika Junularo.
_Ĉiam antaŭen!_ estu via devizo. Ne permesu ke Eŭropo venkos sole
en tiu ĉi nobla afero!
Lia plano memorigas al mi, ke kelkaj el Vi petis la sendadon de tiu
ĉi Gazeto al diversaj Urbaj Bibliotekoj. La propono estas tre
valora, sed, je la komenco de tia entrepreno, ne estas eble ĝin
alpreni. Mi do esperas, ke Vi, post kiam Vi gajnis la aprobon de la
Bibliotekestro, afable konsentos _aboni por la Biblioteko_. Por tiu
ĉi celo, oni akceptos duonpagon, t.e., jarabonon da du frankoj. Post
iom da tempo estos eble malpli ŝpareme donaci.
Mi ankaŭ ricevis kelkajn petojn por pligrandigi aŭ plioftigi la
Gazeton. Sed ankaŭ tiu ĉi afero nuntempe estas neebla. Vere, se oni
memoras, ke antaŭ nur dudek monatoj, Esperanto estis kvazaŭ
nekonata nomo en Anglujo, kaj ke nun dum ok monatoj Anglujo posedas
sian propran Gazeton, oni ne devas plendi, ke ĝi enhavas nur dekses
paĝojn! La ekzisto mem de tia Gazeto, precipe apogita de Britaj
Verkantoj kaj Abonantoj, estas nekontraŭdirebla pruvo pri la
facileco kaj rapida progreso de la Internacia Lingvo: estas praktika
pripensinda pruvo.
Ĉu Vi rimarkis la kovrilon de nia lasta kajero? Laŭ la petoj de
alilandaj amikoj, mi donis al la verdakovriletaĵo, Esperantan
baptonomon, kaj mi esperas, ke Vi, kiuj loĝas alilande, ĉiam nomos
tion ĉi _La Esperanta Gazeto_. Kiam mi aŭdis kritikojn pri La
Esperantist dum mia vojaĝo, ĉiam estis dube ĉu oni parolis
pri la Angla, Franca, aŭ Itala ĵurnalo.
Mi plezure rimarkas ke, en L'Espérantiste, Sro de
Beaufront ankaŭ kondamnas tiujn, kiuj deziras elpensi siajn proprajn
alfabetojn. Kompreneble ĉiuj Esperantaj Redaktoroj same faros. Jam
en la Maja Numero sendis tiun kondamnon
Via Redaktoro.
The Hon. Sec. of the London Esperanto Club much regrets that his
friend and colleague, Mr. Howard, can no longer occupy himself with
the book department. All Esperantists owe Mr. Howard most hearty
thanks for his devoted labour, and will regret that his present
duties do not permit of its continuance.
In the future _orders for books_ should be sent to The Librarian,
London Esperanto Club, 41, Outer Temple, London, W.C., and not to
Surbiton.
* * *
Dear Readers, Greetings!
Should the sea have been compassionate, a group of English
Esperantists will have returned from a short stay during Whitsuntide
in Boulogne.
I really must thank you for the many kind remarks on the short sketch
of my holiday with the Esperantists, and it may be that a narrative
of the Boulogne visit will also interest you. A short article about
it will therefore appear in the coming Gazette.
While I was enjoying Italian sunshine, Esperanto gained a new
apostle, whose work has already been seen in The Esperantist. It
is certain that you will greatly enjoy Mr. Lambert's interesting
and able translation of _The Adventures of Count Ferdinand
Fathom_. And, when you recollect that this clever writer only
heard Esperanto's name six weeks ago, you will see here yet
another good testimony as to the astonishing simplicity of the
language.
Among the many new adherents we gain daily is one who intends
visiting the St. Louis Exhibition. He will probably see the Esperanto
Section there, founded by the French Society, and superintended by
Mr. J. Constant, 4755, Maffitt Avenue, St. Louis.
Large Esperanto posters have been printed for this Exhibition, and M.
Bourlet has kindly sent a number of them printed in English. I will
gladly send a free specimen to everyone who will promise to exhibit
it in a suitable place.
It is to be hoped that such an Exhibition in the United States will
arouse much interest. Esperanto already begins to make progress
there, and a devoted helper, _Mr. J. Fogg Twombly, 34, Green Street,
Brookline, Mass._, has undertaken the provisional secretaryship. Will
all American friends write to, and work with, him?
Mr. Twombly has commenced his propaganda on a new plan. We always
find that Americans send new ideas to Europe; is it not so? He sent
subscriptions for The Esperantist for all American Universities,
and some colleges. So, among the readers of these lines are to be
found our future comrades, the Youth of America.
_Ever forwards!_ let your motto be. Do not allow Europe to conquer
alone in this noble cause!
His plan reminds me that some of you have asked for this Gazette to
be sent regularly to sundry town libraries. The suggestion is a very
valuable one, but, at the beginning of such an enterprise, it is
impossible to adopt it. I, therefore, hope that, after you have
gained the approval of the librarian, you will kindly consent to send
a subscription for the library. For this purpose half will be
accepted, that is, an annual subscription of 1/6. A little later it
will be possible to give less sparingly.
I have also received some requests to enlarge or more frequently
issue the Gazette. But this is also impracticable at present. Really,
if one recollects that twenty months ago Esperanto was practically a
name unknown in England, and that now for eight months England has
its own Gazette, one must not complain that it contains but sixteen
pages! The very existence of such a paper, principally supported by
British Contributors and Subscribers, is an incontrovertible proof of
the simplicity and rapid progress of the International Language: a
practical proof worthy of consideration.
Did you observe the cover of the last number? In accordance with the
requests of foreign friends, I gave the little green-covered-one an
Esperanto name, and I hope that all of you who live in other lands
will call this _The Esperanto Gazette_. When I heard criticisms of
La Esperantist during my journey, it was ever doubtful whether
one referred to the English, French, or Italian journal.
I note with pleasure that, in L'Espérantiste, M. de
Beaufront also condemns those who want to invent their own alphabet.
Naturally all Esperantist Editors will do likewise. This condemnation
had already been sent in the May Number by
Your Editor.
ESPERANTO KAJ PEDAGOGIO.
(_Kiam ni kunpromenis sur la bela Kastelejo de Château Thierry,
Sinjoro Bourlet afablege cedis al mia peto, kaj promesis verki
artikolon por The Esperantist pri la suprenomita temo. Ni
ĉiuj ŝuldas koran dankon al nia eminenta kunbatalanto pro tiu ĉi
honoro.--Red._).
_Kara Amiko, Jen estas la promesita artikolo. Mi ĝin skribis sur
miaj genuoj, sidante en arbareto sur altaĵo, inter rosmarenoj kaj
erikoj, en ombro de maraj pinoj kaj bastkverkoj._
_Sub miaj piedoj tute proksime la blua maro bruetis, kuretante sur la
flava sablo, la suno faris helajn rondetojn sur mia papero, kaj
ĉirkaŭ mi flirtis delikataj papilioj kaj zumantaj muŝoj. La muskoj
kaj herbetoj faris verdan tapiŝon, kiu estis kvazaŭa Esperanta
standardo, kiu inspiris min. La vekiĝo printempa de tiu belega
naturo igis min pensi pri la baldaŭa vekiĝo de la homaro por nia
kara afero._
_Kore kaj sincere via.--Carlo Bourlet._
Jam de longaj jaroj mi instruas matematikon al junuloj. Miaj
lernantoj estas nun ĉiuj 17-20 jaraj, kaj mi oftege rimarkis kiel
senlogika kaj nekapabla ĝuste rezoni estas ilia spirito. Aliparte,
ili estas ankaŭ tro inklinaj ĉion akcepti sendispute, kaj lerni la
sciencon ne per analiza metodo, sed preskaŭ kiel dogmon netuŝeblan.
Pri tio mi tre miris.
La infana spirito estas ja tre scivolema kaj treege logika. Malgranda
bubo, tuj post kiam li scias iom paroli, faras multajn demandojn:
_Kial, patreto, la mara akvo estas sala?_ _Kial, patrineto, la fajro
brulvundas la nesaĝajn infanojn?_ _Kial...?_ kaj ankoraŭ _Kial...?_
Kaj ofte la gepatroj, tedataj de tiom da kialoj, respondas: _Ĝi
estas tiel, ĉar ĝi estas tiel!_
Malbona respondo, kiu al kutimigas la infanojn al akcepto sendisputa
de ĉiu ajn eldiro kaj sufokigas la analizemon naturan de ilia juna
spirito.
Sed estas tamen gepatroj inteligentaj, kiuj penas por kiel eble plej
ĉion klarigi al siaj gefiloj, kaj tamen tiuj gefiloj, post iom da
ĉeestado en lernejo, perdas sian tutan scivolemon kaj esploremon.
Kia estas la kaŭzo de tiu bedaŭrinda aliformiĝo de la infana
spirito?
Mi serĉis, kaj jen tio, kion mi trovis.
Kiam bubo eniras lernejon, li unue lernas legon kaj skribon. Lerninte
la alfabeton, li instruiĝas pri la legado, t.e., pri la kunmetado de
la literaj sonoj por formi vortojn. Tuj, de la unua paŝo, ĉu li
estas Angla ĉu Franca, li eklernos, ke plej ofte la literoj perdas
sian alfabetan valoron, kiam ili estas apudmetitaj apud aliaj. Li
konstatas, ke ĉio estas preskaŭ plene arbitra kaj senregula; kaj,
kiam Franca lernanteto demandas _kial A kaj U kunligitaj produktas la
sonon O_, la malfeliĉa instruisto povas nur respondi la faman
frazon, kiun la bubo tiel ofte aŭdos dum sia vivo: _Ĝi estas tiel,
ĉar ĝi estas tiel._
Post tiu unua senlogika dogmeca ekzercado, la infano komencas lerni
gramatikon kaj aritmetikon.
Ho ve! jen denove kaj pli forte rekomenciĝas la bela _klarigo_: _Ĝi
estas tiel...._
En la gramatiko apud ĉiu regulo li trovas unu, du, tri, sennombrajn
esceptojn! Tiel, ke la regulo baldaŭ dronas sub la superakvigo de la
esceptoj. Ni Francoj faris ja el tio proverbon: _Nenia regulo sen
escepto._ Estas vere, ke ĉiuj tiuj esceptoj havas historiajn
kaŭzojn, sed tiujn kaŭzojn oni nur tiam povas kompreni, kiam oni
scias multajn lingvojn antikvajn kaj modernajn. Tiu studo estas
filologio, kaj la filologio ne estas scienco komprenebla por infanoj!
La lernado de aritmetiko povus esti ekzerco jam pli logika sed, el
ĉiuj partoj de la matematiko aritmetiko estas la plej malfacila en
teorio. Dum la algebra rezonado estas plej ofte analiza, la
aritmetika rezonado estas plej ofte sinteza, sekve pli malfacile
komprenebla.
Kaŭze de la granda malfacileco de la teorioj aritmetikaj, la
instruisto estas, vole-nevole, plej ofte devigata lernigi parkere de
la bubo la rezultatojn sen ia klarigo, kaj la juna lernanto
alproprigas al si metodojn permemore, kiujn li prenas kiel modelojn
sekvindajn sed ne verigitajn. Al tio oni aldonas lecionojn el prozaj
aŭ poeziaj pecoj, lernotajn ankaŭ parkere, kaj, super ĉio, oni
lernigas la historion de la antikvaj Grekoj kaj Latinoj, tute
nekomprenebla, pro la granda malsameco de la antikvaj kaj nunaj
moroj.
Resume, niaj gefiloj povas nur alveni al unu sola konkludo: Ĉio en
la homa scio estas arbitra, senregula kaj senlogika. Se, post longaj
jaroj da tia lerneja ekzercado, restas ankoraŭ en nia spirito ia
fajrero de logikeco, tio pruvas, ke nia natura logikemo estas vere
fortika kaj daŭrema!
Nun, ni esploru tion, kio okazus se niaj infanoj lernus nian karan
lingvon Esperanto tuj post la eniro en la lernejon.
Tie ĉi ili trovus plenan logikon. La legado estus nur ludo, la
gramatikaj reguloj estus ĉiam senesceptaj. Ĉio estus klarigebla,
ĉio povus, kaj devus, esti klarigata. La korekta uzado de la lingvo
devigus ilin al severa analizo de ilia penso. Ili malkutimus skribi
kaj pensi laŭ modeloj preparitaj kaj sankciitaj de la popola uzado,
kaj, eĉ por la ĝusta esprimo de siaj pensoj en la gepatra lingvo,
ili trovus grandan utilon en tiu analizema ekzercado.
Mi persone konstatis, ke la studado de Esperanto elmontris al mi
multon el mia propra lingvo, kion mi ĝis tiam ne komprenis aŭ ne
sentis. Sennombrajn galicismojn, eĉ malĝustajn uzojn de vortoj, mi
kun mirego ekvidis.
Priparolante tiun temon kun amikoj Esperantistaj, mi konstatis, ke mi
ne estas sola, kiu tiel opinias. Ĉiuj estas unuanimaj.
Ĉu vi, kara Samideano, kiu legis mian artikoleton, ne konsentas?
Carlo Bourlet.
For many years now I have been teaching young people mathematics. My
present pupils are all from seventeen to twenty years of age, and I
have very frequently noted how illogical and incapable of reasoning
precisely is their intellect. They are, moreover, too much inclined
to accept everything without question, and to learn science, not by
analytical method, but as indisputable dogma.
I have wondered at this a good deal.
The child's mind is assuredly eager to acquire knowledge, and
exceedingly logical. A little lad, as soon as he can say something,
asks many questions. _Why, papa, is sea-water salt?_ _Why, mamma,
does fire burn silly children?_ _Why...?_ and still _Why...?_
And parents, bored by so many questions, often reply: _It is so,
because it is so._
A bad answer, which accustoms children to the unquestioned acceptance
of any dictum, and which stifles the natural analytical propensity of
their young minds.
Nevertheless, there are intelligent parents, who take pains to give
their children every possible explanation, yet these children, after
going to school a while, lose all their thirst after knowledge and
their inquisitiveness.
What is the cause of this regrettable transformation in the childish
mind?
I have inquired, and here is what I have discovered.
When a lad goes to school, he first learns to read and write. Having
mastered the alphabet, he is instructed in the art of reading,
_i.e._, the compounding of literal sounds to form words. Immediately,
from the first step, no matter whether he be English or French, he
begins to learn that most frequently letters lose their alphabetical
value when they are united with others. He finds out that everything
is almost entirely arbitrary and devoid of rule; and when a French
pupil asks why A and U together give the sound of O, the unfortunate
teacher can but reply with the famous phrase, which the child will
hear so often during his life: _It is so, because it is so._
After this initial illogical dogmatic exercise, the child starts
learning grammar and arithmetic.
Alas! here again the fine _explanation_: _It is so ..._ continues to
be in vogue.
In grammar, with every rule, he finds one, two, three, innumerable
exceptions. Hence the rule is soon drowned under a flood of
exceptions. We Frenchmen have actually founded a proverb: _There is
no rule without an exception._ True it is that all these exceptions
have historical reasons, but these reasons can only be appreciated
when one knows many ancient and modern languages. That study is
philology, and philology is not a science to be understood by
children!
The study of arithmetic might be a more logical exercise, but of all
departments of mathematics, arithmetic is in theory the most
abstruse. While algebraical reasoning is most frequently analytical,
arithmetical reasoning is generally synthetical, and, consequently,
more difficult to understand.
As a result of the great difficulty of arithmetical theories, the
teacher is, willy-nilly, commonly compelled to make the lad learn
results by heart without any explanation, and the young pupil adopts
parrot-method, which he takes as models to be followed, but not to be
verified. To these are added lessons from prose and poetical extracts
also to be learned by rote, and, above all, Roman and Greek history
is taught, which is quite unintelligible on account of the great
diversity between ancient and modern customs.
In fine, our children can only come to one conclusion: Everything in
human ken is arbitrary, devoid of rule, illogical. If, after long
years of such instruction, a spark of logicality still remains in our
mind, it proves that our natural logicality is powerful and enduring!
Now let us inquire what would happen if our children should learn our
valued Esperanto immediately on entering school.
Here they find perfect logic. Reading would be but a game, the
grammatical rules would ever be free from exceptions. Everything
would be explicable, everything could, and ought to, be explained.
Accurate use of the International Language would force them into a
severe analysis of their thoughts. They would no longer be accustomed
to write and think in accordance with models prepared and sanctioned
by popular usage, and even for the concise expression of their
thoughts in their mother tongue they would derive great benefit from
this analytical exercise.
I, personally, have found that the study of Esperanto has
demonstrated to me much of my own tongue, which hitherto I had not
understood or appreciated. Innumerable gallicisms, even incorrect use
of words, have I discovered with astonishment.
On discussing this subject with Esperantist friends, I have found
that I am not alone in thinking thus. All are unanimous.
Do you, dear Friend-in-Esperanto, who read this article, not agree?
_Laŭsence tradukita de_ H.B.M.
MIA AVINO.
Originale verkita Skizo de Esperantisto 8384.
Ĉu vi konis mian avinon?
Jen do estas ŝia portreto: Ŝi mortis naŭdek ses jara, kaj ŝia
kuracisto diris, ke ŝi mortis kiel birdo--eble li volis signifi "pro
natura morto," kaj mi diras: "Pro maljuneco."
Kia ajn la kaŭzo, mia avino apartenis al belaj tipoj de antikvaj
nobelaj maljunulinoj, kies pentraĵojn ni rimarkas ĉe antikvaj
familioj.
Ĉiam apud la fenestro aŭ trikante, aŭ petante de Dio favorojn por
ŝia malgranda familio, ŝi estis, kiel mi ŝin memoras, ankoraŭ
bela, spite ŝia maljuneco.--Maloftaj arĝentaj haroj, bluaj okuloj,
roza vizaĝo, plenaj vangoj kaj blankaj dentoj--jen estas memora
fotografaĵo.
Pri ŝia hejma vivado, mi nur diros, ke ŝi estis vera modelo de
korboneco kaj pacienco. Nu, ŝi posedis kuriozan poŝhorloĝon, kiu,
ĉiun kvaronhoron, sonadis valson aŭ polkon, per speciala
meĥanismo.
Foje, ŝi rakontis al mi tiun ĉi historieton:--
"Tagon mi eniris preĝejon por konfesi min, sed, ektimante, ke
mia konfesprenanto min riproĉus pro mia longa forestado, mi
enmetis en mian veston la sonoretantan poŝhorloĝon por ke ĝi,
per ĝia sonorado, dolĉigu la ekkolerantan pastron.
"Sed mi multe miris kiam li nenion diris pri mia longa foresto, kaj
li pacience min aŭskultadis. Subite la poŝhorloĝo rompigis la
preĝejan silenton! 'Kio do estos?' demandis la konfesprenanto.
'Valso,' mi tuj respondis. 'Mi bone aŭdas, ke ĝi estas valso, sed
kiu estas tiu malpiulo, ludi muzikon dum la konfeso?' ektondris la
pastro.
"'Pardonu, pastro, tiu malpiulo estas mia poŝhorloĝo. Jen ĝi
estas,' kaj mi eltiris la malfeliĉan valoraĝon, kies sonorado jam
ĉesis. Sed, pro mia rapideco, mi tuŝis la muzikan risorton kaj
denove ĝi sonadis, sed tiun ĉi fojon mazurkon!
"Mi paliĝis, sed la pastro ruĝiĝis pro kolero, kaj tuj eliris el
la konfesejo. Pro tio, mi iĝis kiel ŝtona statuo, kun la
poŝhorloĝo ĉiam sonanta la mazurkon al la ĉeestantaj preĝantoj!"
PRI SCIENCAJ AFEROJ.
Pri la periskopo, la okulo de la moderna submara boato, kaj unu el la
plej gravaj kunhelpantoj rilate al ĝi, la _Globe_ de Aprilo 15,
1904, en ĝia kolono _Sciencaj Eĥoj_, donas la sekvantan sciigon,
kiu posedas specialan intereson, dank' al la preskaŭa perdo de la
Brita submara boato "A1."
La _Scienca Ameriko_ traktas pri tiu ĉi okazintaĵo apud la Nab, kaj
rimarkas pri la limigata vido de tiu periskopo, kiu, direktite al
la proksimiĝanta ŝipo, mankis montri la fatalan vaporŝipon.
Plibonigita periskopo antaŭ ne longe priskribiĝis en la Aldono al
la _Scienca Ameriko_. Ĝi havas kvin apartajn vitrojn, kvar
rigardas je la kvar kvartoloj de la kompaso kaj ebligas la marveturanto
vidi la tutan horizonton. Kaj la kvina vitro antaŭen rigardas,
kaj figuras ĝuste la veran grandecon de la vidataj objektoj.
Tiu ĉi nova periskopo sufiĉus dum klara kaj trankvila vetero, sed,
kiel rimarkas la ĵurnalo, "la konfuzoj de blindeco" ekatingas ĉiujn
Submarboatojn, kiam blovas la vento, kaj la maro leviĝas. Tiam, pro
la subakviĝo de la boato, la periskopo luligas, kaj la marŝaŭmo
kovras la vitron de la tubo.
Iu devas elpensi metodon por aŭtomate teni la vidlinion de la
periskopo en situacio ebena.
T.P.L.
TERURIGA AVENTURO DE FERDINANDO, GRAFO FATHOM.
De Dro. Smollett, tradukita de D. H. Lambert, Espo. 9660.
Li foriris el la vilaĝo post tagmezo, kondukite de sia gvidanto; jam
noktiĝis, kiam li sin trovis meze de arbaro malproksime de homaj
loĝejoj. La mallumo de la nokto, la silento kaj la soleco de la
loko, la formoj nedifinitaj de la arboj, kiuj apenaŭ vidiĝis
ĉirkaŭe, etendante siajn strangegajn branĉojn tra la malklaro,
kuniĝis kun lia malĝojo por senordigi lian fantazion, kaj prezenti
al lia imago terurigajn fantomojn. Kvankam li ne estis nature
superstiĉema, eksterordinara teruro ekplenigis lian animon, kiu, iom
post iom, superis tutajn konsolojn de la racio kaj filozofio. Nek lia
koro sin sentis libera el la timo de la mortiĝo. Por ke li foririgu
tiujn ĉi malagrablajn revojn, li iniciatis interparoladon kun sia
gvidanto, kiu al li rakontis la historiojn de diversaj vojaĝantoj,
kiuj estis rabitaj kaj mortigitaj de friponoj en la densaĵoj de tiu
mem arbaro. En la daŭro de tiu ĉi rakonto, kiu neniel helpis relevi
la pensojn de nia heroo, la kondukanto ŝajnigis kaŭzon por
malantaŭeniĝi, dum nia vojiranto daŭrigis siajn paŝojn, atendante
lian realvenon post kelke da minutoj.
Pri tio li tamen trompiĝis; la piedfrapado de la alia ĉevalo
fariĝis malplie aŭdebla, kaj fine tute estingiĝis. Pro tiu ĉi
cirkonstanco, ektimigite, Ferdinando haltis mezvoje, kaj aŭskultadis
je la plej senspira atento, sed nenio rekompencis lian aŭdadon, krom
la melankolia sopirado de la arboj, kiuj ŝajne antaŭdiris
alproksimantan ventegon. Pro kio la ĉielo kuntiris vizaĝon pli
malhelan, la fulmo ekbrilis, ekruliĝis la tondro, kaj la blovegado,
ekmetante ĝian voĉon per grandega muĝado, deiris en superakvego.
Pro tiu ĉi okazo la kuraĝo de nia heroo preskaŭ tute neniiĝis; li
ja ekperdis la povon de la pripenso, kaj sin trovis efektive
malsekigitan antaŭ ol, kvazaŭ rekonsciiĝante, li elpasis el la
vojo por protektiĝi inter la ĉirkaŭkreskantaj arbetaĵoj.
Rajdinte kelkajn hektometrojn en la arbaron, li staris sub areto da
altaj arboj, kiuj lin ŝirmetis kontraŭ la ventego, kaj tiel lokite,
li konsiligis kun si mem pri tio, kion poste li devos fari. Li
divenis, ke sia kondukinto lin estis forlasinta dum kelke da tempo,
por ke li anoncu la alvenon de unu rajdanto al rabistaro, kun kiu li
konatiĝis, kaj ke li nun devos fali en la manojn al ili, se li ne
havos la feliĉon eviti ilian serĉon, kaj sin eltiri el la
implikaĵoj de la arbaro.
Timigite de tiuj ĉi antaŭsentoj, li decidis konfidi al la kompato
de la fulmotondro, kiel la malpli malbona el du okazoj, kaj
antaŭeniri per ia torda vojeto ĝis kiam li sin liberigos
el la arbaro. Li tial direktis la ĉevalan kapon en linion tute
kontraŭan al tiu de la ĉefvojo kiun li ĵus estis lasinta,
opiniante, ke la rabistoj sekvus per tiu ĉi, por lin serĉi, kaj ke
la ideo neniam sin prezentus al ili, ke li volus eliri el la ĉefvojo
por trairi nekonatan arbaron je la mallumo de kiel maltrankvila
nokto.
Tiamaniere li fine alvenis stepon, kaj, daŭrigis sian vojaĝon, en
plena espero atingi vilaĝon, kie sia vivo troviĝus senriska. Tuj li
de malproksime ekvidis kandeleton, kiun li rigardis kiel feliĉa
steleto, kaj, rajdante tien rapidire, li sin trovis ĉe la pordo de
solega dometo, en kiun lin lasis eniri maljunulino, kiu, sciigite, ke
li estis vojonperdinta vojiranto, ricevis lin gastame.
Kiam li sciigis per la mastrino, ke ne estas alia domo en multe da
mejloj, kaj ke ŝi povos provizi al li bonan liton, kaj al la ĉevalo
loĝejon kaj avenon, li ekdankas la ĉielon por sia feliĉo,
faletinte sur tian modestan kajuton.
Li do konsentis pasi la nokton, sub la ŝirmeco de la maljuna
dometanino, kiu lin komprenigis, ke ŝia edzo, tranĉlignisto, estis
foririnta ĉe la plej proksiman urbon por vendi sian komercaĵon, kaj
ke, pro la ventega vetero, eble li nur estis revenonta morgaŭmatene.
Ferdinando ekzamenis la antikvan sorĉistinon per mil ruzaj demandoj,
al kiuj ŝi respondis je tiom da verŝajneco kaj naiveco, ke li
konkludis, ke ne estas ia danĝero. Festine vespermanĝinte ovojn kaj
ŝinkon, li petegis, ke ŝi lin alkonduku al la dormoĉambro, kie ŝi
proponis, ke li kuŝiĝu.
Tial, je ŝia montro, li supreniris ian ŝtuparon en ĉambron,
meblitan de lito sur kvar apogiloj. La planko estis duonplenigita de
pajloŝarĝegoj.
Li ŝajne kontentiĝis je sia loĝejo, kiu ja lin mirigis.
La afabla luigantino, avertinte ke li ne alproksimiĝu la kandelon al
la flamiĝemaĵoj, foriris, kaj, ferminte la pordon, turnis la
ŝlosilon de ekstere.
Ferdinando, kutimite esti singardema kontraŭ siaj kunuloj, havis
gravajn suspektojn, kiam li eltrovis, ke ne estis riglo interne sur
la pordo.
Sekve li proponis ekzameni akurate ĉiun objekton en la ĉambro; kaj
dum la esplorado li ĉagrene trovis viran korpon, ankoraŭ varman,
kiu, antaŭ ne longe ponardite, kaŝigis inter kelkaj pajlŝarĝoj.
Tia eltrovo ne mankis inspiri en la brusto de Ferdinando nedireblan
teruron, ĉar li certiĝis, ke li mem renkontus la saman sorton
antaŭtagiĝo, se miraklo ne intervenu por lin protekti. Ĉe la
unuaj transportoj de la timego, li alkuris al la fenestro,
intencante per ĝi forkuri, sed li sciiĝis, ke lia ekflugo efektive
estis malhelpita de fortaj feraj baroj. Tiam la koro ekbatis, la
haroj ekrektiĝis, kaj la genuoj ŝanceliĝis. Liaj pensoj estis
plenaj de antaŭsentoj de la morto, lia konscienco aperis kvazaŭ
atestanto kontraŭ li, kaj per dezirego preskaŭ supernatura li tuj
rapidis elpensi rimedojn por sinkonservo. Tion, kion en cirkonstancoj
malpli interesaj, lia imago ne kuraĝus, li mem senkompate
entreprenis.
Li senvestigis la korpon, kiu kuŝis sangadanta inter la pajlaro.
Ĝin brake alportinte en la liton li ĝin ordigis tiel, kiel
prezenti la aperon de dormanto. Tiam, estinginte la lumon, li
ekokupis la spacon de kie la korpo estis translokita, kaj, tenante
ŝargitan pistolon per ĉiu mano, li atendis la sekvon de tiu
bravegeco, kiu ofte devenas senpere el la malespero.
Ĉe noktomezo li aŭdis la ŝovadon de piedoj suprenirantaj la
ŝtuparon; oni malfermis silente la pordon, kaj li vidis la ombrojn
de du viroj promenantaj al la lito.
(_Finigota en la Julia Gazeto_).
LA PEKETOJ DE EPPIE.
Eltiraĵo el Silas Marner, de George Eliot, tradukita de G. C. Law.
_Silas Marner, ĝis la alveno de nekonata knabineto ĉe sia dometo,
estis ŝparema kaj malfeliĉa teksisto. Li kompatiĝis je tiu ĉi
infaneto, donis al ŝi la nomon Eppie, kaj fariĝis kvazaŭ ŝia
patro._
Kiam Eppie havis tri jarojn, ŝi estis ruza, kaj Silas devis uzi sian
paciencon kaj sagacecon. Sinjorino Dolly Winthrop, najbaro, diris al
li, ke punado estus bona por Eppie, kaj ke ŝi devas esti varmigata,
kelkafoje, je mola loko.
"Certe, vi eble povas fari alie," diris Dolly penseme, "vi povos
enŝlosi ŝin en la karbokelo. Mi tiel faris je mia fileto Aaron,
ĉar mi ne deziris ekfrapi lin; sed mia koro ne permesis, ke mi lin
tie forlasu pli longe ol unu minuto. Tamen la tempo estis sufiĉa por
nigrigi lin, tiel ke li devis denove laviĝi kaj vestiĝi. Tiu ĉi
estis tiel bona, kiel bastoneto por li. Tial mi diras al via
konscienco, Sinjoro Marner, vi devas ion fari, aŭ la ekfrapadon, aŭ
la karbokelon. Vi estas la estro, kaj estas necese ke vi kontrolu
ŝin."
Nu, Silas saĝe estis aranĝinta larĝan rubandon, per kiu li ligis
Eppie al la teksilo, kiam li estis okupata. Ĝi estis ligata ĉirkaŭ
ŝia talio, kaj ŝi povis atingi ŝian liteton kaj sidiĝi tie.
Dum somera mateno, Silas interesiĝis je sia laborado, kaj ofte uzis
la tondilon. Eppie aŭdis la kuriozan "klik, klik" kaj, observinte
ĝian rezultaton, ŝi akiris la logikan opinion, ke la sama rezultato
ĉiam sekvas la saman kaŭzon. La bruo de teksado komencis, kaj Silas
senpripense metis la tondilon apud Eppie. Silente, kiel museto, Eppie
kaptis ĝin. Tondinte la rubandon, ŝi forkuris, tra la malfermita
pordo, en la kampojn, kie la sunlumo invitis ŝin.
Dume Silas pensis ke ŝia konduto estis pli bona ol kutime. Sed, kiam
li bezonis la tondilon, la terura okazo klariĝis. Li forkuris,
kriegante: Eppie, Eppie! kaj esploris la truegojn, en kiujn li
kredis, ke eble ŝi estis falinta.... Tiam li trovis ŝin,
sidante apud marĉo, gaje kunparolante ŝian boteton, kiun ŝi estis
uzinta kiel sitelo, por plenigi huftrueton, dum ŝia nuda piedeto
komforte kovriĝis je oliv-verda slimo.
Silas, ĝojega je la eltrovo de sia trezoro, ekkaptis ŝin, kaj
kovris ŝin je kisoj. Sed, kiam li estis alportinta ŝin dome por la
necesa banado, li memoris pri la bezono puni Eppie. La ideo, ke ŝi
ree forkurus, donis al li nekutimitan pripenson, kaj li decidiĝis
uzi la karbokelon, kaveton apud la kameno: Eppie! li subite diris,
elmontrante ŝiajn kotajn piedojn kaj vestaĵojn: peketema Eppie tiel
forkuri! Eppie devos iri en la karbokelon, ĉar ŝi estis peketema!
Paĉjo devos meti ŝin en karbokelon!
Li pensis, ke tio timigus ŝin, kaj ke ŝi ekplorus. Sed, anstataŭ
tio, ŝi ekskuiĝis sur lia genuo, kvazaŭ la propono estis ĉarma
novaĵo. Vidante, ke li devus severe agi, li metis ŝin en la
karbokelon, kaj fermis la pordon. Dum momento, silentadis, sed tiam
venis krieto: Malfermigu! malfermigu! kaj Silas liberigis ŝin,
dirante: Nu, Eppie, ci neniam ree estos peketema, aŭ ci devos iri en
la nigran malbelan karbokelon!
La teksado longatempe ĉesadis tiun ĉi matenon, ĉar nun estis
necese lavi kaj vesti Eppie, sed Silas esperis ke tiu ĉi punado
havus sufiĉan efikon, kvankam li estus volinta, ke ŝi iom ploru.
Post duona horo, ŝi estis purigita, kaj Silas turnis la dorson por
vidi, ĉu li povus plibonigi la rubandon, sed poste li forĵetis
ĝin, pensante ke sendube Eppie estos bona dum la restaĵo de la
mateno. Li returnis meti ŝin en ŝian seĝeton apud la teksilo, kiam
ŝi lin rigardis kun vizaĵo kaj manoj nigraj, kaj diris: Eppie estas
en la karbokelo!
LA SANKTA FAJRO.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon.).
Por ĉion klarigi mi diros, ke tio ĉi okazis en Jerusalemo.
Je la Sankta Vendredo, la antaŭtago de la ceremonio, kiun mi deziras
priskribi, ni vizitis la Preĝejegon de la Sankta Tombo, kie ni vidis
kelkajn tre strangajn preparojn.
Apud kolono oni estis etendinta kelke da tapiŝetoj kaj kapkusenoj
sur kiuj kuŝas virinoj kaj geinfanoj, kies la viroj staras apude.
Unu el la virinoj dormas; la aliaj nin rigardas per ŝajno de
senvigla miro; preskaŭ mi diris, de _bovina_ miro!
Sed la geinfanoj! Sur ĉiu vizaĝo estas ŝajno kvazaŭ ili tiom da
mirindaĵoj estas vindintaj, ke neeble estus ilin ankoraŭ mirigi pri
ia ajn afero.
* * *
Kio do estas la Sankta Fajro!
Estas miraklo! Jes, por tri kvaronoj el la rigardantoj estas vera
miraklo!
Dum tiu ĉi Sabato la Savinto kuŝis en la Tombo, kaj ĉiujare (tiel
ili kredas) la fajro malsupreniras en la Tombon el la ĉielo.
* * *
"_Ne-harak-said._" Mi ekrigardas!
Enirante en la hotelon estas soldato Turka. Sur la kapo li portas
ruĝan Tarbuŝ'on aŭ fez'on; sur la korpo bluan vestonzuavan, sur la
kruroj bluan (sed pli palan bluan) pantalonon, kies la supro estas
larĝa kiel sako, kaj la malsupro tre prema ĉirkaŭ la maleoloj.
Botoj pezegaj vestas liajn piedojn kaj larĝa zono lian talion. Ĉe
lia flanko svingetas kurba glavo, kaj tra la zono li estas trapasinta
aron da pistoloj kaj ponardoj.
Sed tio, kion mi plej rimarkas, estas grandan pezegan Bastonegon,
kiun li tenas per la dekstra mano. Ĝia akra pinto kaj ĝia supro,
kiu etendis sin ĉiu flanke laŭ formo de sigelilo estas farita el
blanka metalo (kredeble ŝtalo) kaj brilis kiel arĝento.
Mi redonas la saluton kaj venigas la Dragoman'on (gvidiston kaj
tradukiston), laŭ kies konsilo ni singarde malaperigas niajn
poŝhorloĝojn kaj valoraĵojn.
Tiam per sonora frapo de sia Bastonego la soldato donas al ni la
signalon de foriro; tiun ĉi frapadon li daŭrigas la tutan vojon, en
longaj balancoj svingante la Bastonegon, kaj ĉiam frapante la teron
per la sama sonora frapo.
La hotelo staras ekster la muroj, tial ĝis la pordego al _Joppa_
(per kiu ni eniras la urbon) tre facila estas la irado. Tie ĉi
la amaso fariĝas multe pli densa.
Ni trapasas tra la _Strato de David_ kaj eniras en _Kristanan
Straton_.
Nun ni ekvidas la utilon de la Bastonego; ĝia akra pinto, potence
minacante la sandalvestatajn piedojn de la amasegataj popoloj,
malfermas al ni, por la momento, liberan vojon. Tamen nia irado estas
laŭ maniero de ŝipo, tra maro de malbonherboj.
Tiel ni alvenas al la placeto antaŭ la pordego de la Preĝejego, kie
de ĉiuflanko la amaso _ondegas_ kontraŭ nin; grandaj barbaj,
nelavitaj vizaĝoj kun esprimo miksita el mallerteco kaj kredemego;
virinoj, malgrandaj geinfanoj; ĉiu el ili havas sian specialan
odoron. Multe da fojoj ili separas nin de nia gvidanto, sed la
Bastonego havas ankoraŭ aŭtoritaton kvankam neeble estas ĝin
svingigi. Certe ĝi daŭrigas la frapadon, sed nur post longaj
intertempoj, kaj preskaŭ en tiun saman lokon ĝi frapas la teron el
kiu ĝi leviĝas antaŭ kiom da tempo?
Tre malrapide ni antaŭeniras, sed ni antaŭeniras, kaj nun ni eniras
en la Preĝejegon. Pli kaj pli densiĝis la amasego. Baldaŭ la
gvidanto mem estas haltigita.
Aliaj soldatoj per Bastonegoj frapadas; inter tiuj ĉi kaj la nia
fariĝas interparolado. Tro densa la amasego! Estas neeble ĝin
trapasi en tiun direkton. Malantaŭen ni komencas nin tordi, kiel
hundo sin tordas el kuniklujo. Baldaŭ ni nin turnas dekstren, kaj
iom post iom alvenas al la rando de la amasego. Ni trapasas
malgrandan pordon kaj eniras monaĥejon, kie troviĝas nur kelkaj
monaĥoj. Kia kontrasto!
Tiel tra ĉambroj, tra trairejoj, suprenirante ŝtuparojn, ĉiam
suprenirante ni fine alvenis al unu el la galerioj de la Preĝejego.
Pli ĝuste diri ni alvenis al unu sekcio de la galerio, ĉar ĝi
estas divida en sekcioj enhavantaj po sep aŭ ok arkojn per bariloj
fermataj.
Ni trovas nin en la Rotundo mem kaj vidas malsupren la Sanktan Tombon
(t.e., la konstruaĵon kiu enhavas la Tombon), kaj ni ankaŭ vidas
grandan porcion de la amasego da popoloj, kiun ni ĵus estas
trapasintaj.
En ĉiu sekcio de nia galerio troviĝas grandan homaron, kaj pli alte
mi vidas alian galerion tute per virinoj amasigata.
Ĉie oni rapidas la preparojn; ĉie mi vidas andelojn, sed
kompreneble ne ankoraŭ ekbruligitajn. El tiu vasta amasego preskaŭ
neniu estas, kiu ne tenas unu kandelon, eble eĉ du.
El la galerio de virinoj Greka pastro per ŝnuro mallevas aron da
ili.
Nun oni komencas malaperigi la lumojn. Pli kaj pli la Preĝejego
fariĝas malluma. Nur murmureto de atendeco sin levis el tiu grandega
amasego.
Tiam:--Sonoradegon de sonoriloj. Monaĥo post monaĥo elsaltas el
malfermaĵo en la konstruaĵo, kiu enhavas la Sanktan Tombon, kaj
rapidas supren sur ĝia eksteraĵo. Ĉiu el ili triumfe svingas
brulantan kandelon. Ĉie kaj ĉie komencas ekbruligi la kandeloj.
En la galerio de virinoj mano post mano la monaĥo tiras antaŭen
sian ŝnuron; ĉe ĉiu ekskuo svingiĝas en hemirondo la aro de nun
ekbruligitaj kandeloj kaj ĉiuflanken disĵetas sian sebon sur la
amasigatan homaron.
Al la barilo ĝi alvenas. Apenaŭ li ekprenas ĝin, kiam pli ol dudek
kandeloj estas al li puŝegataj, kaj de li ekbruligataj.
De tiuj aliaj, kaj de tiuj ankoraŭ aliaj. Ĉiuflanke oni elsendas la
lumon en la plejproksiman sekcion, kaj en unu momento oni vidas tutan
brilegantan rondon. Tiel brilas la tuta Rotundo, tiel la flankaĵoj.
Ĉie oni vidas la brulantajn kandelojn ĝoje agitatajn; kaj la voĉoj
sin levas, kiel la sono de la marbordo, kiam koleraj ondegoj brulege
rulas la ŝtonetojn.
Kaj nun procesio de la pastraro rondiras la Tombon; procesio kiun la
premego de la popolo ĉiu minute _ĉifas_ kiel knabeto ĉifus
paperon.
Sed jam tro longa la priskribo! _Du_ soldatojn ni trovas ĉe la
reveno. Kial _du_? mi pensas, ĉar la Preĝejego kiam ni ĝin
reeniras estas kompare senhoma. Malgrandan knabon mi rimarkas, kiu
tenas per ĉiu mano brulantan kandelon, kaj per siaj grandaj okuloj
nin rigardas. Plene li kredas, ke la _Sankta Fajro_ ne povas bruligi
la homan korpon. Tion kredas, kredeble, preskaŭ la tuta pilgrimaro!
Elirante el la Preĝejego ni tuj ekvidis kial la _du_ soldatoj.
Ŝajnas kvazaŭ la tuta amasego estas forlasinta la Preĝejegon je la
sama momento; el kiu aro ĉiu ero treege penegas sin puŝi antaŭ
sian proksimulon.
La Bastonegoj perdas nun sian aŭtoritaton. Pro manko de spaco neeble
estas ilin movi; tial la frapado ĉesas.
Forte puŝegas per la ŝultroj niaj du soldatoj, kaj, ĉar ili ne
sole reprezentas aŭtoritaton sed ankaŭ estas ambaŭ fortuloj, ili
sukcesas malfermi vojon por _si mem_.
Sed ne por ni!
Ĉi tie ni supreniras tiujn malaltajn ŝtupetojn el kiuj konsistas
plej ofte orienta strato.
Sur la ŝtupetoj kiel amasego!
Oni kredas ke ju pli longe brulas la kandelo des pli longe daŭros la
feliĉeco de la venonta jaro; tial ni vidas virinojn per la manoj
malfacilege ŝirmantajn la ankoraŭ brulantajn kandelojn; homojn ni
vidas el ĉiu raso, kaj bone ni scias ke tie ankaŭ troviĝas
geinfanoj. Foje, eble mi tion imagis, ŝajnas al mi ke mi aŭdas la
ekkrion: "_Leprulo._"
Gutoj de akvo, ni estas dispelataj per ĉiu ondolinio de la homa
Oceano.
Malproksimiĝantaj mi vidas la gvidantojn. Fortege batalantaj ili
ĉiam supreniras. Subite ili haltas. Unu el ili tie restas por gardi
la posicion, la alia revenas nin serĉi.
Ha! tiu vojirado, tiu terursonĝa progresado! Tirataj, premegataj,
puŝataj, ni alvenas al kelkaj malgrandaj kolonetoj, kiuj iom baretis
la vojon.
Ĉi tie la premego fariĝas teruriga. Iu nekonata sin savas de
subpremado per la piedoj ĉirkaŭprenante min.
Bonega ideo! Mi fariĝas samideano! Miaflanke mi ĉirkaŭprenas la
talion de la pli forta el la du soldatoj, kaj (mi malŝatas ĝin diri
sed ĝi estas la vero) en tiu malnobla maniero mi estas eltirita el
la Turniĝado de la _Sankta Fajro_!
* * *
_En jaro 1834a pli ol 6,000 personoj estis en la Preĝejego._
_Okazita Tumulto, la soldatoj Turkaj mortigis pli ol 300 pilgrimojn._
VINTRA DOLĈECO.
Originale verkita de Rene Deshays.
Malsupren mi rampis, tra grizaj branĉetoj;
Indulga Decembro la teron moligis:
Jen mi nun ekvidas la verdan riveron,
Kaj grizajn arbetojn sur kruto kontraŭa.
Ne larĝa la fluo, la montoj malgrandaj,
Kaj paca l'aero, kaj pala la suno;
Mallaŭta kaskado revige parolas,
Dormetas la herboj ĉe l'akvo lulanta.
Mi sekvis la kurban valeton paŝete:
Ĉi tie bon' estas memori l'amikojn.
VIRSEKSA LOGIKO KAJ VIRINA INSTINKTO.
Originale verkita de Ben Elmy.
Mi memoras, ke antaŭ multe da jaroj, dum mi estis nur juna knabo, mi
ofte aŭdis kaj legis, ke ekzistas natura kaj nepasebla diferenco
inter la rezonado de la viro kaj tiu de la virino. Oni pretendadis,
ke la virino reguligas siajn agojn kaj konduton nur laŭ fantazio aŭ
instinkto; kontraŭe la viro, oni diris, aŭskultas kaj obeas la
severajn diktojn de prudento kaj de logiko--precipe de logiko.
Tiu ĉi pretendo tre konfuzis miajn fruajn konjektojn pri tiu mistera
logiko; ĉar, infane, mi ekpenis difini ĉiun agon virinan kiel
instinkta, kaj ĉiun viran pensadon kiel logika. Sed iafoje la sekvoj
de tia juĝo estis embarasaj; tiom por alioj, kiom por mi mem.
Ekzemple; serĉante kelkafoje la solvon de ia grava infana pensado,
kaj alvokante mian patrinon por informo, tiu kara patrino kutimadis
diri, "Demandu ĝin al patro via!" Tion farante, mi tamen ricevis de
la patro, por tuta respondo: "Ne enuu min, petulo!"
Tia konduto ŝajnis al mi vera enigmo. Ĉe la juneco de la patrino ne
ankoraŭ ekzistis kolegio de Newnham aŭ Girton; mi do ne trovis
mallaŭdinda ŝian nescion; sed la patro estis ĝuinta ĉiujn utilojn
universitatajn, kaj tamen lia "logika" agado ne pli helpis la
infanon, ol la agado sole "instinkta" de la patrino!
Okazis multe da tiaj disreviĝoj, kaj ne sole je aferoj spiritaj. Al
mia fratino, multe pli maljuna ol mi, la patro severe malpermesis la
uzadon de _frisettes_ por pligrandigi ŝian kapornamon. Li ankaŭ tre
ridadis la _chignon_ kiun portis sia propra fratino fraŭlina. Mi
sciame eltrovis, ke tiuj virinaj ornamoj estas fabrikitaj el
ĉevalharegoj, kaj mi konkludis, ke ia stranga influo de instinkto
virina estas kaŭzo de tiel malbela praktiko, kiu juste meritas
cenzuron de la virseksa inteligenteco logika.
Tamen, irante post nelonge en juĝejon kun mia patro, mi tre miris,
vidante pli ol dudek advokatojn kies ĉiu portis sur kapo tiom da
ĉevalharego kiom sufiĉus por fari ses aŭ sep frizaĝojn, kaj
ankaŭ grandegan "chignon." La juĝisto mem, kiun mi supozis la plej
instruita kaj logika el ĉiuj, ankaŭ portis la plej grandan kvanton
da ĉevalharego. Aliparte mi memoras, ke la vetero estis varmega, kaj
mi tre ĝojiĝis, ke mi mem ne portis eĉ ĉapon sur kapo mia; dume
nek la juĝisto nek ia advokato demetis siajn ŝvitajn perukojn.
Sed mia patro multe koleriĝis kiam mi rakontis al la supredirita
onklino Marinjo, ĉion kion mi rimarkis en juĝejo. Mi do serĉadis
ĉu tiu kolero estas vere rezultato de virseksa logiko, aŭ eble
nur simptomo de virseksa nelogika petoleco, neniel pli nobla ol
ia virina eco.
Iom post iom mi komencis dubi, ĉu ekzistas efektive tiu ĉi
pretendita diverseco de motivo aŭ de rezonmetodo en la agado de la
du seksoj. Ĉar, apud tiama tempo, oni min kondukis al parado de
soldatoj en Hyde Park. Inter aliaj aferoj mi tuj observis kiel
eksterorde dikaj estis la brustoj de la soldatoj. Timante ian koleron
de la patro, mi ne kuraĝis lin paroli pri tio ĉi; sed la onklino
Manjo ĉiam estis simpatia, tiam mi eksciigis al ŝi mian naivan
sciemon.
"Ha, jes," diris ŝi, "la soldatoj estas vatitaj." "Kio tio estas?"
mi demandis. "Nu," ŝi respondis, "soldato portas artan
vestplibonaĵon, tute same kiel sinjorino, nur en alia parto de la
vestaĵo. La soldato ĝin portas, kudritan al la brusto de sia
frako!"
Tiam mi rakontis al ŝi pluan okazaĵon. La paradtago estis blovega,
kaj la vento faligis la ĉapelon de unu el la generaloj, kaj ĝiaj
plumoj iom tordiĝis. Milita servisto eklevis la ĉapelon, kaj
alportis ĝin al la generalo, kiu kolere signalis per la fingro, ke
estas unu plumo rompita kaj elstaranta. La servisto dolĉe eltiras la
kulpan plumon, plibonigas la tutan ĉapelon, tiel lerte kiel
ĉambristino de sinjorino, kaj la generala moŝtofine trankviliĝas.
Tion aŭdante mia onklino ekridetis, kaj diris, ke kelkafoje milita
fajrmanĝanto zorgas pri sia ekstera vidiĝo, tute tiel nerve kaj
precize kiel sinjorino la plej fasonema. Ŝi ne diris ĉu tio estas
pruvo efektiva de "logiko virseksa."
La tempo pasadis, kaj mi vizitis por la unua fojo la Ĉambron de
Deputatoj (_House of Commons_), kie okazis longa kaj teda parolado,
per tiama famega politikisto. Jam tre ofte estis rakontita al mi, ke
la virina elokventeco estas rimarkinda pro trolongeco kaj
nekonsekvenco, kun granda manko da logiko. Tamen, je tiuj ĉi
specialaj ecoj, la parolado de tiu politikisto estis kiel eble plej
"virina."
Mi brave kuraĝis avizigi tion al mia patro, kiu, tiun ĉi fojon,
feliĉe, aprobis mian juĝon. Li eĉ diris, ke li mem preferus pli la
babilaĵon de kiu ajn maljunulino, ol aŭskulti la sensencaĵojn de
tia politikisto. Sed mi tiam ekmemoris, ke mia patro ne estis de sama
politiko kun tiu oratoro; kaj denove mi demandis min, ĉu la patraj
vortoj estas vere rezultato de virseksa logiko, aŭ nur de propra lia
fantazio.
Antaŭ nelonge virseksa egoismo aŭ blindeco malpermesis al virino la
utilojn de plena edukiteco. Oni diris, ke la virinoj ne havas
sufiĉan cerbkapablon por atingi kaj profiti je la viraj studoj--la
matematiko, la sciencoj fizikaj, k.t.p. Ni nunuloj klare kaj ĝoje
vidas kiel erarega estas tiel supozo.
Sed mi devas ĉesigi mian plendon. En nunaj tagoj ni bone vidas, ke
ne ekzistas la pretendita fatala diferenco de cerbkapableco inter
la du seksoj, sed ke tio ĉi estas nur afero de edukiteco kaj
ekzercado. Baldaŭ, sendube, ni ĉiuj rekonos, ke la viro mankas la
helpon de la virino ankaŭ ĉe la aferoj leĝigantaj, koncernantaj la
feliĉon de la tuta homaro; kaj ni ĝojos je la neniiĝo de la
malsaĝa disputo, ĉu viro aŭ ĉu virino havas la ecojn la plej
necesajn kaj profitajn por efektivigi la progreson de ĉiam
pliboniĝonta komuna homa raso.
LA NASKIĜEJO.
Originale verkita de Paul Mathews, M. A.
Ĉie mi amas la kamparon sed, ho! ĉarma naskiĝejo mia, kiom mi vin
amegas! Ĉu vi, karaj legantoj, konas tiun belan loketon? malgrandan
vilaĝeton, kiun trapasas nenia vojego, nur unu mallarĝa strato, en
kiun kaj el kiu kondukas malgranda vojo, ĉe kies ĉiu flanko
vidiĝas allogantaj vojetoj tra kampoj kaj arbaretoj.
Proksime preterfluas nobla rivero, portanta sur sia trankvila akvo
brunvelajn, malrapide movigatajn ŝarĝbarkojn. Cetere, la floroj:
vintrafine la _neĝagutetoj_ (Galantoj) pli malfrue la _primoloj_,
frusomere la _bluaj sonoriloj_ (Kampanuloj), plensomere la
_bovokuloj_ (Lekantoj). Kaj plie la birdoj. Kiu povas senĝoje
aŭskulti la kantojn de la alaŭdoj, de la _nigrabirdoj_ (merloj), de
la makulitaj turdoj, de la ruĝabrustoj aŭ, apud la rivero, de la
kanasilvioj, kiuj dolĉe kantetadas?
Ofte, tra la foliaro super rivereto, oni povas vidi la gajekoloritan
_reĝafiŝkaptiston_ (Alciono). Kian plezuron donas la zumado de la
abeloj, la flugeto de la papilioj, kaj la multaj aliaj kamparaj
vidaĵoj! La vintro mem ne estas laciga, la nudigitaj arboj, la
neĝo, posedas siajn proprajn belaĵojn por ĉiu, kiu vere amas la
Naturon.
Tie mi de longe naskiĝis; el tie mi de longe estas apartigita.
Lastan Paskan Lundon, la unuan fojon dum tridek kvin jaroj, mi tien
revenis.
En la daŭro de tiuj tridek kvin jaroj mi edziĝis, alvenis al mi
familieto, tri karaj infanoj, la plena ĝuado de facila feliĉeco.
Sed ĉiam mi estis deziranta reviziti la malnovan vilaĝeton, ofte mi
estis sopiranta je la scenoj kaj la amikoj de mia infaneco.
En la dirita tago mi, tute sola, faris mian sentimentalan vojaĝon al
la bone memorita vilaĝeto. Eĉ nun oni devas marŝi kvin mejlojn de
la plej proksima stacidomo, ĝis la vojaĝa fino. Je ĉiu paŝo mi
preteriris ian amatan loketon, feliĉe ne aliformiĝitan. Malrapide
mi marŝadis, dolĉe pensante pri la tagoj de mia juneco, redirante
al mi la nomojn de miaj antaŭaj kunludantoj.
Ĉu ĉiuj estas ankoraŭ vivantaj? Ne estas eble; unu el ili, la plej
ĉarma el ĉiuj, la malgranda Suzio----. Ho ve! feliĉa tempo
pasinta!----
Mi eklevas la okulojn--Kio estas? ĉu mi sonĝas? Mi ŝin revidas, la
saman, la karan Suzion!
Mi forgesas edzinon, infanojn, mi denove knabiĝas: tie staras mia
kara kunludantino!
Mi kuras renkonte al ŝi elkriante "Sunjo! Sunjo!" La infano rigardas
min terurite. Kial? Ĉu ni ne plu estas amikoj? Ha! Mi memoras; mi
estas maljunulo, kompare je tiu ĉi knabineto! Ŝi ne estas mia
Suzio. "Venu tien ĉi, kara mia" mi aminde diris, "Ĉu mi vin
timigis? Diru al mi----."
Ŝi min ĉesigis, demandante: "Kiel vi konis mian nomon?"
"Mi rekonis vin, karulineto, tio estas longa rakonto. Diru al mi,
kie loĝas la patrino, mi deziras viziti ŝin."
"Tie," ŝi respondis, per la fingro montrante beletan dometon meze en
malgranda ĝardeno.
Ni tien kune iris. Alproksimiĝinte al la pordo la infano ekkriis
"Patrineto, Patrineto, venu: Sinjorego por viziti vin!" La pordo
malfermiĝis: Jes, mi estas certa, la patrino estas la vera Suzio! Mi
etendas la manon. "Sunjo!"----Ŝi min longdaŭre rigardis----"Tomaĉjo!"
kaj ni kisis unu la alian.
"Eniru, eniru, vi estas bonvena! Edzo! jen estas Sinjoro Tomaso, kiun
ci bone memoras."
La edzo estas alia bone memorata kunludinto. Ho! ĉarmegaj horoj,
kiujn mi pasigis kune kun tiuj ĉi simpluloj, kiuj ja trovis veran
plezuron min revidante. "Eble," ili diris al mi, "oni ne vin sciigis,
ke via antaŭa loĝejo estas aĉetebla?"
Tion ĉi mi ne estis aŭdinta. Post kelke da tagoj mi ĝin aĉetis.
Baldaŭ mi alkondukos mian familieton por vivadi en mia amegata
naskiĝejo.
Tie mi esperas ke mi finos mian teran migradon.
[_Copyright reserved._]
[_Tradukis Esp. 6266._]
LA VENTEGO (Daŭrigo).
(_Vidu la sep antaŭajn Nrojn._)
AKTO I.
Sceno 2 (_daŭrigo_).
Prospero.-- Ne, knabino;
Ĝi manĝas, dormas, sentojn ankaŭ havas
Simile je ni. Tiu ĉi junulo
En ŝippereo estis: pro ĉagreno
Li markojn portas kiuj malbeligas
Vizaĝon lian--vi, alie, povus
Nobelon en li vidi. Li, perdinte
Parencojn siajn, vage ilin serĉas.
Mirando.-- Estaĵo dia povus mi lin nomi,
Ĉar mi neniam vidis tiel nobla!
Prospero (_flanken_).--L'afero venas laŭ deziro mia:
Ĉi tio Arielon liberigos
Nur post du tagoj--
Ferdinando (_ekvidante Mirandon_).--La diino
Muzike ĵus laŭdita!... Mi petegas,
Bonvolu diri al mi ĉu vi loĝas
En tiu ĉi insulo; ĉu vi povus
Konsilojn bonajn al mi doni;
Sed, miri ndaĵo! scii mi deziras
Ĉu estas vi fraŭlino.
Mirando.-- Mi, sinjoro,
Ne mirindaĵo estas, sed fraŭlino.
Ferdinando.--Ĉielo! mian lingvon! Mi ja estus
El ĝiaj parolantoj la plej alta
Se hejme nun mi starus.
Prospero.-- La plej alta?
Se l'Neapola reĝo tion aŭdus,
Vi kiu estus?
Ferdinando.-- Simple la aŭdanto
De homo parolanta pri la reĝo.
Ke li min aŭdas tion mi bedaŭras,
Ĉar estas mi la reĝo: mian patron
Perei mi ĵus vidis.
Mirando.-- Ho, teruro!
Ferdinando.--Li dronis, kun sinjoroj, kun Milanaj
La duko, ankaŭ lia brava filo!
Prospero.--La duko de Milano kaj bravega
Filino lia povus vin komandi
Se dece estus. (_Flanken_) La du gejunuloj
Intervidante tremis kaj ruĝiĝis ...
Nun Arielo baldaŭ liberiĝos.
(_Al Ferdinando_) Al vi, sinjor', mi vorton volus diri:
Mi timas ke vi multe ĵus eraris.
Mirando.-- Ĝentile kial patro ne parolis?
De mi vidita estas homo tria
Ĉi tiu, sed kortuŝa la unua.
Kompato same movu mian patron!
Ferdinando.--Fraŭlino, se vi estas korlibera,
Reĝino Neapola vin mi faros.
Prospero.-- Sinjoro, al vi tuj mi diros haltu!
(_Flanken_) Nu! ili estas intersimpatiaj:
L'aferon mi ne volas rapidigi;
Nenion tro facilan oni ŝatas.
(_Al Ferdinando_) Atentu, aŭdu, ĉar mi vin kulpigas
Uzurpi ies nomon ne la vian:
Spiono eble vi ĉi tie staras
Por poste ŝteli de mi la insulon.
Ferdinando.--Ne! per honoro mia!
Mirando.-- Malhonoro
Neniam loĝis en sanktejo tia;
Ĉar se malbonon tia dom' entenus,
Eĉ bono volus loĝi kun ĝi.
Prospero (_al Ferdinando_).-- Venu!
(_Al Mirando_) Por la spiono ne parolu. (_Al Ferdinando_) Venu!
Piede, kole, mi vin kunkatenos,
Marakvon trinkos vi, via nutraĵo
Konsistos el mituloj riveretaj,
Radikoj sekiĝitaj, kaj glanŝeloj--
Nu, venu!
Ferdinando.-- Ne! mi tuj kontraŭbatalos
Tielan agon, ĝis la malamiko
Pli pova montros sin.
[_Eltiras sian glavon, sed tuj magie, ne povas movi._]
Mirando.-- Ho, kara patro!
Tro ne ofendu lin, ĉar, dolĉanima,
Li maltimulo estas.
Prospero (_al Mirando_).-- Knabineto,
Ĉu vi al mi konsilus? (_Al Ferdinando_) Glavingigu,
Ho, perfidulo, kiu ŝajni volus
Sed ne maltimas frapi, tiel kulpo
Tremigas vin! Plu ne kontraŭbatalu:
Bastono mia tuj vin senarmigos.
Mirando.--Mi vin petegas, patro--
Prospero (_al Mirando_).-- Vi foriru!
Ne tuŝu mian veston.
Mirando.-- Ho! kompatu:
Por li mi garantiulino estos.
(_Daŭrigota_).
LA REVENO AL LA MONTARA PATRUJO.
Originale verkita de Clarence Bicknell.
De miaj montoj patrujanaj, jen, fine, la revido!
Post longaj jaroj en la urboj, malgaje, eĉ sen rido;
Aŭ kie l'ebenaĵo griza senlime sin etendas,
Kaj, aŭ pro tim' aŭ hont', nenio la bluĉielon fendas.
Ho ĝoj'! l'aeron tiel puran libere respiradi,
Kaj ĉe la montoj Dibenitaj en dolĉa pac' restadi!
Ne plu la bruo de l'amaso, la krioj en la stratoj,
Mizero ĉie kaj malsano, blasfem', batiĝoj, batoj;
Ne plu la polvo ĉe l'vizaĝo, la fulgo en aero;
Ne plu herbejoj sekiĝitaj, kaj neflorada tero;
Sed ĉie arboj kaj arbaroj kun kampoj milkoloraj,
De fojno riĉa kaj brileta per herboj bonodoraj.
El supro de la blankaj pintoj, la hejm' de l'Monta Reĝo,
Mantelo kies senmakula estas l'eterna neĝo,
Riveroj, riveretoj kuras, portante vivobenojn,
Kaj, trapaŝante, ĉie faras fruktejojn ĝardenojn,
La branĉojn ili, ĉe la bordoj, de l'rozarbet' balancas;
Bovinoj blekas, birdoj pepas, kaj papilioj dancas.
La tutan tagon laboremaj abeloj laŭte zumas,
Serĉante florojn kiujn ili per kisoj amindumas.
Kaj kiel bela la florejo! l'azuraj ĝentianoj,
Kun alporozoj, orlilioj, kaj dolĉaj timianoj!
Mi aŭdas la naturmuzikon de l'blanka akvofalo,
Kaj la kantetojn de l'paŝtistoj tra l'eĥoiĝa valo.
Mi mem nun povas ree kanti la kantojn de juneco,
Pri la natur', pri la patrujo, pri amo kaj beleco.
La pensoj, kiel agloj, flugas, nek plu sur tero haltas;
La koro, eĉ la membroj miaj, kiel la ĉamo saltas.
Parolis urboj, ebenaĵo, pri larmoj kaj pri morto,
Sed nun pleniĝa ĉio estas je vivo kaj je forto.
Forteco al ŝtoneg' simile de l'nemoveblaj montoj,
La vivo kiel la forfluo el senĉesantaj fontoj.
Ho! kiel bone kun naturo la vivo de simpleco,
Per kiu venas tiuj benoj de sano kaj forteco!
Mi malproksimen ne plu vagos, sed estu mia sorto
En mia paca monta hejmo restadi ĝis la morto.
LA MALSANA LEONO.
Leono, pro maljuneco kaj malforteco, ne povis plu ĉase trafi sian
kaptaĵon, tial li sin kuŝigis en sia kaverno, kaj, per mallaŭta
voĉo, anoncis, ke li estis tre malsana. La raporto baldaŭ
disvastiĝas inter la bestaro, kaj kaŭzas grandegan plorindon pri la
reĝa malsanulo. Unu post la alia venas por lin viziti, sed, ĉar
ĉin malkune, kaj en la propran leonan kavernon eniras, la leono
facile povas fari kaptaĵon el la vizitantoj, kaj grasiĝas per
tia dieto. Vulpo, kiu suspektis la tutan aferon, fine venas
por informiĝi pri la leona saneco, sed, staras malproksime kaj
demandas "Kiel la Reĝa Moŝto sanas?" "Ha, karega amiko mia," diris
la leono, "ĉu estas vi? Kial do vi tiel forstaras de mi? Venu,
dolĉemulo, ŝutu konsolan vorton en la orelon de malfeliĉa leono,
kiu nur tre mallonge vivos!" "Vin benu la dioj!" respondis la vulpo.
"Pardonu se mi ne povos resti pli longe; sed verdire, min tre
maltrankviligas la piedsignoj, kiujn mi tie ĉi ekvidas; ĉiu el ili
ŝajnas eniri vian kavernon, sed nenia eksteren deiri."
_Ne risku iri tien, kien multuloj eniras, sed neniu deiras._
(6266).
PATRINO KAJ INFANO.
Flandra poeziaĵo de Frans de Cort.
Kiam mi plezurege rigardas mian rozkoloran infanon, kaj tiun, kiu
donacis lin al mi, mian amegatan edzinon, tiam ne demandu kiun el
ili mia koro plej amas. Mia koro ne povas disigi la patrinon de la
infano. Mi etendas la brakojn, kaj ĉirkaŭprenas miajn gekarulojn
kune inter ili, kaj ĝojlarmoj fluas sur miajn vangojn. Ha! Se vi
scius, mallaŭte mi diras, kiel vi estas amataj, vi, infano, pro
via patrino; kaj vi, patrino, pro via infano!
_Tradukita de_ Eŭg. Mathys, _filo_.
CORRESPONDENCE NOTES.
The Hon. Sec. of the London Esperanto Club herewith gives notice that
the Free Classes are now closed for the summer months. Due notice
will be given of the date of re-opening. In the meantime inquirers
can obtain information from Miss Schafer, 8, Gloucester Crescent,
Regent's Park, N.W. (Stamps should always be enclosed for the reply).
Club Members who have not yet renewed their subscription, and whose
number is below 136, are also reminded that their renewals have
fallen due. It is earnestly hoped that they will favour the Club with
a continuance of their kind support.
* * *
Our prized volume, the _Fundamenta Krestomatio_, bears a most
unfortunate title.
Many correspondents ask the derivation of the word. We suppose it has
been imported from the Greek, and means the Giver of Oracles. Perhaps
the Second Edition of this great work will bear some more easily
recognised title, which may serve to apprise the uninitiated of the
purpose and scope of the volume.
* * *
The note in our last issue concerning the _Method of telling the time
in Esperantoland_ has called forth an admirable suggestion: That
everywhere the example of railway time-tables should be followed. This
is already international, and thus no confusion could arise. Kvin dekdu,
5.12, dek kvardek, 10.40, etc., will enable us to keep our appointments
with punctuality.
* * *
We have done our best to buy in copies of the _First Number_ of
The Esperantist, with the very unsatisfactory result that
there are now to be had only six clean copies at 2/6 each.
* * *
Our infant growth, though rapid, has not yet warranted the
establishment of a Standard Examination in Esperanto, for the
awarding of an _Atesto de Kapableco_. Those desirous of obtaining
this must therefore still do so under the auspices of the French
Society.
Nevertheless, it is to be hoped that, ere long, we also may be able
to issue British Certificates of Merit.
* * *
As so many Esperantists are occupied in the City, it has been
proposed that a monthly meeting might be arranged over some
convenient lunch or tea table. Will those Gesamideanoj able and
willing to fall in with the proposal kindly communicate with the
Editor to that effect?
INSTINKTO aŭ INTELIGENTECO.
Dua Vera Rakonto de O.W. 7074.
Mi legas en la dua numero de la _Internacia Scienca Revuo_ la titolon
de artikolo publikigita en la _Revue Scientifique_. Jen la teksto:
_E. Mancini. Aritmetiko de la Bestoj. Raporto pri kelkaj observoj
kiuj pruvas, ke la bestoj povas havi malgrandan ideon de la nombro._
Tiu titolo rememorigas al mi strangan fakton, kiun mi okulvidis, kiu
en la momento tre ridigis min kaj kiu, poste, pripensigis min; mi
estis devigita kredi, ke iaj bestoj povas kalkuli.
Cetere vi povos tion juĝi, mi tuj rakontos al vi la fakton.
En la ĉirkaŭaĵo de Montmouillon en la Departamento La Vienne en
Francujo, unu el miaj onkloj posedas bienon. Tie la gefarmamastroj
kaj liaj infanoj zorgas pri ĝi. Ili edukas en ĝi la kutimajn
bestojn, bovojn, ŝafojn, porkojn, k.t.p.
Ĉiutage, kiam la vetero ne tion malebligis, oni elirigas la bestojn
el la staloj, kaj oni alkondukas ilin sur la kampojn, kie ili sin
paŝtas. Kiam baldaŭ eknoktiĝos, oni rekondukas ilin al la staloj.
Ian tagon mi estis alirinta kun mia edzino kaj mia filino por viziti
niajn geonklojn.
En la tagmezo, ni aliris al la farmabieno. Mi promenis kaj alvenis
sur la kampo, kie estas porkino kun sia idaro, dek kvar porkidoj; mi
ripetas, dek kvar.
Estis la momento por revenigi la bestojn al la stalo. La gardistino,
per vergeto ilin realkondukis. Kiam la pordo de la stalo estis
malfermita, la porkidoj eniris la unuaj, poste eniris la patrino.
Sed, post kelkaj sekundoj, oni aŭdis blekegojn terurajn, kaj batojn
sur la pordo. Tuj la gardistino malfermis ĝin, kaj, puŝegante la
servistinon, la porkino forkuris al la kampo. Ni tuj tre miris,
kredante, ke la porkino fariĝas freneza. Mi sekvis ĝin kaj vidis ke
ĝi eniris arbetaĵon, en kiu restis unu el ŝiaj idoj. La patrino
forpelis ĝin, puŝante ĝin per sia nazego, blekegante. Ili ambaŭ
reeniris la stalon trankvile kaj la porkino silentis.
La konkludo de tiu vera rakonto estas tute logika: la porkino sciis
ke ĝi havis dek kvar idojn. Kiam ĝi ilin kalkulis, ĝi ekvidis, ke
ili ĉiuj ne estis kune kun ĝi, kaj ĝi forkuris por serĉi la
forestantan. Mi ne povas nekredi ke tiu porkino sciis kalkuli.
Ĉu vi ne pensas kiel mi?
GALA SKIZETO.
Originale verkita de E. W.
_Mi naskiĝis en la jaro 1825, kaj jen la jaro 1904! Mi do kredas, ke
mi ne estas tro juna por senpeke permesi al mi iom da libertempo, en
kiu aminde memori la geamikojn de mia infaneco kaj juneco._
_Kiam mi parolas pri miaj karaj gesamlandanoj al miaj nunaj
konatuloj, ili ĉiam diras: "Kial vi ne skribas libron? Viaj rakontoj
estas tiel interesaj."_
_Mi ĉiam respondis: "Tro multaj jam estas la libroj; kiu povas ilin
tralegi?"_
_Tamen, en la lingvo internacia ne ankoraŭ estas multe da libroj,
kaj baldaŭ multaj estos la legantoj. Mi diras "baldaŭ," ĉar tiu
ĉi lingvo estas treege facila. Post unu semajno mi povis mem ĝin
kompreni, studinte apenaŭ dek kvin minutojn ĉiutage, kaj mia memoro
tamen multe malfortiĝis._
_Mi pensas, ke kelkaj simplaj skizoj de la Galanoj antaŭ du
generacioj eble povos interesi la kosmopolitan legantaron de_ The
Esperantist.
_Pro tio mi verkis tiujn ĉi rakontetojn.--E. W._
I.
Pacama Pastro.
Li estis tre granda kaj maldika; lia kapo tiel malalte kurbiĝis, kaj
lia maniero estis tiel timema, ke li ŝajnis esti kvazaŭ fremdulo en
sia propra domo. Liaj okuloj grizabluaj estis dolĉaj kaj sonĝaj,
liaj manoj malgrandaj kaj molaj vibris, kiam oni tuŝis ilin. Tia
estis lia voĉo, ke nura _Bonanokto_ samtempe estis beno kaj kareso.
Familia tradicio diris, ke li antaŭe estis tiel granda, vira, kaj
aktiva, ke la Princo-Reganto (poste George IV.) diris pri li: "Tio
ĉi pastro estus fariĝinta la plej belega oficiro de miaj _Grenadier
Guards_."
Oni ankaŭ diris, ke, dum juneco, li amis kaj estis amita; sed ke li
ne kuraĝiĝis kontraŭstari la malriĉecon. Do, post jaroj de
nedecideco, li sin trovis sola.
Lia _Cariad_ (Amantino) estis edzino kaj patrino kiam li edziĝis la
riĉan vidvinon kiun, dum tridek jaroj, ĝuis lian indulgan bonecon.
Nur unu foje, estante juna kaj fraŭlo, li montris sian karakteron.
Lia paroĥo estis apud la rifa marbordo, kie multaj ŝipoj
disrompiĝis. La tieaj homoj, tiel, kiel siaj samrasanoj la Bretoj
kaj Gaeloj, kredis, ke la maro estis donaco de Dio, por provizi por
ili fajrlignon kaj multajn aliajn trezorojn. Sed ili devus nenion
preni, se sin savis unu sola maristo el la pereita ŝipo.
Tiu ĉi leĝo nature ne savigis la maristaron.
La pacama pastro ofte predikis kontraŭ la kruela kutimo igi la
ŝippereojn.
Ekstere de la preĝejo, la paroĥanoj ofte diris: Se ni ne
prenos la bonajn Diajn donacojn, aliaj ilin prenos, sed li respondis:
Agu prave, kaj eble viaj najbaroj imitos vin.
Fine, post multe da tempo, li demandis: "Ĉu vi ne protektos la
maristojn, kaj ilian bienon?"
Baldaŭ sciiĝis, ke la loĝantoj de Bxxx ne permesos la ŝippereigon
sur ilia marbordo kaj ankaŭ, ke la vilaĝanoj de Txxxx kaj Sxxxx
decidiĝis agadi laŭvole, kie ajn ili povos.
Terura ventego blovis, kaj ŝipo surkuris sur ŝtonejon.
Tiam okazis ke la loĝantoj de la najbaraj vilaĝoj kunvenis al la
loko, portante falĉilojn, stangojn, martelojn, kaj aliajn
batalilojn. Kune kun siaj paroĥanoj, la pastro renkontis ilin sur la
sablo. Li antaŭeniris, kaj montris al la transpaŝintoj sian pafilon
ekkriegante: Se unu el vi provos transiri tiun ĉi mureton, mi pafos!
Juna granda viro, ridante je li, saltis super la barilo. Pafo tuj
ekaŭdiĝis kaj la junulo tombis sur sia vizaĵo.
Tamen, li nur falis pro timo. La kuglo estis pasinta inter lia brako
kaj flanko, kaj nur vundis lian vestmanikon.
Tamen la leciono ne estis senfrukta, ĉar, post tiu ĉi tago oni
neniam trovis en tiu ĉi loko ŝipdetruistojn.
La pastro neniam parolis pri la afero: eble la teruro kiun li sentis,
kiam li kredis, ke li mortigis homon, estis tro granda por sen akra
doloro esti memorita.
Dum multaj jaroj lia vidvino prenis el ĝia kaŝejo, kaj kun fiera
plezuro montris, la belan arĝentaĵon, de Lloyds donacita je dankeco
pro la maristoj kaj ŝarĝoj de ŝia edzo savitaj.
(_Dua skizeto aperos en_ The Esperantist, _No. 9_).
DIVERSAJ AVIZOJ.
Sro Motteau nun tradukis la tuton de _La Ventego_, kaj oni eldonos
la verkon en aparta libro tuj kiam oni ricevis 500 promesojn ĝin
aĉeti. Ĝia kosto estos 1f. 50 (1/3 afranke). Post la eldono kosto
1/3.
Ĉu la Legantoj, kiuj deziras ĝin posedi, skribos al la Redakcio?
* * *
La C. T. C. (Cyclists' Touring Club) Gazette de Majo enhavas tre
valoran leteron de Sro Bourlet, kune kun Angla traduko. Estas
rimarkinde ke, kvankam tiu letero enhavas 500 vortojn, ne estas
bezono por supersignita litero ia! Oni konsilas, ke ĉiuj
Esperantistoj ĝin tralegu.
(Specimeno de la Gazeto, 3d., de 47, Victoria Street, Westminster,
S.W.).
* * *
Sro Metcalfe sendas kelkajn interesajn sciigojn. Li venkis en la
Esperanta koresponda ŝakludo kun Belga Samideano, kaj nun komencas
duan batalon! Li ankaŭ proponas, ke kelkaj lertaj Esperantistoj
kunverku la tradukon de la Nova Testamento. Ĉu tiuj, kiuj deziras
kunlaboradi, skribos al Sro Metcalfe, ĉe la Redakcio?
* * *
Ni jam estas vidintaj la unuajn paĝojn de _Alice in Esperantoland_,
kaj la verko promesas fariĝi tre interesa kaj valora lernilo. Al la
sindonema verkisto salutojn kaj gratulojn!
* * *
Kara Sinjoro,--La anonco pri miaj Dimanĉaj Promenadoj
sukcesis, ĉar, lastan Dimanĉon, Sro Sutcliffe kaj sia filo,
Sro Rayner, kaj ankaŭ Sro Farnes, kuniĝis ĉe Bromley. Ni
paroladis Esperante la tutan tagon, kvazaŭ en Esperantujo, kaj faris
multe da progreso pri interparolarto.
Fidele via,
C. W. T. Reeve,
63, Effingham Road, Lee, Kent.
* * *
Niaj Germanaj amikoj tre rapide antaŭeniras. Ni ĵus ricevis de
Sro Borel, _95, Prinzenstrasse, Berlin_, du novajn verkojn de la
_Kolekto Aprobita_. (1). _Vollständiges Lehrbuch der Esperanto
Sprache, mit Uebungen, Syntax und Proben aus Poesie und Prosa, nach
Prof. Cart, bearbeitet und erweitert von J. Borel. Kosto 1/3 (1 mark
20)._ (2). _Wörterbuch Deutsch-Esperanto, unter Redaktion von Dr.
Samenhof, herausgegeben von Hermann Jurgensen und M. Pagnier. 2/- (2
mark)._
Ankaŭ ni danke ricevis. (1). _Cours Elementaire d'Espéranto, par E.
Deligny, Professeur au Groupe Espérantiste de Saint Omer._ (Bona 53
paĝa verko). (2). _Sondilo Skrapanta de M. Leger, Ĉe Grupo
Esperantista, Presejo de Monako._ (Bone presita broŝuro
dek-unu-paĝa, kiu traktas pri nova sistemo por subakva skrapado).
(3). _Les Libertaires et la Langue Internationale, Espéranto, de
Emile Chapelier._ (47 paĝoj, 10 c). (4). _Esperanto, Exposición de
R. G. Abrill, Ex-Profesor de Esperanto del Instituto Comercial,
Chiclayo, Peru._ (22 paĝoj en la Hispana lingvo).
* * *
Plezure ni rimarkas, ke ĉiam pli granda aro da semajnaj kaj monataj
Gazetoj enhavas Esperantan sekcion. La lasta, kiun ni ricevis estis
la _Bulletin des Sciences Naturelles de Tarare, Rhône, France_. Tie
ankaŭ fondiĝos Esperantan Ekzpozicion, kaj oni esperas, ke ĉiuj
sendos informojn pri komercaj aferoj. La komerco Tarara estas silk-
kaj koton-faraĵojn, malpezajn ŝtofojn senornamajn kaj ornamitajn,
broditajn kurtenojn, ĉiujn ajn brodaĵojn por virinroboj, velvetojn
kaj pluŝojn.
* * *
Kara Sinjoro _Lingvo Internacia por Blinduloj_ en punktoj reliefaj,
eliros en la lasta semajno de Majo. Provizora Direktoro mi estas....
Ni eldonos ses Numerojn en 1904 (poste, se eble, dekdu). La abono
kostas por ĉiu lando 3 frankojn.... Kun kora saluto mi estas via,
Th. Cart.
Vere la blinduloj havas tre sindoneman amikon kaj ni sendas ĉiujn
bondezirojn al la nova kaj potenca ilo, kiu helpos je la disvastigado
de Esperanto inter ili. Blinduloj el ĉiuj nacioj verkos la
artikolojn por tiu ĉi nova Gazeto, kaj ĝi certe estos tre interesa.
* * *
La Redaktoro bedaŭras, ke li ne antaŭe anoncis la fondon de
Esperantista Grupo en Battersea. La energia Sekretario estas _Sro
A. T. Lee, 2, Cupar Road, Battersea, S.W._, kaj la Grupkunvenejo
estas en la _"Board Room, Latchmere Baths," Marde vespere_. Tiu ĉi
kurso daŭros dum la tuta somero.
Sro Lee saĝe utilis la valoran artikolon de Sir William Ramsay,
kiu aperis en la _Daily Mail_, por helpi lian propagandon, kaj
presigis ĝin sur aparta folieto, por disdoni, kaj li ankaŭ presigis
novan poŝtkarton.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 9._
_Julio, 1904._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Published by THE LONDON ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Editor's Notes 129-130
The Tempest, End of Act 1 (translated by
A. Motteau) 131
From the 'Meditations of Marcus Aurelius'
(translated by K. Eucharis) 131
Items of Interest 132
Adventures of Count Fathom (translated by
D. H. Lambert, B.A.) 133
Esperanto in Japan 134
My Dearie (William Officer) 135
The Sun at its Zenith (Thomas Hunter, M.A.) 135
Unexpected News (H.B.M.) 136
Boulogne (H. Bolingbroke Mudie) 136-8
The Language of Flowers (Ben Elmy) 138
The Certificate of Merit (G. D. Buchanan) 140-1
Another Original Welsh Sketch (E.W.) 142
A Night in "Calabre" (translated by Paul Boulet) 143
Correspondence Page 144
For Local Information apply to the Hon. Sec. of the following
Official Societies:--
BATTERSEA--Sro. A. T. Lee,
2, Cupar Road, Battersea.
BRIGHTON--Miss OXENFORD,
16, Upper Westbourne Villas, Hove.
BRIXTON--Sro. E. W. EAGLE,
22, Kellett Road, Brixton.
CORBRIDGE-ON-TYNE--Sro. Lotinga,
Trinity Terrace.
DOVER--Sro. H. R. GEDDES,
Northumberland House, Dover.
EDINBURGH--Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
FOREST GATE--Sro. E. J. R. Beal,
74, Claremont Road, E.
GLASGOW--Hon. J. H. Wallace,
3, Hampden Terrace, Mount Florida.
HUDDERSFIELD--Sro. G. H. Taylor,
13, Birkly Hall Road.
ILFORD--Sro. W. A. Jeffery,
42, Park Road, Ilford, E.
KEIGHLEY--Sro. J. Ellis,
Compton Buildings, Bow Street, Keighley.
LEEDS--Sro. J. E. Wyes,
2, Marlboro' Grove, Leeds.
LIVERPOOL--Sro. R. E. Issott,
5, Gresham Street, Edge Lane.
NEWCASTLE--Sro. H. W. Clephan,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
NOTTINGHAM--Sro. F. G. Rowe,
51, Portland Road.
PORTSMOUTH--Dr. Greenwood,
182, Queen's Road.
PLYMOUTH--Sro. Thill,
6, Barton Crescent, Mannamead.
ST. ANDREWS--Sro. J. T. Haston,
133, South Street, St. Andrews.
TYNEMOUTH--Sro. Alan F. Davidson,
26, Park Crescent, N. Shields.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto Club, who
will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
JUST PUBLISHED.
First Edition of 100,000.
Text Book of Esperanto.
...THE INTERNATIONAL LANGUAGE...
Price 1-1/2 d., post free. For Propaganda purposes, 10d. per dozen,
carriage extra.
Publishers: DIXON & HUNTING, FARRINGDON PRESS, LTD., 180,
FLEET STREET, LONDON, E.C.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Dro. G. Busuttil, Misida, Malta. Pri diversaj temoj. Deziras
partopreni "Rondiranton" de Samideanoj.
M. Delache, 82 rue Bréquerecque, Boulogne sur Mer, France.
Pri maraj konstruaĵoj kaj interŝanĝos dokumentojn kaj disegnojn
pri tiu temo.
M. A. Gehet, 10 rue de l'Ouest, Rouen, France. Deziras
klopodi pri teĥnika vortaro pri la metal--kaj maŝin--komerco.
C. Stuart-Menteath, Esq., 23, Upper Bedford Place, London,
W.C. Precipe kun alilandanoj prefere pri Ĝardenaj Urboj kaj scienco
de heredo por malhelpi homan degeneron. Interŝanĝos The
Esperantist kontraŭ alilandaj Esperantaj Gazetoj.
A. T. Simper, Esq., Attaree Khat T.E., Singribari Hat, P.O.
Mangaldai, Assam, N. India. Interŝanĝos fotografaĵojn kun
ĉiulandanoj.
H. W. Southcombe, Esq., The Park, Yeovil, England. Pri ĉiuj
aferoj kun alilanduloj. Deziras renkonti Esperantistojn ĉe
Ilfracombe (N. Devon) dum Julio.
Miss M. White, 60, Dalziel Drive, Pollokshields, Glasgow,
Scotland. Esp. Vidaĵkartojn el ĉiuj landoj. Ĉiam respondos.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. per poŝtsignoj).
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
The Hon. Sec., ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--M. C. Gaubert, 9, rue Charras, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol. Podjaceskaja 24 log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtsignoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
No. 9.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
JULIO, 1904.
La Angla Unufoliego, enhavanta tutan Gramatikon kaj sufiĉe grandan
vortaron, estas tre valora propagandilo. Nur per Esperanto estas eble
skribi leteron al iu, kiu ne komprenas la lingvon, kaj per tiu
unufoliego (kies kosto estas nur dek centimoj) la letero estas tute
komprenebla. Por ke tio ĉi estu kiel eble plej utila por la
Esperantistaro, estas necesege ke ĝi ekzistu en diversaj lingvoj. Se
niaj alilandaj Samideanoj presigos tradukojn en siajn proprajn
lingvojn, ni plezure aĉetos centojn da ekzempleroj; sed se ili
devigos nin presigi tradukojn en la Franca, Germana, k.t.p., lingvoj
ni esperas, ke ili siaparte aĉetos milojn da ili de ni. Sed, nature,
ĝi devas fariĝi parto de la alilanda propagando. Ni fidu, ke
baldaŭ tiuj unufoliegoj multe helpos nian aferon, precipe inter la
komercistoj en ĉiuj landoj.[79]
Alia sistemo por gajni aliĝantojn estas la instruado de Esperanto
inter la sciama junularo. Ĉu niaj Esperantistaj gepatroj petos al la
instruistoj ke ili instruu iliajn gefilojn pri la internacia lingvo?
Kaj ĉu la Esperantistaj instruistoj instruos Esperanton en siaj
lernejoj? Ni ĝin esperas, kaj jam ricevis kelkajn interesegajn
leterojn de estroj kiuj jam faris tiun ĉi, kun bonegaj rezultatoj.
Ĉiam kaj ĉie la geknaboj treege ŝatas nian logikan lingvon. La
klopodo inter la junularo memorigas al mi, ke Sro. Privat, Direktoro
de _La Juna Esperantisto_ (9, _Av. des Vollandes, Geneva_), sciigis
min, ke li nur havas du abonantojn en Anglujo. _La Juna Esperantisto_
celas disvastigi Esperanton inter la junuloj, kaj ni plezure akceptos
jarabonpagojn (2 frankoj) por tiu ĉi dumonata ĵurnalo.
Sinjoro Cart ankaŭ plendas, ke la Brita Blindularo ne ankoraŭ
kolektiĝis sub la nia Standardo. La nova _Esperanta Ligilo_ (monata)
en la Braillea skribo eble tuj plibonigos tiun malbonan aferon. Ĉiuj
blinduloj devas sin turni al _Profesoro Cart_, 12, _Rue Soufflot,
Paris._
La verkintoj de _A New Hobby_ afable donacis al the London Esperanto
Club por senpaga disdono, la restaĵon de la eldono. Tiuj
Esperantistoj kiuj sendos la poŝtelspezon povos havi senpagan aron
de tiu interesa broŝuro.
_"Ies perdo, alies gajno!"_ estas ja prava proverbo. Kvankam ni
Angloj multe bedaŭras la foriron de du el niaj plej fervoraj
kunlaborantoj, ni konsolas nin je la penso ke Germanujo kaj
Queenslando nun havos novajn kaj lertajn adeptojn, kiuj povos estri
novajn grupojn tie. Ne do estas perdo, sed nur translokigo de
energio! Bondezirojn kaj Sukceson!
La someraj libertempoj alvenas, kaj ĉiuj bonaj Esperantistoj
kompreneble deziras vojaĝi alilande, por paroli Esperante. Estos do
interese rimarki, ke mi ricevis tre afablajn leterojn de Kapitano
Capé, en Alĝerujo, kaj Sro. David, de la Grupo en St. Claude, Jura,
promesantaj tre koran akcepton de Anglaj Esperantistoj. Mi denove
diru, ke la Departemento Ĵura estas tre vizitinda loko, kaj mi
konsilu ĉiujn, kiuj povas, ĝui la belajn montojn, aeron kaj
lingvon. Mi bedaŭras, ke spaco mankis por la du afablajn leterojn.
Eble Alĝerujo estos pli komforta dum la vintro.
Ĉar la unua tago de Aŭgusto estas Angla _banklibertago_, kaj tiom
da niaj Abonintoj estos en Havro, mi provos sendigi la dekan numeron
de The Esperantist je Julio 28. Tiu numero enhavos tre interesan
Danan rakonton de nia bonekonata kunverkantino, Fraŭlino Baŭer.
Ankaŭ originala artikolo el Hindujo, de Sro. Simper verkita, kaj
ankoraŭ alia harstariganta originala rakonto, de la sindonema O.W.,
tie troviĝos.
Vere The Esperantist baldaŭ fariĝos tute fama pro la
terurigaj rakontoj kiujn ĝi enhavas! Tiuj ĉi kun la kutimita poezio
espereble donos niajn Legantojn sufiĉe da interesaj temoj por la
libertempo.
Amiko, kiu pensas pri mia laboro pli ol sia propra plezuro, proponis
ke mi sekvu la planon de alilanda Gazeto, kaj ne eldonu Aŭgustan
numeron. Sed, laŭ mia opinio, tio ĉi estus nedezirinda. Ĉiumonate
mi sendos kiel eble plej legindan gazeton al la Abonintoj, fidante ke
ĝi daŭrigos ilian intereson.
La Redaktoro.
FOOTNOTE:
[79] _We have just received a Bulgarian Broadsheet, price
1d. May the others soon follow._
The English Broadsheet, containing a complete grammar and an
adequately large vocabulary, is a very valuable means for propaganda.
In Esperanto alone is it possible to write a letter to anyone who
does not understand the language, and with that broadsheet (the cost
of which is but a penny) the letter is entirely comprehensible. In
order that this may be as useful to Esperantists as possible, it is
essential that it exist in divers languages. If our foreign friends
will have translations printed in their own languages, we will gladly
purchase hundreds of copies; but if they compel us to print French,
German, etc., translations, we hope that they for their part will buy
thousands of them from us. Obviously, it should become part of the
foreign propaganda. Let us trust that soon those broadsheets will
greatly help our cause, especially among business men in all
countries.
Another means of gaining new adherents is the instruction of
Esperanto to studious young people. Will our Esperantist parents ask
teachers to instruct their children in the international language?
And will Esperantist masters teach Esperanto in their schools? We
hope so, and have already received some most interesting letters from
principals who have already done so, with excellent results. In every
instance children greatly appreciate our logical tongue. The movement
among the young folk reminds me that M. Privat, Editor of _La Juna
Esperantisto_ (9, _Avenue des Vollandes, Geneva_), tells me he has
only two subscribers in England. _La Juna Esperantisto_ aims at
spreading Esperanto among the young, and we will accept with pleasure
annual subscriptions (1s. 9d.) for this bi-monthly journal.
M. Cart also complains that the British Blind have not yet rallied
round our Standard. The new _Esperanta Ligilo_ (monthly) in Braille
will possibly at once remedy this misfortune. All blind students
should apply to _Professor Cart_, 12, _Rue Soufflot, Paris._
The authors of _A New Hobby_ have kindly presented the London
Esperanto Club with the remainder of the edition for free
distribution. Those Esperantists who will send cost of postage can
have a number of that interesting brochure free.
"Someone's loss is another's gain" is indeed a true proverb. Although
we English greatly regret the departure of two of our most earnest
fellow-workers, we console ourselves in the thought that Germany and
Queensland will now possess new and able adepts, who will be able to
preside over new groups there. It is therefore no loss, but merely a
translocation of energy! All good wishes and success!
The summer holidays approach, and all good Esperantists naturally
want to journey abroad to speak Esperanto. It will, then, be
interesting to note that I have received very kind letters from
Captain Capé, in Algeria, and M. David, of the Group in St. Claude,
Jura, promising a very hearty welcome to English Esperantists. Let me
state once more that the Departement Jura is a place to be visited,
and let me advise all who can to enjoy the lovely mountains, air, and
language. I regret that space is lacking for the two kind letters.
Perhaps Algeria will be more comfortable in winter time.
As August 1st is an English Bank-holiday, and so many of our
Subscribers will be in Havre, I will try to have the tenth number
of The Esperantist sent out on July 28th. That issue will
contain a most interesting Danish tale, by our well-known
collaborator, Miss Bauer. Also an original article from India,
written by Mr. Simper; and a further hair-on-end original story, by
the devoted O.W., will appear there.
The Esperantist will in truth soon become quite famous on
account of the terrifying tales therein contained! These, with the
usual poetry, will, it is hoped, give our readers enough interesting
matter for the holidays.
A friend who thinks more of my work than his own pleasure, proposed
that I should follow the example of a foreign Gazette, and not issue
an August number. But, in my opinion, this would be undesirable.
Every month I will send Subscribers a gazette as readable as
possible, trusting that it will sustain their interest.
Literal Translation.
[_Copyright reserved._]
[_Tradukis Esp. 6266._]
LA VENTEGO (Daŭrigo).
(_Vidu la ok antaŭajn Nrojn._)
AKTO I. (fino).
Sceno 2 (_fino_).
Prospero.-- Silentu! se vi diros unu vorton
Mi vin kulpigos, eble vin malamos!
Ĉu vi trompanton tian ŝirmi volus?
Vi pensas ke ne pli belformo estas,
Ĉar vi nur vidis lin, krom Kalibanon.
Anĝeloj vere la ceteraj homoj,
Ĉi tiu nur alia Kalibano!
Mirando.-- Amemo mia do, humila vere,
Pli belan homon ne deziras vidi!
Prospero (_al Ferdinando_).--Obeu; venu; la nervaro via
Sen fortikeco, nun reinfaniĝas.
Ferdinando.--Tro vere estas: nun min mem mi sentas
Malliberulo. La kruela perdo
De patro kaj amikoj, la minacoj
De homo, kiu tiel min ofendis,
Nu, ĉio al mi ŝajnus suferebla,
Se, foje, tage, mi ekvidi povus
Ĉi tiun junulinon. Libereco
Aliajn terajn lokojn povas ĝui:
Sufiĉa spaco por mi estus tiu
En kiu ŝi aperos.
Prospero (_flanken_).-- Tio taŭgos:
Vi bone ellaboris, Arielo.
(_Al Ferdinando_) Nun, venu! (_Al Arielo_) Aŭdu plie por la sekvo.
(_Al Ferdinando_) Tuj venu kun mi!
Mirando.-- Kuraĝiĝu, tamen,
Ĉar bonnatura estas mia patro
Pli ol paroloj liaj; li malofte
Kolere agas.
Prospero (_al Arielo_).-- Ho, vi liberiĝos
Simile al montventoj--sed, memoru
Fidele la ordonojn.
Arielo.-- Akurate!
Prospero (_al Ferdinando_).--Min sekvu! (_Al Mirando_) Kaj vi,
por li ne petegu.
(_Foriras ĉiuj_).
PENSOJ EL LA MEDITADOJ DE MARKO AŬRELIO.
Tradukitaj de Kasimir Eucharis.
Kiom da noblaj kaj famaj homoj estas malaperintaj el historio, kaj
hodiaŭ estas forgesataj ĉe ni.
* * *
Mi faros tion, kio estas mia devo, tio sufiĉos. Sed pri aliaj aferoj
mi neniam enuiĝos pri ili. Ĉar ili estas aŭ sen la vivo, aŭ sen
la rezono, aŭ eble ili estas perdintaj sian vojon kaj ĝin ne povas
trovi.
* * *
Aleksandro la Granda kaj lia ĉevalisto, kiam mortitaj, estis ambaŭ
en la sama kondiĉio, kaj ambaŭ havis la saman hazardon esti
disĵetitaj en atomoj, aŭ esti sorbitaj en la animo de la universo.
* * *
La plej granda afero por ĉiu homo estas plibonigi sian spiriton, do,
rigardu bone, kiamaniere li tion faras. Sed pri ĉiuj aliaj aferoj,
eblaj aŭ neeblaj, ili estas nur cindroj kaj fumo.
* * *
Kiam vi estas farinta ian bonecon, kaj kiam via najbaro estas
plibonigata pro tio, ne estu tiel malsaĝa kiel serĉi pluan laŭdon
aŭ famon pro tio, kion vi faris.
* * *
Ne agu tiel, kiel se vi havis dek mil jarojn por disĵeti. Memoru, la
anĝelo de la morto staras ĉiam apud vi. Estu do bona pro io, kaj
agu bone dum ke vi vivas kaj ĝi estas ebla tiel fari, ĉar kiam
morto venos demandi vian korpon, de tiam vi povos fari nenion.
* * *
Revenu al la principoj de la saĝeco kaj vereco, kaj tiam tiuj ĉi,
kiuj nune vin rigardas kiel simio aŭ kiel sovaĝa besto deigos vin
post unu semajno.
* * *
Tio, kio estas agrabla al vi, Ho Naturo! estos agrabla al mi. Nenio
estos tro frua aŭ tro malfrua por mi, kiu estas sezona al vi, Ho
bela Patrino! Ĉio, kion la sezonoj alportos al mi estos bona kaj
bela. El vi venas ĉio laŭ ĝia propra sezono, kaj laŭ propra
sezono ĝi revenos al vi. Kaj tie, kie la poeto kantis: "Kara Urbo de
Cekropo," ĉu mi ne kantos: "Kara Urbo de Dio."
* * *
Kiam vi estas kolerega kaj ĉagrenega, tiam memoru, ke la homa vivado
daŭros dum momento kaj poste, ĉiu el ni, tre rapidege, enteriĝos
en la tombo.
* * *
Kaj hieraŭ Antistinio diris al mi en la Senato: "Ho Aŭrelio, estas
reĝa kaj nobla afero esti mallaŭdata kiam vi faras bonajn farojn!"
DIVERSAJ AVIZOJ.
La Redaktoro multe bedaŭras, ke tiom da abonintoj plendis pri la
prokrasto de la sendo de siaj Gazetoj. Se oni sendis la abonpagon
rekte al li, The Esperantist ĉiam estas sendita per revenanta
poŝto. Sed, se la abonpago estas sendita al alilanda ricevanto,
la sendo ne povas esti tiel rapida. Kaj la Redaktoro ne povas
garantii tujan sendon de alilandaj Gazetoj, menditaj per li. Li
nur scias, ke la nomoj de la abonintoj ĉiam estas tuj senditaj al la
Redaktoro de la mendita Gazeto, kaj ne plu estas lia afero.
_Cunctari funestissimum_ ŝajne ne estas alilanda Esperanta proverbo.
Ĝi estu la Angla devizo!
* * *
Ĉiuj Esperantistoj multe ĝojos lerni ke Sro. de Ménil finigis sian
grandan laboron, kaj ke la _Tutmonda Jarlibro_ eldoniĝis. La unua
parto estas la nova _Adresaro_, kaj poste troviĝas milojn da adresoj
el ĉiuj landoj. Ja utilega verko, pri kiu la sindonema aranĝinto
devis esti multe zorginta. Ĉiuj Esperantistoj devas havi tiun ĉi
libron, kiu enhavas multe da interesaj avizoj, krom la granda nomaro.
(Price 2s., post free, from the Librarian).
* * *
Ni ankaŭ ricevis _Esperanto in dieci Lezioni_, Itala traduko de
_Esperanto en dix Leçons_ (kosto 8d., verkita de Conte Albert
Gallois, en Riolunato). Ĝi helpu la Italan movadon.
* * *
Ankoraŭ alia lernolibro por niaj Francaj amikoj! Tiun ĉi fojon,
estas: _Cours Commercial d'Esperanto_ (1s. 6d. post free) verkita de
Léon Marissaux, 139 paĝoj; estas nur unu vorto por priskribi tiun
ĉi verkon: _Bonega._ Tie oni, de la komenco ĝis la fino, nur legas
frazojn utilaj por ĉiutaga vivado, kaj ne la fantaziajn frazojn,
kiuj kutime troviĝas en ĉiaj lernolibroj. Kaj la pecetoj por
traduki estas mallongaj kaj utilaj skizoj pri ĝeneralaj aferoj, tiel
kiel Bicikletoj, Loĝejoj, Leteroj, k.t.p. Ni esperu ke ni Angloj
baldaŭ posedos tian utilan komercan lernolibron.
* * *
_"La fundo de l'Mizero,"_ tradukaĵo de Pola rakonto farita de la
bonekonata Esperantisto "Kabe." Kosto 8d., 91 paĝoj. Nia Pola
Samideano donis al ni tre lertan tradukon, sed ni korege konsilas
almenaŭ niajn legantinojn, ke ili ne legu tiun ĉi verkon. Priskribo
pri la vivado de lepruloj, rakontita en maniero kiel eble plej
terura, ne tute estas legindaĵo por ili, kaj, ni estas preskaŭ
certaj ke, se iaj el niaj legantoj komencos la tralegon de tiu
ĉi verko, ili senhalte legados ĝis la fino, kaj pensos kune kun
ni, ke estus estinta pli bone, se la unua paĝo estis estinta la
lasta, kaj ke la restaĵo skribiĝis neniam. Ne ĝin legu, do, ĉar
ĝi alportos nenian bonon.
* * *
_"Por niaj filoj kiam ili estos dek-ok jaraj"_ de Dro. Paul Rodet
enhavas 32 paĝojn, kaj traktas tre lerte pri malfacila kaj delikata
temo. Ni konsilas ke la junuloj, por kiuj la libro estis skribita,
ĝin legu.
* * *
Eble, kiam oni vidos tiujn ĉi vortojn, oni jam estos vidinta sur
ĉiuj Anglaj stacidomaj librejoj malgrandan ruĝan Esperantan
lernolibreton, kies kosto estas unu penco. La unua eldono estas cent
mil ekzempleroj, kaj espereble multe helpos je la rapida disvastigo
de la lingvo inter ĉiuj Anglaj-parolantaj popoloj.
* * *
Ni deziras danki la multe da amikoj kiuj sendis prestranĉaĵojn.
Tiuj ĉi ĉiam plioftiĝas, kaj nepre pruvas la progreson de nia kara
afero.
* * *
Sukcesa parolado estis farita en la Urbestrejo de Dovero, kaj nova
sed forta grupo tie fondiĝis, dank' al la klopodoj de kelkaj
fervoraj tieaj kunbatalantoj. La Hon. Sek. de la Grupo estas _Sro. H.
R. Geddes, Northumberland House, Dover_, kaj ni esperas, ke tiuj
legantoj, kiuj vizitos Doveron dum la somero, povos helpi lian
propagandon. La nova Grupo eldonas belajn poŝtkartojn, ilustrantaj
la uzo de la Esperantaj participoj per la verbo Trinki! Kosto 8
pencoj la dekduo, 4s. la cento, de 41, Outer Temple, W.C.
* * *
Nova Grupo ankaŭ fondiĝis en Brightono, laŭ la anonco en No. 8.
_Fraŭlino C. Oxenford_, 16, _Upper Westbourne Villas, Hove, Sussex_,
estas la tiea Hon. Sek., kaj tre plezure ricevos la nomojn de novaj
Membroj, kaj proponoj pri la Grupaj aferoj.
* * *
Amikoj en Ilfordo, Essex, ankaŭ sukcesis krei novan grupon apud
Londono. La Hon. Sek. estas Sro. W. A. Jeffery, 42, Park Road,
Ilford, E.
* * *
La _Unua Akto_ de _La Ventego_ finiĝas en tiu ĉi numero. Laŭ la
anonco en No. 8, la tuta Dramo eldoniĝos en aparta libro (kosto 1
fr. 50) tuj kiam sufiĉe da mendoj estos ricevitaj. Anstataŭ la
Ventega paĝo, estontaj numeroj enhavos paĝon en la Angla
lingvo titolata _"Our Progress"_ kiu enhavos avizojn pri la novaj
pruvoj de nia progreso.
* * *
La Maltaj Esperantistoj enkondukis tre sukcesan novaĵon. Anstataŭ
ol kunveni en ĉambro, ili fotografiiĝis, faris tre plezuran
ekskursion en la kamparon, kaj aŭskultis Esperantan rakonton, kaj
priparolis Esperante tre plezure. Certe, dum la varma vetero, tiu ĉi
plano estas kiel eble plej multe sekvinda.
* * *
Kara Sinjoro Redaktoro, Doni Esperantajn nomojn al Esperantaj
aferoj estas sendube tre bona regulo. Sed oni ne havas ian
rajton ŝanĝi la titolon de la plej granda verko de la granda
Doktoro. _Krestomatio_ estas ordinara vorto en la Franca kaj Greka
lingvoj por _Ekzemplero klasika de la literaturo de ia lingvo_. Estus
tute facile aldoni al via anonco de tiu ĉi fama libro kelkajn
priskribantajn vortojn, sed la titolo devas resti, ĉar ĝi estas nun
parto de la _historio de la lingvo_. Via fidele, R. J. Lloyd (D.
Litt., M.A.).
(N.B.--Pravege! sed ne estas dubo ia, ke la titolo de la verko multe
malhelpas je ĝia disvastiĝo tie ĉi.--Red.).
TERURIGA AVENTURO DE FERDINANDO, GRAFO FATHOM.
De Dro. Smollet, tradukita de D. H. Lambert, B.A. (Oxon.), 9660.
(Finigita; Vidu paĝo 118 por la komenco).
Malkovrinte gardistlanternon, ili trafis ĉe la kvazaŭ dormanto, kaj
la tenanto enpuŝis ponardon en lian koron. La perforto de la trudo
kunpremis la bruston, kaj speco de ĝemo eliris el la traĥeo de la
mortinto. Oni refaris la frapon sen ia simila sono, pri kio la
mortigantoj kredis, ke sia tasko estis finita, kaj eliris el la
ĉambro, decidinte reveni por rabi la korpon je sia libera tempo.
Nia heroo neniam pasigis iometon da tempo tiel agonie, kiel en la
nuna okazo; la tuta supraĵo de lia korpo kovriĝis de malvarma
ŝvito, kaj liaj nervoj skuiĝis de grandega tremado. Por mallonge
skribi, li estadis sub sveno, kiu verŝajne helpis lian konservon:
ĉar, se li estus reteninta la uzadon de siaj sentoj, eble la
elsaltoj de lia teruro estus fariĝintaj lia malkovrilo. La unua uzo,
kiun li faris de lia rekonsciiĝo estis rimarki ke, retirante, la
mortigistoj lasis la pordon malfermita; kaj li tuj estis utiligonta
tiun ĉi ilian senzorgon, sin elĵetante sur ilin kun danĝero de sia
vivo, kiam lin haltigis interparolado, kiun li ekaŭdis el la
malsupra ĉambro, konstatante la intencon de la rabistoj denove
forveturi, esperante kapti pli da rabaĵo. Ili tiel foriris, forte
ordonante al la maljunulino, ke ŝi ŝlosu la pordegon dum ilia
forestado. Ferdinando rapide efektivigis sian pripenson. Tuj kiam,
laŭ lia diveno ili sufiĉe malproksimiĝis de la dometo, leviĝante
el sia kaŝejo, li kviete sin movas al la lito kaj, elserĉinte la
poŝojn de la mortinto trovis monujon, plenigita de dukatoj, kiujn,
kune kun arĝenta poŝhorloĝo kaj diamanta ringo, li proprigis al si
sen bedaŭro. Tiam, malsuprenirinte zorge kaj singardeme en la
ĉambron, li sin prezentis antaŭ la maljuna pekulino antaŭ ol ŝi
havis la malplejan ideon pri lia alveno. Kvankam kutimita al la
sanga komerco, ŝi ne vidis tiun ĉi aperaĵon sen signoj de teruro
kaj mirego, kredante, ke ĝi estis la fantomo de ŝia lasta mortigita
gasto.
Malleviĝante sur genuojn, ŝi ekkonfidiĝis al la protekto de la
Sanktuloj, sin kruciĝante je tiom da fervoro kvazaŭ ŝi estis
titolata al la speciala ĉiela atento. Nek ŝia zorgeco malgrandiĝis
kiam ŝi kleriĝis pri tiu ĉi diveno, kaj eksciis, ke ĝi ne estis
fantomo, sed vera homa formo kiu, ne atendante por ŝin riproĉi pri
la vasteco de ŝiaj krimoj, ordonis per minacoj de la morto, ke ŝi
alkondukigu al li la ĉevalon. Ŝi devis obei tian ordonon, kaj li
ŝin tuj sidigis sur la selo, kaj suprenirante mem poste, transdonis
al ŝi la kondukilojn, ĵurante per tonoj plej severaj, ke la nura
ilo por konservi ŝian vivon troviĝis en lia senriska alveno ĉe la
proksima urbo, kaj ke tuj kiam ŝi kaŭzus al li kian ajn dubeton pri
ŝia fideleco li senkompate fariĝus ŝia mortigisto. Tiu ĉi
deklaracio faris la deziritan efekton sur la maljuna inferulino kiu,
treege petegante al li kompaton kaj pardonon, promesis lin gvidi
sendanĝere en vilaĝon, malproksima de kelkaj kilometroj, kie oni
loĝigus lin, kaj venigus al li nelacigitan ĉevalon aŭ kion ajn
plie li bezonus por daŭrigi sian vojaĝon. Per tiuj ĉi kondiĉoj,
li diris, ŝi povus meriti lian bonanimon. Ili tiel kunrajdis, ŝi
sidante forke sur la selo, tenante la bridon per unu mano, kaj
vipeton per la alia, dum nia aventuranto sidis poste, observante
ŝian konduton, kaj altenante apud ŝia orelo la buŝon de pistolo.
Tiamaniere aranĝitaj, ili transiris parton da la sama arbaro, kie
lia kondukisto lin forlasis la antaŭan tagon. Estas kredeble, ke li
ne pasigis la horojn en plej agrabla revado, sin trovante envolvata
en la labirinto de tiuj ombroj, kiuj ŝajnis al li esti la oftejo de
rabado kaj mortigo.
Ordinara timo estis komforta sento nekomparinda kun tia, kian li nun
posedis. La unuaj paŝoj, kiujn li alprenis por sinkonservo estis la
efektoj de nura instinkto, dum lia kapablecoj estingiĝis aŭ
subpremiĝis de malespero. Sed, nunatempe, kun la reveno de
pripensado, plej teruraj antaŭsentoj lin atakis. Ĉiu brueto de la
vento tra la arbaretoj ŝveladis ĝis la raŭkaj minacoj de mortigo!
La skuado de la branĉoj prezentadis al li la vibradon de ponardoj,
kaj ĉiu ombro de arbo fariĝis la apero de sangema fripono!
Mallonge, en tiuj ĉi okazoj li elsentis tion, kio lin turmentis
milfoje pli ol la piko de vera rapiro, kaj kun ĉiu nova spasmo de
timego, li rememorigis al sia kondukantino per ankaŭa torento de
ĵuraĵoj, ŝin avertante, ke ŝia vivo neeviteble dependis de lia
opinio pri lia propra konservo. La homa naturo ne povis longe ekzisti
meze de tiel komplektitaj timoj. Fine li sin trovis for de la arbaro
kaj benita de malproksima vidaĝo de loĝejo. Li tiam ekturnis siajn
pensojn je nova afero. Li pripensadis ĉu li paradus sian brevegecon
kaj sindonemecon, konfesante sian ruzon, kaj transdonus sian
gvidantinon al la leĝpuno, aŭ ĉu ne estus pli saĝe, ke li
forlasus la maljunan Hekaton kaj ŝiajn kunsciantojn al konsciencaj
pikoj, kaj ke li kviete daŭrus sian vojaĝon Parizon, je
sendisputata posedo de la kaptaĵo, kiun li jam akiris. Tiun
ĉi paŝon li do decidis fari, rememoriĝante, ke per siaj sciigoj la
rakonto de la mortigito nepre elvokus la atenton de la justeco, en
kiu okazo la havo kiun li _prunteprenis_ de la mortinto devus esti
redonata en favoro de liaj heredantoj. Jen argumento, kiun nia
aventuranto ne povis kontraŭstari. Li antaŭvidis la verŝajnecon,
ke oni de li malproprigus lian akiron--kiun li rigardis kiel premio
de la kuraĝo kaj saĝeco--kaj lin detenus kiel atestanto je la
rabistoj, kun evidenta domaĝo al liaj propraj aferoj. Eble li ankaŭ
elsentis konsciencajn kaŭzojn, kiuj lin malkonsilis atesti kontraŭ
kanajlaro, kies emoj preskaŭ ne povus diferenciĝi de la siaj!
Tiel pripensinte, li cedis al la unua petegado de la maljunulino,
kiun li eksigis ĉe loko apud la vilaĝo, elpetinte, ke ŝi forlasu
vivadon tiel malhonestan kaj siajn krimegojn, transdonante siajn
kunkulpulojn en la manojn de la justeco.
Ŝi ne mankis promesi tutan reformiĝon kaj, deĵetinte sin antaŭ li
pro lia bonegeco, ŝi foriris al sia dometo, forte decidinte konsili
siajn kunmortigantojn, ke ili rapidege rajdu al la vilaĝo por
kulpigi nian heroon.
Sed tiu ĉi, saĝege, nekonfidante je ŝiaj protestoj, nur haltis por
lui kondukanton ĝis la proksima haltejo, kiam li sin trovis en la
urbo Chalons sur Marne.
ESPERANTO EN ĴAPONUJO.
Letero de Sro. van Doorn en Yokohama.
26 _Aprilo_, 1904.
Tre Estimata Samideano,--
Mi nun plezure sciigas vin iom pri la kondiĉo de Esperanto en tiu
ĉi lando. Unue mi devas diri, ke la progresado de nia lingvo, ĵus
estis komencita, kiam ĝi ricevis seriozan haltigon de la nuna
militado, kiu okupas ĉiujn la atentojn de la ĉi-tieuloj.
La propagandado estas tre malfacila tie ĉi, ĉar la Angla lingvo
estas deviga temo en ĉiuj lernejoj sub la registara observo. Foje
estis proponite plibonigi la ortografion de la Angla lingvo kaj fari
specon da Mond-Angla, por la speciala uzo de tiu ĉi lando, ĉar,
kvankam utilega, la Angla estas tre malfacile ellernebla por la
Ĵaponoj pri tio, ke la ortografio estas tiel absurda. Sed la propono
rezultis en nenio. Tamen estis eldonita en Tokio ĵurnalo _The Voice_
kiu formetis ĉiujn silentajn literojn kaj aliajn konfuzajn
mallogikajn uzadojn. Plie, tiu ĉi estas granda kosmopolita urbo, kaj
la propono alpreni helpan lingvon estis tre favore ricevita. Tial
la helpa-lingvo Volapük havis tie ĉi multe da studentoj. Hodiaŭ
ĝia malprospero kreis multe da skeptikuloj kaj Esperanto estas
atakita de la loka Gazetaro. Nun, kvankam la Angla lingvo estas iom
konata de ĉiuj Ĵaponanoj, estas vulgare por Ĵaponoj kaj Ĥinoj
ĝin paroli, sed la parolado de la Franca kaj Germana lingvoj estas
distinga! Ĵaponoj, dum kvardek jaroj, estas alprenintaj okcidentan
civilizacion, kaj nun povas administri ĉiujn siajn departementojn
sen helpo de alilandaj instruistoj, krom malmultaj ŝipestroj de
poŝtŝipoj, kaj malmultaj profesoroj en diversaj Ĵaponaj lernejoj.
Je tiuj ĉi ni devas esperi, ĉar ili havas gravan influon inter la
bone edukitaj Ĵaponoj. En diversaj partoj de Ĵaponujo jam de kelka
tempo ekzistas izolitaj instruistoj kaj aliaj, kiuj estas konvinkitaj
pri la bonegeco de Esperanto, kaj pri ĝia plena taŭgeco kiel
internacia helpa lingvo. Jam iliaj influoj estas videblaj, ĉar la
Ĵaponoj komencis ellerni Esperanton. Sed, bedaŭrinde, tiuj ĉi
diversnaciaj pioniroj ĝis nun restis tute izolitaj, laborante ĉiuj
aparte. Kredeble nia afero multe pli rapide antaŭenirus, se ĉiuj
Esperantistoj tie ĉi konsentus kunigi siajn fortojn kaj fondiĝus
ĝenerala kaj centra grupo.
KANTETO.
Karulino Mia.
Originale verkita. De William Officer.
Kiam la maten' lumiĝas,
Ho karulino mia!
Ĝia belec' memorigas
Plej dolĉe min de via.
Kiel ĉirkaŭ mi varmeco
De la tagmeza horo
Falas, ĝi min pripensigas
Pri via korfervoro.
La vespero, rosa, stela,
Kun sia trankvileco,
Murmuretas la rakonto
De via amemeco.
Tiel je animo mia
Eterne vi ĉeestas;
Kaj per sonĝo-lumo
Imago vin envestas.
La belega mondo perdus
Por mi brilecon sian
Se am' via malvarmiĝus
Ho, karulino mia!
My Dearie.
Tradukita en la Sokta lingvo.
When lichtens the mornin'
O dearie o' mine!
Its beauty remin's me
Maist sweetly o' thine.
As at noontide the sinbeams
On earth saftly rest,
I think o' the fervour
That glows i' thy breast.
The e'en, wi' its stillness,
Its starnies, an' dew,
The tale o' thy kin'ness
Aye whispers anew.
Sae thou tae my soul
Art near evermair;
And fond fancy cleeds thee
In dream glamours fair.
For me the braw warl'
Its brichtness wad tyne,
Should thy love e'er grow caul'
O dearie o' mine!
ZENITA SUNO.
Originale verkita de Thomas Hunter, M.A.
Ho! Suno en plej alta vojo,
Ci venas kun somera ĝojo;
Tagiĝas nun la tago glora
Junio dudek unu flora.
Pli frua estas kant' miela
De la arbara birdo bela
Kies fluida voĉo penas
Dum ci en roza robo venas.
Ĝojas la besto, ĉia floro
Kun la plej riĉa bonodoro,
Kaj kun la plej kolora helo
Disdonas benon de l'ĉielo.
Homaro nun per interamo
Respondus al la cia flamo,
Ĉar venas ci en alta vojo,
Ho! Suno kun somera ĝojo.
NEATENDITA AVIZO.
Oni ofte diras: "Jes, Esperanto estas tre bona ideo, sed ĝi ne
utilos al mi!"
La Redaktoro posedis amikon, kiu tiel pensis. Li havis neniajn
rilatojn kun alilanduloj, kaj ŝajne estis kontenta je la kono de la
Angla lingvo.
Subite, li eltrovis, ke li apartenas al fama antikva Franca familio,
kies kastelo troviĝis en la Francaj Alpoj. Bone, bonege, li pensis.
La Angla lingvo sufiĉos ĉie! Li do forveturis, por viziti la
familian naskiĝejon.
Alveninte en tiun malproksiman regionon, li eliras el la vagonaro,
kaj eniras la hotelon. Ho, ve! El la tuta vilaĝanaro neniu komprenas
lian lingvon. Preskaŭ ĉiuj Eŭropaj lingvoj tie havis siajn anojn,
krom la Angla. Mia amiko estis tre malĝoja. Kompreneble, mi ofte
priparolis Esperanton kune kun li, kaj li multe miris, kiam, je
vespermanĝo, li aŭdis la nomon de nia kara lingvo! Morgaŭe, tute
sole kaj silente, li vizitis la antikvan kastelejon de siaj praavoj.
Ĉion, kion la okuloj povis rimarki, li bone eltrovis, sed plu li ne
povis lerni.
Post lia reveno en Londono, li rakontis al mi tiun ĉi bedaŭrindan
okazon. "Ho!" mi ekkriis, "estos facila afero klarigi ĉiujn
malklaraĵojn! Se plaĉos al vi, vi povos profiti de mia kono
Esperanta." Iom dube, mia amiko diris al mi tion, kion li deziris, ke
mi demandu; kaj mi tuj skribis al la sindonema Sro. Sentis, kies
poemetojn estas tiel bonekonataj.
Mia malnova amiko multe miris, kiam, post nur kvar tagoj, mi metis
inter liaj manoj, longan leteron, enhavanta tre interesan historion
de la kastelo, kaj ĝiaj loĝantoj, kaj multe da pluaj sciigoj, kiujn
li neniam antaŭe lernis. Dank' al Esperanto, li nun scias ke, dum la
antaŭaj militadoj, la Duko de Savojo indulgis tiun Kastelon, kiam
liaj soldatoj ruinigis ĝiajn najbarojn, ĉar la tiama posedanto iam
estis donacinta al la Dukino bonegan korbon da prunoj! Vere interesa
historio.
Tiu ĉi anekdoto pruvos en nova maniero, la utilon, kiun donas kono
de Esperanto.
BULONJO.
H. Bolingbroke Mudie.
La longe atenditaj Pentekostaj tagoj fine estas alvenintaj. Sed kia
vetero! Ĉie troviĝas nigraj nuboj kaj pluveregoj, kaj la suno tute
forgesis nin. Kuraĝe!
Ni baldaŭ trovis, ke ni eniris Esperantujon, ĉar, dank' al la
senĉesaj klopodoj de nia Libertempa-Kapitano Sro. Reeve, kaj al la
afableco de la fervoja kompanio S.E. & C.R. ni trovis por ni
apartigitan vagonon. Tie ni enŝlosiĝis, por senhalte paroladi
Esperante kaj esperante, ĉar ni ja esperis, ke la vetero baldaŭ
pliboniĝus.
Laŭ la anonceto en The Esperantist, No. 7, areto da Anglaj
Esperantistoj estis forironta Bulonjon. Ni estis tiu areto, kies
partoprenantoj nombris dek-du.
Ĝustatempe la tre, tre longa turist-plenigita vagonaro forveturis,
kaj alvenis Folkestonen, kie la maro estis sufiĉe trankvila kaj ni
senŝancele eniris la vaporŝipon.
Unu el la areto havis apartan kajuton tie, kaj ni Esperantistoj multe
ŝatis la privilegion ĝin uzi. Vere, ĉiam kaj ĉie Esperantistoj
ĝuas specialajn privilegiojn.
Ni supozis, ke ni movadis sur la maro, sed, pro la nebulo, la
ĉirkaŭaĵoj estis preskaŭ nevideblaj. Fine la kruta Franca
marbordo aperis tra la griza nebulo, kaj ni rapide kolektigis
pakaĵojn, k.t.p., por ke ni povu tuj konatiĝi kune kun niaj jam
konataj sed neniam viditaj samideanoj. Sed ni eraris pri tio. Ne
estis necese atendi ĝis kiam la ŝipo ĉesus sian movadon ĉar,
alproksimiĝinte, ni ĝoje rimarkis ke la elŝipejo estis de granda
verda steletaro okupata. Kaj niaj kunbatalantoj rimarkas samon ĉe
ni, kaj tuj elkriegas per fortaj voĉoj tre korajn eldirojn. La
steletoj intersalutas. "Vivu Esperanto! Kiel vi sanas? Ĉu la maro
estis trankvila?" Tiuj kaj similaj demandoj ĝoje flugis de la tero
en la ŝipon, el Francujo en Anglujon.
Kompreneble la ĉirkaŭstarantoj multe miris pri tio. Kaj kia lingvo!
Mi ja konas ĝin sen ellernado, unu el ili rimarkis al mi. Sed
Esperanto havis bonajn reklamojn dum la tuta tago tie. Baldaŭ
alvenis la tempo kiam ni povis premi la manojn de niaj kunstudentoj,
kaj kune eniri por submetiĝi sub la linkaj okuloj de la
limdepagistoj.
Ni vidis malfeliĉulojn, kies cigarojn oni forprenis, sed ni estis
feliĉuloj, ni estis Esperantistoj, kaj tiaj neniam pekas.
La Brita Konsulo aldonis sian bonvenon al tiu de niaj Francaj amikoj,
kaj nia akcepto vere estis korega. Sur la muroj de la limdepagejo
troviĝas prezaro Esperanta. Tio ĉi certe estas bona reklamo por la
lingvo. Ni do tuj sentis, ke ni ne estis venintaj en alian landon,
sed ke la verda Esperanta standardo ankoraŭ ĉie regnis.
Baldaŭ ni, granda procesio, marŝis sur la stratoj de la plej grava
centro de la Franca fiŝkaptado. La maro ĉiam troviĝas je unu
flanko ĉi tie, sed vere, kiam ni alvenis, maroj ĉie vidiĝis, pro
la pluvego, kiu ĉion ŝanĝigas.
Post tre mallonga promeno, ni alvenis al la hotelo _Castiglione_,
kies estro estas Esperantisto, kaj tie ni oficiale prezentiĝis al
niaj novaj, pro ni malsekigitaj, amikoj.
Dum tiu ĉi ceremonio, unu el ni serioze diris: "Mi estas la subestro
de la vetero. Mi aranĝis la pluvon, por ke la vagonaro ne estu tro
varma kaj homplena. Nun mi aranĝos bonan veteron, por ke ni, kaj
ĉiuj aliaj kuraĝuloj, ĝuu feliĉan libertempon." Kompreneble ĉiuj
multe ridis, je tiu ĉi eldiro, kaj iu rimarkis, ke eble li nur estis
tre suba estro. Tamen, de tiu momento, la pluvo ĉesis, la stratoj
sekiĝis, kaj fine la suno ekbrilis por aplaŭdi tiun ĉi memorindan
internacian kunvenon.
Post tagmanĝo, ni faris promenadojn en la urbo, vizitis la
fiŝvendejon, la ŝipejon, la antikvajn urbmurojn kaj la katedron.
Tiam, reveninte hotelen, ni pretigis nin por vespermanĝo.
Al tiu momento, Sro. Michaux, la tre sindonema Prezidanto de la
Grupo, sendigis al mi la plej bonan urbfotografaron iam vidita, kaj,
ĉagrenege mi ĝin konfesas, mi forgesis danki lin pri tio. Eble, je
tiu ĉi okazo, li afable forgesos la proverbon ke _malfrua danko
estas pli malbona ol danko ia_, kaj akceptos miajn nunajn dankojn.
Kaj, se iatempe kiam la Grupanoj rekunveniĝis, ili bonvolos skribi
por mi siajn subskribaĵojn sur papereron, mi havos grandan plezuron
enmeti ĝin en la albumon, kiun mi ĉiam konservos inter mia ĉiam
pligrandiĝanta propagandilaro.
Dum la vespermanĝo ni nature priparolis la venontan kunvenon, kies
programon ni jam vidis sur la paĝoj de la _"Cicerone"_ (Semajna
Bulonja organo, ĉiam enhavanta Esperantan paĝon).
Sed, kvankam ni multe antaŭĝuis la proponaĵojn, la kunveno mem
donis al ni nepripenseblan plezuron. Oni komencis iom post la naŭa
horo, kiam ni eniris belan ĉambregon, mirinde ornamigita de Francaj
kaj Anglaj flagoj, kaj ankaŭ de ĉiam verdaj arbetaĵoj kaj palmoj.
Vere ŝajnis, ke ni estis enirintaj en Kristnaskan festejon.
Sed la okuloj ne estis la solaj membroj, kiuj ĝuis tiun akcepton.
Ankaŭ la oreloj multege ŝatis la koran ĥoron: _"Dio savu
la Reĝon" ("The Esperantist," No. 1)_ kiu donis komencon al la
bonega programo.
Estas tute neeble priskribi tiun ĉi kunvenon detale, sed eble la
programo estos interesa por legantoj. Jen estas:
_PARTO I._
Dio savu la Reĝon Ĥoro.
Prezentado Sro. Michaux.
Valso Esperanto Fno. Decrequy.
L'Espero Sro. Boulet.
Mia Mano Fneto M. T. Bergier.
Bonan Tagon, Suzo! Sro. Derveaux.
La Paco Sro. Dufeutrel.
Duo de la Reĝo d'Ys Sno. Bergier kaj Fno. Sutils.
_Honora Vino._
Piana-ludo. L'Akvofalo Fno. Pannevin.
13a, Hungara Rapsodio Fno. Decrequy.
_PARTO II._
Floreto Fneto G. Bergier.
La Cigalo kaj la Formiko Fneto M. T. Bergier.
La Korvo kaj la Vulpo Fneto Lephay.
Lasta Deziro Fno. Sutils.
Hamleto Sroj. Dufeutrel kaj Mudie.
Hispana Romanco Sino. Bergier.
La Bano de la Pastro Sro. Boulet.
Galateo Sro. Derveaux.
La Marseja Himno Ĥoro.
_Bonvena Ĉampana Vino._
Vere, tre memorinda programo. Kaj, se oni demandus kian eron mi pleje
ŝatis, mi estas certa ke la plenkreskuloj min pardonos, kiam mi
konfesas ke mi pleje ŝatis la kvar recitadojn de Fraŭlinetoj
Bergier kaj Lephay. Kiam oni aŭdas nian karan Esperanton el la lipoj
de kvin, sep kaj dekjaraj infanoj, ĝi havas ankoraŭ pli belan sonon
ol kutime. Kaj oni devas ankaŭ gratuli--ĉiujn! Ĉio estis bona, eĉ
bonega. Tamen estis unu afero kiu ne tute plaĉis al mi.
Eble ĝi estas nur bagatelo, sed mi ja opinias, ke ĝi meritas gravan
atenton. En almenaŭ unu el la belaj kantoj, mi rimarkis, ke la
tradukinto ne konservis la Esperantan akcenton.
Laŭ mia opinio, bona Esperanta kanto devas konservi tion ĉi, kaj
oni ne devas meti la akcenton sur silabo alia ol la antaŭlasta. Se
oni atente tralegos la tradukojn de Tom Bolin' (No. 5) Vivo de
Maristo (No. 1) kaj aliaj tradukoj de bone konataj poemoj en The
Esperantist oni konstatos ke, eĉ por la kutimita melodio, kiun
oni verkis por tiuj ĉi poemoj, la Esperantaj vortoj taŭgas. Mi do
esperas ke, kiel eble plej multe, niaj muzikaj verkistoj provos
konservi la uniforman Esperantan akcenton, sen kio nia lingvo perdus
tiom da utileco kaj belsoneco.
Post la finiĝo de la unua parto, du infaninetoj prezentis belegajn
floramasojn al la du Anglinoj, kiuj estis inter la vizitanta areto:
belaj Esperantaj floramasoj. Mi intence diris _Esperantaj_, ĉar
ambaŭ el ili konsistis el floroj ruĝaj, blankaj kaj bluaj; Anglujo
kaj Francujo; kaj interplektita estis la bela Verdo de la Espero, la
emblemo de Internacieco.
Sed jam tro longa estas tiu ĉi priskribo. Por ĝin finigi, mi
rimarku pri la bonegeco de la paroladoj faritaj de Sroj. Michaux kaj
Reeve.--Sed ne! Ekzistas ankoraŭ alia afero, kiu eble havos apartan
intereson por Vi, karaj Legantoj. Oni ĉie rimarkis, ke la
_Verd-kovrilaĵeto_ estis tre leginda. Dankojn, Bulonjaj Legantoj! Ju
pli granda la laboro, des pli granda la plezuro kiam oni lernas, ke
la rezultatoj estas ŝatataj. Se nur la tuta legantaro kunpensus!
Tre, tre laca, ni fine realvenis en nian komfortan hotelon, por
silente pripensi la mirindan tagon, matene en nigreta, malseka
Londono, posttagmeze en nuba, malseketa Bulonjo, kaj vespere en
belega, varma Esperantujo, inter la floroj, kantoj kaj salutoj de
karaj internaciaj amikoj.
Morgaŭ matene, post naŭ-tridek, niaj amikoj nin serĉis, kaj
kondukis en la ĝardenojn de Sro. Duhamel, la Esperantista floristo
Bulonja, kaj tie ni fotografiiĝis antaŭ bela floraro. La rezultato
estas bona, kaj ĉiam servos kiel fidela memoraĵo de plezura mateno.
Posttagmeze ni eniris en tramon (niaj dek du anoj kaj la Francaj
amikoj plenigis la veturilon) kaj komencis gajan veturon ĝis
Wimereux. La antaŭan nokton mi estis rimarkinta verdan rubandon sur
la fortepiano, kiu portis oreskribitan Esperanto. Tiun ĉi
rubandon oni nun fiksis ĉe la vitro de la tramo, kaj ĉiuj
preterirantoj bone rimarkis, ke ĝi estis Esperantista tramo.
Tiamaniere la Afero gajnis bonan reklamon.
Mi jam ekpensis, ke oni min trompis sed tiam, kiam unu post la alia,
mi rimarkis novajn vidindaĵojn mi certiĝis, ke estis ja fakto.
Bulonjo ne estas malbela urbo, kaj la kamparo ankaŭ estas sufiĉe
bela. Ne ŝanceliĝu, do, Anglaj adeptoj, sed tuj vizitu la belan
hejmon de tiom da fervoraj Esperantistoj.
Sur la beleta marbordo Wimereuxa ni ĝuis tre feliĉan posttagmezon.
La suno ĵetis sur nin ne tro varmajn radiojn, kaj la plimulto da la
kunvenintoj sidiĝis sub la ombro de la verda rubando por kunkanti
kaj ŝercadi. Sed mi ne estis tiel mallaborema, kaj ĝuis tre
plezuran ludadon kun la ĉarmaj infanoj, kiuj venis kune kun ni. Kaj,
Legantoj, estas terura sed vera fakto, ke, en Francujo, eĉ la
infanoj parolas France! Tamen ludoj kaj Esperanto ĉiam estas
internaciaj, kaj ni estis tre feliĉaj, kaj multe bedaŭris kiam
vesperiĝis, kaj ni devis returnen trami. Post vespermanĝo,
ni denove kunvenis, kune kun niaj gastamaj amikoj en la ĉefloko de
ĉiuj Francaj urboj, la _Casino_. Tie, sidante en la belaj ĝardenoj
apud la lumigita estuario, sub la hela lunlumo, Sro. Boulet (kiu
venis el Roueno) afable promesis fariĝi nova kunverkanto, kaj ni
hodiaŭ povas legi lian lertan _Calabre_ tradukon.
Jen alia gajno por _Mondvaganta Redaktoro_! Li ricevas artikolojn de
tiuj, kiuj li havas la plezuron renkonti. Kaj, ĝis nun, mi kredas,
mi estas la sola mondvaganta Esperanta Redaktoro. Tial Vi estas
povintaj legi multe da interesaj rakontoj, kiuj multe helpis je la
sukceso de tiu ĉi Gazeto.
La proksiman tagon, post matenmanĝo, ni ĥore estis kantantaj
_Funiculi Funicula_ kiam niaj nelacigeblaj samideanoj venis por
konduki nin en Le Portel.
Kia belega sablaro tie troviĝas. Ebena kaj malmola kiel asfalto.
Bonega loko por la krevetkaptado, sed, ŝajne, Esperantistoj en
Bulonjo neniam havos tempon por tiu ĉi agrabla amuzado. La tieaj
amikoj ĉiam sukcesos trovi ian novan kaj interesan vidindaĵon.
Sur tiu ĉi sablaro ni denove faris ludojn kaj kursojn, kaj, fine
alvenis al la interesa vilaĝo. Le Portel estas enloĝata de
fiŝistoj, sed Wimereux, je la alia flanko de la estuario estas
rapide pligrandiganta ĉirkaŭurbo de Bulonjo.
En Le Portel ni vidis interesan sed funebran procesion: la
enterigiron de fiŝisto.
Sro. Michaux diris al mi, ke multe da la tieaj loĝantoj ankoraŭ
posedas la trajtojn Hispanrasajn, ĉar siaj praavoj venis el tiu suda
lando.
Sed mi jam trolongigis tiun raporton! La tramo rekondukis nin en
Bulonjon, kaj oni aranĝis finan posttagmezan promenadon ĝis la
rimarkinda monumento de la _Grande Armée_ Napoleona. Tiu ĉi estis
tiel ŝatinda, kiel la aliaj, kaj la vetero ĉiam estis bela. Tamen
oni diris, ke en la apudaj vilaĝetoj estis iom pluvdona. Ni estis
feliĉuloj havi kune kun ni la veter-subestron!
Dum la promeno ni priparolis la proponitan kunvenon Esperantistan,
pri kio mi esperas skribi ion poste. Tiaj kunvenoj estas la plej
bonaj aferoj por vekigi kaj revekigi intereson pri nia afero.
Post tre feliĉa haltado en arba valeto, kie ni denove fotografiiĝis,
kaj ludis kun la infanoj, ni kune revenis por fari la pakaĵojn
por la baldaŭe foriranta vaporŝipo. Tion farinte kaj vespermanĝinte,
niaj fervoraj amikoj akompaniis nin ĝis la enŝipejo por doni al ni
lastan _Ĝis la Revido_....
Dankojn, dankojn, novaj sed tamen tre malnovaj amikoj. Dank' al vi,
ni ĝuis mirindan viziton; dank' al vi, ni nun havas eĉ pli varman
estimon de nia kara lingvo, kaj ĝiaj afablegaj Francaj adeptoj. Unu
el nia aro estis Franca Anglano, kaj li miregis pri la tutkoreco de
nia akcepto ĉe siaj samnacianoj. Vere ni ŝajnis esti "centjaraj
amikoj!"
Kaj ĉu mi ĉiam facile komprenis la alilandulojn? Ne estas dubeble,
kaj ne estas dubinde!
Tamen unu malfacileco ĉiam troviĝis, pri tio ni devis esti
singardemaj. Jen. Ĉiam, kiam oni aranĝis estontan renkonton, oni
devis precipe zorgi pri la maniero por esprimi la horon. Ĉiam Sro.
Michaux diris ambaŭ, ekzemple, je la _naŭ kaj duono_ kaj
je la _duono de la deka_. Sed mi, kaj miaj Francaj amikoj kunsentas,
neniam plu diros aŭ unu aŭ la alian. Ni diros je _naŭ-tridek_.
Tiamaniere ne estos eble, ke ni manku niajn renkontojn pro eraro
kaŭzata de tiu malfacileco.
Al la dirita horo, ĉiam aldonu la minutojn, kaj jen sistemo jam
internacia por diri la horon. Laŭ la antaŭa anonco en The
Esperantist, tiu ĉi sistemo estas la fervoja (kaj sekve la
praktika) uzo.
Kaj Vi, karaj Legantoj, kiu legis tiujn ĉi liniojn, kion vi pensas?
Ĉu vi ne multe bedaŭras, ke vi ne kuraĝis partopreni je tiu ĉi
unua oficiala grupkunvenejo? Mi ĝin esperas. Tamen, ne estas necese,
ke vi longatempe plendu pri tio. Nia Libertempo-Kapitano, Sro. Reeve
nun klopodas pri nova vizito al la Grupo en Havro. Mi jam konas tiujn
ĉi fervorajn amikojn de nia afero, kaj mi esperas ke, je la 30a &
31a Julio kaj la Aŭgusto, ili ricevos viziton de granda aro da
alilandaj Esperantistoj, ne el Anglujo nur, sed el ĉiuj proksimaj
aŭ malproksimaj landoj. La elspezo ne estos granda, kaj se tiuj,
kiuj povos tien iri, tuj skribos al Sro. Reeve (63, _Effingham Road,
Lee, Kent_) li povos aranĝi specialajn kondiĉojn kun la fervoja
kompanio L. & S.W.R. kaj neniu povos plendi pri la rezultato.
_"Vivu Esperanto, kaj Vivu la Esperantistoj!"_
LA LINGVO DE LA FLOROJ.
Originale verkita de Ben Elmy (Daŭrigata de paĝo 79).
PARTO II.
Ju pli ni studas la florojn, des pli ni konstatas, ke multe da ili
posedas nesuspektitajn lertecojn, kiujn apud besto ni volonte
nomus instinkto aŭ eĉ prudento. La esploradoj kaj eksperimentoj
de la plimultiĝanta anaro de observistoj pruvas tion ĉi. Tamen,
ĉar la kreskaĵoj aŭ floroj estas mutaj, tial la homaj oreloj
neniel taŭgas por tiu esplorado; estas do necese, ke la homo uzu
siajn okulojn des pli zorge kaj akurate. Eĉ tiam, multe da floraj
okazaĵoj evitas la tro difektan homan vidlertecon, homa
difekto kiun la homo mem tre ofte forgesas kaj malatentas.
Ekzemple, oni diras ordinare, kune kun _Darwin_, ke "_la kreskaĵoj
kompreneble ne posedas nervojn, nek centran nervsistemon._"[80] Sed
tiamaniere, fariĝas ankoraŭ pli mirinda la plua eltrovo, ke iafoje
"_kreskaĵo ekscitita transigas la influon al aliaj partoj de si, kaj
tiuj ĉi partoj reciproke ekmoviĝas._"[80] Kia do estas la agometodo
de tiaj procesoj? Se la kreskaĵo "kompreneble" ne uzas nervfadenojn
por telegrafi siajn sentadojn kaj ordonojn, ĉu eble ĝi komunikigas
inter si per "senfadena" telegrafo? Vere, tre nescia estas la homo,
eĉ ĉe la dudeka centjaro!
Tre miriga ankaŭ estas la fenomeno de la perioda dormo de folioj kaj
floroj, kun iliaj akompanantaj movadoj. Ankoraŭ mirindega estas, ke,
kiel la mambesto produktas albumenan sukeran lakton, tiel la
kreskaĵo produktas sukeran mielon en la floro, kun amelon kaj eĉ
albumenon en la semo, por nutri la embrion kaj la junan estontan
kreskaĵon.
Cetere _Darwin_ skribas: "_Apenaŭ estas trograndigo diri, ke la
radikpinto (de kreskaĵo), tiom sentema, kaj tiel reguligante la
movadojn de la apudaj partoj, agadas tute kiel la cerbo de malsupera
besto._"[80] Sed certe, oni povas plivole demandi ĉu la agadoj de
kelkaj floroj ne superas eĉ iajn funkciadojn de tia besta cerbo.
Rilate al tio ĉi, Dro. J. E. Taylor argumentas pri "_psikologio
kreskaĵa_," kaj li tre racie inspiras, ke "_ĉe proksime estonta
tempo ni eble konstatos, ke ne ekzistas vivo sen sekva_
psikologia _agado; ke tio ĉi estas nepre resultato de tio;
ke la vivo mem estas kondiĉita per psikologia agado; ke iaj
kreskaĵoj posedas la ekvivalenton de besta instinkto, la ebleco
gajni individuan sperton, kaj ĝin transigi al iliaj posteuloj, por
ke tiuj ĉi profitu, ne tute nekonscie._"[81].
La Amerikana poeto, Lowell, evidente kredis je tiu psikologio, ĉar
li aligas al floroj ne sole vivon, sed ankaŭ _animon_--
"Jen ĉia terbulo, al viv' puŝiĝante
Pro alta instinkto, interna fervor',
Kaj supren blinde ĝis lum' palpetante,
Atingas animon per herbo kaj flor'."[82]
Tiel ankaŭ la Angla poeto, Shelley, ĉe "_La Sentema Kreskaĵo_,"
parolas pri la gracia kortuŝeco de la interna "_io, kvazaŭ
spirito_" de tiu floro. Aliloke li remarkas, eĉ apud pli humila
kreskaĵo, la influon viveman de la aero kaj de la lumo, tuj
fariĝontaj--
"Korbatoj nevideblaj de la flor',
Al ĉiu parto vivon pulsigantaj."[83]
Alia Amerikano, la glora Walt Whitman, rakontas--"_Karesante mi tenas
branĉojn aŭ junajn arbojn--mi tuj sentas iliajn sukon kaj tendenon
leviĝantajn en mi, kiel hidrargo ĉe varmeco. Mi baraktas amike kun
ilia senkulpa fortiko--mi scias ke iom da ĝia virto pasas de ili al
mi. Eble ni reciproke interŝanĝas ion--eble la arboj rekonas ĉion
tion pli ol mi iam pensis._"[84]
Preskaŭ idente sciigis Richard Jefferies--"_Tiu aliformiĝo de buloj
kaj malvarma materio en vivajn objektojn, faras la ĝojon kaj esperon
de la somero. Ĉiu tronketo de herbo, ĉiu folio, ĉiu individua
floreto kaj folieto, parolas pri espero. Konsideru la herbojn, la
kreskaĵojn--ili estas signoj de tero altiĝante ĝis la vivo, antaŭ
niaj okuloj. Tial al mi estas la floroj tiom pli ol nur trunketo kaj
folietoj.... La blankaj folietoj alvokas rekte al nia koro; la
trankvilaj kverkoj estas plenaj je mistero. La floroj, per siaj mil
vizaĝoj, kolektis la kisojn de la mateno. Ilin ŝatante mi ricevas
almenaŭ iom da ilia vivopleno--novan penson el ĉiu folieto._"[85]
Certe, nia kara Jefferies multe aŭskultadis--kaj iom komprenis--la
veran lingvon de la floroj! Tion ĉi ankaŭ atestas siaj ĉarmaj
verkoj "_Bevis_," "_La libera Aero_," kaj la interesa, pretervorte
laŭdinda, "_Historio de Mia Koro_."
Tamen bezonas konfesi, ke ne ĉiuj floroj tiom aminde prezentiĝas
kontraŭ la homoj kaj bestoj, aŭ eĉ kontraŭ ĉiaj aliaj specoj de
floroj. Inter ili ja estas amikoj kaj malamikoj, reciproke helpantaj
aŭ malhelpantaj. Tion ĉi precipe klarigis Dro. Taylor, en sia verko
supredirita. La vero estas ke, kiel apud la bestoj, tiel ankaŭ apud
la floroj, efektiviĝas pli aŭ malpli la postuloj de "la barakto je
ekzistado," "la natura elekto," kaj "la postdaŭriĝo de la plej
konvenaj je la okazoj." Estas, do, nur malklera konkludo, ke la
floroj "nek laboras, nek ŝpinas"; la vivotempo de la floroj estas
tiom plene (kaj almenaŭ tiom utile) okupata, kiom tiu de la bestoj.
Plie, estas ja la penado de la kreskaĵoj kiu provizas ultimate la
nutraĵon mem de ĉiu besto, de ĉiu homo; tial, tiu ĉi devas
memoriĝi ke de la vivo kaj laboro de la kreskaĵoj sia propra vivado
dependas.
Amikaj floroj, kiel malmulte ni komprenas vian vivon, vian lingvon!
Ĉe la kreskanta homa pensado, nia kompreno ĉiam fariĝos pli klara,
kaj nia amo pli forta, je la plej belaj el la infanoj de la tero--la
mutaj sed elokventaj floroj.
FOOTNOTES:
[80] El "The Movements of Plants."
[81] The Sagacity and Morality of Plants.
[82] The Vision of Sir Launfal.
[83] The Zucca.
[84] The Oaks and I.
[85] The Pageant of Summer.
Kiam nutro nin vivigas,
Aŭ bonaĵ' ajn nin ĝojigas,
Ni memoru, ke ni devas
Esti dankaj, ĉar ni scias,
Ke aliaj homoj penas
Por ben' kiun ni ricevas:
Ne forgesu ni gefratojn
Bonfarintajn nekonatajn.
(6266).
LA "ATESTO PRI KAPABLECO."
Originale verkita de G. D. Buchanan, 8820.
Inter la rimarkoj kiuj aperis sub la titolo de _Correspondence
Notes_, en la lasta numero de nia Gazeto, estis mallonga paragrafo,
kiu diris, ke tiuj Britaj Esperantististoj kiuj dezirus akiri nepran
pruvon pri sia plena sciado de nia helpa lingvo devus sin turni al la
_Franca Societo por la Propagando de Esperanto_, por ricevi ĝian
konatan _Atesto pri Kapableco_. Kvankam ni ĉiuj multe ŝatas la
fratan spiriton de niaj Francaj amikoj, tamen ni esperas, ke post
nelonge ni povos aranĝi ekzamenojn por Brita _Atesto_ laŭ simila
modelo. Respondante al la afabla propono de nia Redaktoro, mi traktos
mallonge pri tiu ĉi afero, esperante, ke la konsilo de pioniro eble
estu helpa al estontaj kandidatoj.
Kompreneble, la aspiranto devas jam posedi bonan ĝeneralan sciadon
de la fundamentaj principoj de la lingvo antaŭ ol li komencos la
specialan preparadon por la ekzameno. Se li estus tiel feliĉa
kompreni plenege la Francan lingvon, li elektu fari tiun ĉi
ekzamenon France; sed nur adepto devus atenci tion ĉi. Se, tamen,
simile al mi, li konus nur sian nacian lingvon, li ne povos ĝui la
helpon de tiaj valoraj lernolibroj kiaj _La Commentaire sur la
Grammaire Esperanto_ kaj _La Texte Synthétique_.
Mi persone konstatis ke la Esperanta Sintakso, de Dro. Paul
Fruictier, estis preskaŭ necesega, kaj mi ĝin forte rekomendas. Se
la studento povas verki kune kun amiko, tiom pli bone. Mi mem ŝuldas
multon je la inspiraĵoj kaj konsilo de klera amiko, kun kiu mi ofte
korespondas.
Fininte sian preparadon, la studento devas tiam skribi al _Sro.
Edouard Bréon_, 6, _Rue du Levant, Vincennes, près Paris_, klarigante
ĉu li volas fari la ekzamenon France aŭ Angle. Post malmultaj tagoj
li ricevos plenan sciigon pri la oficiala programo.
Se la aspiranto elektus fari la ekzamenon Angle, estos necese ke li
traduku Esperantan eltiraĵon Anglen, kaj Anglan eltiraĵon
Esperanten. La "Demandaro" enhavos serion da gramatikaj demandoj kaj
ekzercon pri Esperanta elparolado. Por reprezenti tion ĉi, mi uzis
la bonegan fonetikan metodon kiu aperis sur paĝo 25, Nro. 2 de
The Esperantist.
Skribinte al nia Samideano, Sro. Mann, de Paris, por ricevi lian
opinion pri la speciala preparado por la ekzameno, mi ricevis la
jenan valoran respondon.
"Pri plej efika kaj sukcesiga metodo studi por la ekzameno, mi
rekomendus, post ellerno de la _Complete Text-Book_, zorgan legadon
de _Hamleto_ kaj _Fundamenta Krestomatio_, kun _Esperanta Sintakso_,
de Fruictier. Ekzemple, oni prenu en _Krestomatio_ iun anekdoton.
Legu ĝin du aŭ tri fojojn laŭtvoĉe. Poste, oni faru al si
diversajn demandojn per vortoj tiaj kiaj Kiu (n), Kies, Kie (n),
Kiel, Kial, Kiam, Ĉu? Por varii, oni rediru la anekdoton je aliaj
tempoj ol tiuj donataj en la teksto mem. Ekz., la teksto eble
rakontas la aferon, kiel okazinta je iu tempo pasinta. Nu, la
ekzercanto povus rekonstrui la anekdoton, metante la serion da agoj
en la pasantan tempon, AS, aŭ en la pasontan tempon, OS; poste en
malsimplajn tempojn: Estis ... inta (j), k.t.p. Tiamaniere la studo
fariĝas vere interesa, kaj la lernanto tre baldaŭ elposedos la
gramatikon tre simplan de Esperanto.
"Alion oni povas ankaŭ fari kun bonaj rezultatoj. Per la helpo de la
vortaro Angla-Esp., oni povas ekzerci sin jene. Oni povas, dum la
farado de agoj iaj, nomi ilin Esperante. Ekz. Leviĝante, fru- (aŭ
malfru-) matene, nomu la serion da agoj. Mi leviĝas, mi stariĝas,
mi surtiras miajn ŝtrumpojn, k.t.p. Mi estas vestita (mi est_is_
vest_ot_a). Mi lavas min, mi matenmanĝas, mi laboras, k.t.p. Ĉiuj
ĉi agoj estas analizeblaj kaj etendeblaj, kaj liveras tre interesajn
imagajn konversaciajn kaj gramatikajn ekzercojn.
Tio estas la fama Gouin'a metodo studi lingvojn; ĝi donas mirigajn
rezultatojn. Tiamaniere, la vortoj kaj esprimoj restas en la memoro,
kaj oni ne laciĝe lernas _papage_ novajn vortojn. Kaj por
konversaciaj klasoj tia procedo estas praktikinda, ĉar ĝi ŝparas
la tempon kaj koncentras la pensojn de la ekzercantoj. Soj. George
Phillips & Son, Ltd., 32, Fleet Street, London, eldonas tre interesan
kaj pensigan serion da libroj verkitaj laŭ la Gouin'a metodo.
* * *
N.B.--Estas preskaŭ certe ke, post nur iom da tempo, la deziroj de
tiom de adeptoj estos plenumataj, kaj Brita Ekzameno fondiĝos. Oni
nun klopodas pri la afero.--(Red.).
THE CERTIFICATE OF MERIT.
G. D. Buchanan, No. 8820.
Among the remarks under the heading _Correspondence Notes_, in the
last number of our Gazette, was a short paragraph which stated that
those British Esperantists who desired to acquire an indisputable
proof of their thorough knowledge of our auxiliary language must
apply to the _French Society for the Propagation of Esperanto_, in
order to obtain its well-known "Atesto pri Kapableco." Although we
all greatly appreciate the fraternal spirit of our French friends, we
nevertheless hope that ere long we shall be able to organize
examinations for a British Certificate on similar lines. In reply to
the kind suggestion of our Editor, I will briefly treat of this
matter, in the hope that the advice of a pioneer may possibly be a
help to future candidates.
Of course, the aspirant must first possess a good general knowledge
of the elementary principles of the language before he begins the
special preparation for the examination. Should he be so fortunate as
to understand French thoroughly, let him elect to undergo the test in
French; but only an adept should attempt this. If, however, like
myself, he should know only his own national language, he will not be
able to enjoy the help of such valuable text-books as _La Commentaire
sur la Grammaire Esperanto_ and _La Texte Synthétique._
Personally I have found that the _Esperanta Sintakso_, by Dr. Paul
Fruictier, is almost essential, and I recommend it strongly. If the
student can work with a friend so much the better. I owe much to the
suggestions and advice of a well-informed friend, with whom I often
correspond.
Having concluded his preparation, the student must write to _M. E.
Bréon_, 6, _Rue du Levant, Vincennes, near Paris_, stating whether he
purposes taking the examination in French or English. In a few days
he will receive full details as to the official programme.
Should the candidate choose to go up for the examination in English,
it will be necessary for him to translate an Esperanto extract into
English, and an English extract into Esperanto. The list of questions
will contain a series of grammatical points and an exercise on
Esperanto pronunciation. In order to illustrate the latter, I
employed the excellent phonetic system which appeared on page 25 of
The Esperantist, No. 2.
Having written to our Friend-in-Esperanto, Mr. Mann, of Paris, to
learn his opinion with regard to special preparation for the
examination, I received the following valuable reply:--
"As for the most effective and successful method of studying for the
examination, I should recommend, after mastering the _Complete
Text-Book_, a careful reading of _Hamlet_ and the _Fundamenta
Krestomatio_, with _Esperanta Sintakso_, by Fruictier. For example,
take some anecdote from the _Krestomatio_. Read it two or three times
aloud. Then ask yourself various questions by words such as _Who (m),
Whose, Where (Whither), How, Why, When?_ To vary the study repeat the
anecdote, using tenses other than those employed in the text itself.
For example, the text possibly narrates the matter as having happened
at some past time. Well, the student could remodel the anecdote,
placing the concatenation of events in the Present AS, or in the
Future OS; and afterwards in the compound tenses: _Estis ... inta
(j)_, k.t.p. In this manner the study really becomes interesting, and
the pupil will very soon master Esperanto's very simple Grammar.
"One can also adopt another course with good results. With the aid of
the _English-Esperanto Dictionary_ one can train one's self as
follows. While performing any actions one can name them in Esperanto.
Thus, getting up early (or late) in the morning, enumerate the series
of actions. I get up, I stand up, I put on my stockings, etc. I am
dressed (I was about to be dressed). I wash, I have breakfast, I
work, etc. All these actions can be analyzed and extended, and supply
most interesting imaginary conversations and grammatical exercises.
That is the famous Gouin method of studying languages; it gives
remarkable results. Thus words and expressions are preserved in the
memory, and one does not wearily learn new words parrot-method. And
such a system is practicable for conversational classes, as it saves
time and concentrates the thoughts of the pupils. Messrs. George
Phillips & Sons, Ltd., 32, Fleet Street, London, publish a very
interesting and thought-inspiring series of books compiled on the
Gouin system.
* * *
N.B.--It is almost certain that in a short time the wishes of so many
adepts will be fulfilled, and a British examination will be founded.
The matter is now under consideration.--(The Editor).
La Onklino diris al sia nevino: "Ne ploru, karulino, aŭ ci
malbeliĝos."
"Ĉu vi multe estas plorinta, kiam vi estis juna?"
respondis la infanino.
(P de B).
DUA ORIGINALA SKIZETO, VERKITA DE E.W.
Nia Fraŭlino.
Ŝi loĝis en dometo, tute apud la domego ĉirkaŭfosigita de ŝiaj
praavoj. Ĝi nun apartenas al fremdulo, sed li ne estis vizitata de
la sinjoroj de la departemento, kaj estis malestimata de la
vilaĝanoj. Li do lasis neokupata sian antaŭ ne longe aĉetitan
domon.
Nia Fraŭlino estis, tiel, kiel ŝia frato, la _pacama Pastro_ (pri
kiu mi skribis en The Esperantist, No. 8) tre granda, sed
ŝi estis rekta kaj tre aktiva. Ŝi havis brunajn okulojn, aglan
nazon, firman mentonon kaj voĉon kiu neniam estis laŭta, kvankam
ofte severega.
Unufoje Dimanĉe ŝi ĉiam sidis simple vestita, kune kun sia nevino
kaj tri servistinoj, sur la plej granda preĝbenko de la paroĥa
preĝejo. La Diservo finita, ŝi venis al ŝia pordo, kiun malfermis
la paroĥestro, kiu kolegia ĉapo en la mano, salutis ŝin profunde.
Ŝi respondis je solena reverenco: tiam li sekvis ŝin kaj ŝiajn
nevinojn al la pordego. Kiam ili ekstere alvenis, la aŭdintaro
eklasis siajn benkojn. En bela vetero _Nia Fraŭlino_, ĉar tiel ŝi
nomiĝis ĉiam, kutimiĝis iri sub granda arbo en la preĝejkorto,
kaj tie staris aŭ sidis dum la vilaĝanoj kunvenis por demandi al
ŝi kuracilon aŭ konsilon; por priparoli ian disputon, je kies
meritoj ili deziris, ke ŝi aljuĝu; aŭ por peti, ke ŝi ordonu la
punon por ia eltrovita krimeto. Ŝiaj decidoj neniam estis
disputataj, ĉar la Galoj havas ankoraŭ superstiĉan kredon je la
saĝeco kaj sankteco de maljuna virgulino, se ili scias, ke ŝi estas
fraŭlino de ŝia propra elekto.
La junularo de la vilaĝo amis kaj respektegis sian Fraŭlinon;
ankaŭ ŝi amis ilin, precipe tiujn, kies gepatrojn ŝi konis dum
ilia juneco. El tiuj ĉi, la plej de ŝi amata estis la beleta,
dolĉa dekokjara Nest. Ŝi ĝuis rigardadi la knabinon sidante inter
la geĥoristoj apud ŝia fianĉo, kiu estis lerta kaj inteligenta
frizisto el la proksima urbo. Oni sciis ke ŝi jam aĉetis multe da
utilaj ornamoj, trikotaĵoj kaj fajencoj por la estonta domo de
Nest--la domo en kiun, post unu aŭ du jaroj, la fianĉino estos
kondukata kun la eksplodo de du aŭ tri cent pafiletoj, kun la
piedfrapado de cent kvindek ĝis ducent ĉevaloj kaj azenoj, kun la
kantoj, kriegoj kaj koraj gratuloj de kvin aŭ ses cent homoj, ĉar
la familio de Nest estis granda, kaj tre respektinda en tiu loko.
Unu Dimanĉon, Nia Fraŭlino vidis Nest inter la geĥoristoj, sed ne
estis ŝiaflanke la _Cariad_'o.[86] La sekvantan Dimanĉon ŝi
rimarkis samon, kaj revidis la knabinon palan, solan, kaj
melankolian. Ŝi informiĝis pri la kaŭzo de tio ĉi, kaj sciiĝis,
ke kelkaj terfosistoj (unu el kiuj deziris edzinigi Nest) atakis
inside la junan friziston, lin bategis kaj piedfrapis ĝis kiam
li ne povis sin movi. Ili minacis lin kaj diris, ke se li iam
kuraĝus reveni en tiun vilaĝon, ili kaŝus lian korpon tie, kie ĝi
nur troviĝus je la Fina Juĝo.
Nia Fraŭlino multe indignis, ke tia insulto al la tuta vilaĝo ne
estis jam punita de ĝiaj viroj. Oni ŝin klarigis ke tiuj
terfosistoj estis: "Tre grandaj viroj, atletoj. Kaj nombras preskaŭ
sesdek, kaj la tuta paroĥo nur enhavas kvardek virojn. Sed ili
foriros tuj kiam la nova strato estos finigita, kaj neniu povas
devigi Nest edziniĝi. Ĉu ŝi ne povos nenii al ŝi la plezuron vidi
la _Cariad_'on ĝis kiam liaj malamikoj foriros?"
Nia Fraŭlino aŭskultis, sed ne aprobis; tute ne!
Dimanĉo denove alvenis, kaj ŝi, dum la preteriro al la granda arbo,
vidis multajn vilaĝanojn kiuj tie atendis siajn patrinojn, fratinojn
aŭ amantinojn; ĉar la viroj tiam nur malofte eniris la preĝejon,
krom pro edzigoj kaj enterigiroj. Ŝi ankaŭ vidis grandegan
terfosiston klinanta kontraŭ stango apud lageto, kaj ŝi laŭte
diris, ke ŝi hontus je ŝia lando, se li ne havus plenegan
trempadon.
La Dimanĉon sekvantan la sama vidaĵo frapis ŝiajn okulojn. Tuje
ŝi alproksimiĝis al la homoj sub la arbo kaj diris al ili kiel
estas malkuraĝeco permesi, ke fremdulo tiamaniere insultu ilin.
"Kial," ŝi diris, "vi ne lin ĵetos en la lageton?" Ŝiaj paroloj
produktis nenian videblan efekton, ŝi do furioziĝis kaj ekkriis:
"Nun, ĉu ne troviĝas inter vi eĉ unu viro? Bone! per Dio, ĝin
faros mi mem!"
Per rapidaj longaj paŝoj ŝi marŝis al la terfosisto, lin ekkaptis
je la gorĝo kaj forĵetis lin en la akvon.
Neniam li tie revidiĝis. Oni raportis ke liaj kunlaborantoj tiel lin
mokis, tial ke li estis ĵetita de virino, en akvon ke li lasis ilian
bandon, kaj rapide flugis el la lando.
Post mallonga tempo, Nest edzigis sian dandan, malgrandan urbanan
_Cariad_'on. La juna paro ĉiam dankis la karan Fraŭlinon pro sia
feliĉeco, kiun ili ŝuldis al ŝia decida konduto; kaj la Fraŭlino
estis eĉ pli respektegata kaj amata de ŝiaj najbaroj.
La morto de nia Fraŭlino similis je ŝia vivo.
Kiam ŝi kredis, ke la fino alproksimiĝis, ŝi venigis la vilaĝan
ĉarpentiston, kaj donis al li la mendojn por ŝia ĉerko kaj ĉiujn
la ordonojn por nemultekosta enterigiro.
Post kelkaj semajnoj ŝi unu mateno sentis, ke ŝia animo baldaŭ
foriros. Al la karaj parencoj kaj amikoj, kiuj staris ĉirkaŭ la
lito, ŝi donis belegajn donacetojn kaj amindajn adiaŭparolojn. Ŝi
estis tiel trankvila, kaj ŝia voĉo estis tiel gaja, ke neniu
ploris. Kiam ŝi diris: Mi estas laca; ŝi fermis la okulojn, kaj
neniam ilin malfermis.
Multaj ploris sian Fraŭlinon.
FOOTNOTE:
[86] _Tiu ĉi vorto signifas "reciproka amo," ne nur inter
viro kaj virino, sed ankaŭ inter patro kaj filo, aŭ amikoj. Ĝi do
ŝajnas nehavi perfektan tradukon Esperantan.--E.W._
UNU NOKTO EN "CALABRE."
Eltiraĵo el Paul Louis Courrier. Tradukita de Paul Boulet.
Ian tagon, mi vojaĝis en "Calabre."
Estas lando de malbonaj homoj kiuj, mi kredas, amas neniun kaj
malamas precipe la Francojn. Klarigi al vi tion, estus tro longa;
sufiĉas diri ke ili malamegas nin, kaj ke oni pasas tre malagrable
la tempon kiam oni estas ĉe ili.
Kiel kunvojaĝanto, mi havis junulon.
En tiuj montoj, la vojoj estas valegoj; niaj ĉevaloj marŝis
multepene; mia kamarado rajdis antaŭ mi; vojeto kiu ŝajnis al li
pli irebla kaj malpli longa perdigis nin...
Ĝis la eknokto ni serĉis nian vojon tra tiuj arbaroj; sed, ju pli
ni serĉis, des pli ni perdiĝis, kaj la nokto estis densa kiam ni
alvenis apud tre nigra domo... Ni eniris ĝin, ne sen suspekto, sed
kiel fari?
Tie, ni trovis la tutan familion de karbisto, sidante ĉirkaŭ tablo
kie, ĉe la unua vorto, oni invitis nin.
Nia junulo ne petigis sin. Jen, ni estas manĝanta kaj trinkanta,
almenaŭ li, ĉar mi, mi ekzamenis la lokon kaj la mienon de niaj
mastroj.
Tiuj ĉi havis certe mienon de karbistoj, sed la domo ..., vi estus
kredinta ke ĝi estas armilejo. Tie estis nur pafiloj, pistoloj,
glavoj, tranĉiloj, tranĉilegoj. Ĉio malplaĉis al mi kaj mi facile
vidis ke mi ankaŭ malplaĉis.
Kontraŭe, mia kamarado ŝajnis kvazaŭ li estis ano de la familio:
li ridis, li parolis kun ili. Pro malsingardemeco, kiun mi devus esti
antaŭpensinta, li unue diris de kie ni elvenis, kien ni iris, kiuj
ni estis! Francoj, pensu iom do! Ĉe niaj plej mortigeblaj amikoj,
solaj, perditaj, tiel malproksime de ĉiu homa helpo! Plie, por
montri ĉion kio povis perdigi nin, li ŝajniĝis riĉa, promesis al
tiuj homoj pro la elspezo kaj por niaj morgaŭaj gvidistoj, tion kion
ili dezirus. Fine, li parolis pri sia valizo, petante ke oni zorgu
ĝin multe, ke oni metu ĝin apud lia lito. Li ne volis, li diris,
alian kapkusenon. Oni povis kredi, ke ni portis la kronajn
diamantojn!
La vespermanĝo finita, oni lasis nin. Niaj mastroj kuŝis sur la
suba etaĝo, ni, en la ĉambro kie ni estis manĝintaj. Malalta
grenejo, kien oni supreniris per skabelego, estis la dormejo kiu nin
atendis, kvazaŭ nesto en kiu oni enirus, rampante sub traboj
ŝarĝitaj de provisaĵoj por la tuta jaro.
Mia kamarado suprenrampis tien kaj kuŝiĝis, dormante la kapo sur la
multekosta valizo. Mi, determinata je maldormi, mi plibruligis la
fajron kaj sidiĝis apud ĝi.
La nokto estis preskaŭ finita tute trankvile, kaj mi komencis
rekuraĝiĝi kiam, je la horo kiu kredigis al mi, ke la tago baldaŭ
aperos, mi aŭdis, sube de mi, nian mastron kaj lian edzinon paroli
kaj interdisputi; kaj, aŭskultante per la kameno kiu komunikis kun
la suba kameno, mi perfekte komprenis tiujn ĉi vortojn diritaj de la
edzo: "Nu, fine, ni vidu! Ĉu mi devos mortigi ilin ambaŭ?"
Mi restis, apenaŭ spirante, mia tuta korpo, malvarma kvazaŭ
marmoro; vidante min, oni ne povis kredi ĉu mi estis viva aŭ ne.
Dio mia! kiam mi pensas ankoraŭ je tio! Ni ambaŭ preskaŭ
senarmiloj, kontraŭ ili kiuj havis multe da ili, kaj mia kamarado
mortata de dormado kaj de laceco! Alvoki lin? fari bruon? Mi ne
kuraĝis; foriri sole, mi ne povis; la fenestro estis nealta, sed,
sube, du dikaj hundoj bojegis kvazaŭ lupoj.
Post unu kvarono da horo, kiu ŝajnis al mi tre longa, mi aŭdis sur
la ŝtuparo iun kaj per la fendoj de la pordo, mi ekvidis la patron,
lampo en unu mano, en la alia unu el liaj grandaj tranĉilegoj.
Li unue supreniris, poste la edzino, kaj mi staris malantaŭ la
pordo; li malfermis ĝin; sed, antaŭ ol eniri, li demetis la lampon
kaj la edzino ĝin prenis. Poste, li eniris nudpiede, kaj ŝi,
estante ekstere, diris al li mallaŭte, kaŝante per siaj fingroj la
lumon de la lampo: "Malrapide, iru malrapide!"
Kiam li estis apud la skabelego, li supreniris, sia tranĉilego inter
siaj dentoj, kaj, alvenante ĉe la lito kie tiu malfeliĉa junulo
etendiĝis, prezentante sian gorĝon malkovritan, li prenis la
tranĉilon per unu mano, kaj per la alia ... li ekkaptis ŝinkon kiu
pendis je la plafono, tranĉis unu pecon kaj eliris sammaniere, ke li
estis enirinta. La pordo fermiĝis, la lampo eliris, kaj mi restis
sola....
Tuj kiam la tago aperis, la tuta familio, grandabrue, venis vekigi
nin, kiel ni rekomendis tion.
Oni alportis la manĝaĵojn; oni servis matenmanĝon, tre puran, tre
bonan: mi certigas tion al vi. Du kaponoj partoprenis. "Vi devas, oni
diris la kunporti unu el ili kaj manĝi la alian." Vidante ilin, mi
fine komprenis la sencon de tiuj teruraj vortoj: "Ĉu mi devas
mortigi ilin ambaŭ?"
Mi kredas ke estas facile diveni kion tio signifis!
CORRESPONDENCE NOTES.
The suggestion in No. 8 has already borne good fruit, and a weekly
meeting has been arranged every Monday at 6 p.m. at _The Club Café,
5, Bishopsgate Street Within, E.C._ During tea conversation in
Esperanto is compulsory, but after the meal is over discussions on
various topics take place in English. All members of the London
Esperanto Club and their friends are cordially invited to put in an
appearance when possible, and any foreign friends will of course be
especially welcome.
Another meeting has also been arranged for the first Thursday in
every month. This is exclusively for annual subscribers to The
Esperantist. The Editor will be at the before-mentioned Café
from 6-7 p.m., after which hour the Remington Typewriter firm
hard by has kindly placed a room at his disposal. Will readers please
come every first Thursday, with their proposals for the improvement
of this Gazette?
* * *
As has been announced elsewhere, a short three-day visit to Havre, at
the invitation of the Group there, is being arranged by the London
Esperanto Club for all members who can join. Will these kindly send
their names to C. W. T. Reeve, Esq., 63, Effingham Road, Lee, Kent?
There should be as little delay as possible, so that arrangements may
be made with the L. & S.W. Railway Co. as to special facilities, etc.
It is expected that, encouraged by the most cordial reception
accorded by our Boulogne friends at Whitsuntide, a large number of
members will make use of this opportunity for improving their
conversational powers with foreign friends.
* * *
The use of Sia and Lia puzzled one of our Correspondents. "Is it
essential or only optional to use Sia when it refers to the subject
of the sentence?" he asks. Sia _must_ be used in such a case instead
of Lia, unless, as happens once in a lifetime, ambiguity might arise
from such a course, in which case lia, ŝia, etc., must be used
instead.
* * *
The fact that double letters only exist in Esperanto when two
roots, the one ending and the other beginning with the same letter,
are compounded (such as hommano) is frequently overlooked, and
orthographical mistakes result. This rule is not mentioned in the
Text-Books at present in use, and hence, no doubt, the frequency of
such mistakes.
* * *
_R.'s Epitome_ has proved a help to several students, and the author
has kindly sent another rhyme, which, we hope, may have a similar
result.
EG, when ending any word, shows a _high degree_.
Final ET, to birdo (bird), means a _little_ B.
EDZ is _married_, GE means _both_. BO prefixed, _in law_.
ESTR _master_; _member_ AN; IST a _professor_.
EK _just starts_; and AD _goes on_; RE _repeats_; again
ILO _tool_, and EJO _where_; INGO _holder_; then
ERO, _one of_; ARO _lot_; _females_ all have IN;
UJ _contains_; ID _the young_; ULO _greatest seen_.
IĜ _becoming_; _causing_ IG; DIS just _separates_;
ECO, _abstract_; AĴO, _work_; MAL always _negates_.
EBLA _possibility_; INDA _worthiness_.
EMA shows _propensity_; adjectives I guess.
(H.W.R., Ipswich).
* * *
The order in which the suffixes should be added is logically
arranged. Take, for example, the word _Infan-in-eto_. _Infanetino_ is
not correct, because the _-et_ is added to give the diminutive.
_Infanino_, a little girl, _Infanineto_, a tiny little girl.
Similarly, in other cases, when two affixes are used in one word it
is easy to decide which has precedence.
* * *
Who was the first Englishman to learn Esperanto? We invite
correspondence on this interesting point. At the moment it seems that
the distinction belongs to H. L'Estrange Ewen, Esq., whose number is
3010, and who, a short time since, wrote us a letter using the old
style of writing, _i.e._, accents inverted, as in Bohemian, _e.g._,
č, not ĉ.
* * *
Pronunciation still presents occasional difficulties to our country
readers. The last query to hand deals with the sound of aĵ. This
must be pronounced ahzh.
* * *
To those Correspondents who have asked: Which is the best way to
learn to speak Esperanto, we recommend them to talk at first to the
door, or any other inanimate object at hand.
Thus _Reading aloud_ (or, better still, Declaiming) is one of the
best exercises, and is a very great help to the rapid mastery of the
spoken language. When you have waded through the _Fundamenta
Krestomatio_ in this manner, and have spent a few days with
_Samideanoj_ who do not understand English, you should speak
Esperanto like a native!
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 10._
_Aŭgusto, 1904._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Published by THE LONDON ESPERANTO CLUB, 41, Outer Temple, London, W.C.
CONTENTS.
Page
La Marseillaise (translated by Ben Elmy) 145
The Merchant and the Robbers (O.W.,
France) 146-148
The Mysterious Wedding (translated by
Elise Bauer) 148-150
A First Lesson in Esperanto (Compiled
by Rev. R. A. Davis) 151-4
Our Progress 155
Some Adventures of Bagh, the Tiger
(Alfred T. Simper) 156
An Unsentimental Love-Song to a Wife
(Clarence Bicknell) 157
To a Wee Girlie (Edward Metcalfe,
M.A., Oxon) 157
Lu, Dear Lu! (Coon Song, translated
by C. W. T. Reeve) 157
Items of Interest 158
The Simple-Minded One (E.W.) 159
Correspondence Page 160
For Local Information apply to the Hon. Secs.
of the following Official Societies:--
BATTERSEA--Sro. A. T. Lee,
2, Cupar Road, Battersea.
BRIGHTON--Miss Oxenford,
16, Upper Westbourne Villas, Hove.
BRIXTON--Sro. E. W. Eagle,
22, Kellett Road, Brixton.
CORBRIDGE-ON-TYNE--Sro. Lotinga,
Trinity Terrace.
DOVER--Sro. H. R. Geddes,
Northumberland House, Dover.
EDINBURGH--Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
FOREST GATE--Sro. E. J. R. Beal,
74, Claremont Road. E.
GLASGOW--Sro. J. H. Wallace,
3, Hampden Terrace, Mount Florida.
HUDDERSFIELD--Sro. G. H. Taylor,
13, Birkly Hall Road.
ILFORD--Sro. W. A. Jeffery,
42, Park Road, Ilford, E.
KEIGHLEY--Sro. J. Ellis,
Compton Buildings, Bow Street, Keighley.
LEEDS--Sro. J. E. Wyms,
2, Marlboro' Grove, Leeds.
LIVERPOOL--Sro. R. E. Issott,
5, Gresham Street, Edge Lane.
NEWCASTLE--Sro. H. W. Cl
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
NOTTINGHAM--Sro. F. G. Rowe,
51, Portland Road.
PORTSMOUTH--Dr. Greenwood,
182, Queen's Road.
PLYMOUTH--Sro. Thill,
6, Barton Crescent, Mannamead.
ST. ANDREWS--Sro. J. T. Haxton,
133, South Street, St. Andrews.
TYNEMOUTH--Sro. Alan F. Davidson,
26, Park Crescent, N. Shields.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto Club,
who will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
NOTICE IS HEREBY GIVEN, that on September 1st the Price of all Back
Numbers of "The Esperantist," from No. 2 to No. 8, will be raised to
Sixpence instead of Fourpence a Copy.
This is because the stock is nearly exhausted. The cost of No. 1 is
still 2s. 6d., at which price the Editor has still three copies for
disposal.
* * *
All Communications and Contributions should be sent direct to the
Editor, at his Private Address, 67, KENSINGTON GARDENS SQUARE,
LONDON, W.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. John Andrews, Higher Lux Street, Liskeard, Cornwall. Kun
Gealilandanoj p-ke aŭ letere.
Sro. John Booth, M.C.E., Oswilda Ruma, Carlton, Melbourne, Australia.
Korespondadi kun Geesperantistoj kiuj tute nescias la Anglan (kaj
prefere ankaŭ la Francan) lingvojn.
Sro. Robert Colquhoun, 65, West Clyde Street, Helensburgh, Scotland.
Per ilus. p-k. Ĉiam respondos.
Fraŭlino E. M. Downes, 43, Nightingale Road, Harlesden, London, N.W.
Interŝanĝos ilus. p-k.
Sro. S. H. Emptage, 43, Dane Hill, Margate, Kent. Pri diversaj aferoj.
Interŝanĝos fotografaĵojn (precipe stereoskopajn) kun ĉiulandanoj.
Sro. S. Maitland, 22, Maclise Road, Kensington, W. Pri fotografarto
aŭ korespondado. Li nun fondas Esperantan fotografan Societon.
Sro. John Merchant, 43, Cliffefield Road, Sheffield, England. Kun
alilandanoj per ilus. p-k. Ĉiam respondos.
Sro. A. T. Simper, Attaree Khat, Singribari Hat, P.O. Mangaldai,
Assam, N. India. Kun alilandanoj pri ĉiuj aferoj. Interŝanĝos
interesajn kaj neordinarajn fotografaĵojn.
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie. Esq, 67, Kensington Gardens Square, London. W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--M. C. Gaubert, 9, rue Charras, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol. Podjaceskaja 24 log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtsignon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtsignoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
No. 10.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
AŬGUSTO, 1904.
Kiam ni estos en Havro ni kunkantu
LA MARSEILLAISE.
Por la okazo tradukita de Ben Elmy, je 12. 7. 04.
Alvenu, | ho patrujin | fanoj!
Nun estas | nia glora | tag';
Jen, kontraŭ | ni de la ti | ranoj
Lev | iĝas sangminaca | flag': (_bis_)
Ĉu aŭdas | vi en la kamp | aro
Kru | elajn bruojn de sol | dat'?
Li | portas morton sen kom | pat'
Al la edz | in' kaj junul | aro.
_Ĥoro:_
Land | anoj, armu | vin!
Bat | alu en kom | bin'!
Ni | marŝu, | ke l' mal | pura sang'
Flu | adu ĝis la | fin'!
Do kion | volas sklava | maso,
La perfid | uloj kaj la | reĝ'?
Por kiu | tiom da fra | kaso,
La feraj | ĉenoj, fera | leĝ'? (_bis_)
Al vi, ho | Francoj, l' insult | eco
A | signas tion, ankaŭ | pli
Me | ditas ke deviĝu | vi
Eĉ al an | tikva la sklav | eco!
_Ĥoro:_
Landanoj, armu vin!
Batalu en kombin'!
Ni marŝu, ke l' malpura sang'
Fluadu ĝis la fin'!
Tiranoj, | tremu; perfid | antaj,
De l' homo | kaj parti' de | grad'!
Post provoj | patromortig | antaj,
Vin | sekvos honto kaj pun | ad'! (_bis_)
Ni ĉiuj | volas vin bat | ali;
Se | falos iu per la | mort',
Franc | ujo kontraŭ lia | sort'
Al | ian naskos rebat | ali.
_Ĥoro:_
Landanoj, armu vin!
Batalu en kombin'!
Ni marŝu, ke l' malpura sang'
Fluadu ĝis la fin'!
Patruja | Amo, sankta, | pia,
Konduku | nin, kun venĝa | man';
Ha Liber | eco, kara | nia,
Klopodu | kontraŭ la ti | ran'! (_bis_)
Alflugu | Venko kun fa | voro
Al | nia helpo sub stand | ard';
Kaj | estu tie en ri | gard',
Triumfo | ĝia, nia | gloro!
_Ĥoro:_
Landanoj, armu vin!
Batalu en kombin'!
Ni marŝu, ke l' malpura sang'
Fluadu ĝis la fin'!
[Niaj legantoj memoros, ke Franco verkis por The Esperantist,
No. 1, bonegan tradukon de la Angla nacia himno. Ni do esperas, ke
niaj Francaj kunbatalantoj ŝatos tiun ĉi tradukon de sia nacia
kanto tiel, kiel ni ŝatas la nian. La tradukinto sendis ĝin al
ni nur du tagoj post kiam ni proponis ĝin, al li por ke ĝi estu
kunportata kun ni en Havron! Mil dankojn!--Redaktoro].
The 'First Thursday' Meeting for Subscribers has been discontinued
for the present. Members' Monthly Meetings as usual, at 6 p.m., 5,
Bishopsgate St. Within, E.C.
LA KOMERCISTO KAJ LA RABISTOJ.
Originale verkita de O.W. 7074 (Francujo).
_Mi estis tute juna kiam oni rakontis al mi tiun historion. Jam
multe da tempo pasis de tiu tago, jaroj post jaroj; sed ĝi tiel
impresis min, ke mi neniam ĝin forgesis, kaj eĉ ne ĝin forgesos.
Nepre mi ne ĝin rakontos al vi tiel agrable, kiel oni rakontis ĝin
al mi, sed mi petas de vi indulgon. Estu do malseveraj por aŭskulti
min._
Estis foje riĉa komercisto kiu ne okupiĝis plu pri la negoco kiu
loĝis kastelon kuŝitan meze de granda parko, plena je maljunaj,
dikegaj kaj altkreskaj arboj. Ĝi estis tute ĉirkaŭita de altaj
muroj. Bela ferpordego estis je la enirejo de la parko, kie komencis
larĝa kaj longa aleo, ĉiuflanke ombrigita de la arboj. La
komercisto havis edzinon kaj du filinojn, kiujn li amis tre varmege.
"Mi estos devigata lasi vin hodiaŭ por aliri la najbaran urbon," li
diris al sia edzino kaj al siaj filinoj: "Mi estas ricevonta grandan
sumon da mono, kiun oni ŝuldas al mi de longe, kaj kiun oni devas
liveri al mi hodiaŭ. Mi ne povos reveni frue, sed nenion timu, vi
scias ke mi ne havas ian malamikon en la lando; mi do revenos hejmen
sendanĝere."
"Ho!" ekkriis lia edzino, "ne aliru la urbon, mi antaŭsentas, ke
okazos al vi malbonaĵo, mi timas ke oni mortigos vin pro la granda
sumo da mono, kiun vi kunportos kun vi."
"Ĉu mi neniam aliris la urbon? Ĉu mi neniam kunportis multe da
mono? Ĉu mi iam revenis hejmen tre malfrue, renkontinte danĝeron?"
"Jes, jes, estas vere, sed tiun ĉi fojon, mi ne scias kial, mi
timas, mi timegas. Ne deiru, mi petegas vin."
La infaninoj diris kiel sia patrino, sed la patro mokis ilin, kaj,
posttagmeze, li kisis sian familion, diris al ili: "Ĝis la revido,"
kaj rajdante sur bona kaj obeema ĉevalo, li fortrotis.
Longa estis la vojiro, kaj nevarma la vetero. Nenio okazis dum la
vojaĝo, kaj la komercisto alvenis en la urbon. Tie li ricevis la
monon ŝulditan al li, kaj faris aliajn aferojn. Poste li eniris la
gastejon, kie estis lia ĉevalo. Bonapetite li vespermanĝis,
kontenta pro la bona sukceso de siaj aferoj; tamen li memoris pri la
malgajaj paroloj de sia edzino, kaj li ne povis ne pensi pri ili.
Sed, kiam li finis manĝi, li pagis sian elspezon, seligis sian
ĉevalon kaj forrajdis kunportante sian monon en monsaketo, alpendita
per rimeno ĉirkaŭ la kolo.
Gaje fortrotis la ĉevalo, kiu blekis pro ĝojo, ĉar oni estis bone
zorginta pri ĝi en la hotelo, kaj la bela kaj bonrasa besto bone
sciis, ke ĝi aliras sian hejmon.
Malgraŭ la nevarmeco, oni sentis ke en la aero estis iom da
fulmatondro, kaj oni vidis je la horizonto kelkajn palajn fulmetojn.
Kiel mi jam diris, la vojiro estis longa, kaj nur post du horoj la
komercisto alvenus sian hejmon. Li ne rapidigis sian ĉevalon, sed
permesis ĝin marŝi laŭvole; ĉar li sciis ke, kiam ĉevalo
realiras al sia ĉevalejo, ĝi ne haltas, tute kontraŭe, ĝi
rapidas.
Ili devis trapasi grandan tre densan arbaron, kaj la radioj de la
luno ne trairis la branĉojn, sed la ĉevalo, oni diras, nokte vidas.
Tiuj altkreskaj arboj, nigraj kaj malgajaj, ŝajnis en tiu malluma
vespero tute funebraj, oni kelkafoje aŭdis la kriojn: Hu Hu! de la
paserstrigoj, kiuj en ĉiuj landoj estas opiniataj esti funebra
antaŭsigno.
La komercisto, iom maltrankvila, nenion vidante en la profunda
mallumo, konfidis al sia bona ĉevalo por sekvi la taŭgan vojon por
realiri hejmen. Sed pasis multe da tempo, kaj li ne alvenis al sia
domo. La ĉevalo kiu estis erarinta, ne sciis plu kien iri. Li kaj
ĝi ne rekonis la lokon, li ekscitis la bonan beston por ĝin
antaŭenirigi, sed sensukcese.
Kion fari? Kie mi estas? Estas tute malvarme kaj, se mi estos
devigata pasigi tie ĉi la nokton, mi mortos pro malvarmeco, aŭ
kredeble la lupoj manĝos min. Kaj miaj karaj infanoj, mia amema
edzino! Kion ili pensos ne revidante min? Ili kredos, ke oni mortigis
min! Kiom mi bedaŭras, ke mi ne obeis iliajn konsilojn.
Tiuj malgajaj pensoj plenigis lian animon, sed, ne perdinte tute
kuraĝon, li provis trovi la taŭgan vojon; li do prenis sian
ĉevalon per la brido; kaj post kelkaj momentoj, je la ekstremaĵo de
ia vojeto, li ekvidis lumon. Li eniris tiun aleeton dirante al si, ke
almenaŭ li trovos rifuĝejon por si kaj sia ĉevalo. La malaltaj
branĉoj batis lian vizaĝon kaj malfacile ili ambaŭ antaŭeniris.
Fine ili alvenis al maldensejo, kie li vidis la ruinojn de antikva
kastelo, kun granda korto kaj altega turo. Meze de la korto estis
fajro, kies lumecon li estis ekvidinta.
La vojaĝanto kondukis sian ĉevalon en la teretaĝan ĉambron de la
turo, kaj li alligis ĝin per la brido al hoko fiksita en la muro. Li
elprenis unu pistolon, kiu estis en unu el la selsakoj, kaj metis
ĝin en sian zonon. Sur la tero estis multe da folioj, sendube tie
alportitaj de la vento. La ĉevalo do havus bonan kuŝejon. Poste
li alproksimiĝis al la fajro por varmigi sin. Post iom da tempo,
plivarmigite, li intencis kuŝiĝi por ripozi atendante la taglumon.
Tamen li estis maltrankvila: kiu ekbruligis tiun fajron? Kia estas
tiu antikva kastelo kiun mi ne konas kaj pri kiu mi neniam aŭdis?
Tiuj, kiuj ekbruligis la fajron sendube revenos.... Kaj ĉiam la
penso pri la antaŭsentoj de lia edzino revenis en lian memoron.
Sed li estis tre laca kaj li falis pro laceco; li pretiĝis por
envolvi sin en sian mantelon, kaj etendiĝi teren apud la fajrejo ...
kiam subite li aŭdis bruadon de paŝoj kaj de kantoj. La voĉoj
ŝajnis ebriaj, kaj li tre timis.
Kiaj estas tiaj homoj kiuj venas je tiu horo en tiun dezertan lokon?
Nepre ili estas rabistoj kiuj ne sole rabos min sed ankaŭ min
mortigos. Tiaj estis la pensoj de nia timegata heroo. Li tuj
stariĝis, forkuris al la turo ne atendante la novvenantojn, kaj,
kaŝinte sin malantaŭ kolono en la teretaĝa ĉambro de la turo, li
vidis per la lumo de la fajro grandan amason da viroj, kiuj eniras la
korton. Li tuj vidis, ke ili estas rabistoj. Ili ja havis ĉiuspecajn
armilojn, kaj sovaĝajn kaj kruelajn vizaĝojn. Ili freneze kantas
kaj ŝajnas ĝojegaj.
"Nu! Kunuloj," diris la Kapitano, altkreska viro kun la vizaĝo
nigrharplena, kun tigraj okuloj. "Nu! ni noktmanĝu kaj trinkadu!
Poste ni dividos la kaptaĵon. Vi ĉiuj estos kontentaj hodiaŭ, kaj
mi vetus, ke kelkaj el vi aliros por loĝiĝi en la urbon, kaj tie
travivos kiel honestuloj de ĉiuj respektataj, kaj honoritaj, iom pli
malfrue, per altaj rangoj kaj ordenoj!"
Samtempe li ridegis, kaj ĉiuj imitis lin.
"Ja, ni efektivigis hodiaŭ belegan, mirindan aferon. Mi bone sciis,
ke riĉa komercisto estus forestinta de sia kastelo kaj mi faris uzon
el la okazo por vin alkonduki en ĝin, kie ni ĉiom kaptis. La
kastelmastrino kaj ŝiaj filinoj estas forkurintaj, kaj ni, por nin
varmigi, ekbruligis la kastelon. Certe, en tiu ĉi momento, ĝi estas
nur amasego da cindroj. La akiraĵo estas grandega, kaj kiel mi jam
diris, ni estos ĉiuj riĉaj, ĉar vere, li estis tre riĉa, tiu
komercisto. Ci do, kunulo, iru en la kelon, kaj alportu la
manĝaĵojn kaj precipe multe da vino; ni devas festi nian mirindan
sukceson!"
La juna kunulo obeis la ordonojn de sia Kapitano kaj, post kelkaj
minutoj, ĉio estis preta. Ili manĝis kaj drinkadis kiel porkoj: la
vino malaperis en iliajn gorĝojn kiel en funelojn.
Sed subite stariĝis la Kapitano, kaj teruravoĉe li ekkriis: "Je la
diablo! iu alvenis tien ĉi dum nia forestado. Mi volas tion scii,
tuj, je ĉiuj diabloj de la infero! Ĉu vi ne vidas, teruro kaj
sango! ke oni enmetis lignon en la fajron, alie ĝi estus tute
estingita, kaj nun, mil demonoj! ĝi estas tiel brila, kiel ĝi estis
kiam ni foriris! Mi tion ripetas al vi, mil tondroj! iu tien ĉi
venis kaj, se li surprizis niajn sekretojn, sango de Diablo! li devos
morti senkompate."
"Jes, jes!" ekkriis la aliaj unuvoĉe, "ni mortigos lin! Ni mortigos
lin!" kaj laŭ ĉiuj direktoj ili deiris.
La Kapitano eniris la teretaĝan ĉambron de la turo, kune kun kelkaj
el siaj kunuloj, kaj, rigardinte en angulo, li ekvidis la ĉevalon.
"Ĝi ne alliĝis propramove, tiu ĉi ĉevalo!" ekkriis li: "kaj tiu,
kiu ĝin alligis, ne estas malproksime de tie ĉi. Nepre ni lin
kaptos, kaj ne estos por li kompato."
La malfeliĉa komercisto, kiu unue kaŝiĝis malantaŭ unu el la
kolonoj, kiuj subtenas la arkojn, aŭdinte tiujn parolojn, alkuris al
la ŝraŭbforma ŝtuparo, kiu estis en angulo de la ĉambro, kaj
rapide supreniris la ŝtupojn. Kiam li estis proksime je la unua
etaĝo, li haltis por aŭskulti la interparoladon de la rabistoj. "Li
ne estas tie ĉi, sed kredeble li estas en la turo. Ni do supreniru!"
diris tiuj ĉi.
Tion aŭdinte, la timegata komercisto surrampis al la dua etaĝo.
Ĉien traserĉis la rabistoj, kaj la malfeliĉulo surrampis la
etaĝojn, unu post la alia, ne trovante ian lokon por sin kaŝi.
Fine li alvenis sur la supraĵon: denta muro ĝin ĉirkaŭis.
Tie ĉi, do, mi estos devigata morti, li pensis, kaj adresis lastan
penson al sia kompatinda edzino, al siaj malfeliĉaj infanoj, kaj li
pretiĝis por ĵeti sin super la muro en la profundegaĵon, ne
volante ke la rabistoj lin mortigu.
Li aŭdis la paŝojn de la serĉantoj, kiuj rapidas al la lasta
etaĝo, kaj, instinkte rigardante la malplenaĵon antaŭ ol morti, li
ekvidis ferbaron, fiksitan en la muro, kiun, en la antaŭaj tempoj,
oni uzis por starigi la standardon de la kastelmastro; tute kovrita
de rustaĵo estis tiu baro.
Jen, li pensis, estas mia lasta rimedo por provi min savi, la
rabistoj ne rigardos eksteren kaj, kiam ili estos foririntaj, mi
resupreniros la supraĵon.
Li do pasis super la muron, kaptis la ferbaron per la manoj, kaj tie
apogis sin super la profundegaĵo. Li aŭdis la kriegojn de la
rabistoj, kiuj, furiozaj nenion trovinte, blasfemis kiel demonoj, kaj
malsupreniris la ŝtuparon.
La komercisto, iom trankviligita, ne aŭdinte plu ian brueton,
decidis por realiri la supraĵon kaj, levante la okulojn por vidi la
randon de la denta muro, li pretiĝis por ĝin kapti per la mano ...
sed, kiel mi povos esprimi la teruron, kiu premis lian animon, kiam
li vidis du okulojn, brilajn kiel fajra karbo, kiuj rigardis lin
kruele. Tiam mokanta voĉo diris al li: "Nu! kara komercisto,
vi estas tre agrable lokata tie; tamen mi pli ŝatas mian lokon ol la
via, sed nenion timu, mi ne volas mortigi vin."
Tion aŭdinte nia heroo rekuraĝiĝis, kaj li penis por atingi la
muron per la mano, sed la rabisto diris al li: "Ne! mi ne volas
mortigi vin, sed vi mortigos vin mem; kaj mi devas sciigi al vi ke,
se vi penos por ekkapti la randon de la muro, mi tuj mortigos vin."
Samtempe li direktis al lia vizaĝo pistolon.
La pendanto, kiu sentis, ke liaj fortoj foriĝas, faris lastan penon
por ekkapti la muron, sed la laciĝo ne tion ebligis, kaj la skuo
estis tiel forta, ke la ferbaro kurbiĝis; pli kaj pli, pro la
malesperitaj penoj, kurbiĝas la ferbaro. Ĝi fine preskaŭ
kontaktiĝas kun la muro.
La malfeliĉulo vidis, ke ne estas plu unu sola ŝanco por savi sin.
Mil teruraj pensoj premegis lian animon. Pense li adresis lastan
adiaŭon al sia familio. Tiam, per la maldekstra mano li fortege
premegis la ferbaron kaj, per la dekstra, li prenis la pistolon kiun
li estis enmetinta en sian zonon. Pro la mallumo la Kapitano ne
ekvidis tiun geston. Direktinte ĝin al la vizaĝo de la rabisto, li
diris: "Mi devas morti, sed ci ankaŭ mortos." Kaj li pafis; sed tiu
lasta peno, tute senfortiginte lin, li duone svenis, lasis la ferbaron,
kaj falis en la profundegaĵon...!
Sed, karaj Gelegantoj, nenion timu! nek por la honesta komercisto nek
por la abomena Kapitano de la rabistoj.
La komercisto, lacega pri sia longa rajdado, estis ekdorminta sur sia
ĉevalo, kiu kviete estis kondukinta lin ĝis lia hejmo. La subita
halto ĉe la fera pordego de la parko vekigis lin, kaj li preskaŭ
falis de ĝia dorso.
Aŭdinte la ĉevalon, la pordisto malfermis la pordegon, kaj, ĝoje
blekante, la ĉevalo, kiu ne estis dorminta dum la vojaĝo, aliris al
la domo.
Mi povas certigi al vi, ke la koro de la rajdanto perforte batadis,
kiam li trairis la longan kaj malhelan aleon de sia parko, kaj li ne
povos kredi, ke lia edzino kaj liaj infanoj estas ankoraŭ vivaj en
la luksa kastelo.
Iliaj karesoj estis tute necesaj, por ke li kredu, ke lia
malagrablega sonĝo ne estis vera.
Tamen li ĵuris, ke de nun, li ne plu iros al la urbo por reveni
nokte sur ĉevalo.
LA MISTERA EDZIĜO.
Dana Rakonto de Henry Steffens, tradukita de Elise Bauer.
Nordokcidente de la insulo Zelando etendas sin malvasta duon-insula
distrikto fruktodona, supersemita de vilaĝetoj, kaj kunigita kun la
ĉeftero per mallarĝa sablaĵo. Super la sola urbo, kiun tiu ĉi
duoninsulo posedas, la tero perdiĝas en la senkvietaj ondoj de la
Kategato kaj prezentas terure sovaĝan kaj senfruktan vidaĵon. La
mova sablo tie ĉi malaperigis ĉiun postsignon de kreskaĵoj, kaj la
ventegoj kiuj blovegas el ĉiuj flankoj de la maltrankvila oceano
ĉiam kaŭzadas ŝanĝon sur la supraĵo de la dezerto, kies sablaj
montetoj alterne formiĝas kaj malaperas, senkvietaj kiel la ondoj,
kiuj muĝadas ĉirkaŭe.
En tiu ĉi dezerta lando estis vilaĝo nomita Roerwig, ĉirkaŭ unu
mejlo de la marbordo.
La mova sablo estas enteriginta la vilaĝon, kaj la loĝantoj,
plimulte paŝtistoj aŭ fiŝkaptistoj, estas forlasintaj siajn
dometojn proksimajn je la bordo. Unu sola konstruaĵo, la vilaĝa
preĝejo, kiu staras sur monteto, ankoraŭ levas sian kapon super la
nuda, ŝanĝema dezerto. Tiu ĉi preĝejo estis la scenejo de la
sekvanta okazintaĵo.
Je la komenco de la lasta centjaro, la respektinda paroĥestro de
Roerwig sidis en sia studejo en pia meditado. Estis jam noktomezo. La
domo staris sur la rando de la vilaĝo, kaj la moroj de la loĝantoj
estis tiel malmulte miksitaj kun malfido, ke rigliloj kaj seruroj
estis nekonataj inter ili. Ĉiu pordo restis malfermita kaj negardita.
La noktlampo brulis malhele, la premanta silento de la malluma horo
estis nur interrompata de la mallaŭta bruo de la maro, en kies ondoj
la pala luno rebrilis. Subite la pastro aŭdis la pordon de la domo
malfermiĝi kaj virajn paŝojn sur la ŝtuparo. Li atendis vokon al
mortanto por alporti al li la lastan Sanktan Sakramenton kiam du
fremduloj, envolvitaj en blankaj manteloj, rapide eniris en la
ĉambron. Unu el ili alproksimiĝis, kaj ĝentile diris: "Sinjoro, vi
havos la bonecon tuj sekvi nin. Vi devas fari edziĝan ceremonion; la
geedzoj atendas vian alvenon en la preĝejo. Tiu ĉi sumo" daŭrigis
la nekonatulo, vidiganta al la maljunulo monujon plenan je oro
"sufiĉe rekompencos vin por via peno, kaj la maltrankviliĝo,
kaŭzita de nia subita postulo."
La pastro rigardadis kun muta timo la fremdulojn, kiuj havis ion
strangan, preskaŭ teruran en siaj mienoj. La postulo ripetiĝis kun
tono serioza kaj komanda. Retrovinte sin de sia surprizo, la pastro
komencis dolĉe komprenigi, ke lia devo ne permesas al li fari tian
solenan agon, ne konante la geedziĝontaj. Sed nun la alia fremdulo
antaŭenpaŝis kun minaca mieno, kaj diris: "Sinjoro, vi havas vian
elekton: sekvu nin kaj prenu la prezentitan sumon, aŭ rifuzu kaj tiu
ĉi kuglo pasos tra via kapo."
Samtempe li levis sian pistolon al la frunto de la respektindulo kaj
atendis lian respondon.
Tiu ĉi leviĝis, sin vestis, kaj sciigis al siaj vizitantoj, kiuj
ĝis nun estis parolantoj Dane, sed kun alilanda akcento, ke li estas
preta por sekvi ilin.
La misteraj alilanduloj nun silente marŝis tra la vilaĝo, sekvataj
de la pastro.
Estis malluma aŭtuna nokto, la luno jam malsupreniris; sed,
forlasinte la vilaĝon, la maljunulo ekvidis kun teruro kaj miro, ke
la malproksima preĝejo estas lumigita. Liaj akompanantoj, envolvitaj
en siaj blankaj manteloj, rapide marŝis antaŭ li tra la nuda sabla
ebenaĵo.
Alveninte ĉe la preĝejo, ili kovris liajn okulojn, flanka pordo
malfermiĝis kun bone konata brueto, kaj la pastro sentis sin
puŝatan en amason da personoj. Tute ĉirkaŭe li aŭdis murmuron de
voĉoj kaj, proksime al li, paroladon en lingvo nekonata al li, sed
li pensis ke ĝi estas Rusa. Starante senhelpa, okulkovrita, premata
de ĉiuj flankoj, kaj tre konfuza, li sin sentis kaptatan de vira
mano kaj violente tiratan tra la amason. Fine ŝajnis al li kvazaŭ
la homoj malantaŭeniris; oni forprenis la bandaĵon de liaj okuloj,
kaj li sin trovis starantan, kun unu el la fremduloj, antaŭ la
altaro.
Vico da grandaj brulantaj kandeloj en belegaj arĝentaj kandelingoj
ornamis la altaron. La preĝejo mem estis belege iluminita per
sennombraj kandeloj. Se antaŭe dume liaj okuloj estis kovritaj,
la murmurado de la ĉirkaŭa amaso estis pleniginta lian animon
je konsterno, li nun ne malpli miriĝis je la neinterrompita
silento, kiu reĝis en la preĝejo. La flankaĵoj kaj benkoj estis
superplenigitaj, sed la meza trairejo estis tute malplena, kaj en ĝi
li ekvidis nove malfermitan tombon. La ŝtono, kiu estis kovrinta
ĝin, estis apogita kontraŭ benko ĉirkaŭ li, li vidis nur virajn
estaĵojn sed sur unu el la malproksimaj benkoj li kredis distingi
virinan formon. La silento daŭrigis malmultajn minutojn, dum kiuj
nenia movo estis vidata inter la kolektiĝaro.
Fine viro, kies belega vestaĵo distingigis lin de la aliaj, kaj
anoncis lian altan rangon, leviĝis kaj rapide trapaŝis la malplenan
trairejon. Liaj paŝoj resonadis tra la konstruaĵo kaj ĉiuj okuloj
sin turnis sur lin. Li estis de meza kresko, kun larĝaj ŝultroj kaj
fortaj membroj. Lia irado estis komanda, lia vizaĝ-koloro flavabruna,
liaj haroj korv-nigraj, liaj trajtoj severaj, kaj liaj lipoj
kunpremitaj kvazaŭ en kolero. Granda agla nazo plifortigis la
arogantecon de lia mieno, kaj densaj mallumaj brovoj malaltiĝis
super liaj fervoregaj, brulaj okuloj. Li portis verdan veston kun
larĝaj oraj galonoj kaj brilanta stelo. La fianĉino, kiu nun staris
genue apud li, estis riĉege vestita. Ĉielblua vesto, arĝente
ornamita, envolvis ŝiajn delikatajn membrojn kaj falis en larĝaj
faldoj sur ŝian gracian figuron; diademo brileganta je diamantoj
ornamis siajn malhelajn harojn. Ŝiaj trajtoj estis belegaj, kvankam
malespero nun montriĝis en ili; ŝiaj vangoj estis palaj kiel tiuj
de malvivulo, ŝiaj okuloj malsekaj je ploroj kaj ŝiaj senpovaj
brakoj pendis senmove apud ŝia preskaŭ senviva korpo.
Genue antaŭ la altaro la figuro de morto, ŝajnis ke teruro estis
rigidiginta ne sole ŝiajn vivemajn povojn sed ankaŭ ŝian konscion.
La pastro nun ekvidis proksime al li maljunan malbelulinon, en
multekolora vesto, kun sang-ruĝa turbano sur ŝia kapo, kiu
rigardadis la genufleksantan fianĉinon kun esprimo de Furio. Li
ankaŭ ekvidis malantaŭ la fianĉo viron de grandega kresko kaj
malluma vido, kies okuloj estis senmove fiksitaj tere. Terurigite la
pastro staris muta dum kelke da tempo ĝis elvokanta rigardo de la
fianĉo memorigis al li la ceremonion, kiun li devis fari.
Sed la necerteco ĉu la geedziĝontoj komprenas lian lingvon estis
por li nova fonto de maltrankvileco. Tamen li kuraĝis demandi la
nomojn de la gefianĉoj. "Neandro kaj Feodora" estis la respondo
farita en malĝentila voĉo.
La pastro nun komencis legi la preĝojn kun tremanta voĉo. Ofte li
eraris kaj haltis por ripeti la vortojn, sed nek la fianĉo nek la
fianĉino ŝajnis rimarki lian konfuzon, kaj tio ĉi plicertigis al
li ke ili nekomprenas lian lingvon. Adresinte la demandon: "Neandro
ĉu vi volas havi tiun ĉi virinon por via edzino," li dubis ĉu li
ricevus ian respondon, sed je lia miro, la fianĉo respondis jese,
kun laŭta, preskaŭ kria voĉo, kiu resonadis tra la preĝejo, dume
profundaj ĝemoj de la tuta aŭditorio akompaniis la teruran "Jes!"
kaj tremeto, kiel la rebrilo de malproksima fulmo pasis super la
vizaĝo de Feodora. Tiam la pastro turnis sin al ŝi kaj diris pli
laŭte por veki ŝin el ŝia svenadego: "Feodora, ĉu vi volas havi
tiun ĉi viron por via edzo?" La senviva formo antaŭ li ŝajnis
reviviĝi ĉe tiu ĉi demando, ŝiaj lipoj tremadis, ekbrilo de fajro
radiis en ŝiaj okuloj, ŝia brusto leviĝis kaj malleviĝis, ploroj
mallumigis la brilon de ŝiaj okuloj, kaj la "Jes" elvenis kiel krio
de dolorego de mortanto, kaj ŝajnis trovi eĥon en la sonoj de
ĉagrenego, kiuj ekvenis de la ĉirkaŭa amaso. La edzino falis en la
brakojn de la abomeninda maljunulino.
Kelkaj minutoj pasiĝis en terura silento, la pala preskaŭ senviva
virino denove genufleksis kvazaŭ en profunda svenado, kaj la
ceremonio estis finita. Nun la edzo leviĝis kaj kondukis sian
edzinon al ŝia antaŭa sidejo, sekvata de la grandegulo kaj la
malbelulino. Tiam la du fremduloj reaperis kaj, kovrinte la okulojn
de la pastro, puŝis lin perforte ekster la pordon, kiun ili riglilis
interne. Dum kelkaj minutoj li penis kolekti sin, kaj estis necerta
ĉu la terura sceno kun siaj rimarkindaj cirkonstancoj ne estis
sonĝo. Sed, forŝirinte de siaj okuloj la bandaĵon, li vidis antaŭ
li la lumigitan preĝejon, li aŭdis la murmuron de la amaso kaj li
estis devigata kredi je ĝia realeco.
Por vidi la finiĝon, li sin kaŝis en angulo de la konstruaĵo kaj,
aŭskultante li aŭdis la voĉojn plilaŭtiĝi, fervora malpaco
fariĝis, li kredis rekoni la voĉon de la edzo, komandantan
silenton.
Sekvis longa paŭzo.
Subite, pafo eksonis. Krio de virina voĉo aŭdiĝis.
Denove paŭzo, poste sonadis la batoj de laboriloj, kiuj daŭrigis
preskaŭ kvaronon da horo.
Tiam la kandeloj estingiĝis, la murmuro rekomencis, la pordo
malfermiĝis kaj aro da personoj ekkuris el la preĝejo kaj rapidis
al la maro.
La maljuna pastro eliris el sia kaŝejo kaj rapidis returnen en la
vilaĝon, kie li vekis la najbarojn kaj amikojn, por rakonti al ili
sian nekredeblan kaj mirindan aventuron. Sed ĉio, kio ĝis nun estis
okazinta inter tiuj ĉi simplaj homoj, estis estinta tiel kvieta kaj
ordinara, ke alia teruro atakis ilin. Ili kredis, ke ia malfeliĉa
akcidento estis detruinta la spiriton de ilia amata estro. Tiu ĉi
havis grandan malfacilecon venigi kelkajn el ili al la preĝejo,
armitajn de hakiloj kaj fosiloj.
Mateniĝis, kaj kiam la bona pastro kune kun siaj kunuloj supreniris
la monteton, ili ekvidis militan ŝipegon apud la marbordo, kun veloj
streĉitaj, forveturantan al la nordo.
Je tia mirinda vidaĵo en tiu ĉi malproksima regiono la vilaĝanoj
jam ŝanceliĝis forĵeti rakonton de la pastro kiel neverŝajna, kaj
ili inkliniĝis ankoraŭ pli kredi ĝin, vidante ke la pordo de la
preĝejo estis malfermita perforte. Plenaj je atendoj ili eniris kaj
la pastro montris al ili la tombon malfermita en la nokto. Estis
facile vidi, ke la ŝtono estis levita kaj remetita. Ili faris uzon
de siaj iloj, kaj baldaŭ nova, riĉe ornamita ĉerko aperis. La
maljunulo malsupreniris en la tombon kun malpacienco de junulo. Aliaj
lin sekvis, kaj ili kune forlevis la kovrilon. Tiam la pastro trovis
siajn antaŭsentojn certigitajn. En la ĉerko kuŝis la mortigita
edzino, kuglo estis penetrinta ŝian bruston ĝis la koro. La belega
diademo, kiun ŝi estis portinta, estis malaperinta, sed la freneza
esprimo de ĉagreno estis forlasinta ŝian vizaĝon kaj ĉiela
trankvileco kuŝis sur ŝiaj trajtoj.
La maljunulo sin ĵetis genuen apud la ĉerko, kaj ploregis kaj
preĝis laŭtavoĉe por la animo de la mortigitino, dume liaj
akompanantoj staradis mutaj kaj terurigitaj.
Li sin kredis devigita sciigi la okazintaĵon al sia estro la
Episkopo de Zelando, kaj, ĝis la alveno de ia ordono, li ĵurigis
ĉiujn siajn amikojn gardi la sekreton. Baldaŭ persono de altega
rango alvenis el la ĉefurbo, demandis pri ĉiuj cirkonstancoj,
vizitis la tombon, laŭdis la observitan silenton kaj diris, ke la
tuta okazo devas por ĉiam restadi sekreto.
Samtempe li minacis per severa puno ĉiun, kiu kuraĝus paroli pri
ĝi.
Post la morto de la paroĥestro, oni trovis en la paroĥa
registro-libro skribon, rakontantan tiun ĉi aferon. Kelkaj kredas,
ke ĝi havas ian sekretan kunigon kun la violentaj politikaj
ŝanĝoj, kiuj havis lokon en Rusujo post la morto de Katerino kaj
Petro I., sed estas malfacile, se ne neeble, solvi la profundan
enigmon de tiu mistera edziĝo.
_Pakaĵo por Avo!_--Nun, do! ekkriis knabineto, dum ŝi serĉis
tirkeston:
"Avo ja iris en ĉielon sen liaj okulvitroj! Kion li faros?"
Iom poste, kiam oni supozis, ke alia parenco en la domo estis morte
malsana, ŝi kuris al lia litflanko kun la avaj okulvitroj en ŝia
mano, kaj diris:
"Vi estas mortonta?"
"Oni diris al mi tion."
"Ironta al ĉielo?"
"Mi ĝin ja esperas!"
"Nu, jen la okulvitroj de avo, volu preni ilin al li!"
(J.T.).
_La Vilaĝanino kaj ŝia Laktokruĉo._--Vilaĝanino portante sur
ŝia kapo kruĉon da lakto, piediris vigle, kaj samtempe pripensadis:
"La mono, kiun mi ricevos por tiu ĉi lakto ebligos min pligrandigi
mian kvanton da ovoj ĝis mi havos tri centojn. La ovoj produktos
almenaŭ ducent kvindek kokidojn. Tiuj kokidoj estos taŭgaj por
vendejo ĵus kiam la kortbirdaro estos ĉiam kosta; tiel ke mi nepre
havos sufiĉe da mono por aĉeti novan robon. Vestita je tiu robo, mi
iros al la foiro, kien ĉiuj junuloj penados por min akompani; sed,
ne! mi rifuzos ĉiun el ili per kapŝanceligo." Kontentega je tia
ideo, la fraŭlino ne povis deteni sin, kaj, nekonscie, movis sian
kapon, laŭ la penso, kiu ŝin posedis, kiam subite falis la kruĉo
da lakto, kaj ŝia tuta fantazia feliĉo tuj malaperis.
"Ne kalkulu viajn kokidojn antaŭ ol ili elŝeliros."
(6266).
A FIRST LESSON IN ESPERANTO.[*]
UNU.A LECION.O PRI ESPERANT.O.
Compiled by Rev. R. A. Davis.
A (ah as in half)--A, adjective; AS, present tense; ANTA, pres. part.
act.; ATA, pres. part. pass.
E (ei as in eight)--E, adverb.
I (ee as in three)--I, infinitive; IS, past tense; INTA, past part.
act.; ITA, past part. pass.
O (o as in No.)--O, noun; OS, future tense; ONTA, fut. part. act.;
OTA, fut. part. pass.
U (wo as in two)--U, imperative; US, conditional.
AJ, i in five; AŬ, ou in out; OJ, oy in boy; C = ts; Ĉ = ch
(_ch_ur_ch_); G = g in go; Ĝ, g in _G_eor_g_e; J, y in yes = plural;
Ĵ, s in plea_s_ure; N, accusative or direct object, motion towards,
direction, time, dates, duration, price, weight, measure; Ŝ, sh in
cash; KN, KV, "I think_no one should drink_vinegar."
All vowels are rather long. The tonic accent marked ′ is in the last
syllable but one.
I think someone is knocking--ringing.
Mi pens.as ke oni frap.as--sonor.as.
Go and see who is there. Who is knocking?
Ir.u kaj vid.u kiu est.as tie. Kiu frap.as?
Who is there? It is Mr. A.
Kiu est.as tie? Ĝi est.as Sinjor.o A.
Come in.
En.ir.u.
Good day, Sir.
Bon.a.n tag.o.n, Sro (Sinjor.o).
How do you do?
Kiel vi san.as?
Very well, Sir, thank you.
Tre bon.e, Sinjor.o, mi dank.as vi.n.
Please close--lock--the door.
Vol.u ferm.i--ŝlos.i--la pord.o.n.
Take a seat, please. Do you know me?
Sid.iĝ.u, mi pet.as. Ĉu vi mi.n kon.as?
I have not the honour of knowing you.
Mi ne hav.as la honor.o.n vi.n kon.i.
I am a stranger to you, but I am a friend of Mr. B.
Mi est.as ne.kon.ata al vi, sed mi est.as amik.o de Sinjor.o Bo.
* * *
I have something to say to you.
Mi hav.as io.n por dir.i al vi.
What do you want? What do you wish?
Kio.n vi bezon.as? Kion vi vol.as?
I want to speak to you.
Mi bezon.as parol.i kun vi.
Can I be of any use to you?
Ĉu mi pov.as est.i util.a al vi?
Forgive me, but I have received a letter which I cannot understand.
Pardon.u al mi, sed mi ricev.is leter.o.n kiun mi ne pov.as kompren.i.
Can you understand it?
Ĉu vi pov.as kompren.i ĝin?
Show me the letter, perhaps I can (shall be able to) help you.
Montr.u al mi la leter.o.n, ebl.e mi pov.os help.i vi.n.
It is a letter from one of my friends, but he has written it in
some strange language.
Ĝi est.as leter.o de unu el mi.a.j amik.o.j, sed li ĝin skrib.is en
ia strang.a lingv.o.
Yes, he has written to you in Esperanto.
Jes, li skrib.is al vi en Esperant.o.
Esperanto! What is that? I have never heard of it.
Esperant.o! Kio est.as tio? Mi nen.iam aŭd.is pri tio.
It is the new international language.
Ĝi est.as la nov.a internaci.a lingv.o.
But who speaks Esperanto?
Sed kiu parol.as Esperant.o.n?
People-of-every-land, and they find the propagation of Esperanto
exceedingly (_.eg._) pleasurable.
Ĉiu.land.an.o.j, kaj ili trov.as plezur.eg.a la propagand.o de
Esperant.o.
Esperanto is the international language. By means of this language
one can be understood by the whole world. You ought to learn it.
Esperant.o est.as la internaci.a lingv.o. Per tiu.ĉi lingv.o oni
pov.as est.i kompren.at.a de la tut.a mond.o. Vi dev.as ĝi.n lern.i.
Thank you. Now, kindly tell me what my friend wishes to say in his
letter.
Mi dank.as vi.n. Nun, vol.u rakont.i al mi tio.n, kio.n mi.a
amik.o vol.as dir.i en si.a leter.o.
* * *
Now, let us continue our conversation about Esperanto--the most
useful language.
Nun, ni daŭr.ig.u ni.a.n inter.parol.ad.o.n pri Esperant.o--la
util.eg.a lingv.o.
Is an international language possible?
Ĉu internaci.a lingv.o est.as ebl.a?
Yes, and Esperanto is a very interesting language. You can make use
of it whenever you need to write to persons living in foreign lands
who possibly do not know your language, and whose native language
you do not know.
Jes, kaj Esperant.o est.as tre interes.a lingv.o. Vi pov.as
util.ig.i ĝi.n kiam ajn vi bezon.as skrib.i al person.o.j
loĝ.ant.a.j en fremd.a.j land.o.j, kiu.j ebl.e ne sci.as vi.a.n
lingv.o.n, kaj kies naci.a.n lingv.o.n vi ne sci.as.
Wonderful! But how is it possible to do that? Suppose that the
person addressed not only does not know the language, but, like me,
has not even heard of it?
Mirind.e! Sed kiel est.as ebl.e ti.o.n far.i? Supoz.u ke la
adres.it.o ne nur ne sci.as la lingv.o.n, sed, kiel mi, eĉ ne
aŭd.is pri ĝi?
You have only to send with your letter a small leaflet called
"Little Vocabulary," and the person addressed will be able to
understand your letter.
Vi dev.as nur send.i kun.e kun vi.a leter.o mal.grand.a.n
foli.et.o.n nom.at.a.n "Vort.ar.et.o," kaj la adres.it.o pov.os
kompren.i vi.a.n leter.o.n.
Is it possible?
Ĉu ĝi est.as ebl.a?
I assure you it is so.
Mi vi.n cert.ig.as, ke est.as tiel.
Well, what is truly your opinion about it? What do you say
about it?
Nu, kio est.as ver.e vi.a opini.o pri ĝi? Kio.n vi dir.as pri
ĝi?
I certainly think that it is a practical language for
international correspondence, and that it is the only practical
solution to enable everyone whatsoever to correspond with people
living in other countries. I am convinced that it will be(come) a
great gain (boon) for the world if it receives the attention which
it deserves.
Mi cert.e opini.as, ke ĝi est.as praktik.a lingv.o por
inter.naci.a korespond.ad.o, kaj ke ĝi est.as la sol.a praktik.a
solv.o por ebl.ig.i ĉiu.n ajn korespond.i kun ali.land.ul.oj. Mi
est.as konvink.it.a ke ĝi (far.iĝ.os) est.os grand.a gajn.o por la
mond.o se ĝi ricev.os la atent.o.n, kiu.n ĝi merit.as.
Bravo! I think that that is a magnificent idea. But I fear
that few Englishmen will use it.
Brave! Mi pensas, ke ĝi estas bonega ideo. Sed mi timas, ke
malmultaj Angloj uzos ĝin.
Well, I have received a foreign publication, and it
contained a leaflet. What do you think it was? It was "A Directory
of Tradespeople accepting the use of Esperanto"! If the foreign
tradespeople are accepting the use of Esperanto, English
tradespeople must accept it too.
Nu! mi ricevis fremdan eldonaĵon, kaj ĝi enhavis folieton.
Kion vi pensas ke ĝi estis? Ĝi estis:--"Adresaro de la
Komercistoj akceptantaj la uzadon de Esperanto." Se la fremdaj
komercistoj akceptas la uzadon de Esperanto la Anglaj komercistoj
devos akcepti ĝin ankaŭ.
Well, I, at least, will begin to learn. I believe that
perhaps the use of Esperanto will help me in my business. How can I
begin to learn Esperanto?
Nu, mi, almenaŭ, komencos lerni. Mi kredas, ke eble la uzado de
Esperanto helpos min en mia komerco. Kiel mi povos komenci lerni
Esperanton?
I have some books for learning, and I will lend them you.[87]
Mi havas lernolibrojn kaj mi prunte donos ilin al vi.
I thank you, but, pardon me, could you teach me?
Mi dankas vin, sed, pardonu min, ĉu vi povus instrui
min?
Yes, certainly, with pleasure.
Jes, certe, kun plezuro.
You are very kind. When will you come?
Vi estas tre ĝentila. Kiam vi alvenos?
What is the date to-day? I will come in a few
days--next Saturday.
Kian daton ni havas hodiaŭ? Mi venos post malmultaj tagoj, la
Sabaton plej proksiman.
I will visit you any time that is agreeable to you.
Mi vizitos vin tiam kiam estos agrable al vi.
Come as often as possible--every day if you like.
Venu kiel eble plej ofte, ĉiutage, se vi volos.
I will do that willingly.
Tre volonte mi faros tion.
I think I will come to you to-morrow, and from now I will
visit you daily.
Mi pensas ke mi venos morgaŭ, kaj de nun mi vizitos vin
ĉiutage.
At what hour will you come to my house?
Je kioma horo vi venos al mia domo?
I will come at 10.25.
Mi venos je la dek-dudek-kvin.
We can begin to-day. I can give you the first lesson now; do
you consent to that?
Ni povas komenci hodiaŭ. Mi povas doni al vi la unuan lecionon
nun; ĉu vi konsentas al tio?
Yes, certainly, with pleasure. I consent heartily.
Jes, certe, kun plezuro; tutkore mi konsentas.
Here are the books. Have you a grammar?
Jen estas la libroj. Ĉu vi havas gramatikon?
Yes, here it is; but I cannot find the dictionary.
Jes, jen ĝi estas; sed mi ne povas trovi la vortaron.
I cannot find it anywhere in the room.
Mi ne povas trovi ĝin ie en la ĉambro.
Have you put it anywhere?
Ĉu vi metis ĝin ien?
I cannot remember.
Mi ne povas memori.
Where are your other books?
Kie estas viaj aliaj libroj?
They lie on the table in the dining-room.
Ili kuŝas sur la tablo en la manĝoĉambro.
I have neither pencil nor pen.
Mi havas nek krajonon nek plumon.
If you have a pen or pencil, kindly lend it me.
Se vi havas plumon aŭ krajonon, volu aminde prunte doni ĝin al
mi.
Have you a better pen than this, for I cannot write with
it?
Ĉu vi havas pli bonan plumon ol tiu ĉi, ĉar mi ne povas
skribi per ĝi?
Where are your pencils or pens?
Kie estas viaj krajonoj aŭ plumoj?
They are in that box by the inkstand.
Ili estas en tiu skatolo apud la inkujo.
There are not many pens in the pen box.
Ne estas multaj (multe da) plumoj en la plumujo.
I want a penholder. Are you writing?
Mi bezonas plumingon. Ĉu vi skribas?
I cannot understand your writing.
Mi ne povas kompreni vian skribaĵon.
[88] Always write legibly!
Ĉiam skribu legeble!
How do you pronounce this word?
Kiel vi elparolas tiun ĉi vorton?
What is the meaning of this word?
Kio estas la signifo de tiu ĉi vorto?
Do you understand this lesson?
Ĉu vi komprenas tiun ĉi lecionon?
Yes, I understand it well.
Jes, mi komprenas ĝin bone.
Can you not understand me?
Ĉu vi ne povas kompreni min?
Yes, Sir, I understand you.
Jes, Sro, mi komprenas vin.
Why don't you answer? Why are you silent?
Kial vi ne respondas? Kial vi silentas?
I cannot do my exercise correctly. I cannot do my exercises,
for I have no dictionary.
Mi ne povas korekte fari mian ekzercon. Mi ne povas fari miajn
ekzercojn, ĉar mi ne havas vortaron.
I will see about the dictionary, and perhaps I will send it
to you to-morrow.
Mi zorgos pri la vortaro, kaj eble mi sendos ĝin al vi
morgaŭ.
What would you do if you were I? What do you advise me
to do?
Kion vi farus se vi estus mi? Kion vi konsilas al mi
fari?
I advise you to learn these easy exercises in this book by
heart.
Mi konsilas vin lerni parkere tiujn ĉi facilajn ekzercojn en
tiu ĉi lernolibro.
You will soon be able without trouble to read and speak
Esperanto. You must remember these rules.
Vi baldaŭ povos senpene legi kaj paroli Esperanton. Vi devas
memori tiujn ĉi regulojn.
I shall never forget them.
Mi neniam forgesos ilin.
When you believe your acquisition of Esperanto is sufficient
to begin corresponding, you can have your name entered amongst the
Esperantists whose names appear in the Adresaro.
Kiam vi kredos, ke via akiro de Esperanto estas sufiĉa por
komenci korespondadon, vi povos enskribigi vian nomon inter la
Esperantistoj, kies nomoj aperas en la Adresaro.
Do you want anything?
Ĉu vi bezonas ion?
I want the books which you have lent me.
Mi bezonas la librojn kiujn vi prunte donis al mi.
Here are the books.
Jen estas la libroj.
I will read each one carefully before I return it to you. I shall
read that book to-morrow morning. I shall read for two hours every
day. If I read this book at the rate of two pages an hour, I shall
finish it in three weeks or a month.
Mi legos ĉiun zorge antaŭ ol mi redonos ĝin al vi. Mi legos tiun
libron morgaŭ. Mi legos du horojn ĉiutage. Se mi legos po du
paĝoj en ĉiu horo, mi finos ĝin en tri semajnoj aŭ unu monato.
Whose book is this?
Kies libro tiu ĉi estas?
This book belongs to my wife.
Tiu ĉi libro apartenas al mia edzino.
I have found the dictionary.
Mi trovis la vortaron.
Where was it?
Kie ĝi estis?
I found it in my box.
Mi trovis ĝin en mia skatolo.
I shall buy these books. I shall read every Esperanto book that I
get. The more I hear of Esperanto the more I like it.
Mi aĉetos tiujn ĉi librojn. Mi legos ĉiun Esperantan libron kiun
mi ricevos. Ju pli mi aŭdas pri Esperanto, des pli mi ŝatas ĝin.
[89] Always employ Esperanto when you write to me.
Ĉiam uzu Esperanton, kiam vi skribos al mi.
Your idea is very good. I will write as often as possible, as soon
as possible; in a few days.
Via ideo estas tre bona. Mi skribos al vi kiel eble plej ofte ...
kiel eble plej frue ... post malmultaj tagoj.
I heartily thank you. I do not know how to thank you for your great
kindness.
Mi dankas vin korege. Mi ne scias kiel danki vin pro via granda
afableco.
I am very glad that I have been able to be of use to you. I think
you will progress very well--at least, I will help you in every
way.
Mi estas tre kontenta ke mi povis esti utila al vi. Mi kredas ke vi
progresos tre bone, almenaŭ mi helpos vin ĉiel.
Thank you once more.
Mi dankas vin ankoraŭ unu fojon.
Au revoir.
Ĝis la Revido!
Good-bye.
Adiaŭ!
* * *
In addition to the rules mentioned at the beginning of this Lesson,
the Grammar of Esperanto is further simplified by the following
devices.
The Definite article is invariably LA; the Indefinite article does
not exist.
About thirty affixes are employed to modify the meanings of
root-words, thus minimising the amount of brain work required to
acquire a long vocabulary.
Prefixes.--
MAL--indicates all Opposites. Amiko, friend. Malamiko, enemy. Varma,
warm. Malvarma, cool.
RE--indicates the repetition of an action. Fari, to do. Refari,
to do again.
FOR--denotes motion away from. Rajdi, to ride. Forrajdi, to ride away.
Suffixes.--
--AR indicates collection of. Arbo, tree. Arbaro, forest.
--AN ... inhabitant of. Angla, English. Anglano, Englishman.
--IN is the Feminine suffix. Viro, man. Virino, woman. Patro, father.
Patrino, mother.
--IST .. Occupation. Boto, boot. Botisto, bootmaker.
--IL ... instrument. Kudri, to sew. Kudrilo, needle.
--EG augmentative. Pordego, a big door.
--ET diminutive. Pordeto, a little door.
Students will do well to remember that Double letters only occur
when two roots, the one ending and the other beginning, with the
same letter, are joined. Hom-mano, a human hand. Re-en-iri, to go
in again.
ESTI, to be, is the only Auxiliary verb. I have seen, Mi estas
vidinta. He has been seen, Li estas vidita.
All shades of meaning can be expressed in Esperanto.
Questions are introduced by the word Ĉu, and the order is not
inverted. Ĉu mi vidas, Do I see.
Prepositions govern the Nominative case, unless motion towards be
indicated, when Accusative termination is used. Promeni en la
ĝardeno(n). To walk in(to) the garden.
THERE ARE NO EXCEPTIONS TO ANY OF THE RULES IN ESPERANTO.
FOOTNOTES:
[87] _Complete Text Book_, 1/8; Thirty-Six Exercises and Keys, 1/3;
The Esperantist, Monthly, 3/- per annum (all post free), from the
Librarian, Esperanto Club, 41, Outer Temple, W.C.
[88] Editor's Request.
[89] Editor's Request.
OUR PROGRESS; OR, SIGNS OF THE TIMES.
The Head Teacher of one of the London County Council Schools has been
taking his elder boys through a _con amore_ course of Esperanto.
This course is much appreciated. Happy boys of this New Age to be
able to learn the Most Modern of Languages by means of exercises
taken from the fascinating tales in this Gazette, instead of from
such old-style phrases as: "The remembrance of your assiduity has
rewarded me"; or, "The libraries of this town are very small."
* * *
Mentioning _Libraries_ reminds us that the copy of _The
Complete Text-Book_, supplied to a London Free Library by one of
our enthusiastic supporters, has already been so much in demand, and
has consequently become worn out, that another copy has been applied
for.
* * *
Esperanto has now been adopted by the Yōst School of Shorthand and
Typewriting in Liverpool.
* * *
In illustration of the commercial utility of Esperanto, our readers
will be interested to learn that a Huddersfield hardware firm has
sent a secretary to London to acquire the language, owing to the
large number of communications received from abroad in this idiom.
* * *
We have received a letter from John Harrison, Esq., 114, Plymouth
Place, Leamington. He is desirous of starting an Esperantists'
Society in that town. He adds: "It is wonderful what a brotherly
feeling exists among Esperantists. I regularly hear from 'Via fidela
Bohema amiko'; from a Spaniard who 'Sincere premas vian manon'; from
a Russian who 'Sendas saluton al malproksima Anglujo.' A Dutchman
kindly translated one of his national songs into Esperanto for me,
and a Buda Pesth friend sent me an illustrated paper containing an
Esperanto page. From other countries I have had most friendly and
interesting communications."
Esperantists having friends in Leamington should make Mr. Harrison's
wish known.
* * *
A valuable article on Esperanto has appeared in the _Warrington
Observer_. The author, H. Powell Hughes, Esq., of 3, Fairfield
Road, Stockton Heath, will gladly send a copy on receipt of postage.
We hope that many more Esperantists will use this means of
propaganda. Another article, perpetrated by the present writer, has
recently appeared in the _St. James' Review_.
* * *
The spirited correspondence which has occupied considerable space in
the last four numbers of the _Cyclist Touring Club Gazette_
continues with increased "ferocity" in the July number. A long letter
in Esperanto itself appears there, and we Britishers are much
indebted to M. Bourlet for his able contribution. The nescient
opponents who have taken up the hostile pen probably belong to the
ranks of those who, some time ago, equally opposed the introduction
of an important cycling innovation. But their literary dust will no
more hinder the ultimate triumph of Esperanto than it did the rapid
progress of the Free-wheel among cyclist enthusiasts.
* * *
A prominent New York journal has prevailed on Dr. Zamenhof to
contribute an article on his life's work. We have translated this
most able treatise into English for Dr. Zamenhof, and expect it will
arouse considerable interest in the States, when published.
* * *
J. F. H. Woodward, Esq., writes to say that he is re-opening his
Esperanto Class at 4, St. Swithin's Road, Bournemouth, on the second
Thursday in August, at 8 p.m., and will be glad to hear from any who
desire to join. He will also with pleasure give information to
Esperantists visiting Bournemouth who will call on him.
* * *
On Saturday, June 25th, a lecture was given in German about Esperanto
to the German Communist Club, Charlotte Street, W. The chair was
taken by Herr Professor Buss. About two hundred persons were present,
and listened for about an hour and a-half with great attention. A
Class has now been arranged, presided over by Esperantist 7778.
* * *
The publication of the penny _Text-Book_, referred to in No. 9,
has, unfortunately, been postponed for a few weeks, owing to delay in
obtaining the accents.
* * *
Apology is due to all who have been impatiently awaiting the arrival
of the Adresaro for 1904. Although published in May, the bulk of the
copies are still in the hands of the Russian Censors, who are, no
doubt, most interested in the names of Esperanto's many new adherents!
We trust, however, that their task will soon be satisfactorily
accomplished, so that our daily influx of peppery post cards may
cease. [Adresaro now to hand].
* * *
Information for this page should be marked "Progreso."
KELKAJ AVENTUROJ DE BAGH,[90] LA TIGRO.
Vera Rakonteto de Teoĝardeno en Asamo.--Originale verkita de Alfred
T. Simper.
Ni jam sciiĝis pri lia proksimeco je la ĝardeno, sed, dum multaj
monatoj, liaj solaj faradoj estis la mortigado kaj manĝado de unu
aŭ du ĝardenaj Kulioj[91].
De unu kompatinda viro nenio estis postlasita krom la kranio, kiu
kuŝis mezvoje.
Sed la vilaĝanoj de tiu ĉi parto malfeliĉe tiel kutimiĝis je tia
okazo, ke oni neniel dezertis la vojon. Kaj la kvar Angloj sur nia
Ĝardeno kontente vivadis kaj trankvile. Ili estis certegaj, ke la
bestoj de Hindujo, kiel ankaŭ la popolo, timiĝus preni la sangon de
siaj mastroj, la blankaj homoj.
Nu, venis sezono kiam la cervoj malmultiĝis, kaj maljuna Bagh, kun
granda penado apenaŭ trovadis sufiĉan manĝaĵon por konservi sian
vivon. Diris li: "Nunatempe estas malbone! Tage la vilaĝanoj
promenadas multanombre, kaj dum la mallumo ne aperas. Ofte ili
enmetas fajron en la longa herbo, kio tre timigas min." Kaj, je la
penso, li ruligis siajn okulojn, nudigis siajn dentojn kaj ekĝemis.
"Iafoje, tuta semajno pasas, kaj mi ne vidas eĉ cervon, kvankam mi
certe ne sopiras je tia malestimaĵo. Sed estas blanka viro kiu,
ĉiutage, forrajdas, kaj ĉiuvespere revenas, preter la vojo. Li kaj
lia ĉevalo fariĝus sufiĉa manĝaĵo dum tuta monato. Kiu timiĝas
je la blanka viro? Ne mi! mi ankoraŭ trinkos lian sangon!" Kaj Bagh
ŝmacis siajn lipojn.
Estas bonekonata fakto ke, post la unua gusto de homa sango, la tigro
tre sopiradas je ĝi dum sia vivcetero. De tiam li nomiĝas
"virmanĝulo" kaj fariĝas pli terura ol ia alia besto.
Tagon, je la krepusko, mi tre surpriziĝis vidi mian kolegon freneze
rajdantan en la ĝardenon. Li alvenis senĉapele, senspire, kaj sia
vizaĝo aperis kvazaŭ li estis vidinta la Diablon. Efektive granda
tigro estis elsaltinta el la ĵunglo.[92] Nature la ĉevaleto pro granda
teruro ekforkuris, sed, feliĉe por li, mia amiko povis konservi
egalpezon sur la selo. Alie, ni ankoraŭ estus senavizaj--kaj tiel
ankaŭ estus la malfeliĉulo!
La sovaĝbesto do ĉasadis lin, sed la ĉevalisto fortege ĵetis sian
kaskon poste en la vizaĵon de la besto. Tio videble faris la
deziritan efekton, ĉar li ne plu sekvadis. Sed la flugulo neniam
haltis antaŭ ol li alvenis ĉe siaj kolegoj. Niaparte, kvankam ĝi
kompreneble estis okazo tro vera, ni ekopiniis la aferon kiel granda
ŝerco, kiel bona ridindaĵo. Sed la nervoj de mia amiko estis
kvazaŭ detruataj, kaj eĉ nun ili estas iom malfortaj.
Proksimatage oni eliris por serĉi la kaskon, sed ĝi ne estis
trovebla.
"Kaj kion opiniis Bagh?" vi demandas.
Tiu sinjoro estis kuŝinta en la fina stato de senpova frenezo.
Pecetoj de la kasko ĉirkaŭis lin. Lia longa vosto batis la
subaĵon. Eĉ la lacertetoj timigis montri sin, sed ili aŭdis
liajn vortojn kaj laŭe tremadis.
"La blankaj viroj ja estas la mastroj de ĉio," diris Bagh, penante
senkulpigi sin. "Se tiu ĉi estis estinta Hindo, mi certiĝas, ke mi
estus kaptinta lin, ĉar la Hindoj rajdas sur malrapidaj ĉevaletoj.
Sed kiu povas ĝiskuri la ĉevalon de la blankulo?"
"Malbenu la blankan homaron!" li blekdiris. "Kial ili venas en tiu
ĉi lando? Mi scias, ke ili ne apartenas al ĝi, ĉar, anstataŭ ol
kunloĝadi familie en vilaĝoj, ĉiu loĝas sole en aparta domo, kun
multe da Hindoj por atenti lin. Denove, ili alvenas kaj foriras
simile al la jarsezonoj, kaj ĝis nun mi ne vidis iajn inojn aŭ
idojn. Sed de kie ili venas, kaj kien ili iras neniu scias! Ne, ili
estas senrajtuloj! Krom ili, kiuj estus mastroj de tiu ĉi lando? Tre
certege, la tigroj!!"
Kelkminute Bagh pripensadis pri tia feliĉa estado. Tiam li daŭris:
"Sed la malbonuloj trairas la kampon sur elefantoj, kaj dissemas
morton per tondro kaj fulmo. Kion! Ĉu ili estos permesataj,
senrefrape, malsanktigi niajn proprajn loĝejojn? Ha! Mi havas ideon!
Mi eĉ vizitos la hejmon de blankulo, kaj venĝos iliajn insultojn.
Feliĉe la tuta lando ankoraŭ estas nia proprejo ĉiu nokto, kiam ni
povas iradi, maltime, kien ajn ni deziras."
Tiel okazis ke, la proksima noktomezo, mi miregis trovi min tute
veka--tre neordinara okazo je mi.
Subite mi sciiĝis pri laŭta nazspirado ekster la maldikaj muroj. La
bruo movadis de pordo al fenestro, de fenestro al pordo, tute
ĉirkaŭ la domo. Kelkafoje profunda bleketo sonoris--nur klarigo de
la gorĝo, mi supozas. Nu, estas unu afero moki onian amikon ĉar li
forkuris de tigro dum la taglumo. Sed, kredu min, estas tute alia
afero esti vekata noktomeze de malsata besto, precipe kiam oni
memoras ke, se ĝi sciis, ke puŝado de sia frunto aŭ unu bato de
sia piedo kontraŭ la fenestro donus al si la deziritan manĝaĵon!
Sed la tigro ne atakis la malfortan konstruaĵon kaj mi hodiaŭ povas
skribi tiujn ĉi vortojn. Tamen ŝajnis al mi multaj horoj antaŭ ol
li foriris.
Post kelkaj tagoj la blankaj viroj venis kun pafiloj kaj elefantoj
kaj multe da Hindaj servantoj. Kia glora vidaĵo estis vidi ok
grandegajn elefantojn majeste promenantajn tra la longa herbo.
Sed Bagh sukcese kaŝadis sin kaj ne plu estis vidita. Li jam estis
forlasinta la ĉirkaŭaĵon, neniam (espereble) por reveni.
FOOTNOTES:
[90] Bagh, la Hinda vorto por Tigro.
[91] Hindaj laboristoj.
[92] La dika kreskaĵaro.
NESENTIMENTALA AMKANTO AL EDZINO; AŬ PROFITEMA AMO.
Originale verkita de Clarence Bicknell.
Mi amas vin tagiĝe,
Ĉar vi, senkorenue,
Min lasas redormantan
Dum vi leviĝas frue.
La domon vi balaas,
La fajron vi bruligas,
Kaj por la matenmanĝo
La kafon vi pretigas.
Mi amas vin matene,
Vi iras al vendejo
Aĉeti necesaĵojn
Por mi kaj kuirejo;
Kaj poste vian devon
Mastrinan bone faras,
Ĉar mian tagmezmanĝon
Per zorgo vi preparas.
Mi amas posttagmeze,
Ĉar, apud la stebilo
Vi sidas kun kotono
Kun pingloj kaj kudrilo.
Vi flikas la tolaĵon
La jakojn, la kalsonojn,
Vi gladas la ĉemizojn
Aŭ metas la butonojn.
Kaj post la taglaboro
Mi amas vin vespere
Ĉar tiam, laca, sata,
Mi _ĉiujn_ amas vere.
Kaj en seĝeg' sidante
Mi legas La Gazeton,
Aŭ ĝuas mian pipon
Kaj, eble, dormeteton.
Sed, pleje, dum la nokto,
Edzin', mi vin amegas,
Ĉar (ekceptinte ronkon)
Trankvile vi dormegas.
Kaj tiam vi ne povas
Min plu riproĉegadi,
Aŭ kun la najbarinoj
Senĉese babiladi.
Vivu la Gazeto!
Verda diamanto!
Vivu Zamenhofo!
Vivu Esperanto!
Vivu Esperanto, kara lingvo nia!
Vivu Zamenhofo, Elpensinto ĝia!
(4686).
KARULINETO!
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
Ruĝaj pafarkoj viaj du lipoj
Pafas senĉese, ho! belulino,
Helajn sagetojn,
Dolĉajn ridetojn,
Je mia koro, jun' kaptantino.
Lagoj profundaj viaj okuloj:
Belaj feinoj tie kuŝantaj
Ĉiam gajemaj
Ĉiam amemaj,
Kaptas la pensojn de koroj amantaj.
Retoj de haroj sunokaptantaj,
En kies maŝoj nun impleksiĝas
Grand' radiaro:
Ho! kiel aro,
Aro de koroj ankaŭ kaptiĝas.
Kiel potencaj manoj senpovaj,
Kara kvarjara infanineto,
Vere infano
Estas la amo,
Vivu, grandiĝu, dolĉ' Karulineto!
LU MI' KARA LU.
Por la melodio de la fama Amerika "Coon" Kanto, de Harry Dacre.
Tradukita de C. W. T. Reeve.
Lulu ĉu vi venos kune kun ĉe mi,
Lulu mi' kara Lulilu?
Mi havas belan kanton, kiun eble vi,
Kantos en la ĥoro, Lulilu.
Mi ludos la gitaron se vi kantos kun,
Ĉar vi' voĉo ŝajnas tiel dolĉa nun.
Venu sub la luno; Venu nun kun mi.
Respondu nun al mi. Respondu nun al mi.
_Ĥoro_:--
Mi pensas pri neniu krom vi Lulu.
Mi' kara Lu, Mi' bela Lu
Matene post dormante,
Mi vekiĝas ploregante,
La kaŭzo estas Lu,
La tutsola kaŭzo estas Lu, Lu, Lu.
Kial Lulu koleriĝas nun je mi,
Lu, Lu, ĉiame kara Lu?
Ĉu vi povas trovi bonan pli ol mi?
Diru nur la veron Lulilu!
Ofte ĵaluzulo forte batas sin,
Ĉar la nigrulinoj multe amas min.
Tamen en la mond' neniun amas mi
Escepte Lu, Jes--Ŝi--
Escepte Lu, Jes--Ŝi--
_Ĥoro:_--Mi pensas, k.t.p.
DIVERSAJ AVIZOJ.
Ni ricevis Bulgaran tradukon de Esperanta Lernolibro (de M. Cart),
verkita de Sro. Atanosof. Ni esperas ke ĝi, kune kun la Unufoliego
anoncita en nia lasta numero, multe helpos la disvastiĝon de la kara
lingvo (kosto 5d.).
La Esperanta Germana Vortaro ankaŭ alvenis, kaj oni devas gratuli
Sron. Jurgensen pri la bonegeco kaj grandeco de lia verko. Ĝi
enhavas 220 bonepresitajn paĝojn, kaj kostas 2s. afrankite.
* * *
La _Swiss_, _Aix-les-Bains and Nice Times_ de Junio 19
enhavas daŭrigotan artikolon pri Esperanto kiu kredeble interesos
ĝian kosmopolitan legantaron. La artikolo estas skribita en la Angla
lingvo de Sro. Hector Hodler, Redaktoro de la Juna _Esperantisto_.
* * *
Kunbatalanto en Victoria, Aŭstralio, skribas: "Kvankam estas nur
antaŭ malmultaj semajnoj, ke mi estas lerninta ke Esperanto estas
vivanta, mi memoris, ke oni al mi sendis antaŭ multaj jaroj, gazeton
Esperantan Hodiaŭ (Junio 6) mi serĉis inter diversaj paperaroj,
presaĵoj, leteroj, k.t.p., kaj trovis jene: _La Esperantisto_,
No. 1, Nurnberg, 1 Septembro, 1889.
"Estas tre interese vidi, ke ĝi presiĝis preskaŭ tute en la nuna
Esperanto."
* * *
"Estimata Sinjoro,--Mi havas la plezuron anonci al vi, ke
multaj personoj interesas sin pri nia Liona bonfarado. Jam mi posedas
pli ol 630 lotaĵojn, sed nun ni devas disvendi 3,000 biletojn! Kiel
vi scias tre certe, la serioj de 5 biletoj havos almenaŭ unu
gajnantan numeron. Mi plezurege sciigas al vi, ke la Rhona Prefekto,
volante partopreni al nia bonfarado, sendis kune kun afabla letero,
belegan bronzan artfaritaĵon; statuon reprezentantan 'La Ventego.'
Kiel mi tre deziris du oficialajn lotaĵojn, mi faras ankoraŭ
paŝadojn ĉe la Lionan Urbestron; mi atendas lian respondon, kiu tre
certe, estos favora.
Ni devos ankoraŭ sciigi al viaj Gelegantoj, ke antaŭ du tagoj, mi
ricevis mendon de 100 biletoj de Ŝia Moŝto la Reĝino de
Sved-kaj-Norveĝujo, kiu interesiĝas pri tio, kion oni povas fari
por faciligi la vivadon de la malfeliĉaj blinduloj.
Jen kelkaj bonaj novaĵoj, kiuj kuraĝigos la ŝanceliĝantojn aĉeti
biletojn.
Volu akcepti miajn sincerajn salutojn,
E. Zabilon d'Her."
Oni adresu la mendojn de biletoj rekte al Fraŭlino Zabilon d'Her, 33,
rue Sala, Lyon, France.
* * *
La Berlina Grupo pretigas dum la somero Esperantan Ekspozicion, kiu
estos farata en la aŭtuno, kaj kies celo estas malfermi ĝian
vintran agadon kaj Esperantajn kursojn. Oni esperas, ke la tutmonda
Esperantistaro sendos poŝtkartojn al Prinzenstrasse 95 Berlin S.
* * *
Ĉe la Essex Hall kunveno de la Londona Klubo, Julio 11, oni decidis
nenion definitivan pri la proponita fondo de Komerca Firmo. Ŝajne la
ĝenerala opinio estis, ke tia entrepreno ne helpus je la Klubaj
aferoj.
La Hon. Sekretario, Sro. H. Bolingbroke Mudie, bedaŭrinde estis
devigita eksiĝi tiun Sekretariecon pro la grandega laboro de la
Redaktado kaj eldonado de lia Gazeto.
Li dankis la Membrojn pro la tre kora aprobesprimo pri liaj penadoj,
kiun oni donis al li, kaj diris ke li esperas, ke tiuj afablaj
Esperantaj amikoj, kiuj korespondadis kun li ĉar li estis la Hon.
Sekretario, daŭrigos siajn interesajn leterojn, sendante ilin al lia
privata adreso, 67, Kensington Gardens Square, W.
Sinjoro Stead proponis, ke la Klubo estu remodelata, por ke ĝi
fariĝu Societo de ĉiuj Britaj Esperantistoj, estrita de delegatoj
de ĉiuj la Britaj Grupoj. Oni aplaŭdis la proponon, kaj eble la
nova Hon. Sekretario baldaŭ povos sendi pluajn avizojn pri la
rezultato de la propono.
* * *
"Triope" estas la nomo de la plej nova Esperanta libreto. Sinjorino
Fauvart-Bastoul (Vic-Prezidantino de la Diĵona Grupo) tie donas al
ni alian tradukon de "Nokto en Calabre" (The Esperantist, p. 143).
La dua parto estas Humoraĵaro, tradukita de Sro. Louis
Fauvart-Bastoul. Tiam sekvas "Historia aventuro de la Imperia epopeo"
originale verkita de Skadrestro Fauvart-Bastoul.
Tre bone presita en la Franca kaj Esperanta lingvoj, tiu ĉi libro
estas interesa aldono al nia literaturo, kaj ankaŭ estas tre
ŝatinda ekzemplo de Familia-verko.
* * *
La Septembra numero kredeble enhavos: Rakonton de H. G. Wells,
tradukita (kun la permeso de la aŭtoro) de Dr. Martyn Westcott.
Ankaŭ Originala Esperanta Sistemo de Eterna Kalendaro, elpensita de
Rev. R. A. Davis; belaj poemoj kaj aliaj interesaĵoj tie troviĝos.
Doktoro R. J. Lloyd, D. Litt., M.A., ankaŭ afablege promesis verki
artikolon pri la Esperantaj Fonetikoj.
LA SIMPLANIMULO.
Originale verkita de E.W.
_Por daŭrigi tiujn ĉi skizetojn pri miaj amataj samlandanoj, mi
raportos pri la jena okazo, pri kiu mi skribis iom post kiam mi
ĝin estis vidinta._
Mi vidis belegan pejzaĵon kaj la herbo estis tiel malseka, ke mi
petis al kamparanino ke ŝi pruntu al mi seĝilon kiam mi skizus.
Ŝia edzo alportis maton kaj seĝon, kiujn li metis por mi ekstere de
la plektobarilo de la ĝardeneto. Mi sidiĝis tie kaj skizadis.
Post iom da tempo mi aŭdis piedfrapadon de ĉevalo, kaj poste, la
voĉon de la rajdanto.
"Bonan matenon," li diris al la viro, "ĉu via nomo estas Thomas
Johns?"
"Nu, vere, Via Moŝto, oni min konas per tiu nomo en tiu ĉi loko."
"Ĉu vi estis en la vendejo ĉe Llanfach sabaton?"
"Vere, Via Moŝto, mi ne ofte iras en vendejojn: tie estas ĉiam tro
da trinkaĵo kaj da----"
"Ne penu min trompi, Vi tie estis lastan Sabaton kaj vi partoprenis
en la tumulto ĉe la vendejo."
"Vere, Via Moŝto, neniam mi deziras tumultojn, ĉar mi ĉiam estas
sobra, bonkonduta, junulo."
"Tiom pli bone; via atesto estos tiom pli utila. Tial, senprokrasto
diru al mi akurate ĉion, kion vi aŭdis kaj vidis dum la tumulto."
"Ĉu, Via Moŝto, parolas pri batalo? Mi ĝin ne vidis, mi nenion tie
vidis, ja nenion!"
"Sed vi certe devas esti vidinta ĉion; la loko estas tre malgranda."
"Vere, Via Moŝto, se la loko estas tiel malgranda, kiel mia
ĝardeneto, mi povis ion nek vidi nek aŭdi, ĉar mi ne estis sabaton
ĉe la vendejo."
"Estas senutile peni min trompi. Mi havas certan informon, ke vi
ĉeestis dum la tuta tempo."
"Vere, Via Moŝto, al mi ne konvenas kontraŭdiri Vian Moŝton, kiu
estas tiel scienculo kaj kiu estis edukita ĉe granda Universitato
Angla, kaj vi havas grandajn literojn post via nomo."
"Nu! Diru al mi ĉion, kion vi vidis, kaj memoru, ke vi devos ĝin
ripeti en la juĝejo."
"Vere, eĉ se mi devus ĵuri en la juĝejo de la Ŝafido en la ĉiela
Jerusalemo mi ne povus diri, tion, kion mi neniam vidis, ja neniam!"
"Je kia horo vi venis en la vendejon sabaton?"
"Vere, Via Moŝto, kiam mi tie iras, mi alvenas kutime iom antaŭ la
deka."
"Nu, vi estis tie vidita de la dekunua matene ĝis la kvara. Vi vidis
la tutan aferon!"
"Vere, Via Moŝto, mi ja nenion vidis. Sed, se Via Moŝto bonvolos
skribi sur papero tion, kion mi vidis, mia edzino min helpos ĝin
lerni, kaj en juĝejo mi ĝin diros je mia ĵuro. Unue mi diros, ke
Via Moŝto diris, ke mi ĝin vidis, ĝi do devas esti vera, ĉar Via
Moŝto estas tiel klera sinjoro."
"Mi kredas, mia amiko, ke vi ne estas tiel simplanimulo, kiel vi
ŝajnigas. Sed mi vin citos, kaj vi venos, aŭ vi estos punata."
"Vere, Via Moŝto, mi venos."
La ĉevalo kaj sia rajdanto foriris. Kiam mia skizo finiĝis, mi
leviĝis, kaj la viro revenis al mi dirante: "Mia Fraŭlino, ĉu vi
pensas de mia parolado kun la advokato?"
"Vi ne devas koleriĝi, mi mem estas Galino, kaj mi hontas kiam mi
aŭdas miajn samlandanojn verŝajne mensogi. Kial vi ne rekte kaj
honeste respondis: Jes, Via Moŝto, mi ĉeestis?" mi respondis.
"Jes, vere jes. Sed ĉu vi neniam legis vian Sanktan Biblion? Ĉu vi
ne legis: Ne ĵetu viajn perlojn al porkoj? Tio signifas: Diru neniam
la veron al advokato, ĉar, se vi ĝin faras, li certe ree sin turnos
kaj vin disŝiros. Ankaŭ, se mi honeste al li diris, ke mi estis
tie, mi estus mensoginta, tial ke mi ne tie estis. Mi laboris la
tutan tagon ĉe la landsinjoro F. La viro, kiun la advokato bezonas,
estas Thomas John Johns, kiu loĝas duonmejlon de ĉi tie. Se mi
estis dirinta tion ĉi al li, mi ne estus aginta je mia najbaro tiel,
kiel mi dezirus, ke li faru je mi. Neniu el ni iam ŝatas devi paroli
kun juĝoj kaj advokatoj. Nu! Supozante ke kelkaj amikoj kunvenas en
la vendejo, kaj la biero superfluas iliajn cerbojn tiel, ke ili
malpaciĝas kaj batalas; certe ili povos decidi siajn proprajn
aferojn. Se kelkaj kapoj estos fendataj de bastonoj, tio estas multe
pli bone ol esti fendataj de la paroloj de advokatoj en ilia bela
Angla miksaĵo kaj konfuzo, kiun ili nomas lingvo! Ke la viroj
aranĝu aŭ batalu ĝis la fino, kaj tiel fariĝu pli bonaj amikoj ol
antaŭe. Jen estas mia opinio."
"Sed kion vi faros kiam vi ricevos vian asignon?" mi demandis.
"Mi iros, ja, mi iros; kaj mia edzino akompanos min. Ŝi povos
grimaci ridindege. Ofte, ja ofte, niaj najbaroj kunridos kun ni kiam
ŝi imitos la malsaĝan mienon de la advokato, kiam li aŭdos
Sinjoron F. diri, ke mi estis dum la tuta tago dek du mejlojn de la
vendejo!"
La kamparano laŭtege ridis, kaj mi ne povis min deteni de kunridi
ankaŭ.
Kompreneble mi ripetis la konversacion al neniu, nek tiam nek tie.
Lia konfido je mi, nekonatulino, plaĉis al mi. Mi sciis, ke li
ŝatis min, ĉar nur unufojon li nomis min "Fraŭlino."
Montri multe da ceremonia respekto antaŭe estis la ĝentila Gala
maniero por esprimi la malestimon aŭ antipation.
CORRESPONDENCE NOTES.
Dear Sir,--"_ULO, Greatest seen_," is certainly not right (see page
144); neither is "_AĴO, Work_," entirely correct. The one is a
_person_, and the other a _thing_ denoted by the root, which is,
in the one case, often adjectival, and in the other verbal. The
Text-Book's definition of _ulo_ as "_one remarkable for_" is
somewhat exaggerated. _One possessing the quality of_ would be
better (page 48).
The Text-Book does not give EL, _out of_, among the
prepositions.
I take--AĴO to be adapted from the French--AGE, to which it
corresponds in pronunciation and, to a certain extent, in
meaning.--Kore samideane,
John B. Shipley.
P.S.--Sokta lingvo!!!
The Editor is indeed vexed that such a ridiculous slip should have
remained uncorrected.
He hastens to assure Readers that this is no new rival to Esperanto,
but a delightful speech to be found north of the Tweed (Skota).
* * *
_Multaj_ and _Multe da_ have given rise to several queries.
They are alternative expressions for the English _Many_. Dr.
Zamenhof apparently disliked the dismal series
of--_ajn--ajn--ojn--ajn_ which frequently occurs if the former
method be employed, and so introduced the adverbial locution _Multe
da_, wherein the _Da_ does not require the Accusative case.
Mi havas multajn bonajn fidelajn amikojn malnovajn is less euphonious
than Mi havas multe da bonaj fidelaj amikoj malnovaj.
* * *
Dear Sir,--The Text-Book does not explain (except in a
footnote, p. 41) the use of the Gerund after a preposition:
_e.g._, _instead of reading_; _before returning_; etc.
Of course, the Present Participle used adjectivally will not do. We
must bear in mind that the _Infinitive_ is a _noun_, and
that it is used instead of the Gerund or Verbal Noun on the
Continent. (Anstataŭ ol legi: antaŭ ol reveni).--Via vere,
C. G. Stuart-Menteath.
* * *
Mr. Menteath continues his letter (which is too long to print _in
extenso_) by reminding British Esperantists that the only way to
acquire a knowledge of Esperanto entirely _free from national
idioms_ is to correspond frequently with those ignorant of our
tongue. We wish to thank Mr. Menteath for this useful reminder, and
trust that more foreign friends will make use of our monthly
_Adresareto_, not only by writing to the advertisers, but by
inserting their own names and special subjects.
* * *
The Passive Voice in Esperanto is most frequently expressed by the
little suffix--IĜ, and brevity is the result. For example: This book
must be read, may be either: Tiu ĉi libro devas esti legata, or Tiu
ĉi libro devas legiĝi.
Hence verbs ending in IĜ are Passive by nature, and such forms as
_legiĝita_ cannot exist; only the Active Participle, _legiĝinta_,
is admissible.
And these Passive verbs naturally cannot have a direct object, and so
are followed by the Nominative case. Mi fariĝas maljuna viro, (lit.)
I am getting to be an old man.
* * *
Kara Sinjoro,--Kiu estis la unua Anglo kiu lernis
Esperanton?
En la Adresaro Serio, No. 1, datumita 1889 (t.e., Numeroj 1 ĝis
1,000) aperas la nomoj de kvin Liverpulanoj, du Irlandanoj, unu
Londonanino kaj unu Essexano. Sed kiu estis la unua ne aperas. Inter
ili estas Sro. R. Geoghegan, kiu estas la sama persono kiel R. H.
Geoghegan, la tradukanto de la unua Zamenhofa lernolibro. Li do
meritas la titolon "Patro do la Esperantistoj Anglaj." Lia ĝusta
numero estas 264.
Inter la unua milo da Esperantistoj enskribitaj en la Adresaro estis
29 Germanoj, 20 Aŭstro-Hungaroj, 10 Angloj, 6 Francoj, 4 Unuigitaj
Ŝtataj Amerikanoj, 4 Svedoj, 2 Turkanoj, 1 Italo, 1 Hispano, 1
Rumano, kaj la resto (ekceptinte unu nedirita) estis Rusoj.
Signifas nenion kiu estis la unua; en Esperantujo ekzistas spaco por
ĉiuj. Donu honoron al tiu, kiu plejmulte laboras pri kaj por
Esperanto, ne konsiderante profitojn kaj memglorigon!
Sindonema estas nia Majstro; sindonemaj estu ni! Ni danku ĉiun, kiu
helpis la aferon, ĉu nemulte, ĉu multege.--Via,
John Ellis.
* * *
On the occasion of the Motor Boat-Race from Calais to Dover, the
Dover Group has sent an invitation to all the northern French Groups,
inviting their Members to visit them. Many favourable replies have
already been received. An official reception of the Foreign
Esperantists by the Mayor, Sir William Crundall (himself a Member of
the Group), will be held in the Town Hall, and Mr. H. R. Geddes,
Northumberland House, Dover, will be extremely glad to welcome any
British Esperantists who can be present. These should arrive in Dover
as early as possible on the morning of Monday, August 8th. Among
others, the Editor has promised to do his best to be present on the
auspicious occasion.
Transcriber's Footnote:
[*] The author of this "First Lesson in Esperanto" used an unusual
system of symbols to indicate pronunciation placed over the first
eleven Esperanto phrases. This is difficult to reproduce in the
current text. An approximation is represented below.
3 8′ ½ 8 0′3 ½′ ½ 0 0′ ½
Mi pens.as ke oni frap.as--sonor.as.
3′ 2 5 3′ 2 3′2 8′ ½ 3′8 3′2 ½′ ½
Ir.u kaj vid.u kiu est.as tie. Kiu frap.as?
3′2 8′ ½ 3′8 3 8′ ½ 3 y0′0
Kiu est.as tie? Ĝi est.as Sinjor.o A.
8 3′ 2
En.ir.u.
0′ ½ ½′ 0 3 y0′ 0
Bon.a.n tag.o.n, Sro (Sinjor.o).
3′8 3 ½′ ½
Kiel vi san.as?
8 0′ 8 3 y0′ 0 3 ½′ ½ 3
Tre bon.e, Sinjor.o, mi dank.as vi.n.
0′ 2 8′ 3 sh 0′ 3 ½ 0′ 0
Vol.u ferm.i--ŝlos.i--la pord.o.n.
3 3j′2 3 8′ ½ ch2 3 3 0′ ½
Sid.iĝ.u, mi pet.as. Ĉu vi mi.n kon.as?
3 8 ½′ ½ ½ 0 0′ 0 3 0′ 3
Mi ne hav.as la honor.o.n vi.n kon.i.
3 8′ ½ 8 0 ½′½ ½ 3 8 3 8′ ½ ½ 3′ 0 8 3 y0′ 0 0
Mi est.as ne.kon.ata al vi, sed mi est.as amik.o de Sinjor.o Bo.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 11_
_Septembro, 1904._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE, 67, Kensington Gardens Square, W.
ANNUAL, SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale agents: 16, Norfolk street, Strand, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Editor's Page 161
A Deal in Ostriches (translated
by Martyn Westcott) 162-3
Havre (Elise Bauer) 164-5
Brussels (G. C. Law) 165-6
A Simple Permanent Calendar
(Rev. R. A. Davis) 166
Vowels in Esperanto (R. J. Lloyd,
D. Lit, M.A.) 167
Club Committee Meeting 168
Esperanto in Belgium 168-9
The "Spectator" on Esperanto 169
Local Items 169
Correspondence Page 170
Quite an Ordinary Woman (E. W.) 171
Dover (H. Bolingbroke Mudie) 172-6
What does Little Birdie Say?
(A. Motteau) 176
The Rose and the Daisy (Clarence
Bicknell) 176
For Local Information apply to the Hon. Secs.
of the following Official Societies:--
BATTERSEA--Sro. A. T. Lee,
2, Cupar Road, Battersea.
BRIGHTON--Miss Oxenford,
16, Upper Westbourne Villas, Hove.
BRIXTON--Sro. E. W. Eagle,
22, Kellett Road, Brixton.
CORBRIDGE-ON-TYNE--Sro. Lotinga,
Trinity Terrace.
DOVER--Sro. H. R. Geddes,
Northumberland House, Dover.
EDINBURGH--Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
FOREST GATE--Sro. E. J. R. Beal,
74, Claremont Road, E.
GLASGOW--Sro. J. H. Wallace,
3, Hampden Terrace, Mount Florida.
HUDDERSFIELD--Sro. G. H. Taylor,
13, Birkly Hall Road.
ILFORD--Sro. W. A. Jeffery,
42, Park Road, Ilford, E.
KEIGHLEY--Sro. J. Ellis,
Compton Buildings, Bow Street, Keighley.
LEEDS--Sro. J. E. Wyms,
2, Marlboro' Grove, Leeds.
LIVERPOOL--Sro. R. E. Issott,
5, Gresham Street, Edge Lane.
LONDON--Miss Lawrence,
41, Outer Temple, W. C.
NEWCASTLE--Sro. H. W. Clephan,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
182, Queen's Road.
PLYMOUTH--Sro. Thill,
6, Barton Crescent, Mannamead.
ST. ANDREWS--Sro. J. T. Haxton,
133, South Street, St. Andrews.
TYNEMOUTH--Sro. Alan F. Davidson,
26, Park Crescent, N. Shields.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Editor of "The Esperantist,"
who will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
JUST PUBLISHED.
First Edition of 100,000 Copies.
Text Book of Esperanto.
THE INTERNATIONAL LANGUAGE.
Price 1d. Post Free. For Propaganda Purposes 10d. per doz., 6/3 per
hundred, £2 12_s._ per thousand; Carriage extra.
These Books can only be obtained at these prices from the Publishers--
Messrs. DIXON & HUNTING. Farringdon Press, Ltd., 180.
Fleet Street, E.C.
The Various PARTICIPLES of a Verb Ex: _Trinki_ (to drink)
FUTURE O PRESENT A PAST I
ACTIVE PASSIVE ACTIVE PASSIVE ACTIVE PASSIVE
Trink_On_ta Trink_O_ta Trink_An_ta Trink_A_ta Trink_In_ta Trink_I_ta
MI ESTAS LA TEO ESTAS MI ESTAS LA TEO ESTAS MI ESTAS LA TEO ESTAS
TRINKONTA TRINKOTA TRINKANTA TRINKATA TRINKINTA TRINKITA
I am about The tea is I am The tea is I have The tea has
to _drink_ about to drinking being _drunk_ _drunk_ been _drunk_
be _drunk_
Facsimile of the reverse of a New Postcard to illustrate the use
of the Participles.
Printed on the best cards only. Price One Penny each; 3d. the doz.;
5/- per hundred.
FROM "THE ESPERANTIST."
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square,
London. W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--M. C. Gaubert, 9, rue Charras, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol. Podjaceskaja 24 log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas
akceptataj laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
No. 11.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net.
SEPTEMBRO, 1904.
Tiu ĉi estante la dekunua numero de The Esperantist, la proksima
devus esti la lasta de la unua jarkolekto. Sed ne estas dezirinde
komenci volumon Novembre. Estas do intencite enmeti en la unuan
jarkolekton dekkvar kajerojn, t.e., ĝis Decembro, kiu numero havos
la enhavnomaron kaj titolpaĝon.
Mi do fidas, ke tiuj, kiuj abonis de la komenco, afable sendos 4 fr.
60 (anstataŭ ol 4 fr.), por ke la abonpago daŭru ĝis Decembro, 1905.
Mi ankaŭ fidas, ke miaj Aŭstraliaj, Afrikaj, Amerikaj kaj Aziaj
legantoj bonvolos reaboni per frua poŝto.
Inter tre afablaj leteroj pri mia laboro, estas unu de nia bonekonata
Rusa samideano, Sro Kofman. Li skribis: "Mi ne volas preterlasi la
okazon por tie ĉi esprimi mian admiron, inspiratan de via gazeto,
The Esperantist. La malgrandaj rakontoj havataj en ĝi estas
bonegaj, kaj la versaĵoj (precipe en la lasta numero) estas
perfektaj, kaj la Gazeto faras veran impreson de serioza kaj
diligenta laboro, kondukata de mano forta kaj vira. Mi tutkore
deziras al vi havi baldaŭ la eblon grandigi la amplekson de The
Esperantist, kaj oftigi ĝian aperon, por la plezuro de viaj
legantoj kaj de ĉiu bona Esperantisto."
Mi korege dankas Sron Kofman, kaj mi estas ĉiam preta por fari
tion, kion deziras miaj legantoj. Sed ĝi ne estas ankoraŭ
plenumigebla. Oni devas memori, ke mi estas la sola, senhelpa,
Redaktoro kaj mi devas konfesi ke dekses paĝoj estas sufiĉaj por
okupigi mian libertempon. Sed, _se Esperantistoj bonvolos reaboni,
verki artikolojn, kaj varbi abonantojn, mi esperas pligrandigi ĝin
post la fino de 1904_.
This being the eleventh number of The Esperantist, the next
should be the last of the first annual series. But it is not
desirable to commence a volume in November. It is, therefore,
intended to include in the first series fourteen numbers, _i.e._,
till December, which issue will contain the index and title-page.
I trust, therefore, that those who subscribed from the beginning will
kindly send 3s. 6d. (instead of 3s.), so that the subscription may
run till December, 1905.
I also trust that my Australian, African, American, and Asiatic
readers will renew their subscriptions by an early post.
Amongst the very kind letters about my work is one from our
well-known Russian friend, M. Kofman. He writes: "I do not wish to
let the opportunity slip for here expressing my admiration, inspired
by your gazette, The Esperantist. The short stories therein
contained are excellent, and the verse (especially in the last
number) is perfect, and the Gazette conveys a genuine impression of
serious and diligent work, guided by a strong and manly hand. I
heartily hope you will soon have power to increase the dimensions of
The Esperantist, and make its issue more frequent, for the
pleasure of your readers and of every good Esperantist."
Most heartily do I thank M. Kofman, and I am ever ready to do what my
readers wish. But it cannot yet be accomplished. One must bear in
mind that I am the sole Editor, without assistance, and I must
confess that sixteen pages are sufficient to fill up my leisure. But,
if Esperantists will renew their subscriptions, write articles, and
recruit Subscribers, I hope to enlarge it after the close of 1904.
STRUT-MAKLERO.
De H. G. Wells. Tradukita de Martyn Westcott.
"Parolante pri la kosto de birdoj, mi vidis struton, kiu kostis tri
cent livrojn," diris la taksidermisto, memorigante sian vojaĝplenan
junecon. "Tri cent livrojn!"
Li min rigardis supre siaj okulvitroj. "Mi vidis alian, kiun oni
refuzis je kvar cent!"
"Ne," li diris, "ne estis pro imagaj punktoj. Ili nur estis ordinaraj
strutoj. Iom difektitaj ankaŭ, pro malbona dieto. Kaj ne malgrandigo
de la postulo ekzistis. Oni estus pensinta ke kvin strutoj vendiĝus
je malalta prezo sur vaporŝipo de la Orientaj Hindujoj. Sed la
allogo estis, ke unu el tiuj strutoj estis glutinta diamanton.
"La bienulo estis Sir Mohini Padishah, dandon de Piccadilly[93] oni
nomus lin je vido, kun malbela kapo nigra, kaj grandega turbano, en
kiu estis tiu diamanto.
"La birdo subite ekmordis kaj posediĝis je ĝi, kaj, kiam la viro
koleriĝis, la birdo, mi supozas, komprenis, ke ĝi estis aginta
malprave, kaj vagis inter la aliaj por resti nekonata!
"Ĉio okazis dum unu minuto. Mi alvenis inter la unuaj, kaj jen tiu
idolano alvokante siajn diojn, kaj du maristoj kaj la viro kiu zorgis
pri la birdoj, laŭtege ridantaj.
"Kiel ridinde li estis perdinta juvelon!
"La zorganto ne ĉeestis ĝuste je la momento, kaj li ne sciis, kiu
estis la birdo.
"Tute perdata, vi komprenas!
"Mi ne malĝojiĝis multe, por diri la veron. La dando estis
fanfaroninta pri sia diamanto de tiam, kiam li enŝipiris. Tia afero
rapidege disvastiĝas sur ŝipo. Ĉiuj paroladis pri ĝi. Padishah
malsupreniris por kaŝi siajn sentojn. Je vespermanĝo, li porke
manĝis ĉe aparta tablo, kune kun du aliaj Hindoj. La ŝipestro
kvazaŭ mokadis je li, kaj li troe ekscitiĝis. Li sin turniĝis kaj
babiladis en mian orelon: Li ne aĉetus la birdojn; li ja havus sian
diamanton! Li demandis siajn rajtojn kiel Brita regnano! Lia diamanto
devus troviĝi! Decidega li estis pri tio. Al la 'House of Lords'[94]
li alvokus.
"La birdzorganto estis unu el tiuj malkleruloj, kiuj neniel ricevas
novajn ideojn. Li rifuzis ĉiajn proponojn por doktori la birdoj per
kuraciloj. Liaj ordonoj estis, ke li nutru ilin laŭ tiu maniero, kaj
ke li agu je ili tiamaniere, kaj li forsendiĝus, se li ne nutrus kaj
agus je ili laŭordone.
"Padishah estis dezirinta stomak-pompilon-sed oni ne povas uzi tion
je birdo, kiel vi scias! Tiu ĉi Padishah estis plena je malbona
leĝoscienco kiel la plimulto de Bengaloj, kaj paroladis pri
garantiaĵo je la birdoj, kaj tiel plu.
"Sed maljunulo, kiu diris ke lia filo estis advokato en Londono,
argumentis, ke tio, kion birdo glutis fariĝis _ipso facto_ ero de
la birdo, kaj ke la sola rimedo de Padishah estis procesigi kaj ke
eĉ tiam oni eble povus pruvi malatenton liaflanke. Li tute ne havis
irpermeson ian en struto, kiu ne apartenis al li."
"Tio treege maltrankviligis Padishah, des pli ke ni preskaŭ ĉiuj
opiniis, ke tio estis rezona.
"Ne estis advokato sur la ŝipo por decidi la aferon, kaj ni ĉiuj
libere babiladis.
"Fine, post Aden, ŝajnas ke li ekkonsentiĝis je la ĝenerala
opinio, kaj private vizitis la birdzorganto kaj proponis prezon por
ĉiuj la kvin strutoj.
"La proksiman matenon, estis grandega malpaco ĉe matenmanĝo. La
zorganto ne havis permeson por vendi la birdojn, kaj tute nenio igus
lin vendi ilin; sed ŝajnas ke li diris al Padishah, ke Eŭrasiano,
nome Potter, jam estis farinta proponon; je tio Padishah denuncis
Potter antaŭ ĉiuj.
"Sed mi kredas ke ni preskaŭ ĉiuj pensis, ke Potter estis iom
lerta, kaj mi scias ke, kiam Potter diris, ke li estis telegrafinta
de Aden al Londono, por aĉeti la birdojn, kaj ke li ricevus
respondon ĉe Suez, mi malbenegis je tia perdita okazo!
"Ĉe Suez, Padishah sin cedis je larmoj, veraj malsekaj larmoj, kiam
Potter ekposedis la birdojn, kaj li tuj proponis pagi ducent kvindek
livrojn pro la kvin, tio estante pli ol ducent procent je tio, kion
Potter estis paginta.
"Potter diris ke neniel li fordonus eĉ plumon, kaj ke li intencis
mortigi ilin unuope kaj trovi la diamanton: sed poste, pripensinte,
li iom kompleziĝis. Li estis vetema hundo, tiu Potter, iom
malhonesta je kartludo, kaj tia hazarda afero multege plaĉis lin
eble. Li do ŝerce proponis aŭkcie vendi la birdojn, malkune al
apartaj homoj, je unua prezo da £80 po birdo. Sed unu birdon, li
diris, li intencis gardi 'pro ŝanco.'
"Vi devas kompreni, ke tiu ĉi diamanto estis multekosta; malgranda
Hebreo, diamanta makleristo, taksis ĝin je tri aŭ kvar mil livrojn,
kiam Padishah ĝin estis montrinta al li, kaj tiu ĉi ideo de vetludo
en strutoj sukcesegis. Nu, okazis ke mi estis parolinta pri
ĝeneralaj aferoj kun la birdzorganto, kaj tute ŝance, li estis
dirinta, ke unu birdo malsaniĝis, kaj ke li supozis, ke ĝi havis
dispepsion. Ĝi havis en sia vosto, unu preskaŭ blankan plumon, per
kio mi rekonis ĝin. Tiel, kiam, je la proksima tago, la aŭkciado
komencis per ĝi, mi plialtigis la okdek kvin livrojn de Padishah je
kvin. Mi kredas, ke mi estis iom tro certa kaj avida pri mia
plipropono, kaj iuj aliaj divenis, ke mi ion sciis! Kaj Padishah
penegis por akiri tiun birdon, simila je frenezulo. Fine, la Hebrea
negocisto akiris ĝin por £175. Kaj Padishah kriis £180 ĵus post
la malsupreniro de la martelo (tiel Potter anoncis).
"La Hebreo do akiris ĝin, kaj tiam kaj tie li prenis pafilon kaj
mortigis ĝin.
"Potter multege koleriĝis, tial ke li diris, ke tio ĉi malhelpus la
vendon de la aliaj tri; ankaŭ Padishah kondutis sin kiel idiotulo:
sed ni ĉiuj ekscitegis. Mi povas diri al vi, ke mi multege ĝojis,
kiam tiu ĉi dissekcio finiĝis, kaj nenia diamanto troviĝis--multege
mi ĝojegis! Mi estis proponinta £140 mi mem!
"La malgranda Hebreo estis tiel, kiel la plej multe da Hebreoj; li ne
koleriĝis pro malbona ŝanco: sed Potter rifuzis daŭrigi la
aŭkciadon antaŭ ol ĉiuj kunsentis, ke la komercaĵo ne liveriĝus
antaŭ la fino de la vendado. La malgranda Hebreo deziris argumenti,
ke la okazo estis escepta, kaj, ĉar la diskuto progresis egale, la
afero estis prokrastita ĝis la proksima mateno. Ni estis vivemaj ĉe
vespermanĝo, tiun vesperon, mi vin certigas! Fine Potter venkis,
ĉar, kompreneble, li estus sendanĝera se li gardus ĉiujn la
birdojn, kaj ni ŝuldis al li iom da ŝatateco pri lia sportema
konduto. Kaj la maljunulo, kies filo estis advokato, diris, ke li
estis pripensinta la aferon, kaj ke li multe dubis, kiam birdo estis
malfermigita kaj la diamanto eltrovita, ĉu ĝi ne devus esti
redonata al sia propra bienulo.
"Mi memoras, ke mi proponis, ke ĝi vere submetiĝis je la leĝoj de
trezor-trovo, kio estas efektive la vero pri la afero. Estis varmega
disputo, kaj ni decidis, ke certe estus malsaĝe mortigi la birdojn
sur la ŝipo. Tiam la maljunulo, trograndigante per parolado
leĝoscienca, penis pruvi, ke la vendo estis loterio, kaj kontraŭ la
leĝoj; li demandis la ŝipestron pri tio; sed Potter diris, ke li
vendis la birdojn _kiel strutoj_. Li ne volis vendi diamantojn, li
diris, kaj ne ĝin proponis kiel allogon. La tri birdojn li vendus
kiuj, laŭ lia plena kredo kaj opinio, _ne enhavis_ diamanton!
Tio ĉi li esperis estis en la unu, kiun li gardus.
"Grandegaj prezoj oferiĝis tute same je la proksima tago. La fakto,
ke estis nur kvar hazardoj, anstataŭ kvin, kompreneble igis
plialtigon de la kosto. La birdoj vendiĝis je meza prezo de £227,
kaj, sufiĉe strange, tiu ĉi Padishah ne ricevis unu--_ne eĉ unu!_
"Li tro koleriĝis, kaj kiam li devus esti pliproponinta, li babilis
pri garantiaĵojn, kaj, plie, Potter malhelpis lin.
"Unu birdo aĉetiĝis de malgranda kvieta oficiro, alia al la
malgranda Hebreo, kaj la tria sindikatiĝis je la inĝenieroj.
"Tiatempe Potter subite ŝajnis malĝoja pro la vendado, kaj diris,
ke li estis forĵetinta tute mil livrojn, kaj ke verŝajne li tirus
nulon; ke li ĉiam estis simplanimulo. Tamen, kiam mi ekparolis kun
li pri asekurado kontraŭ perdo je lia lasta hazardo, mi eklernis, ke
li jam estis vendinta la rezervitan birdon al politikisto,--viro kiu
lernadis la Hindajn etikojn kaj Socialajn aferojn dum sia libertempo.
"Tiu lasta estis la £300 birdo!
"Nu, tri benataj estaĵoj elŝipiris ĉe Brindisi--kvankam la
maljunulo opiniis, ke estis kontraŭ la limdepagaj impoŝtoj. Potter
kaj Padishah ankaŭ elŝipiris.
"La Hindo ŝajnis preskaŭ freneziĝi kiam li vidis sian diamanton
irantan tien ĉi kaj tien, kvazaŭe. Li rediradis, ke li havigus
leĝan ordonon (li ja havis leĝan ordonon je la cerbo) kaj li donis
lian nomon kaj adreson, tial ke oni sciu kien sendi la diamanton.
Kompreneble neniu deziris lian nomon kaj adreson, kaj neniu donis la
sian.
"Estis tumulto, mi certigas al vi, sur la trotuaro. Ĉiuj foriris per
malsamaj vagonaroj.
"Mi daŭrigis ŝipe ĝis Southampton, kaj mi tie vidis la lastan
birdon kiam mi elŝipiris. Ĝi estis tiu de la inĝenieroj, kaj ĝi
staris apud la ŝipponto en skatolego, kaj aperis tiel krurema kaj
malsaĝa ejo por multekosta diamanto, kiel vi iam vidis!" ...
"_Kiel ĝi finiĝis?_"
"Ho! Tiel! Nu ! eble... Jes! estas unu alia afero, kio eble iom
klarigos.... Post mia elŝipiĝo, mi estis en Regent Street
komercante, kaj jen! brako ĉe brako, kaj ĝuantaj luksegan tempon,
_Padishah kaj Potter_! Se vi pripensadas pri ĝi...."
"Ho jes! _Mi_ opiniis tion! Sed, vi komprenas, ekzistas nenian
dubeton ke la diamanto estis vera diamanto. Kaj Padishah estas
eminenta Hindo. Mi vidis lian nomon en ĵurnaloj--_ofte_!
"Sed ĉu la _birdo glutis_ la diamanton estas, kiel vi diras, ja
alia afero!"
FOOTNOTES:
[93] Londona strato fama pro dandoj.
[94] Brita rega ĉambro de la nobeloj.
HAVRO.
Elise Bauer.
Ĉu vi neniam estis en Esperantujo? Nu, rapidu iri tien, ĝi estas la
plej bela lando sub la suno; ĝi estas la vera, longe revita, kaj
fine eltrovita utopio.
Tie vi trovas fratojn kunigitajn per komuna lingvo, per komunaj
ideoj. Libereco, frateco, egaleco, laŭ la vera senco de la vortoj,
regas tie.
Sed kie estas tiu ĉi feliĉa lando?
Ĝi estas ĉie, kie Esperantisto renkontas Esperantiston.
Mi ĵus forlasis Esperantujon, kaj mi plezure donas al vi la
priskribon de la tagoj, kiujn mi pasigis tie.
La Havraj Esperantistoj afable invitis siajn Anglajn samideanojn
viziti ilin; kaj grupanoj de diversaj partoj de Anglujo saĝe sekvis
tiun ĉi amikan vokon. Certe neniu el ili iam bedaŭros la decidon,
ĉar, dank' al la afablegeco de niaj invitintoj, ni ja estis tre
kontentaj.
Vendredon, la 29an de Julio la kunvojaĝantoj kolektiĝis ĉe la
stacidomo de Waterloo, en Londono. La vagonaro rapide forportis nin
al Southampton, kie la vaporŝipo estis jam preta al forveturo. Estis
noktomezo kiam ni forlasis la havenon. Bela, trankvila nokto, tro
bela por malsupreniri en la varmegajn kajutojn. Ni do kunsidas en
angulo sur la ferdeko kaj paroladas, babiladas, ŝercas, kompreneble
Esperante.
Ni jam estas en Esperantujo. Tiamaniere kelkaj horoj pasas agrable
kaj rapide. Sed komencas iom malvarmiĝi; ni ankaŭ memoras, ke ni
bezonas forton por la sekvanta tago. Ni do decidas serĉi niajn
kuŝejojn.
Sed jam frue matene ni denove retrovas unuj la aliajn sur la ferdeko,
kaj ĝuas la freŝan aeron kaj la varmetajn radiojn de la leviĝinta
suno. Baldaŭ la marbordo de Francujo estas videbla. Malrapide ni
alproksimiĝas Havron.
Estis ĉirkaŭ la sesa horo matene.
Amaso da personoj jam kolektiĝis sur la elŝipejo. Manoj, tukoj,
ĉapoj estas svingataj.
Feliĉuloj! mi pensis kun iom da envio: Feliĉuloj kiuj, revenante en
la patrujon, estas jam senpacience atendataj de parencoj, amikoj! Por
ni tiu ĉi estas fremda lando, neniu amike nin atendas!
Ha! sed kio estas tio? Kio estas la verdaĵo videbla inter la multaj
blankaj tukoj? Estas verda kovrilo, jes, ne plu dubo, ĝi estas la al
ni bone konata verda kovrilo de _The Esperantist_. Ĝojo! Estas
do ni, kiujn oni jam amike atendas.
Multe tro malrapide ŝajnas nun al ni la veturado de la ŝipo,
kaj la alteriĝo. Fine ni povas forlasi la ŝipon, per la
transĵetita ponto, kaj premi la manojn de niaj ĝentilaj samideanoj,
kiuj tiel afable venis tiel frue por doni al ni la bonvenon.
Estas vere mirinde kiel rapide oni konatiĝas kune, kaj trovas temon
por interparolado, se oni nur havas komunan lingvon.
Niaj nove trovitaj amikoj, Sinjorinoj kaj Sinjoroj, akompanis nin
ĝis la Grand Hotel de Normandie (Esperantista hotelo tre komforta)
kie ni disiĝis kun la promeso rerenkontiĝi baldaŭ. Iom poste,
kelkaj sinjoroj venis por fari kune kun ni promenadon tra la urbo kaj
laŭlonge la marbordo.
Posttagmeze multaj sinjorinoj kaj sinjoroj kunvenis en nia hotelo,
kaj kune kun ili, ni multe ĝuis la ekskurson al la lumturoj. Tiuj
ĉi leviĝas sur promontoro, je ne tro granda malproksimeco de la
urbo. Ni iris tien parte trame, kaj parte piede. De tiu ĉi punkto
oni havas tre belan vidon sur la urbon kaj la kontraŭan promontoron,
kun diversaj marbanlandoj.
Alveninte sur la altaĵo, ni sidiĝis sur la herbo, kaj, malgraŭ la
pluvo, kiu komencis fali, regis granda kora gajeco inter la
kolektiĝaro. Oni babiladis, ŝercis, kantis unue la Britan nacian
himnon, kies tradukinto estas ja Havrano (Sro E. Legoffre, la
sindonema Sekretario de la Grupo) poste la Esperantigitan
_Marseillaise_, kies tradukinto malfeliĉe ne ĉeestis. Niaj
Francaj amikoj multe ŝatas lian verkon.
Ŝajnis ke eĉ la Pluvdio estis frapita je miro, aŭdante la malnovan
kanton en la nova lingvo, ĉar momente li tute ĉesigis sian okupon;
malfeliĉe li komprenis nian lingvon nur tro rapide, kaj denove
komencis la verŝado. Sed tio ĉi ne ĝenis nin, tute ne.
Ni facile trovis rifuĝejon, kaj gaje atendis la revenon de la suno,
kiu, vidante nian nezorgecon, baldaŭ reaperis, kaj nun ni denove
reiris en la urbon.
Je la sama vespero, granda kunveno de Esperantistoj havis lokon en la
bela Urbestrejo.
Sro Ducros, Vic-Prezidanto de la Grupo, donis la saluton de
bonveno al la Anglaj Esperantistoj, kaj al Sro Fruictier,
Ĉefredaktoro de la _Lingvo Internacia_, kiu estis alveninta de
Parizo por partopreni en la internacia kunveno. Sroj Bolingbroke
Mudie kaj Reeve elektiĝis Honoraj Membroj de la Grupo. Poste oni
prezentis nin al multaj Havraj grupanoj, kiujn ni ne estis
ankoraŭ vidintaj, kaj la interparolado fariĝis pli kaj pli viva.
Ekstere la elementoj estis en granda tumulto, pluvis, tondris,
fulmis; sed interne regis perfekta harmonio kaj paco.
La sekvantan matenon, niaj amikoj venis nin trovi denove sufiĉe frue
por montri al ni kelkajn vidindaĵojn de ilia bela urbo. Ni vizitis
la ĉefpreĝejon kaj la museon, kaj promenadis sur la tiel nomata
"Promenade," la kolektiĝejo de la Havranoj.
Tagmeze granda festeno kunigis nin ĉe la hotelo. Ĉirkaŭ kvindek
samideanoj kunsidis.
Ankaŭ la Brita Konsulo, Sro Soulsby Rowell, ĉeestis. Estis
gajega kolektiĝo.
Sro Ducros denove esprimis en varmaj vortoj sian plezuron vidi nin
siajn gastojn. Sro Bolingbroke Mudie, je la nomo de la Anglaj
Esperantistoj, dankis por la korega akcepto farita al ni. Ankaŭ
Sro Fruictier faris paroladon, kaj mi diris kelkajn vortojn.
Poste, oni kantis la du naciajn himnojn, oni deklamis bonegajn
poemojn, seriozajn kaj humorajn, oni kantis aliajn Esperantajn
kantojn, oni ludis Esperantan Valson, k.t.p. Kaj violonoj kaj
klarnetoj plibeligis la efekton.
Unuvorte ni amuzis nin multege, kaj la tempo forflugis tro, tro
rapide.
Vespere ni kune supreniris, per ŝnurega fervojo, sur "La Côte,"
bela vojo super la urbo kie ni fotografiĝis, kaj de kie ni admiris
la belan vidaĵon. Estis jam malfrue kiam ni revenis en nian hotelon,
eble iom lacaj, sed tre kontentaj.
Venis nun la lasta tago de nia plezurplena vizito.
Oni afable estis aranĝinta ekskurson en la najbara marbanurbo
Trouville (kiujn ni ŝerceme nomis Truurbo) la kolektiĝejo de multaj
Parizanoj dum la somero. La transiro trans la estuario de la Seine
daŭras ne pli ol duonon da horo. Ni pasigis tre feliĉan tagmezon en
la bela urbeto, promenante kaj sidante konk-ludante sur la sablaĵo.
Diversaj humoraj fotografaĵoj nun rememorigas pri tio.
Sed nun bedaŭrinde la horo de la disiĝo alproksimiĝis, ĉar la
plimulto el la Anglaj Esperantistoj intencis reveturi Anglujon la
saman nokton.
Ĝis la lasta minuto niaj Havraj samideanoj zorgis pri ni, ĝis la
lasta minuto ni ĝuis la plezuron kunesti kun ili.
Sed ni devis disiri. Kun malĝojo ni forlasas la gastaman urbon, sed
en niaj koroj vivas la espero, ke la amikeco naskita kaj kreskita dum
la malmultaj lastaj tagoj fariĝos pli kaj pli firma, en niaj koroj
estas la konvinko, ke nia laborado ne estas vana, ni ja jam vidis
kelkajn belajn fruktojn.
Nia komuna lingvo jam kunigas la diverslandajn batalantojn per frata
spirito. Koran, koregan dankon al niaj Havraj amikoj, kies varma
akcepto inspiras nin je nova kuraĝo, je nova fervoro.
Kelkaj el ni daŭrigis la vojaĝon al Roueno.
Jam en Havro ni havis la plezuron konatiĝi kun la sindonemaj
Sekretarioj, Sroj Boulet kaj Gehet, kaj ili tuj invitis nin viziti
ankaŭ sian grupon.
Tie ni trovis la saman koran akcepton, kaj ni pasigis tre feliĉajn
horojn inter la tieaj samideanoj. Ĝis nun, ni ne estis rimarkintaj,
ke ni trovis nin en fremda lando, kaj efektive, tio ĉi ja ne estis
la okazo, ĉar ni ĉiam estadis en Esperantujo, nia komuna patrujo.
Nur kiam ni estis forlasintaj niajn samideanojn la sento ke ni estas
nun inter fremduloj iom subpremis nin.
Nu! Esperantistoj, kiam vi havis libertempon kaj ne scias kie pasigi
ĝin, ne ŝanceliĝu! Iru rekte en ian provincon de Esperantujo. Tie
vi estos bonvena, vi trovos sincerajn amikojn, kaj vi revenos pli
fervora Esperantisto ol iam antaŭe.
BRUSELO.
G. C. Law.
Estimata Samideano,
Lastan lundon mi revenis de mia unua vizito en Esperantujon, aŭ
alivorte en Bruselon. Kaj mi pensas ke vi ŝatos mallongan skizon pri
miaj aventuroj.
Unue, mi ne povas paroli France, tial mia tuta parolado estis
Esperante.
Mi havas korespondanton en Bruselo, kiu tiun ĉi someron donis al mi
koran inviton al sia urbo. Do, kun iom da tremado, mi forveturis kaj
sendanĝere atingis Ostendon, kaj matenfrue alvenis Bruselon.
Mi saltis el la malbela kupeo de la vagonaro, kaj tuj ekvidis viron,
kun steleto en butontruo. Ni intersalutis, kaj mi facile komprenis
lin. Kompreneble mi unue estis timema, sed post ne longe mi paroladis
preskaŭ tiel facile kiel Angle. Ĵaŭdon, la 4an de Aŭgusto,
vespere, estis kunveno de ĉirkaŭ dudek samideanoj, inter kiuj estis
Sroj Rhodes kaj Ellis el Keighley, kaj Sro Reycheff el Bulgarujo.
Sub bela stelluma ĉielo ni ĉirkaŭe sidis ĉe tabloj en kafejo, kaj
la aero estis plenigita per Esperantaj ŝercoj kaj paroladoj. Mi ofte
legis pri la bonamikeco de fremdaj Esperantistoj, kaj mi sentis tre
kortuŝita, kiam mi mem ankaŭ konatiĝis kun tiuj ĉi fervoraj
kunbatalantoj. Ĉiam kaj ĉie inter la Esperantistaro mi trovis
amikojn, ne, fratojn; kaj ofte mi silente dankis D-ron Zamenhof pro
lia mirinda eltrovaĵo.
La Belgoj multe miris, ke la Angloj parolas kun la sama akcento. Ili
pensis ke Angloj ne povus sukcese fari ĝin.
La postan tagon ni vizitis la batalkampon de Waterloo. Tie ĉi ni
multe mirigis la kelnerojn kaj gvidistojn, kiuj ne povis kompreni
nian Esperantan lingvon. La komuna opinio estis, ke ni estis
Hispanoj.
En Bruselo, ĉiutage, mia mastro kaj mi vizitis la vidindaĵojn de la
urbo, kaj li klarigis al mi per Esperanto multajn aferojn. Nenio
estis nekomprenebla al mi, kaj mi nun posedas bonan scion de Bruselo.
Nun, mi havas respondon al niaj kontraŭ-batalantoj. Mi estas certa,
ke Esperanto estos sukceso, ĉar mi, la unua Angla Esperantisto
viziti Bruselon, kiu neniam ricevis Esperantan lecionon, povis kun
paroli kaj ankaŭ kompreni ĉiujn facile. Eble mia Esperanto ne estis
ĉiam korekta, kelkafoje mi devis paroli senpripense, tamen mi trovis
ke parolado estis la plej bona metodo por lerni nian lingvon. Ĝi
estis, miaflanke, deviga parolado!
Mi esperas ke mi, per mia babilado, ne enuigas vin.
Sincere via,
G. C. Law.
FACILA ETERNA KALENDARO.
Elpensita de Rev. R. A. Davis.
Ekrigardo je la Almanako montros, ke la tago de la semajno, je kiu
komencas la jaro, falas ankaŭ sur la 5a de Februaro, la 5a de Marto,
la 2a de Aprilo, la 7a de Majo, la 4a de Junio, la 2a de Julio,
la 6a de Aŭgusto, la 3a de Septembro, la 1a de Oktobro, la 5a
de Novembro kaj la 3a de Decembro en ĉiu jaro, escepte en la
super-jaro (Leap-year).
Se oni povas memori, ke T=1, L=2, M=3, N=4, R=5, S=6, J=7, oni povas
facile memori ankaŭ la daton de la monato sur kiu ĉiu tago de la
semajno falos.
Por memori la valorojn de la numeroj, estos bone memori la sekvantan
frazon, kiu enhavas la literojn laŭvice: _Tiu Lasta Monato Neniam
Rememorigas Someran Julion_ (_This Last Month Never Recalls
Summery July_).
T (1) estas vidata en OkTobro, L (2) en ApriLo kaj JuLio, M (3) en
SepteMbro kaj DeceMbro, N (4) en JuNio, R (5) en FebruaRo, MaRto, kaj
NovembRo, S (6) en AŭguSto, kaj, laste, J (7) en MaJo.
Estos ankaŭ plifaciligo memori ke, je tiu ĉi sistemo oni nur
kalkulas la literojn de la antaŭlasta (akcentata) silabo de la
monat-nomo.
Nenio estas pli simpla!
Oni devas sin kutimiĝi paroli pri la jaro per la nomo de la unua
tago de Januaro.
Ekz. 1903 estis "Ĵaŭda-jaro" ĉar Jan. 1a estis Ĵaŭdo. Sekve Feb. 5a,
Mar. 5a, Apr. 2a, Maj. 7a, Jun. 4a, Jul. 2a, Aug. 6a, Sept. 3a,
Oct. 1a, Nov. 5a kaj Dec. 3a estis ĉiuj Ĵaŭdoj.
Simile 1905 estos "Dimanĉa-jaro," ĉar Jan. 1a estos Dimanĉo.
Sekve Feb. 5a, Mar. 5a, Apr. 2a, k.t.p., estos ĉiuj
Dimanĉoj.
De tiu ĉi oni povas kalkuli la daton de ia tago de la semajno, aŭ
la tagon de la semajno sur kiu ia dato falos je ia jaro; ĉar 1905
estos "Dimanĉa-jaro," 1906 "Lunda-jaro," 1907 "Marda-jaro," kaj 1908
estos "Merkreda-Ĵaŭda-jaro." Ĉar tiu jaro estos super-jaro.
Tiu ĉi jaro (1904) ankaŭ estas superjaro, kaj oni devas nomi ĝin
"Vendreda-Sabata-jaron" ĉar ĝi komencis je Vendredo, kaj Feb. 5a
sekve estis ankaŭ Vendredo. Sed Mar. 5a, Apr. 2a, k.t.p.,
estis _Sabatoj, ne Vendredoj_, ĉar Februaro enhavis unu tagon
pli ol la ordinara nombro.
Tial oni vidas ke, en la superjaro, Mar. 5a ne estos la sama tago
de la semajno kiel Feb. 5a, sed la sekvanta tago. Kaj tio ĉi
estas montrata per la duobla nomo: "Vendreda-Sabata-jaro" aŭ, en
1908, de "Merkreda-Ĵaŭda-jaro."
Estas rimarkinde ke tiu ĉi sistemo ne postulas ian ŝanĝeton je la
nomoj de la monatoj en Esperanto. Ĉu Doktoro Zamenhof sciis tion,
kiam li elektis tiujn nomojn?
LA ESPERANTAJ VOKALOJ.
Originale verkita de R. J. Lloyd, D. Lit., M.A.
Nia bona Redaktoro, sciante ke mi estas la ĉitiea instruisto pri la
Scienco de Fonetiko, kaj sciante ankaŭ ke mi estas kora amiko de la
Esperanta lingvo, petis min, lastan monaton, skribi artikolon pri la
fonetika karaktero de tiu lingvo, komparanta ĝin al tiu de aliaj
bonkonataj lingvoj de la mondo.
Sed mi trovas ke la temo estas iom tro granda por unu artikolo.
Mi skribos tial, tiun ĉi fojon, nur pri la vokaloj.
Tie ĉi, tiel kiel en ĉiu alia parto, la karaktero de la Esperanta
lingvo estas tiu de saĝa simpleco.
La fonetikaj scienculoj diras, ke la tri vokaloj la plej distingitaj,
kiujn la homaj organoj povas produkti, estas I, U kaj A (kiam oni
elparolas ilin laŭ la pura Esperanta maniero).
Inter I kaj A oni trovas tiam E; kaj inter U kaj A oni trovas simile
O. Oni havas tiam kvin ĉefajn vokalojn, kiujn oni skribas ofte
tiamaniere:--
I U
E O
A
por signifi iliajn rilatojn.
Tiuj ĉi kvin vokaloj estas la plej klaraj, kiujn homo povas fari.
Ili estas tial la plej uzataj el ĉiuj.
Tio estas granda helpo por la disvastiĝo de Esperanto. Ĉar ekzistas
apenaŭ iu nacio, kiu ne havas tiujn ĉi kvin vokalojn en sia propra
lingvo. Estus granda malhelpo, ĉe iu nacio, al la lernado de
Esperanto, se antaŭ ol lerni la Esperanton, estus necese lerni
kelkajn fremdajn vokalojn.
Kaj kvin vokaloj estas sufiĉaj: la Esperanta vortaro estas la pruvo
de tio.
Tio fakto estas ankoraŭ granda bonaĵo kaj helpado por Esperanto.
Ĉar la studento, kiu komencas lerni la Anglan lingvon devas lerni
pli ol dekdu, pliparte fremdajn, vokalojn: kaj estas same ĉe la
Franca aŭ la Germana lingvo.
Kaj memoru, ke estas multoble pli facile lerni la kvin, ol lerni la
dekdu, ĉar iliaj diversecoj estas multe pli klaraj kaj frapantaj.
Doktoro Zamenhof montris per nenio pli, ol per sia elekto de tiuj ĉi
kvin vokaloj, sian delikatan sentadon de la universalaj bezonoj de
la homa parolado. Tiuj ĉi kvin vokaloj estas nur fremdaj al tre
malgranda nombro da homoj. Sed se la Doktoro estus preninta sesan
vokalon, estus estinta preskaŭ neeble eviti vokalon, kiu estus
estinta fremda al multaj.
Sed ĉe la elektado de vokaloj ekzistas ne nur tiuj ĉi naciaj aŭ
(oni povus diri) geografiaj danĝeroj, sed ankaŭ historia danĝero
kies ĉeeston niaj karaj kunbatalantoj ĝis nun apenaŭ suspektas:
ĉar ĝi bezonas tempon por sin elvolvi.
La naciaj lingvoj estas ĉiam en stato de nesentebla sed neĉesanta
ŝanĝado.
Prenu nian Anglan lingvon kiel ekzemplo.
Se oni renkontus _Shakespeare_ hodiaŭ, kaj aŭdis lin paroli,
estus treege malfacile kompreni lin; kaj aŭdante Chaucer, oni kredus
aŭdi, ne Anglan, sed kelkan alian tute fremdan lingvon.
Kaj, kiam la lingvo estas larĝe disvastiginta, ĝi ŝanĝas diverse
en diversaj lokoj. Fine la diversecoj fariĝas tiel grandaj, ke la
popolo de la unu loko ne komprenas plu la paroladon de la popolo de
alia loko: ekzemple en Francujo kaj Hispanujo. Kaj, post tio, ne
estas plu unu lingvo, sed du.
Kaj ne estas, en la historio de la lingvoj, sola ekzemplero de la
reunuiĝo de du tiaj lingvoj.
Ne ekzistas ankaŭ sola nacia lingvo en la mondo, kiu ne estas la
produkto de tiu ĉi diversiganta agado.
Ĝi ŝajnas, je la unua vido, esti leĝo de naturo, nerompebla kaj
nevenkebla.
Ĉu ĝi estas nevenkebla?
Mi kredas ke ne.
Kaj mi kredas, ke la ĉefa kaŭzo, kiu ĝin faros venkeblan por la
Esperantistaro, estas la saĝa elekto de tiuj ĉi kvin vokaloj. Ilia
povo restos ankoraŭ en ilia simpleco kaj certeco.
Ili estas la plej naturaj kaj frapantaj sonoj, kiujn la homa voĉo
povas fari.
Se oni detruus ilin hodiaŭ ili reaperus morgaŭ.
Se, per malbona hazardo, iu nacio komencos paroli malkorekte la
Esperantajn vokalojn, estos tute facile montri kaj pruvi al ĝi ĝian
eraron. Kaj nature ĝi korektus ĝin: ĉar la fatala dubo, _Kiu el
la du sonoj estas korekta_? ne povas ekzisti en Esperanto.
Tial la fonetika scienco justigas plene Doktoron Zamenhof, pri lia
elekto de vokaloj, kaj justigas nin, kiam ni esperas kaj kredas, ke
la puraj kaj belaj vokaloj de nia mondbenanta lingvo daŭros klare
kaj brile dum la mondo ekzistos.
R. J. Lloyd.
_La Universitato, Liverpool._
THE PROGRESS OF ESPERANTO IN GREAT BRITAIN AND ABROAD.
_The contents of this section are supplied by the Hon. Sec. of the
London Esperanto Club, who invites all Esperantists to send monthly
reports of the spread of the International Language in their
districts. Communications must reach 14, Norfolk Street, London,
W.C., before the 8th of each month._[95]
A meeting of the Committee of the London Esperanto Club was held at
100, Gracechurch Street, on Monday, 15th August, Mr. O'Connor in the
chair. The chief business of the meeting was the transfer of the hon.
secretaryship of the Club from Mr. H. Bolingbroke Mudie to Miss
Lawrence. Mr. Mudie, who has given all his leisure time for nearly
two years to the work of spreading Esperanto, made a brief statement
as to the position of the Club, expressing his regret that he was
unable to devote the necessary time to the work. In future he would
be compelled to devote his leisure to The Esperantist and to
general propaganda. He handed over to the treasurer the books and the
balance of money due to the Club, amounting to £41 odd, and
submitted a balance sheet showing that the total outstanding
indebtedness of the Club would not amount to much more than £10,
which was more than covered by debts due to the Club. The Club, in
addition, holds a valuable stock of books for sale.
Mr. W. T. Stead, in moving a resolution accepting with regret the
resignation of Mr. Mudie, expressed the feeling of all present in
declaring that such a resolution would be incomplete without a rider
declaring how grateful they were for the invaluable services which
Mr. Mudie had rendered them ever since the formation of the Club. But
for his zeal, industry, and intelligence the Club would never have
attained its present flourishing position, nor would the prospects of
Esperanto be anything like so good in England as they fortunately
were that day. Only those who had been closely associated with Mr.
Mudie could appreciate the labour and time which he had devoted to
the work. Mr. Mudie had not only been secretary, but he had
practically been treasurer, and so well had he discharged his
stewardship that as hon. treasurer he (Mr. Stead) for the first time
in his life had the pleasure of receiving a balance instead of being
called upon to defray a deficit. (Applause).
Miss Schafer seconded the resolution, which was carried unanimously.
Mr. Mudie responded.
_Esperanto in Belgium._
Messrs. Rhodes and Ellis, the President and Secretary of the
Keighley Society, have just returned from a circular tour round the
Esperantist cities in Belgium, visiting in turn Antwerp, Brussels,
Louvain, Malines, Ghent, Bruges, Courtrai, and Liège. Notwithstanding
the fact that their visit took place at a time when the activity
of Esperantists is at its lowest ebb on account of the holiday
season, there were abundant evidences of the progress of Esperanto
in that most populous, busy, commercial country. Special meetings
were arranged in their honour in Antwerp, Brussels, and Louvain.
The last-named town, which has a population of about 45,000, has
three sections of a Society that numbers more than 200, of whom
the greater proportion can speak Esperanto with considerable
facility. A means of continuing the interest of the elementary
students after their first course is worth adopting more generally.
The students are divided into small groups, and each group maintains
its "ever-circulator," the contributions being commented upon by
the individual members, and finally corrected by So Mathys, the
energetic secretary of the society. The contributors retain their
anonymity. At Brussels Mr. Law, of Battersea, was present, and this
unexpected _rencontre_ added a pleasant surprise. Here another
proof of the utility of Esperanto was forthcoming, for So Caneff, a
Bulgarian, told the meeting his experiences. He left Philipopolis to
become a student of Political Economy at the Brussels University,
knowing only two words of French, "moi, Bulgare," and was labelled
like a parcel of goods with the address of his destination. Arriving
at Brussels, So Blanjean taught him French _by means of
Esperanto_, and since then he has attended his course as a student
and duly passed his examination. So Jamin, the chief Editor of the
_Belga Sonorilo_, was the life and soul of the two meetings
which took place in the Belgian capital. His coadjutor, So Seynaeve,
was, however, unable to be present on account of his having arranged
to take part in the Dover-Calais celebration; but he was seen at
Courtrai on his return, and was full of enthusiasm on account of the
successful consummation of that notable reunion. It seems that the
spread of Esperanto in Belgium, except in the case of a few sporadic
instances, is due to a series of letters which appeared in _Le
Petit Bleu_ from the pen of Lieut. Lemaire. At Antwerp one of the
members has placed on the market, as a means of propaganda,
cigarettes bearing the name and the green star of Esperanto as their
special badge. At Ghent the group is almost entirely composed of
University students, and on account of the vacation no meeting
could be arranged, but So Cogen detailed the progress of the
movement in his city. The old-world beauties of Bruges were inspected
under the guidance of Lieut. Lenken, and a short call was made on
So Witteryck, the publisher of _Belga Sonorilo_ and the writer of
an amusing book, _Kelkaj Esperantaj Floroj_, a booklet which is a
very good substitute for the _Humoraĵoj_, now out of print.
The Secretary of the Liège Group is a Russian, who has conversed in
Esperanto with Dr. Zamenhof himself. Amongst other things he
explained how Dr. Zamenhof himself pronounces Esperanto. The
phoneticism of Esperanto, he says, is not over-rigid, but allows a
certain margin of variation in the case of the vowels.
The letter "o" is pronounced as in the North of England, the
excessive roundness of the South country pronunciation being avoided.
The "a" is also an open vowel, not always so open as the "a" in
father, but never so close as the "a" in the pronunciation which the
London Board School children make use of in the word "cat." "Estas"
is pronounced as an Englishman would pronounce it if he had never
heard of Esperanto; not quite so pedantically as "aystahs."
A separate paragraph is necessary for the Ladies' Section of the
Louvain Group. They are full of enthusiasm, preparing papers and
reports as required by their zealous secretary, and arranging musical
programmes and recitations for the social gathering which follows the
educational course with a devotion and willing obedience which is
simply amazing. These are the mothers of the future Esperantists, and
if their example could only be followed in England, "Esperanto, the
second language for all," would soon be no longer a watchword, but an
accomplished fact.
Altogether, the visit proved too short, encouraging and hopeful as it
undoubtedly was. Most of the Esperantists were young, guided and
controlled by the elders, and manifesting a force that sooner or
later is bound to produce a telling effect.
_The "Spectator" on Esperanto._
The extent to which Esperanto is making way in Great Britain is often
but imperfectly realised even by Esperantists. But every month
affords fresh evidence of the steady progress which Esperanto is
making among the more thoughtful and influential classes. The
_Spectator_ of Aug. 13th contained a long article on "The Want
of an International Language," the significance of which it would be
difficult to over-estimate. For the _Spectator_, as Mr. H. W.
Nevinson remarks in the current number of the _North American
Review_, represents "the British spirit at the very best." "It
is," he continues, "a newspaper which is the source of true culture
to the thoughtful middle classes, and is by them justly regarded as
moderate and reasonable in its judgment. It is the highest literary
authority in the English newspaper world, and it has declared itself
emphatically in favour of Esperanto."
Taking as its text the discussion of the subject of an International
language at the meeting of the French Association for the advancement
of Science at Grenoble, the _Spectator_ examines and dismisses
as impracticable the various national alternative languages such as
Latin, English, French, and Spanish. It then pronounces judgment in
favour of an artificial language, and Esperanto especially, in the
following terms:--
"By far the most promising is Esperanto. It is remarkably easy to
learn, owing to its irreducible minimum of grammar and its extreme
simplicity of vocabulary. As far as we have examined it, we see no
reason why this really simple and scientific language should not
afford to the tourist and the merchant exactly what they need for
communication with foreigners. If Esperanto proves equal to its
claims, and is universally adopted as the second language to be
taught in the schools of the world, a great stumbling block to free
communication between alien races will be removed."
_Group Reports._
There are not many such at this time of the year. Dover, the most
active just now, is fully reported elsewhere. Very sad news comes
from Newcastle. Professor Gurney, the President, lost his life whilst
mountaineering at Arolla. His loss will be all the more deeply
deplored because in Great Britain so few university men of high
standing have hitherto evinced so quick a perception of the
advantages of Esperanto as has been shown by the heads of the French
universities and the professors. In Brighton the gatherings are most
successful; until a suitable location has been found Mr. Lambert
receives the Esperantists at 8 o'clock on Saturdays at 59, St.
Aubyns, Hove, and their full intention is to increase their
membership largely and speedily.
The Plymouth Circle meets at the Ruskin Institute. Last season the
classes were held only once a fortnight; the arrangements for the
autumn are not yet complete.
The Forest Gate Group meetings will re-open on September 15th at the
house of the President, Dr. V. G. Batteson, 39, Woodgrange Road.
A Photographic-Esperantist Group has also been founded in London.
Information can be received from the Secretary, Sro S. Maitland,
22, Maclise Road, West Kensington. The next meeting will be on
September 8th.
FOOTNOTE:
[95] _The Editor is not responsible for the opinions expressed in
these Club reports._
CORRESPONDENCE NOTES.
The Editor much regrets that, owing to the numerous Esperantic
week-ends, and the work connected with his relinquishing the hon.
secretaryship of the London Esperanto Club, he has not been able to
give the usual attention to his postbag. He therefore trusts that
those who have not received prompt replies will excuse the delay.
Next month he will leave town about September 15th, and no letters
can be forwarded for a week or so. The October number should,
however, be ready as usual.
* * *
In case any old subscribers should have failed to notice the
announcement on last issue's cover _re_ the increase in price of
back numbers, the time limit is extended till September 10th. All
wishing to complete their series should send before that date, as the
price of Nos. 2 to 8 (inclusive) will thereafter be raised to
sixpence a copy.
Those willing to dispose of No. 1 will greatly oblige by informing
the Editor of the lowest price they will accept for the same.
* * *
The use of the apostrophe in Esperanto prose is not to be encouraged,
and has never appeared in this Gazette. It is only permissible under
the following conditions:--The A of the definite article may be
omitted when it follows a preposition ending in E. _La domo de l'
mastro_ is thus met with occasionally. But this elision is not
permissible in any other instance, even when the substantive
following the article begins with a vowel. Thus _La amikoj_, and
never _L' amikoj_. But the question of elision is better left
alone.
* * *
Among the useful little suffixes which do so much to simplify our
vocabulary, perhaps the most troublesome to the beginner are IG and
IĜ. Our good friend, the Rev. R. A. Davis, has favoured us with
another of his invaluable aids to memory in this connection. "We
kill, or _cause to be_ killed, pIGs, in order that they may
_become_ sausIĜes." Who can now confuse them!
* * *
The Penny Text-Book is now on the market, and has probably been seen
by many of our readers, for the publishers are sparing no efforts to
bring this useful and somewhat humorous booklet into notice. Such a
sentence as: _La leonoj estis tiklataj de la lunatiko_ is bound
to produce such an effect on the student's brain that the agreement
of participles can no longer be a source of doubt.
* * *
Another step in the right direction is the publication of the _Note
Book_, a new monthly paper containing articles and lessons in
Esperanto. Esperantists should send for a specimen copy (price 2d.)
from the Editor. Annual sub., 2s. 6d., also received.
* * *
All Club Members are invited to the Monday meetings at the Club
Café, 5, Bishopsgate Street Within, from 5.30 to 7; also from 7 to 9
at 100, Gracechurch Street (by the courtesy of the Remington
Typewriter firm). These meetings have been especially interesting and
instructive of late, as several foreign Esperantists have been
present.
* * *
We advise those of our readers who are desirous of setting about
founding Esperanto groups to carefully read page 52 (No. 4) of
The Esperantist. The excellent articles appearing from time to
time in the Press also contain valuable information and hints. The
chief examples not hitherto referred to are:--_Ethics_, page 244 (July),
by H. J. Bridges; _The Ilford Guardian_ (August 5th), by John Kent;
_The Herts Advertiser and St. Albans Times_ (August 13th), by J.
Catton; _The Daily Express_ (August 17th), by Miss Lawrence;
_The Star_ (August 18th), by a humorous critic, and _The St.
James' Gazette_ (August 15th).
* * *
The ever-increasing number of the clergy taking up Esperanto calls
forth the suggestion: Why not have a sermon on the humanitarian
nature of our movement?
One often hears of Peace sermons; but surely the adoption of
Esperanto will do more to spread the Peace movement than can no end
of propaganda on former lines.
* * *
Some correspondents are always interested in knowing some of the
items to be looked forward to next month. The twelfth issue should
contain a new hymn by Ben Elmy, with charming music by J. Hadfield. A
treatise on the effect of physical culture on mental power by J. F.
H. Woodward; another Indian tale by Alfred T. Simper; and a humorous
skit, entitled _La Libertempulo_, from the pen of H. W.
Southcombe (a new contributor), will, when added to the poetry page,
help to provide, it is hoped, a number of considerable interest. Club
news, from two to four pages, will appear regularly, so long as
The Esperantist is recognised as the only official organ of
the Association.
VIRINO TUTE NEINTERESA.
Kvara Vera Rakonto. Originale verkita de E.W.
Ŝi ne estis ĉiam sensignifa; ŝi kaj ŝia fratino estis estintaj
dum du aŭ tri jaroj la belulinoj je du graflandoj, eĉ je la urbo
Bath. Sed ŝia fratino edziniĝis, la patro mortis, kaj ŝi
translokiĝis kun ŝia malsana, tre malfeliĉa, patrino, en dometon
apud vilaĝeto.
Ŝia fianĉo ne estis aprobita de ŝiaj parencoj; ŝi nur povis vidi
lin malofte.
Lia idealo je perfekta virino estis tiu, kiu malmulte legas, malpli
parolas, kaj kiu neniam rezonas, sed senĉese movigas la kudrilon.
Tial dum preskaŭ ok jaroj ŝi sidis, horo post horo, faranta
belegajn brodojn kaj pasamentojn, neniam elirante ekster la
ĝardeneto, krom por ĉiutaga vizito al sia onklino, kiu loĝis en
proksimega dometo, por servi okaze ian malsanan aŭ malgajan
najbarinon, aŭ por iri en la preĝejon unufoje la Dimanĉon.
Ŝi do sin sentis senutila.
Ŝiaj patrino kaj onklino ambaŭ havis servistinon amindan kaj
fidelan, kies societo sufiĉis je siaj mastrinoj, kiuj multe ŝatis
librojn.
Fine ŝia onklino mortis, kaj ŝi heredis grandan riĉecon. Ŝia
fianĉo ĝis tiam estis estinta malfervora amanto, sed nun li
fariĝis urĝa, kaj ŝia patrino, antaŭvidante proksiman morton, ne
volis ŝin lasi solan, kaj do konsentis rapidigi la edziniĝon.
Ŝia nova hejmo estis en la plej proksima urbo, kie ŝi havis baldaŭ
multe da konatuloj, kiuj diris: "Tiu ĉi novedzino estas gracia kaj
bela, sed ŝi estas terurige neinteresa."
Fariĝinte patrino, ŝi ŝajnis fariĝi pli juna, gaja kaj tute
feliĉa. La bela infaneto estis bonvena trezoro por la geedzoj.
Tre granda nombro da parencoj kaj amikoj kunvenis por festi la baptan
feston. Ili estis atendantaj en la ĝardeno, je la horo de la
ceremonio, por iri al la preĝejo, kiam ili aŭdis laŭtajn kriegojn.
Poste oni aŭdis la vortojn: "Mi estas tute ruinigita, neniu min
dungos post tio ĉi."
La malfeliĉa nutristino, rapide sin turninte por atingi la
baptovuelon, rompigis la kolon de la infaneto!
Tiu ĉi historio estas rakontita al mi de unu el la gastoj, kiuj
kuregis en la ĉambron.
Tie oni vidis la patrinon, tiel pala kiel ŝia mortigita ido, kiu
estis tenata en ŝiaj brakoj.
Ŝajne ŝi duonsveniĝis kaj dum longaj horoj nek parolis nek ploris.
Tamen, antaŭ ol cedi je ŝia malespero, ŝi estis komfortinta la
ploregantan servistinon per la promeso: "Neniam mi eksigos vin antaŭ
ol vi zorge nutradis unu el miaj idoj dum du jaroj!"
Aŭdinte de la nutristino tiun promeson, la kunvenintaj amikoj
miregis. La kompatinda patrino estis nevino de _Nia Fraŭlino_,
tial ili kredis ke ŝi estis kuraĝa kaj justa, sed tian rimarkindan
bonecon ili tute ne atendis. Kelke da ili eĉ kredis, ke la promeso
nur estis elpenso de la ruza servistino.
Ĉu donita aŭ ne, la promeso plenumiĝis.
Dum kelkaj jaroj la patrino restis pala, magra, malĝoja kaj
ekscitema. La kuracistoj diris, ke ŝi neniam plifortiĝus, vidante
ĉiutage la virinon, kiu mortigis ŝian infaneton, kaj amikoj petegis
ke si eksigu la virinon el la domo. Sed ŝi respondis: "Eble Dio
volas mian morton. Li ja ne povas deziri, ke mi ne plenumu promeson
mian. En mia familio, promeso estas ĉiam sankta!"
Fine alvenis tempon, kiam ŝi havis duan infaneton, palan, delikatan
knabon (kiu hodiaŭ estas forta avo), kaj ŝia ekscitemeco kaj
maltrankvileco pligrandigis. Sed fine la longe atendita tago alvenis,
la dujara naskotago de la etulo.
Je tiu ĉi okazo, ŝi venis frumatene al la nutristino kun la
promesita atesto pri kapableco kaj sciigis al tiu ĉi, ke ili
disiĝus tuj kiam alia nutristina servo troviĝos por ŝi.
De tiam, la sano de la patrino pliboniĝis, ŝia gajeco revenis, kaj
denove ŝi fariĝis tute kontenta. Kvar jaroj poste, ŝia edzo
konstruigis belan domon du mejlojn de la urbo. Tie ŝi estis tre
feliĉa kun ŝiaj geinfanoj. Pro bona kaj simpla gastameco ŝi
fariĝis bone amata en la graflando.
Sed ve! tiu feliĉeco ne estis longedaŭra. Post tri jaroj ŝia edzo
estis paralizita, kaj fariĝis tre postulanta malsanulo. Tiam ŝi
hazarde konstatis, ke li procentdonis tutan lian riĉecon, kaj la
ŝian, en jarpago je lia propra vivo sole. Ŝi ne volis malkontentigi
lin, kaj ne informis lin pri ŝia eltrovo. Tamen ŝi ne povis multe
ŝpari. La edzo eĉ rifuzis vendi sian veturilon kaj ĉevalojn, kaj
eksigi la du servistojn, kvankam li neniam povis ilin uzi, kaj ŝi
neniam eliris el la domo.
Kiam ŝi vidviniĝis, la aferoj estis aranĝitaj, kaj restis nur
sufiĉe da bieno por doni £51 jara enspezo. Ŝi do translokiĝis en
loĝejeton, kaj, kun la helpo de servistino kiu ne konsentis sin
forlasi, kaj ne eĉ ricevis salajron, ŝi subtenis la geinfanojn.
Ŝiaj parencoj ne eĉ sciiĝis pri ŝia malriĉeco, sed la boparencoj
ĝin sciis, kaj pagis la edukkoston de ŝiaj filoj, kaj, post iom da
tempo, la morto de boonklo denove riĉigis ilin sufiĉe.
La cetero de ŝia vivo estis tre feliĉa. Adorata de ŝiaj gefiloj,
amata de ŝiaj servistinoj, kaj respektegata de geamikoj kiuj
rakontis multajn ekzemplerojn de ŝia kuraĝeco kaj bonkoreco, ŝi
atingis grandan aĝon.
DOVERO.
H. Bolingbroke Mudie.
Fine la tago por la unua Angla kunveno de Britaj kaj Alilandaj
Esperantistoj estis preskaŭ alveninta. Mi trovis min en vagonaro,
kune kun du fervoraj kunbatalantoj, veturante Doveren. La aliaj
Londonanoj nur alvenis en Dovero du tagoj poste.
Ni ne estis la solaj personoj tie allogitaj. Diversaj kaŭzoj
klarigis la troplenigon de nia vagonaro. La belega somera vetero kaj
la Aŭgusta monato estas ĉiam sufiĉaj por allogi multe da personoj
al tiu historika urbo, sed je tiu ĉi okazo ili tien iris por vidi la
aŭtomobilajn boatojn, kiuj estis farontaj kunkurson de Kalezo ĝis
Dovero.
Sinjoroj Finez kaj Geddes, la ĉefaj klopodantoj de la Dovera Grupo,
afable kondukis nin ĉi kaj tien. Ili sciigis nin, ke la ŝipego de
la Red Star Line vizitus la Doveran Havenon por la unua fojo tiun
vesperon. Kaj efektive, iom poste, ni ekvidis tiun grandegan
marirantan ŝipegon alproksimantan.
Dovero estas la lasta haltejo antaŭ New York; kaj mi devas konfesi,
ke mi ne malmulte enviis la feliĉulojn, kiuj estis farontaj vojaĝon
sur tia trankvila maro.
La Kapitano afable montrigis al ni la ŝipegon, kaj invitis nin
vespermanĝi en la manĝosalono de tiu ĉi Ruĝa Stelo palaco. Sed
estas la Verda Stelo kiu nun devas konsideriĝi.
Dum la nokto ekblovis venteto, kaj la matena maro estis punktata de
blankaj ĉevaletoj--kiel ĉe ni oni nomas la ŝaŭmigantajn ondetojn.
Tamen, la vaporŝipo ne multe luliĝis, kaj ni alvenis ĝustatempe en
la Kalezan Havenon kaj, dank' al Esperanto, denove marŝis sur
Francan teron. Niaj tieaj geamikoj atendis nian alvenon, kaj la
stelportantoj donis al ni koran akcepton sur la digo.
Ni intencis tuj iri por renkonti la Bulonjanojn; sed la atendita
alveno de M. Camille Pelletan, Franca Mara Ministro, ŝanĝigis nian
intencon kaj restigis nin kelkajn momentojn ĉe la stacidomo,
admirantajn la multe da ora pasamento, kiun portis la diversaj
kolektiĝintaj oficiroj. (Proksiman tagon Mme. Pelletan fariĝis
Membrino de la Kalaisa Grupo).
Forpromenante, ni konstatis, ke la stratoj estis ornamigitaj de miloj
post miloj da flagoj, kiuj malfeliĉe ne tie troviĝis nur por festi
la Esperantistan Kunvenon! Ankaŭ la maristoj havis sian festan tagon
kaj sian karnivalon.
Baldaŭ ni renkontis la Bulonjajn vizitantojn, kaj kunvenis ĉe la
ĉefloko de la Grupo por oficiala prezentado. Tio farite, ni eniris
la manĝoĉambron de la _Hôtel Sauvage_. Neniam mi estis
manĝinta kun tiom da Samideanoj. Sepdek ni estis ĉirkaŭ la tablo.
Ĉio estis tre bone aranĝita, kaj ni ĉiuj estis pli ol kontentaj
pri la rezultato. Dum la manĝado la gaja karnivalo preterpasis la
straton, aldonante alian interesaĵon al la memorinda tago.
Inter la kunvenintaj Esperantistoj ne nur estis membroj el Kalaiso
kaj Bulonjo, sed multaj departementoj de la Esperantujo tie
reprezentiĝis. Kapitano Capé (Alĝerujo), Profesoro Offret (Liono),
Barono de Ménil (Reims), Komandanto Mathon (Clermont-Ferrand), M.
Pourcines (Nancy), Leŭtenento Dupont (Valenciennes), M. Michaux
(Boulogne), M. Wicart (Roubaix), M. Deligny (St. Omer), kaj M.
Lefebvre (Elboeuf) estis kelkaj el la Francaj partoprenantoj; Sro
Kuhnl (Bohemujo) kaj Sro Seynaeve (Belgujo) ankaŭ tie estis. La
Urbestro afable sendis du deputatojn por ĉeesti tiun internacian
kunvenon.
Post la tagmanĝo, ni promenadis en la antikvan urbon, tiel interesan
por ni Angloj, ĝis la kvina, je kiu horo komencis la koncerto ĉe la
Ĉambrego St. Michel.
Doktoro Guyot, Prezidanto de la Kalaisa Grupo, denove diris afablajn
pensojn, kaj Kapitano Capé elektiĝis Prezidanto.
Post la aŭdo de diversaj telegramoj el Esperantujo, ni aŭskultis
tre interesajn paroladojn de multaj kunvenintoj.
La koncerto estis tute sukcesplena, kaj ni ĉiuj ŝuldas korajn
dankojn al M. Michaux, ĝia sindonema aranĝinto.
Ĉirkaŭ la 7.30 ni malkuniĝis por vespermanĝi.
Poste, kelkaj promenadis laŭlonge la marbordo, aliaj eniris la
Kasenajn Ĝardenojn, kaj ĉiuj estis tute kontentaj ĝis la
forirtempo, kiam la Bulonjaj amikoj revenis en siajn hejmojn, kaj mi
estis devigata reveni en Doveron por la vaporŝipo de la unua horo
matene.
Ne plu blovis la vento, kaj la vetero promesis esti perfekta por la
aŭto-boatoj, kiuj ne ankoraŭ povas toleri maltrankvilajn marojn.
La oka de Aŭgusto komencas! La elementoj aplaŭdas la Esperantistan
feston!
Ĉio, kion oni povis imagi, estas estinta farita por sukcesigi la
kunvenon.
La vizitantoj havis specialajn ŝipbiletojn, je pli malalta pago, kaj
la biletvendisto permesis tiun rabaton nur al personoj portantaj la
verdan steleton. Bonega ideo!
Ĵus antaŭ la alveno de la Esperantistoj la kunkurso de la aŭtomobilaj
boatoj finiĝis: Francujo estis gajninta la venkon. Niaj najbaroj do
montris sian antaŭemecon je tiu ĉi afero tiel, kiel je Esperanto.
Sed kia vidaĵo! Etaj boatoj kuregantaj sur la trankvila maro,
kelkafoje preskaŭ kaŝataj de la ŝaŭmkurteno, kiu estis
suprenĵetita pro la rapidegeco tra la akvo. Eĉ la torpedo-detruantaj
ŝipoj, kiuj akompanis ilin, malfacile ĝiskuris ilin.
Tiu ĉi kunkurso kredeble prokrastigis la alvenon de niaj vizitantoj.
Certe ili mankis unu horon en Anglujo, sed gajnis pli longan restadon
je la sunradioj.
Tamen, kiam la _Nord_ alvenis, ni vidis ke la trankvileco de la
maro, kaj la scivolemeco de tiuj kiuj neniam antaŭe estis vizitintaj
nian insulon, allogis multe pli grandan aron ol ni atendis. Preskaŭ
cent da ili, antaŭ ol elŝipiri, kunkantis "Dio Savu La Reĝon." Sed
la troa fajfado de la vaporo perdigis la efekton, kaj, pro tio, ni
ĉiuj kantis ĝin denove antaŭ la Lord Warden Hotelo. Mi certigas al
vi, karaj Legantoj, ke neniaj el la preterpasantoj nun estas
senavizaj pri la Esperanta movado!
La programo anoncis, ke ni havus specialan ŝipeton, por viziti la
Havenajn konstruaĵojn; sed bedaŭrinde, pro la kunkurso, tiu
proponita plezuro ne povis aldoniĝi, kaj mi do devis doni mallongan
vortan klarigon pri la grandegeco de la entrepreno, kiu iom poste
ebligos Doveron fariĝi unu el niaj plej indaj havenoj. La nunaj
vizitoj de la transatlantikaj ŝipegoj jam asekuris ĝian estontan
potencon.
En kafeo ni kunkantis la Marseillaise, kore kaj ĥore.
Ni tiam suprenrampis la monteton ĝis la antikva kastelo. Granda
proporcio de la vizitantoj neniam antaŭe eniris Anglujon, kaj tre
ŝatis la naturan belecon de nia marbordo.
La vespermanĝo manĝiĝis ĉe Restoracio Mangilli, sed, kompreneble,
la neatendita nombro de la partoprenantoj multe malhelpis la
aranĝojn. Speciala tramo portis nin al la Urbestrejo, kiu elmontris
grandegan devizon--Bonvenon! Esperantistoj.
Lia Moŝto la Urbestro, Sir William Crundall (kiu estas ano de la
Grupo), afablege permesis, ke ni kunvenus ĉe la Council Chamber.
Je la eniro en tiun ĉi belegan historikan ĉambregon, ornamitan de
belaj pentraĵoj kaj vitroj, mi ne povis malpermesi al mi pensi pri
la estinteco. Ĉar, antaŭ nur kelkaj semajnoj, mi estis enirinta la
saman Council Chamber por fari la paroladon kiu fondigis la Doveran
Grupon. Kaj nun, en la sama konstruaĵo, mi vidis Esperantistojn
kunvenintaj de kvar diversaj nacioj ĉiuj aŭskultantaj, kaj
partoprenantoj je, Esperantista koncerto. _Tempora mutantur!_
Nia afero ŝuldas multe, multege, al Sinjoroj Finez kaj Geddes, kies
energio efektivigis la feliĉan okazon. Sed ankaŭ ni devas sendi
niajn sincerajn gratulojn al ĉiuj helpantoj.
Sir William Crundall mem ne povis ĉeesti, pro la festo por honori la
aŭtomobilistojn. Sed Sro A. T. Walmisley, M. Inst. C. E. (unu el
la Urbestraro), kiu estas Prezidanto de la Grupo, anoncis afablan kaj
kuraĝigantan sendaĵon de la Urbestro, kiu sendis sian koregan
bonvenon.
La unua kantaĵo ĉe la koncerto kompreneble estis "Dio Savu La
Reĝon" (nun parkere lernita). Tiam Sro Geddes kantis la unuan
strofon, kaj Sro Dervaux la lastan, de la Marseja Himno, ĉiuj
kunkantantaj je la ĥoro. La tegmento tremetis je la fervoro de la
kunkantantoj!
La karaj Bergier kaj Michaux infaninetoj, kiujn ni tiel bone memoris
ĉe Bulonjo, estis kunvenintaj por reciti siajn ĉarmajn Lafontainajn
fablojn, starante sur la tablo.
La unua parto de la koncerto ja estis ĝuata; kaj, kiam ni aviziĝis
ke la Urbestro estis provizinta nutraĵon, ni eniris en apudan
ĉambron kaj manĝis je lia sano glaciaĵe, kaj trinkis je ĝi
ĉampane.
La Prezidanto ankaŭ devis ĉeesti la aŭtomobilistan feston, kaj mi
elektiĝis je la prezidantan seĝegon.
La dua parto de la koncerto komencis per la nova melodia himno do
Sroj Hadfield & Ben Elmy. Ĝi enpresiĝos sur la venonta Gazeto
ĉar multaj plendas pri la rareco de Esperanta muziko.
M-e Michaux, la koncertestro, recitis tre larmoplenan kaj amuzigan
skizeton, kaj D-ro Guyot faris dankeman paroladon. Li diris: "Niaj
amikoj estas tre feliĉaj respondi al la afabla invito de la Dovera
Grupo. Jam en Kalezo ni ricevis multajn fremdajn amikojn, precipe
tiujn de la transmaro. Hieraŭ kaj hodiaŭ la Esperantistoj preparis
novan koran interkonsenton. Mi devas diri ke ili sukcesis. Ni dankas
ne nur ĉiujn Samideanojn, sed precipe la Doveran Grupon."
Sroj Kuhnl kaj Seynaeve diris malmultajn vortojn por kuraĝigi la
eklernantojn, kaj por pruvi ke lingvaj malfacilaĵoj nun ne devas
ekzisti inter diversnacianoj, dank' al nia mirinda lingvo.
Denove "Dio Savu La Reĝon"; denove "La Marseja Himno"!
Speciala tramo portis sesdek membrojn ĝis la enŝipejo, kaj la aliaj
promenis tien.
Iom post la dekunua niaj alilandaj amikoj denove estis apartigitaj de
ni per marstreketo. Sed dolĉaj estas sonoj sur la akvo, kaj la
voĉoj de la ŝipaj kaj digaj ĥoristoj unuiĝis je duobligita
energio. Pri Doktoro Zamenhof ni kantis: "For he's a jolly good
fellow." Sro Reeve rekantis "Kara Lu," kaj, kompreneble,
la du naciaj antemoj plenigis la havenon de inspirema muziko. Nur
post noktomezo la dolĉaj malproksimantaj sonetoj perdiĝis inter
la bruetoj de la faletantaj ondoj, kaj, konstatante ke la unua Brita
Esperantista Internacia kunveno nun apartenas al la memorinda
estinteco, ni antaŭvidas je multe da tiaj feliĉaj estontaj kunvenoj.
At last the day for the first English gathering of British and
Foreign Esperantists had almost arrived. I found myself in a train,
together with two devoted fellow-workers, going to Dover. The other
Londoners only arrived in Dover two days later.
We were not the only persons attracted there. Various reasons
accounted for the overcrowding of our train. The lovely summer
weather and the month of August are always sufficient to attract many
people to this historic town, but on this occasion they were also
going there to see the automobile boats, which were about to race
from Calais to Dover.
Messrs. Finez and Geddes, the principal workers of the Dover group,
kindly took us here and there. They informed us that the Red Star
Liner would visit Dover Harbour for the first time that evening. And,
in fact, a little later we caught sight of that great ocean liner
approaching.
Dover is the last stopping place before New York; and I must admit I
envied not a little the happy folks about to sail on such a tranquil
sea.
The Captain kindly had us conducted over the vessel, and invited us
to supper in the dining saloon of this Red Star palace. But it is the
Green Star which must now be considered.
During the night a breeze sprang up, and the morning sea was flecked
with little white horses, as by us the breakers are called.
Nevertheless, the steamer did not roll much, and we arrived
punctually in Calais Harbour and, thanks to Esperanto, once more
walked on to French soil. Our friends there had awaited our arrival,
and the "starred-ones" gave us a hearty welcome on the quay.
We intended to go at once to meet the Boulogne members; but the
expected arrival of M. Camille Pelletan, Minister of Marine, changed
our plan and detained us a few minutes in the station admiring the
mass of gold lace worn by the various officers assembled. (Next day
Mme. Pelletan became a member of the Calais group).
On leaving, we found that the streets were decorated with thousands
upon thousands of flags, which, unfortunately, were not there merely
to celebrate the Esperantist Congress! The sailors also were having
their feast day and their carnival.
We soon met the Boulogne visitors, and assembled together at the
Group's headquarters for official presentation. This accomplished, we
entered the dining room of the _Hôtel Sauvage_. Never had I lunched
with so many friends-in-Esperanto. We were seventy round the table.
Everything was capitally arranged, and we all were more thansatisfied
with the result. During the repast the gay carnival passedalong the
street, adding another point of interest to the memorable day.
Among the assembled Esperantists were not only members from Calais
and Boulogne, but many departments of Esperantoland were represented
there. Captain Capé (Algeria), Professor Offret (Lyon), Baron de
Ménil (Reims), Commandant Mathon (Clermont-Ferrand), M. Pourcines
(Nancy), Lieut. Dupont (Valenciennes), M. Michaux (Boulogne), M.
Wicart (Roubaix), M. Deligny (St. Omer), and M. Lefebvre (Elboeuf)
were some of the French participants; M. Kuhnl (Bohemia) and M.
Seynaeve (Belgium), were also there. The Mayor kindly sent two
delegates to be present at this international gathering.
After lunch, we walked about the ancient town, so interesting to us
Englishmen, till five o'clock at which hour the concert began in St.
Michel Hall.
Dr. Guyot, President of the Calais Group, again gave utterance to
some very kind thoughts, and Captain Capé was elected chairman.
After hearing several telegrams from Esperantoland, we listened to
most interesting discourses from many of those assembled.
The concert was thoroughly successful, and we all owe hearty thanks
to M. Michaux, its devoted organiser.
At about 7.30 we separated for dinner.
Afterwards, some strolled along the shore, others entered the Casino
Gardens, and all were quite content till the parting hour, when the
Boulogne members returned to their homes, while I had to return to
Dover by the one o'clock boat.
No longer did the wind blow, and the weather promised to be perfect
for the automobile boats, which cannot yet endure rough seas.
August 8th begins! The elements applaud the Esperantist fête.
Everything imaginable has been done to make the gathering successful.
The visitors had special tickets at a lower rate, and the
booking-clerk allowed that rebate only to persons wearing the green
star. A capital idea!
Just before the arrival of the Esperantists the auto-boat race ended.
France had gained the victory. Our neighbours thus showed their
go-ahead qualities in this matter, as well as in Esperanto.
But what a sight! Tiny boats tearing over the smooth sea, at times
almost hidden by the foam-curtain, which was thrown up by the
tremendous pace through the water. Even the torpedo destroyers which
accompanied them kept up with difficulty.
This race probably delayed our visitors' arrival. Certainly they
missed an hour in England, but gained a longer roasting in the sun's
rays.
Nevertheless, when the _Nord_ arrived we observed that the sea's
smoothness, and the curiosity of those who had never before visited
our island, had attracted a much greater number than we had expected.
Nearly a hundred of them, before disembarking, joined in singing "Dio
Savu La Reĝon." But the excessive hissing of the steam caused the
effect to be lost, and we therefore all sang it again before the Lord
Warden Hotel! I assure you, dear Readers, that none of the passers-by
are now ignorant of the Esperanto movement!
The programme stated that we were to have a special boat to visit
the Harbour works; but unfortunately, on account of the race, that
proposed pleasure could not be included, and I had therefore to give
a short verbal explanation of the magnitude of the undertaking, which
will in a short time enable Dover to become one of our finest
harbours. The present visits of the transatlantic liners have already
assured its future importance.
In a café we sang the Marseillaise, heartily and in chorus.
We then scrambled up the hill to the ancient castle. A large
proportion of the visitors had never before been in England, and much
appreciated the natural beauty of our coast.
Dinner was taken at Mangilli's, but, of course, the unexpected number
of persons greatly hindered the arrangements. A special tram took us
to the Town Hall, which displayed an enormous motto--Bonvenon!
Esperantistoj.
His Worship the Mayor, Sir William Crundall (who is a Member of the
Group), had most kindly allowed us to assemble in the Council
Chamber.
On entering this magnificent historical hall, ornamented with fine
paintings and glass, I could not help thinking of the past. For, only
a few weeks ago, I had entered the same Council Chamber to give the
lecture which founded the Dover Group. And now, in the same building,
I saw Esperantists assembled from four different countries listening
to, and taking part in, an Esperantist concert. _Tempora mutantur!_
Our cause owes much, very much, to Messrs. Finez and Geddes, whose
energy has brought about the happy event. But we also must send our
sincere congratulations to all helpers.
Sir William Crundall himself could not be present, on account of the
dinner in honour of the automobilists. But Mr. A. T. Walmisley,
M.Inst.C.E. (one of the Council), who is President of the Group,
announced a kind and encouraging message from the Mayor, who sent his
most hearty welcome.
The first item of the concert was, of course,. "Dio Savu La Reĝon"
(now learnt by heart). Then Mr. Geddes sang the first verse, and M.
Dervaux the last, of the Marseillaise, all joining in the chorus.
The roof shook with the fervour of the choristers!
The dear little Bergier and Michaux children, whom we remembered so
well in Boulogne, had come to recite their charming Lafontaine
fables, standing on the table.
The first part of the concert was thoroughly enjoyed; and, when we
were informed that the Mayor had provided refreshments, we entered an
adjacent room and ate his health in ices, and drank it in champagne.
The President had also to be present at the automobilist feast, and I
was elected to the presidential chair.
The second part began with the new melodious hymn by Messrs. Hadfield
and Ben Elmy. It will be printed in the next Gazette because many
complain of the scarcity of Esperantist music.
M-e Michaux, the director of the concert, recited a tearful and
amusing sketch, and Dr. Guyot made an appreciative speech. He said:
"Our friends are very happy to respond to the kind invitation of the
Dover Group. In Calais we have already received many foreign friends,
especially those from across the sea. Yesterday and to-day
Esperantists have planned a new and hearty mutual understanding. I
must say they have succeeded. We thank not only all fellow-thinkers,
but especially the Dover Group."
Messrs. Kuhnl and Seynaeve said a few words to encourage beginners,
and to demonstrate that linguistic difficulties need not now exist
between divers nationalities, thanks to our wonderful language.
Again "Dio Savu La Reĝon"; again "La Marseja Himno!"
A special tram conveyed sixty members to the pier, and the others
walked there.
Shortly after eleven o'clock our foreign friends were once more
separated from us by a narrow strip of sea. But sounds are sweet upon
the water, and the voices of the choristers on ship and shore united
with redoubled energy. Of Dr. Zamenhof we sang: "For he's a jolly
good fellow!"
Mr. Reeve repeated "Kara Lu," and, of course, the two national anthems
filled the harbour with inspiring strains. Only after midnight were
the sweet receding sounds lost in the murmur of the rippling waves,
and, realising that the first British Esperantists' International
gathering now belongs to the memorable past, we look forward to many
such happy meetings in the future.
KION DIRAS BIRDIDETO?
(Imitaĵo de Tennyson), de A. Motteau.
Kion diras birdideto
En la nesto, ĉe l' tagiĝo?
--Kiel flugas patrineto,
Flugos mi tuj en vekiĝo.
--Eta birdid', neste restu,
Ke pli fortflugila estu:
Tiam, kun mi, en vekiĝo,
Flugos vi ĉe la tagiĝo.
Ĉar obeos birdideto,
Baldaŭ, kiel patrineto,
Fortflugila ĝi vekiĝos
Kaj de l' nesto elflugiĝos.
Kion diras l' infaneto
En la lulil', ĉe l' tagiĝo?
Diras ĝi, kun la birdeto,
--Kuros mi tuj en vekiĝo.
--Infaneto, pace restu,
Por ke pli fortkrura estu:
Kune, tiam, en vekiĝo,
Kuros ni ĉe la tagiĝo.
Ĉar obeos l' infaneto,
Baldaŭ, kun la patrineto,
Ĝi, pli forta, krure iros
Kien ajn ĝi ja deziros.
LA ROZO KAJ LA LEKANTETO.
Originale verkita de Clarence Bicknell.
Belega rozo kreskis en florejo;
Ne malproksime ankaŭ lekanteto;
La roz' rigardis ĝin sur la herbejo,
Kaj diris: "Kion faras vi, floreto?"
"Malgranda estas vi, kaj senodora;
Neniu vin admiras aŭ bezonas;
Vi senkultura vivas, senkolora;
Ĉu vi al mondo ian benon donas?
"Li papili' flugante en ĉielon
Sur via floro ne tre dolĉe tremas;
L' abel' de vi ne serĉas la mielon;
Nur la piedoj homaj sur vi premas."
"Malsupre tie vi ne povas aŭdi
La melodimuzikon de l' aero,
Nek la belaĵojn de la mondo laŭdi;
Kion vi faras do, ĉe l' nigra tero?"
Respondis al la roz' la lekanteto,
"Ne pensas mi pri gloro kaj beleco,
Sed sur la pint' de ĉia ajn tronketo
Cent semojn faras mi por l' estonteco."
"Sen ia dorn' pikanta ĉe l' folioj,
Mi staras al ĉielo rigardante,
Kaj brilas per la miaj lumradioj
La tero, kiu nutris min, amante."
"Mi vidas eĉ dezertojn ĉe l' kamparo,
Kaj ili ne beliĝos sen laboroj;
Mi do ekfloras dum la tuta jaro,
Por kovri ilin per malgrandaj floroj."
La rozon iu vidas kaj deŝiras;
La lekantet' malĝoja, sola restas;
"Ha," diras ĝi, "Pri glor' mi ne sopiras
Sed vivo kun laboro benoj estas."
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_No. 12._
_Oktobro, 1904._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE, 67, Kensington Gardens Square, W.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 14, Norfolk Street, Strand, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Editor's Notes. 177-79
Physical Culture (J. F. H. Woodward) 179-80
The XIX. Century and Internationality
(A. Kofman) 180-81
Esperanto Sounds (R. J. Lloyd, D.
Lit., M.A.) 182-84
Child's Waking Prayer (translated
by A. Motteau) 184
The Emigrants (Clarence Bicknell) 184
Club News 185-87
The Holiday-Man (H. W. Southcombe) 188
Ĉituo, The Wolf-Child (by Alfred
T. Simper) 189
A Grievance and its Remedy (by E. W.) 190
Correspondence Page 191
Friendship (words by Ben Elmy,
music by J. Hadfield) 192
For Local Information apply to the Hon. Secs.
of the following Official Societies:--
BATTERSEA--Sro. A. T. Lee,
2, Cupar Road, Battersea.
BRIGHTON--Miss Oxenford,
16, Upper Westbourne Villas, Hove.
BRIXTON--Sro. E. W. Eagle,
22, Kellett Road, Brixton.
CORBRIDGE-ON-TYNE--Sro. Lotinga,
Trinity Terrace.
DOVER--Sro. H. R. Geddes,
Northumberland House, Dover.
EDINBURGH--Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
FOREST GATE--Sro. E. J. R. Beal,
74, Claremont Road, E.
GLASGOW--Sro. J. H. Wallace,
3, Hampden Terrace, Mount Florida.
HUDDERSFIELD--Sro. G. H. Taylor,
9, Norman Road, Birkby.
ILFORD--Sro. W. A. Jeffery,
42, Park Road, Ilford, E.
KEIGHLEY--Sro. J. Ellis,
Compton Buildings, Bow Street, Keighley.
LEEDS--Sro. J. E. Wyms,
3, Maxton Avenue, Chapeltown Road.
LIVERPOOL--Sro. R. E. Issott,
5, Gresham Street, Edge Lane.
LONDON--Miss Lawrence,
41, Outer Temple, W. C.
NEWCASTLE--Sro. H. W. Clephan,
3, Cotfield Terrace, Gateshead.
PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
182, Queen's Road.
PLYMOUTH--Sro. Thill,
6, Barton Crescent, Mannamead.
ST. ANDREWS--Sro. J. T. Haxton,
133, South Street, St. Andrews.
TYNEMOUTH--Sro. Alan F. Davidson,
26, Park Crescent, N. Shields.
WEST LONDON--Sro. S. Maitland,
22 Maclise Road, Kensington, W.
N.B.--It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form
local groups will communicate with the Editor of "The Esperantist,"
who will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
The Right Hon.
J. Chamberlain's Failure
Mr. Chamberlain's statements are always trenchant
and to the point. He tells us in characteristic
manner that he gave up shorthand for two reasons:
his inability to write quickly, and, above all, to
read his notes when written.
[Illustration: Mr. Chamberlain]
SLOAN-DUPLOYEN, the Modern 12-LESSON LEGIBLE
SYSTEM, has done away with these defects.
Our handsome free book tells you all about it.
It's worth a postcard. Send one now.
HATCHARD & CASTAREDE, Ltd., 71 High Holborn, London.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of
the Best Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow
with intelligent interest the great movements of Contemporary
History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
CONCORD:
Journal of the International Arbitration and Peace Association.
Published on 15th of each Month.
2/6 per annum, from 40, Outer Temple, W.C.
JUST PUBLISHED.
TEXT BOOK OF ESPERANTO.
By J. C. O'CONNOR.
Dedicated to Sir WILLIAM RAMSAY.
* * *
PRICE 1d.
Special price for propaganda purposes: 10d. per dozen, 6s. 3d. per
100, £2 12s. 6d. per 1,000.
To be had at these prices only from the Publishers--
Messrs. DIXON & HUNTING, Farringdon Press, Ltd., 180, Fleet Street, E.C.
* * *
Wholesale Agents for
LONDON: H. Brett, Pilgrim Street, E.C.
COUNTRY: W. Dawson & Sons, Breams Buildings, E.C.
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie. Esq, 67, Kensington Gardens Square, London, W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--M. C. Gaubert, 9, rue Charras, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol. Podjaceskaja 24 log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas
akceptataj laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
No. 12.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 8, 6d. each; Nos. 9 to 12,
4d. each, net.
OKTOBRO, 1904.
Karaj Helpantoj, Salutojn!
Estas eble ke malmultaj vortoj pri La Esperanta Gazeto estos
por Vi interesaj. Estas la fino de ĝia unua jaro.
Kiam mi ekklopodis pri la laboro ŝajne estis nur du aŭ tri Anglaj
Esperantistoj, kiuj verkus artikolojn por la Gazeto. La kuŝejoj de
la Abonantoj estis por mi tute nekonataj. Mi kredis ke la afero estus
mona perdo, ĉar la lingvo nur enkondukiĝis en Anglujon antaŭ
kelkaj monatoj. Tamen la ekzisto de gazeto helpus la Aferon; La
Esperanta Gazeto do ekvivis!
Feliĉe mi baldaŭ eltrovis ke, el ĉiuj partoj de Esperantujo,
alvenis kleraj, interesplenaj artikoloj. Monato post monato Abonantoj
plimultiĝis.
Al ĉiuj helpintoj mi deziras sendi koregan dankon. Dank' al Vi,
ĉiunacianoj gajnis novajn pensojn, novajn konojn. Dank' al Vi,
La Esperanta Gazeto povos vivadi.
Tute nemetiisto, mi penadis kiel eble plej multe plaĉi miajn
legantojn.
Tro ofte metiistaj eldonistoj nur pensadas pri la eldonkosto, kaj
malatentas pri la deziroj de la legantoj. Sed, je La Esperanta
Gazeto, mi neniam estas estinta ŝparema. Ĉiuj certe kontentiĝas
pri la boneco de ĝia papero, tipo kaj ĝenerala enhavo.
Pri la literatura stilo mi kompreneble ne povas kritiki, nur mem
estante pli malpli eklernanto. Sed Doktoro Zamenhof ĵus estas
skribinta: "Via Gazeto tre plaĉas al mi; kaj mi estas konvinkita
ke ĝi ankaŭ plaĉas al ĉiuj Esperantistoj."
En tia afero oni ne devas forgesi, ke estus estinta tute neeble ke
individuo eldonu eĉ gazeteton en ia nacia lingvo post nur kelkaj
monatoj da libertempa lernado. Tio ĉi nur estas ebla per nia facila
Esperanto.
Estas malfacila afero, tiu ĉi redaktado de Esperanta gazeto!
Ĉiu vorto sendota al la presistoj (Ho ve! ne ankoraŭ Esperantistoj)
devas esti skribmaŝinata, kaj, eĉ post tio, la korektado de
prespruvoj postulas multe da penado. Preskaŭ ĉiam gravaj eraroj
preterpasas la aŭtoran atenton, kaj ofte la viglecon ankaŭ de la
Redaktoro.
Mi fidas ke, estonte, ĉiuj eraroj malaperos. Sed, denove, mi petas
ke miaj legantoj senkulpigu ilin, se ili ĉeestos.
Mi nun povas prezenti al la mondo praktikan pruvon de la viveco,
facileco kaj disvastiĝo de la Internacia Lingvo. En ĉiuj partoj de
la mondo La Esperanta Gazeto havas Abonantojn, tute sen komuna
lingvo krom Esperanto.
Niaj kleraj verkantoj povas, per ĝi, sendi siajn belajn, originalajn
aŭ tradukitajn pensojn en ĉiujn landojn. La Anoncantoj povas fidi
je la Internacia Lingvo por gajni tutmondan vendejon por siaj
komercaĵoj. Ĉiuj povas interkonatiĝi.
Hodiaŭ mi estas tre, sed ne tute, kontenta. Pro la akcepto de La
Esperanta Gazeto unu el miaj ambicioj plenumiĝis. Mi nun diros
al Vi alian!
Inter la bela literaturo jam posedata de Esperantistoj vane mi
serĉis _unu sufiĉe vidindan volumon_! Libroj nur legindaj
estas ja bonegaj; sed ĉu ili sufiĉas?
Supozu, ekzemple, ke oni aĉetas la necesegan _Fundamentan
Krestomation_. Ĝia kosto, laŭ Angla mezuro, ne estas tro granda;
kaj oni estas kontenta posedi la 460 interesplenajn paĝojn. Sed ĉu
la kosto ĉiam tie finiĝas? Oni trovas ke, kiel Anglo, oni ne plene
ŝatas legi libron sub papera kovrilo. Oni do devas elspezi monon por
ĝin bindigi. Tio pligrandigas ĝian koston de kelkaj frankoj. Nu,
post kelkaj jaroj, kiam la libro fariĝis valora memoraĵo de la
unuaj tagoj de la lingvo, ĉu oni estos kontenta ekvidi, ke ĝia
papero flaviĝis; makuliĝis?
La respondon mi lasas al la Esperantistaro.
Estas necese ke kelke da prezentindaj libroj, bonepresitaj sur bona
papero, sub bela kovrilo, ekzistu. Pro tiu celo mi intencas eldoni
diversajn utilajn verkojn. Estas ankoraŭ tro frue atendi, ke la
vendo povos pagi iliajn proprajn elspezojn; sed ilia eldoniĝo helpos
la Aferon.
La unua de La Esperantaj Juveloj estos _La Ventego, de Shakespeare_,
tradukita de nia plej klera Esperantisto, Sro Motteau. Unua
eldono, ilustrita, orumita supraĵo kaj belete bindata per malmola
verda ledo [donacinda]. Kosto 2f. 60c., afrankite.
Finante, mi fidas ke Vi, kiuj ŝatas la _Verdkovrilaĵeton_
afable surskribos sur la enmetitajn abonpaperojn, kaj sendos ilin al
mi, sub la enmetita kovrilo, antaŭ la fino de Oktobro. Kaj se Vi
skribos aliflanke proponojn por plibonigi la Gazeton mi estos
kontenta.
Mi esperas, kune kun Vi, ke post 1904 La Esperanta Gazeto
enhavos dudek paĝojn anstataŭ ol dekses; sed tiu afero dependas de
la nombro da Abonantoj.
Via Redaktoro.
Dear Supporters, Greetings!
It may be that a few words about The Esperantist will be
interesting to you. It is the end of its first year.
When I undertook the work there were apparently but two or three
English Esperantists who would write articles for the Gazette. The
haunts of the Subscribers were, to me, quite unknown. I believed that
the undertaking would be a financial loss, for the language had only
been introduced into England a few months before. Nevertheless, the
existence of a Gazette would help the Cause; thus The Esperantist
sprang into being.
Happily I soon discovered that, from all parts of Esperantoland,
well-informed, interesting articles came to hand. Month by month
subscribers became more numerous.
To all helpers I desire to send most hearty thanks. Thanks to you,
people in every land have gained new thoughts, new knowledge. Thanks
to you, The Esperantist can continue its existence.
Quite an amateur, I have tried as far as possible to please my
readers.
Too often professional Publishers merely consider the cost of
production, and disregard the wishes of their readers. But, over
The Esperantist, I have never been sparing. Certainly all
are satisfied as to the good quality of its paper, type and general
contents.
Concerning its literary style I of course cannot criticise, being
myself, more or less, a beginner. But Dr. Zamenhof has just written:
"Your Gazette greatly pleases me; and I am convinced that it also
pleases all Esperantists."
In this connection one must not forget that it would have been quite
impossible for an individual to issue even a small gazette in any
national language after only a few months of spare-time study. This
is alone possible with our easy Esperanto.
It is a difficult business, this editing of an Esperanto gazette!
Every word sent to the printers (alas! not yet Esperantists) has to
be typewritten, and, even after that, proof correcting demands much
care. Almost invariably serious errors escape the author's attention,
and often the vigilance of the Editor also.
I trust that, in the future, all errors will disappear. But, once
again, I beg my readers to excuse them, should they be present.
I now am able to present to the world a practical proof of the
vitality, facility and spread of the International Language. In all
parts of the world The Esperantist has subscribers entirely
without any common language other than Esperanto.
Our clever writers can, by its means, send their beautiful, original
or translated thoughts into every country. Advertisers can rely on
the International Language to gain a universal market for their
goods. All can become acquainted one with the other.
To-day I am very, but not altogether, content. On account of the
reception of The Esperantist one of my ambitions is fulfilled. I
will now tell you of another!
Among the fine literature already possessed by Esperantists in vain
have I sought _one volume of sufficiently attractive appearance_.
Books merely readable are, indeed, excellent; but do they suffice?
Suppose, for example, that one buys the indispensable _Fundamental
Chrestomathy_. Its cost, according to English standard, is not too
high; and one is pleased to possess the 460 interesting pages. But
does the cost always end there? One finds that, as an Englishman, one
cannot fully enjoy reading a paperback. One must therefore spend
money on having it bound. That increases its cost by some shillings.
Then, some years later, when the book has become a valuable reminder
of the language's early days, will one be pleased to discover that
its paper has turned yellow; has become foxed.
The answer I leave to the Esperantists.
It is necessary that some presentable books, well printed on good
paper, and in a nice cover, should exist. On this account I intend to
bring out several useful works. It is still too early to expect that
the sale will cover their expenses; but their publication will help
the Cause.
The first of The Esperanto Gems will be _Shakespeare's "Tempest_,"
translated by our most able Esperantist, Mr. Motteau. First edition,
illustrated, gilt top, prettily bound in soft green leather
[suitable for presentation]. Price 2s. 1d., post free.
In conclusion, I trust that you who appreciate the _green-covered
one_ will kindly fill up the enclosed renewal application forms,
and send them to me, in the enclosed envelope, before the end of
October. And if you will write proposals on the back for improving
the Gazette I shall be pleased.
I hope, with you, that after 1904 The Esperantist will
contain twenty pages instead of sixteen; but that matter depends on
the number of Subscribers.
Your Editor.
ĈU FIZIKA KULTURO PLIGRANDIGAS SPIRITAN FORTON?
La Unua Premia artikolo en "Health and Strength Gazeto," de 1903.
Tradukita en Esperanto de la Aŭtoro, J. F. H. Woodward.
La respondo al tiu ĉi demando povas esti tre vera, tamen tre
mallonga. _Jes!_ Sed tiu respondo nek interesus nek kontentigus
viajn Legantojn, tial ni esploros tiun ĉi aferon.
Ili do povas juĝi por si mem, ĉu ĝi ne estos je ilia profito
partopreni en ekzercoj, kiuj ne nur plibonigas la sanon de la korpo,
sed ankaŭ la povojn de la spirito.
Macfadden demandas: _"Kial la homo ne plibonigis fizike, kiel li
faris en aliaj rilatoj?"_
Li respondas tiun ĉi demandon jene: _"Ĉar li dependis de medicina
scienco por sia fizika bonstato."_
Tiu ĉi estas sendube vera pri la estinteco, sed ne pri la nuntempo,
escepte pri tio, ke ni ne enhavu tiun grandan klason da personoj,
kiuj povas kalkuliĝi laŭ miloj en la mondo, kiuj, kiam malsanaj,
konfidas tute je ĉarlatanaj kuraciloj por sia resaniĝo.
Ni konas ke unu rezultato de tia malspriteco estas, ke grandaj
nombroj da ili mortas multe da jaroj pli frue ol ili devus, se ili ne
prenis tiujn ĉi ĉarlatanajn kuracilojn, kaj, anstataŭ ol tio
alprenis "fizikan kulturon" kaj permesis al Naturo ordigi tion en la
sistemo, kion ili sin mem malrektigis.
Se la malboneco tie ĉi finiĝis, ĝi estus sufiĉe malbona, sed
malfeliĉe, ili naskigas en la mondon rason da malfortaj, malgrandaj
estaĵoj, kiu mankas ĉian econ kiu igas grandajn kaj belajn virojn
kaj virinojn, tiajn, kiaj estis la Spartanoj antikve. Ili nek havas
fortecon nek grandecon de korpo, kaj estas pli malpli de malforta
spirita povo. Tiuj ĉi kaŭzoj produktas moralan modelon de malalta
grado. Ja ne estas fizika forteco sufiĉa por nutri malfortan
cerbpovon; tia estas la opinio de multe da kuracistoj ĉe la
rifuĝejoj de lunatikoj en Anglujo kaj alilande.
Nu, kio estas la kaŭzo de tio ĉi?
Nur estas unu respondo: _La malatento je konvena flego kaj
pligrandigo de la korpaj povoj, netaŭga nutraĵo, tabakfumo, la
drinkaĵo, kaj malbonmoreco._
Korektu tiujn ĉi aferojn, kaj, post du generacioj, estos nepra
plibonigo ĉe la raso.
Tiu ĉi ŝanĝo jam estas iomete komencita, per la pliuzado de
gimnastikoj, kaj per kluboj de naĝarto, _piedpilko_ kaj
_kriketo_, inter la loĝantoj de urboj; kaj, se milita ekzerco
estus farinta deviga en ĉia lernejo, la venanta generacio fariĝus
pli supera je forteco kaj grandeco ol tiu de hodiaŭ; ĉar, kun
brustoj plilarĝataj per plena spirado kaj aliaj atletaj ekzercadoj,
kaj konvena fleksigo de la muskoloj de la ventro, mallakso kaj la
ftiza mikrobo forpeliĝus.
Kun la korpo vivigata kaj la ĉirkaŭiro de la sango multege
plibonigata, la povoj de la spirito kaj la memoro pliboniĝus laŭ la
sama proporcio, kaj tio, kio nun estas spirita peno kaj cerblaciĝo,
fariĝus plezuro. Tio ĉi estas la sperto de centoj da junuloj kaj
maljunuloj kiuj faris la penon plibonigi sian sanecon kaj fortecon
per "Fizika Kulturo," kaj kiuj sekvis la regulojn de Naturo kaj la
konsilo de _Shakespeare_, kaj "_ĵetis drogojn al la hundoj_."
Antaŭa Unua Premiulo ĉe Cambridge diris al la aŭtoro ke, dum du
semajnoj antaŭ lia ekzameno, li neniam rigardis libron, sed okupis
sin de ekzerco sur ĉevalo, _raketoj_, kaj gimnastikoj. La
rezultato estis ke, kun freŝa sana sango kuranta en la tuta korpo,
kiam li envenis la ĉambron de la ekzameno, lia cerbo estis kiel eble
plej freŝa kaj klara kaj li povis respondi al ĉiuj demandoj facile
kaj akurate. Tiel li gajnis la plej altan honoron de la jaro ĉe la
Universitato. Li diris, ke tio ĉi ne estus okazinta, se li ne estis
uzinta "Fizikan Kulturon," kiu forprenis ĉian nebulecon de la cerbo.
Sekve la spirito estis tiel klara kiel la lumo.
Ni ne povus havi pli bonan ekzemplon ol tio ĉi, pri la valoro de
korpa ekzercado por cerba verko.
Iuj el viaj legantoj nun bezonos scii, kiel gajni altan gradon da
korpa sano, kaj spirita potenco.
_Nu, la reĝa vojo tien estas per dieto, ekzerco, banoj, kaj dormo._
Ni konsideros ilin laŭvice, ĉar ĉiu el ili helpas la alian fari
sian parton de la afero.
Mi ne nun aludas je preparado por ia speciala konkurso, sed je la ado
de bona stato de ĝenerala sano, kio ebligos la korpon suferi grandan
ekzercon sen sento de troa laceco, kaj kio konservos la cerbon en tre
bona kondiĉo preta por serioza lernado, aŭ por la postuloj de vigla
komerca vivado.
_Dieto._
Sen nutra manĝaĵo, manĝata je konvenaj intertempoj, kaj ĝuste
digestata, estas certe ke nenia vera progreso povos esti farata.
Taŭga nutraĵo estas la fundamento, sur kiu la forteco de la korpo
kaj la povo de la spirito konstruiĝas.
Estas provite per la esploradoj de D-ro Alexander Haig kaj aliaj
scienculoj kiuj faris specialan studon de la afero, ke la plej bona
sano, kaj la plej grandaj povoj de persistado estas atingitaj per
grenaj produktaĵoj, fruktoj kaj lakto, kaj ne de viando kaj de
alkoholo.
Tio ĉi estas evidenta pro la venkoj antaŭ ne longe gajnitaj de
atletoj en Anglujo kaj en Germanujo, kiuj nur nutradis sin
per grenaj nutraĵoj, kontraŭ tiuj, kiuj alprenis viandan dieton.
Oni ne devas manĝi pli ol trifoje ĉiutage, kaj devas esti
intertempo de kvar aŭ kvin horoj inter ĉiu manĝo. La plej malfrua
ne devas esti post la sepa horo vespere. Ĉia mordaĵo devas
manĝiĝi malrapide, kaj esti multe maĉata kaj trinkaĵo ne devas
esti trinkata ĝis unu horo post la manĝo.
La Unuigitaj Ŝtatanoj estas fondintaj "Malrapidan Maĉon Societon."
_Ekzerco._
Promenu almenaŭ du aŭ tri mejlojn ĉiutage en freŝa aero. Metu
ekzercilon en via dormoĉambro, kaj sekvu la instruojn presitajn sur
la karto, por dekkvin minutoj tuj kiam vi leviĝas, kaj por la sama
tempo kiam vi estas kuŝiĝonta.
_Bano._
Prenu varman banon kun sapo almenaŭ unu fojon ĉiusemajne por
malfermigi la haŭttruetojn. Tio ĉi estas necesa por esti en
perfekta sano; kaj ankaŭ bano sen sapo, varma aŭ malvarma,
ĉiutage.
_Dormo._
Ĉiam dormu sep horojn neinterrompite, se eble. Dormu kun la fenestro
malfermita iom ĉe la supro, kaj larĝe malfermita dum la somero. La
ekzerco varmigos vin antaŭ ol enlitiri, kaj la ekzerco kaj la freŝa
aero dormigos vin bone. La stomako nur havanta iom, se ion, por
digesti, ankaŭ ripozos (se oni ne manĝis post la sepa horo vespere)
kaj morgaŭe funkcios multe pli bone.
Je konkludo, se la fraŭloj deziras esti ja viraj viroj, ili ne devas
drinki, ili devas eviti ĉiujn malbonmorajn kutimojn, ili devas fumi
kiel eble plej malmulte (pli bone estas neniam fumi), ĉar ĉiu el
tiuj ĉi estas malamikoj al forteco, kaj al konvena memkontrolo.
LA XIXa JARCENTO KAJ INTERNACIECO.
A. Kofman (Odessa).
Antaŭ kvar jaroj, kiam ĉiu ĵurnalo, gazeto, jarlibro kaj aliaj
periodaj eldonaĵoj faris la karakterizon de la XIXa jarcento, oni
venis unuvoĉe al la konkludo, ke tiu epoko estis precipa periodo de
internaciaj komunikoj; oni kalkulis la kilometrojn da telegrafaj kaj
telefonaj fadenoj, la milionaron da kilogramoj de fervojaj reloj, la
kolosalan spezon de internacia komerco, la neimageblan sumon de
eksterlandaj leteroj, k.c., k.c. Por ankoraŭ pli substreki la
kreskon de la internaciaj rilatoj de la XIXa jarcento oni citis
ekzemplojn, ke la Angloj, Francoj, Germanoj kaj aliaj nacioj sendas
interŝanĝe siajn infanojn por la someraj tagoj en diversajn landojn
kun la celo lernigi al siaj idoj la fremdajn lingvojn. Interalie
oni montris, ke la turistaj kluboj vastiĝis sur la tuta tero,
ellaborinte specialajn tarifojn por fervojoj, hoteloj, k.c., por
siaj enlandaj kaj eksterlandaj membroj. Mallonge, legante tiujn ĉi
sciigojn, oni efektive povus pensi, ke la nacioj faris grandegan
progreson en la interkonatiĝo. Kio rilatas la fremdajn literaturojn,
tiu ĉi punkto ŝajnis pli klara ol ĉio alia; de longe ja ĉiu
biblioteko posedas la tradukojn de ĉiu pli aŭ malpli konata fremda
aŭtoro.
Se tio ĉi diriĝis pri ĉiuj popoloj ĝenerale, kion oni devis diri
pri la Angloj? La Angla nacio, kiu havas posedaĵojn en ĉiu parto de
la mondo, kies ŝipoj vizitas ĉiun maron kaj golfon, kies turistoj
estas precipe vojaĝemaj,--la Angla nacio devus unue koni la
alilandan mondon, sed ... Cetere, estas preferinde paroligi Sron
Ĉukovski mem, kiu sufiĉe konas Anglujon kaj la Anglojn.
Jen kion li skribas en la gazeto _Odesskia Novosti_, _No. 6372_,
pri nia eminenta Rusa verkisto Anton Ĉeĥov, mortinta antaŭ nelonge:
"Mi vane atendis kelkajn tagojn, esperante trovi eĉ unu Anglan
gazeton, kiu memorigus la nomon de nia ĵus mortinta verkisto. Sed
ĝis hodiaŭ nenia gazeto aperigis eĉ unu linion pri li. Oni
skribadis pri la _Malacca_, oni skribadis pri _Nju-Ĉvang_, sed
la plej grandan perdon, la plej doloran Rusan malĝojon oni eĉ ne
rimarkis....
"Certe, la Anglaj gazetoj ne povas reflekti ĉiujn interesojn de la
lando. Oni devas turniĝi al alia fonte. Mi prenas la lastan eldonaĵon
de la _Brita Enciklopedio_. Mi trovas tie _Ĉefu, Ĉifu_,--la nomo
de _Ĉeĥov_ malestas! Fine en la artikolo pri la nuntempa Rusa
literaturo (XXXIIa volumo de la Enciklopedio, eld. 1902) mi trovas la
serĉatan karan nomon. Por ne esti kulpigata je paskvilo, mi citas ĉion
diritan tie:
"'En la sfero de beletristiko, la plej eminenta estas A. Ĉeĥov, la
ano de la nova partio. Kvankam li estas ankoraŭ juna, li jam montris
sufiĉe grandan forton en siaj mallongaj noveloj. _Kelkaj noveloj de
Gorki, de Ertel, de Jassinski ankaŭ montras konsiderindan kvaliton._'"
"Jen ĉio. Tio ĉi estas skribita en 1902, kiam jam ekzistis _La
Mevo, La Stepo, En la foso_ de Ĉeĥov. Kaj la paralelo inter
Ĉeĥov kaj Jassinski! Tia facilkora kaj fi-bonanima tintado de
fremdaj nomoj pruvas superfluan fojon kiel neinteresa estas por la
Angloj ĉio, kio ekscitas nin Rusojn, kio plenigas nian animon.
Sendube la aŭtoro de tiu ĉi artikolo malestimas la temon de sia
skribo, ĉar aliokaze li ne aldonus sian negliĝa-protektan epiteton
'sufiĉe granda forto.' Kia grandanimeco!"
"Ĉu tio ne estas stranga? La Angloj vojaĝas pli ol ĉiuj aliaj
homoj, sed fremdajn landojn, la spiriton de fremdaj nacioj ili konas
malplej! Edmund Gosse, la eminenta Angla kritikisto ne senkaŭze
skribis en la _Heinemanna Internacia Biblioteko:_ 'Ni suriras la
Alpojn, sed ni ne interesiĝas je la Svisaj pastoraloj; ni promenas
laŭlonge kaj laŭlarĝe la fiordoj de Norvegujo, sed en nian kapon
eĉ ne venas la ideo pri la grandaj mondkonceptoj, kreitaj de la
verkistoj de tiu ĉi talentoplena popolo. Kun la Rusaj noveloj ni
apenaŭ faris la komencan konon, kaj ni neniam demandis nin, ĉu ne
ekzistas inter la Poloj Pola _Dostoevski_, kaj inter la
Portugaloj Portugala _Tolstoj._'"
"Kiel la Angloj konas Tolstoj'on mi jam parolis aliloke. Hodiaŭ,
kiel specimenon, mi prezentas al vi perlon de la plej solida, plej
serioza informilo _Webster's International Dictionary_."
--"L. N. Tolstoj. Rusa novelisto kaj socialisto(?), naskiĝis en
1829 (?)"
"Tiel ne estas mirinde ke la nomo de Ĉeĥov tute ne estas en
_Webster's Dictionary_.
"Ekzistas ankoraŭ unu fonto, reflektanta la Rusan spiritan vivon.
Tio ĉi estas la ĵurnalo _Athenæum_, organo de la Angla kritiko,
kie koncentriĝas ĉiuj aŭtoritatoj de la lando. Ĉiujare la
Julia numero estas dediĉata al la revuo de la tutmonda literaturo,
kaj la plej granda ĉarmo de tiu revuo estas ke pri Rusujo skribas
Ruso, pri Holando--Holandano, k.t.p. En la antaŭa tempo estis
profesoro P. N. Milukov, kiu skribis la revuon de la Rusa literaturo;
li estis sekvita de K. Belmont kaj poste de V. Briusov. De tempo al
tempo--ekzemple en 1901--la Angla ĵurnalo ŝajne opiniis ke la Rusa
literaturo tute ĉesis ekzisti, kaj tial ĝi donis pri ĝi nenian
raporton. Tamen, kiam la raporto estis, rilate Ĉeĥov oni silentis
aŭ oni estis tre vortavara. Ĉiam oni okaze citis la nomon de Andre'
Beli aŭ de D. Mereĵkovski pli ol de Ĉeĥov. Tial oni ne devas miri
ke la Angla publiko tute ne konas la nomon de la eminenta Rusa
verkisto. Estas vere ke tie ĉi aperis la traduko de _La Nigra
Monaĥo_ de Ĉeĥov, sed pri tiu ĉi traduko mi ne volas paroli
nun, por ne blasfemi sur la freŝa tombo.
"Mi scias ankaŭ alian okazon. Mia kolego, Rusa korespondanto,
perfekte posedanta la Anglan lingvon, tradukis la novelon de Ĉeĥov
_La Ĉambro N. 6_, kaj prezentis ĝin al la atenta eldonisto
Fisher Unwin. Tiu ĉi proponis al li reveni post 6 monatoj por povi
informiĝi, ĉu Ĉeĥov estas sufiĉe konata al la Angla publiko. Mia
kolego revenis post 2 jaroj kaj ricevis--rifuzon: la eldonisto ne
volis riski presi la novelon, ĉar _la Angla publiko ne konas la
aŭtoron de 'La Ĉambro N. 6_.'"
Tiu ĉi artikoleto de Sro Ĉukovski ne bezonas grandan
komentarion. La nombro de Rusoj, kiuj konas la Anglan lingvon estas
tre malgranda, la nombro de la Angloj, kiuj posedas la Rusan, estas
ankoraŭ pli malgranda. La XIXa jarcento, kiu faris "miraklajn" en
la sfero de interkomunikiĝo de nacioj, ne atingis eĉ tian minimalan
sukceson, ke la almenaŭa konatiĝo kun la eminenta Rusa verkisto,
kiun nun ploras la tuta inteligenta Rusujo. Jen vi havas la XIXan
jarcenton de internacieco! Tiu ĉi malĝoja kaj humiliga fenomeno
estas superflua pruvo, ke la nescio de fremdaj lingvoj estas
netransirebla baraĵo por la kono de fremdaj popoloj, de ilia
spirito, de ilia literaturo, malgraŭ la telegrafoj, telefonoj,
fervojaj reloj, k.c. _Sen internacia lingvo, sen Esperanto, la
fremdaj popoloj restos por ĉiam tero nekonata._ Ni levu do alte
la lumilon de Esperanto, kaj oni tuj vidos, aŭdos kaj sentos, ke la
lingvo internacia estas efektive la plej potenca, kaj samtempe la
sola rimedo por ligi la homojn en unu granda familio, almenaŭ
samlingva.
ESPERANTAJ SONOJ.
_Pri la plena malpermesebleco de ŝanĝoj de sonoj en Esperanto:
verkita de R. J. Lloyd, D. Lit., M.A., Fonetiko, Instruisto ĉe la
Universitato de Liverpool._
Estante dum multaj jaroj studento de la sonoj de la homaj lingvoj,
kaj de iliaj historiaj ŝanĝadoj, mi ekvidis, eble pli frue ol la
granda plimulto da niaj kunverkantoj, danĝeron, kontraŭ kiu nia
kara lingvo devos ĉiam, de tempo al tempo, fortege kontraŭbatali.
Tio estas la danĝero de la dividiĝo de nia lingvo, per ŝanĝoj
(diversaj en diversaj lokoj) de ĝiaj sonoj. La plimulto da niaj
gefratoj tute ne rekonas tiun ĉi danĝeron; kaj ili estas iom
inklinaj rideti, kiam la lingva studento parolas serioze pri ĝi.
Ĉar ĝi estas danĝero, kiu enrampas en lingvon, grade, nesenteble,
sekrete, kaj kiu unue tiam sin klare montras, kiam ĝi estas
fariĝinta nevenkebla. Ne ekzistas sola nacia lingvo en la mondo, kiu
ne estas la frukto de la nekonsciaj sonaj ŝanĝadoj, kiuj
diversigis, kaj fine disigis kaj dividis, kelkan pli fruan lingvon.
La ĉefa kaŭzo de tio ĉi estas, ke estas preskaŭ neeble, elradiki
tiujn ĉi ŝanĝojn de sonoj, post tiam kiam iu amaso da homoj
akceptas ilin kaj praktikas ilin ĉiutage inter si. La diverseco,
unufoje farita, restas ĉiam: kaj ĉiu nova diversaĵo proksimigas la
tempon de disigo, t. e., la tempon kiam oni ĉesos sin reciproke
kompreni.
Pli frue ol mi atendis, alvenas pruvo kaj ekzemplo de tiu ĉi
danĝero: kaj li aperas ankaŭ en loko la plej neatendita,--en la
bonega _Esperanta Sintakso_, de Sro Paŭlo Fruictier. Oni legas
tie, §56:--
"En kelkaj vortoj, sed precipe en kunmetitaj, renkontiĝas
konsonantoj, kiuj ne povas esti elparolataj unu post la alia. Tiam la
unua estas vole nevole elparolata kiel la dua (t.e., mole aŭ
malmole)."
La aŭtoro tiam konstatas la konsonantojn, inter kiuj tio ĉi okazas.
Ili estas _b_, _d_, _g_, _ĝ_, _ĵ_, _v_ aŭ _z_, antaŭirantaj aŭ sekvantaj
_p_, _t_, _k_, _ĉ_, _ŝ_, _f_ aŭ _s_; kio faras 7 × 7 × 2 = 98 duoj
de konsonantoj, kiujn oni devos ĉiam elparoli, alie ol ili estas
presitaj! Ekzemple, diras li, "_blovpafilo_" havas necese la
sonon de "_blofpafilo_"; kaj "_ekzemplo_," de "_egzemplo_";
kaj "_sed precipe_," de "_set precipe_."
Anglo, kiu elparolas ĉiun tagon, ne nur _vp_, kaj _kz_, kaj _dp_,
sed preskaŭ la tutan aron da tiuj ĉi "maleblaj" duoj, simple
miregas! Eble li diras al si trankvile "Ni diras ofte al ni en
Anglujo _stovepipe_, _bedpost_, _arctic zone_; kie estas la
malfacileco? Se oni povas elparoli _vp_ kaj _dp_ kaj _kz_ tute
facile en Angla, kial ne en Esperanto?" Kaj li rigardas sian
"_Sintakson_" kun malespero, eble eĉ kun malfido!
Sume, la Anglo estas prava. Tiuj ĉi duoj (aŭ pli korekte, kelkaj el
ili) estas nur maleblaj al niaj estimataj Francaj kolegoj, ĉar ili
neniam uzas ilin en sia propra lingvo. Al la Anglo, aliflanke, ili
ŝajnas iom pli facilaj ol ili reale estas, ĉar li uzas ilin
ĉiutage.
Kaj tio, kion mi volas pruvi al niaj Francaj amikoj, per tiu ĉi
artikoleto, estas ke ilia opinio pri la malebleco de tiuj ĉi
konsonantaj duoj estas erara: kaj ke estus multe pli bone lerni kiel
elparoli ilin, ol detrui unu el la plej brilaj meritoj de nia kara
lingvo,--la absolutan neŝanĝeblecon de la elparolado de ĉiu vorto
kaj de ĉiu litero en ĝia vortaro.
Skribante, mi ricevas informon, ke Anglaj amikoj volas ankaŭ ŝanĝi
iom la sonojn. Mi parolos al ili pli malfrue, kiam ili estos
presintaj siajn proponojn. Oni vidos baldaŭ ke tiu ĉi Franca
propono estas tute sufiĉe por unu artikolo, por ĝin diskuti trae.
Sed sciante, per la studado de la historio de lingvaj sonoj, kiel
insida estas la danĝero de tiaj ŝanĝoj, mi estos ĉiam preta
batali kontraŭ la plej malgranda ŝanĝo de la sonoj de nia lingvo.
Mi min trovas tute hejme en tiu ĉi temo pri konsonantaj duoj, ĉar
mi skribas tiujn ĉi tagojn serion da artikoloj pri la intima
strukturo de la 364 konsonantaj duoj, kiuj ekzistas en la Angla, por
_Die Neueren Sprachen_ de tiu ĉi jaro (1904-5).
Kaj ĉe la Franca flanko de la afero, mi estas studinta la lingvajn
praktikadojn de la Francoj multe pli zorge kaj precize ol la plimulto
de la Francoj mem, ĉar ĉe mi la sonoj de lingvoj estas profesia
afero.
Eble kelkaj el niaj kunbatalantoj estas vidintaj la du ĉapitrojn,
kiujn mi skribis en 1901 por la _English and French Word-Book_, de
Sinj. Wm. Heinemann, el Londono. La unu estas Angle skribita, kaj
priskribas la sonojn de la Franca lingvo por Angloj, kaj la alia
estas France skribita, kaj priskribas la Anglajn sonojn por Francoj.
Mia punkto de vidado estas tial, nek tiu de Anglo, nek tiu de Franco,
sed simple tiu de forta internacia Esperantisto. Ĉar mi tute ne
povas kredi, ke Doktoro Zamenhof povus aprobi tiun ĉi regulon. Se
"ekzemplo" havus por lia orelo, necese, la sonon de "egzemplo," li
estus certe skribinta "egzemplo," de la unua komenco de la lingvo.
Kaj "ekzemplo" ne staras sole. Estas ankaŭ ekzameno, ekzekuto,
ekzemplero, ekzercaro, ekzilo, ekzisti, k. t. a. Kaj preter
_kz_, estas 97 aliaj duoj, kiuj ĉiuj povas okazi en Esperantaj
vortoj, kaj havi sian elparoladon malbonigitan laŭ tia maniero. Oni
havus baldaŭ, se oni akceptus tiun ĉi regulon, centojn da malprave
silabaditaj vortoj en Esperanto. Sed prenu _kv_, en ekvatoro,
ekvilibro, ekvivalento, akvo, likvido, trankvila, k.t.p. Ĉu estas
necese ke oni ŝanĝu la _kv_ de ĉiuj tiuj vortoj en _gv_? Tute ne!
Ne eĉ por Franca parolanto.
La regulo, kiun Sinj. Fruictier eldonas, estas multe tro larĝa, eĉ
por la Franca lingvo; kaj ĝi tute ne konvenas al la Esperanta.
Ekzamenu ĝin ni pli zorge!
La regulo diras ke se unu el la molaj konsonantoj _b_, _d_, _g_,
_ĝ_, _ĵ_, _v_ aŭ _z_ sekvos unu el la malmolaj
konsonantoj _p_, _t_, _k_, _ĉ_, _ŝ_, _f_ aŭ _s_, la du konsonantoj
fariĝos molaj: sed se la malmola konsonanto sekvos la molan, la du
fariĝos malmolaj. Tio estas: _bp_, _bt_, _bk_ ... fariĝos _pp_,
_pt_, _pk_ ... : sed _pb_, _pd_, _pg_ ... _fariĝos_ _bb_, _bd_,
_bg_....
Kion signifas "mola" kaj "malmola" konsonanto?
Oni faras molan konsonanton dum la laringo vibras, kaj malmolan
konsonanton kiam ĝi ĉesas vibri. Nenio alia ol tio, pli aŭ malpli.
Vibrado ŝanĝus la malmolan _p_, _t_, _k_ ... en la molan
_b_, _d_, _g_ ... : kaj ĉeso de vibrado ŝanĝus la molan
_b_ en la malmolan _p_, k.t.p.
Ĉu estas eble ŝanĝi vibradon en nevibradon, aŭ nevibradon en
vibradon, inter du konsonantoj?
_Jes, certe!!_ Tio estas fakto de fiziologio.
Sed la regulo de Sinj. Fruictier signifas, ke la laringo devas
necese, aŭ vibri aŭ ne vibri, dum la tuta daŭro de la du
konsonantoj. Tia regulo ne havas la plej malgrandan fundamenton en la
strukturo aŭ funkcioj de niaj organoj. Kaj se ĝi ekzistas, ĝi
ekzistas per la volo kaj kutimo de homoj, kaj tute ne per ia fizika
neceseco.
La vero fine aperas, sed ne la tuta vero. Kial niaj Francaj amikoj
praktikas nepre tiun ĉi nenecesan regulon? Simple, je la komenco,
ĉar ĝi estas pli facila: je la fino, ĉar ĝi fariĝas preskaŭ dua
naturo.
Kaj la amo al la klareco, kiu sin montras tiel brile kaj hele en la
tuta verkado de niaj agemaj najbaroj, montras sin ankaŭ en ilia
kutima traktado de tiuj ĉi sonoj.
Ne estas bezono paroli tie ĉi pri la tuta aro da 14 konsonantoj kaj
98 kunmeteblaj duoj. La plimulto da ili estas tiel facila, ke eĉ
Franco, kiu kutime evitas ilin, povas ilin tuj elparoli, kiam li
faras la penon.
La plej malfacilaj duoj estas tiuj, kiuj enhavas du fermitajn
konsonantojn. La fermitaj konsonantoj estas _b_, _d_, _g_, _p_,
_t_, _k_; ĉar ili fermas tute, dum certa tempo, la buŝon. Tiuj
ĉi 6 konsonantoj povas fari inter si nur 18 duojn.
Restas 80 duoj, kiuj estas tute ne malfacilaj. Enestas en ili du
specoj, unu speco kiu enhavas fermitan konsonanton (ekzemple
_tv_, _vt_, _ds_, _sd_), kaj alia speco kiu ne enhavas fermitan
konsonanton (ekzemple _zf_, _ŝv_, _vf_, _sĵ_).
Nek la unu speco nek la alia estas nature malfacila. La leganto povas
certiĝi pri tio per la elparolado de la vortoj _glitveturi_, _blovtubo_,
_apudsidi_, _disdoni_, aŭ de _rozfloro_, _pluŝvesto_, _pluvfonto_,
_disĵeti_. La dua speco estas ĉiam tre facila. Estus perdo de
tempo, rezoni pri tio. La eksperimentado tute sufiĉos.
Vera malfacileco trovas sin unue (kaj laste) en la 18 duoj, kiuj
enhavas du fermitajn konsonantojn. Prenu ni la duon _bt_, kaj la
vorton _subteni_, kiel ekzemplojn.
Ekzamenante zorge la metodojn laŭ kiuj oni elparoladas _bt_,
oni trovas ke la Angloj havas unu metodon, kaj la Francoj du
metodojn, sed ambaŭ diversajn de la Angla.
Sed oni bezonas scii ion pri la formado de fermitaj konsonantoj,
antaŭ ol oni povos kompreni tiujn ĉi 3 metodojn.
Fermita konsonanto, plene formita, konsistas el silento kaj 2 bruoj.
Ĝi enhavas tial 3 partetojn--(1), la alfrapantan bruon, kiu faras la
fermaĵon; (2), la plenan fermaĵon, kiu produktas la silenton, kaj
(3), la elfrapantan bruon, aŭ pafon, kiu formovas la fermaĵon.
Elparolante _aba_, _ata_, oni aŭdas kaj la alfrapon kaj la
elfrapon de la _b_ kaj de la _t_, sed ne la silenton: ĝi
estas tro mallonga.
Sed elparolante _ba_ kaj _ta_, ne estas plu aŭdebla
alfrapo, nur elfrapo. La orelo tamen akceptas la elfrapon, aŭ
pafeton, kiel perfektan _b_ aŭ _t_ konsonanton.
Sed elparolu oni _ab_ aŭ _at_. Estas tiun ĉi fojon klara
alfrapo; sed la elfrapo estas malforta kaj tre diversa. En Angla oni
apenaŭ aŭdas la elfrapon: sed per kutima aŭdado, la Angla orelo
povas rekoni la _b_ per la alfrapo sola. Ekzemple, _Arab_.
Sed ĉe la Franco, estas tute kontraŭe. Aŭskultu, dum li elparolas
_Arabe_. Oni aŭdas tute klare la elfrapon de la _b_. Kaj
por lia orelo, sono, kiu ne posedas tiun elfrapon ne estas _b_.
Por li la Angla sono ĉe la fino de _Arab_ estas io simila al
malforta _p_, sed tre malklara.
Rigardu nun la efektojn de tiuj ĉi cirkonstancoj sur la kunmetado de
_b_ (aŭ _d_ aŭ _g_) kun _t_ (aŭ _p_ aŭ _k_) en la buŝoj kaj
oreloj de la du nacioj. Nia ekzemplo estas _subteni_.
La Anglo havas solan kaj simplan metodon por trakti la aferon. Li
prenas la alfrapon de _b_, kaj kunigas ĝin sub silento al la
elfrapo de _t_, kaj sentas ke li estas elparolinta _subteni_.
Sed la Franco tute ne akceptas tiun ĉi metodon. Sono sen elfrapo,
kaj kiu finiĝas preskaŭ sen laringa vibrado, ne estas por lia
orelo _b_, sed io multe pli proksima de _p_.
Tial li prenas unu el du vojoj. Unuflanke li povas preni la vojon de
nia amiko Sro Fruictier, kaj ŝanĝi la _b_ maltime en _p_--vojo kiu
ŝajnas al mi treege danĝera por nia kara lingvo. Sed estas tamen
alia vojo, kiu estas tute tiel Franca, sen esti tiel danĝera.
La Franco ofte kunigas realan _b_ (aŭ _d_ aŭ _g_) kun reala _t_ (aŭ
_p_ aŭ _k_) per tiu tre ŝanĝebla sono, kiun li nomas _e mutan_:
ekzemple, _robe turque_. Estus multe pli bone diri ankaŭ _sub-e-teni_,
k.t.p., kun tre mallonga _e_, ol detrui la perfektan fonetikecon
de la lingvo per la dirado de _supteni_, k.t.p.
Mi tute povas kredi ke la Angla metodo de sola alfrapado kaj sola
elfrapado por _bt_, k.t.a., ne estas praktikebla por la amaso da
niaj Francaj kunbatalantoj. Tial tiu ĉi longa argumento kun ili pri
alia metodo, kiu estus ne nur Esperanta, sed ankaŭ Franca.
R.J. Lloyd.
_La Universitato, Liverpool,
Aŭguston, 1904._
VEKIĜA HIMNO DE INFANO.
(El Lamartine).
Esperantigis A. Motteau.
Ho, Patro kiun patr' adoras,
Ni genuflekse preĝas Vin,
Kaj kapklinanta la patrin'
Deziras ke mi Vin memoras.
Ŝi diras ke elfaras Vi
La belajn florojn de l' ĝardeno;
Ke sen Vi fruktojn, ĉe l' mateno,
L' arbejo havus ne por ni.
La mondon tutan Vi invitas
Por partopreni en festen':
Kaŝita en folihaven',
L' insekt, eĉ l' unutaga, paŝtas.
La timianon ŝafidet'
La stipon kaprinet' deŝiras;
Dum muŝo laktan guton tiras
El mia plena kaliket'.
El dika garbo grenereton
Falintan sekvas alaŭdid',
Grenventolilon paserid',
L' infano sian patrineton.
Kaj, por ricevi ĉiun donon
Senditan ĉiutage, Vi
Nur volas ke humile ni
Alvoku sanktan Vian Nomon.
Ja Vian Nomon kantos mi,
Ĝin, kvankam temo por anĝeloj:
Infanan voĉon, Dioreloj,
En la ĥorego aŭdos Vi!
La bonan Dion mi petegos
(Infanon ĉar aŭskultos Li)
Ke donojn ne nur havu mi,
Sed ĉiuj kiuj bezonegos.
Al fontoj akvon sendu, Di',
Al almozulo panan pecon,
Al la kaptito liberecon,
Al orfo domon donu Vi.
Al la birdido donu plumon
Kaj lanon al la ŝafidet',
Pluvigu roson sur l'herbet',
Al malsanul' redonu sanon.
Justecon en animo mia
Restigu, ke Vin amu mi,
Ke mia forto estu Vi,
Kaj mia beno Volo Via.
LA ELMIGRANTOJ.
Originalaĵo de Clarence Bicknell.
Li lasis min, esperoplena kaj kuraĝa,
(Ho la ventet' somera ekĝemanta)
"Ĉe la transmara land' mi trovos okupadon,
Kaj baldaŭ, post alveno via, eĉ riĉecon."
Li skribis, "Land' nebela estas kaj sovaĝa,
(Ho forta vento de l' aŭtun' blovanta)
Sed mi laboron dolĉan havas kaj sanadon;
Rapidu do, kaj al mi portu la belecon."
Tremante mi alvenis, post danĝer' vojaĝa,
(Ho la ventego vintra nun muĝanta)
Sed nur en Nevidebla Land' kun li vivadon
Mi trovos, kaj la nun perditan feliĉecon.
THE PROGRESS OF ESPERANTO IN GREAT BRITAIN AND ABROAD.
_The contents of this section are supplied by the Hon. Sec. of the
London Esperanto Club, who invites all Esperantists to send monthly
reports of the spread of the International Language in their
districts. Communications must reach 14, Norfolk Street, London, W.
C., before the 8th of each month._[96]
There has been no Committee Meeting of the London Club this month.
Some of the Members and the President are away, and the matter at
present to be decided upon is so important and far reaching that a
general vote of the various Esperanto centres has, as far as
possible, been taken by letter instead.
The question to be decided upon is this: Has the time now come for a
general federation of all British Esperantists? So far the answer is
wholly affirmative, and by the time this October issue appears the
majority will have given their decision--yes or no. If by any chance
anyone has neglected the circular sent for consideration, will the
defaulter please look up that paper and return it with the needed
comments at once.
The circular has been sent to every member of the London and Keighley
Societies, and to the Committees of the various Groups for
distribution amongst their own members.
A General Meeting is called for the _first_ week in October, and
notice of this will be sent by postcard. If the Federation becomes an
accomplished fact, the next point will be the choice of a Committee
to draw up the Constitution and decide upon the Officers.
Curiously, the name has been a difficulty; "English-speaking" is too
wide a term, as we have no doubt that the United States will have its
own centre soon. "British" is too narrow, for some will think it will
leave out our Colonial or Celtic members. We Esperantists have coined
one word, "Samideano," to express an idea of friendship, but the
suitable all-embracing word for our contemplated union has not yet
been devised, and from the nature of things a compromise will have to
be accepted.
The next question is a question of funds, of course. Have we any
self-denying Esperantists amongst us? Or are we each going to wait
and see whether our neighbour will put hands in pocket first? The
London Club has, as is natural, borne all the expense of this
preliminary enquiry, but the Central Society will have to shape its
doings by its income.
_Classes in and around London._
After a summer of Congresses and such like, we are now settling down
to our regular winter work.
Unfortunately we cannot have the Finsbury Circus rooms this year,
and, at the time of going to Press, a definite arrangement had not
been made. Will those of our Members who could go to 185, Oxford
Street, please write to Miss A. Schafer, 8, Gloucester Crescent,
Regent's Park, N. W.
The Principals of the Gouin School kindly offer us the use of their
Oxford Street rooms.
Miss Schafer's lessons will be entirely in Esperanto (Conversation,
Reading, etc.). A beginners' class is also being arranged for, which
Mr. Millidge will take.
On Tuesdays a class meets, by the courtesy of Messrs. Hatchard &
Castarede, at 71, High Holborn. Applications should be sent to C. F.
Hayes, Esq., 48, Swanage Road, Wandsworth, S. W. Here, also,
beginners and those more advanced will find help, and a library is in
formation.
Monday evenings, as usual, at The Club Café, 5, Bishopsgate Street
Within, E. C. Tea at 6 o'clock. The Members afterwards adjourn to
100, Gracechurch Street, where the Remington Typewriter Co. have
kindly placed a room at their disposal.
A class for German-speaking students, conducted in German, is held by
Miss Schafer, on Thursday evenings, at the German Club, Charlotte
Street, Fitzroy Square. For particulars apply to Miss Schafer, as
above.
_Forest Gate._--The Members meet weekly on Thursday at 7.30 for
conversation and social intercourse. Dr. Batteson, of 39, Woodgrange
Road, kindly receives them at his house. The beginners' class is from
8 to 9 o'clock on the same evening, A. Motteau, Esq., 157, Earlham
Grove, being the lecturer.
_Battersea._--A. T. Lee, Esq., of 2, Cupar Road, Battersea, writes
that the meetings are at the Latchmere Baths on Tuesday evenings at
7.30.
_Ilford._--This Group meets at the house of J. Kent, Esq., 42, Park
Road, Ilford, on Friday evening at 7.30. He will gladly reply to all
inquiries.
_Brixton._--E. W. Eagle, Esq., of 22, Kellett Road, is again
arranging for this Group.
_Leytonstone._--Any in this neighbourhood interested in
Esperanto are requested to write to Herbert Farnes, Esq., Rozel,
Percy Road.
_E. Dulwich._--G. W. Bullen, Esq., 17, Thorncombe Road, will again
arrange to receive Esperantists, if a sufficient number desire it.
_The Esperanto Society, Keighley._
Mr. Rhodes will open the Session with a paper on "Artificial
Languages" at the Keighley Municipal Technical Institute, which, like
Liverpool University, inserts an Esperanto syllabus in its
prospectus. Mr. Rhodes himself is still occupied with the preparation
of his dictionary, which from day to day needs enlarging, as more
technical terms are added to our vocabulary.
_General Group News._
(_Addresses of Hon. Secretaries on outside cover._)
Our pages have had to be prepared so early this month that full news
has not yet come to hand, and enquirers should write to the several
secretaries.
From _Brighton_ Miss Oxenford reports a very pleasant meeting on
the 3rd September at the Remington School, 12, St. George's Place.
Saturday, at 8 o'clock, is the regular day and hour. Mr. Lambert, the
President, has been exploring other artificial languages with the
usual result--that no one of them can compare with Esperanto, however
ingenious it may be.
G. H. Taylor, Esq., 9, Norman Road, Huddersfield, would be most
grateful if any not too far off Esperantist could arrange to come and
give a lecture there; and F. G. Rowe, Esq., 51, Portland Road,
Nottingham, has a like desire.
Dr. Mayer, Central Hall, Manchester, announces lectures at the Gouin
School of Languages, 2, Victoria Street.
Dr. Greenwood (Portsmouth) announces that the classes at his house
have recommenced, and will continue on Tuesday evenings all through
the winter. He and Mrs. Greenwood will be pleased to see or hear from
enquirers.
The _Plymouth_ classes meet at the Ruskin Institute, which has
kindly placed a room at their disposal. The members of the Social
Democratic Federation have become strongly interested, and the
Tuesday evening meetings are well attended. The new Hon. Secretary is
Arthur T. Grindley, Esq., 23, Gifford Place, Plymouth.
Mr. Haxton writes that great interest is felt in St. Andrews, and he
hopes for a very encouraging session.
_Newspapers._
_La Chronique_, a French journal, published in London, has had a
series of most interesting papers, beginning with a description of
the Dover Congress, which provoked a letter from Professor Hamonet.
In this letter he takes up the old contention, that to propagate
Esperanto is to commit a mortal sin, because if men ever come to use
this language as a common international means of doing business it
will infallibly follow that they will neglect the study and practice
of their own languages, and, thus forgetting them, they very soon
will fall into desuetude; thus, _chefs d'œuvre_ of national
languages, which have so powerfully aided in the progress of science
and the spread of humanity, will be neglected and disused, that is to
say, that if we use Esperanto as an auxiliary language, Shakespeare
and Goethe, Victor Hugo, Schiller, Milton, and the rest will soon be
mere names connected with a distant past.
To this M. Michaux, of Boulogne, replies in the issue of August 27th
(further letters follow) by explaining that M. Hamonet knows only a
part of the truth, that he does not realise that in France the
Minister of Public Instruction and other such encourage our work,
that many Esperanto translations are made by professors of high
standing in the various Universities. He then suggests that, instead
of theorising, Mr. Hamonet would do well to study practical effects,
and tells him a little story by way of warning. I can only briefly
sum up this story.
A hundred years ago an American sought an interview with a monarch.
The American had made a model of the first steamboat, and he thought
he had brought it to a person who would properly appreciate it.
Fulton, the American in question, had managed to have the little boat
placed on the lake in front of the Palace windows, and pointed it out
to the great Chief. The great man answered, "Oars and the wind have
been from all time the sole means for the propulsion of boats, and
no other way is possible." "But, Sire," said the gentleman who had
introduced him, "if you will just glance at the lake in front of you,
you will see that the little model of the inventor does move by other
means." The Monarch appeared for the moment astonished; he saw the
marvellous boat, he heard the cries of the people and the applause of
the helpers, then he became angry, and at last disdainful, shrugged
his shoulders and said, "It is not because this little boat goes
automatically without oars and against the wind on a little piece
of water on my park, that the attempt of this stranger will conquer
the world; such things are not born in an hour; every race has
developed the art of navigation, but the means of propulsion have
remained invariably the same; sails and the oar propelled a boat
in pre-historic times, and will continue to be the only motor power.
Tell this ambitious young man that my navy and commerce have not
waited for his invention to be prosperous, and if men adopt his
invention they would neglect the study and practice of navigation,
and the victories of our heroes become useless."
Mr. Ellis, of Keighley, contributed a fine article on Esperanto, last
August, to the _Law Times_. It was entitled "Esperanto for
Lawyers," and point by point the suitability of our language for law
purposes was clearly shown. One interesting argument was taken from a
report in the _Internacia Scienca Revuo_ upon a Russian boy who
died of a very rare disease. Valuable scientific information was
called forth at the inquest, and accurately given in the _Revuo_
through the medium of Esperanto.
Mr. Ledger sends a most interesting summary of articles contributed
to the _Phonographic Monthly_. This paper is printed in
shorthand, and here is a list of articles:--
April, 1904.--J. French. Visit to Havre and practicability of
Esperanto.
May.--T. Bailey. Outline of Esperanto, but doubts whether Pitman's be
suitable.
August.--G. Ledger. Shows that the phonetic principles upon which
Esperanto is based make it admirably adaptable, and gives
illustrations.
September.--J. Catton. Continues the subject, challenging Mr.
Bailey's assertion in May.
_News from Abroad._
Count Gallois writes from Italy: "We are progressing very well indeed
here. Many daily journals are publishing articles about our language,
and the idea of it is rapidly gaining ground. On the 16th of August a
Russian Esperantist, Sro Kolovrot-Cervinski, paid us a visit at
Riolunato, and we had long and most interesting conversations with
him, our members all understanding quite easily."
From Hamburg comes the news that a Group has been founded, Dr. Mybs,
of Altona, being President; his address is Markstrasse 68, Altona,
Elbe. Dr. Lindinger is Secretary.
The _Esperantiste Mitteilungen_ says:--"We are happy to state
that Germany, which for a long while has not taken Esperanto
seriously, has now shown an earnest reviving interest. The Berlin
group has sent out some 10,000 brochures and leaflets. Hanover has
had a good meeting of shorthand writers. Hildesheim, Stuttgart,
Königsberg, and Schleswig are planning new developments, as are
various other towns."
Mr. Müller, the director of the Modern Language Institute in
Iserlohn, very much approves of Esperanto.
Sinjoro C. Barttel, of Woehlerstrasse, 14, Frankfort-on-Main, writes
that he has founded an Esperanto Society in that city, and will be
delighted to hear from English Esperantists.
From Sinjoro Werner, St. Gall, Switzerland (the Vice-President),
comes the announcement that the Society there, now numbers 42
members, and from Vienna we have the encouraging news that an
Esperantist Society has been formed.
Canadian readers will learn with interest that a Group has been
founded in Winnipeg. Members meet every Friday evening from 8 till 9,
at the residence of Mr. W. A. Pierce, 264, Selkirk Avenue.
Dr. Zamenhof, some little time ago, contributed an article to the
_Independent_, a weekly U. S. journal. Mr. Mudie prepared the
English version, but forgot to ask that a copy should be sent to him.
No one of us has seen the article, but letters in consequence of it
have reached the London Club from nine or ten American cities, and it
will be very interesting to follow out the result of this article. We
hope to have a copy of it before long, and will certainly give our
readers the benefit of it when it comes to hand.
From a visitor to the St. Louis Exhibition we hear that the Esperanto
stall there is attracting a great deal of attention--the various
national grammars, journals, etc., being prominently shown.
_Items of Interest._
Chess players who want correspondence-play with foreigners may apply
to Mr. Ellis, Keighley, who can furnish opponents. The chess terms
and method of notation have been translated into Esperanto by Mr.
Ellis, and published in the "Lingvo Internacia." Such of the
contractions as are needful for correspondence-play Mr. Ellis will
willingly make known to those about to play.
During the visit of the Boulogne Esperantists to London, M. Michaux
and his party were conducted round the museum of the British South
African Company, London Wall, and the interesting exhibits from
Rhodesia were duly explained to them in Esperanto by the officials.
The occasion was very interesting, and will doubtless be repeated, as
the Company have many foreign shareholders.
_Pan-Celtic Congress._
This Congress, which met at Carnarvon, and at which members from many
countries were present, decided, after a very interesting discussion,
"That a committee should be appointed to discuss the suitability of
Esperanto as a means of communication." It had been prefaced by a
somewhat amusing, though passionate, discussion. The Cornish Celts
said that the Celtic tongue would answer the purpose. Their motion
was agreed to, but when the question was asked which Celtic tongue,
they at once said, "Why, the Cornish, of course," and an uproar was
the result, all preferring their own dialect.
FOOTNOTE:
[96] _The Editor is not responsible for the opinions expressed in
these Club reports._
LA LIBERTEMPULO.
Originale verkita de H. W. Southcombe.
Kiam somero revenas, venas ankaŭ familia frenezeco.
Patro, patrino, geinfanoj, hundeto kaj, ne malofte, katino kaj
kanario, ĉiu el ili kredas sendube, ke ili devas veturi marobordon.
Neniu scias la devenon de tiu ĉi spirita malsano, kaj mi multe dubas
ĉu alilanduloj ankaŭ tiel malbone suferas.
La patro de familio estas kutime viro sufiĉe racia.
Lia propra dometo estas eble malvarmeta, freŝa kaj higiena. Tie,
ĉio estas konvena kaj sufiĉe vasta. Tie, se ie en la tuta mondo, li
povas kontentigi siajn proprajn gustojn kaj eĉ siajn imagajn
bezonojn. Estas lia hejmo.
Sed li havas iluzion. Li kredas ke li devas forlasi sian hejmon kaj
ĝian tutan enhavon dum kelkaj semajnoj, kaj ke li ne povas esti
feliĉa antaŭ ol li forĵetos ŝtonetojn en la maron, kaj flaros la
putrantan markreskaĵon.
Krom tiu ĉi iluzieto, li ne havas la plej malgrandan malsanon, sed
tamen li devas iri al la marbordo por resaniĝi.
Li kredas ankaŭ ke fenestro, tra kiu li povas rigardi la maron,
estas multe pli bona ol ĉia alia; kaj kiam la afero estas aranĝita
kun la mastrino, kiu luigas la loĝejojn, kaj li estas promesinta
pagi dum kelkaj semajnoj sufiĉe da mono por aĉeti novan dometon, li
komencas kredi, ke li baldaŭ atingos plenan feliĉecon.
Ĉe la loĝejo estas granda amaso da gepatroj, infanoj, infanistoj,
pakaĵoj; kaj dum kelkaj tagoj li iom post iom ekscias kiun ĉambron
estas definitan al kiu persono.
Nokte, li laciĝas kaj dormas--eble--se la du supra-etaĝaj fraŭloj
estas revenintaj hejmen, se la infano ne ploras malsupre, se la
gesinjoroj ne ronkas ambaŭflanke, se neniu piedfrapas la trairejon,
se la senaereco de la ĉambro ne sufokas lin, se bela nigra hundeto
(kun blua rubando ĉirkaŭ la kolo kaj malgranda sonorileto), ne
kuradas sur la ŝtuparo, se la najbara gekataro ne kunvenas ekstere,
se li povas elpeli el sia kapo fantaziojn pri skaraboj, pri muŝoj,
k-t-p.
Ĉiutage, multe da alilanduloj, kaj samlandanoj, penas amuzi la
Libertempulon.
Italoj per dancoj, per simioj, per akordionoj, per senĉesaj gurdoj.
Sinjoroj parolantaj la Germanan lingvon ludas antaŭ li antikvajn,
dikegajn, flavkuprajn blovinstrumentojn kaj blekemajn klarnetojn.
Germanujo estas muzika lando, kaj la muziko ne konas ian nacian
limon, sed atingas rekte la koron de la tuta homaro.
Sed tio ne plaĉas nian Libertempulon, kaj li estas malagrabla
kontraŭ sia edzino, kaj deziras piede elĵeti la loĝejan-katon
(kiu, oni diras, tre ŝatas la manĝaĵojn de la vizitanto).
Kion vi havas, karulo? diras la kompatinda edzino, sed li ja ne konas
kion li havas. Efektive, li suferas de sia mezasomera frenezeco.
Iam li veturas kune kun sia familio, sed la infanoj ne ŝatas veturi,
kaj maljuna ĉevalo ne volas ilin posttiri.
La infanoj volas nur fosi la sablaĵon, konstruigi kastelojn, kaj
spruĉi la marakvon. Ili ne volas marŝi supre multe da montetoj, kaj
la veturo ne prosperas.
Poste, li pensas pri la "Coach," bela kvarĉevala veturilo zorgata de
viro kiu mirinde blovas longegan kornon. Li do sidiĝas sur la
supraĵo, kune kun dek aŭ dekdu aliaj. Pluvas, kaj ĉiu el ili
deziras starigi sian propran pluvombrelon. Tio ĉi okazigas grandan
malamikecon inter ili dum tri horoj for, kaj tri horoj re-veturante.
Li ĵuras neniam ree veturi, sed estas simptomo de tiu malsaneco ke
li nepre iros ree morgaŭ, kaj kredos ke la vetero sendube estos
bonega.
Je alia okazo, li suriras vaporŝipon, kiu faras tuttagan vojaĝeton.
Liaj prapatroj estis "regantoj de la ondoj" tial li ankaŭ faros
marvojaĝon.
Multe da aliaj "regantoj" ankaŭ enŝipiras kaj apenaŭ estas spaco
por sidiĝi.
Muzikistoj kiuj gaje ludas violonojn, glasojn, aŭ harpon, rikoltas
iom da pencoj kaj malaperas malsupren. Ili bone antaŭscias ke, iom
poste, niaj novaj maristoj ne plue bezonos ian muzikon.
Ilia gajeco baldaŭ malaperos, ili fariĝos pensemaj, kaj fine, ĉiu
el ili malbenos la tagon de sia naskiĝo, kaj nur deziros esti
permesata morti.
Estas simptomo de tiu ĉi somera malsano, ke morgaŭ la malsanulo
denove suriros vaporŝipon kaj kredos, ke la maro sendube devas esti
trankvila kaj ebena.
Kiam, post multe da tagoj, li fine atingas sian propran domon, kiam
rave li vidas ĉian karaĵon, li ekdubas ĉu li ne estas havinta ian
spiritan malsaneton, kaj ĵuras neniam ree veturi maroborden.
Kaj tiu ĉi decido daŭros--nur ĝis la sekvanta somero.
Ĉar estas simptomo de tiu ĉi malsano, ke oni tute forgesas ĉiun
ĉagrenon, kiu okazis dum ĝia daŭro.
ĈITUO, LA LUPO-KNABO.
Vera rakonto el Hindujo.[97]
Originale verkita de Alfred T. Simper.
Sur la bordo de la Ĉenabo vivadis bovisto kaj sia malgranda familio.
Ĉiuvespere lia edzino, prenante sian infanon Ĉituon, eliris por
kolekti verdaĵojn por la vespermanĝo. Kuŝigante la infanon sur la
herbo, ŝi ofte vagis dum duonhoro.
Unu tagon, revenante al la kuŝejo, la infano ne ĉeestis kaj, kio
estis pli terura, senkrie estis malaperinta. Nur liaj malmultaj
kovriloj restis.
La timiga penso, ke sovaĝa besto estis forpreninta ŝian knabeton,
tuj prezentis sin al ŝi. Laŭtkriante kaj brustbatante, ŝi
ĉirkaŭiradis tiel, kiel tigrino farus je simila okazo. La
vilaĝanoj, armitaj de bastonoj kaj tranĉiloj, kuniĝis kun la
malfeliĉaj gepatroj, kaj faris serĉon. Nenio rezultadis kaj,
kvankam la ĉirkaŭaĵo estis ĉiutage trairata de bovistoj kaj
ŝafistoj, ili ne povis iajn postsignojn trovi.
La afero estis de tiam forgesata de ĉiuj, krom la gepatroj.
Tri jaroj pasis.
Unu vesperon kelkaj knaboj arigis la bovojn kaj, laŭ la kutimo, la
bestoj alproksimiĝis al la rivero por trinki. Subite ekkriegis unu
knabo: "Lupoj, lupoj."
Je tio ili faris grandan bruegon. Patrinlupo kaj siaj idoj rapide
forkuris, lasante harkovritan estaĵon--duonsimian, duonknaban--kiu
malpli rapide sekvis ilin, kvarpiede.
Kompreneble, la knaboj ĉasis tian kuriozaĵon sed la lupino returnen
kuris. Tiam la ĉasantoj rapide forkuris, kaj, hejmatinginte,
rakontis pri stranga simio, kiu mankis voston, kaj akompanadis la
lupinon.
Dek malfeliĉaj jaroj pasis, kiam la patrino vidis luparon inter kiu
estis io, duonhoma, duonbesta, malrapide kuranta. Pri tio ĉi oni
sciigis Anglan sportiston, kiu tiame ĉasadis en tiu regiono. "Ŝparu
filon mian, mi petegas, kaj nemortigite revenigu lin!" plorpetis la
patrino.
La Anglo tutkore klopodis pri tiu ĉi afero. Li kunvenigis la plej
spertajn _ŝikariojn_[98] kaj foriris al la bordoj de la ĉenabo.
Pretigante allogilon kaj ĉiunokte spionadante, ili penadis kiel eble
plej multe por kapti la beston.
Tiamaniere pasis monato, sed la Anglo ne volis maltrafi. Nu, unu
nokton, dum li sidadis en lia kaŝejo observante la kaproviandon, kiu
estis la allogilo, du lupoj aperis, kune kun stranga kamarado.
La kaŝulo tuj eltiris sian pistolon kaj pafis je la plej granda. La
patrinlupo morte falis teren, la pli juna forrapidegis, la duone homa
besto sekvis ĝin lame.
"_Ŝikari, ŝikari_, leviĝu! Ne pafu!" kriegis la Anglo.
La _ŝikariaro_ kun ŝnuregoj kaj bastonegoj ĉasis la estaĵon
kaj kaptis ĝin. Estis la lupknabo. Li nudigis siajn blankajn dentojn
kaj surĵetis sin sur ili. Sed li ne povis plene ekzerci siajn
membrojn, kaj baldaŭ estis ligata per fortaj ŝnuroj.
Je la tendaro, oni alligis lin al tendstango per ledrimeno ĉirkaŭ
la talio. La lupknabo rifuzis manĝaĵojn kaj sopire rigardis la
arbaron, kie estis siaj kamaradoj. Hunde, li ĝemadis kaj blekadis;
kaj, je ies alproksimiĝo, li ĉirkaŭe saltetis, kiel simio.
La patrino alvenis por vidi sian knabon. La tuta korpo estis kovrata
de molaj haroj, kaj la ungoj estis fariĝintaj pintaj ungegoj.
Tiun nokton, stranga sono estis, aŭdata en la tendaro. La dormantoj
vekiĝis, kaj, elkurinte, ekvidis, la lupknabon forkuranta kun siaj
fratlupoj, kiuj morde estis disrompintaj la rimenon por liberigi sian
kamaradon. Kelkaj senkuglaj pafoj disigis la lupojn, kaj la knabo
rekondukiĝis.
Diris la Anglo al la mizera patrino: "Lasu vi la knabon kun mi dum
unu jaro, ĝis ni lin resentebligos je la homa influo."
Tiel la aminda sportisto kun la stranga estaĵo forlasis la arbaron.
Iom post iom, Ĉituo estis instruata preskaŭ vertikale staradi. Sed
lia korsento restis en la densa arbaro. Kiam ajn li vidis hundon, li
kurbiĝis por ĝin karesi.
Estis evidente ke, el ĉiuj ligiloj, kiuj iam altenis lin al la homa
gento, ne unu restis. Efektive, li nun estis kvazaŭ senanima besto.
Sed la nova vivmaniero subite finiĝis ĉar, post malmultaj tagoj oni
trovis lian senvivan korpon sur ĝia pajla lito.
Tamen la patrino ankoraŭ faras longajn pilgrimadojn por ke ŝi eniru
la pli feliĉan mondon, kaj tie renkontu sian knabon,--lupo-knabo
kvankam li estis.
FOOTNOTES:
[97] _Tiu ĉi historio estas tre bone konata inter la Sportistoj
en Lahore._
[98] _Ŝikari estas Hinda vorto signifanta Sportisto._
PLENDKAŬZO KAJ RIMEDO.
Kimra Historio rakontata de E.W.
Antaŭ okdek jaroj Anglujo kaj Kimrujo same suferis je arbitra
imposto kiu, jaro post jaro, plipeziĝis. Por havigi monon por ripari
la vojojn ĉiuj rajdataj aŭ tirantaj bestoj, kaj ankaŭ ĉiuj bovoj
kaj ŝafoj kiuj marŝis sur la vojoj, submetiĝis al imposto. Por
kolekti tiun ĉi monon oni starigis grandajn pordegojn ne tre
malproksime unu de la alia. Ĉe ĉiu pordego estis malgranda dometo
de la monkolektisto.
En kelkaj lokoj la imposto estis tiel peza kaj la pordegoj tiel
multaj ke ĝi estis vera ŝarĝo je la farmamastroj. Ekzemple, ili
kutimis bruligi kalkon por riĉigi sian teron; kiam pordego estis
inter la bruligejo kaj la farmo, la mastro ofte devis pagi _tri
ŝilingojn por ĉiu ŝarĝveturilo plena je kalko_!
La laboristoj kaj la mastroj plendegis, sed vane.
En la jaro 1839 kelkaj pordegoj estis mistere ĵetitaj teren kaj ne
rekonstruiĝis, pro loka perforto. Dum tri jaroj oni faris nenion
plu, ĉar la Kimroj estis ordemaj, kaj respektis la leĝon. Sed fine
ili ekkonis ke ili devis sin protekti. Ili trovis kapitanon (aŭ eble
kapitanojn) kiun ili nomis Rebeka kaj perforte ili ekposedis la
pordegojn de siaj malamikoj. Tage ĉie estis paco, sed vespere en
lokoj multe da mejloj malproksimaj, oni aŭdis bruojn de kornoj,
de pafiloj, kaj piedfrapadon de homoj kaj ĉevaloj. Morgaŭe, la
magistratoj sciiĝis ke multaj pordegdometoj estis detruitaj.
Soldatoj estis sendataj en la landon, sed ili malsaniĝis, ĉevaloj
mortis, kaj oni povis kapti nek Rebeka'n nek unu el liaj filoj.
(Tiatempe mi estis en Anglujo, kie mi ofte aŭdis, ke Rebeka estis
magistrato mem, eksoficiro, landsinjoro kaj de familio honorinda. Oni
ankaŭ diris ke li nepre estos kaptata kaj pendigata. Mi havis karan
boonklon pri kiu ĉio tio estis vera, kaj mi maltrankviliĝis pro li).
_En Martineau's Historio de Anglujo ni legas_: "Foje ili detruis
pordegon malpli ol kvarono da mejlo de la magistrata kunvenejo. Se la
portistoj gardis, ili certe ne vidus lumon aŭ ian alian signon; se
ili eliris por aŭskulti, neniu proksimiĝis, sed se ili forgesis aŭ
dormis ilin ekvekis la blovo de multe da kornoj kaj la krako de
pafiloj. La pordo estis perforte malfermata, kaj ili vidis amason da
homoj, kelkaj en virina vestaĵo, kaj aliaj kun vualoj kaŝantaj la
vizaĝojn. Ili portis brilegajn torĉojn, segilojn kaj armilojn. La
portistoj devis movi sian meblaron aŭ ĝin perdi; fortaj manoj
helpis porti liton, tablon kaj meblojn sur la kampon, aliaj manoj
segis la pordstangojn apud la tero, kaj dishakis la pordegojn. Tiam
disŝiriĝis la tegmento de la dometo, la muroj ruiniĝis, plankoj
suprentiriĝis kaj la vojo estis libera por la vojaĝantoj.
"Tiam la amaso rajdis al malproksima loko, kie ili refaris tion
saman. Nur en Carmarthenshire preskaŭ okdek pordegoj detruiĝis, kaj
en du apudaj graflandoj apenaŭ unu restis."
La Rebekidoj eĉ pafis en la fenestrojn de la magistratoj. En la
ĉefurbo Carmarthen ili penadis detrui grandan almozulejon, sed,
antaŭ ol ili finis tiun ĉi laboron, alvenis multe da cavalerio. En
la batalo multe da Rebekidaj vundiĝis, kaj kelkaj centoj estis
kaptitaj.
Post tiu ĉi batalo, la aferoj de la ribelanoj ne prosperis. Kelkaj
Angloj aliiĝis al iliaj rangoj, kaj oni kredas, ke tiuj ĉi
alilanduloj estis perfiduloj. Ĉiuj iliaj planoj estis antaŭsciitaj
de la magistratoj, kaj malhelpataj, sed la afero pligraviĝis. Oni
komencis bruligi la gren-garbarojn kaj fojnon de la magistratoj, kaj
tiujn de iliaj luantoj. La timo al Rebeka fariĝis tiel granda, ke la
juĝistoj ne kuraĝis kondamni la bruligstojn. Foje, kiam maljuna
virino estis pafita, la juĝo estis: "La malvivulino mortis pro fluo
de sango en la bruston, kio sufokis ŝin; sed la kaŭzo de tiu ĉi
sangofluo ni ne povas eltrovi!"
Sed la ribelanoj ne ĉiam estis kruelaj. Ili distingis inter la
bonuloj kaj malbonuloj. Ekzemple, unu magistrato estis forta malamiko
al la Rebekidoj, sed ankaŭ li estis edzo fidela, patro aminda, kaj
landsinjoro bonega kaj simpatia. Unu matenon afiŝoj vidiĝis gluitaj
al ĉiuj liaj pordoj: "Ne timu pro via familio, aŭ pro via
posedaĵoj. Rebeka ne volas ion difekti, kio apartenas al vi."
Kompreneble, la Rebekidaj, venkiĝis, sed iliaj laboroj ne estis
senfruktaj. Kune kun la komisio nomata juĝi la ribelanojn, alia
komisio sendiĝis por ricevi informojn pri la kaŭzoj de la ribelo.
La registaro neniam penadis eltrovi kiu estis Rebeka kaj, inter la
Rebekidoj, nur tri transportiĝis kaj kelkaj estis dum mallonga tempo
enmetitaj en malliberejon.
La Parlamento efektivigis leĝon, kiu multe malpezigis la vojajn
impostojn. Oni nur devis pagi unufoje inter sep mejloj (dek unu
kilometroj) kaj, post unu pago, oni povis trapasi unu pordegon tiel
ofte kiel oni volus dum dudek kvar horoj, t. e., de noktomezo ĝis
noktomezo.
Anglujo ĝuis, kune kun Kimrujo, tiun ĉi plibonigon, kaj nun la
imposto estas preskaŭ neniigata. Nur en malmultaj lokoj, precipe
pontoj, oni devas pagi vojimpostojn.
Nunaj veturantoj ŝuldas multe al la Rebekidoj.
CORRESPONDENCE NOTES.
Doctor Zamenhof away from Warsaw! The idea is as startling as that of
a Pope from Rome. Nevertheless, this consummation is about to be
realised, and all good Esperantists will rejoice accordingly.
During the recent meeting in Calais, Maître Michaux made use of the
opportunity to kindly propose an International Congress next August
at Boulogne. It is to this attractive function that our esteemed
master has promised to do his very best to be present.
Let all Samideanoj who can manage to go make a note of the date and
greet him there.
* * *
Men of ideas are a boon to Esperanto, and _vice versâ!_ Our
"Holiday Captain," Mr. Reeve, has devised two novelties, announced on
the cover. The "Esperantist's Signal" is introduced as a more
occasional sign than the Badge for mutual recognition. Its display
being optional, travellers will readily perceive the respective
advantages of the two devices.
* * *
Readers will notice among the advertisements another example of an
Esperanto name being given to a trade article. Several friends have
referred to this novel plan, which calls attention to the wares in
question and to Esperanto at the same time.
* * *
Several correspondents have expressed their satisfaction that music
has again found its way into The Esperantist. It often happens that
Groups possess good quartettes, and Esperanto part-songs are much
in demand. Next month another new song and words by Mr. Rowe, of
Nottingham, should appear, and musical contributions will always
receive careful attention, and be inserted whenever possible.
The next issue should contain another story by H.G. Wells, translated
by Dr. Martyn Westcott. This author is busy preparing a translation
of the _Christmas Carol_, which will, when published, give especial
pleasure to our foreign friends--such sincere admirers of Dickens'
genius.
* * *
Press notices of Esperanto have been numerous this month. Far and
away the most valuable of recent newspaper articles is a long and
able treatise by Mr. Albert Dudeney, which appeared in the
_Bedfordshire Times_. An attractive reprint, in brochure form,
will be sent on receipt of 2d. in stamps.
Reprints of the _Unua Leciono_, by Rev. R. A. Davis (pp. 151-4),
can also be had. Price 1s. for 30.
* * *
The word employed for Welsh in No. 8 was adversely criticised as
being synonymous with "of or appertaining to gall." Dr. Zamenhof has
kindly replied to my inquiry. He prefers Kimra for Welsh, Kimro
Welshman, and Kimrujo Wales.
The _Cwmry_ will assuredly be well pleased at the incorporation
of their national sobriquet in "The Second Tongue for All."
* * *
Referring to No. 7, some correspondents have asked for an explanation
of the German system of telling the time. It is briefly thus:--
As soon as the clock has struck, say, five, the sixth hour has
commenced. Thus half-past five is expressed as _halb sechs_,
_half of the sixth hour, la duono de la sesa_. This, of course,
is most perplexing to Englishmen.
Captain Tudor, R. N., writes suggesting the adoption of the
international railway system, by which _half-past five_ is
_kvin tridek_ (_5.30_). This method was recommended in No.
8, which had not reached the China Seas when he wrote. No doubt
Captain Tudor will be interested to learn that this latter system
works perfectly abroad. Esperantists should use no other.
* * *
Another danger in Esperanto is the alteration of place names. Do not
address your Fleet Street friend's letters to _Rapidega Strato_.
A friend living in _Lazarskaja_ has even received letters
addressed to _Strato de la Almozuloj_. This reflects great
credit on the local post office.
The Esperantist has sinned in this matter, using such
locally adopted forms as Bulonjo, Kalezo, Kastelteodoriko, etc. Now a
French friend talks of writing to fellow students in Lejstro,
Niukaslo, and La Insulo de Uajto!
Let us continue to employ, for postal purposes, the names commonly in
use for the town in question, not even adding the apparently harmless
"little O." Our friends in Louvain have often missed their letters
through giving their address as Loveno, whereby Italy receives what
is not hers, the Post Office has unnecessary trouble, and the
non-arrival of the letter is ascribed to the negligence or lack of
courtesy of the sender.
* * *
The Editor regrets that a delay has occurred in the preparation of
the postcards for illustrating the use of the Esperantic Participles.
They are now almost ready, and form an interesting addition to the
host of propaganda postcards already in use. (Price, 8d. per dozen).
Amikeco
Words by Ben Elmy, Music by J. Hadfield.
Kantu ni estontan amikecon
De l'homaro en la tero;
Noblan pacan internaciecon
Ni dissemos ĉe la sfero.
Fratoj--Angloj, Francoj, kaj Germanoj,
Kantu do, en Esperanto;
Ĝis ĉe ĉiuj Oceanoj
Eĥoiĝos sama kanto.
Ĉe la nova kaj malnova mondo
Unu lingvo unu koro.
Ĉe Atlanta kaj Hinduja ondo
Resoniĝu paca ĥoro.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
Vol. I. No. 13.
_Novembro, 1904._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE, 67, Kensington Gardens Square, W.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 14, Norfolk Street, Strand, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Editor's Notes 193-4
The Treasure in the Forest (H. G. Wells),
translated by Martyn Westcott 195-6
Surprising! (Dr. Mayer) 196-7
Meditations in Westminster Abbey (Addison),
translated by the Rev. N.B. 197-8
The B. E. A. 199-201
Correspondence Notes 202
Skulls (Dr. A.M.) 203-4
Forwards! (William Officer) 204
The Moon's Plaint (Kolowrat Ĉervinski) 205
Anacreontic Ode (Rev. A. H. Nankivell) 205
Sleep! (Edward Metcalfe, M.A.) 205
The Dwarf (Clarence Bicknell) 205
My Paper Friends (C. Oxenford) 206
A Little-Known Heroine (E.W.) 207
Our Land (a Poem and Music by F. G. Rowe) 208
For Local Information apply to the Hon. Secs. of the following Official
Societies:--
ACTON--Sro. E. J. Gant,
Ivy Dene, Cumberland Road, Hanwell, W.
BARROW-IN-FURNESS--Sro. John Thompson,
52, Blake Street.
BATTERSEA--Sro. A. T. Lee,
2, Cupar Road, Battersea.
BRIGHTON--Miss Oxenford,
16, Upper Westbourne Villas, Hove.
BRIXTON--Sro. E. W. Eagle,
21, Kellett Road, Brixton.
CORBRIDGE-ON-TYNE--Fraulein Bickell,
Springfield.
DOVER--Sro. H. R. Geddes,
Northumberland House, Dover.
EDINBURGH--Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street.
FOREST GATE--Sro. G. C. H. Carter,
107, Ham Park Road.
GLASGOW--Sro. J. H. Wallace,
3, Hampden Terrace, Mount Florida.
HUDDERSFIELD--Sro. G. H. Taylor,
9, Norman Road, Birkby.
ILFORD--Sro. W. A. Jeffery,
42, Park Road, Ilford, E.
KEIGHLEY--Sro. J. Ellis,
Compton Buildings, Bow Street, Keighley.
LEEDS--Sro. J. E. Wyms,
Achonry House, 3, Mexbro Avenue, Chapeltown Road.
LEICESTER--Sro. Mugglestone,
Bonsall Street.
LIVERPOOL--Sro. R. E. Issott,
5, Gresham Street, Edge Lane.
LONDON--Miss Lawrence,
41, Outer Temple, W.C.
NEWCASTLE--Sro. J. Mills,
129, Clara Street, Benwell.
PORTSMOUTH--Dr. Greenwood,
182, Queen's Road.
PLYMOUTH--Dro. Grindley,
23, Gifford Place.
ST. ANDREWS--Sro. J. T. Haxton,
133, South Street, St. Andrews.
TYNEMOUTH--Sro. Alan F. Davidson,
26, Park Crescent, N. Shields.
WEST LONDON--Sro. S. Maitland,
22 Maclise Road, Kensington, W.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
WANTED.
Post as Servant in good English Family, by young Frenchman, 6ft. 2in.
(age 17); been in England before.
Reply M. Herdier,
29, rue Wissocq,
Boulogne-sur-Mer.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of
the Best Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow
with intelligent interest the great movements of Contemporary
History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. S. E. Bond, porcelanovendisto, Wellington, Somerset. Deziras
paroladi kun preterpasantaj Esperantistoj.
Sro. G. Breduillard, 40, Avenue de Laon, Reims, France. Deziras
koresp. p-k. aŭ letere, pri aferoj ajn. Interŝ. ankaŭ ilus. p-k. kaj
poŝtmarkojn kun fremdaj Esperantistoj.
Sino. Egerton, The Vicarage, Knottingley, England. Interŝanĝos ilus.
p-k. kaj poŝtmarkojn kun alilanduloj. Ĉiam respondos.
Sro. F. Francis, 46, Eridge Road, Tunbridge Wells, England. Deziras
koresp. kun ĉiulandanoj p-k. aŭ letere.
Dro. M. P. Gambier, Doktoro de Medicino en Loudun, dept. Vienne,
France. Deziras koresp. kun fremduloj pri kiu ajn temo, ĉu letere aŭ
poŝtkarte.
Sro. W. H. Huddy, Fore Street, Liskcard, England. Koresp. kun
ĉiulandanoj p-k. aŭ letere. Ankaŭ interŝanĝos poŝtmarkojn.
Sro. J. Latenneur, 204 Bvd. Raspail, Paris. Interŝ. illus. p-k. kaj
poŝtmarkojn.
Frl. F. A. Meigh, Ash Hall, Stoke-on-Trent, England. Interŝ. ilus.
p-k. kaj interesajn kaj neordinarajn fotografaĵojn kun alilandanoj.
Sro. Walter H. Meigh, Ash Hall, Stoke-on-Trent, England. Deziras
interŝ. ilus. p-k. kaj poŝtmarkojn. Ĉiam respondos.
Sro. W. Pilling, Rosario, Heene Road, W. Worthing, England. Interŝ.
ilus. p-k. kun alilandanoj. Ĉiam respondos.
Sro. H. W. Southcombe, The Park, Yeovil, England. Deziras adreson de
Esperanta skribmaŝin-kopiisto.
Sro. Alphonso Wachter, Dussamündache Str. 15 d. 6, Riga, Hagensberg,
Russia. Korespondados kun fremduloj per ilus. p-k. aŭ leteroj.
La Kosto de la Enskribo estas ses pencoj (70c. poŝtmarke).
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London, W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro, 67,
Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
Vol. I., No. 13.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 8, 6d. each; Nos. 9 to 12,
4d. each, net.
NOVEMBRO, 1904.
Several correspondents have written for my opinion anent the new British
Esperanto Association.
The success or non-success of the undertaking largely rests on its
ability to convince the British Esperantist that it is to his or her
advantage, social or financial, to become a Member of the Association
_direct_, as well as participating with a local group, under a
capitation fee. This advantage may not be apparent at first sight, but I
firmly believe that, with efficient management, it will be realised by
those who are public-spirited enough to become Members of the central
body. Correspondence Bureau, Hotel arrangements, Commercial Exchange and
Mart, Lending Library, Social Gatherings, Examination facilities, etc.,
should bring a large and increasing membership.
But it is absolutely necessary that the enterprise be begun with courage
and determination. No success may be reasonably expected unless a
permanent office be engaged, and an Assistant (paid) Secretary be
appointed, who may be always in attendance there to answer inquiries. If
its promoters are contemplating a less venturesome line of action, I am
strongly of opinion that the proposed Association will be at best but a
weak measure, and end in disaster. The only excuse for this latter
course would be an unfortunate lack of funds.
Will not some one among our friends, well provided with this world's
goods, be disposed to generously advance a small sum (at interest, if
needs be) sufficient to start the Association in a manner befitting its
comprehensive title? The Hon. Secretary is:--Harald Clegg, Esq., 39,
Constantine Road, Hampstead, London, N.W.
Personally I greatly regret that, as announced at the Inaugural Meeting,
I have not the leisure to take any official part in the work of this
desirable organisation, but heartily wish it every success.
_Voĉo el la Himalajo._--Eble, pro la konata disvastiĝo de la kara
lingvo, vi ne miros lerni, ke Hinda monaĥo, loĝante en la soleco de la
Himalajo, sesdek mejlojn for de la fervojo, kaj multaj mejloj
malproksime eĉ de poŝtoficejo, allogiĝis je ĝiaj ĉarmoj.
Ŝajnas al mi, ke Esperanto rilatas tiel al la mondaj lingvoj, kiel
Vedanto rilatas al la religioj de la mondo. Esperanto donas
internacian lingvon al la parolantoj de ĉiaj lingvoj, kiel faras
Vedanto, donante al ĉiaj religianoj komunan spiriton, aŭ religian
subapogon.
Plue, tiel en la unu oni ne devas forlasi sian nacian lingvon, tiel,
en la alia, oni ne devas forlasi sian religion.
Saĝe diris Max Muller: "Vedanto havas spacon por preskaŭ ĉiaj
religioj, ne, ĝi ĉirkaŭprenas ĉiujn."
Kaj, aliloke li skribas: "Samtempe mi ne faras sekreton ke, tutan
mian vivon, mi tre ŝatas Vedanton. Mi plene povas konsenti kun
Schopenhauer, kaj tute kompreni tion, kion li signifis, kiam li
diris: 'En la tuta mondo ne estas ellernado, krom tiu de la originalo
(de Upaniŝadoj) tiel helpanta, kiel tiu de la Upaniŝadoj mem. Ĝi
estas la paco de mia vivo, ĝi estos la paco de mia morto.' Kaj mi
nek timas, nek bedaŭras diri, ke mi partaĝas lian entuziasmon por
Vedanto, kaj mi sentas, ke mi ŝuldas al ĝi pro multoj, kiuj helpis
min en mia paso tra la vivo."
Mi finos tiujn ĉi malmultajn liniojn kun verso el Sanskrita preĝo,
komune uzita inter Hindoj: "La universaj religioj de la mondo, ĉiuj
elvenas el malsama vidpunkto, kaj ĉiuj demandas por si bonegecon kaj
sanegecon, sed, kia ajn estu la vojo, rekte aŭ malrekte, oni iras
laŭ sia ŝato. Vi, Ho Dio! estas ilia sola fino, kiel la oceano
estas la sola fino de la riveroj."
Anando.
Mi deziras preni la unuan okazon danki tiujn legantojn kiuj jam estas
reabonintaj. Kaj mi esperas ke la ceteraj afable sendos senprokraste
siajn reabonojn ĝis la fino de 1905, por ke la demando de la
pligrandigo de la Gazeto povu decidiĝi.
Diversaj leteroj alvenis, enhavantaj utilajn proponojn. Tial,
Aŭstralia amiko proponas ke ĉiuj verkantoj metu post siaj nomoj
literojn, indikantaj la de ili komprenatajn lingvojn. Tiamaniere,
"Sro Adamo Blanko, F.g.AGk." signifus ke li bone la Francan, iomete
la Germanan, kaj bone la Antikvan Grekan lingvojn komprenas. Tio ĉi
certe estus interesa, kaj kredeble estontaj verkantoj laŭe indikos
siajn lingvajn povojn.
Abonanto el la Nordo skribas: "Permesu al mi gratuli vin, pro la
disvastiĝo de la _Esperanta Gazeto_. Sur la Aŭgusta numero mi
enmetis malgrandan anoncon inter la _Adresareto_. Mi jam estas
ricevinta kvin respondojn el Belgujo, kvar el Francujo, du el Rusujo,
kaj po unu el Bulgarujo, Hungarujo, Italujo, Hispanujo, kaj Maltujo.
Estus interese ekscii, ĉu ekzistas alia gazeto en tiu ĉi lando
eldonata, kiu estus alportinta tian agrablan rezultaton post elspezo
de nur sepdek centimoj!"
Amerika Esperantisto skribas: "Eble estus saĝe poŝti vian ĵurnalon
nefaldatan, sub granda kovrilo, kiel oni ofte faras en la Unuigitaj
Ŝtatoj. Mi intencas bindigi miajn gazetojn, kaj la faldo igas
malgrandan difekton." Eble kajeroj senditaj alilanden premiĝis pli
ol la enlandaj numeroj. Sed ĉu tiu ĉi difekto ne malaperos post la
bindigo? Malfeliĉe, oni ne povas uzi grandajn kovrilojn; pro la
pezo; sed ĉiam, kiam du ekzempleroj estas menditaj, ili estas
sendataj laŭ tuba formo.
Angla Abonanto deziras la forigon de la dulingvaj paĝoj, naive
konfesante ke li estas "mallaborema." Kontraŭe, niaj energiaj
alilandaj amikoj multe ŝatas la laŭvortajn tradukojn, kiuj helpas
ilin ellerni la Anglan lingvon.
Kiel Esperanto helpas je la akiro de nia lingvo, tiel ĝi helpas je
la internaciigo de ĉiunaciaj literaturaj juveloj; kaj ni tre
kontente akceptas la novan tradukon de la mondfama _L'Avare_, de
Molière, verkita de la klerega Sro Sam Meyer (kosto 9d.). Aliaj
novaj tradukoj estas la _Eneido_, _Kantoj_ 1 & 2, de Dro Vallienne
(7d.). kaj _Cikado ĉe Formikoj_ (Franca Komedio), de la studentoj en
Chaumont, sub la estreco de Sro Réné Deshays (7d.).
Multaj legantoj atendas la aperon de _La Ventego_ de Shakespere,
tradukita de Sro Motteau. La verko estas inter la manoj de la
presistoj, kaj kredeble eldoniĝos ĉirkaŭ la monatfino (kosto, 2f.
60, kun verda leda kovrilo kaj ilustraĵoj).
I wish to take the first opportunity to thank those readers who have
already renewed their subscriptions. And I hope that the remainder
will kindly send, without delay, theirs till the end of 1905, so that
the question of the enlargement of the Gazette may be decided.
Various letters have come to hand, containing useful suggestions.
Thus, an Australian friend proposes that all contributors should
place after their names letters to indicate the languages they
understand. So "Mr. Adam White, F.g.AGk." would signify that he was
acquainted well with French, slightly with German, and thoroughly
with Ancient Greek. This would certainly be interesting, and probably
future contributors will thus indicate their linguistic attainments.
A Northern subscriber writes: "Allow me to congratulate you on the
circulation of The Esperantist. In the August number I inserted a
small advertisement in the _Adresareto_. I have already received five
replies from Belgium, four from France, two from Russia, and one each
from Bulgaria, Hungary, Italy, Spain, and Malta. It would be
interesting to ascertain if another gazette published in this country
exists which would have brought such a gratifying result after the
expenditure of only sixpence!"
An American Esperantist writes: "It might be well to mail your
journal unfolded, under a large cover, as is often done in the United
States. I intend to bind my gazettes, and the folding causes a slight
defect." Maybe, copies sent abroad have been more crushed than inland
ones. But will not this defect disappear on binding? Unfortunately,
we cannot use large envelopes on account of the weight; but always,
when two copies have been ordered, they are sent in tube form.
An English subscriber wishes for the abolition of the bi-lingual
pages, naïvely confessing that he is "lazy." On the other hand, our
energetic foreign friends greatly appreciate the literal
translations, which assist them to learn English.
As Esperanto helps in the acquirement of our language, so does it
assist in the internationalisation of the literary gems of all
nations; and we gladly welcome the new translation of Molière's
world-famous _L'Avare_, by the most able M. Sam Meyer (price 9d.).
Other new translations are the _Æneid_, _Cantos_ 1 & 2, by Dr.
Vallienne (7d.), and _Cikado ĉe Formikoj_ (a French comedy), by the
students in Chaumont (Haute Marne), under the direction of M. Réné
Deshays.
Many readers are awaiting the appearance of Shakespere's _Tempest_,
translated by Mr. Motteau. The work is in the printer's hands, and
should be published about the end of the month (cost, 2s. 1d., with
green leather cover and illustrations).
LA TREZORO EN LA ARBARO.
Dua rakonto de la klerega romanisto H. G. Wells, tradukita
(laŭpermese) de Martyn Westcott.
La kanuo[99] jam alproksimiĝis al la marbordo. La golfeto
plilarĝiĝis, kaj interspaco en la blanka rifa ŝaŭmo signis la
lokon kie la rivereto enfluas en la maron; la pli densa kaj malhela
verdo de la virga arbaro montris ĝian fluejon de la malproksima
deklivo monteta. Tie ĉi la arbaro atingis rekte ĝis la marbordo.
Multe pli malproksime, dubelumaj kaj iom kvazaŭ nuboj laŭ apero,
leviĝis la montoj, kiel ondoj subite malfluidiĝintaj. La maro estis
trankvila, krom pro preskaŭ nevidebla marmovado. La ĉielo flamegis.
La homo kun la skulptita remileto haltis. "Ĝi devas esti ie apude,"
li diris. Li enkanuigis la remileton, kaj etendis rekte antaŭ si la
brakojn.
La alia homo estis sur la antaŭparto de la kanuo, zorge rigardante
la teron. Li tenis sur genuo flavan paperan folion.
"Venu, kaj rigardu tion ĉi, Evans," li diris.
La du homoj parolis mallaŭte, kaj iliaj lipoj estis malmolaj kaj
sekaj. Tiu, nomata Evans, balancis sin laŭlonge la kanuo, ĝis kiam
li povis rigardi ĝin trans la ŝultro de sia kunulo.
La papero ŝajnis esti kruda geografia karto. Pro ofta faldado, ĝi
fariĝis tre ĉifita kaj eluzita preskaŭ ĝis pecetoj, kaj la dua
homo kuntenis la makulitajn pecetojn tie, kie ili malkuniĝis. Sur
ĝi oni malklare povis distingi, verkitan krajone kaj preskaŭ
forfrotitan, la konturon de la golfo.
"Jen!" diris Evans, "estas la rifo, kaj jen la fendo." Li gvidis sian
fingregan ungon sur la karto. "Tiu ĉi kurba kaj torda linio
prezentas la rivereton--mi povus ja trinki nun!--kaj tiu ĉi steleto
montras la lokon."
"Vi vidas tiun ĉi punktan linion," diris la homo kun la karto; "ĝi
estas rekta linio, kaj ĝi kuras de la fendo de la rifo, ĝis tufo da
palmarboj. La steleto estas ĝuste tie, kie ĝi trafas la rivereton.
Ni devas rimarki la lokon, kiam ni eniros en la lagunon."
"Estas malfacile kompreni tion," diris Evans, post paŭzo, "kion
signifas tiuj ĉi streketoj malsupre. Ĝi ŝajnas esti la desegno de
domo, aŭ de io simila; sed tion, kion signifas ĉiuj tiuj ĉi
streketoj montrantaj tien ĉi kaj tien, mi ja neniel povas diveni.
Kaj kia estas la skribaĵo?" "Ĥina," diris la homo kun la karto.
"Kompreneble! _Li_ estis Ĥino," diris Evans. "Ili ĉiuj estis
Ĥinoj," diris la homo kun la karto.
Ili ambaŭ sidis kelkajn minutojn fikse rigardante la teron, dum la
kanuo malrapide antaŭen flosadis. Tiam Evans ekrigardis la
remileton.
"Jen via vico ĉe la remilo, Hooker," li diris.
Kaj lia kunulo kviete kunfaldis sian karton, enpoŝigis ĝin, zorge
preterpasis Evans kaj ekremis. Liaj movadoj estis lacaj, kiel tiuj de
la homo kies forto preskaŭ foriĝis.
Evans sidis, okuloj duone fermitaj, observante kiel la ŝaŭma
ondrompilo de la koralo ŝajnas pli kaj pli alproksimiĝi. La ĉielo
jam estis por ili, kiel brulanta fornego, ĉar la suno estis apud la
zenito. Kvankam ili estis tiel proksime de la trezoro, li ne sentis
la atenditan kontentegon. La ekscitego de la batiĝo por posedi la
karton, kaj la longa nokta vojaĝo de la ĉeflando sur senproviza
kanuo estis, kiel li diris, ellacigintaj lin. Li penadis sin eksciti,
turnante siajn pensojn sur la orfandaĵoj, pri kiuj la Ĥinoj estis
parolintaj, sed ili ne volus resti tie; ili revenis tuj al la ideo
pri la dolĉa akvo murmuretante en la rivero, kaj al la preskaŭ
neelportebla sekegeco de liaj lipoj kaj gorĝo. La ritma plaŭdado de
la maro sur la rifo nun aŭdetiĝis, kaj ĝi havis agrablan sonon por
liaj oreloj; la akvo lekis la kanuflankon, kaj akveroj gutadis de la
remileto inter ĉiu ekremo. Iom pli poste, li ekdormetis.
Li ankoraŭ estis malklare konscia pri la insulo, sed stranga revaĵo
intermiksiĝis kun liaj sentadoj. Denove estas la nokto, kiam li kaj
Hooker estas eltrovintaj la sekreton de la Ĥinoj; li vidas la
lunlumigatajn arbojn, la malgrandan fajron bruletantan, kaj la
nigrajn figurojn de la tri Ĥinoj--unuflanke arĝentatajn pro la
lunlumo, kaj aliflanke ruĝajn pro la fajrlumo--kaj li aŭdas ilin
interparoladi Piĝin-Angle[100], ĉar ili estas venintaj el diversaj
provincoj. Hooker, unua, ekkomprenas la temon de ilia parolado, kaj
faras signon, ke li aŭskultu. Eroj el la interparolado estas
neaŭdeblaj, kaj eroj nekompreneblaj.
Hispana galjeno[101] de la Filipinaj Insuloj, senespere surterkurinta,
kaj ĝia trezoro enfosita ĝis la reveno-tago, estas la fundamento de
la historio; ŝippereiĝinta maristaro malmultigita per malsano aŭ
per malpacoj kaj la postuloj de la disciplino, kaj, fine, la foriro
per la boatoj, neniam plu retrovotaj. Tiam Ĉang Haj, nur unu jaro
antaŭ, sur teron vaginte, hazarde eltrovis la orfandaĵojn dum
ducent jaroj kaŝitajn. Li forkuras de sia ĵunko[102], kaj reenterigas
la oron per grandega laboro, senhelpe, sed laŭ tre ruza maniero. Li
multe akcentegis la ruzecon--estis lia propra sekreto. Nun li bezonas
helpon reveni por elfosi ilin. Post nelonge la karto flirtis teren,
kaj la voĉoj silentiĝis. Kia bela rakonto por la oreloj de du
Britaj sentaŭguloj!
La revo de Evans translokiĝis al la momento, kiam li tenis la
harvoston de Ĉang Haj inter siaj manoj. La vivo de Ĥino estas
apenaŭ de tia indo, kiel tiu de Eŭropano. La ruza vizaĝo de Ĉang
Haj, unue, akra kaj furioza kiel tiu de ektimigita serpento, kaj
poste terura, perfidema kaj kompatinda, fariĝis multe tro vidata en
la revo. Ĉe la fino, Ĉang Haj faras grimacon, grimacon plej
nekompreneblan kaj timigeman. Subite aferoj tre malagrabliĝis, kiel
iafoje okazas en la revoj kaj sonĝoj. Ĉang Haj babiladis kaj
minacis lin. Li reve vidis grandajn amasojn da oro, kaj Ĉang Haj sin
intermetantan kaj baraktantan reteni lin de ili. Li ekprenas Ĉang
Haj per la harvosto--kiel la flava bruto estas granda, kiel li
baraktadas kaj grimacas! Li plikreskadas ankaŭ. Tiam la brilaj
oramasoj ŝanĝiĝis en brulegantan fornon, kaj vasta diablo, mirinde
simile al Ĉang Haj, sed kun nigra vostego, eknutris lin per karbo.
Ili terure brulvundis lian buŝon. Alia diablo elkriegis lian nomon:
"Evans, Evans, dormema malsaĝulo!" aŭ ĉu li estis Hooker?
Li vekiĝis. Ili estis ĉe la eniro de la laguno.
"Jen la tri palmoj. Ĝi devas esti sur unu linio kun tiu arbetaro,"
diris lia kunulo. "Memoru tion! Se ni aliros ĝis tiuj arbetoj, kaj
tiam vojiros en la arbetaĵon laŭ rekta linio de ĉi tie, ni ĝin
atingos, kiam ni alvenos al la rivereto."
Ili nun povis vidi tie, kie la elfluo de la rivereto plilarĝiĝis.
Je ĝia vido, Evans reviviĝis. "Rapidu, amiko," li diris, "alie, je
la ĉielo, mi devos trinki marakvon!" Li mordetis sian manon, kaj
rigardis la arĝentan streketon inter la ŝtonegoj kaj la verda
densejo. Post iom da tempo, li preskaŭ furioze turniĝis al Hooker:
"Donu al mi la remileton," li diris.
Tiel ili alvenis la elfluejon de la rivero. Iom pli antaŭen, Hooker
prenis akvon en la mankavon, gustumis ĝin, kaj elkraĉis. Iom poste,
li denove provis ĝin: "Tio ĉi taŭgos," li diris, kaj ili komencis
avide trinki.
"Malbenu tion!" diris Evans, subite. "Estas tro malrapide." Kaj,
riske kliniĝinte trans la antaŭa parto de la kanuo, li komencis
ensuĉi la akvon per la lipoj.
Baldaŭ ili faris finon de la trinkado kaj, naĝigante la kanuon en
malgrandan golfeton, ili estis surteriĝontaj meze de la densa
kreskaĵaro, kiu superpendis la akvon.
"Ni devos barakti tra tio ĉi ĝis la marobordo, por ke ni trovu
niajn arbetaĵojn, kaj tiel la linion al la loko," diris Evans.
"Plibone estus, ke ni remu tien," diris Hooker.
Tial ili denove surriveriris kaj returnen remis al la maro, kaj
laŭlonge de la bordo ĝis la loko, kie kreskis la arbetaro. Ĉi tie
ili alteriĝis, tiris la malpezan kanuon alten sur la marbordo kaj
tiam supreniris al la rando de la ĵunglo[103] ĝis kiam ili povis
ekvidi la fendon de la rifo kaj la arbetaro sur rekta linio. Evans
elprenis el la kanuo tieulan ilon, kiu havis formon de la litero L,
la kruca parto armita de polurita ŝtono. Hooker kunportis la
remileton. "Ĝi nun estas rekte laŭ tiu ĉi direkto," li diris; "ni
devos trapuŝi tien, ĝis kiam ni trafos la rivereton. Tiam ni devos
esplori."
Ili trapuŝis densan amason da kanoj, da larĝaj foliegoj, kaj da
junaj arboj, kaj en la komenco ĝi estis tre laciga irado; sed tre
baldaŭ la arboj pligrandiĝis, kaj la tero sub ili plividiĝis.
La brilego de la suna lumo ŝanĝiĝis je nesenteblaj gradoj, en
malvarmetan ombron. Fine la arboj fariĝis vastaj kolonoj, kiuj sin
levis ĝis baldakono de verdaĵo alte superkape.
Malhelaj blankaj floroj pendis de siaj trunketoj, kaj rampetantaj
kreskaĵoj kiel ŝnuroj svingis de arbo ĝis arbo. La ombro
profundiĝis. Surtere makulataj fungegoj kaj ruĝbruna likeno
oftiĝis.
(FINOTA).
FOOTNOTES:
[99] Canoe; canot.
[100] "Lingvofranca" de Komercistoj Ĥinaj.
[101] Galleon; galion.
[102] Junk; jonque.
[103] Jungle; fourré.
SURPRIZANTA!
Originala historio de la studentaj tagoj, de Dro Mayer
(Manchester).
Antaŭ multe da jaroj mi estis studento en la Universitato de Vieno,
kaj, post du jaroj, mi decidis reeniri en Germanujon por daŭrigi
mian lernadon en Breslaŭo, la ĉefurbo de Silesio.
Estis belega tago kiam mi alvenis tie, kaj, esperante ke mi trovos
grandan societon kune, mi direktis miajn paŝojn al la Pariza
Ĝardeno, unu el la plej favorataj ĝardenoj Breslaŭaj.
Mia espero estis konfirmata.
Enirante, mi vidis grandan nombron da studentoj, kies kapoj estis
kovrataj per multekolorataj ĉapetoj; ili sidis sub la arboj, kaj
trinkis Bavaran bieron, kaj fumis longajn pipojn dum la muzikistoj
ludis la Radetzkian Marŝon.
Apenaŭ mi sidiĝis ĉe aparta tablo, kiam du studentoj alvenis al
mi, kaj ni komencis interparoladon, kiu iĝis vivega post malmulte da
minutoj.
La du sinjoroj penadis priskribi la ĉefajn trajtojn de Breslaŭo al
mi, sed iliaj priskriboj estis tiel malsamaj, ke mi ne povis formi
ian ideon pri ili.
Sro Ambrosio estis efektive optimisto, dum lia amiko Sro Nero
ludis la kontraŭan parton. Nu, kia bono elvenis el ĉiuj tiuj ĉi
kontraŭdiroj? Nenio, krom veto.
Dum la lastaj minutoj, la sinjoroj disputadis pri la valoro de la
urba policaro, Sro Ambrosio absolute certigis, ke ĝi estas fama
pro ĝia lerteco, kaj Sro Nero diris, ke estas nenio pli malbona
en la mondo.
La veto estis aranĝita tiamaniere:
Sro Ambrosio entreprenis esti arestata de policanoj en kvar
semajnoj, sen farinte ion kontraŭ la leĝo. Sro Nero promesis
senpune fari krimon sub la okuloj de la policanoj, kaj pretendis, ke
tiuj ĉi eĉ helpos lin. Li farus tion ĉi ankaŭ en kvar semajnoj.
Oni elektis min esti juĝo por diri, je la fino de tiu ĉi tempo, kiu
ludis sian rolon laŭ la plej bona maniero.
Sed kvar semajnoj estas longa tempo, kaj mi forgesis la tutan aferon.
Okazis, ke mi estis ree vespere en la Pariza Ĝardeno, sidanta ĉe la
sama tablo, kiam mi ekvidis miajn antaŭajn kunulojn alvenantaj al
mi.
Jen estas tio kion ili rakontis al mi.
Sro Ambrosio estis peninta kvar semajnojn, per la helpo de sia
dommastrino, havigi la plej difektajn vestojn de vagisto. Li surmetis
ilin vespere kaj, post kiam la frizisto pentris lin tiel, ke neniu
povos rekoni lin, li eliris sur la straton.
Li marŝis lametante, kaj zorge ĉirkaŭen rigardante. Tuj policano
ekvidis lin, kaj sekvis de malproksime.
Fine Sro Ambrosio eniris en malgrandan drinkejon, kaj postulis
glason da ĝino.
La mastro, kiam li vidis la mienon de sia kliento diris, retirante la
glason: "Sed ĉu vi havas monon?" Sro Ambrosio kvazaŭ timigata
kurbiĝis, kaj prenis dudek kvin talerojn papermone el sia boto, kaj
metis ilin zorge sur la tablon.
La policano staris ĉiam antaŭ la fenestro por vidi la finon de la
dramo.
La mastro, ekprenante la bankan bileton, sen donante la glason da
ĝino al Sro Ambrosio portis la monon al lumo, por vidi ĉu ĝi
estas vera. Li demandis: "De kiu vi ricevis tiun ĉi bileton?" "De
mia patrino," respondis la vagisto.
Tiam eniris la policano.
"Ĉu via patrino loĝas malproksime?" li demandis.
"Jes, ĉirkaŭ kvar mil mejlojn."
"Bone, venu kun mi al la polica stacidomo, por ke mi certigu vian
historion." Li tiam ekprenis lin per la brako, kaj kondukis lin
eksteren, kie alia policano atendis.
Tiel Sro Ambrosio marŝis inter du policanoj laŭ la direkto al la
polica stacidomo.
Nu, ekmallumiĝis kaj, kiam ili apudestis la _Hotel de Saxe_, ĉe la
alia flanko de la strato ili subite ekvidis la estron de la urba
policaro marŝantan laŭ kontraŭa direkto.
Li tordis siajn longajn lipharojn, kaj rigardis sovaĝe sur ili. La
policanoj salutis, sed la estro transiris la straton.
"Kiun vi havas tie?" li demandis. "Suspektindan viron, kiu havis
dudekkvin talerojn en sia boto, via moŝto." Je tiuj ĉi vortoj, la
komandanto iĝis tre kolera, kaj li ekkriis: "Kaj vi ambaŭ forlasis
vian postenon por aresti tiun ĉi malgrandan junulon, kiu ne faris
ion malrajtan? Morgaŭ matene ĉe dek-tridek, mi ordonas vin ĉeesti
mian oficejon. Nun, mi mem alkondukos tiun ĉi malliberulon al la
stacidomo, kaj vi tuj iru al viaj postenoj."
Tion dirinte, li alvokis fiakron, per signo de mano ordonis la
malliberulon eniri, kaj sekvis lin. Ili do ambaŭ rapide veturis ĝis
la stacidomo, sed Sro Ambrosio multe miris kiam oni ne haltis
antaŭ tiun konstruaĵon, sed li ne kuraĝis ion diri.
La fiakro ruliĝis en la plej aristokratan kvartalon de la urbo, kaj
antaŭ belega palaco ĝi haltis.
La komandanto eliris, kaj ordonis al la vagisto, ke li sekvu lin en
liajn privatajn ĉambrojn.
Ili ambaŭ eniris en la princan salonon, kaj la oficisto, sidiĝinte
ĵus kontraŭ la malliberulon, subite formetis siajn lipharojn kaj
diris: "Ĉu vi konas min, Ambrosio? Certe mi deziregas scii tion,
kion decidos nia amiko la juĝo pri niaj agoj!"
Sro Ambrosio mutiĝis pro mirego.
Tuj poste, la servistinoj envenis, kaj pretigis grandan te-tablon por
ili.
Tion, kio poste okazis mi tute ne scias, sed la societo en la Pariza
Ĝardeno iĝis tiel vivema, ke mi apenaŭ povis doni mian juĝon.
Fine mi decidis jene:
Sro Ambrosio, estas vere, faris nenion malrajtan sed la aresto ne
estis plenumita.
Sro Nero faris krimon, sed ne estis punita.
Mi do ordonis, ke Sro Ambrosio pagu la duonon, ĉar li ne estis
arestita, kaj ke Sro Nero pagu la alian duonon, por kontentigi sian
konsciencon.
Surprizante estis, ke ni tri okaze rerenkontiĝis, lastan someron en
Parizo, Sro Ambrosio estas nun profesoro, Sro Nero ambasadoro,
kaj mi estas la viro, kiu rakontas tiun ĉi historion al vi.
MEDITADOJ EN WESTMINSTER ABBEY.
El "The Spectator," Marto 30, 1711, verkitaj de Addison. Tradukitaj
de Rev. N.B.
Kiam mi estas en serioza humoro, tre ofte mi sole promenas en
Westminstera Abatejo; kie la mallumeco de la loko, kaj ĝia uzado,
kune kun la soleneco de la konstruaĵo, kaj la stato de la homoj,
kiuj en ĝi kuŝas, emas plenigi la spiriton je speco da melankolio,
aŭ plivole pripenseco, kiu ne estas malagrabla. Hieraŭ mi restis
tutan posttagmezon en la preĝejkorto, la kloitroj, kaj la preĝejo,
min amuzante per la tombŝtonoj, kaj la surskriboj, kiujn mi vidis en
tiuj diversaj regionoj de la mortintoj. El ili, la plej granda nombro
raportis nenion pri la enteriĝinto, krom ke li naskiĝas unu tagon,
kaj alian tagon mortas: la tuta historio de lia vivo enhavata en tiuj
ĉi du cirkonstancoj, kiuj estas al ĉiuj komunaj.
Mi ne povis ne rigardi tiujn ĉi registrojn de ekzistaĵo,
flavkuprajn aŭ marmorajn, kiel speco da satiro sur la mortintoj,
kiuj estis lasintaj nenian alian memoraĵon pri si, krom ke ili
naskiĝis, kaj ke ili mortis. Ili min memorigis pri multaj homoj
citatoj en la bataloj el heroaj poemoj, kiuj estas sonore nomataj nur
por ke ili mortiĝus, kaj kiuj nur estas famaj pro frapoj sur kapojn.
Γλαῦκόν τε, Μεδόντα τε, Θερσιλόχον τε.
La vivo de tiuj ĉi viroj bone priskribiĝis en la Sankta Skribo per
"La vojeto de sago," kiu tuj fermiĝas kaj perdiĝas.
Kiam mi eniris en la preĝejon, mi amuzis min per la fosado de tombo;
kaj mi vidis en ĉiu ŝovelaĵo suprenĵetita, la peceton de osto aŭ
kranio intermiksitan kun freŝe ŝimiĝanta tero, kiu iam havis lokon
en la kunmeto de homa korpo. Tiam mi komencis pripensi, kiaj
nekalkuleblaj aroj da homoj kuŝis kunkonfuzitaj sub la pavimo de tiu
antikva katedro; kiel viroj kaj virinoj, amikoj kaj malamikoj,
pastroj kaj soldatoj, monaĥoj kaj kanonikoj estis kunelfalataj, kaj
kunmiksitaj en la sama komuna amaso; kiel beleco, forteco, kaj juneco
kune kun maljuneco, malforteco kaj malbelformeco kuŝis nedistingataj
en la sama konfuza amaso da materialo.
Tiel elvidinte tiun ĉi grandan magazenon de la morto, kvazaŭ
entute, mi ĝin pli aparte ekesploris per la rakontoj, kiujn mi
trovis sur multaj monumentoj, levigitaj en ĉiu kvartolo de tiu
antikva konstruaĵo.
Kelkaj el ili kovriĝis per tiaj malŝparemaj epitafoj, ke, se la
mortinto povus konatiĝi kun ili, li ruĝiĝus pro la laŭdoj
aldonitaj al si de siaj amikoj.
Estas aliaj, tiel troe modestaj, ke ili priskribas la karakteron de
la mortinto Greke aŭ Hebree kaj pro tio, ili ne estas komprenataj
unufoje dum unu jaro.
En la _Kojno de la Poetoj_ mi trovis, ke estas poetoj sen monumentoj,
kaj monumentoj sen poetoj.
Mi ja vidis, ke la nuna militado estas pleniginta la preĝejon per
multe da tiuj ĉi senhomaj monumentoj, kiu estas starigitaj al la
memoro de personoj, kies korpoj eble enteriĝis sur la ebenaĵoj de
Blenheim, aŭ en la bruston de la oceano.
Mi ne povis ne esti multege ravita de multaj modernaj epitafoj, kiuj
estas verkitaj kun granda eleganteco de esprimo kaj ĝusteco de
penso, kiuj do tiel honoras la vivantojn, kiel la mortintojn. Pri
tio, ke alilandano estas tre ema eltiri ideon pri la nescio aŭ
la ĝentileco de ia nacio el la maniero de ĝiaj publikaj monumentoj
kaj surskriboj, tiuj ĉi devus submetiĝi al la legado de kleruloj
kaj geniuloj, antaŭ ol ili estos gravurataj. La monumento de Sir
Cloudesley Shovel tre ofte min multe ofendis; anstataŭ la brava
Angla admiralo, kiu estis la distingiga karaktero de tiu malbela
sinjoro, li sur sia tombo reprezentiĝas per la figuro de koketulo
vestita de longa peruko, kaj sin ripozanta sur veluraj kusenoj
sub parada baldakeno. La surskribo respondas al la monumento ĉar,
anstataŭ ol glorigi la multajn rimarkindajn heroaĵojn, kiujn li
por sia patrujo farinta estis, ĝi nur nun sciigas pri la maniero
de lia morto, pro kio li povis rikolti nenian honoron.
La Holandanoj, kiujn ni estas emaj malestimi pro manko da genio,
montras senlime pli veran guston pri la antikveco kaj la ĝentileco,
per siaj konstruaĵoj kaj tiaj laboraĵoj, ol tiuj, kiujn ni trovas
en nia propra lando. La monumentoj de iliaj admiraloj, kiuj
konstruiĝis je la ŝtata elspezo, reprezentas ilin laŭ iliaj veraj
similoj, kaj ili ornamiĝas per maraj kronoj kaj ŝipaj ornamoj, per
belaj festonoj el markreskaĵo, konkoj kaj koralo.
Sed ni revenu al nia temo.
Mi estas lasinta la tenejon de niaj Anglaj reĝoj por rigardi alian
tagon, kiam mi trovos mian spiriton inklina al tia serioza amuzado.
Mi scias, ke tiaj konsideroj ĝenerale ekscitas mallumajn kaj
funebrajn pensojn ĉe la timemaj spiritoj kaj malĝojaj fantazioj;
sed, por mi mem, kvankam mi ĉiam estas serioza, mi ne scias tion,
kio estas melankoliiĝi; kaj mi do povas rigardi la Naturon, en ŝiaj
profundaj kaj solenaj scenejoj kun la sama plezuro kiel en ŝiaj plej
gajaj kaj ravaj modoj. Tiel mi povas plibonigi min per tiuj aferoj,
pri kiuj aliaj terure pripensas. Kiam mi rigardas la monumentojn de
la potenculoj, ĉia envia kortuŝeco en mi mortas; kiam mi legas la
epitafojn de la belaj, ĉia malmodera deziro malaperas; kiam mi
renkontas la doloron de gepatroj sur tombŝtono mia koro kompate
moliĝas; kiam mi vidas la tombon de la gepatroj mem, mi pripensas
pri la senutileco ploregi tiujn, kiujn ni post mallonga tempo devos
sekvi; kiam mi vidas reĝojn kuŝantajn apud tiuj, kiuj detronis
ilin; kiam mi konsideras konkurantajn spiritulojn flanke ĉe flanke
metitajn; aŭ sanktulojn, kiuj dividigis la mondon per siaj
argumentoj kaj disputadoj, mi malĝoje kaj mire pripensas pri la
malgrandaj, konkursetoj, sektetoj kaj disputetoj de la homaro.
Kiam mi legas la diversajn datojn sur la tomboj de unuj, kiuj hieraŭ
kaj de unuj, kiuj antaŭ sescent jaroj mortis, mi pripensas pri Tiu
Granda Tago, kiam ni ĉiuj estos samtempuloj, kaj kune aperos.
THE PROGRESS OF ESPERANTO IN GREAT BRITAIN AND ABROAD.
_The contents of this section are supplied by the Hon. Sec. of the
London Esperanto Club, who invites all Esperantists to send monthly
reports of the spread of the International Language in their
districts. Communications must reach 14, Norfolk Street, London,
W.C., before the 8th of each month._
On Friday, October 14th, the unification of organised effort for the
propagation of Esperanto within the British Empire was accomplished
by the formation of The British Esperanto Association. This took
place at a meeting of representatives of many of the twenty-five
British Societies, and individual Esperantists of both sexes, held in
the Essex Hall, Strand.
Our space does not admit of a verbatim report of the speeches, which
can only be given in condensed form.
On the motion of Mr. J. Rhodes (Keighley), seconded by Mr. C. E.
Cowper (Deal), Mr. W. T. Stead was called to the chair.
The chairman said the business of the evening was not to discuss the
merits or demerits of Esperanto. They were met as a company of men
and women who had come to the conclusion that Esperanto was the best
thing going in the way of a key-language, and that it was their duty
to decide how best to join their forces so as to make the best thing
within sight available to the greatest number of people in the
shortest possible time (hear, hear).
When the movement began to spread it developed one or two features
which he thought were rather hopeful. Persons with enterprise began
here and there to see that if Esperanto was going to go, there was
money in Esperanto. He had a great belief in things that had money in
them (hear, hear). For this reason, that any good cause which would
pay a 5 per cent. dividend would multiply and increase itself just as
a tree would multiply itself by throwing off its seed; but any
philanthropic or other public-spirited association which would pay no
penny in dividend was like a telegraph pole set in the ground--it
would stand until it rotted, but it would never breed another
telegraph pole. So it was in relation to societies that were purely
benevolent. But perhaps that was too bad to be suggested of this new
organisation, which was to be a purely propagandist association.
He should look upon it as representing what he might call the
"Church" of Esperanto. He hoped there might be a profitable and
revenue-producing "State" of Esperanto growing up outside with
which their organisation would be in the closest possible manner
associated, and while their business would be to preach the pure
gospel of the cause, the other fellows would come along and
gather up the shekels. As for themselves, they only wanted
sufficient of the shekels to keep the matter going.
A committee had been sitting for some time considering about the
formation of a National Association, and among the suggestions framed
was one as to title. Scarcely a month passed but some irate Scotsman
wrote to say he was a most dastardly person for not having taken note
that there were others beside English in the United Kingdom. Then the
Americans would not have the word "British" at all; while as to the
formula "English-speaking," the title "English-Speaking Esperanto
Association" would look rather foolish, seeing that the object was
speaking, not English, but Esperanto. It had, therefore, been finally
decided, after a good deal of discussion, that, subject to the
approval of that meeting, the title dividing them the least, and
which would be the simplest, was The British Esperanto Association.
The suggestions, copies of which would be found on the chairs, had
been drawn up by the London Group, and submitted to the rest as a
basis for a provisional organisation until next May. Their purport
had practically been embodied in a number of Resolutions now to be
laid before the meeting.
He concluded by moving the first Resolution: That a society, to be
entitled "The British Esperanto Association," be and is hereby
formed. Mr. Geddes (Dover) seconded.
A discussion followed, Mr. A. E. Wackrill (late of Ceylon) suggesting
a difficulty as to the equivalent in Esperanto of "Association," and
pointing out the desirability of having the same initials for the
title in both languages. It was replied that the word "Asociacio"
(shortened in the newer _Esperanto-German Dictionary_ into "Asocio")
was already available. Finally, after Mr. Parsons (Battersea) had
failed to find a seconder for his amendment--"The Esperanto Society
of Great Britain and Ireland"--the Resolution moved from the chair
was adopted unanimously.
Resolution 2.
Moved by Mr. Ledger (London); seconded by Mr. Gill (Acton). The
objects of the Association shall be:--To promote in every way the
spread of the auxiliary International language "Esperanto" by the
formation of new local societies. By appointing representatives.
Appointing delegates for International conferences. The arrangement
of congresses. Distributing information throughout the Empire.
Arranging for the loan of collections of literature, correspondence,
etc. The making arrangements for lectures. The publishing and
distribution of books and propaganda literature. The organising of
examinations and granting certificates of proficiency, etc., etc.
Resolution 3.
Moved by Mr. Cowper (Deal); seconded by Mr. Hayes (London). That
the following gentlemen be elected to hold office until the
annual meeting in May, 1905:--Honorary President--Dr. Zamenhof.
President--Lieut.-Col. Pollen, LL.D. Vice-Presidents--Messrs. Joseph
Rhodes, F.J.I., J. C. O'Connor, B.A., Felix Moscheles, W. T. Stead.
Hon. Treasurer--Mr. W. Whitebrook. Hon. Secretary--Mr. H. Clegg. Hon.
Auditors--Messrs. Schultz, Comins & Co.
Resolution 4.
Moved by Mr. T. Hoskison (Leeds); seconded by Mr. Finez (Dover). That
a provisional Council be formed, consisting of one representative of
each existing British group, with power to add to the number, such
Council to hold office until May, 1905, when the first annual meeting
shall be held and a new Council elected.
Councillors.--Aberdeen, Mr. Christen; Acton, Mr. Gill; Battersea, Mr.
Lee; Bedford, Mr. Dudeney; Bournemouth, Mr. Woodward; Brighton, Miss
Oxenford; Brixton, Mr. Eagle; Corbridge, Miss Bickell; Dover, Mr.
Geddes; Dublin, Mr. Fournier; Edinburgh, Prof. Sarolea; Forest Gate,
Mr. Carter; Glasgow, Mr. Wallace; Ilford, Mr. Jeffery; Keighley, Mr.
Rhodes; Kensington, Mr. Maitland; Leeds, Mr. Wyms; Leicester, Mr.
Mugglestone; Liverpool, Dr. Lloyd; London, Miss Lawrence; Newcastle,
Mr. Mills; Plymouth, Mr. Thill; Portsmouth, Dr. Greenwood; St.
Andrews, Mr. Haxton; Tynemouth, Mr. Davidson.
Resolution 5.
Moved by Mr. Joseph Rhodes (Keighley); seconded by Dr. Lloyd
(Liverpool). That the Association shall consist of Fellows, Members,
and Associates.
An annual subscription (the amount of which shall be determined by
the Rules) shall be payable by each Fellow and Member respectively.
These subscriptions shall be 5s. for Fellows, and 2s. 6d. for Members
for the period up to the annual meeting in May, 1905.
Individual Members of all Associated Groups shall be, _ipso facto_,
Associates, but without the right of voting (except through their
Group Leaders).
The Rules shall provide for the election by the Council, from time to
time, of Honorary Members, consisting of friends and helpers of the
cause.
Resolution 6.
Moved by Mr. Cowper (Deal); seconded by Mr. O'Connor (London). The
amount of annual subscription for affiliated Groups, based upon the
effective numerical strength of each Group, shall be determined by
the Rules; but the amount of subscription payable for the period up
to the annual meeting in May, 1905, shall be 3d. per head.
Resolution 7.
Moved by Mr. Reeve (London); seconded by Mr. Millidge (London). That
the Council be empowered to prepare a draft set of Rules for the
Association, to be submitted to the first general meeting.
Resolution 8.
Moved by Mr. O'Connor (London); seconded by Miss Lawrence (London).
That the Council be authorised to hire, as soon as possible, a room
for one year, with the approval of the Guarantor; and to engage a
paid assistant secretary for the period up to the annual meeting in
May, 1905.
Resolution 9.
Moved by Mr. Farnes (London); seconded by Miss Schafer (London). That
the honorary secretary be authorised at the conclusion of this
meeting to enroll members on payment of the provisional subscription
of 2s. 6d., and to receive donations, and that the Council be
empowered to elect from amongst the members, before the annual
meeting in May, 1905, a limited number of Fellows who have proved
themselves to be expert Esperantists, and are willing to pay 5s.
For convenience sake these resolutions have been set down in the
fashion in which they were finally settled, but no single resolution
was passed without comment or discussion, although to most of them
unanimous consent was finally given; for example, there was an
amendment to Resolution 2, Mr. E. W. Eagle (Brixton) moving that the
objects should be as in the printed paper, that is, in the sentence
"distributing information throughout the Empire," "Empire" should be
omitted. This was seconded by Mr. E. W. Bullen (Dulwich). Mr. J. C.
O'Connor (London) pleaded for the larger idea, and pointed out that
he had recently received applications for information as to how to
start Groups from persons in Adelaide, Melbourne, Sidney, and another
distant part of the Empire. The chairman suggested that, even if the
words were left out, there would really be no limitation of the
activities of the Association to that part of the Empire contained
within the British Isles. The meeting thereupon accepted the
amendment unanimously, and the words stand simply "Distributing
Information." Sir William Ramsay had been requested to become
president, but, his absence in America making it possible that a
reply would scarcely reach London before the meeting, the noted
scholar and ardent Esperantist, Colonel Pollen, had consented to come
to our help if needed. Sir William's telegram arrived just before the
meeting, the letter not until later. With his usual kindness he
wrote:--
R.M.S. _Baltic_, 13th October, 1904.
I am most flattered by your request. My position is simply this:--I
am on the Council of so many Societies (and on the Senate of London
University, too) that I find I have not sufficient time for what is
really the business of my life, research. It is true that each
Society takes only a little time, say, one afternoon a fortnight,
some more; but in the aggregate they take far more time than I ought
to give. I am now free from the presidentship of the Society of
Chemical Industry; but I must still attend its meetings, for the new
president is an American, and cannot be present in London.
These considerations lead me to decline your flattering offer.
Believe me it is not want of will; but I have made up my mind not to
undertake any more work of the kind for some years. I _must_ have
time for my own work, and the only way to secure it is to decline all
public offices.
Remember that I am in complete sympathy with your movement.
Yours faithfully,
William Ramsay.
Thus far our efforts have been successful, and the B.E.A. formed,
but we must not forget that this is only the first step, we have to
formulate carefully the Rules; and suggestions of all kinds will be
welcome. The arrangement as to examiners and examinations will be an
arduous and difficult work, and this applies to the whole of the
objects mentioned in Resolution 2. Each and everyone of us must do
our very best to give of our time and of our means. It has often been
said that true enthusiasm empties pockets. Let us, everyone who can
afford it, at least, become members, and those who can go one better
may add a donation. Subscriptions and funds will be gladly welcomed
by the Hon. Secretary, Harald Clegg, Esq., 14, Norfolk Street,
Strand, London.
Our space will not allow me to mention the classes in and around
London; particulars of these were published in the October
Esperantist. There was, however, one mistake, Miss Schafer's
class at the German Club, Charlotte Street, Fitzroy Square, is held
on Wednesday. The Principal of the Cusack Institute, White Street,
close to Moorgate Street Station, has placed a room at our disposal,
and classes are held there on Thursday evenings--beginners at 6.15,
teacher Mr. Gray; advanced 7.15, Miss Schafer.
Which of our readers has not heard of the extraordinary progress made
by Esperanto in Aberdeen? Their case is, I should think, unique. As
the result of a newspaper propaganda, commenced scarcely five weeks
ago, Aberdeen has more than 170 students attending classes. They
intend to hold a meeting in the Town Hall, which holds 5,000 people,
and already names for the Adresaro are coming in. All honour to the
enthusiastic Mr. A. Christen, who has originated and carried out this
successful movement.
News of progress abroad will have to be held over this month. Two
items are of great importance. At a congress of workmen painters held
lately in Grenoble it was decided that delegates to the next congress
must be able to speak Esperanto; and the preparations for the
reception of Dr. Zamenhof at Boulogne are already being commenced.
* * *
Tutmonda Jarlibro.
As all our readers know, this wonderful directory has been compiled
by So de Ménil, of 45, Boulevard Magenta, Paris. It being the first
of its kind, absolute correctness was impossible. All Esperantists
are, therefore, earnestly asked to correct any mistakes they find in
it, and to forward such corrections to So de Ménil before the 10th
November. Postcards will do of course; but if we are to have a
correct directory next year everyone _must_ help, and that speedily.
We have already notified M. de Ménil of most obvious slips.
* * *
Mr. H. P. Hughes, of 2, Fairfield Road, Stockton Heath, Warrington,
will send reprints of his interesting article (which appeared in
several papers) to any who will send a stamped addressed envelope,
and Mr. Dudeney's article in the _Bedfordshire Times_ is still
obtainable, price 2d.
* * *
We learn with great pleasure that our able friend Mr. Motteau holds,
by request of Dr. Stanton Coit, a weekly class (on Mondays at 7.30)
at the Union of Ethical Societies, 19, Buckingham Street, Strand, W.C.
CORRESPONDENCE NOTES.
_El Rusujo._--Mi ĵus revenis de mia longa Esperantista vojaĝo. Plej
diverslandajn Esperantistojn renkontis mi: Hungarajn, Germanajn,
Bohemajn, Francajn, Rusajn, Italajn--ĉiujn mi same bone komprenis,
kun ĉiuj mi min sentis internaciulo, homo, Esperantisto! Mi
konvinkis min, ke Esperanto estas parolebla de ĉiuj Eŭropaj
popoloj, kaj vidis, ke nenio povos haltigi la fortan fluon de tiu ĉi
progresaĵo.--Via, G. Kolowrat, _en St. Peterburgo_.
* * *
_Pri la prefikso MAL._--Ĉiuj Esperantistoj konsentas, ke ni ne
devas uzi la prefikson MAL-, kiam la logiko enkondukus uzon de SEN
aŭ NE. La prefikso MAL- montras la kontraŭecon. _La du ideoj estas
kontraŭaj, nur kiam ilia sumo faras nulon._ Eble oni ridetos tiun
algebran difinon. Tamen mi kredas, ke oni povas eltiri el ĝi, en la
plimulto da okazoj, limon inter la uzo de MAL-, kaj tiu de SEN aŭ
NE. Ekz.:
Se ni varmigis ian mason da akvo, kaj malvarmigis, laŭ la sama
grado, egalan mason, sufiĉos miksi ilin, por havi nenion faritan.
Puŝite egale kaj samtempe dekstren kaj maldekstren, oni ne moviĝas.
Persono kiu logas nin pro siaj bonaj kvalitoj, kaj mallogas pro la
malbonaj, sume lasas nin indiferantaj. Grasa makulo sur papero,
lumigita de poste, aperas brila; de antaŭe lumigita, ĝi estas
malbrila; lumigita egale ĉe ĉiu flanko, ĝi malaperas. Kunigante
homon fortikan kun alia malfortika, oni povus akiri la saman laboron,
kiel per du homoj senigitaj de tiuj du ecoj.
Ĝenerale, la estaĵoj kaj aferoj posedas kvalitojn aŭ propraĵojn,
kiujn ni kutimas vidi kunestantaj laŭ ia grado. Tio estas la komuna
nivelo. Se radiko sciigas, ke ia propraĵo superas ĉi tiun nivelon,
la sama radiko kun MAL- montras la saman propraĵon laŭ malsupera
grado. Sed kiam ni intencas celi la foreston aŭ neeston de propraĵo
ni uzu SEN aŭ NE. Ekz.:
La morto estas nur la seniĝo de la vivo; kaj la vivo neniam malon
havas. (La morto havas unu, la naskiĝon; ĉar en urbo, kie la nombro
de la naskiĝoj egalas tiun de la malnaskiĝoj, la kvanto da
loĝantoj ne ŝanĝigas.) Do, vortoj kiel _malviva_, _malakra_,
_malrekta_, _malcentra_, _malebla_, _malesti_, nenion signifas, se
oni donas al la prefikso MAL- ĝian veran sencon.
Nun, ĉu ekzistas ia diferenco inter SEN kaj NE? Eble pli bone estis
uzi SEN kiam la propraĵo celata okaze forestas, kaj NE kiam ĝi tute
neestis. Senviva korpo; neviva ŝtono.
Sed mi konfesas, ke ĉi tio estas nur bagatelo.--H. Sentis,
_Grenoble_.
P.S.--En Jan., 1903, mi sendis artikolon pri tiu temo al la
malaperinta R.I. (H.S.).
* * *
_Atesto pri facileco_ (se oni bezonas plu!).--Mi estis aŭdinta pri
Esperanto, sed mi sciis nenion pri _ĝ_i antaŭ _gestera_ (hieraŭ)
vespero, kiam amiko sendis al mi leteron skribitan en Esperanto. Post
tri kvar_t_onoj da horo, _per la helpo de unu kopio_ (_kajero_) _de_
The Esperantist, kiun mi ricevis kune kun mia letero, mi povis
skribi Esperantan respondon! Post vespermanĝo tr_e_ horojn da nokto
mi laboris (studis) pri la paĝoj de la Gazeto. Nun, morgaŭe, mi
estas leginta granda(n) parto(n) de la Gazeto, kaj mi povas kompreni
la vortojn preskaŭ tutajn, kvankam mi havas nek vortaron nek
gramatikon, ekceptinte The Esperantist. Esperanto ja estas
mirindega lingvo. La alia lingvo internacia, la malnova _Volapük_ ne
povis kompariĝi kun tiu ĉi. Ju pli mi vidas pri ĝi, des pli korege
mi ŝatas ĝin. Volu pardoni min, se mia letero enhavas kelkajn
er_o_rojn kaj kredu ke mi estas, via tre vere, N.L.H. en Calcutta,
Hindujo.
(A letter composed after but four hours' study, without dictionary or
grammar, other than The Esperantist! What can be more convincing?
The italics are ours.--Editor).
* * *
Referring to your notes in a recent number of The Esperantist, I
believe that the best way of spreading a knowledge of Esperanto is
for the London Chamber of Commerce to demand from every candidate for
their certificate a competent knowledge of the language--that they
should be at least able to read and write Esperanto; later on,
candidates might be required to speak the language.
This suggestion would be somewhat unreasonable if learning to read
and write Esperanto involved much labour; but I am surely overrating
the difficulty when I assert that any boy of average ability would be
able to conquer it by devoting one hour a week to it during our
academical term of three months. A slow boy might require two terms,
but slow boys are not wanted in the City or elsewhere.
English people are so abominably shy of any new proposal, especially
when it is one of a promising nature, that I shall not be at all
surprised if you continue to cry in the wilderness for many a year to
come. You will probably have to wait until the International language
has been adopted as the language of Commerce by _every nation except
ours_.--Yours faithfully,
Temple Orme.
KRANIOJ.
Originale verkita de Dro A.M., No. 8720 (Trinidad).
La celo de ĉiu Esperantisto estas, aŭ devus esti, la forigo de
naciaj antaŭjuĝoj, kaj li devus uzi ĉiujn batalilojn por efekti
ĝin. Unu el tiuj ĉi bataliloj estas Antropologio. La konatiĝo kun
la principoj de tiu ĉi scienco montros nin, ke la diversaj Eŭropaj
nacioj estas ja apudaj parencoj, kaj ke la tiel nomataj naciaj
malamikaĵoj estas pli ol malbonaj. Kio estas tiuj ĉi malamikaĵoj,
krom heredaĵoj de la estinteco, nutritaj de egoistaj regnestroj, kaj
nuntempe, ni ĝin diras honte, de la malveroj de egale egoistaj
historiaj skribantoj.
Por la nemetiisto, mi diru, ke la antropologiisto estas la naturisto
de la homo, kiu fondas siajn konkludojn sur la mezuroj kaj sur la
fizikaj trajtoj karakteraj de la vivantoj, kaj ankaŭ de la
mortintoj, sur la korpoj de la vivantoj aŭ de la mortintoj, sed,
kutime, sur la skeletoj de la mortintoj, kaj ne, kiel la historiaj
skribantoj, sur la priskribaĵoj de la malnovaj Grekaj kaj Latinaj
aŭtoroj.
La plej gravaj mezuroj estas tiuj de la kranio.
La kranioj dividiĝas en tri klasojn, laŭ la proporcio de la
larĝeco je la longeco; tiu ĉi proporcio, donita kiel procento da la
longeco, estas nomata "cefalika indikilo."
La larĝeco estas mezurata ĵus super la oreloj, kaj la longeco de
punkto inter la brovoj ĝis la okcipita ŝvelaĵo. La proporcio de la
_longa kapo_ (dolikocefaliko) estas malpli ol 75%, de la _meza kapo_
(mezocefaliko) de 75% ĝis 80%, kaj la _larĝa kapo_ (brakicefaliko)
pli ol 80%.
La jena priskribo ne enhavas Rusujon, Finlandon, Laplandon aŭ
Hungarujon, ĉar, rilate al iliaj loĝantoj, ili apartenas Azion; eĉ
Rusujo havas tre malgrandan nombron da Eŭropsangaj homoj.
La plej unue konata Eŭropa homo estis longa kapulo, mallonga kaj
bruneta, posedanta multe da Afrikaj trajtoj. Multaj antropologiistoj
kredas, ke li originale venis el Afriko. Estas strange, ke la
Afrikanoj havas tradicion laŭ kiu, la unuaj homoj estas nigraj.
Unutage iu el ili, baninte sin en lago, blankiĝis! Kompreneble ĉiu
rapidis sin bani en la sama lago, kies akvo pli kaj pli nigriĝis pro
tio. La banantoj do fariĝis malpli kaj malpli blanka ĝis, fine, la
akvo tute perdis sian virton. La malfeliĉuloj, kiuj alvenis tro
malfrue, estas la praavoj de la nunaj nigruloj, kaj la aliaj, pli
malpli kolorataj, tiuj de la diversaj koloritaj rasoj.
Poste, raso da larĝakapuloj el la Oriento, pli altaj, pri fortaj kaj
pli civilizataj ol la longakapuloj, okupis mezan Eŭropon, forpelinte
la longakapulojn al Sudo, Nordo kaj Nord-Okcidento. La nunaj Eŭropaj
nacioj estas la posteuloj de tiuj ĉi du rasoj.
Por la ordigo, la antropologiistoj supozas, ke estas tri ĉefaj,
puraj rasoj en Eŭropo, krom Rusujo, Finlando, Laplando, kaj
Hungarujo.
(_a_). La Teŭtonoj, altaj kaj blondaj, kiuj havas longajn kapojn kaj
vizaĵojn, kaj loĝas Skandinavujon kaj nordan Germanujon, estas la
posteuloj de tiu parto de la originalaj longakapuloj, kiuj forkuris
al la norda for de la larĝakapuloj.
(_b_). La Mediteraneuloj (Iberioj), malaltaj kaj brunetaj, kiuj havas
ankaŭ longajn kapojn kaj vizaĝojn, kaj kiuj okupas la Britajn
Insulojn, okcidentan Francujon, Hispanujon kaj la tutan bordon de la
Mediteranea maro, estas la posteuloj de la restantaj originalaj
longakapuloj.
La diferencaj karakteroj fizikaj de la du rasoj estas racionale
klarigitaj per klimataj kondiĉoj. Ni ŝuldas al la Iberioj la
civilizadon de antikva Egiptujo, Grekujo kaj Romo, sencitante tiun de
Persujo kaj eble tiujn de la Semitaj Imperioj, ĉar estas preskaŭ
certe, ke tiuj ĉi ankaŭ apartenis al la Mediteranea raso.
(_c_). La Keltoj, mezaltaj kaj brunetaj, kiuj havis larĝajn kapojn
kaj vizaĝojn kaj loĝis mezan Eŭropon (mezan Francujon, sudan
Germanujon, Aŭstrujon, Bohemujon, Polujon, kaj aliajn).
La Slavoj apartenas al tiu ĉi raso, kiu estis la posteulo de tiu
originala raso, kiu forpelis la longakapulojn.
Senprecize, la fizikaj karakteroj de la tri rasoj troviĝas en la
citataj landoj, sed estas esceptaĵoj. Ekzemple:--Forta larĝkapa
elemento troviĝas en iaj partoj de Danujo. Ankaŭ la Baskoj
(Basques) prezentas alian escepton, ĉar ili posedas larĝajn kapojn
kaj longajn vizaĝojn. Kontraŭe apud la rivero Dordonjo (Dordogne)
oni trovas longajn kapojn sed larĝajn vizaĝojn.
Kompreneble estas pli kumune trovi mezocefalikajn kapojn ĉie, pro la
intima miksado de la tri rasoj. Se la leganto kalkulos la nombron de
praavoj, kiujn li posedas dum du mil jaroj, li vidos, ke tio ĉi nur
estas natura, ĉar liaj propraj praavoj estos pli multenombraj ol la
tiama tuta loĝantaro de Eŭropo.
Hodiaŭ ne ekzistas tia estaĵo, kia Teŭtono, Kelto aŭ Mediteraneo.
Kelkaj vortoj estas necesaj pri la termino Kelta. La Kelto de la
antropologiisto estas la larĝa kapo de meza Eŭropo, sed la "Kelto"
de la historiaj verkantoj diversas, laŭ la fantazio de la aŭtoro.
Nuntempe la Francoj, Kimroj, Skotoj, kaj Irlandoj ĝuas la titolon.
El tiuj ĉi, nur malgranda parto da Francujo povas prave uzi la
nomon, la aliaj estas tielnomitaj, ĉar ili okazas paroli Keltajn
dialektojn.
La malĝusta uzado de tiu ĉi vorto ĉe la aŭtoroj kaj la
politikistoj pligrandigis multege naciajn malamikaĵojn inter la
Angloj kaj Irlandoj, kaj ankaŭ inter la Francoj kaj la Germanoj.
Kvankam la Germanoj estas tiel multe aŭ pli Keltaj ol la Francoj,
tamen tutaj libraroj estas skribintaj de Germanoj kontraŭ la
Kelta Franco, kalumniante lin pro lia raso. Mommsen, rilate al
tio ĉi, estas malglore la plej granda ofendanto el ĉiuj; tamen
lia kapo estis klare Kelta. Malfeliĉa fakto--por tiuj ĉi Germanaj
aŭtoroj--estas, ke multaj el la plej famaj Germanoj havis la larĝan
Keltan kapon, inter ili, Goethe, Schiller, Bismarck kaj eĉ Martin
Luther!
Ĉu la ironio povus plimulton fari?
La nescianta Angla malestimo por la Irlandoj estas eĉ pli malbona ol
la Germana malestimo de la Francoj, ĉar la Kelta elemento ĉe la
Irlandoj estas tre malgranda kaj tiel intime intermiksita kun la
aliaj, ke ĝi ne estas videbla. Kontraŭe, en la orienta parto de
Anglujo, kie la Danoj loĝiĝis, la Kelta elemento estas tre ofte
trovata.
La "Kelta" montano ankaŭ ŝuldas sian ekzistaĵon al la fantazio de
la aŭtoroj. La vera Skota montano estas Teŭtona-Mediteranea.
Mi ŝuldas multe al la libreto de John Munro _Historio de la Brita
Raso_ (History of the British Race; Newnes), kiun mi konsilas
Esperantistojn legi, kiel enkonduko al la scienco de antropologio.
Kun granda bedaŭro ni anoncas, ke la agema Malta Societo ĵus estas
perdinta Sron A. Littlejohn, unu el la plej energiaj klopodantoj
inter la fervora insulanaro. Kaj, por pruvi, ke malfeliĉoj neniam
venas unuope, la sama grupo ankaŭ perdis la servojn de la helpanto,
kiu estis tipografonta la novan ĵurnalon, pri kiu la Maltaj
Esperantistoj nun klopodas.
Kaj la sekvanta sciigo el Rusujo ankaŭ estas precipe doloriga. "La
23 Septembro subite mortis Membro de la _Soceito Espero_, Ekscelenco
Gregorij Nikolaeviĉ Ljubi, poŝtcenzuristo de eksterlandaj
ĵurnaloj, kaj cenzuristo de la venonta Rusa ĵurnalo 'Esperanto.'"
La mortinto estis progresema homo, li multe faradis por la _Soceito
Espero_, li penadis detrui la cenzurajn barilojn rilatajn la lingvon
Esperanto, kaj lia morto estas gravega perdo por ni Rusaj
Esperantistoj.
British Esperantists will learn with pleasure that, just as we are
going to Press, news has been received of the foundation of _The
London School of Esperanto_. E. A. Millidge, Esq., one of our most
able Esperantists (to whom we owe most hearty thanks for valuable
assistance in revising the proofs of several of our numbers), will be
the chief instructor. For information apply to the Secretary, 93,
Chancery Lane, London, W.C.
The principal articles of late dealing with Esperanto have appeared
in the _Sheffield Independent_, _Glasgow Evening Times_, _To-day_,
and the _Church Family Newspaper_. This last has been especially
useful, as a reference was given for further information, with the
result that many new adherents have been gained, especially among the
Clergy. If only contributors would remember never to let an article
appear without some such reference, our progress would be even more
rapid than it at present is.
ANTAŬEN!
Originale verkita de William Officer.
Nun super la tero lumiĝas
La tagoj feliĉaj kaj belaj,
Brilecon de kiuj, longtempe
La grandaj saĝuloj vidadis
En siaj revadoj anĝelaj.
Leviĝu do, Esperantistoj!
Antaŭen je nomo de Dio!
Homaro, unue sensenta,
Komencis gravecon kompreni
De via altega misio.
Ĝis nun la nacioj estadis
Fremduloj je penso kaj koro:
Tro ofte iliaj ĵaluzoj
Kaj malamikecoj plenigis
La mond' je senfrukta doloro.
Al vi apartenas la tasko
Grandega, senlime vastigi
La lingvon _esperan_. Ĝi sole
Posedas potencon magian
La multojn en unu kunligi.
El scio larĝega, perfekta,
La ĝia triumfo kreskigos,
Simile al floroj, amecon
Kaj pacon, regado de kiuj
La homojn eterne ĝojigos.
Antaŭen, do, Esperantistoj!
Antaŭen je nomo de Dio!
Laboru fervore, senĉese!
La sun' de sukceso ekbrilas
Sur via altega misio.
PLENDO DE LA LUNO.
Originale verkita de G. Kolowrat Ĉervinski.
Dormas, silentas natur'
Nur siluetoj montriĝas.
Kaj sur ĉielo la lun'
Tre malkontenta vidiĝas.
Tute sen ĝoj' ĝi rigardas,
Eĉ falis larm' el okul'
(Tiel almenaŭ mi revis)
Ho, luno malfeliĉul'!
Diru pro kio senĝoje
Tiel rigardas nun vi;
Eble ne estas agrabla
Plia fort' de l' sunradi'.
Ĉu miras vi la malbonon,
Ĉu plendas vi, ke sur ter'
Homo feliĉa ne estas,
Kaj eĉ senpeka afer'?
Eble ekscii vi volas
Estas por kio milit'
Kial ne estas la pac'
Ĉe la Dio kreit'?
Eble al mi vi demandas:
Kial, je l' homa ĉagren',
Lingvo neŭtrala malestas
Por la komuna kompren'?
Restu do vi nun trankvila;
Bon' venos de Esperant'
Lingvo neŭtrala utila,
Por ĉiu tera loĝant'.
Ĝi la militon forigos,
Pacon aranĝos ja ĝi,
Veran ekhavos la amon
Tuta homar' inter si.
Kuros de l' mondo malbono,
Multo en ĝi pliboniĝos,
Perdos la lokon mizero
Multaj eĉ plifeliĉiĝos.
Kaj forgesiĝos l' ofendo
Al vi farita de l' sun'.
Eble vi ekkontentiĝos,
Ho bela, ho mia lun'.
Dormas, silentas natur',
Nur siluetoj montriĝas
Kaj sur ĉielo la Lun'
Jam plikontenta vidiĝas.
Sed ne sen ĝoj' ĝi rigardas
Kaj senlarmiĝis jam ĝi--
(Tiel almenaŭ mi revis)
Ĝi konsoliĝis de mi!
ANAKREONAĴO.
Verkita de Rev. A. H. Nankivell.
Mi deziras pri famuloj
Kaj prapatroj nun kantadi
Kaj fortuloj batalantaj
Kaj sanktuloj preĝadantaj,
Honorindaj, memorindaj,
Kuraĝemaj kaj mirindaj,
Tiajn virojn mi laŭdadi
Volas; aŭdu, feliĉuloj!
Sed kor' mia kun moketoj
Krias: "Mi ne volas aŭdi.
Kantu nun pri la knabinoj,
Delikataj belulinoj,
Gajakoraj kaj amindaj,
Belvizaĝaj kaj kisindaj,
Tiajn mi deziras laŭdi;
Aŭdu, feliĉulinetoj!"
Tial mi adiaŭ diras
Al fortuloj kaj sanktuloj,
Militintoj kaj venkintoj,
Adorintoj kaj preĝintoj;
Kaj de nun pri virgulinoj,
Karesindaj gajulinoj,
Forgesinte pri bravuloj,
Ĉiam kanti mi deziras.
LULKANTO. DORMU!
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
Dormu, dormu en lulilo
Paĉja, panja korligilo;
Panjo ja apude sidas
Ci al panja am' konfidas,
Ci en sendanĝero estos
Panjo ja apude restos;
Laŭ infana elkonfido
Dormu, dormu, dorm'!
Kovras ja flugilaj vestoj
Sur birdetoj en la nestoj
Sed flugiloj cin anĝelaj
Kovras en mallumo helaj;
Ci en sendanĝero restos
Ĉar anĝeloj apudestos;
Laŭ infana elkonfido
Dormu, kara mia ido,
Dormu, dormu, dorm'!
Dolĉa en lulil' trezoro,
Ŝlosilet' de panja koro,
Cin al brakoj mi konfidas
Kies ci vizaĝon vidas;
Ci en sendanĝero restas
_Nia Patro_ apudestas;
Laŭ infana elkonfido
Dormu, kara mia ido,
Dormu, dormu, dorm'!
LA MALGRANDEGULO.
Originale verkita de Clarence Bicknell.
Malgrandegulo foje amis
Grandegulinon belan;
Li diris: "Ĉu vi min edzigos,
Amanton tre fidelan?"
Sed ŝi respondis: "Malfeliĉe
Mi estas tre miopa
Sed ni ne povas eĉ vin vidi
Per ilo teleskopa;
Por mi vi estas tro malgranda;
Mi restos amikino,
Sed iu de la via kresko
Konvenos por edzino."
Pro tio, poste, sian koron
Al malgrandegulino
Li donis, sed ŝi tuj respondis:
"Ne estas mi virino
Por vi; ni estas tro similaj
La unu al l'alia,
Kvankam al mia kor' vi estas.
Amanto simpatia;
Ĉar ne konvenas por edzeco
Preciza egalpezo;
L'edzino via devus esti
Virin' de kreskomezo."
Foriris li, kaj longatempe
Ne plu li enamiĝis,
Sed fine, lia kor' per iu
De mezokresk' bruliĝis.
Sed ŝi, al la demand' fatala
Respondis: "Tre ĝentila
Vi estas, sed mi ne kuniĝos
Kun viro malsimila.
La viro, kiun mi akceptos,
(Nature, vir' samlanda),
De mia kresko ankaŭ estos,
Nek pli nek malpli granda."
"Ho, ve!" li tiam kriis, "kion
Mi faros, mizerulo?
Neniu jesan vorton donis
Al mi, malgrandegulo."
Respondis ĉiuj al proponoj:
"Vi havas koron aman,
Sed tamen kreskon tro malgrandan
Aŭ saman, aŭ malsaman.
Mi petas, ke vi diru ion
Por min ekkuraĝigi."
"Tre efektive," ŝi respondis,
"Ne penu edzinigi."
MIAJ PAPERAMIKOJ.
Originale verkita fantazio de C. Oxenford.
Frapon! Ha, la poŝtisto--letero de unu el miaj paperaj amikoj. Vi
ridetas, tamen estas vere. Mi havas multe da paperaj amikoj, tio
estas amikoj, kiujn mi neniam estas vidinta; sed kiuj skribas al mi
el aliaj landoj. Kaj tiaj bonaj amikoj! Ĝuste similaj al la libroj,
la plej bonaj, kiujn oni povas posedi. Negrave kio mi estas vizaĝe,
profesie; neniam ili permesos min senti, ke mi estas malbela,
malsprita, neinteresa. Se mi ne estas vestata tiel bone, kiel aliaj,
neniam ili turnas la kapon kiam ni renkontas nin, sed ĉiam ili
salutas min kun amika rideto. Se mi estas laca, malafabla, kiam oni
min vizitas, oni nek ekkoleras nek nomas min malafablulino, sed oni
kvietigas min, kaj helpas min forgesi la kaŭzon de mia maltrankvileco.
Sed mi devas rapidi pretigi ilin akcepti. Ĉiuj miaj paperamikoj
vizitos min hodiaŭ vespere. Kia amaso tie estos! Tiu ĉi salono
apenaŭ ilin enhavos.
Mi estas ornaminta la ĉambron per floroj kaj, kiam la kandeloj estos
lumigitaj ni aperos tute belegaj. Mian veston? Mi estas vera virino:
mi estas vestinta min simila al la reĝino de Ŝiba. Tiun vesperon mi
trafas la deziron de mia koro: mi akceptas amikojn, kaj mi estas en
plej gaja humoro.
Ha, ĉi tie venas la unua gasto.
"Kiel vi sanas, Sinjoro...?"
Ha, ha! vi supozas, ke mi estas dironta al vi lian nomon? Ne, ne!
Li salutas min; kia manpremo! Nuntempe oni premas manojn laŭ
malnerva maniero, tute ekkoleriganta. Sed ne premu mian manon tro
kore, amiko mia; vi viroj neniam konas viajn fortojn.
Nun la aliaj alvenas, kaj mi rapidas ilin akcepti.
"Bonan vesperon, Sinjoro ... mi estas ĉarmata vin renkonti; kaj vin
ankaŭ, Sinjoro. Kion vi diras? Ho, Ho flatantulo, foriru, estas
facile vidi, ke vi elvenas el _La Belle France_!"
Sed kiu estas tiu ĉi grandegulo, kiu alportas kun li tian malvarman
venton? Estas mia amiko el Rusujo; li estas sufiĉe aminda serĉi por
mi poŝtmarkojn, kvankam li min konis nur malmulte da tempo. Mi devas
paroli iom kun li, kaj prezenti lin al tiu ĉi ĉarma Fraŭlino el
Aŭstrujo, kiu tiel timeme envenas en la salonon, kun mallevataj
okuloj. Ŝi estas juna Esperantistino, kaj devas esti kuraĝigata.
Kiu estas tiu ĉi sinjoro? Mi ne konas lin--sed ne, mi memoras,
li estas vidinta mian nomon sur la "_Adresareto de personoj kiuj
deziras korespondadi_," kaj deziras konatiĝi kun mi. Estimata
Sinjoro, mi timas ke vi ne ĝuos kunvenon de fremduloj! Kion, vi
estas botanikisto? Nu, jen kelkaj kuriozaj floroj; certe vi ĝuos
ilian societon, ĝis kiam mi povos trovi inter miaj gastoj similan
spiriton por prezenti al vi.
Ankoraŭ alia gasto, kiu malalte kliniĝas por kisi mian manon. Tiu
ĉi ago, ĉu ĝi estas laŭ miaj Anglaj idealoj de la konveneco? Ĉu
mi permesos al mi ĝin akcepti? Sed, mi forgesas, _nun_ mi estas
kosmopolitanino, kaj mi konformas al la kutimojn de ĉiuj landoj.
Alia gasto, kaj ankoraŭ alia. "Bonvenon, miaj amikoj, bonvenon!"
Malgraŭ mia feliĉeco, mi iom malkontentiĝas; unu el miaj amikoj
mankas; kaj mi estas pro tio tre malĝoja. Inter ĉiuj el miaj
paperamikoj, li estas la plej ŝatata. Mi trarigardas la salonon, ne,
tie ĉi li ne estas. Ha! Li envenas--"Mia kara Sinjoro, mi estas
ĉarmata vin vidi. Venu, sidiĝu apud mi kelkajn minutojn, kaj diru
kial vi estas tiel malfrua. Via Parizo, ĉu ŝi estas tiel ĝoja, ke
vi ne deziras ŝin forlasi eĉ por unu tago?"
Mi ekrigardas ĉirkaŭ la salono--kun tiuj ĉi bonaj amikaj
personoj ĉe mi mi estas feliĉega, sed--tamen estas--iom
stranga,--nekomprenebla! Mi trovas min tute nekapabla rekoni eĉ unu
personon. Tiuj vizaĝoj kaj tiuj formoj ŝajnas ĉiun momenton
ŝanĝiĝi. Kelkafoje oni estas blonda, kelkafoje bruna aŭ malhela.
Unufoje oni estas granda, aliafoje malgranda! Ĉu miaj okuloj trompas
min? Ho! kio okazas? Estas subite malvarme, mallume; la salono estas
neokupata. Hu! mi vekiĝas tremetante. Nur estas sonĝo. Ho ve! mi
estas ankoraŭ sola. Nur spirite mi renkontis miajn amikojn, ili ja
estas paperamikoj!
Eble, mi pripensas, estas tiom pli bone. Ve! kiam mi ekrigardas min
spegule, kaj mi vidas malgrandan, malbelan virineton de maturaĝo, mi
ĝojas, ke ili ne povas vidi min. Ĉu ili daŭrus skribi al mi se ili
povus min vidi kaj--sed ne, mi ne estos malamika, maljusta!
Tial miaj paperamikoj, al vi! Mi trinkas je via sano (kvankam nur per
mia amata kafo) kaj mi dankas vin pro la multe da feliĉaj horoj,
kiujn vi estas donintaj al mi; pro la multo da agrablaj ekskursoj,
kiujn mi estas fantazie partopreninta kun vi; unuvorte, pro via
amikeco. Ĝis la revido, amikoj miaj!
KIMRA SKIZO VI.
Heroino malmulte konata. Originale verkita de E.W.
En 1849 mi legis en ĵurnalo de la Orientaj Hindoj, pri juna heroino
kiu, sur la Kimra marbordo, estis superinta la gloran heroaĵon de
Grace Darling. Mia spirito estis ankoraŭ tro okupita je la
revolucioj de 1848 kaj ĝiaj sekvoj, por ke mi povu multe klopodi pri
afero individua, sed, post dekses monatoj, estante ĉe amikino, kiu
bone konis Fishguard Golfeton kaj ĝiajn loĝantojn, mi ŝin demandis
pri la nova heroino.
Al la tempo de la mirinda ago ŝi estis en tiu regiono kaj
kompreneble estis vizitinta la familion Llewellyn. La patro estis
fiŝkaptisto, tiel, kiel ĉiuj la vilaĝanoj, esceptinte unu
butikisto kaj la drinkejmastro. Li estis vidvo, havis vizaĝon
inteligentan, sed li tute ne povis paroli nek kompreni la Anglan
lingvon. Tamen liaj filinoj estis pli kleraj. Ili estis grandaj,
fortikaj, kaj belegaj virinoj, la pliaĝa, Margareto, havis preskaŭ
dudek kvin jarojn.
Mia amikino donis al mi kopion de la rakonto de la pli juna fratino,
Marta. Jen ĝia resumo, multe mallongigita.
_Rakonto de Marto_: "Mi senvestigadis min, kaj mia fratino preĝadis.
Subite ŝi ekleviĝis de siaj genuoj ekkriante: "Mi aŭdis pafadon.
Ŝipo estas inter la ŝtonegoj." Mi nenion aŭdis, sed ŝi komencis
rapide sin vesti kaj ni kune eliris por doni averton.
Ekstere ni povis apenaŭ stariĝi, kaj la ŝaŭmo kun la ondoj sin
ĵetis sur la vojeton. Kiam ni atingis la drinkejon, nia patro kaj la
ceteraj viroj kredis, ke ni ne povas esti alie ol frenezaj. Ili
aŭdis nenian pafadon; la nokto estis tiel nigra, kiel la peĉo;
nenia ŝipo volus proksimiĝi al la tero en tia vetero; se ŝipo tie
estus, ili povus nenion fari por ĝin helpi; nenia boato povus naĝi
unu minuton sur tia maro. Sed Mago (Margareto) ne volis reveni ĉe
ni. Forte alpremante unu la alian, kaj ofte falante, ni marŝis
laŭlonge la krutaĵon, kiu ne estas alta kaj kiu, je diversaj lokoj,
superpendas la maron. Niaj okuloj kutimiĝinte al la mallumeco, ni
vidis la blankan ŝaŭmon kune kun granda nigra makulo, kaj, apud
ĝi, malgrandajn makulojn. Ŝi diris: "Jen estas la ŝipo, tiuj estas
dronontaj maristoj; ni devas savi ilin!" Ne malproksime estis du
stangoj, kaj ankaŭ fortaj ŝnuregoj kaj turniloj por suprentiri la
boatojn kiam oni atendas uragon. Mago komencis tordi ŝnuregojn
ĉirkaŭ sia talio. Mi komprenis, ke ŝi ĵetos sin en la ondegojn,
kaj mi diris: "Ho! memoru pri via senmorta animo; ĉu vi estas certa,
ke ĝi estos savota?" Ŝi respondis: "Tio ĉi tute ne estas grava,
mia nuna devo estas savi tiujn ĉi dronontojn." Mi penadis fortiri
la ŝnuregon, por ke ŝi ne sin alligu, sed ŝi fariĝis tute furioza
kaj laŭte ekkriis: "Mi ja iros en la maron; se vi ne faros tion,
kion mi ordonos, se vi ne turnos la turnilon, kiam mi elvokos, vi
estos tiu, kiu mortigis sian fratinon."
Ŝi kuris, kun la ŝnurego alligita, kaj ŝi saltis kiel eble plej
forte. Subite mi sentis ekskuon, mi turnis kaj tiris; ŝi suprenvenis
kun viro inter siaj brakoj. Ŝi metis lin sur la herbon; denove ŝi
saltis, kaj mi turnis la tenilon; dua viro saviĝis--poste tria. Nun,
la ŝnurego estante preskaŭ tratranĉita, ŝi sendis min al la
drinkejo por alvoki helpon.
Dume ŝi prenis ŝnuregon de alia stango kaj alligis ĝin ĉirkaŭ
sian korpon. Homoj alvenis kun lankovriloj, brando, lanternoj kaj
ujoj da varmega akvo. Mi helpis ĉe la malsekaj, nekonsciaj maristoj.
Kelkaj viroj laboris la turnilon, kaj Mago suprenportis kvaran viron,
sed ondego ĵetis ilin kontraŭ akran ŝtonegon, kaj lia cerbo kaj
sango ŝpruciĝis sur ŝia gorĝo kaj kolo. Ŝi ŝajnis morta, sed
poste ŝi englutis iom da brando, kaj sin ĵetis en la maron kaj
savis la lastan viron. Nun la laboro de Mago estis finita, kaj ŝi
ploregis. Ni flegis ŝin, portis ŝin hejme, kaj kuŝis ŝin lite,
sed ĉiam ŝi ploregadis; eĉ nuntempe, kiam ajn ŝi ne povas dormi,
ŝi senĉese ploras."
Kompreneble, mi tre deziris vidi Margareton, ĉar oni diris, ke ŝia
vizaĝo similas eĉ pli ol antaŭe al Sankta Virgulino de Rafaelo,
sed mi ne povis. Ŝi akceptis multajn vizitantojn, sed kun neniu ŝi
parolis pri la ŝippereo.
Li tiama episkopo de St. Davids estis Dro Connop Thirlwall, la
klera historiskribanto de antikva Grekujo. Li simptiis kun la Kimroj,
kaj eĉ estis lerninta ilian tre malfacilan lingvon. Li sendis al la
du fratinoj £100 (2,500 frankojn) je signo de admiro pro ilia nobla
sindoneco. Li ankaŭ komunikis al la direktoroj de _Lloyds_ la
detalojn pri la afero, kaj ili sendis al Margareto £100, kaj
pergamenon iluminitan, sur kiu ili dankis ŝin pro tio, ke ŝi estas
savinta la vivon al tri maristoj. (Efektive nur tri estis savitaj,
ĉar unu el la kvin mortis malmultajn tagojn post la ŝippereo).
Tiamaniere la familio riĉiĝis.
Kiam mi denove estis en Kimrujo, mi intencis viziti la familion
Llewellyn, sed oni min sciigis, ke Marto edziniĝis je Koloniano, kaj
la tuta familio estis elmigrinta.
La nomo de Margareto Llewellyn estas verŝajne forgesita de ĉiuj
krom kelkaj maljunuloj.
Ofte mi pensas, kiel feliĉa estas ŝia sorto, povi plenumi faron
tiel heroan, kaj tamen eviti la degradecon de publika sciado.
Nia Lando, Words & Music by F.G. Rowe.
Kie estas nia lando,
Nia kara lingvo-lando?
Ĉu Rusujo, pacienca,
Al la lumo baraktanta?
Ĉu Svisujo kun montanoj,
Domo ja de liberanoj?
Grandaj tiuj landoj estas
Sed pli granda nia estas!
Kie estas nia lando,
Nia kara lingvo-lando?
Ĉu Anglujo tiel rega,
Ĉie ĉiam okupega?
Aŭ en filnacioj ŝiaj.
Ne dependaj energiaj?
Grandaj tiuj landoj estas
Sed pli granda nia estas!
Kie estas nia lando,
Nia kara lingvo-lando?
Ĉu Francujo kun beleco,
Liber-egal-frat-braveco?
Germanujo kun pensuloj,
Malrapid' sed persistuloj?
Grandaj tiuj landoj estas
Sed pli granda nia estas!
Nia lando estas ĉie,
Ĝiaj limoj ja nenie!
Kie premas manon mano,
Kune kun Samideano;
Aŭ saluto aŭdigata,
Aŭ steleto vidigata.
Kie ajn la klopodanto,
Estas lando Esperanto!
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
Vol. I. No. 14.
_Decembro, 1904._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
Edited by H. BOLINGBROKE MUDIE, 67, Kensington Gardens Square, W.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 14, Norfolk Street, Strand, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Editor's Notes 209
Welsh Sketch VII. (E.W.) 210
Instinct or Intelligence (Dr. Gambier) 211
Xmas Pudding (Jem Ross Archibald) 212
Origin of European Languages (George J.
Henderson) 213
The Crane and the Simpleton (Guy H. Naylor) 214
Letter from Geneva (Edouard Bernard) 215
Club Report 216
A Venetian Affair (D. H. Lambert, B.A.) 219
The Treasure in the Forest (H. G. Wells),
translated by Martyn Westcott 220
My Lord the Baby (Edward Metcalfe, M.A.) 222
To Smokers (Ben Elmy) 222
Flyfishbirdratcatdog! (Clarence Bicknell) 222
The Call of Nature (G. C. Law) 223
Index to 'The Esperantist' (Vol. I.) 224
Title Page To 'The Esperantist' (Vol. I.) Frontispiece
For Local Information apply to the Hon. Secs. of the following
Official Societies:--
Acton--Sro. E. J. GANT, Ivy Dene, Cumberland Road, Hanwell, W.
Barrow-in-Furness--Sro. JOHN THOMPSON, 52, Blake Street.
Battersea--Sro. A. E. LEE, 2, Cupar Road, Battersea.
Brighton--Miss OXENFORD, 16, Upper Westbourne Villas, Hove.
Brixton--Sro. E. W. EAGLE, 21, Kellett Road, Brixton.
Corbridge-on-Tyne--FRAŬLINO BICKELL, Springfield.
Dover--Sro. H. R. GEDDES, Northumberland House.
Dundee--Sro. J. DUCHENE, 3, Seagate.
Edinburgh--Miss TWEEDIE, M.A., 2, Spence Street.
Forest Gate--Sro. G. C. H. CARTER, 107, Ham Park Road.
Glasgow--Sro. J. H. WALLACE, 3, Hampden Terrace, Mount Florida.
Huddersfield--Sro. G. H. TAYLOR, 9, Norman Road, Birkby.
Ilford--Sro. W. A. JEFFERY, 42, Park Road, Ilford, E.
Keighley--H. W. D. HAMILTON, 15, Nashville Terrace, Fell Lane.
Leeds--Sro. J. E. WYMS, Achonry House, 3, Mexbro Avenue, Chapeltown Road.
Leicester--Sro. MUGGLESTONE, 61, Bonsall Street.
Liverpool--Sro. R. E. ISSOTT, 5, Gresham Street, Edge Lane.
London--Miss LAWRENCE, 41, Outer Temple, W.C.
Newcastle--Sro. J. MILLS, 129, Clara Street, Benwell.
Portsmouth--Dr. GREENWOOD, 182, Queen's Road.
Plymouth--Dro. GRINDLEY, 23, Gifford Place.
St. Andrews--Sro. J. T. RAXTON, 133, South St., St. Andrews.
Settle--Sro. C. GRAHAM, Goldelands.
Tynemouth--Sro. ALAN F. DAVIDSON, 26, Park Crescent, N. Shields.
Warrington--Sro. W. H. WOODCOCK, Holly Bank, Letchford.
West London--Sro. S. MAITLAND, 22, Maclise Road, Kensington W.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti _bonajn vinojn_, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadoan en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of
the Best Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow
with intelligent interest the great movements of Contemporary
History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. R. A. Croston, 33, Dryden Road, Liverpool. Korespondados kun
alilandanoj per p-k. aŭ leteroj. Ĉiam respondos.
Sro. F. Francis, 46, Eridge Road, Tunbridge Wells, Kent.
Interŝanĝos i. p-k. kun ĉiulandanoj.
Captain H. E. Jacob, Aden, Arabia. Dez. kor. kun diverslandanoj sed
precipe kun la junuloj.
Sro. Henry C. King, The Wharf, Barbados, B.W.I. Kun alilandanoj pri
ĉiuj aferoj.
Sro. G. Mercer Hollis, 47, Dartmouth Park Hill, London, N.W Koresp.
kun alilandoj per i. p-k. Ĉiam respondos.
Sro. Sidney Nicholl, 9, Throgmorton Avenue, London, E.C. Interŝ.
ilus. p-k. kun gealilandanoj.
La Kosto de la Enskribo estas ses pencoj (70c. poŝtmarke).
CHRISTMAS POSTCARDS.
Wholly in Esperanto.
Per Packet of Twelve, 7d.
POST FREE.
This Postcard has been specially designed for the B.E.A. and contains
appropriate greeting to Esperantists throughout the world. Published
by the British Esperanto Association, 14, Norfolk Street, London,
W.C.
THE LONDON ...
School of Esperanto.
CLASSES AND POSTAL TUITION.
For Prospectus apply to--
THE SECRETARY, 93, Chancery Lane, London, W.C.
THE ESPERANTIST.
The Esperanto Gazette for the spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London, W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro, 67,
Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
Vol. 1., No. 14.
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later Issues
4d. each, net.
DECEMBRO, 1904.
Al la Redaktoroj de Ĉiuj Esperantaj Gazetoj.--Karaj Kolegoj,
Ni ĉiuj klopodas pro la disvastiĝo de nia kara lingvo, kaj ni ĉiuj
devos uzi tiujn ilojn, kiuj plej interesos niajn Legantojn. Kun
granda plezuro mi vidas, ke ĉiuj la Esperantaj Gazetoj fariĝas pli
kaj pli interesaj kaj vidindaj, kaj montras nepran pruvon de nia
progreso.
Mi tamen tre surprize vidas, ke diversaj el la Esperantaj Gazetoj
enpresis verkojn, eltiritajn el The Esperantist, sen la necesa
permeso aŭ anonco.
Kvankam oni ĝenerale tre kontente permesos la uzon aŭ tradukon de
multaj artikoloj el tiu ĉi Gazeto, la aŭtoroj esperas, ke oni ne
plu represigos ilin, sen antaŭa permeso.
Kun alta estimo, ĉiuj bondeziroj, kaj internaciaj salutoj, mi estas
fidele via,--La Redaktoro.
Sendube legantoj vidis, ke la lastaj numeroj de The Esperantist ne
enhavis multajn dulingvjan artikolojn. La Redaktoro ricevis leterojn
plendantaj kaj gratulantaj pro la sama forigo.
Se multaj legantoj anoncos ke ili ŝatas la dulingvajn artikolojn,
kaj trovas ke ili helpas je la akiro de la lingvo, ĉiuj numeroj
enhavos kelkajn dulingvajn paĝojn.
Dum la monato ni ricevis:--
"Rakontoj pri Feinoj," de Charles Perrault, tradukitaj de S-ino.
Sarpy (84 pp., 1 franko).
"La Evolucio de la Lingvo Internacia," en la Bulgara lingvo, de Jonko
Davidov (51 pp., 50 centimoj).
"Esperanta Versfarado," de J. Parisot and T. Cart (15 pp., 30
centimoj).
"Het Wetenschappelijk Vraagstuk eener Kunstmatige Taal," de E.
Collardeau, tradukita Holande de J. Neerdaels (26 pp.); kaj diversajn
bonepresitajn broŝurojn de Haŭptmann Borel, 95, Prinzenstrasse,
Berlin, N.W. (en la Germana lingvo).
Sro. Lyndridge, la verkisto de la _Ekzercoj de Stenografia
Esperanto_, anoncitaj sur nia kovrilo, deziras anonci ke li
rondirigas inter siaj korespondantoj kajeron de The Esperantist
verkita stenografie.
Bedaŭrindege, la eldoniĝo de "La Ventego" ankoraŭ prokrastiĝas.
La belarta eldono aperos frue Decembre, kosto 3 frankoj, sed mendoj
je la abonprezo de 2 fr. 50 akceptiĝos _ĝis Decembro_ 5a.
Doubtless readers have seen that the last numbers of The
Esperantist have not contained many bilingual articles. The Editor
has received letters complaining and congratulatory of the same
disuse. If many readers will send notice that they appreciate the
bilingual articles, and find that they help in mastering the
language, all issues will contain some bilingual pages.
During the month we have received:--
"Fairy Tales," by Charles Perrault, translated by S-ino. Sarpy (84
pp., 10d.).
"The Evolution of the International Language," in Bulgarian, by Jonko
Davidov (51 pp., 6d.).
"Esperantic Versification," by J. Parisot and Th. Cart (15 pp., 4d.).
"The Question of an Artificial Language," by E. Collardeau,
translated into Dutch by J. Neerdaels (26 pp.); and sundry
well-printed brochures from Captain Borel, 95, Prinzenstrasse,
Berlin, N.W. (in German).
Mr. Lyndridge, the author of the _Exercises in Stenographic
Esperanto_, advertised on the cover, wishes to announce that he sends
round among his correspondents a copy of The Esperantist in
shorthand.
Unfortunately, the publication of "La Ventego" is still delayed. The
art edition will appear early in December, price 2s. 6d., but orders
at subscription price of 2s. will be accepted _till December 5th_.
KIMRA SKIZETO VII.
Malnova Ferakonto. Esperantigita de E. W.
Unu fojon, antaŭ longege, loĝis en bela trankvila valeto viro
nomita Johano, kaj sia edzino Mario. Ili estis nejunaj kaj solaj.
Antaŭe ili havis du infanojn, kvarjaran knabeton kaj dolĉan dujaran
filineton, sed ili ambaŭ mortis. La gepatroj ofte ploregis ilin,
kvankam ili estas bonaj Kristanoj, kaj neniam volis murmuri kontraŭ
Dio.
Ili laboris senĉese kaj saĝe, tiel ke ilia dometo, ĝardeno kaj
kampo estis modeloj da pureco kaj beleco. Iliaj bestoj estis grasaj
kaj bonezorgataj.
La geedzoj estis amataj de la najbaroj, por kiuj ili faris ĉian
eblan servon. Sed la edzino malsaniĝis; ŝi ne volis konfesi sian
suferon, ĉar ŝi timis tro malĝojigi sian fidelan Johanon.
Li vidis nenion, ĉar ŝi adoris lin tiel, ke ŝiaj vangoj ĉiam
ruĝiĝis kaj ŝiaj okuloj briliĝis kiel helaj steloj, kiam ajn li
rigardis ŝin. Li ja nenion vidis; sed multaj amikoj vidis kaj kore
simpatiis kun la kompatindaj geedzoj.
Tiuj ĉi helpemaj estaĵoj, la feoj, loĝas en proksima arbaro, kaj
nokte dancadas sur la kampoj. Ili ja meritas la nomon donadatan al
sia raso de la Kimraj kamparanoj. Ili vere estas "la bonaj etuloj";
ili amas la diligenton kaj la purecon, kaj ili amegas la honestecon,
la veramecon, kaj la bonkorecon.
Ankaŭ ili estas dankemaj; kaj nesciante Johano kaj Mario estis
farintaj multajn bonajn servojn je ili.
Tial okazis, ke, unu matenon, kiam Mario, pala kaj laca eliris por
melki la bovinojn, ŝi trovis ilin jam manĝantajn la freŝan
furaĝon.
Enirante en la laktejon, ŝi vidis, ke tuta ŝia matena laboro estis
bone farita. Multaj funtoj da bela flava butero staris sur grandaj
pladoj, la buter-lakto estis en barelo, preta por ke Johano donu ĝin
al la porkoj manĝaĵe, la nova lakto jam estis kribrita kaj verŝita
en purajn vazojn; ankaŭ ĉiuj aliaj ujoj estis brogitaj. Enfine ŝi
nenion havis fari, krom hejti la supon kaj panetojn por matenmanĝo.
Tial ŝi ripozis sin kaj pensis pri Johano. Ŝi kredis, ke li
estis farinta tutan ŝian laboron. Ŝi ĝuis tiun ĉi provon de lia
konstanta amo kaj lin dankis en sia koro. Sed poste ŝi timis, ke
li devis scii ŝian suferon, kaj ŝi tre malĝojis. Tamen, kiam li
revenis hejmen, koloro kaj brilo ŝanĝis ŝian vizaĝon tiel, ke li
ne vidis ian signon de malsaneco.
Ŝi deziris danki pro lia helpo, sed ŝi timis paroli, ĉar ŝi estis
ankoraŭ tro kortuŝata, kaj, plorante, ŝi lin ĉagrenigus. Ŝi
faris do siajn hejmajn aferojn kun amplena koro kaj silenta dankemo.
Morgaŭe, denove trovinte sian tutan eksterdoman laboron bonege
efektivatan, ŝi ekpetis al Johano ke li ne tiel lacigu sin pro ŝi.
Ili ambaŭ miregis, kaj, post longa interparolado pri la afero, ili
kredis, ke iliaj nevideblaj bonfaristoj devis esti "la bonaj etuloj."
Por samtempe certigi sin kaj montri sian kontentegon, ili metis, apud
la ŝtuparo, grandan pecon de la plej bona blanka pano kune kun
freŝa butero kaj vazo plena da ĵusmelkita lakto. Morgaŭe, la
regalo ne tie troviĝis; la geedzoj do sciis ke la feoj ja servos
ilin, tial ili laŭdis Dion pro tiu ĉi favoro, kaj ili amis Liajn
bonajn Estaĵetojn.
Vintriĝis, Mario pli malsaniĝis. Ŝia tuta laboro ĉiam estis
farata de la feoj, kiuj ankaŭ helpis Johanon. Ili ja plezure estus
farintaj ĉiom, kiom li bezonis, sed ili estis saĝaj, kaj sciis, ke
li pli suferus, neokupate. Ĉiu nokte, ili ĝuis sian simplan
ragalon.
Enfine, la morto disigis, dum kelka tempo, la du amantojn. La tombo
de Mario superploradiĝis de Johano, beletiĝis de la Gefeoj. Nenie
kreskis pli verde la herbo; nenie floris pli brile la floroj, nenia
difektiga insekto povis proksimiĝi al la sankta loko!
La feoj servadis ankaŭ la vidvon, kies domo, ĝardeno kaj kampoj
fierigis la paroĥanojn. Oni estus kredinta, ke li havis multajn
laboristojn, kaj oni enviis lin. Li tamen tre malĝojis.
Pli ol unu virino volis konsoli lin, kaj fariĝi la mastrino de tiel
bela bieneto.
La plej ruza el liaj amikinoj lin kaptis, kaj edzigis. Ŝi estis
junulino tiel obstina kiel egoista, kiu nek ŝatis liajn virtojn, nek
bedaŭris lian melankolion, sed kiu antaŭvidis por si vivon facilan
kaj ĝojon, vidviniĝinte. Ŝia unu deziro estis amasigi monon.
Baldaŭ ŝi komencis malplezure meti la kutiman porcion por la feoj.
"Kial ili devos ricevi pli bonan nutraĵon ol aliaj farmlaboristoj?"
ŝi demandis. "Ĉar ili amegis Marion kaj laboras senpage," respondis
Johano; "ankaŭ ili estas la plejmulton donintaj al mi el miaj
amikoj."
De tiu ĉi tago li mem lasis la noktan regaleton. Post kelkaj
monatoj, li bezonis forlasi sian hejmon dum tri semajnoj, sed li ne
foriris sen peteginte sian edzinon, ke ŝi neniam forgesu siajn
helpemajn amiketojn, kiuj certe meritis ĉian dankesprimon eblan. Ŝi
ja promesis ilin memori, sed ŝi ne diris tion, kion ŝi intencis
doni al ili.
Tiel okazis ke, unu nokton, kiam la bonaj etuloj estis farintaj la
tutan laboron, ili nur trovis pecojn da nigra ŝima pano kaj kelkajn
la malbonodorajn sekigitajn harengojn. Treega estis ilia kolero!
Ekkriante, ili kuregis en la ĉambron de la avarulino, pinĉis ŝin
de kapo al piedoj ĝis iliaj viglaj fingretoj estis lacaj kaj ŝi
preskaŭ svenis. Pinĉante, ili senĉese kantis versojn:
_Nigra pano kaj hareng' odoras_
_Viaj dikaj flankoj ja doloras._
Tiam, kun grandega peno, ili elpuŝis ŝin el ŝia lito, kaj trenis
ŝin malsupren, gaje ekridante kiam, falante de unu ŝtupo sur alian,
ŝia kapo ricevis baton.
Enfine, ili forlasis ŝin, duone senvivan, apud la pordo, kaj
malaperis. De tiu tempo la malfeliĉulino devis ĉion fari kaj ankaŭ
toleri la koleron de Johano, de kiu ŝi ne povis kaŝi la kaŭzon de
la forkuro de liaj multjaraj helpantetoj.
Ŝia vivo estis senĝoja, tamen trankvila, ĝis Johano mortis.
Apenaŭ li enteriĝis, kiam ŝiaj turmentantoj revenis. Nokte ili
melkis la bovinojn kaj forpelis ilin kun la bovojn, bovidojn kaj
porkojn sur la kampojn de la najbaroj. Ili ŝtelis ĉiujn ovojn de
kokino, anasino, anserino kaj kolombino. En la dometo povis neniu
ĝui noktan ripozon. Bruoj, batoj, pinĉoj, neebligis dormon. Nek
sciulo nek pastro povis forpeli la ofenditajn kaj malicajn feojn. Pro
tio, post mallonga tempo kaj multe da ĉagrenoj, la vidvino forlasis
senespere sian domon kaj belan bieneton, kaj vivis malriĉa kaj
malestimata inter fremduloj.
Kontraŭ ŝi estis la bonaj etuloj tro kruelaj, sed oni devas memori,
ke tiuj ĉi strangaj estaĵoj ne estas Kristanoj baptitaj. Kredeble
ili neniam estis aŭdintaj la ordonon: "_Faru bonon kontraŭ tiuj,
kiuj kontraŭ vi malbonon faras_." Ili nur komprenis la leĝon:
"_Kontraŭ bonuloj bone agu_"; kaj mi kredas, ke ili honeste obeis
tiun leĝon.
Certe mi neniam aŭdis nek legis pri feo aŭ feino nedanka!
INSTINKTO AŬ INTELIGENTECO.
Vera rakonto de Dro. M. P. Gambier (O. W.)
Karaj gelegantoj, mi rakontis al vi la lastan fojon, historion pri
porkino, kiu sciis kalkuli siajn idojn. Hodiaŭ mi parolos al vi pri
alia besto.
Unu el miaj amikoj, pasia ĉasisto, havis hundinon bonan, belan kaj
tre fidelan. Ian tagon la hundino, kiu estis graveda, de malproksime
sekvis sian mastron, kiu ne volis kunkonduki ĝin por ĉasi. Kiam ĝi
estis sufiĉe malproksime de loĝejo, ĝi montriĝis al sia mastro,
kiu estis tre malkontenta ĝin ekvidante. Li ne volis reveni hejmen
kaj daŭrigis sian vojiron ĝis sia kampara domo; proksime de tiu
domo estas arbareto.
Kiam li alvenis al la domo, li ne vidis plu sian hundinon, li ĝin
alvokis voĉe kaj fajfe por ke ĝi revenu, sed senutile; la hundino
ne revenis.
Kiam eknoktiĝis, mia amiko revenis hejmen. Tie li informiĝis pri
sia hundino; sed ĝi ne estis reveninta. Kiam estis la horo por
kuŝiĝi, li aliris al la ĉevalejo, kie ordinare kuŝas la hundino,
ĝi ne estis ankoraŭ reveninta. Tiam oni lasis la pordon de la korto
malfermita, por ke, se la hundino revenu nokte, ĝi povu aliri sian
kuŝejon.
Mia amiko, tre maltrankvila pri sia hundino, matenfrue leviĝis, kaj
tuj aliris la ĉevalejon kie li vidis la hundinon kun _sep_ hundidoj.
Li tre miris, kaj tute nesciis kio estis okazinta.
Sed la mistero estis post nelonge klarigita: oni estis vidinta la
hundinon sur la vojo al Loudun kun unu hundido en la buŝo. Tiu kiu
estis ĝin vidinta miris, kaj li ĝin spionis. Li rimarkis, ke la
hundino rapidas al Loudun, kaj ĉar li konis la beston, li aliris al
la kampara domo de mia amiko. Post nelonge li vidis la hundinon, kiu
rapide revenas; li vidis ke ĝi eniras la arbareton, kaj poste, li
vidis la hundinon, kiu forkuras al Loudun kun ankoraŭ unu hundido en
la buŝo.
La kamparano tiam eniris la arbareton kaj esploris ĝin. Li fine
eltrovis la lokon kie estas la hundidoj. Li kaŝiĝis kaj atendis.
Post nelonge la hundino revenas kaj prenas unu el siaj idoj. Ĝi
revenadis ĝis ĉiuj forportiĝis.
La kamparano aliris Loudun'on kaj rakontis la aferon al mia amiko,
kiu decidis, pro la sindonemo de la patrino, ke li ne mortigus eĉ
unu idon.
La loko kie la hundino estis naskinta siajn idojn estis je kvar
kilometroj (du kaj duono mejloj) de Loudun, vojaĝo je ok kilometroj
(5 m.) estis do necesa por ĉiu hundido.
La hundino faris do, en unu nokto, 56 kilometrojn (35 m.).
Tiu besto sciis do ke ĝi havis sep idojn, kaj ĝi lasis neniun el
ili.
_Ĉu estas eble ne admiri tiun patrinan sindonemon kiam oni vidas
virinojn, kiuj mortigas siajn infanojn!_
KRISTNASKA PUDINGO.
Jem Ross Archibald.
[Dum miaj Esperantaj vojaĝoj, mi kun granda miro eltrovis, ke oni
tute nenion konis pri tiuj mirindaj pudingoj kaj kukaĵoj, kiuj tiel
prave fierigas ĉiujn Britajn korojn. Eĉ la necesega _Buno_ mankis,
kaj mi devis sendi specimenojn al Franca kolego, por ke ili allogu
lin viziti, kiel eble plej baldaŭ, tiun ĉi belan insulon.
Kiam do Legantino afable proponis sendi recepton por la faro de
Kristnaskaj Pudingoj, mi kontentege akceptis la bonvenan proponon,
sciante ke ne nur la inaj legantoj, sed ke ĉiuj kontente gustumos,
eĉ nur spirite eble, niajn naciajn manĝaĵojn.--_La Redaktoro_].
Fluidaĵo. Utila Tabelo. Sekaĵo.
2 Teokuleroj = 1 Pudingokulero = 1 unco (oz.) da Butero.
2 Pudingokuleroj = 1 Supokulero = 1 unco (oz.) da Sekaĵo.
6 Supokuleroj = 1 Teotaseto = 4 uncoj (1/4 funto) da Faruno.
2 Teotasetoj = Duonpajnto, aŭ
1 matenmanĝotaso = 8 uncoj (1/2 lb.) da Faruno.
N.B.--1 pajnto = ĉirkaŭ 1/2 litro; 1 lb. = 1 funto (1/2 kilo);
1 oz. = 1 unco (30 gramoj).
Farigu la pudingon kelkajn semajnojn antaŭ Kristnasko.
Prenu grandan poton kun bolanta akvo, ankaŭ du buteritajn pelvojn,
du pecetojn da buterita papero, kaj du pecetojn da kalikoto kaj
ŝnureto.
_Materialo._--
1 lb. Riboj (purigu ilin lavante).
1/2 lb. Miksita Kandita ŝelo (Dishaketu).
1-1/2 lb. da raspita pano.
1/2 lb. da Faruno (Sekigu kaj kribru ĝin kun tri teokuleroj da kuirpudro).
1 lb. da Bovaĵsebo dishakita.
1/2 lb. da kribrata sukero.
1/2 lb. da Siropo.
Ankaŭ teokuleroj da miksitaj spicoj, kiel sekve--
4 da pudrita zingibro.
1 da pudritaj kariofiloj.
1 da raspita muskato.
Malgranda vinglaso da brando.
1 grandega teotaso da lakto.
Ses ovoj (batu la ovflavojn ĝis malpezaj, kaj la ovblanko ĝis iom
rigida ŝaŭmo).
_Metodo._--Kunmiksu trae la sekajn materialojn, poste aldonu siropon,
brandon, ovojn kaj kelkajn salerojn (laŭgusto). Agitu rapide per
ligna movilo; tiam per kulerego metu la miksaĵon en la buteritajn
pelvojn, kaj atentu, ke ili estu tute plenegaj. Kovru ilin unue per
la buteritaj paperoj, kaj pecetoj da kalikoto. Tiam zorge ligu ilin
ĉirkaŭ la supro per ŝnureto.
Tuj kiam la akvo bolas en la grandega poto, subakvigu la pelvojn kaj
atentu, ke la akvo efektive boladu ses horojn en la unua tago. (La
poto devas ĉiam esti akvoplena). Tiam ellevigu la pelvojn el la
akvo. Kiam la pudingo estas manĝota, resubakvigu ĝin (kompreneble
ankoraŭ en la pelvo!) en bolantan akvon kaj reboligu ĝin du horojn
(J. R. A.).
* * *
[Mi nun aldonos kelkajn sciigojn pri la fabloscienco pri tiu ĉi
glora pudingo.
(i.). Neniam manĝu la novefaritan pudingon antaŭ Kristnasko. Alie
estos certe la morto okazos en la familio. Ne estas necese, ke tiu,
kiu manĝis mortu, sed eble estu nur parenco, kiu aniĝos de la
Plimulto. Sed ĉu ĉiu homo ne estas ĉies parenco?
(ii.). Kiu trovos grajnon inter la miksaĵo ne devas sciigi la
trovon, alie la pudingfarinto estos tre malkontenta.
(iii.). Bona pudingo estas simila al bona vino; monato post monato
ĝi pliboniĝos. Sed oni devas atenti, ke la musoj ne konstruu en ĝi
siajn nestojn. Ili ja ŝatas tian oportunan kuŝejon!
(iv.). Tiu, kies stomako ne estas sufiĉe forta, eble malŝatos la
kanditan ŝelon. Sed aliaj tre ĝuas la interesegajn sonĝojn, kiuj
ofte postvenas tro da tiu ĉi manĝaĵo. Sed oni povos prave demandi:
"Ĉu estas eble havi tro da tia pudingo!"
(v.). Tiuj, kiuj pliamas vidon ol bonguston, flamigas la pudingon
kiam ĝi estas enportota en la manĝoĉambron. La lumoj estas
estingataj, oni surverŝas ĝin iom da brando, kaj ekbruligas ĝin
per alumeto. Post tiu ĉi ago, la gusto estas precipe malbona se,
kiel ofte okazas, multaj migdaloj estas ŝovitaj en la pudingan
haŭton.
(vi.). Je specialaj festoj, precipe kiam multaj junuloj ĉeestas,
estas kutime enmeti en la pudingon diversajn arĝentaĵojn. Ekzemple,
tiu kiu trovas monereton estos bonŝanca dum la venonta jaro. Sed se
la trovinto malfeliĉe disrompis al si denton ĉe ĝia trovo, oni
supozas, ke la bonŝanco duobliĝos. Tiu kiu trovas fingringon aŭ
butonon edziĝos neniam, sed, kontraŭe, la trovanto de fingroringo
edziĝos pli frue ol la aliaj.
(vii.). Ĉiuj Bonaj Britoj metas sur la manĝotan
pudingon belan beroplenan etan branĉeton de
ilekso. Ankaŭ la nacia standardo estas ofte tie
fiksata. Estas ja nacia pudingo!
(viii.). Se membro el la familio okaze forestas
alilande, estas la kutimo sendi al li unu el la familiaj
pudingoj. Tiu ĉi kutimo kredeble tre plaĉas Lian
Moŝton la Poŝtestron, ĉar la deviga poŝtpago estas
sufiĉe granda.
(ix.). Mi finas tiujn ĉi sensensaĵojn per saĝa konsilo:--
Manĝu Kristnaskan Pudingon ĉiam kaj ĉie. Kaj, kiam vi havos la
okazon, sekvu la ekzemplon de la fama Dickens' a knabo "Oliver
Twist," kaj "petu pli" da ĝi!
Mi ja scias, ke tiu ĉi pudinga temo estas multe pli riska ol
diversaj Religiaj aŭ Politikaj aferoj. Ĉiuj dommastrinoj estas tre
fieraj pli siaj propraj puding-receptoj, kaj, kompreneble, plaĉus al
multaj Legantinoj kontraŭbatali la nomitajn proporciojn, se nur ili
povus tion fari, sen malkaŝi siajn "specialajn sekretojn."--_La
Redaktoro._].
LA NASKLANDO DE EŬROPAJ LINGVOJ.
Originale verkita de George Henderson.
La artikolo en la Novembra numero de la _Esperanta Gazeto_ pri
"Kranioj" kondukas miajn pensojn al la temo de la Historio de la
Rasoj kaj Lingvoj de Eŭropo.
Estas iom stranga koincido, ke la patrujo de Doktoro Zamenhof
estas la nasklando ne nur de la plej nova inter Eŭropaj
lingvoj--Esperanto--sed ankaŭ de la plej antikva, originala, praa
lingvo el kiu ĉiu hodiaŭa lingvo de Eŭropo (krom la Baska, la
Hungara, la Fina kaj la Turka) estas deveninta.
La plej novaj esploroj pri la rilatoj de la diversaj rasoj kaj
lingvoj de Eŭropo kondukas al la konkludo, ke la deveno de la
antikva fontalingvo (diverse nomita _Ursprache_, "_Arja
Hindo-Germana, Hindo-Eŭropa_") estas produktita per la alprenado kaj
aliformigado de ia Fina-Ugria dialekto per la ne-Aziaj rasoj de
Eŭropo, antaŭ kelkaj jarmiloj.
En la antaŭhistoria periodo, antaŭ la deveno de la estantaj lingvoj
de Eŭropo, estis en Eŭropo kvar tute malsimilaj rasoj kaj multaj
gradoj de miksaĵo inter tiuj ĉi kvar rasoj.
(_a_). La granda blonda, long-kapa raso de la nordo, diverse nomita
_Norda_, _Skandinava_, _Teŭtona_, _Germana_, and _Eŭropa_.
(_b_). La malgranda blonda larĝkapa Fin-Ugria
raso de Norda Rusujo.
(_c_). La malgranda bruna rondkapa raso de centra Eŭropo,
etendiĝanta de suda Rusujo, tra la Alpujo ĝis la Pireneaj montoj.
(_d_). La malgranda bruna long-kapa raso de Hispanujo, suda Italujo,
kaj la Medeteraneaj insuloj.
Tiuj ĉi kvar rasoj, antaŭ ol ili kontaktiĝis kune, parolis tute
malsimilajn lingvojn.
Sed la tempo alvenis kiam, pro la miksiĝo de la rasoj, novaj
dialektoj deveniĝis, kaj de unu el tiuj ĉi dialektoj naskiĝis la
fonta-lingvo de ĉiuj estantaj Eŭropaj lingvoj (krom la Baska,
Hungara, Fina kaj Turka).
La regiono el kiu elmigris la Aziaj rasoj Fin-Ugria kaj Centra
Eŭropa, estis la nordo kaj la sudo de Eŭropa Rusujo. Kiam tiu ĉi
raso, migranta okcidenten renkontis la grandan blondan Nordan rason,
tiu ĉi Eŭropa raso forlasis sian propran lingvon, kaj alprenis ian
dialekton de antikva Fina aŭ Ugria lingvo, samtempe kreante el ĝi
la novan Arjan dialekton laŭ la sama maniero per kiu, hodiaŭ,
barbaraj rasoj aliformigas kaj simpligas niajn Eŭropajn lingvojn.
Tiu ĉi Arja font-lingvo ekekzistis plej kredeble en antaŭ-historia
tempo en la lando antaŭe nomita la Reĝlando Pola. Ĝi disvastiĝis
iom post iom al la okcidento al la nordo, al la sudo, kaj al la
oriento. La aliaj rasoj de Eŭropo faris tion saman, kion estis
farinta la norda raso. Ili alprenis la dialektojn de la nove kreita
Eŭrazia lingvo, kaj ankaŭ, kiel la granda blonda raso de Norda
Eŭropo, ili samtempe aliformigis ĝin. La raso de Centra Eŭropo
estis ne tiel malsimila al la Fina raso, de kiu unu lingvo restas
ĝis hodiaŭ--la Baska, kiu ŝajnas esti lingvo Ural-Altaika,
aliformigita per kontakto en Francujo kaj Hispanujo, kun la norda
Afrika, Mediteranea raso de suda Eŭropo.
Tiuj ĉi kvar grandaj rasoj de antaŭ-historia Eŭropo estas nun
ĉie alprenintaj dialektojn devenintajn de la Arja font-lingvo. En
nenia lando de Eŭropo ekzistas nun la antaŭa lingvo de la raso
nord-Afrika-Mediteranea. Ni povas trovi iliajn parencajn lingvojn
nur en Afriko, la Berbera, la Libja, kaj la antikva Egipta. La lingvo
de la norda raso estas tute malaperinta. Kia estis la forlasita
lingvo de la granda blonda raso antaŭ la alpreno de la dialektoj de
la Lapoj kaj Finoj, estas neeble diri, ĉar nenia formo de tiu ĉi
lingvo ekzistas, kaj la rilato de tiu ĉi raso al aliaj rasoj de la
homaro estas ankoraŭ mistero.
La aliformigado de la Fina-Ugria dialekto el kiu venis la Arja
font-lingvo per la miksado de la rasoj, plejkredinde okazis sur la
Polaj ebenlandoj, kaj de tiu ĉi centro estas radiintaj ĉiuj
_Hindaj-Eŭropaj_ lingvoj. Tiu ĉi rimarkinda antaŭhistoria dialekto
iom post iom etendiĝis, kaj estis alprenata kaj ŝanĝata, ĝis iu
ne klera en la komparanta lingvoscienco ne povas kredi, ke la Angla,
la Hinda, kaj la Rusa lingvoj estas kreskintaj de unu kaj la sama
lingvo.
La maniero de la evolucio de la antikva lingvo de Polujo estis el la
unu en la multajn, kaj, kvankam la estantaj lingvoj de Eŭropo,
Armenujo, Persujo, kaj Hindujo montras klare al la studento de
lingvoj signojn de siaj devenoj, la diversiĝado en reciproke
nekompreneblajn formojn de parolado estas jam okazinta en la
malproksima estinteco, antaŭ ol la antaŭ-historiaj elmigrantoj el
Polujo estis multe antaŭirintaj en sia vojaĝo tra la Norda Germana
ebenlando, aŭ en la arbarojn de la Karpataj montoj, aŭ sur la
Sud-Rusajn stepojn.
En Polujo oni havis lingvon, por ĉiuj kompreneblan, sed elmigrado
kaj miksado kun aliaj rasoj baldaŭ aliformigis ĝin en dialektojn
kaj lingvojn tiel malsamajn ke tiuj, kiuj parolis ilin, ekrigardis
unu la alian kvazaŭ alilandulo, barbaro, malamiko.
Tia estas la sorto de tiu ĉi fama antikva lingvo de Polujo, la fonto
de preskaŭ ĉiuj lingvoj de la Atlanta Oceano, ĝis la Golfo de
Bengalo. Sed la Historio sin ripetas, kaj Polujo naskigas alian
lingvon, lingvon kompreneblan por ĉiuj, ESPERANTO, kiu ankaŭ
etendiĝis de Oceano ĝis Oceano. Sed ĝia maniero de etendiĝado
estas tute kontraŭa al tiu de ĝia antikva praavo. Ĝia sorto estas
_redoni al ĉiuj unu komunan lingvon_, tiel longe perditan. Unu
lingvo komprenebla por ĉiuj! Ĉiuj grandaj mondurboj enhavas siajn
Esperantistojn. La lingvo uzata de Esperantisto ja estas komprenebla
tra la tuta mondo. Ne grave kia estas la patrujo aŭ la nacieco de la
persono alparolita. Antikve, oni vastigis la multajn el la unu. Nun
oni reunuigas la multojn en la unu!
LA GRUO KAJ LA SIMPLANIMULO.
Hinda Fablo, tradukita de Guy H. Naylor.
En la Oriento loĝis simplanimulo, kiu iris unu tagon al siaj kampoj,
kaj diris: "Mi semis antaŭ unu monaton; se la rikoltoj prokrastiĝus
du monatojn pli longe, mi ricevos tri cent buŝelojn da greno. Sed mi
estas rapidema, tiel, se mi rikoltus nun, mi kredinde ricevos
almenaŭ unu cent buŝelojn."
Gruo, kiu aŭdis liajn vortojn, diris: "Se mi estus vi, mi havus
ĉiujn tri cent buŝelojn tiun ĉi tagon mem."
"Kiel?" diris la simplanimulo.
"Nu," respondis la gruo, "vi provizis akvon en la akvujo por nutri la
rikoltojn tri monatojn. Unu monato estas pasinta, tial sufiĉe da
akvo por du monatoj ankoraŭ restas en la akvujo. Se vi malfermus la
pordojn de la akvujo kaj lasus flui la akvon sur la kampojn, vi
ricevus ĉiujn rikoltojn tuj."
"Ĉu vi estas certa, ke mi havos ĉiujn rikoltojn tuj?" diris la
simplanimulo.
"Ho jes!" diris la gruo, "ne estas la plej malgranda dubo. Mia
geografia sciado estas vasta, ĉar mi estas vojaĝinta tra granda
parto el la mondo; tial vi povas dependi de mia mondvasta scio kaj
sperto."
La simplanimulo tiam lasis flui ĉiun akveron sur la kampojn. La gruo
invitis sian parencaron, kaj unue ili kune manĝis ĉiujn grandajn
fiŝojn postlasitajn en la akvujo, kaj poste, flirtegante super la
kampoj, ili kaptis ĉiujn malgrandajn fiŝojn, kiuj estis elirintaj
kune kun la akvo. Granda parto el la rikoltoj estis forbalaita; tio,
kio restis, estis baldaŭ enfosita en la ŝlimo.
La simplanimulo sidis sur la bordo de la lago, kaj ploris, dirante,
"La geografio de la gruo min ruinigis!"
"Mia amiko," diris la gruo, "mia geografio estis tiel bona kiel via
aritmetiko."
"_Estas tute same ĉu vi falas en la defluilon de tiu bordo, aŭ de
tiu ĉi!_"
LETERO EL ĜENEVO.
Edouard Bernard.
Antaŭ kelkaj tagoj okazis en nia urbo la Internacia Filozofia
Kongreso. Ĝi daŭris kvin tagojn kaj ricevis grandan sukceson ĉu
pro la nombro de la partoprenantoj (ĉirkaŭ 300) ĉu pro la laboroj,
kiuj estas prezentitaj. Mia intenco ne estas priskribi detale ĉiujn
kunsidojn de la kongreso. Mi volas nur doni al la legantoj de The
Esperantist kelkajn sciigojn pri la punktoj, kiuj povas ilin
interesi.
La problemo de la lingvo internacia okupis la lokon, kiun ĝi
meritis. En sia parolado ĉe la komenco de la kongreso So. J. J.
Gourd, efektiva prezidanto, aludis al tiu ĉi grava demando. Li
memorigis, ke ĝi jam okupis la atenton de la filozofoj ĉe la unua
filozofia kongreso en Parizo dum la universala Ekspozicio de 1900.
Tiu unua kongreso estis elektinta Son. Couturat kiel delegito por
ekzameni la demandon kaj raporti al la sekvanta kongreso. So.
Couturat prezentis sian raporton kaj konkludis la aliĝon de la
kongreso al la Delegacio por la elekto de lingvo internacia. Mi
plezurege ĉeestis ĉe la disputado pri la raporto de So. Couturat.
Tiu disputado okazis antaŭ multnombra publiko en la granda ĉambrego
de la Universitato, kiun ni nomas tie ĉi "Aula."
Mi volas nur diri kelkajn vortojn pri la ĉarma paroladeto elparolita
de So. Ernest Naville, honora prezidanto de la kongreso, unu el
niaj plej rimarkindaj gloruloj. Neniu Esperantisto nescias ke So.
Ernest Naville prezentis Esperanton antaŭ kvar jaroj ĉe la Franca
Instituto. Tiu respektinda filozofo, kiu havas okdek-ok jarojn, estas
fervora partiano de nia kara lingvo. Pro sia granda aĝo li ne povis
eklerni Esperanton, sed li komprenas sufiĉe ĝian esencon por esti
fervora aprobanto. La granda aŭtoritato, kiun ĝuadas So. Naville,
estas tre grava kaj tre precioza helpo por nia afero. Mi aldonas ke
li estas honora prezidanto de la Svisa Esperanta Societo, kaj ke
propaganda broŝuro ĵus estis eldonata sub liaj aŭspicioj.
Mi diris do, ke So. Naville faris ĉarman paroladeton ĉe la
filozofia kongreso. Li montris la gravecon de la demando de lingvo
internacia kiu ĉiutage pligrandiĝas. Post ke li estis parolinta je la
historia vidpunkto, So. E. Naville esprimis sian admiron por
la mirinda verko de nia Majstro Dro. Zamenhof. Ĉio ĉi estis
parolata kun la plej granda konvinko kaj ankaŭ tre sprite.
"Kiam, diris So. Naville, oni parolis al mi la unuan fojon pri
Esperanto kaj ĝiaj mirindaj ecoj, mi restis iom skeptika, malfidanta
pri la entuziasmo de miaj kunparolantoj; ĉar tiuj lastaj al mi
diris, ke la fama filologiisto Max Müller estis skribinta, ke
Esperanto estas la plej rimarkinda el ĉiuj artaj lingvoj, mi volis
certiĝi pri tio, kaj mi turnis min rekte al Max Müller. Max Müller
al mi respondis: 'Jes, mi skribis tion.' Kaj So. Naville aldonis,
ke kiam filologiisto kiel Max Müller estis doninta sian aprobon al
Esperanto, neniu havis de nun la rajton ridi." "Jam," diris ankoraŭ
So. Naville, "junuloj venis peti min, por ke mi akceptu la econ de
honora prezidanto de la Svisa Esperanta Societo; mi respondis al ili,
ke mi ne povas akcepti tiun titolon, tial, ke mi ne povas labori laŭ
aktiva maniero por la disvastigado por Esperanto ... sed ili
insistis; mi tiam serĉis en la Akademia vortaro kia estas la signifo
de la vorto 'honora' kaj mi trovis: 'honora'--tiu vorto servas por
nomi la personojn kiuj portas honorantan titolon ne plenumante
oficojn. Tio estis mia situacio kaj mi akceptis...."
Estas neutile diri al vi ke la aŭdantaro tre interesiĝis je la
parolado de nia respekta honora prezidanto, kiu estis ekstreme
aplaŭdata.
Mi ne devas forgesi malgrandan detalon. Antaŭ ol paroli So. Ernest
Naville disdonis, li mem, al ĉiuj ĉeestantaj filozofoj propagandajn
broŝurojn nove publikigitajn, kies la aŭtoro estas So. Privat, la
juna redaktoro de la _Juna Esperantisto_. Oni ne povis vidi, ne
estante tuŝata, tiun eminentan maljunulon eltirantan el sia poŝo
broŝuron por ĝin doni al ĉiuj, kiuj alproksimiĝis al li.
Post la disputado pri la lingvo internacia, al kiu So. Stein,
profesoro ĉe la Berna Universitato, favore partoprenis, So.
Couturat petis la aliĝon de la Kongreso al la "Delegacio." Tiu
aliĝo fariĝis unuvoĉe.
Ni, Ĝenevanoj, ni povas ĝoji, ke la kongreso okazis en nia urbo,
ĉar ĝi altiris la atenton de la publiko pri la lingvo internacia
kaj aparte pri Esperanto. Tiel espereble nia propagando estos
faciligata.
"Patro, kio estas reĝo?"
"Reĝo, mia knabo, estas persono kies vorto estas leĝo, kaj kiun
ĉiu devas obei."
"Patro, ĉu la patrino estas reĝo?"--(9929).
THE PROGRESS OF ESPERANTO IN GREAT BRITAIN AND ABROAD.
_The contents of this section are supplied by the Hon. Sec. of the
London Esperanto Club, who invites all Esperantists to send monthly
reports of the spread of the International Language in their
districts. Communications must reach 14, Norfolk Street, London, W.
C., before the 8th of each month._
_The British Esperanto Association._
The first Council of the Association took place on Monday, October
24th. The President, Colonel Pollen, C.I.E., took the chair. Twelve
of the Council were present, besides the executive officers. It was
decided that the Council should use the power given them of
appointing Sub-Committees for various purposes, and to co-opt as
Councillors several people whose aid would be of value on such
Sub-Committees. Messrs. Cowper, Millidge, Motteau, and Rolston, and
Miss Schafer were then elected. It was decided to establish The
British Esperanto Association in offices at 14, Norfolk Street,
Strand, and appoint an Assistant Secretary at the rate of £26 per
annum. A Sub-Committee, viz., Mr. Cowper (of Deal), Mr. Maitland, and
Mr. Millidge, was appointed to draw up the Rules of Association, and
the Rules, when drafted, were to be submitted to the Council for
approval.
It was also resolved that Dr. Lloyd, Mr. Rhodes, and Mr. Bullen
should be asked to collaborate in formulating, for submission to the
Council, a Scheme and Rules for Examinations as to proficiency in
Esperanto.
A Publication Sub-Committee was also arranged.
A meeting of the Executive Committee took place on November 7th, when
Miss Lawrence, the representative of the London Club, formally handed
over its store of books, and goodwill, and its affiliation fees,
announcing that this abdication of its prestige was made without
asking for any _quid pro quo_, and simply as an act of loyalty to the
central body. Miss Lawrence begged that the fact might be entered on
the minutes that the London Club had done this; and that it had borne
the heavy cost of preparing for the foundation of The British
Esperanto Association. This was considered a reasonable request, but
it was pointed out that no country Councillor was present to second
the motion proposed by Mr. Maitland, of the West London Group. It was
therefore seconded by Mr. Gill, of the Acton Group.
The Committee also decided that the election of Fellows of the
Association must be left to the consideration of the full Council,
and that no immediate action could be taken in the several cases
where applicants had forwarded subscriptions accompanied by requests
that the senders might be elected Fellows of the B.E.A. It might be
pointed out here that, according to the draft Rules, "The Council
are empowered to elect from the _Members_ a limited number of
Fellows, who have proved themselves to be expert Esperantists, and
who are willing to pay 5s."
It was announced with regret that W. Whitebrook, Esq., would be
unable, owing to the numerous professional calls on his time, to
accept the Hon. Treasurership. The Committee expressed their
heartfelt sense of the loss this meant to the Association, and
elected Harald Clegg, Esq. (the Hon. Secretary), to fill the position
of Hon. Treasurer also. All subscriptions and donations should,
therefore, be addressed to Mr. Clegg, at the offices of the
Association:--14, Norfolk Street, Strand, London, W.C.
_Group News._
The _Acton Group_ reports a very successful meeting recently, at
which the veteran Esperantist, Miss Warlow, was unanimously elected
President. Miss Warlow is the first lady President of any British
Group. Those who know her are delighted at this fitting choice. The
Hon. Secretary, Mr. E. J. Gant, Ivy Dene, Cumberland Road, Hanwell,
will gladly supply information, and intending Members will be
heartily welcomed. The classes are held in the South Acton
Schoolrooms.
From _Aberdeen_ comes the news that the Committee of the Chamber of
Commerce have unanimously agreed that if Mr. Christen desires to give
another lecture on the subject of Esperanto, the Chamber's support
will be given to the meeting. The Committee were glad to know that
Mr. Christen "was advocating the popular study of this new commercial
language, which had been taken up in many parts of England and
Scotland, and was so well known on the Continent." The Group meetings
are held in the studio of Mr. Hector, and the Hon. Secretary is Mr.
Donaldson S. Rose, M.A., 259, Union Street.
The _Brixton Club_ is ever energetic. It is forming a circulating
library, and subscribes to five magazines. It holds its meetings on
Tuesdays, at 8 p.m. Members are invited to bring friends, and Mr.
Eagle, 21, Kellett Road, will be pleased to give information.
Canon Lonsdale has consented to become President of the _Corbridge
Group_. The Membership is large for the size of the village, and this
is surely owing to the energetic past and present Secretaries, Miss
Bauer and Miss Bickell.
At _Battersea_, Mr. A. Lee, 2, Cupar Road, has organised a regular
campaign. The meetings are at the Latchmere Baths on Tuesday, at 7.30.
The _Ilford Group_ meets at the house of Mr. Jeffrey, 42, Park Road.
One of the Members of this Group learnt Esperanto so quickly that
after 14 days he was able to write a clever historical description of
an old town.
The classes at _Liverpool University_ are held on Wednesday, at 7.30,
by Dr. Lloyd, who is preparing the Rules for Examinations.
In _Leeds_ the classes are held at the Northern Institute on Saturday
evenings, at 8.30 p.m. The visit of Mr. Rhodes in October was much
appreciated. Between 70 and 80 people attended the lecture, many
afterwards joining the Club. To arrange for such lectures will be in
the future one of the important duties of The British Esperanto
Association.
The Rev. E. Atkins has placed a room in the Working Men's College at
the disposal of the _Leicester Group_. Mr. F. Mugglestone, 61,
Bonsall Street, who is the Hon. Secretary, will gladly give
information.
_Newcastle_ does not mean to be content with one gathering. The
classes at 29, Grainger Street, are held on Wednesdays, at 7.30, and
a special elementary class for ladies at 10, Mosley Street, on
Wednesday evenings, from 7 until 9 o'clock.
Mr. Korth, of _Swansea_, reports a rather amusing objection to the
use of the Free Library for an Esperanto class. A Committee Member
objected because "Esperanto is so awfully difficult." What kind of
study is favoured in Swansea if the height of difficulty is measured
by Esperanto? Inquirers will be gladly answered by Mr. Oswald Korth,
1, Kensington Terrace, Swansea.
Mr. S. E. Hunt, Selsley Road, Woodchester (Glos.), would like to hear
from anyone in his neighbourhood interested in Esperanto.
_London Classes._
_Monday._--Club Café, 5, Bishopsgate Street Within. Tea at 6 o'clock;
at 7 the party adjourns to 100, Gracechurch Street, to rooms kindly
placed at their disposal by the Remington Typewriter Company.
_Monday._--Students' class at 7.30. Conducted by Mr. Motteau, at the
rooms of the Ethical Society, 19, Buckingham Street, Strand.
_Tuesday_, 6 to 8.--71, High Holborn. Room kindly lent by Messrs.
Hatchard and Castarede. Those desiring to join should write to the
Hon. Secretary, Mr. C. F. Hayes, 48, Swanage Road, Wandsworth.
_Tuesday_, 8.30.--The Co-operative Brotherhood Trust have a meeting
of "Clarionites." Hon. Secretary, Mr. Goode, 37, Newington Green
Road.
_Wednesday._--German Club, Charlotte Street, Fitzroy Square. For
particulars send stamped envelope to Miss A. Schafer, 8, Gloucester
Crescent, Regent's Park.
_Thursday._--Cusack's Institute, White Street, near Moorgate Street
Station. Room kindly lent by the Principals. Beginners, 6.15.
Advanced, 7.15.
_Friday_, 6.30.--Enterprise Club, Petersburgh House, Leadenhall
Street. For lady clerks and secretaries. This class is the result of
a lecture given to Members of the Club by Miss Schafer. The audience
was much interested in the discussion as to the utility and facility
of Esperanto. Much amusement was caused when the speaker recited a
few sentences in Esperanto, the meanings of which were easily guessed
by the ladies present.
The veteran artist, Felix Moscheles, desiring to practise speaking,
would like to talk with a few Esperantists in his own beautiful home,
80, Elm Park Road, Chelsea. About twilight would be a good time.
The above classes are free, but, as mentioned last month, a series of
lessons by a skilled Esperantist can be arranged for by applying to
the Secretary of the School of Esperanto, 93, Chancery Lane, W.C.
_Newspapers._
The articles and letters commenced the 27th August in _La Chronique_
(29, Bessborough Street, London) have continued every week since. The
arguments of M. Hamonet, our keen antagonist, may be summed up in the
formula we know so well: "An artificial language is so unnatural";
and, "Esperanto, if it should be successful, will displace all the
national tongues, and Shakespeare, Goethe, Victor Hugo, Tolstoy,
become just 'memories'; for boys (and men) are prone to idleness, and
Esperanto is so easy that of course they will prefer it to their own
tongue." Is this "approval" in disguise? The splendid articles in our
favour by MM. Michaux, Bastien, Capé, Lefèvre, and a member of the
French Academy seem waste of energy after the account of his
previsions given by our adversary, M. Hamonet; for in their wildest
dreams these gentlemen never supposed that an Englishman would prefer
Esperanto to English.
The _School World_ has at last spoken, and to some purpose. In the
November number Mr. Mathews, of Rochester, after an exposition of the
structure and uses of Esperanto, and a comparison with Volapuk,
argues that for a _large_ number of pupils in our schools the study
of Latin, French, and German has little practical value. He would
substitute Esperanto for the lower forms, because (1st) more time
will be set free for other subjects; (2nd) the pupils will get a good
training in the correct meaning of words, and will have such a
copious stock of roots that they will be able to overtake students
in other modern languages who have not had their advantages. He
considers Esperanto more valuable than Latin as a means of training.
An interesting article from the pen of Dr. Martyn Westcott, in the
November number of _Womanhood_ (5, Agar Street, Strand), is the first
of a series which the Editress, Mrs. Ada Ballin, intends to carry on
in future numbers. There will be a monthly lesson; also short story
competitions, prizes, etc., etc.; and it is hoped that a _Womanhood_
Club will be formed. I trust Mrs. Ballin will have great success,
for, oddly enough, the majority of Esperantists are men; when once
their wives, sisters, and daughters take up the matter, "We shall see
what we shall see."
_Foreign News._
First in importance are the preparations for the Congress in Boulogne
next year. Dr. Zamenhof, having consented to preside, has also
intimated his wish that this should be a Congress in which every
Group in the world should be represented, but the Boulogne Group,
unaided, could not organise so stupendous an affair; even the
comparatively small gathering at Dover last summer cost more than
that Group could rightly afford; M. Michaux therefore calls for aid
from all quarters. The Société Française p.p. Esperanto has, as
usual, been the first to answer. It announces a contribution of 200
francs, and more, if possible. What will Great Britain do? Many have
suggested that Dr. Zamenhof should "come out of his shell." Now he
means, if possible, to do so. We must see that he has a good welcome.
Will Esperantists send suggestions to the Hon. Secretary of The
British Esperanto Association as to how much we should contribute?
There is to be a great Esperanto Exhibition in Algiers in March, and
Captain Capé, 17, Boulevard, Gambetta, earnestly hopes that
literature of all kinds may be lent him. Circulars in Esperanto,
articles of commerce with Esperanto labels, books, journals, post
cards, propaganda leaflets, etc., etc.
At the Grenoble Congress M. Bolack occupied some hours in describing
the invention, the Langue Bleue, to which he has devoted so much time
and money, but he at length confessed that he could not hold a
conversation in it for even five consecutive minutes.
It is stated in this month's _Esperantiste_ that, owing to a fire in
his house, Mr. Geoghegan, the first English Esperantist (it is
supposed), has lost the whole of his valuable collection of letters,
post cards, and books; this means that he has lost the addresses of
all his correspondents as well. Any such who read these lines are
asked to send him their news to East Sound, Washington County, U.S.A.
Truly every Esperantist will condole with him upon this loss.
On the 19th October an amusing critique appeared in the _Glasgow
Evening Times_. Under the heading of "Shreds and Patches" its editor
attacked Esperanto in diatribe against Mr. W. T. Stead. This
naturally provoked the retort on the 20th that Esperanto was not a
new untried experiment which Mr. Stead was trying to boom, and that
there was no earthly reason for connecting the man and the language,
except that Mr. Stead is enthusiastic and open-minded, and Esperanto
as a language is approved of by such. Mr. Wallace, Mr. Buchanan, Mr.
Rhodes and others joined in the fray, and on November 2nd an amusing
skit headed "Shredoji kaj Patchegaj" appeared, in which the writer
started by saying "Mi esperas ke Mi povos uzi la Internacia Lingo
Esperanto por tui artikolon," but he found it better to stick to
English. Of the propriety of this there could be no question, seeing
the writer knew only twelve words of Esperanto. He then goes on to
classify the thirty-seven letters he had received, announcing that,
evidently, "any craft that appears within extreme range of Esperanto
must be a hostile torpedo boat." The correspondence apparently
dwindled after this date; but one singular fact with regard to it
appears to be that Glasgow people themselves were not sufficiently
interested to enlarge the Glasgow group to any conceivable extent,
the exact opposite to Aberdeen, Bedford, etc.
The November number of the _Note-Book_ (every issue gives Esperanto
matter) contains a very interesting report of the General Meeting of
the British Esperanto Association, together with the usual
interesting lesson, and an account of an amusing game by Mr. Hugon.
The foreign Esperanto journals have been especially interesting of
late. Many of them have contained articles on "Holidays in
Esperantoland." Most of the gazettes are also improving in
appearance, which must also be taken as a good sign of progress and
increasing circulation.
Several New Zealand papers have been discussing Esperanto of late.
_The Voice_, a widely-read and attractive monthly, led the way, and
Otago and Southland papers have followed on, thanks to the energy of
Mr. Field.
OKAZETO VENEZIA.
Originale verkita de D. H. Lambert, B.A. (9660).
Pasiginte la Paskon en Romo, mi forveturis Venezion por ĝui tie la
trankvilecon nur atingeblan en urbo, kie la piedfrapado de ĉevaloj
kaj la rulsonado de radoj neniam igas sin senti.
Sed kiel priskribi la Veneziajn glorojn! Kiel per ordinaraj vortoj mi
povos, ne trograndigante, konatigi la eksterordinarajn mirindaĵojn
de tiu ĉi vidinda urbo, la idealo de la romanca historio, tronata
sur ŝia centinsularo! Kie mi serĉos egalulinon al la Reĝino de la
Adriatiko, kun ŝiaj palacoj, ŝiaj gondoloj ŝiaj kanaloj, la
"_flumina antiquos praeterlabantia muros_" de Virgilio, kaj kun ŝia
unu placo, kiu kompare kvazaŭ malgrandigas ĉiujn aliajn!
Kia vizitanto al Venezio ne tralegis ŝian gloran historion, temon
tiel kortuŝantan eble pro ĝiaj rakontoj pri triumfoj kaj
malfeliĉaĵoj, la ŝanĝemaj batadoj de la sorto, kiel tiu de mem
Grekujo! Kiam, jen sur la randaĵo de malespero kaj forlasonta je
ĉiam la scenojn de tiomaj ĉagrenaĵoj, ŝi rekuraĝiĝis kaj
enspiris novan vivon el la cindroj de la malĝojeco.
Certe la nomoj de Contarini, Pizano, Zeno kaj Chioggia (Kioĝja)
elvokas admireman sentadon tiel fortan, kiel tiu pri Pausanias kaj
Miltiades, pri Salamis kaj Marathon.
Kaj, se eĉ en la mondo de la belartoj kaj beleco Venezio preskaŭ ne
povas sin antaŭmeti kiel komparindan kun la fieraj sanktejoj kaj la
diaj elpensaĵoj de la Grekaj skulptistoj, ŝia gloro tamen ne malpli
ol ŝia dekliniĝo kaj falo, elvekigas, mi opinias, egale profundan
intereson.
Protektite de la ostoj de la sanktulo Marko, la respubliko povis
prezenti maltimegan frunton al Doriaj minacoj, kaj Barbarosaj
tondriloj, senpovaj, malgraŭ la plej terura frenezeco, tremigi la
barkon, kiu sciis surrajdi la ondegojn meze de muĝadanta alilanda
blovegado.
En la _Hotelo Victoria_ mi trovis loĝejon tre komfortan, kaj, post
rondtabla-vespermanĝo, mi ekiris por kuniĝi kun la aro da
akvofestantoj sur la Granda Kanalo.
Dum la gondolo glitadis senbrue preter la silentaj palacoj--la
akvo lumigata jen de la lunradioj, jen de ia pendanta
gaslampo,--renkontiĝante kun fantomoj nigrevestitaj kiel ĝi mem,
antaŭenirigata de la kvieta gondolisto, tra ĝia vojiro misterega,
la ligilo de la sorĉeco ŝajnis al mi plenita.
La trompita imago reflugis al la jarcentoj kiam romanco kaj
amsekreteco ekscitis multajn krimojn, kiujn la profundaĵoj de tiuj
akvoj povus malkovri!
Alveninte al la signita ejo mi alproksimiĝis al la diverskolora
boatego kun ĝiaj lumdonantaj Ĥinaj lanternoj, balanciĝantaj
antaŭe kaj poste, kie sidadis la kantantoj kun siaj belsonaj
muzikiloj, kies notoj, per dolĉe modulantaj akordoj, kiuj akompanis
la voĉojn, elravis la orelojn de ĉiu aŭdanto, kaj malgrandiĝadis
iom post iom tra la laguno....
Tuj kiam mi revenis gastejen, preta kuŝiĝi post la tagaj laboroj,
la jena interparolado okazis:
"La sinjoro bonvolos pardoni, ke necesiĝas ŝanĝo de dormoĉambro."
"Sed miaj valizoj kaj la tuta vojaĝilaro jam suprenportiĝis en mian
ĉambron."
"Sen malfacileco oni translokos ilin en alian."
"Kion vi proponas provizi al mi? Almenaŭ interne de la hotelo, mi
esperas!"
"Certigu vin pri tio, sinjoro. Mi havas ĉambron kiu al vi plaĉos,
kaj la pakaĵoj jam tie sin trovas."
Suprenirinte tien, mi eniris en ĉambregon lumigitan per du grandaj
kandelabroj ĉe la pli malproksima fino, meze de mallumo, kiun ili
malfacile kontraŭstaris.
La litego, ĉirkaŭate de nigraruĝaj kurtenoj kaj enmetite en
angulon prezentis neniel aperon allogi ripozon.
"Sendigu tien ĉi," mi diris al la gastejestro, "noktomanĝeton; mi
kutimas preni malpezan manĝaĵon antaŭ ol ripozi."
Atendante la manĝilaron, mi zorge ekzamenis la tutan salonon,
esplorante la grandnombrajn ŝrankojn kaj kestegojn, kiujn la ĉambro
enhavis.
La muroj estis kovrataj de tapetoj, kiuj figuris batalantajn
Krucistojn, kies helaj plumoj, standardoj kaj armaĵoj, kie rebrilis
la sunradioj, kontrastis kun la pentrindaj postscenoj de monto kaj
arbaro.
Kvankam la vetero estis varma, mi decidis ekbruligi fajreton por
heligi la malĝojan atmosferon de la salono: kaj altirinte apuden
seĝegon, mi eklegis romanon, kiun mi okaze kunportis kun mi.
Post la manĝaĵo mi sentis min dormema, sed ne dezirante pasigi la
nokton sidante mi decidis min senvesti por kuŝiĝo.
Sed la silento kredeble malhelpis min maldormi, kaj kontraŭvole mi
ekdormetis.
Teruraj sonĝaj fantazioj tamen vin vekadis, kaj mi estis leviĝonta
pretigi min por la lito, kiam la granda spegulo, kiu pendis
kontraŭe, vidigis al mi homan kapon elrigardanta super mia seĝego.
Antaŭ ol mi povis rekonsciiĝi, por tiel diri, post la mirego
kaŭzita per tia neatendita aperaĵo, kiu subite neniiĝis en aeron,
miaj okuloj terure sin fiksadis sur la malantaŭa tapeto proksima de
la kapkuseno de la lito.
La tapeto flankentirata malrapide maltegis la vizaĵojn de du viroj,
mallaŭte interparolantaj, sed elĵetantaj minacajn rigardojn, dum
unu per la maldekstra mano montris al la alia mian terurigitan
figuron.
Ili portis vestojn antikvajn, kun longaj glavoj pendantaj de zonoj
ĉirkaŭantaj la kokson.
De iliaj senkaskaj kapoj bukloj kovris iliajn ŝultrojn.
Post iom da tempo, kiu al mi ŝajnis centjaro ili faris signojn
alpaŝi en la ĉambron por min ataki.... Mi provis kriegi ... faletis
... kaj svenis.
LA TREZORO EN LA ARBARO.
Fino de la rakonto de H. G. Wells. Tradukita (laŭpermese) de Martyn
Westcott.
Evans tremetis. "Ŝajnas preskaŭ malvarme ĉi tie, post la brulego
ekstere."
"Mi esperas ke ni rekte iras," diris Hooker.
Post nelonge ili vidis, malproksime antaŭe, interspacon en la
malhela mallumeco, kie la blankaj radioj de la varmega sunlumo eniris
en la arbaron. Tie ankaŭ estis brile verda subkreskaĵo, kaj koloraj
floroj. Tiam ili aŭdis la sonon de la akvofluo.
"Jen la rivereto. Kredeble ni estas nun apud ĝi," diris Hooker.
La kreskaĵaro estis densa apud la riverbordo. Grandaj kreskaĵoj
ankoraŭ sennomaj, kreskis inter la radikoj de la grandaj arboj, kaj
prezentis bukedojn de vastaj verdaj folioj al la strio da ĉielo.
Multaj floroj, kaj kreskaĵo kun brila foliaro, alkroĉis sin al la
nekovrataj trunketoj. Sur la akvo de la larĝa, trankvila lageto,
malsupren sur kiu la trezorserĉantoj nun rigardis, flosis grandaj
ovalaj foliegoj, kaj kvazaŭvaksa duberozkolora floro, ne malsimila
al akvo-lilio. Pli antaŭen tie, kie la rivereto kurbiĝis for de
ili, la akvo subite ŝaŭmis kaj bruiĝis kaskade.
"Nu?" diris Evans.
"Ni iom flankiĝis," diris Hooker. "Tio estis atendota."
Li sin turnis, kaj rigardis en la malhelajn malvarmetajn ombrojn de
la silenta arbaro, malantaŭ ili. "Se ni iros iom supren kaj
malsupren, laŭlonge la rivereto, ni kredeble atingos ion."
"Vi diris----" komencis Evans.
"_Li_ diris, ke estas ŝtonaro," diris Hooker.
La du homoj rigardis unu la alian dum momento.
"Ni unue esploru iom malsupren," diris Evans.
Ili antaŭeniris malrapide, scivole ĉirkaŭrigardante. Subite Evans
haltis. "Kio, je la diablo, estas tio?" li diris.
Hooker sekvis per la okulo lian montrantan fingron. "Io blua," li
diris. Ĝi vidiĝis ĵus kiam ili atingis la supron de malgranda
altaĵo de la tero. Tiam li ekkoniĝis tion, kio ĝi estis. Li subite
antaŭeniris rapidpaŝe, ĝis ke videbliĝis la korpo apartenanta al
senpova mano kaj brako. La mano ankoraŭ rigide tenis la ilon, kiun
ĝi estis portinta. La aĵo estis Ĥino, vizaĝo malsupre. La
malzorgeco de la kuŝmaniero estis plene klariga.
La du homoj pliproksimiĝis, kaj staris, silente rigardante tiun ĉi
senvivan korpon malbonaŭspicie. Ĝi kuŝis en spaco inter la arboj.
Apude estis fosilo, laŭ la Ĥina modelo, kaj pli malproksime kuŝis
disĵetita-ŝtonaro, proksime de novefosita truo.
"Iu estas alveninta ĉi tie antaŭ ni," diris Hooker, iom tusante en
la gorĝo.
Kaj tuj Evans ekblasfemis kaj freneziĝis, kaj piedfrapegis la teron.
Hooker blankiĝis, sed diris nenion. Malrapide li antaŭeniris al la
kuŝanta korpo. Li vidis, la kolo plidikiĝis kaj estis purpura, kaj
la manoj kaj maleoloj estis ŝvelataj.
"Pa!" li diris, kaj subite deturnis sin, kaj iris al la elfosejo. Li
ekkriis surprize, kaj kriegis al Evans, kiu malrapide sekvis lin:
"Simplulo! Estas tute bone. Jen ĝi ankoraŭ estas." Tiam li denove
turnis sin, kaj rigardis la mortintan Ĥinon, kaj poste la truon.
Evans rapidis al la truo. Jam duone elfosita de la malbonŝanca
malfeliĉulo apude, kuŝis nombro da malbrilaj flavaj baroj. Li
kurbiĝis en la trueto kaj, forbalaiante la teron per la manoj, li
rapide eltiris unu el la multepezaj masoj. Tionfarante, malgranda
dorno pikis lian manon. Li forprenis la maldikan dorneton per la
fingroj, kaj levigis la fandaĵon.
"Nur oro aŭ plombo povus pezi tiele," li diris triumfe.
Hooker ankoraŭ rigardis la mortintan Ĥinon. Li embarasiĝis.
"Li ruze alvenis tien ĉi antaŭ siaj amikoj," li fine diris. "Li
venis tien ĉi tute sola, kaj ia venena serpento mortigis lin....
Mi volus ekkoni kiamaniere li eltrovis la lokon."
Evans staris kun la fandaĵo en la manoj. Sed neniel grava estas la
morto de Ĥino. "Ni devos porti tiujn ĉi al la ĉeflando peco post
peco, kaj enterigi ilin tie dum mallonga tempo. Kiel ni transportos
ĝin al la kanuo?"
Li demetis sian jakon, kaj etendis ĝin surtere, kaj ĵetis du aŭ
tri or-fandaĵojn sur ĝin. Iom pli poste, li ekvidis, ke alia
dorneto pikas lian haŭton.
"Tiu ĉi estas tiom, kiom ni porti povos," li diris. Tiam subite, kun
stranga ekkoloriĝo, "Kion vi rigardadas?"
Hooker sin turnis al li. "Mi ne povas suferi ... lin," kaj li klinis
la kapon al la Ĥino.
"Ĝi tiel similas al...."
"Malsaĝeco!" diris Evans. "Ĉiuj Ĥinoj similas unu alian."
Hooker rigardis sur lia vizaĝo. "Ĉiaokaze mi tuj enterigos _tion_
antaŭ ol mi helpos pri tiu ĉi afero."
"Ne estu malsaĝulo, Hooker!" diris Evans. "Lasu resti tiun
putriĝantaĵon."
Hooker ŝanceliĝis, kaj tiam liaj okuloj atente ekzamenis la brunan
teron ĉirkaŭe. "Ĝi ial timigas min," li diris.
"La afero estas," diris Evans, "kion fari pri tiuj ĉi fandaĵoj. Ĉu
ni reenterigos ilin ĉi tie aŭ ĉu ni portos ilin per la kanuo trans
la mar-kolon?"
Hooker pripensis. Lia konfuzita rigardado vagis inter la altaj
arbtrunkoj, kaj supren en la malproksiman verdaĵaron sunlumigatan.
Li tremetis denove, kiam liaj okuloj haltis ĉe la bluvestita Ĥino.
Li serĉe rigardis en la grizan profundaĵon inter la arboj.
"Kio okazis al vi, Hooker?" diris Evans. "Ĉu vi perdis vian saĝon?"
"Ni forprenu la oron de ĉi tie iel!" diris Evans.
Li manprenis la finojn de la jaka kolumo, kaj Evans tenis la
kontraŭajn angulojn, kaj ili levigis la mason. "Kien?" diris Evans.
"Al la kanuo."
"Estas strange," diris Evans, kiam ili estis antaŭenirintaj nur
kelkajn paŝojn, "sed miaj brakoj ankoraŭ doloras pro la remado."
"Malbenu!" li diris. "Sed ili ja doloras. Mi devas halti."
Ili metis la jakon teren. La vizaĝo de Evans estis pala, kaj
ŝviteroj elstaris sur lia frunto. "Estas ial senaere en tiu ĉi
arbaro."
Poste, kun subita ŝanĝo al neracia kolero: "Kio bona tie ĉi atendi
la tutan tagon? Helpu mi diras! Vi nenion faris krom revi, de la
tempo kiam ni ekvidis la mortintan Ĥinon."
Hooker fikse rigardadis la vizaĝon de sia kunulo. Li helpis levi la
fandaĵ-portantan jakon, kaj ili antaŭeniris eble cent jardojn
silente. Evans komencis forte spiri.
"Ĉu vi ne povas paroli?" li diris.
"Kion vi havas?" diris Hooker.
Evans faletis, kaj tiam, kun subita malbeno, ĵetis la jakon for de
li. Dum momento li rigardadis je Hooker, kaj tiam, kun ĝemo, li
ekkaptis sian propran gorĝon.
"Ne alproksimiĝu al mi," li diris, kaj li iris sin apogi al arbo.
Tiam, per pli forta voĉo, "Mi resaniĝos post minuto."
Post iom, lia tenado al la trunko malfortiĝis, kaj li malrapide
glitis malsupren je la arbotrunko, ĝis li fariĝis senpova amaso ĉe
ĝia radiko. Liaj manoj konvulsie kunpremiĝis. Lia vizaĝo tordiĝis
pro doloro. Hooker alproksimiĝis je li.
"Ne tuŝu min! Ne tuŝu min!" diris Evans, per sufokanta voĉo. "Metu
la oron ree sur la jakon."
"Ĉu mi ne povos fari ion por vi?" diris Hooker.
"Metu la oron ree sur la jakon."
Dum Hooker levis la fandaĵojn, li sentis piketon, sur la fingrega
radiko. Li rigardis sian manon kaj ekvidis maldikan dornon, eble du
colojn da longeco.
Evans elpuŝis senvortan krion, kaj turniĝis.
La makzelo de Hooker falis. Li rigardis la dornon dum momento per
plivastiĝintaj okuloj. Tiam li rigardis Evans, kiu nun kunkurbiĝis
sur la tero, la dorso fleksiĝante kaj rektiĝante konvulsie.
Tiam li rigardis tra la kolonoj de arboj kaj la interpleksaĵo de
ŝnuraj tronketoj, al la loko kie, ĉe la malhela griza ombro, la
bluvestita korpo de la Ĥino malklare ankoraŭ vidiĝis. Li pripensis
pri la malgrandajn streketojn sur la karta kojno, kaj tuj li
komprenis.
"Dio min helpu!" li diris. Ĉar la dornoj estis similaj al tiuj,
kiujn la Djakoj trempas en venenon kaj uzas en siaj bloviloj. Li nun
komprenis kion signifis la certegeco de Ĉang Haj pri la senriskeco
de lia trezoro. Li nun ja komprenis tiun grimacon.
"Evans," li ekkriis.
Sed Evans nun estis silenta kaj senmova, krom pri terura spasma
moveto de siaj membroj.
Profundega silentado regis en arbaro.
Tiam Hooker komencis furioze suĉadi je la malgranda rozkolora makulo
ĉe la radiko de sia fingrego--suĉanta por kara vivo mem. Post
nelonge li eksentis strangan doloron ĉe la brakoj kaj ŝultroj, kaj
la fingroj malfacile kurbiĝis. Tiam li komprenis, ke la suĉado
neniel utilos.
Subite li ĉesis, kaj, sidante apud la fandaĵaro, kaj apogante la
mentonon sur la manoj, li fikse rigardadis la tordiĝintan sed
ankoraŭ movantan korpon de sia kunulo. La grimaco de Ĉang Haj
denove envenis en lian memoron. La malakra doloro etendiĝis al lia
gorĝo kaj malrapide plifortiĝadis. En la malproksimaĵo super li,
venteto movigis la verdaĵon, kaj la blankaj florfolietoj de ia
nekonata kreskaĵo malsupren flirtadis tra la mallumeco.
KNABETO.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
La vivo estis ĝoja rev'
Ĉar estas mi edzeto,
Sed min alvenis dolĉa dev'
Fariĝis mi patreto.
Ĉar vivas knabo en la kor'
Mi estas kortegano;
Kaj riverencas kun ador'
Al Sinjor' la Infano.
De tron' lulila regas li
La tiranega eto;
Kaj kuras pro infana kri'
Patrino kaj Patreto;
Li ion vidas, ploras; ĝi
Fariĝas lia havo;
Al Sinjor' la Infano mi
Nun estas lia sklavo.
"Ni rigardegu!" En okul'
Vidiĝas vidindaĵoj
"Ni duobliĝas!"--"Nesaĝul'
Jen veraj infanaĵoj!"
Jen veraj infanaĵoj!--Ho!
Valoras pli ol oro
La font' de tiu infanaĵ'
La ĝoj' de mia koro.
AL FUMAMANTOJ.
(_Laŭ Irlanda ario_ "_Nora Kreina_").
Ben Elmy.
Se doloras nia kor',
Se ĉagrenas sin la cerbo,
Jen konsol' en tia hor'--
Nikotina ĉarma herbo!
Ĉiopova la rimed',
Freŝa pli ol monta pino,
Pli odora ol resed'
Estas rava Nikotino!
Venu, fumo de nektar'!
Elspiraĵo de feino,
Vera ĝojo de l' homar'
La fidela Nikotino!
Ĉar, per kara nia pip',
Per cigar' aŭ cigaredo,
Sur la tero, sur la ŝip',
Neniiĝas ĉia tedo;
Kaj en kiu ajn sezon',
Glaciiga aŭ varmega,
Ni paciĝas laŭ bezon'
Per la Nikotino flega.
Do en vintro aŭ somer',
Ĉiam, ĉie, kaj sen fino,
Je mateno, je vesper',
Adoriĝas Nikotino!
MUŜOFIŜOBIRDORATOKATOHUNDO.
Originalaĵo de Clarence Bicknell.
Mi foje havis muŝon;
Tre bona kaj tre saĝa
Ĝi estis, kvankam juna,
Nur unutagoaĝa.
Okazis ke en akvon
Ĝi falis, je l'flugado,
Kaj mia ora fiŝo
Ĝin kaptis por manĝado.
Kaj tiam la naturo
De mia fiŝ' ŝanĝiĝis;
La muŝon englutinte,
Ĝi muŝofiŝo iĝis.
Post tio mia birdo,
Belega sed manĝema,
La muŝofiŝon manĝis
Sen penso kompatema.
Kaj mia kara birdo
Post tia buŝotuŝo,
Ne estis simpla birdo,
Sed birdofiŝomuŝo.
La birdofiŝomuŝo
Flugilojn siajn batis,
Kaj tiam mia rato
Ekvidis, kaj malsatis.
La gusto de l'flugiloj
Tre plaĉis al palato;
Kaj mia rato iĝis
Muŝfiŝobirdorato.
Ho ve! ekzempl' malbona!
La kato, al oranĝo
Simile, tiam pensis
Pri gusta vespermanĝo.
La raton tuj li kaptis,
Kaj mi, de tiu dato,
Deviĝis lin eknomi
Muŝfiŝbirdratokato.
Sed baldaŭ li mortiĝis,
Ĉar mia hundo brava
Ekdiris, post pripenso,
"La kato estis prava."
Kaj tial, unu tagon,
Li, per dentega vundo,
Mortigis lin, kaj restis
MUŜFIŜBIRDRATKATHUNDO.
ALVOKO DE LA NATURO.
Tradukita de G. C. Law.
Estis kun bedaŭro, ke la nova vikaro, irante al la Dimanĉa kurso
trans la kampoj, eltrovis en la Edeno de verdaj herbejoj kaj arboj,
ondetanta rivereto kaj blua ĉielo, klaran postsignon de la Serpento.
Apud la ponto, kie la rivereto fluadis kviete ĉirkaŭ la radikoj de
tri salikoj, li ekvidis knabon, fiŝkaptantan. Urba knabo, laŭ sia
eksteraĵo--pala vizaĝo, brilaj okuloj, kaj la nepriskribebla gajeco
je la sido de sia eluzita ĉapo, kiu esprimis la Londonanon,
vizitantan en Arkadio.
Ne kolere, sed per voĉo de granda doloro, la nova vikaro parolis al
la kulpulo: "Ĉu vi ne konas, ke estas malbone fiŝkapti Dimanĉon
posttagmeze?"
La knabo rigardis lin: "Ĉu la tempo por tagmanĝado pasis?" li
demandis, kun mieno de laca surprizo.
"Certe jes," respondis la vikaro; tiu ĉi subita pruvo pri la treega
priokupado de la samprofesiano frapis kordon en lia koro laŭ
neatendita maniero. "Sed ĉu matenon, ĉu posttagmezon, vi konas, ke
estas malbone fiŝkapti Dimanĉe."
La knabo senĝoje rigardis sian senmovan floson--teruraĵon pentritan
je strangaj ruĝaj kaj verdaj strekoj.
Io de la knaba sintenado alvokis la vikaran koron. "Nenian sukceson?"
li demandis kviete.
"Ne," diris la knabo.
"Nu, aŭskultu! Vi venos nun kun mi al la lernejo, kaj vi kaj mi
atencos morgaŭ nian sorton kune, se vi havos tempon."
La knabo skuis la kapon, decide.
"Ne," li diris, "mi vidis fiŝegon; mi vidis ĝin trifoje dum mi
restas tie ĉi; kaj mi ne foriros ĝis kiam mi estos kaptinta ĝin.
Ĝi frapis mian floson per la nazo nur por kolerigi min. Estas
malbona speco da vermoj ĉirkaŭ tie ĉi; rigardu la vermon, kiun mi
uzas nuntempe; kian objekton prezenti al tia fiŝo!"
"Nu," diris la vikaro, "vi devis meti ĝin pli bone sur la hokon.
Rigardu, mi montros vin--almenaŭ morgaŭ--se vi volas."
Tiun ĉi momenton, aperis el la klara profundaĵo de la rivereto io,
kun grandaj okuloj kaj larĝa korpo, videbla pro ĝia nigreco kaj
ruĝaj naĝiloj, kiu rigardis ilin, naĝis ĉirkaŭ la floso, kaj per
skueto de vosto, malaperis en sian akvan hejmon.
"Tie ĝi estas!" diris kune la Londonano kaj la vikaro, kaj
senkonscie tiu ĉi ekprenis la fiŝkaptilon.
"Ne tuŝu," diris la knabo, eksciteme, "mi kaptos ĝin!"
"Nu, serĉu vermon, belan vermon. Ĝi ne englutos vian."
Ili elserĉis la torfon, kaj la vikaro fosis per sia poŝtranĉilo
kaj, eltrovinte pli bonan vermon, komencis aranĝi ĝin sur la hoko.
Li okupis pli da tempo je tio ol la knabo volis; sed efektive, li
havis nervan rapidecon.
"Ho, rapidu!" ekkriis la knabo kun senpacienca agonio, "la fiŝo ne
atendos la tutan tagon!"
"Jen estas!" diris la alia, "mi kredas, ke li estas en kaveto inter
la radikoj de tiuj ĉi arboj. Nun, mi--ne vi lasos fali kviete la
fadenon en la akvon, kaj ni kuŝiĝos malproksime de la bordo.
Kuŝiĝu simile al mi!"
Kaj, konformigante agadojn al vortoj, ili kuŝiĝis kune sur la
herbo, kaj la knabo faletigis la tordantan vermon inter la
radikojn....
Dek minutoj pasis. Unufoje la knabo volis eltiri la vermon por
rigardi ĝin, sed la vikara mano detenis lin. Tiam, kun kvieta
decidemo, la floso faris unu rektan senŝanceliĝan salton malsupren.
"Kaptinta ĝin!" diris la knabo.
"Kaptinta ĝin!" diris la vikaro.
La bobineto rapide turniĝis dum la fiŝego naĝis trans la
rivereton.
"Ho, mi ne povas haltigi ĝin," ekkriis la knabo.
"Donu al mi la fiŝkaptilon," respondis la vikaro, "aŭ ĝi
fornaĝos."
"Ne, mi volas eltiri ĝin!"
"Donu la ilon al mi, malsaĝuleto; se vi ne donos ĝin al mi, mi
frapos vian kapon!" ...
Sinjorino Blenkinsop, revenante el la Dimanĉa kurso, kie la vikara
foresto estis estinta temo de babilado, ekvidas lin kaj la knabon.
Alproksimiĝante neatendite, ŝi rigardas la procedojn. Post kelkaj
minutoj, la vikaro, sur la genuoj, trempinte la brakon kaj manikon
senzorge en la akvon, eltiris la kaptiton teren, kaj, leviĝante, li
vidas ŝin.
Ĉu li ruĝiĝis? Ĉu li ektremis? Ĉu li montris ian signon de
pento, je la malboneco de sia konduto?
Ne, kontraŭe, estis nuanco de ekscitita triumfo en lia voĉo dum li
ekkriis, elmontrante la viglan fiŝon:--
"Nu, Sinjorino Blenkinsop, ĉu vi iam vidis pli grandan perkon?"
"Mi vetas mian vivon--_neniam_!" diris la Londonano.
ENHAVARO DE "THE ESPERANTIST." VOLUMO I. NUMEROJ 1-14.
Anando. Voĉo el la Himalajo, 193.
Archibald, Jem Ross. Kristnaska Pudingo, 212.
Bauer, Elise. La tri amikoj;* kaj Legendo,* 23.
---- Ĉu vi estas preta,* 64.
---- Mateo Falkone,* 70.
---- La Mistera Edziĝo,* 148.
---- Havro, 164.
Bernard, E. Letero el Genevo, 215.
Bickell, C. S. La Posteno de Robbie,* 111.
Bicknell, Clarence. Itala Somero, 4, 23.
---- _La lasta rozo de somero_,* 4.
---- _L'Almozulino_,* 20.
---- _Kazabianko_,* 41.
---- Vera Rakonteto, 44.
---- Diverslandaj Proverboj,* 43, 64, 68.
---- Itala Fablascienco, 68.
---- _La Nova Jaro_,† 54.
---- Militaj Rekrutoj en Italujo, 85.
---- _Itala nacia Kanto. Addio_,* 85.
---- _Progressive Limerick_, 104.
---- _Reveno al la Montaro_, 125.
---- _Nesentimentala Amkanto_, 157.
---- _La Rozo kaj la Lekanteto_, 176.
---- _La Elmigrantoj_, 184.
---- _La Malgrandegulo_, 205.
---- _Muŝfiŝbirdratkathundo_, 222.
Bono, Philip de. Lertaj Respondoj,* 84, 111.
Boucon, H. Fablo,* 84.
Boulet, Paul. Nokto en Kalabro,* 143.
Bourlet, Carlo. _Vespero_, 41.
---- Esperanto kaj Pedagogio, 115.
Buchanan, G. Douglas. Atesto pri Kapableco,† 140.
Catt, Elizabeth J. La Strabulino, 111.
Ĉervinski, Kolowrat. _La plendo de la Luno_, 205.
Clephan, H. W. Kiel fondi Grupon,† 52.
Crook, F. _Esperantist's Hymn_, 64.
Davis, Rev. R. A. Unua Leciono, 151.
---- Eterna Kalendaro, 166.
Deshays, Rene. _Vintra Dolĉeco_, 121.
Doorn, J. van. Esperanto en Japonujo, 134.
Elleder, Osip Ivanovitch. Oje, 55.
Ellis, John. Esperanto por ĉiutaga vivado,† 6.
---- La sono de Voĉo,* 24.
---- La deveno de Esperanto,† 76, 87.
Elmy, Ben. _Vivo de Maristo_,†, 8.
---- _Lekanteto Aŭtuna_,* 22.
---- _Kantetoj Infanaj_,* 37.
---- La Sfinkso, 43.
---- La lingvo de la floroj, 79, 138.
---- _El la Rubajat_,† 107.
---- Logiko kaj Instinkto, 122.
---- _La Marseillaise_,* 145.
---- _Amikeco_, 192.
---- _Nikotino_, 222.
Eucharis, Kasimir. El Marcus Aurelius,* 131.
Gambier, M. P. (O. W.). Fabloj,* 79.
---- Instinkto aŭ Inteligenteco, 106, 126, 211.
---- La Komercisto kaj la Rabistoj, 146.
Hadfield, J. Amikeco. Originala Muziko, 192.
Hayes, C. F. Humora Flanko de Telegrafo,* 10.
Henderson, George J. Fonto de la Lingvoj, 213.
Hunter, Thomas, M.A. _Zenita Suno_, 135.
Kabe (Polujo). La Fajfilo de Franklin,* 44.
Kofman, A. La XIXa Jarcento, 180.
Lambert, D. H., B. A. Grafo Fathom,* 118, 133.
---- Okazeto Venezia, 219.
Law, G. C. Peketoj de Eppie,* 119.
---- Irlanda Leono,* 67.
---- Bruselo, 165.
---- Alvoko de la Naturo, 223.
Lawrence, E. A. Niaj Bonegaj Amikoj, 13.
---- La Parlamentejo, 93.
---- Majtago en Anglujo, 112.
Ledger, G. Esperanto in Shorthand, 7.
Legoffre, Ernest. Anekdotoj, 7.
---- _Dio Savu la Reĝon_,* 8.
Lloyd, R. J., D. Lit., M. A. La Esperantaj Vokaloj, 167.
---- La Sonoj Esperantaj, 182.
London Esperanto Club. Official Reports, 168, 185, 199, 216.
Mathews, Paul, M.A. Mordanto Mordita, 22.
---- La Naskiĝejo, 123.
Mathys, Eugene (Filo). Patrino kaj Infano, 125.
Mayer, A. von. Surprizanta, 196.
Mehrmann, Maurice. La Simio,* 106.
Metcalfe, Edward, M.A. Nokto Terura, 38.
---- La Viro Verda, 86.
---- La Sankta Fajro, 120.
---- _Karulineto_, 157.
---- _Dormu_, 205.
---- _Knabeto_, 222.
Meyrick, J. H. La Ĉielaj Pordoj, 80.
Moscheles, Felix. Kion diris Max Muller,† 19.
Motteau, A. _La Ventego_,* 5, 21, 40, 56, 69, 91, 105, 124, 131.
---- Nacia Esperanta Himno kun Muziko, 16.
---- _L'Anĝelo kaj la Infano_,* 27.
---- Kristnaskaj Problemoj, 41.
---- Fabloj,* 8, 13, 27, 37, 84, 125, 150.
---- _La Spegulo_, 61.
---- _Tom Bolin_,* 72.
---- _El Shakespeare_,* 83.
---- _Kiam nutro nin vivigas_, 139.
---- _Kion diras Birdideto?_,* 176.
---- _Vekiĝa Himno de Infano_,* 184.
Nankivell, Rev. A. H. _Anakreonaĵo_, 205.
Officer, William. _Bonveno_, 10.
---- Fablo, 27.
---- Februara Promeno, 67.
---- _Karulino Mia_,† 135.
---- _Antaŭen_, 204.
Oxenford, C. Miaj Paper-Amikoj, 206.
Ramsay, Sir William. Radiumo,† 36.
Reeve, C. W. T. _Kara Lu_,* 157.
Rhodes, J. Giganto Malespero,* 60.
Rowe. F. G. _Nia Lando_, kaj Muziko, 208.
Simper, Alfred. Letero el Hindujo, 110.
---- Bagh, la Tigro, 156.
---- La Lupo-Knabo, 189.
Southcombe, H. W. La Libertempulo, 188.
Stead, W. T. Esperanto,† 1.
Westcott, Martyn. Strut-Maklero,* 162.
---- Trezoro en la Arbaro,* 195, 220.
Woodward, J. F. H. Fizika Kulturo,* 179.
Zamenhof, L. L. Fonografa Parolado, 51.
---- Pri Akademio, 58.
---- La Deveno de Esperanto,† 76, 87.
Redaktoro. 3, 17, 34, 49, 65, 81, 97, 113, 129, 161, 177, 209, k.t.p.
---- Niaj Libertempoj, 78.
---- Bulonjo, 136.
---- Dovero,† 172.
Sennomaj. Sonĝverigisto (8379), 44.
---- Sciencaj Aferoj (8105), 23, 64, 83, 111.
---- Limeriko (7891), 64.
---- Maltaj Proverboj (8108), 84.
---- La Periskopo (Sir T. P. L.),* 117.
---- Kranioj (Dro. A.M.), 203.
---- Hindaj Proverboj (8276), 110, 214.
---- Mia Avino (8384), 117.
---- Kimraj Skizetoj (E.W.), 127, 142, 159, 171, 190, 207, 210.
---- Meditadoj en Westminster Abbey* (Rev. N.B.)., 197.
Grammatical Synopsis. 14-15.
* Tradukaĵo.
† Dulingva.
THE
ESPERANTIST.
VOL. II.
Jan. to Dec., 1905.
_Wholesale Agent:_
14, NORFOLK ST., STRAND,
LONDON.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
15. (Vol. II., No. 1.)
_Januaro, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 14, Norfolk Street, Strand, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington Gardens Square, London, W.
CONTENTS.
Page
Christmas (_Clarence Bicknell_) 1
A Question (Edward Metcalfe, M.A., Oxon) 1
Month by Month 2
The Old Bellringer, by Korolenko
(translated by Alfonso Wachter) 5
Sheep Shearing in Australia
(J. Booth, M.C.E.) 7
Hindustani and Esperanto
(Lt.-Col. H. K. Gordon) 8
The Olives (translated from the Spanish
of Rueda by A. Motteau) 9
The House that Jack Built (translated by
J. T. Haxton) 10
Vivien, a Fairy Tale, Part I. (E.W.) 11
Reminiscences (Edward Metcalfe, M.A., Oxon) 12
When Blooms the Mignonette (Osip
Ivanoviĉ Elleder). _To be continued_ 13
Professor Fox (translated by E. J. Catt) 14
How to make Mincepies (Jem Ross Archibald) 15
Scotch Persistency (F. A. Meigh) 15
Esperanto 16
for Local Information apply to the Hon. Secs. of the following
Official Societies:--
Acton--Sro. E. J. GANT, Ivy Dene, Cumberland Road, Hanwell, W.
Barrow-in-Furness--Sro. JOHN THOMPSON, 52, Blake Street.
Battersea--Sro. A. E. LEE, 2, Cupar Road, Battersea.
Bedford--Sro. A. DUDENEY, 2, Rothsay Gardens.
Brighton--Miss OXENFORD, 16, Upper Westbourne Villas, Hove.
Brixton--Sro. E. W. EAGLE, 21, Kellett Road, Brixton.
Corbridge-on-Tyne--FRAŬLINO BICKELL, Springfield.
Dover--Sro. H. R. GEDDES, Northumberland House.
Dundee--Sro. J. DUCHENE, 3, Seagate.
Forest Gate--Sro. G. C. H. CARTER, 107, Ham Park Road.
Glasgow--Sro. J. H. WALLACE, 3, Hampden Terrace, Mount Florida.
Huddersfield--Sro. G. H. TAYLOR, 9, Norman Road, Birkby.
Ilford--Sro. W. A. JEFFERY, 42, Park Road, Ilford, E.
Keighley--H. W. D. HAMILTON, 15, Nashville Terrace, Fell Lane.
Leeds--Sro. J. E. WYMS, Achonry House, 3, Mexbro Avenue, Chapeltown Road.
Leicester--Sro. MUGGLESTONE, 61, Bonsall Street.
Liverpool--Sro. R. E. ISSOTT, 5, Gresham Street, Edge Lane.
London--Miss LAWRENCE, 41, Outer Temple, W.C.
Newcastle--Sro. J. MILLS, 129, Clara Street, Bonwell.
Portsmouth--Dr. GREENWOOD, 182, Queen's Road.
Plymouth--Sro. GRINDLEY, 23, Gifford Place.
St. Andrews--Sro. J. T. HAXTON, 133, South St., St. Andrews.
Settle--Sro. C. GRAHAM, Goldelands.
Tynemouth--Sro. ALAN F. DAVIDSON, 26, Park Crescent, N. Shields.
Warrington--Sro. W. H. WOODCOCK, Holly Bank, Letchford.
West London--Sro. S. MAITLAND, 22, Maclise Road, Kensington, W.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti _bonajn vinojn_, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadoan en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of
the Best Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow
with intelligent interest the great movements of Contemporary
History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. Manuel Benavente, Murcia, Spain. Deziras
interŝanĝi poŝtmarkojn, precipe kun Kolonioj. Ankaŭ interŝ.
ilus. p-k. almenaŭ unufoje. Ĉiam Resp.
Sro. Harold W. Diamond, 18, Broadhurst Street, Leicester.
Koresp. kun Esperantistoj per ilus. p-k. aŭ leteroj.
Sro. F. Drewery, 1, Glen Street, Canon Street, Leicester.
Koresp. kun Esperantistoj per ilus. p-k. aŭ leteroj.
Sro. C. Jolivet, 28 rue Fernault, Bourges (Cher), France.
Kun fremdaj Esperantistoj per ilus. p-k. Ĉiam resp.
Sro. Walter H. Meigh, Ash Hall, Stoke-on-Trent, Eng.
Interŝ. ilus. p-k. kun ĉiulandanoj, krom Gt. Brit. kaj Francanoj.
Ankaŭ petas informojn de fabrikanto de litografoj por porcelano.
Deziras aĉeti.
Sro. Jules Michel, 9 rue Martin, Lyon, France. Interŝ.
ilus. p-k. kun ĉiulandanoj. Ĉ. resp.
Frl. M. Mitchell, Acuba House, 65, Marquess Road, Canonbury,
N. Kun alilandanoj per ilus. p-k. Ĉ. resp.
Srino Jean Paris, Château des Hommeaux, par Le Lion
d'Angers (M. et L.), France. Dez. kor. per leteroj aŭ ilus. p-k. kun
ĉiulandaj Esperantistoj.
Sro. H. W. Southcombe, The Park, Yeovil. Eng. Petas
informojn de ge Esp. pri la datoj kaj detaloj pri ia ĉiujara
art-fajraĵo aŭ fajr-festo kiu okazas ĉe ili. Ĉiam respondos.
Sro. Norman G. Stewart, c/o Mrs. Ronald, 24, Dover Street,
Glasgow, Scotland. Per ilus. p-k.
La Kosto de la Enskribo estas ses pencoj (70c. per poŝtmarke).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London. W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona. Elbe.
MALTA.--A. Agius, Esq., 92, Strada S. Gaetano, Hamrun.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
15. [Vol. II., No. I.]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later Issues
4d. each, net.
JANUARO, 1905.
KRISTNASKO.
Originale verkita de Clarence Bicknell.
Vilaĝ' malgranda--vintra nokto--
Ŝtonega grot' malhela--
Sed tie io pli brilega
Ol ia stel' ĉiela.
Ne reĝoj saĝaj ornamitaj
Per multekostaj vestoj,
Humile kurbiĝantaj teren
Ĉe la manĝuj' de bestoj.
Kaj ne la spicoj aŭ juveloj
Aŭ fum' de bonodoro;
Ĉar mirindaĵo tie kuŝas
Senpreza pli ol oro.
Riĉeco, saĝo kaj scienco,
Malofta triopaĵo
Mirindaj estas; sed ol ili
Pli granda la vidaĵo!
Infan' ne longe naskiĝinta
En la manĝuj' dormanta,
Kaj apud Li patrino simpla
La Filon rigardanta.
Jesuo Li, homara Reĝo,
La Fil' de l' Alta Dio;
Kaj ŝi, virino el virinoj,
La Virgulin' Mario.
Li nun el Dia trono regas
Eterne adorata;
Kaj ŝi ĉielan kronon portas
De l' tuta mond' benata.
DEMANDO.[104]
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
Mi, starante ĉe la rando
De la Rondo Familia,
Min prezentas per demando
Al gelertularo mia;
Min prezentas per demando,
Mi,--la _iu_ ĉe la rando.
Se, eminentulo mia
Vi de mi demandos, "Kies
La demando?" Al la via
Peto, ĉu mi diros, "_Mies_"?
Jen, kleruloj, la demando
De la iu ĉe la rando.
Ho! Samideanoj miaj
Nur per la respondo _ĉies_
Per voĉdonoj vere viaj
Faros vi la lingvon _vies_.
Pensu, do, pri la demando
De la iu ĉe la rando.
PIEDNOTO:
[104] La Redaktoro tre ofte ricevis tiun demandon.
LA LAMPIRO KAJ LA BUFO.
Tradukita de A. Motteau.
Lampiro el la herb' heletis
Fosfore (vesper' lumigilo),
Ĝin Bufo ekvidint' elĵetis
L' enhavon de venenpafilo
Al la nekulpa vermo stela.
--"Neniam," la Lampiro diris,
"Mi malbonaĵon al vi faris;
Min kial do vi nun mortigas?"
Respondis Bufo la malbela:
"Ĉu vi ne lumon disvastigas?"
MONATO POST MONATO.
La mondo nun pliaĝiĝis per unu jaro, kaj ni ĉiuj tial
plisaĝiĝis. La progreso farita de Esperanto estas eĉ pli
rimarkinda ol dum la jaro 1903. Al ĉiuj kunbatalantoj ni deziras
sendi koregajn gratulojn pro tiu ĉi sukceso, kaj ni ankaŭ aldonos
la plej sincerajn bondezirojn por la nova jaro. Ĝi estu ankoraŭ pli
progresema! Ĝi estu eĉ pli feliĉa por la Esperantistoj!
Lastan monaton ni havis la plezuron aranĝi la Enhavnomaron de nia
unua volumo, kaj la fakto memorigis al ni multajn ĉarmajn horojn kun
la Esperantistoj, persone kaj letere. Precipe ni deziras sendi
bondezirojn al nia sindonema verkantaro. Ili fariĝu pli kaj pli
internaciaj!
Kiam skeptikulo trarigardos tiun enhavnomaron, li ne plu dubos la
internaciecon de la lingvo.
Dank' al la jara progresado en Anglujo, oni ne plu devas kredi, ke
"Esperanto estas kuracilo por korpaj malsanoj," aŭ "nova nutraĵo
por la homa korpo," sed preskaŭ ĉiuj scias ke Esperanto nutras nur
la spiriton, kaj kuracas nur la malpaciĝojn de la homaro.
Estas mirinde ekscii kiom da anoncado estas necesa antaŭ ol la
loĝantoj de eĉ unu malgranda urbo ĉiuj konatiĝu kun la temo, kaj,
kompreneble, restas ankoraŭ multe, multe da farota laboro. Ni ne
laciĝu, ni ne restu je niaj laŭroj, rigardante la ĝardenon, kiu
enhavas tiom da semitaj semoj! Ne, ni devas ĉiam klopodadi; ni ja
devas akvi la semojn per la pura akvo de internacieco, kaj ni devas
zorgi ke ili ne sekiĝu pro manko de intereso, flego, aŭ helpo
niaparte.
Profeto dirus ke tiu ĉi nova jaro devas esti tre grava por la
Esperanta movado. Ĉu ni ne havos almenaŭ unu grandan Internacian
Kunvenon, kiu kredeble okazos en Aŭgusto, inter niaj afablegaj
Boulogneaj amikoj? Kaj ĉu tiu ĉi senpacience atendata renkontiĝo
ne honoriĝos je la ĉeesto de nia estimata estro, Doktoro Zamenhof
mem!
Tiu ĉi sola fakto estas sufiĉe famigi la nunan jaron, sed ja estas
ne bezone atendi ĝis la bela somero por trovi signojn de progreso.
Malvarma vintro produktos diversajn novajn gazetojn, kiujn sendube la
varmeta printempa kaj varma somera vetero florigos, ĝis ili povos
posedi ian influon inter la jam multenombraj internaciaj gazetoj.
Tiu ĉi fakto, la plimultiĝo de gazetoj, estas unu kaŭzo de la
nepligrandigo de The Esperantist. Niaj legantoj memoros ke
ni proponis pligrandigi ĝin, se eble, dum la 1905a jaro. Ni multe
timis ke, la progreso de nia afero postulus tiun ĉi pligrandigon,
kvankam ni trovas, ke dekses paĝoj estas ja sufiĉaj por nia
libertempo.
Kaj, ĉar nun ne estos necese pligrandigi gazeton, kiu ne plu estos
la _sola_ Brita organo, ni klopodas ĝin pligrandigi sen pligrandigo!
Tiu ĉi ŝajnos sendube parodoksa al niaj legantoj; ĝi tamen estas
la vero, ke ni trafis! Anstataŭ la klubaj sciigoj, kiuj antaŭe
troviĝis nur Angle, ni intencas presigi serion da artikoloj sub
la nomo _Monato post Monato_. Tiuj ĉi enhavos, en la du lingvoj,
la memorindajn agojn de la antaŭa monato. Tiel alilandaj
Esperantistoj--kiuj ĉiam plimultiĝas inter nia abonintaro--ne
perdos tri aŭ kvar paĝojn, kaj enlandaj Esperantistoj gajnos pli da
ekzercado pro la ŝatataj laŭvortaj tradukoj. Jen la Q.E.F. kaj la
Q.E.D. de nia problemo.
Du diversaj vojoj nun malfermiĝas antaŭ ni. Ni povas komenci tiun
ĉi serion per resumo de la jam farita progreso de la lasta jaro, aŭ
ni povos limigi niajn rimarkojn je la lasta monato. Uzante la
supredonitan titolon, la dua el tiuj ĉi du vojoj ŝajnas esti
preferinda, kaj ni nun pritraktas la memorindaĵojn de la 1904a
jarfino.
Estas malvarme dum la vintraj monatoj, ni do komencos nian esploron
en pli varmaj landoj, kie la Esperanta Suno sin montris pli forta kaj
potenca ol antaŭe. Plej malproksime, la vasta regiono de Queensland,
Aŭstralio, meritas atenton nian. La Redaktoro de la plej gravaj
tieaj ĵurnaloj aniĝis je Esperanto; ni verkis artikoleton kiu eble
poste tie aperos, kaj, el diversaj partoj de la Kolonio venas la
kutimajn demandojn de niaj estontaj kunbatalantoj. Nova Zelando
ankaŭ estas Esperantema nuntempe, kaj la diversaj jam presitaj
artikoloj alportas siajn fruktojn.
Tiel varma, kaj eĉ pli vasta, la Hindujo nun kolektas varbulojn por
nia aro. Sro Adinarayana Chettiar verkis valoran artikolon sur la
_Indian Review_, la plej grava el la tieaj gazetoj. Ni ankaŭ skribis
respondon,--presota aŭ ne, laŭ la volo de "Lia Redaktora Moŝto."
En Centra Ameriko, la Direktoro de la Nacia Instituto de la
Respubliko San Salvador varme aprobas la Esperantajn paroladojn de
nia abonanto, Sro R. G. Abrill. Eble, pro tiu ĉi fakto, ni
scivolaj Esperantistoj baldaŭ ekkonos plu pri tiuj ĉi (de ni
preskaŭ nekonataj) Respublikoj. Parolante pri tiuj ĉi, ni ja bone
memoras interesan okazon. Tre fervora amiko translokiĝis en
Venezuelon, kaj kompreneble, ni proponis ke li tie fondigu grupon.
Post kelkaj semajnoj alvenis poŝtkarto, prezentanta "La Grupo
Progreso." Sed bedaŭrinde estis areto da nudaj nigruloj! Sed, sen
ŝerc' devas esti en Venezuelo, multaj inteligentaj homoj, kiuj
konsentos Esperantistiĝi. Interesaj artikoloj antaŭ ne longe venis
el Virginia kaj Erie en la Unuigataj Ŝtatoj.
Pli proksime je ni, en progresama Maltujo, supersignitaj literoj
malhelpas la fondigon de la atendata _Malta Gazeto_, sed espereble,
la solvo de la problemo apudestas, kaj ni baldaŭ povos doni al ĝi
bonvenon.
El Alĝerujo, la ĉiam energia Kapitano Capé sendas interesajn
sciigojn, kaj, inter alioj, deziras ricevi la nomojn de tiuj, kiuj
povos partopreni je Esperantista Karavano ĉe Pasko, 1905. Oni ankaŭ
organizas ekspozicion. Ĉu helpontoj bonvolos skribi al la
Prezidanto, 17, Boulevard Gambetta, Algiers?
En Anglujo, kuraĝiga sciigo venas el Folkestone. La Komerca Ĉambro
tre interesiĝis pro parolado farata de Sro Geddes, la bonekonata
Sekretario de la Dovera Grupo. Sendube la fondo de Folkestona Societo
baldaŭ sekvos, kaj ni tiam povos aĉeti rond-vojaĝan bileton por
viziti la "Kvin Havenojn Esperantistajn," Dover, Folkestone,
Boulogne, Calais, kaj Ostend! Jen libertempa ekskurso por la
maramantoj! Pripensu je tio!
Hastings nun posedas Grupon, kies prezidanto estas Dro Martyn
Westcott. Tiu ĉi fervora kunlaboranto ofte verkas artikolojn pro kaj
por Esperanto. Li diras al ni ke dum restado en Parizo li vizitis
Notre Dame, kaj tie ĝoje ekvidis la verdajn steletojn ĉe la
butontruoj de du Hispanaj vojaĝantoj. Ne estas necese diri, ke la
kontenteco estis reciproka, kaj la proverbo ke "du plezurigas, tri
ĝenas," ne tie trovis pruvon.
Ĉe la Club Café ni de la Londona Klubo havis la plezuron aŭskulti
serion de artikoloj pri la Germana literaturo, kiun afable elparolis
nia vizitanto Sro Jürgensen. Tiam, kiel ĉiam, Esperanto ne
bezonis tradukiston!
Sed eble la plej bona pruvo de progreso estas la fakto ke la
Esperanta Biblioteko ankoraŭ pligrandiĝis. _La Ventego_, de
Shakespeare (Arta Eldono, 3 fr.), nun estas preta. Alia bonepresita
verko sur bona papero, kiu donos al ĉiuj grandan plezuron kaj
instruon, venas el Belgujo: _Paĝoj el la Flandra Literaturo_,
tradukitaj de Dro Seynaeve kaj Dro van Melckebeke (134 pp., 1s.
6d.).
La Firmo Hachette ankaŭ eldonigis _Kondukanto de la Interparolado
kaj Korespondado_, de A. Grabowski (180 pp., 2s.); utila internacia
volumo.
Multaj Korespondantoj mendis kovrilon por la unua volumo. Ni
bedaŭras, ke ni ne eldonos specialan kovrilon, ĉar la plejmulto el
niaj legantoj havas, ni esperas, sian specialajn ŝatojn, kaj
preferos elekti sian propran bindaĵon.
La Redaktoro.
MONTH BY MONTH.
The world is now older by a year, and we are all the wiser in
consequence. The progress made by Esperanto is even more remarkable
than during the year 1903. To all fellow-workers do we desire to send
most hearty congratulations on this success, and we also add our most
sincere good wishes for the New Year. May it be still more
progressive! May it be even happier for Esperantists!
Last month we had the pleasure of arranging the index of our first
volume, and the fact reminded us of many charming hours spent with
Esperantists in person and by letter. Especially do we desire to send
good wishes to our devoted contributors. May they become more and
more international!
When a sceptic looks through this index he can no longer doubt the
internationality of the language.
Thanks to the year's progress in England, one no longer need believe
that "Esperanto is a cure for bodily ailments," or "a new food for
the human frame," but almost all are aware that Esperanto feeds only
the mind, and cures but the discords of humanity.
It is wonderful to find out how much advertising is necessary before
the inhabitants of even a small town can all be made cognisant of the
matter, and of course a great deal of work still remains to be done.
Let us not weary; let us not rest on our laurels watching the garden
which contains so many sown seeds! No, let us ever be busy; we must
indeed water the seeds with the pure water of internationality, and
we must take care that they be not dried up for lack of interest,
care, or assistance on our part.
A prophet would say that this new year must be very important for the
Esperanto movement. Shall we not have at least one great International
Congress, which will probably take place in August among our kind
friends in Boulogne? And will not this impatiently-awaited gathering
be honoured by the presence of our esteemed chief, Dr. Zamenhof
himself!
This single fact is enough to make the present year famous, but it is
indeed unnecessary to wait for the lovely summer time to find signs
of progress. Chill winter will bring forth divers new gazettes,
which, no doubt, warm spring and hot summer will cause to flourish,
till they can obtain some influence among the already numerous
international journals.
This fact, the increase in the number of gazettes, is one reason for
the non-enlargement of The Esperantist. Our readers may
remember that we proposed to enlarge it if possible during 1905. We
much feared that the progress of the cause would demand this
increase, although we find that sixteen pages are indeed enough for
our free time.
And, as it will not now be necessary to enlarge a gazette which will
no longer be the _only_ British organ, we are taking pains to enlarge
it without enlarging it! This may seem paradoxical to our readers; it
is nevertheless true that we have succeeded. Instead of the club
news, which formerly was found only in English, we intend to print a
series of articles under the title of "Month by Month." These will
contain, in the two languages, the memorable events of the preceding
month. Thus Esperantists in other lands--who are constantly becoming
more numerous among our subscribers--will not lose three or four
pages, and inland Esperantists will gain more practice by means of
the appreciated literal translations. Here is the Q.E.F. and the
Q.E.D. of our problem.
Two different courses now open up before us. We can begin this series
with a _résumé_ of the accomplished progress of last year, or we can
limit our remarks to the last month. Employing the title given above,
the latter of these courses seems preferable, and we now treat of the
memorable events of the close of 1904.
It is cold during the winter months, so we will commence our
explorations in warmer lands, where the Esperantic Sun has shown
itself stronger and more powerful than of old. Farthest off, the vast
region of Queensland, Australia, merits our notice. The Editor of the
most important journals there has become allied with Esperanto; we
have written a short article, which perhaps will appear there later,
and from divers parts of the Colony come the usual inquiries from our
future fellow-workers. New Zealand is also Esperantically inclined at
present, and the several articles already published are bringing in
their fruits.
As warm, and even vaster, India now enrolls recruits for our army.
Mr. Adinarayana Chettiar has written a valuable article in the
_Indian Review_, the most important of local gazettes. We have also
written a reply--to be printed or not, according to the will of "His
Mightiness the Editor."
In Central America, the Director of the National Institute of San
Salvador warmly approves of the Esperanto lectures of our subscriber,
Mr. R. G. Abrill. Perchance in this account we inquisitive
Esperantists will soon be able to find out more about these (to us)
almost unknown Republics. Speaking of these, we well remember an
interesting circumstance. A very enthusiastic friend moved into
Venezuela, and, of course, we proposed that he should found a group
there. A few weeks later came a postcard representing "The Group
Progress," but, unfortunately, it was a cluster of naked niggers!
But, joking aside, there must be many intelligent folk in Venezuela
who are willing to become Esperantists. Interesting articles have
lately come from Virginia and Erie, in the United States.
Nearer to us, in progressive Malta, accented letters hinder the
foundation of the awaited _Maltese Gazette_, but it is to be hoped
that the solution of the difficulty is at hand, and that we shall
soon be able to give it a welcome.
From Algeria, the ever-busy Captain Capé sends interesting news, and,
among other things, wishes to receive the names of those able to take
part in an Esperanto Caravan at Easter, 1905. An exhibition is also
being organised. Will helpers kindly write to the President, 17,
Boulevard Gambetta, Algiers?
In England, encouraging news comes from Folkestone. The Chamber of
Commerce was much interested at a lecture given by Mr. Geddes, the
well-known secretary of the Dover Group. Doubtless the foundation of
a Folkestone Society will soon follow, and we shall then be able to
invest in circular tickets to visit the "Five Esperanto Havens,"
Dover, Folkestone, Boulogne, Calais, and Ostend. There is a holiday
trip for lovers of the sea! Just think of it!
Hastings now possesses a group, whose president is Dr. Martyn
Westcott. This devoted collaborator has often written pro-Esperanto
articles. He tells us that during a stay in Paris he visited _Notre
Dame_, and there saw with pleasure the green stars worn in the
buttonholes of two Spaniards. It is needless to say that the pleasure
was mutual, and the proverb, "Two's company, three's none," did not
here find confirmation.
At the Club Café we of the London Club had the pleasure of listening
to a series of articles on German literature, kindly delivered by our
visitor, Mr. Jürgensen. Then, as always, Esperanto needed no
interpreter!
But possibly the best proof of our progress is the fact that the
Esperanto Library has further increased. Shakespeare's "Tempest" (Art
Edition, 2s. 6d.) is now ready. Another well-printed book, on nice
paper, which will give all much pleasure and instruction, comes from
Belgium: _Pages from Flemish Literature_, translated by Drs. Seynaeve
and van Melckebeke (134 pp., 1s. 6d.).
Messrs. Hachette have also published _Conversation and Correspondence
Guide_, by A. Grabowski (180 pp., 2s.); a useful international
volume.
Many Correspondents have applied for a cover for Vol. I. We regret
that we are not publishing any special cover, as the majority of our
readers have, we hope, their special fancies, and will prefer to
choose their own binding.
[Literal Translation].
LA MALJUNA SONORIGISTO.
Rakonto de V. Korolenko. Tradukita de Alfonso Wachter (Riga).
La vilaĝeto kviete dormetas. La nebulaj konturoj de la malriĉaj
dometoj nur malklare disegniĝas. Ie lumo lumetas, nur malofte
pordego kraketas aŭ gardahundo ekbojas: iafoje el la malhela maso de
la bruetanta arbaro la formoj de piedirantoj aŭ de solaj rajdantoj
movas; aŭ la radoj de veturilo grincas. Tiuj estas la loĝantoj de
la unuopaj vilaĝetoj, kiuj kunvenas en sian preĝejon festi la
printempan feston.
La preĝejo staras sur monteto, en la mezo de la vilaĝeto. La
fenestroj radias je lumo. La malnova, alta, malluma sonorilejo alte
superstaras en la malhele blua ĉielo.
La ŝtupoj de la stuparo krakas; la maljuna sonorigisto Miĥeiĉo
supreniras la turon, kaj baldaŭ lia malgranda lanterno perdiĝas en
la spaco, kiel en la aero libere flugpendanta stelo. La supreniro de
la ŝtuparo kaŭzas penadon al la maljunulo. La piedoj ne volas obei
plu, kaj la okuloj vidas nur malbone. Jam estas tempo iri je ripozo,
sed Dio ankoraŭ ĉiam ne sendas la morton. Li enterigis la filojn,
la nepojn, li sekvis la maljunulojn kaj la junulojn al la tombo kaj
li vivas ankoraŭ! Estas malfacile....
Ofte li jam festis la printempan feston; ofte, li ne scias kiel ofte,
li atendis la festan horon tie ĉi en la sonorilejo.
La maljunulo paŝas la galerion de la preĝeja turo kaj li apogiĝas
je la balustrado. Sube, ĉirkaŭ la preĝejo, etendiĝas la tomboj de
la vilaĝa tombejo; la malnovaj krucoj troviĝas tie, kvazaŭ
defendantaj brakoj super la mortintoj. Tie ĉi kaj tie betulo
kreskas, kies foliaro ankoraŭ ne burĝonas. De tie la bona spica
odoro de junaj burĝonoj kaj la malĝoja trankvileco de eterna dormo
atingas al Miĥeiĉo.
Kio estos kun li post unu jaro? Ĉu li denove staros tie supre sub la
metala sonorilo veki per laŭta sono la dormetantan nokton? Aŭ ĉu
li kuŝos tie sube, en la malluma angulo de la tombejo? Dio scias! Li
estas preta, sed tiun ĉi fojon Dio lasis lin festi la feston. "Al la
Sinjoro estu danko!" la maljunaj lipoj murmuretis la kutiman
formulon, kaj Miĥeiĉo suprenrigardis en la stelplenan altaĵon, en
la ĉielon, kie radiis milionoj da lumoj....
"Miĥeiĉo, Miĥeiĉo!" eksonas de sube, tiel same, maljuna tremanta
voĉo. La maljuna diakono rigardas supren je la turo kaj tenas la
manon antaŭ la palpebrumantaj larmantaj okuloj, sed li malgraŭe ne
vidas Miĥeiĉon. "Kion vi volas? Tie ĉi mi estas," la sonorigisto
respondas, kaj, kurbiĝante el la turo: "Ĉu vi ne vidas min?"
"Ne, ĉu ne estas jam tempo? Kion vi pensas?"
Ambaŭ ili rigardis la stelojn. Mil lumoj de Dio lumetas super ili en
la alteco. La flamanta "veturilo" staras jam tre alte. Miĥeiĉo
meditas. "Ankoraŭ ne, estas ankoraŭ tro frue. Mi scias la tempon!"
Li scias; li bezonas nenian horloĝon. La tero, kaj la ĉielo, kaj la
blanka nubeto kiu mallaŭte naĝas en la etero, kaj la malluma
arbaro, kiu tre mistere paroletas, kaj la murmureto, ĉiuj estas
konataj, ĉiuj estas parencaj al li. Ne vane li vivis tie ĉi sian
tutan vivon.
La malproksima estinteco viviĝas antaŭ li. Li memoras kiel li foje
supreniris ĉi tiun sonorilejon. Ho Dio! Kiel longe de tiu tempo. Kaj
do mallongatempo! Li vidas sin kiam blonde bukla knabo; la okuloj
brilis, la vento--ne tiu kiu turnigadas la polvon sur la stratoj, sed
aparta vento, kiu per liaj senbruaj flugiloj blovas sur tero--ludis
en liaj bukloj. Sube, tute malproksime malmulte da malgrandaj homoj
iris, la dometoj de la vilaĝo staris, kaj la arbaro etendiĝis, kaj
nur la maldensejo sur kiu la vilaĝo staris ŝajnis grandega,
preskaŭ senlima. "Kaj tie ĝi ja estas, en ĝia tuta grandeco!"
ridetas la maljunulo, kaj li malsupren rigardas je la malgranda
maldensejo.
Tia estas ankoraŭ la vivo! En la juneco ni vidas nek finon, nek
limon. Kaj tiam ĝi kuŝas tie, kiel sur la supraĵo de la mano, de
la komenco ĝis la fino, tie en la angulo de la tombejo! Estas tempo
por ripozi! Ja estas tempo! Miĥeiĉo ankoraŭ unufoje rigardas je la
steloj, leviĝas, surmetas la ĉapelon kaj kolektas la ŝnurojn de la
sonoriloj.
Post minuto, la nokta aero ektremas pro laŭta sono, dua, tria, kvara
sekvas unu la alian, kaj en la varmetan nokton elsonas potencaj,
longetirataj, kantantaj, kaj sonorantaj tonoj.
Ili silentas. En la preĝejo komencas la Diservo. En la pli fruaj
jaroj Miĥeiĉo estis ĉiam malsuprenirinta, kaj estis starinta ĉe
la pordo por preĝi kaj aŭskulti la kanton. Sed nun li restas en sia
alteco, li do estas tiel laca hodiaŭ. Li sidiĝas sur la benko,
aŭskultas la mutiĝantan sonoradon de la svinganta metalo, kaj
meditas. Pri kio? Eĉ li povis doni nenian respondon je tiu ĉi
demando. La turo estas nur nesufiĉe lumigata per la malgranda
lanterno, la sonoriloj mem estas perditaj en mallumo; de
malsupre el la preĝejo kelkafoje eksonas mallaŭta kanto, kaj nokta
vento movas la ŝnurojn kiuj estas alligitaj al la feraj koroj de la
sonoriloj.
La maljunulo lasas profunde malleviĝi la kapon, en kiun venas
neklaraj pensoj.
"Ili kantas la himnon," li pensas, kaj vidas sin en la preĝejo.
Infanokuloj malsuprene rigardas de la ĥorejo. La maljuna pastro, la
mortinta Patro Naŭmo, preĝas je tremanta voĉo la finan preĝon.
Cent kapoj de vilaĝanoj subfleksiĝas kiel maturaj spikoj je la
vento, kaj denove stariĝas. Ili faras la signon de la kruco. Estas
nur konataj vizaĝoj. Tie la severa vizaĝo de la patro, tie la pli
maljuna frato kiu profunde ekĝemas. Tie li mem, florante en sano kaj
forto, plena de nekonata espero kaj feliĉeco, de la ĝojoj de la
vivo!
Kie estas la feliĉeco? Malsuferebla laboro, turmento, zorgo! Kie
estas la feliĉeco? La malfacila sorto fosas faltojn sur la juna
frunto; fleksigas la fortan dorson; instruas ekĝemi kiel la pli
maljuna frato!
Sed tie, maldekstre, inter la vilaĝaninoj, kun humile subfleksita
kapo, staras lia "knabino." Ŝi estis bona edzino, ŝi ripozu en
paco! Kaj multajn suferojn ŝi suferis, la amatino!
Mizero, kaj laboro, kaj sufero detruas la plej belan virinon; la
brilo de la okuloj estingiĝas, kaj esprimo de ĉiama timo antaŭ la
neatenditaj batoj de la sorto anstataŭas la ĉarmegan belecon de
juneco! Jes, kie estas ilia feliĉeco?
Unu el la filoj estis restinta al ili, ilia espero, ilia ĝojo, sed
ankaŭ ĉi tiun la maljusteco de la homoj detruis.
Jes, tie li sidas, la riĉa pekulo, kaj subfleksas sin ĝis la tero,
kaj opinias ke per tio li povos delavi la larmojn de la orfoj;
humilege li falas sur genuojn, kaj batas la frunton kontraŭ la tero.
Sed Miĥeiĉo furiozas, kaj la malhelaj vizaĝoj de la sanktuloj sur
la muroj serioze rigardas super la homa sufero kaj la homa
maljusteco.
Ĉio tio estis pasinta, ĉio tio kuŝas malproksime je li. Nun la
mondo konsistas por li el ĉi tiu malvasta turo, kie la vento en la
mallumeco kriegas kaj ekmovas la sonorilajn ŝnurojn.
"Dio juĝos vin," la maljunulo murmuras, kaj larmoj fluadas sur liaj
maljunaj vangoj.
"Miĥeiĉo, he Miĥeiĉo! Kio estas? Ĉu vi ekdormis?" eksonas de
sube. "Kion!" vokas la maljunulo, kaj li rapide saltas sur la
piedojn. "Dio, mi do ne estas ekdorminta! Estas la unua fojo!"
Kaj, je rapida lerta mano, li kolektas la ŝnurojn. Sube, preskaŭ
kiel formikoj, moviĝas la amaso de la vilaĝanoj, la orbrilantaj
standardoj de la preĝejo flugetas en la aero. Estas la ĉirkaŭiro.
La procesio ĉirkaŭ la preĝejo estas finita, kaj Miĥeiĉo aŭdas
la ĝoja voko "Kristo estas reviviĝinta."
Kaj tiu ĉi voko pelas ondegon for de la maljuna koro de Miĥeiĉo.
Ŝajnas al li ke la vakskandeloj pli hele ekbrilas, ke la amaso pli
dense ondetadas, kaj la standardoj pli gaje flugetas.
Antaŭe neniam la maljuna Miĥeiĉo tiel sonoris. Ŝajnas, ke la
plenega maljuna koro vivigas la senvivan metalon, kaj la tonoj
ĝojegas kaj kantas, ridas kaj ploras, kaj ĉiam pli alte ĝis fine
ili atingas la steloplenan ĉielon. Kaj la steloj brilas kaj brilegas
ĉiam pli hele, kaj la sonoriloj tremas kaj supreniras, kaj denove
falas, keresante, sur la tero.
La granda baso sonegas, kaj vokas per potenca forta voĉo, pro kio
ektremas ĉielo kaj tero: "Kristo estas reviviĝinta!"
Kaj du tenoroj, tremantaj pro egalaj batoj de la feraj koroj de la
sonoriloj, unuvoĉe kaj belsone kantas: "Kristo estas reviviĝinta!"
Kaj du tute malgrandaj sopranoj, kvazaŭ timeme, miksiĝas inter la
grandaj, kaj ĝoje kaj kiel malgrandaj infanoj, rapideme kantas:
"Kristo estas reviviĝinta!"
Kaj ŝajnas, ke la malnova sonorilejo tremas kaj ŝanceliĝas, kaj ke
la vento, kiu ventumas la vizaĝon de la sonorigisto, etendas siajn
larĝajn flugilojn kaj kunkantas: "Kristo estas reviviĝinta!"
Kaj la maljuna koro forgesas la vivon, kun ĝiaj zorgoj, kaj ĝia
mizero. Li forgesas ke sia vivo estis forfluinta nur en ĉi tiu
malvasta kaj malhela turo, ke li restas sola en la mondo, kiel
maljuna arbo, kiun la fulmo frakasis. Li aŭskultas la tonojn, tiujn
ĉi kantantajn kaj ĝemantajn sonorilojn, kiuj svingas al la fiera
ĉielo, kaj denove malsupreniras sur la malriĉa tero, kaj ŝajnas al
li, ke li estas denove ĉirkaŭata de siaj filoj kaj nepoj, kaj ke
iliaj ĝojaj voĉoj unuiĝas al la ĥoro kaj kantas al li pri
feliĉeco, pri ĝojo kiujn li ja ne konis en vivo.
La maljuna sonorigisto tiris la ŝnurojn; grandaj larmoj fluis sur
liaj vangoj, kaj lia koro frapis pli forte, pro la iluzia feliĉeco.
Sube, la vilaĝanoj aŭskultis kaj interparolis. Neniam la maljuna
Miĥeiĉo tiel mirinde sonigadis!
Subite la granda sonorilo tremis falstone, kaj mutiĝis.
La voĉoj mutiĝis, kvazaŭ oni volis aŭskulti la malĝojan
etenditan tonon, kiu tremis, kaj ploris, kaj ĝemis kaj, iom post
iom, sin perdis en la aero.
La muljunulo refalis senforte sur la benkon, kaj du lastaj larmoj
fluis malrapide sur liaj palegaj vangoj....
Anstataŭ lin, vi tie sube! La maljuna sonorigisto elsonoris!
ŜAFTONDADO EN AŬSTRALIO.
Originale verkita de J. Booth, M.C.E.
Eble la plej karakteriza afero kiun oni povas vidi en tiu ĉi lando
estas unu el niaj grandaj ŝaftondejoj dum plena irado.
La konstruaĵo uzata por tiu afero nesimilas kian ajn, ĝia vidiĝo
estas ofte pentrinda, ofte mala. La aktiveco de la afero dum
tond-tempo estas miriga; dum neuzatempo, miro estas ke la loko aperas
tiel lasata kaj senbrua, kiel dezerto.
La konstruaĵo, kiun ni nomas "Woolshed" (elp. ŭulŝed), estas
konstruata el ligno, per grandaj pezegaj stangegoj kaj traboj,
trunkoj de arboj faligitaj en najbaroj arbaroj, apenaŭ pli ol
deŝeligitaj, aŭ malebene segitaj kaj hakitaj. Ĝi estas tegmentata
per ŝelo, aŭ, pli malantikve, per zinkita fero, murata per
lignaĵoj, kaj interne dividata je multaj ŝafkortoj kaj vojetoj. Ĝi
havas neniajn fenestrojn sed nur truojn, kovratajn, se bezone, per
lignaj kovriloj.
Internaj dividaĵoj de la "ŝed" estas farataj per lignabariloj por
konstrui ejojn en kiuj staras la ŝafoj.
Ĉe unu fino de la "ŝed" estas la granda ŝafenirejo, ĉe la alia,
la pordego tra kiu la sakegoj de lano estas portataj al vagonoj.
Inter la ŝafejo kaj tiu pordego staras la tablo aŭ benko sur kiu
oni ekzamenas la ŝaflanojn; kaj ankaŭ la lanpremegilo. Apud tiu ĉi
sin trovas ujoj por inko, numeriloj, brosoj, kudriloj kaj ŝnuretoj,
k.t.p. La oficejeto de "ŝed-estro" kutime lokiĝas en proksima
angulo. La "ŝed" eble ne estas afero tre beleta, sed tamen oni devis
ĝin sperte desegni ĉiudetale, tial ke ne estu ia tempperdo nek
difekteco al ŝafoj aŭ lano, nek malhelpo al tondistoj.
Nu vidu kampon, tiel grandan kaj larĝan ke oni ne povas vidi limojn
ie, jen arbata per Eŭkaliptoj, altaj aŭ malaltaj laŭ iliaj specoj
sed ĉiam verdaj, jen tute nearbata nature aŭ nearbigata homlabore,
aŭ ankoraŭ, kaj plej ofte, nek nearbata, nek verdigata per arboj;
sed plena je arboj, mortigitaj per ŝeltranĉado ringe (tie ĉi
nomata "ringado," Angle, _ringing_).
Tiu ĉi ringado, mi devas klarigi, estas la tranĉo tute ĉirkaŭ
arbo, tute tra la ŝelo, intence ĝin mortigi por plibonigi la
kreskadon de la ĉirkaŭa herbaro, sen la laborego postulata por
arbon elfosi.
Blankaj, nudaj, malbelaj, staras tiuj mortaĵoj, aŭ en sunbrilego,
aŭ en malvarma blua lunlumo; sed iel tamen rigardindaj kaj majestaj,
ĉar ili estas tiel multaj, tiel grandaj, tiel similaj.
Ĉe tia loko sin trovas nia konstruaĵo, eblege apud rivereto, eble
apud fosita akvotruo, ĉar riveroj estas malmultaj tie ĉi. Ĉirkaŭe
staras dometoj por tondistoj kaj laboristaj. Krom tiuj, kaj kelkaj
lignaj bariloj, nenio estas videbla pli proksime ol eble kelkaj
mejloj.
Neuzatempe, ĉio estas sufiĉe malaktiva, sed tiam kiam la tempo
alvenas kiam la tondegado komencas, kia ŝanĝo! Tiam la tuta loko
ekviviĝas, dometoj estas enloĝigitaj, eĉ troplenigataj, viroj kaj
knaboj kuradas tien ĉi kaj tien, kaj anstataŭ ol la antaŭa
senbruego, oni aŭdadas bruegadojn, ekkriojn, babilaĵojn
ĉiaspecajn, kaj, pli laŭte ol ĉio, blekon blekegon, blekadon de
ŝafoj kaj iliaj idoj!
Tiu ĉi estas la okupega tempo el jaro por la ŝafposedantoj. Dum
tiuj ĉi tri aŭ kvar semajnoj ili kolektas sian ĉiujaran
lanrikolton; ĉiuj iliaj ŝafoj kiuj dum la jaro paŝtis sur vastaj
kampoj nun estas tie ĉi amasigataj. Tien ĉi venas tondistoj de la
tuta ĉirkaŭaĵo, kaj la lokaj laboristaj, tiom kiom oni povas
forsendi de ilia kutima laboro, kaj multe da aliaj laboruloj kiuj
serĉas laboron; ĉiuj kunrenkontiĝas por kune labori ĉe tiu ĉi
afero, dum ia mallonga tempo kaj tiam poste disiri ree laŭ siaj
diversavojoj.
Kiel la laboro estas farata? Kion tiu amaso faros?
Jen nu la afero komencas. Matenfrue (aŭ ofte vespere de la antaŭa
tago) tiom da ŝafoj, kiom povas enhavi la plej granda ŝafkorto de
la _ŝed'o_, estas kurigataj en ĝin, tiam poste, kiam ĉio estas
preta, oni plenigas el tiu ĉi ŝafkorto la pli malgrandajn
dividaĵojn, kiuj ĉeestas laŭlonge ambaŭaj flankoj de la
konstruaĵo. Brua laboro ĝi estas; tia vokego, tia puŝado, tia
blekado, tia piedgratado, kiu daŭras ĝis la lasta ŝafo tondiĝis.
La laboristoj plenumas tiun ĉi laboron kaj ili ankaŭ faras ĉiun
ordinaran nespertan laboron, da kiu estas nature multo.
Inter tiuj ĉi centraj dividaĵoj, kaj la flankaj muroj staras la
tondistoj. Horo batas. Ŝedestro elvokas "tempo!" Ĉiu tondisto
ekprenas unu el siaj ŝafoj, trenas aŭ portas ĝin en larĝejon,
rapide ĝin renversas, tenas ĝin inter siaj kruroj; kaj post
malmulte da minutoj, ĝia blanka lanaro kuŝas amasata sur la planko.
Tuj la nuda maldika bruteto estas forpelata tra malgranda truo en
malgrandan eksterkorteton, kie oni kalkulos la nombron pro kiu ĉiu
tondegisto estas pagota. En tiu ĉiu korteto ankaŭ oni gudropresas
la ŝafojn kaj presas per varmega feraĵo la ŝafidojn kiuj unuafoje
venas al tondegado. Ofte oni tranĉas la haŭton de ŝafo dum ĝia
tondegado, sed tuj knabo alkuras al ĝi kun gudro-bastono, tiun
surmeti kiel kuracsebo sur vundoj. Tiuj ĉi knaboj ankaŭ tuje levas
la lanon kaj nudpiede kuras por ĝin alporti al tiu, kiu dividas
ĉiujn lanarojn laŭ specoj kaj eco, metante ĉian econ en ĝian
propran ejon. Tio farita, la premistoj komencas sian laboron je
la lano. Ili prenas, eble, cent, aŭ ĉirkaŭ tiom da lanaroj kaj
enmetas ilin en grandan kvadratan sakegon, tenatan en kaj per duobla
ligna skatolego. En ĝin kaj en ĝi ili premas lanon per peza maŝino,
de kiu la skatolo estas parto. Tiu ĉi maŝino estas farita el
ligno kaj fero, havanta grandan radon kaj ŝraŭbon. Kiam sakego
estas plena de multepremata lano, la premilo estas forlevata, la
flanksuproj enfaldataj kaj kudrataj, kaj la sakego, nompresa kaj
numerata, estas ruligata apud la pordego. Ĝi restas tie ĝis oni
metas ĝin sur lano-vagono por forpreni al plej proksima stacidomo
aŭ urbo por vendi; aŭ eble oni ĝin sendas rekte al ŝipoj por
vendi en aliaj landoj.
HINDUSTANI KOMPARATA KUN ESPERANTO.
Originale verkita de Lt.-Col. H. K. Gordon.
La lingvo nomita "Hindustani," ankaŭ la "Lŭshkŭr" (ŭ kiel _u_ en
la Angla vorto "_but_"), aŭ la "Soldatlingvo" de la Hindujo, havas
similecon tute konvinkan al Esperanto.
Hindujo, kun siaj 300 milionaj da anoj, enhavas proksimume 185
apartajn kaj malsamajn dialektojn aŭ lingvojn, kaj ĉirkaŭ 30
diversajn religiojn, la ĉefaj el kiuj estas la Hindu, kiu provizas
70% de la popolo; Muhumedan (aŭ Musulmani), 21%; Budhista, 3%,
lasante 6% por ĉiuj aliaj.
En la fruaj jaroj de la Angla agado en Hindujo militoj intergentaj
aŭ interreligiaj estis senĉesaj, kaj la Musulmanoj batalis la
Hinduojn, kaj _vice versâ_, de la Nordo ĝis la Sudo, kaj de la
Oriento ĝis la Okcidento de la vasta Peninsulego; tiel dum la pasado
de jaroj helplingvo intertriba evoluis.
Hindustani estas fondita grandmezure laŭ la Persa lingvo, la
Kortegalingvo de la Orientanoj; tamen, en diversaj distriktoj ĝi
aliformiĝis per lokaj karakteraĵoj.
Sekve, la Alilandano alvenante Hindujon unue lernas Hindustani, kiu
al li havigos lingvapasporton tra tuta la grandega regno; kaj se li
lokiĝus en speciala loko, li lernos ankaŭ, se necese, la
lokolingvon.
Kiel Esperanto, Hindustani estas kompare tre facila lingvo
ekkompreni, precipe por la instruituloj, kiuj certe havas ian konon
de la Persa lingvo.
Oni ne povas diri, ke la ekzistado de Kampolingvo, aŭ universala
helplingvo tre difinite emis produkti pacon; ĝi neniel sin
intermetis je la patruja amo aŭ je religia diverseco, sed, kiel
Esperanto, sendube ĝi permesas ke unu nacio pli bone konatiĝu kun
alia, kaj tiamaniere ĝi havas pacan influon.
Tamen Hindustani ne estas ĝis nun flatita, ricevinte la nomon: "_Nia
kara lingvo!_"
Por ĝenerala interŝanĝo de sciencaj kaj komercaj aferoj Esperanto
havas klaran valoron, kaj ŝajnas certe ke laŭ tiu ĉi direkto ĝi
havas grandan estontecon antaŭ si.
Ekzemple, ni prenu Germanan kritikan verkon pri, eble Biologio aŭ
Ĥemio; se eldonita kaj presita nur Germane, ĝi ne povos havi la
disvastigatan legantaron kiun eble ĝia graveco meritas. Sed se
eldonita en Esperanto, la tuta civilizita mondo estus gajnanto.
The language called Hindustani, also the "Lŭshkŭr" (ŭ as _u_ in
the English word "_but_"), or "Camp" language of India, has a
convincing analogy with Esperanto.
India, with its 300 millions of inhabitants, contains roughly 185
separate and distinct dialects or languages, with about 30 different
religions, of which the chief are Hindu, furnishing 70% of the
population; Muhumedan (or Musŭlmani), 21%; Buddhist, 3%, leaving 6%
for all others.
In the early years of English enterprise in India intertribal and
inter-religious wars were unceasing, and Musŭlmanis fought the
Hindus, and _vice versâ_, from North to South, and from East to West
of the great Peninsula; thus in the course of years an international
tongue was evolved as an intertribal language.
Hindustani is based on Persian, the Court language of the East, in
different districts affected by local lingual characteristics.
As a result, the foreigner landing in India first learns Hindustani,
which will furnish him with a lingual passport throughout the great
country; and if he settles down in a particular part, he will also
learn, if he feels inclined, the language of the district.
Like Esperanto, Hindustani is a comparatively easy language to pick
up, especially by the well-educated, who are certain to have some
knowledge of Persian.
The existence of a "Camp" language, or universal auxiliary tongue,
cannot be said to have made very definitely for peace; it did not
interfere with patriotism or "caste," but, like Esperanto, no doubt
permits of one nation having a better knowledge of another, and so
has a peaceful tendency.
Hindustani, however, has not so far been flattered by receiving the
name of _our dear language_!
For interchange of scientific and commercial affairs generally
Esperanto has a distinct value, and it seems certain that in this
direction it has a great future before it.
For example, let us take a German critical work on, say, Biology or
Chemistry; if printed and published only in German, it cannot have
the extended body of readers to which its importance probably
entitles it. But if published in Esperanto, the whole civilised world
would be the gainer.
LA OLIVOJ.
Proverbo de Lope de Rueda.
Esperantigita de A. MOTTEAU.
[Lope de Rueda (1500-1565) _naskiĝis en Sevilo kaj mortis
en Kordovo_].
PERSONOJ.
Toruvio, maljuna vilaĝano.
Menciguela, ilia filino.
Agueda de Toregnano, lia edzino.
Alojo, najbaro.
_La sceno en vilaĝa strato._
Toruvio.--Kompatema Dio, kia vetero! Neniam tia fulmotondro
min persekutis de la monta supro al la malsupro. Mi ekpensis ke la
ĉielo ĵus elfluadis, kaj ke la nuboj alrulis ĝis la tero. Almenaŭ
se mia noktomanĝo estus preta ... sed la sinjorino edzino mia eble
eĉ neniam zorgis pri tio.... Rabiego ŝin sufoku! Ho, he!
Menciguela, mia filino! (_Li frapas la pordon_). Prave! ĉiu dormas
en la vilaĝo. Agueda de Toregnano! ho, he! ĉu vi min aŭdas? (_Li
ree frapas_).
_Venas_ Menciguela.--Ho! patro mia, ĉu vi volas disrompi la
pordon?
Toruvio.--Bonege! vidu ŝian langon, nun! vidu ŝian
bekegon! Nu, ĉu vi povus diri al mi kie estas via patrino,
fraŭlino?
Menciguela.--Ŝi estas ĉe la najbarino por helpi ŝin
sekigi silkfadenarojn.
Toruvio.--Peston al silkfadenaroj, al ŝi, kaj ankaŭ al vi
mem. Iru tuj kaj alvoku ŝin!
Agueda (_alvenante_).--Nu, nu! sinjoro fanfarono! vi vidos
ke, ĉar li alportas malpezan ŝarĝon da hejtligno, ne estos eble
konsentiĝi kun li!
Toruvio.--Kion? Malpezan ŝarĝon da ligno vi nomas ĝin,
sinjorino! Mi per la ĉielo ĵuras ke mi apenaŭ povis ĝin surmeti
al miaj ŝultroj, kvankam via baptofilo helpis min.
Agueda.--Estu do; ni nun estos riĉe provizitaj! Sed en kia
stato vi staras, edzo mia! Kian figuron vi prezentas!
Toruvio.--Mi estas trempita kiel vera supo! Rapidu, edzino,
mi petas, donu al mi ion por manĝi.
Agueda.--He, per la diablo, kion mi povos doni al vi? Mi
nenion havas.
Menciguela.--Ve! patro mia, kiel malsekigita estas tiu ĉi
ligno!
Toruvio.--Jes, verege; sed sendube tio ne malebligos vian
patrinon diri, ke kompreneble roso estas la kaŭzo.
Agueda.--Kuru, filino, ekpreparu duon da ovoj por la
noktomanĝo de via patro; poste vi pretigos lian liton.--Edzo, mi
vetus, ke vi neniam jam ekpensis labori pri tiu plantaĵo de
olivujoj, kiun mi tiel rekomendis!
Toruvio.--Kial do mi revenus hejmen tiel malfrue, se ne ĉar
mi ĵus faris tion, kion vi al mi diris?
Agueda.--Prave do! kaj kie vi plantis?
Toruvio.--Tie, apud la figarbo, kie mi iam kisis vin: ĉu vi
memoras tion?
Menciguela.--Patro, kiam ajn vi volos noktomanĝi, ĉio
estas preta.
Agueda.--Vi ne scias tion, kion mi ĵus pensis, edzo mia?
Tiu replantaĵo, kiun vi teren enmetis hodiaŭ, post ses aŭ sep
jaroj, produktos kvar aŭ kvin centfuntojn da olivoj, kaj, aldonante
branĉeton tie ĉi, branĉeton tie, post dudek kvin aŭ tridek jaroj,
vi havos sufiĉegan fruktodonan olivarbejon.
Toruvio.--Neniu povus esti pli prava ol vi, edzino; tio
nepre plenumos mirindaĵon.
Agueda.--Edzo mia, mi ĵus ankaŭ pensis--Ĉu vi scias
kion?--Ne?--Nu, aŭskultu bone. Mi mem faros la olivkolektadon, vi
transportigos ilin sur via azeneto, kaj Menciguela vendos ilin en la
vendejo. Sed, filino, memoru tion, kion mi nun diras al vi: vi devos
postuli por ĉiu buŝelo almenaŭ po du _Kastiliaj realoj_.
Toruvio.--Po du Kastiliaj realoj! Ho! certe vi ŝercetas; ne
estus konscience. Sufiĉe estos vendi ĉiun buŝelon po dekkvar aŭ
eble dekkvin denaroj.
Agueda.--Silentu, mi petas! Estas plantaĵo de la plej bona
speco, Kordova plantaĵo!
Toruvio.--Nu! Eĉ se ĝi estus Kordova speco, la prezo, kiun
mi ĵus nomis, estos sufiĉa.
Agueda.--Silentu, mi ripetas! Ne min surdigu per via
sensencaĵo. Nu do, filino, vi ĵus aŭdis min; po du Kastiliaj
realoj; ne malplialta prezo!
Toruvio.--Ankoraŭ? Venu tie ĉi, filineto. Kioman prezon vi
postulos por la olivoj?
Menciguela.--Tioman prezon kiun vi volos, patro mia.
Toruvio.--Dekkvar aŭ dekkvin denarojn?
Menciguela.--Jes, mia patro.
Agueda.--Kion? "Jes, mia patro." Venu, tie ĉi, filineto.
Kion vi demandos por la olivoj?
Menciguela.--Tion, kion vi volos, patrino.
Agueda.--Du Kastiliajn realojn?
Toruvio (_kolere_).--Kompaton! Du realojn! (_Al_
Menciguela) Mi promesas al vi ke se vi postulos pli ol la
prezon, kiun mi ĵus diris, vi ricevos de mi pli ol ducent batojn.
Nun, diru: kioman prezon?
Menciguela.--Tion, kion vi nomis, patro.
Toruvio.--Dekkvar aŭ dekkvin denarojn?
Menciguela.--Jes, patro.
Agueda.--Kion? Vi diris ankoraŭ "Jes, patro!" (_Ŝi batas
ŝin_) Prenu tion, prenu tion, pro via malobeo!
Toruvio.--Ne tuŝu la knabinon....
Menciguela.--He, patrino! he, patro! ne mortigu min!
Alojo (_alvenante_).--Kio estas tio? Genajbaroj, kial vi
tiel batas tiun ĉi knabineton?
Agueda.--Ho, sinjoro (_montrante ŝian edzon_), tiu ĉi
malbonulo celas doni senpage ĉion, kion ni posedas; li tute volas
ruinigi la domon. Olivoj tiel dikaj kiel juglandoj!...
Toruvio.--Per la prapatraj ostoj! Mi ĵuras ke ili ne estas
eĉ tiel dikaj kiel milisemoj!
Agueda.--Sed mi certigas jese.
Toruvio.--Sed mi neas tion, kion vi certigas.
Alojo.--Nu, najbarino, volu aminde eniru domen. Mi prenas
sur min pacigi ĉion. (Agueda _foriras_). Klarigu por mi la
aferon, nun, najbaro. Montru al mi viajn olivojn; eĉ se estas dudek
cent funtoj, mi aĉetos la tuton.
Toruvio.--Ne tiel estas, sinjoro; estas ne tiel, vere. Ni ne
staras tiel antaŭe kiel vi pensas. La olivoj ne estas en nia domo;
ili nur estas sur nia bieno.
Alojo.--Nu! venigu ilin tie ĉi; vi povas konfidi al mi; mi
aĉetos la tuton je la plej rajta prezo.
Menciguela.--La patrino postulas po du realoj por ĉiu
buŝelo.
Alojo.--Tio estas tre alta prezo.
Toruvio.--Ĉu ne, sinjoro?
Menciguela.--Patro ne demandas pli ol dekkvin denarojn.
Alojo.--Montru al mi specimenon.
Toruvio.--Dio mia! Vi ne ŝajnas kompreni min, sinjoro. Mi
tuj klarigos. Hodiaŭ, mi teren enmetis replantaĵon de olivarboj,
kaj la edzino ĵus diris ke post ses aŭ sep jaroj oni povos kolekti
kvar aŭ kvin centfuntojn da olivoj, ke ŝi mem kolektos, mi
forportos, kaj nia filino vendos ilin, sed ke tiu ĉi ne devos
postuli malpli ol du realojn: mi kontraŭstaris al tio; ŝi ree tian
kondiĉon ripetis: tio estas la tuta afero.
Alojo.--Mirinda afero, vere. Ĉu estas eble imagi tian
okazon? Apenaŭ la olivujoj teren estas enmetitaj, kiam jam vi
devigas vian filinon plori pro ili.
Menciguela.--Vi estas pravega, sinjoro.
Toruvio.--Ne ploru plu, Menciguela. Tiu ĉi infanino,
sinjoro, valoras sian propran orpezon. Nun, filineto mia, iru pretigi
la manĝilaron; mi promesas, ke mi aĉetos por vi antaŭtukon el la
vendprezo de la unuaj olivoj kiujn ni rikoltos.
Alojo.--Adiaŭ, najbaro. Eniru domon ankaŭ, kaj pace vivu
kun via edzino.
Toruvio.--Saluton al vi, sinjoro.
Alojo (_sola_).--Oni devas konfesi, ke en tiu ĉi mondo ni
okaze vidas nekredeblaĵojn! Tiuj geedzoj interinsultas unu la alian
pri olivoj, kvankam eĉ la olivarboj ne kreskas ankoraŭ!
LA DOMO DE ĴAK'.
Popola infana versaĵo, tradukita de J. T. Haxton.
Jen estas la domo konstruita de Ĵak'.
Jen estas la greno, kiu restis en la domo konstruita de Ĵak'.
Jen estas la rato, kiu manĝis la grenon, kiu restis en la domo
konstruita de Ĵak'.
Jen estas la kato, kiu mortigis la raton, kiu manĝis la grenon, kiu
restis en la domo konstruita de Ĵak.'
Jen estas la hundo, kiu turmentis la katon, kiu mortigis la raton,
kiu manĝis la grenon, kiu restis en la domo konstruita de Ĵak'.
Jen estas la bovino kun kurba korno, kiu ĵetis la hundon, kiu
turmentis la katon, kiu mortigis la raton, kiu manĝis la grenon, kiu
restis en la domo konstruita de Ĵak'.
Jen estas tutsola la virgulino, kiu melkis la bovinon, kiu ĵetis la
hundon, kiu, k.t.p.
Jen estas la viro, ĉifone vestita, kiu kisis la virgulinon tutsolan,
kiu melkis, k.t.p.
Jen estas la preĝisto, tute razita, kiu edzigis la viron, ĉifone
vestitan, kiu kisis, k.t.p.
Jen estas la koko, matene kriinte, kiu vekis la preĝiston, tute
razitan, kiu edzigis, k.t.p.
Jen estas la farmamastro, grensemanta, kiu posedis la kokon, matene
kriinte, kiu vekis, k.t.p., k.t.p., k.t.p., k.t.p., k.t.p., k.t.p.
VIVIENO.
Duparta Ferakonto de E. W.
[_Parto_ I.].--Meze de longa, larĝa vilaĝo staris dometo iom pli
granda kaj, se tio estus ebla, pli pura ol la aliaj. Ĝi ŝajnis tiel
hela, tiel blanka, kiel la neĝo, kaj la lunradioj ripozis sur ĝi
tiel kviete kiel la pala feliĉulino en ĝi ripozis sin sur la mola
lito inter la puraj blankaj bonodoraj drapoj. La virino estis tre,
tre feliĉa.
Apud ŝi kuŝis mola, varma fasketo; ŝia novenaskita trezoro, la
infaneto kiu devas anstataŭi karan sesjaran knabeton kiun, antaŭ ok
jaroj, elmanĝis la lupoj.
La kompatindaj gepatroj nun konsoliĝis. La patrino dankeme pensis,
ke ŝia edzo havos filon, kunlaboranton, kaj komforton, en sia aĝo
kiam ŝi estos enterigita.
Poste envenis la patro, feliĉa kiel ŝi. La geedzoj kisis kaj benis
la infaneton kaj preĝis al Dio kun kora, plena kaj trankvila
ĝojego.
Dum la nokto, venteto ekblovis tra la fenestro super la lito sed la
gepatroj ne vekiĝis.
Antaŭ ol tagiĝis, Davdo eliris, ĉar li devis tre frue konduki
siajn bestojn al la paŝtejo, por ke ili ne tro malsatu, devigataj
pasigi la tutan nokton inter la ter-muroj de la vilaĝo, for de la
teruraj lupoj.
Ekvekiĝinte, Marta vidis sian--ne! ne estis ŝia, tiu ĉi bela
blanka infanetino, jam havanta almenaŭ unu monaton, kiu mirante
ĉirkaŭen rigardis!
Preskaŭ freneziĝinta pro ŝia perdo, la malfeliĉa patrino volis
forĵeti la fremdulineton, sed la helaj bluaj okuloj sin fiksis tiel
konfidemaj sur ŝia vizaĝo, ke ŝi ne povis puni la senkulpan
etulinon.
Dum ŝi kuŝis, multe plorinte, duonsvena, duondorma, pura lumo
ekbrilis en la ĉambreto kaj voĉo pli dolĉa ol homa voĉo murmuris
en ŝian orelon: "Ni estas ambaŭ mizeregaj, mi pleje, ĉar vi povis
plori, mi ne povis, kaj vi rehavos vian knabeton, mi--mi nenion
scias! Estu do bona kontraŭ mia idino, kaj mi estos bona kontraŭ
via ido." La lumo tiam malaperis.
Davdo revenis hejmen kun la anonco, ke la pastro venos morgaŭ por
bapti la novenaskitan knabon. Li aŭdis kun mirego kaj teruro la
rakonton de sia edzino. Post longa konsiliĝo, ili decidis nenion
diri al la pastro pri ĉio, kio okazis. Li estis maljunulo, kaj
loĝis tre malproksime, kaj nur vidis la vilaĝanojn por bapti,
edzigi aŭ enterigi. La najbaroj estis amikoj, kaj ne babilus pri
alies aferoj, se ne estus necese.
Post multa pripenso la gepatroj elektis el antikva idola kanto la
nomon Vivieno, kaj la pastro sen ŝanceliĝo ĝin murmuris, baptante
la infaninon.
Tiun nokton Marta sonĝis, ke du belegaj sinjorinoj staris apud la
lulilo, unu el ili diris: "Estas bone, se ŝi havus animon senmortan,
la bapto estas necesa; sed, se ŝi estus, kiel ni, sen animo, la
bapto neniel malutilos." La dua diris: "Mi petas, fratino, benu
ŝin!"
La unua solene resumis: "Jen mia beno, mia baptodonaco: Multaj homoj
ŝin amos, ŝi sopiros pri ĉies amo kaj, se iafoje ŝi amos, ŝi ne
estos reamata." Tiam okazis virina agonia ekkrio, kaj la lumo kaj
sono neniiĝis.
Ofte Marto kredis aŭdi voĉojn nehomajn en la nokto. Unufoje ŝi
kredis distingi la vortojn: "Se iam ŝi vidos la belecon perfektan,
ŝi ĝin amos kaj eterne estos feliĉa."
Kiam Marto resaniĝis kaj rekomencis sian ĉiutagan laboron, neniam
ŝi vidis lumon nokte nek aŭdis mirindan voĉon. Davdo nenion
aŭdis, eĉ li ne kredis je la sonĝoj de la edzino; tamen li baldaŭ
ekamis la blankan, ĝentilan Vivienon, kaj estis bonega kontraŭ ŝi.
La vivo de la tuta familio estis, dum dekkvar jaroj, trankvila kaj
prospera.
Vivieno fariĝis la anĝelo de la vilaĝo. Ŝia beleco ĉarmis ĉiajn
okulojn; ŝia dolĉa voĉo ravis ĉiajn orelojn; ŝia kvieta kaj
ĝentila karaktero, ŝia honesta konduto kaj ŝia senegala submetiĝo
al la plenkreskuloj kaj, precipe, al la maljunuloj, gajnis je ŝi
la aprobon de la saĝuloj. Ŝia viveco, granda kuraĝo, ŝia lerta
spirito, ŝia ŝercado igis ŝin la idolo de la junaj. Ĉiuj amegis
ŝin; ŝi ĉiujn egale amis, tute kiel ŝi amis bestojn, birdojn
florojn, insektojn mem! Ŝi volis ja bonfari al la tuta kreitaĵo de
la bona Dio. Ofte ŝi levis limakon el polva truo kaj alportis ĝin
al la mola herbejo. La brutoj sciis, ke ŝi amis ilin, de malproksime
ili rekonis ŝin. Ĉevaloj, bovidoj, azenoj kaj hundoj venis por
ricevi ŝiajn karesojn, kaj ludis, saltante ĉirkaŭ ŝi; ofte eĉ
sciuro volonte sin lasis fali el arbo en ŝiaj brakoj, mem la porkoj
tre rapide kuris, por ke ŝi gratu iliajn molajn sentemajn orelojn!
Jes, Vivieno estis feliĉa knabino! Sed, ho ve! ne ĉiamaj estas
belaj tagoj!
Unu matenon ŝi eliris por viziti malsanan najbarinon, kaj ŝi neniam
revenis.
Longe serĉadis ĉiuj, sed vane, kaj malĝojo estis en ĉies koro,
pleje ĉe ŝiaj nutra-gepatroj, kiuj dum multaj tagoj ploradis.
Post unu semajno alvenis ĉe ili junulo strange vestita sed bela kaj
forta. Li ĉirkaŭprenis silente Davdon, genufleksis apud la piedoj
de Marto kaj kisis ŝiajn manojn. La geedzoj sciis, ke estas ilia
longatempe perdita infano, kaj ili laŭe ĝojegis. Sed neniam povis
ili forgesi la bonan, belan Vivienon.--_Finota._
[_Author's Copyright._]
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_Antaŭparolo._
Kiel en suna kampo infano kolektas florojn, tiel vagante en la kampo
de miaj memoroj mi kolektas miajn memoraĵojn; kunmetante ilin tute
senarte, ne aranĝante ilin laŭ ia ajn metodo sed ĉiam prenante
tiun kiu min plej altiras ĉe la momento mem. Se vi, mia legantaro,
deziras artefaritan bukedon, vi ne rigardu miajn florojn. Tamen mi
prezentas ilin kun tre kora deziro ke ili interesos kaj plaĉos al
vi.
Unua Fragmento: la Ŝtatoj.
Antaŭ multaj jaroj mi vizitis Unuigitajn Ŝtatojn de Ameriko.
Fermante la okulojn mi revidas la vilaĝon, unu el tiuj fungaj
vilaĝoj kiuj tiel ofte troviĝas en la Ŝtatoj. De la loko kie nun
ĝi staras, ne estis antaŭ nur unu jaro eĉ unu domo pli proksima ol
dudek mejloj, sed nun (t.e., ĉe la tempo kiam mi tien alvenas) ĝi
posedas du Bankojn, du leĝistojn, kuraciston, gazeton kaj du
stacidomojn. Proksime de ĝi ankoraŭ restas negranda arbaro, sed
tiel rapide la arboj fariĝas domoj ke, laŭ ĉiu kredindeco, ĝi
post nelonge tute malaperiĝos.
"Kiom da tempo vi pensas atendi," mi demandas al Amerikano, "de kiam
vi unue pripensis konstruigi domon ĝis kiam vi estas en ĝi
loĝanta?"
"Nu, fremdulo," li respondis, "se mi atendus du semajnojn mi pensus
ke mi tre longe atendis." ...
De tri tagoj la vetero estas varmega. En ombro la termometro montras
104°, 105° kaj hodiaŭ 107° Farenheite (ĉirkaŭ 42° centegrade).
En ĉambreto de unu el la lignaj domoj mi kuŝas, malpezege vestita,
sur lito, ventumante min per du grandaj ventumiloj.
Apud la lito troviĝas tableto portanta grandan kruĉon da glacia
akvo (t.e., akvo en kiun oni estas metinta glacion) kaj glason. Mi
estas soifa kaj mi ofte trinketas.
Tiel malgranda estas la ĉambreto ke, etendinte la manon, mi facile
tuŝas la muron kies varmega ligno bruldoloras mian haŭton.
Tra la fenestro, larĝe malfermita, eniras zumo de "_cimoj_"
("_cimo_," kun aldono de priskriba vorto estanta Amerikana por ĉiu
fluga insekto), kaj okaza frapo de iu grandega sed mallerta muŝo
kontraŭ la metalfadena reto kiu kovras la fenestron ekstere.
Por ne Amerikanaj legantoj mi klarigos la frazon.
Dum somero la insekta vivo estas multega en la Ŝtatoj. Oni do
streĉas sur trabaĵon metalfadena reton kaj alfiksas la trabaĵon
ekstere de la fenestroj kaj pordoj. Por tiuj ĉi lastaj alfiksante al
la trabaĵo ĉarnojn oni faras kvazaŭ eksteran pordon, kaj en--aŭ
elirante ĉambron oni ĉiam zorge fermas la unuan pordon antaŭ ol
malfermi la alian.
Kiel necesegaj ili estas du ekzemploj montru:--Mi mem vidis la
ambaŭ. (1). Foje en domo, kie la reto estas ŝirita, tuj kiam oni
ekbruligis lampon en unu momento, arego da insektoj dense kovras la
supraĵon de la tablo, kvankam la disŝiraĵo estis tre malgranda.
(2). En farma domo la familianoj laŭ vico svingis dum la manĝoj
branĉeton supre de la tablo, sed malgraŭ tio la muŝoj preskaŭ
kovris la manĝaĵojn.
En ĉiuj miaj memoroj pri Ameriko intermiksas la zumegon de
insektarego....
Sed nun mi estas trinkinta la tutan enhavon de mia kruĉo kaj
ankoraŭ mi soifas. Antaŭ miaj okuloj alvenas alloga vidaĵo, tiu,
nome, de la sodakvujo ĉe la drogisto.
Mi vidas meze de la ujo la kranegon por la sodakvo, kaj laŭlonge la
vicon da kranetoj por la diversaj gustoj; mi vidas la homaron kaj la
glasaron, kaj mi aŭdas la siblon de la ŝaŭmanta trinkaĵo.
En tiu ĉi vilaĝo [pardonu, ho! Amerikanoj: "urbo"] estas nur unu
apoteko, kaj mi ridas memorante la aregon de malkontentigitaj
soifuloj kiujn mi vidas foje kiam la sodakvujo rompiĝis. Sed mi
estas mem soifulo, kaj iom mi komprenas la soifegon de drinkulo.
Inter soifo kaj inercia komencas neegala barakto; neegala ĉar la
soifo estas ĉiama kreskanta forto.
Leviĝinte mi vestas min, kaj, kunprenante sunombreleton, eliras el
la domo sur la lignan flankpromenejon.--(_Daŭrigota_).
NEKROLOGIO.
Kun grandega bedaŭro ni anoncas la morton de nia sindonema
kunverkanto Doktoro A. Milner en Trinidad. Ĉiam preta helpi ĉiujn,
li estis multe estimata kaj amata en la insulo, kaj ĉiuj, precipe la
Esperantistoj, kunsendos plej sinceran simpation al lia sengepatra
fileto, kaj al ĉiuj parencoj. Ĵus antaŭ la morto, li deziris ke ni
anoncu ĝin, por ke la Esperantistoj ne plu sendus leterojn al
Mayaro.
KIAM EKFLORADAS REZEDOJ.
Pentraĵeto el Rusa Litvujo.
Originale en Esperanto, verkita de Osip Ivanoviĉ Elleder.
Ĉiujare kiam la bonodoro de rezedoj dolĉigadas aeron en mia
ĝardeno, mi devas pensi pri mia mortinta amiko Leonid Leonidoviĉ.
Li estis iom strangulo, mia kompatinda amiko, sed li estis homo tute
bonkora, toleranta kaj indulganta ĉiujn, faranta al neniu iajn
malagrablaĵojn. Li loĝis en proksimeco de mia loĝloko, tiel ke
ni tre ofte povis vidi unu la alian. Li staras kvazaŭ antaŭ miaj
okuloj; homo en mezaaĝo, inter liaj malblondaj haroj troviĝis eĉ
kelkaj arĝentaj, kvankam li nepre ne estis maljunulo. El lia pala,
mallarĝformita vizaĝo rigardis du mallumaj, senfine malgajaj
okuloj. Li vivadis tute sole, multe paroli li ne amis, tial, kvankam
ni ofte kunvenadis mi do neniam aŭdis de li ion pli detalan pri lia
pasinta vivo.
Li estis en nia provinco nur antaŭ kelkaj jaroj alveninta, sed ĉar
li, kiel mi jam diris, al neniu estis farinta malbonaĵojn, oni
kutimiĝis kun li, eĉ kun liaj iom strangaj manieroj kaj lasis lin
vivi laŭ lia volo.
Al liaj strangaĵoj apartenis ankaŭ la kutimo fari ĉiu vespere
vastajn promenadojn, prefere en lokojn izolitajn, kaj se estis ĉielo
klara, sennuba, tiam li revenadis hejmen nur frumatene kiam la nokta
firmamento ekpaliĝis. Tiuj malmultaj homoj, al kiuj sukcesis observi
lin dum la suprediritaj promenadoj (sed tio okazis nur tre malofte,
ĉar li ĉiam elektadis lokojn trankvilajn, senhomajn por siaj
promenoj), rakontis ke li tiam laŭtvoĉe paroladas kun si mem,
kvazaŭ havante ian nevideblan akompananton.
Preter mia loĝloko fluas la rivero Ŝeŝupa[105] per multegaj
kurbiĝoj tra la herbejoj kaj kamparoj peniĝanta atingi la maron.
La bordoj de ĝi troviĝas ofte tre altaj kaj krutaj, kelkaj el tiuj
krutaĵoj estas kovritaj per densaj arbetaroj, kaj en la printempo
kaj somero multkolorigitaj per miloj da diversaj kampfloretoj. La
unuajn violojn oni trovadas tie, kies floretoj, palbluaj, kiel nia
norda ĉielo, elspiradas kvankam malpli fortan, tamen delikatan
bonodoron,[106] kaj kiam la somero kun liaj varmigantaj sunradioj
aperas, balanciĝas tie sur graciaj trunketoj lumbluaj sonoriletoj de
grandfloraj kampanuloj kaj heliĝas sangruĝaj liĥnisoj, _larmoj de
Dia patrino_, nomas ilin la popolo. Multaj najtingaloj kantadas en
densa branĉaro siajn dolĉajn amkantojn kaj la kvieta murmurado de
plaŭdantaj ondoj harmonie akompanadas ilin. Estas ĉarmegaj tiuj
bordoj de Ŝeŝupa-rivero en Litvalando!
Alte sur unu de tiuj krutaĵoj, sur la granda, muskkovrita ŝtono jam
de kelkaj jaroj havis sian sidejon freneza knabino el unu de
proksimaj kolonioj. La frenezulino estis tute orfiĝinta, ŝiaj
gepatroj estis mortintaj, kaj ŝi vivadis ĉe sia onklo, malriĉa
posedanto de kelkaj malgrandaj kampetoj. Sed ŝi loĝadis ĉe li nur
dum la severa vintra sezono: kiam al fino de monato Marto aŭ Aprilo
la varmetaj ventoj komencis fluidigi la neĝamasojn, kiam alte en la
aero la unuaj alaŭdoj estis aŭdataj kaj aperis la sovaĝaj anseroj,
tiam ŝi forlasis malluman ĉambreton en la dometo de sia onklo
kaj--malaperis.
Ŝi vagadis tiam ne timante ankoraŭ ofte tre malvarman veteron--ŝi
neniam vestiĝis varme--tra la herbejoj kaj kampoj serĉante florojn.
Malfeliĉulino, ŝi devis longe serĉi ĝis ŝi trovis iajn ĉar en
mia lando la printempo nur malrapide aperadas. Ŝi tial vagadis longe
kaj malproksimen; sed kiam nur ekverdiĝis la Ŝeŝupa-bordoj tiam
oni kun plena certeco povis ŝin trovi sur la suprenomita granda
ŝtono.
Tie sidis ŝi plej multe senmove, verdan florkronon sur la kapo, kies
densaj, nigraj haroj estis senorde sur la ŝultroj falantaj. Ŝia
malriĉa vestaĵo estis plibeligita per floroj kaj verdaj branĉetoj
kiuj ĉie, kie nur eble, estis alfortiĝintaj. Apud ŝi sur
la ŝtonplato kuŝadis bukedoj de kampfloroj. Ŝi restadis je
Ŝeŝupa-bordoj tage kaj nokte, nur la plej turmentiganta malsato
devigis ŝin foriri. Tiam ŝi iris aŭ hejmen, aŭ en ian proksiman
kolonion[107]; silente alveninte, ŝi timeteme haltis antaŭ la
fenestro, aŭ apud la pordo de dometo kaj nenion petante, nenion
dirante staris ŝi tie tiel longe: ĝis iu el la domgeloĝantoj, kiuj
ĉiuj ŝin konis, kompate donacis al ŝi iom da manĝado. Satiĝinte
kaj, provizite kun peco da pano, sendanke, silente, kiel ŝi alvenis,
ŝi ree timeteme kiel arbarabirdeto malaperis.
Nur nokte ŝi fariĝis pli rimarkebla. Ĉu luma ĉu malluma estis la
nokto, ĉu agrabla vetero regadis aŭ ĉu ventego kriegis kaj pluvego
siajn akvojn teren verŝis, egale, ĉiatempe oni aŭdadis ŝian
kantadon de la krutaĵo super la Ŝeŝupa-rivero.
Ŝia kanto en Litva lingvo--ŝi posedis rimarkinde klaran, belan
voĉon--jen mallaŭte, apenaŭ aŭdeble, jen laŭtvoĉe eksonante,
havis tian tireman, melankolian finrimon kiu estas propra al ĉiuj
Litvaj kantoj, eĉ al kantoj kun ĝoja aŭ petola enhavo.
En noktoj trankvilaj, kiam la luno superarĝentigis la tutan
ĉirkaŭaĵon, kaj sur la rivera supraĵo aperadis multaj dancantaj
lumetoj: steloj respeguligantaj en saltantaj ondoj, tiam sonis la
voĉo de freneza knabino kiel mistera kanto de akvofeino kiu nokte
eliradas por promeni en pala brilo de lumo super la dormantaj,
rosofreŝaj herbejoj.
Se iu malfruiĝinta fremdulo estis tiam en verda densejo trovinta
frenezulinon, kiel ŝi, florornamita, sur la altaŝtono sidis, aŭ se
li en malcerta lunlumo estis sur la riverbodo renkontinta ŝin,
glitantan tien mistere, mallaŭte, kun alte leviĝintaj manoj--li
sendube estus kredinta, ke li vidis aŭ feinon de akvoj aŭ alian
noktan fantomon.
La frenezulinon ĉiuj ĉirkaŭuloj konis kaj ĉar ŝia farado estis
tute sendanĝera kaj neniun malutiliganta, oni lasis ŝin libere
vagadi, florojn deŝiradi kaj loĝadi sur la riverbordo. Tiamaniere
ŝi vegetadis de neniu maltrankviligita, forlasita de ĉiuj. Nur
unufoje en ĉiu jaro ŝi furioziĝis. Tio estis en komenco de vintro
kiam ŝia onklo ŝin devis kapti kaj perforte forkonduki de ŝia
amata placeto por ke ŝi ne frostiĝu. Tiam tiu ĉi knabino pacema,
trankvila, fariĝis furiozega. Oni devis ŝin kun ŝnuregoj kunligigi
kaj dum du aŭ tri tagoj ŝi devis resti en la domo alligita. Post
tiu tempo ŝi ree fariĝis trankvila, pacema kaj obeema kaj
senkontraŭstare restadis nun hejme. Ŝi eĉ en tiu sezono fariĝis
pli prudenta kaj helpis je diversaj pli facilaj domlaboroj.--Sed kiam
en la naturo nur la unuaj printempaj antaŭsentoj aperis, kaj la
alaŭdoj revenis el sudaj landoj, tiam forlasis ŝi tuj la hejmon kaj
vivis ree libere kiel birdo de kampoj sur sia ŝtono; kantante kaj
florojn deŝirante.--Tiam ree, de apenaŭ ekverdiĝintaj bordoj, en
trankvilaj noktoj, post longa interrompo, malproksimen estis aŭdebla
ŝia kantado, kaj la infanaro en la najbaraj kolonioj ĝojiĝante
elvokadis: "_Taŭ dor grajt atleks garnis ir lakŝtingala, durnovoĉe
jaŭ gieda!_" (Nun jam baldaŭ alflugos cikonioj kaj najtingaloj, la
frenezulino jam kantas!).
(_Daŭrigota._)
PIEDNOTOJ:
[105] Ŝeŝuppe = Litva vorto, signifas "_sesriveroj_" ĉar ses
fontoj kuniĝintaj formas ĝian komencon.
[106] _Viola mirabilis._
[107] Litvaj kolonioj estas unuopaj vilaĝaj mastraĵoj kun bezonaj
konstruaĵoj izolite starantaj. Vilaĝoj en senco de kunegrupitaj
domoj de kelkaj vilaĝanoj ne ekzistas ĉi tie.
PROFESORO VULPO.
Tradukita de E. J. Catt.
Maljuna vulpo tre klera, tre elokventa, deviĝis pro malforteco, sin
doni tute al spiritaj aferoj. Li komencis prediki al la loĝantoj de
la arbaroj. Lia elokventeco estis pasia, lia moraleco neriproĉinda.
La konstatis per la plej konvinkanta logiko ke, per simplaj honestaj
manieroj oni povas facile atingi, kaj ĝui, feliĉecon. "Male," li
diris, "la vana mondo nin allogas, nin trompas, nin devigas multe
pagi por ĝiaj artifikaj proponoj kaj promesoj, kiujn ĝi neniam
plenumas, sed ĉiam fortiras de ni."
Tamen, nia profesoro malprosperis, tute ne sukcesis; neniu venis lin
aŭskulti, krom kelkaj maljunaj religiaj cervinoj, kiuj loĝis en
kvieteco kaj povis nenion fari por helpi je sia progresado.
Kion li do faris?
Li decidis ŝanĝi sian temon. Li do komencis kondamni la kutimojn de
rabo, la soifo por buĉado kiun posedas la ursoj, tigroj kaj leonoj.
De nun li altiris amasojn da aŭskultantoj: cervoj, kapreoloj,
gazeloj, ĉiuj trovis mil ĉarmojn en liaj paroladoj. Baldaŭ li
gajnis reputacion, oni povas eĉ diri iom da famo, tiel ke maljuna,
pia, bonvola leono, Reĝo de la lando, multe deziris lin vidi, lin
aŭdi.
La vulpo raviĝis sin prezenti ĉe la kortego de la reĝo.
Li alvenis, predikis. Li vere superis sin! Li solene denoncis la
kruelegecon de bestoj. Li paroladis pri la dia furiozo, venĝo, kaj
kolerego kiu devas frue aŭ malfrue fali sur ĉiuj el ili.
La korteganoj miris pro tia maltimo, kaj rigardis unu la alian sen
ion dirante, ĉar la reĝo ŝajnis plaĉata pro tiu ĉi ne ordinara
sincereco.
La prediko finite, la reĝo alvokis la oratoron. La monarĥo diris al
li: "Vi sukcesis min plaĉi, vi montris al mi la veron. Mi ŝuldas al
vi justan rekompencon; kion vi demandas kiel premio por via
instruado?"
Kaj la vulpo respondis: "Ho, Via Reĝo Moŝto, kelkajn meleagrojn!"
Sabatan posttagmezon knabeto sidis sur rivera bordo fiŝkaptante,
kiam homo venis al li kaj demandis:
"Kiom da tempo vi estas tie ĉi?"
"Preskaŭ du horojn."
"Kiom da fiŝoj vi estas kaptintaj?"
"Ho! se mi kaptos tiun ĉi fiŝon, kaj alian, mi havos du!"--(9929).
HO VE! NI VIROJ.
Ho, kompatindaj Esperantistoj! Ĉu ja povas esti vere ke ni, senkonaj
kaj senspertaj viroj, sendis al vi recepton por fari Kristnaskan
Pudingon sen la ĉefa enhavaĵo--sen la sekvinberoj?! Humilege ni
petas vian pardonon. Ni, la Redaktoro kaj la Presistoj, eluzis tutan
funton da sekvinberoj, anstataŭ ol permesi, ke ili estu duonigitaj
kaj elgrajnitaj, por ke ili plibonigu la belan pudingon. Kaj, ne
kontenta pro tiu ĉi, ni ankaŭ eluzis duonfunton da riboj.
Ni memoras ke, foje, ĉarma knabino diris al ni ke: "Kiso sen
lipharoj estas kiel ovo sen salo!" kaj nun ni lernis ke: "Kristnaska
pudingo sen sekvinberoj estas kiel Hamleto sen la Princo de Danujo!"
Kvankam la dua estas eble tiel stranga elpensaĵo kiel la unua, ni
tute konsentas pri ĝi, sed, pri la liphara-sala afero ni,
malfeliĉaj viroj, ne povas juĝi.
Nu do, vi feliĉaj legantinoj, kiuj ne ankoraŭ faris viajn
Pudingojn, memoru ke oni devas enmeti ankaŭ unu funton da
sekvinberoj, kaj unu kaj duonon da riboj.
Ni nun havas la plezuron aldoni la recepton, verkita de la sama
afabla legantino, S-rino Jem Ross Archibald, por la faro de
_Novjara Haketaĵo_ (Angle, _mincmit_).
_Materialo._--
1-1/2 funtoj da Riboj (Lavitaj kaj sekitaj).
1 da sekvinberoj (sen la grajnoj).
1/4 da Miksitaj Kanditaj Ŝeloj (dishaketitaj).
1-1/2 da Pomoj (ŝelitaj kaj senkoraj).
3/4 da Bovaĵsebo (haketu en pecetojn).
Triono da raspita muskato.
1/3 unco da Cinamono (pudrita).
1/3 unco da Zingibro (pudrita).
1/3 unco da Ĉiuj Spicoj (pudrita).
Duon-teokulero da kariofiloj.
3/4 funto da Mola sukero.
_Metodo._--Haketu ĉion (oni ne povas haketi tro). Malsekigu per du
vinglasoj da brando. Metu la miksaĵon en botelojn, kovru ilin per
papero malsekita en brando. Poste kovru ilin per seka papero kaj ligu
per ŝnureto.
_Kiamaniere ĝin uzi._--Kovru kun malpeza pasteco, surmetu iom da la
haketaĵo, malseku la randojn de la telero per lakto, pinĉu la
randojn poste kovru ĉion per pasteco.
Ŝmiru kun ovblanko kaj metu pudritan sukeron sur la supraĵo,
traboru en la mezo, por permesi ke la aero trapasu.
Baku en rapida forno dum ĉirkaŭ dudek minutoj, ĝis ĉiuj estos
palbrunaj. Metu ilin (varmegaj) sur varmaj teleroj.
SKOTA PERSISTO.
Originale verkita de F. A. Meigh.
La persisto de la Skotoj ĉiam estas figurata al ni dum nia juneco
per la fabelo de "Bruco kaj la Araneo." Ni ĉiuj scias kiel la
malfeliĉa reĝo rigardis la unuan kaj la duan vanan penadon de la
araneo ŝpini teksaĵon, kaj, kiam la insekto trafis la trian fojon,
la reĝo decidiĝis ankaŭ fari trian penadon forpeli la malamikojn.
Kompreneble li ankaŭ sukcesis.
Mi devigis memori tion ĉi kiam mi vizitis Skotlandon antaŭ kelkaj
tagoj.
Mi estis fotografinta kelkajn antikvajn skulptitajn tombŝtonojn ĉe
Stirlinga preĝej-korto kaj mi subite ekvidis vespejon tute proksime
al mi.
Apenaŭ mi formovis, kiam ok aŭ naŭ malgrandaj nudkruraj infanoj
alvenis kaj, ekvidante la vespejon, komencis ĝin inciti per
bastonoj.
Kompreneble la vespoj malŝategis tiun ĉi malafablan agon, kaj
montris sian koleregon pikantaj la krurojn kaj vizaĝojn al la
sieĝantoj. Subite estis serio da teruraj kriegoj, kaj la infanoj
devis rapide reeniri la urbon, kriegante dum la forkuro.
Post mallonga tempo ili revenis kune kun plifortigaĵo de malgrandaj
infanoj, kiuj estis armitaj per bastonoj kaj ŝtonoj.
Ili denove incitegis la vespejon kaj la vespoj, nun fariĝintaj tute
koleregaj, elflugis simile al nubo. Tiuj knaboj, kiuj ne estis jam
rekompencitaj pro sia klopodo, preterpaŝis mallongan interŝpacon
kaj atakis la vespejon per ŝtonoj. Kelkaj infanoj frotadis la
brakojn kaj vizaĝojn, sed ĉiuj, senescepte, kriegis tiel laŭte
kiel permesas la pulmoj.
Estis neniel senkuraĝa roto kiu muzike revenis en la urbon. Malgraŭ
la fakto, ke iliaj vizaĝoj estis ŝvelitaj ĝis la patrinoj povis
apenaŭ rekoni siajn proprajn idojn, la malgranda armeo preterpasis
la stratojn promesante plenan venĝon je la vespoj la sekvantan
matenon.
Eĉ Bruco mem povus juste fieriĝi de siaj posteuloj, pro la maniero
je kiu ili estis lernintaj lian lecionon pri persisto.
ESPERANTO
In the first number of a new volume it may be advisable, for the
benefit of those hitherto unacquainted with Esperanto and its ends,
to give a brief description of the Second Language for All Nations.
Esperanto in no way aims at displacing any existing national
language, but merely seeks to exist side by side with all as a friend
in need. The selection of any national language to fulfil this
important _rôle_ would, obviously, be impossible, without bestowing
great advantage on the nation whose national tongue was thus
selected. Hence the need for some neutral medium, as simple as
possible. Yet, in addition to simplicity, the Help-Language must be
capable of fulfilling all the requirements of the far-reaching needs
of modern life. And it is in this direction that the Esperanto star
is especially brilliant, for it has been proved by thousands, all the
world over, to be admirably adapted for commercial and friendly
correspondence, literary work, poetry, and even for scientific
research, as well as being particularly valuable for the spoken
social and commercial intercourse of nations. This last peculiarity
is, in the main, the result of two simple facts: the language uses
but the five main continental vowels, A, E, I, O, U (Pa may we go
too), which least lend themselves to confusion, and, secondly, the
tonic accent of every word falls on the last syllable but one. As
only such sounds have been incorporated as are easily rendered by all
prominent nations, the happy result is that, no matter to what
nationality your interlocutor may belong, his Esperantic address of
welcome will be perfectly intelligible to you, and, indeed, you will
have difficulty, as often as not, in detecting any "foreign" accent.
These advantages, united with the fact that Esperanto is the national
language of none, and that all can therefore use it without fear of
making themselves ridiculous, are sufficient to give the Second
Language for All Nations a just claim to its somewhat grandiose
title. Moreover, the remarkable spirit of freemasonry which at
present unites the world's fellow-students adds such a striking and
unique charm to the study of the language, that those who have the
public spirit to be in the van of a movement more beneficial to
mankind than ninety per cent. of so-called philanthropic concerns,
rejoice to find that they have chanced upon the most delightful of
pastimes.
The system underlying the structure of Esperanto is so scientifically
reduced to a minimum that it were even possible to set it forth
within the slender limits of this single page, but we will leave the
reader to gain his knowledge direct from the able text-books which
already exist in almost every European language, from Finnish to
Bulgar.[108]
It is rather our purpose to introduce some inducements to the study
of this remarkable language. We say remarkable, because, no matter
who the student--be he Russian, be he Spaniard--the language fully
satisfies him as to its syntax, vocabulary, and uniformity. This fact
alone assures Esperanto of the great future which its present state
leads the investigator to expect.
But, to return to our main purpose: "Why should our reader join our
ranks?" It were well to first inquire what especial pursuits be his.
If a scientist, then he must find his world woefully hemmed in by the
almost impassable barriers of Babel. Owing to the fact that, year by
year, more and more invaluable works are appearing in, say, the
to-us-almost-unlearnable Russian, he may be spending precious years
on a theory which has long been exploded in the literature of that
vast, but little known, land. Yet, had our friend become an
Esperantist, and a subscriber to the invaluable Scienca Revuo, he
would have saved his time.
But, should our reader not soar so high as science, let him become a
regular correspondent with some charming foreign fellow-student, or
let him subscribe to some of the many International Gazettes, and he
will find his ideas wonderfully broadened by the more exhaustive view
he will be able to form of the world in general. Even such apparent
trifles as picture postcards, postage stamps, and the like are vastly
instructive, and many a volume of enthralling interest might be
written about an Esperantist's postcard album.
But it is to the pocket, alas! that all things must appeal before
they can truly achieve success. Let our business man of the Twentieth
Century but realise that an international language brings an
international market, and he will at once become an Esperantist, and
reap the benefit. There is no particle of doubt that a commercial
traveller knowing Esperanto possesses many advantages over his
competitors.
The writer hopes that these few remarks may serve as an introduction
to Esperanto for many future fellow-students. In conclusion, he must
candidly confess that, during the two years he has interested himself
(somewhat excessively it may be) in the matter, he has had the
pleasure of corresponding with thousands of persons, from China to
Peru, and of visiting hundreds abroad. He has derived an almost
incredible amount of pleasure and information from the one fact that
he is, what all should soon be, an _Esperantist_.
FOOTNOTE:
[108] See Cover for list of principal works.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
16. (Vol. II., No. 2.)
_Februaro, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.
CONTENTS.
Page
Henry VII. entering Shrewsbury (A. J. Hulme) 17
Barkarolo, French of Théophile Gautier
(Esperanto of D. S. Rose, M.A.) 18
Month by Month 19
Vivien, continued from p. 11 (E. W.) 22
The Cat's Nest (Dr. R. Legge) 23
When Blooms the Mignonette, continued
from p. 13 (O. I. Elleder) 24
A Visit to the Chinese Court (H. T.) 26
Fable (Original Poem by Clarence Bicknell) 27
The Legend of the First Violin
(F. L. G. Maréchal) 28
Reminiscences, Part II. (Edward Metcalfe,
M.A., Oxon) 29
Crossing the Fire 31
St. Andrews in Summer (J. T. Haxton) 31
The Island of Margarita (G. O. Messerly) 32
For Local Information apply to the Hon. Secs. of the following
Official Societies:--
Acton--Sro. E. J. GANT, Ivy Dene, Cumberland Road, Hanwell, W.
Barrow-in-Furness--Sro. JOHN THOMPSON, 52, Blake Street.
Battersea--Sro. A. E. LEE, 2, Cupar Road, Battersea.
Bedford--Sro. A. DUDENEY, 2, Rothsay Gardens.
Brighton--Miss OXENFORD, 16, Upper Westbourne Villas, Hove.
Brixton--Sro. K. W. KAGLE, 21, Kellett Road, Brixton.
Corbridge-on-Tyne--FRAŬLINO BICKELL, Springfield.
Dover--Sro. H. R. GEDDES, Northumberland House.
Dundee--Sro. J. DUCHENE, 3, Seagate.
Forest Gate--Sro. G. C. H. CARTER, 107, Ham Park Road.
Glasgow--Sro. J. H. WALLACE, 3, Hampden Terrace, Mount Florida.
Huddersfield--Sro. G. H. TAYLOR, 9, Norman Road, Birkby.
Ilford--Sro. W. A. JEFFERY, 42, Park Road, Ilford, E.
Keighley--H. W. D. HAMILTON, 15, Nashville Terrace, Fell Lane.
Leeds--Sro. J. E. WYMS, Achonry House, 3, Mexbro Avenue, Chapeltown
Road.
Leicester--Sro. MUGGLESTONE, 61, Bonsall Street.
Liverpool--Sro. R. E. ISSOTT, 5, Gresham Street, Edge Lane.
London--Miss LAWRENCE, 41, Outer Temple, W.C.
Newcastle--Sro. J. MILLS, 129, Clara Street, Denwell.
Portsmouth--Dr. GREENWOOD, 182, Queen's Road.
Plymouth--Sro. GRINDLEY, 23, Gifford Place.
St. Andrews--Sro. J. T. HAXTON, 133, South St., St. Andrews.
Settle--Sro. C. GRAHAM, Goldelands.
Tynemouth--Sro. ALAN F. DAVIDSON, 26, Park Crescent, N. Shields.
Warrington--Sro. S. G. THROSSELL, Holly Bank, Letchford.
West London--Sro. S. MAITLAND, 22, Maclise Road, Kensington, W.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti _bonajn vinojn_, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadoan en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of
the Best Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow
with intelligent interest the great movements of Contemporary
History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. G. L. Browne, Agonto por Patentoj, 433, Birkbeck
Bank Buildings, High Holborn, London, W.C. Deziras leterojn, k.t.p.,
pri ĉiuj aferoj.
Frl. F. A. Meigh, Ash Hall, Stoke-on-Trent. Deziras koresp.
per ilus. p-k. kun fremdaj Esperantistoj. (Prefere kun ne-Francaj).
Frl M. Mitchell, Acuba House, 65, Marquess Rd., Canonbury,
London, N. Kun alilandanoj per ilus. p-k.
Sro. Alfred Monod, 3 ch. de la Poterie, Geneva, Switzerland.
Dezirus kor. kun ne-Francaj samideanoj.
Rev. A. H. Nankivell, Bere Alston, R.S.O., S. Devon,
England. Deziras korespondadi kun alilandanoj pri ekleziaj kaj
politikaj aferoj.
Sro. W. W. Padfield, 37, Burrell Road, Ipswich, England.
Deziras interŝ. leterojn aŭ mallongajn tradukaĵojn kun fremda
Esperantisto (lernanto) por reciproka kritikado kaj plibonigado.
Dro. C. Fred Pollock, 1, Buckingham Terrace, Glasgow,
Scotland. Deziras korespondadi kun ĉiulandaj Esperantistoj por ilus.
p-k. Ĉiam kaj tuj respondos.
Sro. Jules Poncet, Teraillet, Geneva, Switzerland. Deziras
interŝ. ilus. p-k. kun ĉiulandaj Esp.
Srino. A. Randall, 12, The Paragon, Bath. Deziras informojn
per ilus. p-k. pri la aferoj kiuj plej interesigas la virinojn de
aliaj landoj.
Sro. Eugene Velaine, 30, rue des Arbalètriers. Saint
Quentin, Aisne, France. Deziras interŝ. ilus. p-k. kaj p-markoj kun
ĉiulandanoj, sed precipe kun Britaj Kolonianoj. Tuj kaj ĉiam
respondos.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London, W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
16. [Vol. II., No. 2]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later Issues
4d. each, net.
FEBRUARO, 1905.
[Illustration: La Eniro de Henriko VII. en Shrewsbury super la korpo
de la Urbestro.]
PENTRATA KAJ RAKONTATA DE ALFRED J. HULME.
Henriko Tudoro, tiatempe Grafo de Richmond (poste Reĝo Henriko VII.
de Anglujo) estis en jaro 1485 vojaĝanta tra Kimrujo kaj Anglujo
kune kun granda sekvantaro, sur la vojo al la batal-kampo de Bosworth
Field, kie li venkis la tiaman reĝon, Riĉardon III.
Antaŭ la tur-fortigita pordego de Shrewsbury venis la Grafo
Henriko--bela juna viro havante dudek jarojn--kun sia sekvantaro, kaj
postulis permeson eniri.
Sed la urbanoj malpermesis al li la eniron, ekkriegante, ke ili ja
nenian reĝon konas krom Riĉardo, kies fidelaj regatuloj ili estas,
kaj kies sigelon ili uzadas. La Urbestro esprimis solenan kaj
seriozan ĵuron, ke la Grafo ne envenos urbon escepte trans lia
korpo--signifante, ke li preferas la morton antaŭ ol li permesos al
Henriko la eniron.
Henriko trankvile reiris, starigis tendetaron kaj, nokttempe, sendis
tri sinjorojn por paroladi ĉe la pordegejo. La rezultato de tiu ĉi
parolado estis, ke la urbanoj decidis, ke ili permesos al li la
eniron, se li transpaŝos super la korpo de la (vivanta) urbestro,
dum tiu ĉi kuŝas sur la tero ekster la pordegejo, kaj per tio ne
estos ĵurrompulo.
Tial, morgaŭe, tio efektiviĝis. Kun la belegeco kaj lukso, kiuj
tiatempe akompanis militajn aferojn, la kavaliraro, rajdante antaŭ
la militistaro, inter kiu estis Henriko, alvenis antaŭ la pordega
fortikaĵo. La kradega barilo leviĝis. La urbestraro, areto da
urbanoj, kaj la urbestro--Tomaso Mitton--portante longan bluan robon,
kaj liaj kunestroj kaj partianoj, sekvata ambaŭflanke de
honor-gvardio de du vicoj da soldatoj, ĉiu tenante halebardon,
elvenis ekster la pordego.
La kradego malleviĝis. Kvankam tiu ĉi okazis ekster la pordegoj, la
ceremonio estis videbla el multaj hom-plenaj fenestroj de la
ĉirkaŭ-urbaj domoj apud la pordego, kie devis loĝi ĉiuj neburĝoj
kaj alilanduloj.
Kiam liaj du lakeetoj metis sur tero matraseton kaj, genufleksinte,
tenis la angulojn de la kapkuseno, la inda urbestro kiel eble plej
majeste kuŝiĝis apogante sin sur kubuto, kaj serioze rigardis la
junan Grafon Henrikon.
Doninte la kondukilon de sia gaje kaj blazone drapirata ĉevalo al
paĝio, la Grafo, vestata de brileganta blua ŝtala armaĵo, sed kun
ortuka supervesto kaj velura ĉapo malsupreniris sur la (por bonveno
flor-kovratan) teron kaj, inter kelkaj el liaj altrangaj kunuloj,
promenis al la kuŝejo de Tomaso Mitton, kaj kun humila kaj bonsenta
mieno suprepaŝis la gravan kaj konsciencan Urbestron, kaj per tio
savis lian valoran ĵuron.
Tio farite, la kradego tuj leviĝis, procesio formiĝis kaj, sub
pluveto de floroj--precipe ruĝaj, kiuj signifis la Lankastrian
devenon kaj heredecon de la estonta reĝo,--la amaso sin turnis
urben.
Henriko, rajdante sian belegan kremkoloran ĉevalon, iĝis la fokuso
de granda bonvena aplaŭdado de la ĝoja popolo kiu salutis lin per
krioj de: "Dio bone progresigu cin" kaj, por la unua fojo, liaj
oreloj ricevis tiun ravan krion: "Dio savu nian Reĝon."
Henriko gaste restis nur unu nokton en domo, kiu ankoraŭ staras.
Historio rakontas al ni, ke li tiam preteriris, kaj, unu semajno
poste, sur la batalkampo, li kroniĝis anstataŭ la ĵusmortinta
Riĉardo III.
(_Block reproduced by kind permission of_ Messrs. Meisenbach & Co.).
BARCAROLLE.
De Théophile Gautier.
Dites, ma jeune belle,
Où voulez-vous aller?
La voile ouvre son aile,
La brise va souffler!
L'aviron est d'ivoire,
Le pavillon de moire,
Le gouvernail d'or fin;
J'ai pour l'est une orange,
Pour voile une aile d'ange,
Pour mousse un seraphin.
Dites, etc.
Est-ce dans la Baltique,
Sur la mer Pacifique,
Dans l'île de Java?
Ou bien dans la Norvège,
Cueillir la fleur de neige,
Ou la fleur d'Ansoka?"
Dites, etc.
"Menez-moi," dit la belle,
"À la rive fidèle,
"Ou l'on aime toujours."
Cette rive, ma chère,
On ne la connaît guère
Au pays des amours.
Dites, etc.
BARKAROLO.
Tradukita de D. S. Rose, M.A.
Diru, belulino!
Kien iri vi volas,
Liberiĝas la velo,
La venteto blovas.
Elefantost' remiloj
Kaj silkaj flagetoj,
Ora direktilo;
Por balasto kaj vel'
Oranĝo, de anĝel'
La bela flugilo.
Diru, k.t.p.
Ĉu al la Baltiko,
Aŭ la Pacifiko?
Diru, kara mia,
Aŭ kie, de neĝo
Reĝadas la reĝo
En lando glacia?
Diru, k.t.p.
"Foriri volas mi
"Al la lando kun vi
Kie amo restas."
Ĉe amantoj, Ho ve!
Tiu lando tute
Nekonata estas!
Diru, k.t.p.
MONATO POST MONATO.
_"Nun mi tuj instruos vin,_
_Kial ĉiu vorto, aŭ bruo, aŭ sono,_
_Pro ĝia ripetado,_
_Eĉ se ĝi nur blekiĝis de muso,_
_Devas alveni ĝis la Domo de la Famo."_
Legante tiujn vortojn de la patro de la Angla poezio, ni nature
memoras la historion de Esperanto. Ĉiuj nun scias kiel la unuaj
vortoj, parolitaj en la Pola Varsovio, pli kaj pli disvastiĝadis,
ĝis kiam ili fine atingis sian celon, la finoj de la mondo. Kaj ni
hodiaŭ ĝoje ekvidas ke la son-ondetojn, ĉiam plilarĝiĝantaj,
fine superfluis la tutan mondon, ĉar Esperanta Societo nun ekzistas
en Nova Zelando. Feliĉa je la posedo de forta Komitato, tiu ĉi plej
moderna el Societoj komencis viglan vivadon, flegata de la kolonia
lerteco kaj energio, kiu ĉiam karakterizas la Novan Mondon.
Sur represaĵo de anonco sur la _Auckland Star_ ni legas:--
Esperanto--kaj internacia frateco.--Vidu anoncon.
Esperanto--la afero de la dudeka jarcento.--Vidu anoncon.
Esperanto--perfektigas nian neperfektan lingvon.--Vidu anoncon.
Esperanto--de plezuriga utileco por ĉiuj.--Vidu anoncon.
Esperanto--kontaktigas kun nuntempa Eŭropa pensado.--Vidu anoncon.
Esperanto--la Help-lingvo.--Vidu anoncon.
Ni citas tion ĉi kiel specimeno de koloniaj penadoj propagandi kiu,
kiam aldonata al "Esperantaj naĝ-kursoj," "Esperantaj ludoj,"
k.t.p., estas dezirinda aldono al la ĝis nun uzataj metodoj.
Kiel la son-ondetojn nun, kiel ni ĵus vidis, atingis siajn limojn,
ili nature kuntiriĝas, kaj, kiam alvenos la somero, ili devas esti
kunĉentriĝintaj, ne ĉe Varsovio, sed ĉe Bulonjo, la bonvena
haveno de la Esperantistoj.
La memorinda kunveno kredeble superos niajn atendojn. Sro
Michaux, la nelacigebla, ĉiutage ricevadas promesojn ĉeesti, kaj
multe da la vizitontoj intencas profiti pro la okazo, kaj viziti
Londonon antaŭ, aŭ post, la kongreso. La dato de tiu ĉi definitive
anonciĝis kiel Aŭgusto 3-13; la ĉefaj kunvenoj okazos je la 6a kaj
10a de la monato. Bileto por ĉiuj kunvenoj, festoj, kaj ceremonioj
kostas nur tri frankojn, kaj tial neniel povos malhelpi la
ĉeestadon de kiel eble plej multe da samideanoj. Estas esperinde, ke
ni en Londono povos aranĝi diversajn socialajn kunvenojn por
kontentigi niajn alilandajn vizitontojn.
Tiaj okazoj kiaj la Jarkunveno de la London Esperanto Club, kiu
okazis Jan. 12 ĉe la Essex Hall, donas grandan helpon al la Afero.
Je la nomita okazo multaj afablaj helpantoj faris kantojn,
recitadojn, kaj dramajn skizojn en Esperanto, kaj multaj favoraj
kritikaĵoj aperis sur la Brita gazetaro la sekvantan tagon.
Ĵus antaŭ tiu bone ĉeestata kunveno la gazeto de la B.E.A. unue
aperis, sub alloganta verda kovrilo. Ĝi devos trafi sian celon,
nome, unuigi la diversajn grupojn kaj helpi la ĝeneralan Britan
propagandon. Ni rapidas sendi niajn plej korajn bondezirojn pro la
sukceso de la nova ĵurnalo. Ĝia enhavo estas proksimume la duono de
tiu de The Esperantist, kaj la jarabonpago estas proporcie.
Iom simila je formo kaj apero estas la nova kaj beleta _Germana
Esperantisto_, kiu estas inda je niaj Germanikaj amikoj, kaj kiu
sekve havos kreskantan disvastiĝon.
La nova Rusa Monataĵo estas baldaŭ atendata, kaj ankaŭ devos esti
valora aldono al niaj jam grava Biblioteko. Ni plezure vidas ke la
_Vestnik Znanja_ (Scienca Revuo) nun eldonigas senpagan aldonon,
enhavantan mallongan monatan lernolibron. Nia kunverkanto, Sro
Kolowrat, antaŭ ne longe eldonis Rim-vortaron kaj beletan kanton,
"_Kuraĝe antaŭen_," kiujn li sendos post ricevo de 70 c. poŝtmarke
(Morskaja 29, Peterburg).
Turkujo ĝis nun restis iom malantaŭe, kaj estas kun speciala
plezuro ke ni lernas pri la fondiĝo de Esperanta kurso en unu el la
plej ĉefaj kolegioj, kie la studentoj montrigas la kutiman
entuziasmon pro la lingvo. Eble, se tiu ĉi fakto estis konita antaŭ
kelkaj monatoj, Gergovio estus vizitinta Turkujon dum ŝia Esperanta
vojaĝo!
Sed eble niaj legantoj ne konas pri ŝia ekzistado! Certe ni mem tre
miris kiam ŝi alvenis ĉi tie dum la Kristnaskaj festoj, pasigi la
gajan tempon en nebulega Londono. La nebulego estis ja tiel densa ke
la poŝtisto ne havis facilan laboron meti ŝin ĉe ŝia celo. Ni
supozas ke tiaj mond-vagantaj leteroj baldaŭ oftiĝos, ni do tie ĉi
ekzamenos la historion de Gergovio de kiam ŝi lasis sian hejmon en
_Clermont-Ferrand_ lastan Julion.
Vizitinte Belgujon, Svedujon, Bohemujon, Rusujon, Germanujon, ŝi
envenis Anglujon, nur rapide transsendiĝis Kanadujen, el kie al
la Unuigitaj Ŝtatoj, Meksiko, Peruo, Hindujo, Maltujo, Italujo,
Algerujo, kaj, fine, "Hejmo, dolĉa hejmo"! Ĉiu ricevinto aldonis
kelkajn vortojn de bonveno, tial ke la dokumento ja estos kuriozaĵo,
se ĝi postvivas la danĝerojn de la vojaĝo ĉirkaŭ la mondo.
Neordinara nombro de artikoloj aperis dum la lasta monato pri
Esperanto, kaj ni interese ekscias ke la Amerika _New Era_ ekhelpis
nin, sur la alia bordo de la hareng-lagego.
Kontraŭe, novaj libroj ne estis multenombraj. Libreto laŭ la _Penca
Lernolibro_ eldoniĝis de la firmo Hachette en la Franca lingvo, kaj
la firmo Borel eldonis alian broŝuron kaj libreton pri _Kurbaj
Linioj_ (23 pp.; 70 c.).
Kvankam "La Ventego" estis presita antaŭ la Nova Jaro, ni nur
ricevis ilin de la bindistoj malmultope. Ni kontente anoncas ke ĉiuj
fruaj aĉetantoj nun proviziĝis, kaj ke granda nombro de aprobantaj
leteroj jam alvenis de niaj amikoj.
Ĉar ŝajnis esti bezono por ia bone aranĝita libreto por donaci,
kie la kutima paperdorsa broŝuro ne estus akceptinda, ni nun
eldonigas "_The Esperanto Language Practically Considered and
Described_," de nia bonekonata amiko kaj eminenta filologisto, Dro
Lloyd, de Liverpool. Sub bela art-tuka kovrilo (kun portreto), tiu
ĉi libreto nun estas aĉetebla je 1 fr. 20, aŭ 10 frankoj la dekon.
Ni fidas ke ĝi same ricevos la aprobon de niaj legantoj, kaj gajnos
novajn samideanojn el la rangoj de la lingvistoj kaj kleruloj al kiuj
ĝi celas alvoki.
Konkludante, ni deziras danki ĉiujn Korespondantojn kiuj afable
sendis Kristnaskajn kaj Nov-Jarajn kartojn.
La Redaktoro.
MONTH BY MONTH.
_"Now hennesforth I wol thee teche,_
_How every speche, or noise, or soun,_
_Through his multiplicacioun,_
_Thogh it were pyped of a mouse_
_Moot nede come to Fames House."_
Chaucer.
Reading those words of the "Father of English Poetry," we naturally
call to mind the history of Esperanto. All now know how the first
words, spoken in the Polish Warsaw, have become more widely known,
until they have finally reached their goal, the ends of the earth.
And we to-day gladly note that the little waves of sound, ever
widening, have at last covered all the earth, for an Esperanto
Society now exists in New Zealand. Fortunate in the possession of a
strong Committee, this most modern of Societies has commenced a
vigorous existence, fostered by the Colonial smartness and energy
which ever characterises the New World.
On a reprint of an advertisement in the _Auckland Star_ we read:--
Esperanto--and International Fraternalism.--See Advert.
Esperanto--the vogue of the 20th Century.--See Advert.
Esperanto--makes perfect our imperfect speech.--See Advert.
Esperanto--of pleasurable usefulness to all.--See Advert.
Esperanto--effects contact with present-day European thought.--See
Advert.
Esperanto--the Key Language.--See Advert.
We quote this as a specimen of Colonial efforts at propaganda, which,
when added to "Esperanto swimming races," "Esperanto games," etc.,
form a desirable addition to the hitherto adopted methods.
As the waves of sound have now, as we have just seen, reached their
limit, they naturally tend to contract, and, when summer comes, they
should have become concentrated once more, not at Warsaw, but at
Boulogne, the welcome haven of the Esperantists.
The memorable gathering bids fair to eclipse our expectations. Maitre
Michaux, the indefatigable, daily receives promises to be present,
and many of the visitors intend to profit by the opportunity, and
visit London before or after the Congress. The date of the latter has
been definitely fixed for August 3th-13th; the principal meetings
will take place on the 6th and 10th of the month. Tickets of
admission to all meetings, festivities, and ceremonies cost only
half-a-crown, and so can in no way check the visit of as many
friends-in-Esperanto as possible. It is to be hoped that we in London
will be able to devise some social gatherings to entertain our future
foreign visitors.
Such functions as the Annual Meeting of the London Esperanto Club,
which took place on January 12th at the Essex Hall, give great
stimulus to the Cause. On the occasion in question many kind helpers
rendered songs, recitations, and dramatic selections in Esperanto,
and numerous favourable criticisms appeared in the British Press on
the following day.
Just before that well-attended meeting the Gazette of the B.E.A. made
its first appearance, under an attractive green cover. It should
serve its purpose, namely, to unite the divers groups and assist
general British propaganda. We hasten to send our best wishes for the
success of this journal. Its contents amount to approximately half
those of The Esperantist, and the subscription is likewise
in proportion.
Somewhat similar in form and appearance is the new and pleasing
_Germana Esperantisto_, which is worthy of our Teutonic friends, and
which should, in consequence, have a steadily growing circulation.
The New Russian Monthly is expected shortly, and should also be a
valuable addition to our already impressive Library. We are pleased
to note that the _Vestnik Znanja_ (Scientific Review) now issues a
free Esperanto supplement, containing a short monthly text-book. Our
contributor, Mr. Kolowrat, has also recently published a
Rhyme-vocabulary and a pretty song, "_Kuraĝe antaŭen_," which he
will send on receipt of six stamps (Morskaja 29, St. Petersburg).
Turkey has so far been rather in the background, and it is with
especial pleasure that we learn of the foundation of an Esperanto
course in one of the principal colleges, where the students show the
usual enthusiasm for the language. Maybe, had this fact been known a
few months back, Gergovio might have visited Turkey on her Esperanto
journey.
But perhaps our readers are not aware of her existence. We certainly
were most surprised when she put in an appearance at Christmastide,
to spend the happy season in foggy London. Indeed the fog was so bad
that the postman had no easy task to deposit her at her destination.
We suppose that such world-encircling letters will soon become
common, so we will here look into Gergovio's history since she left
her home in _Clermont-Ferrand_ last July.
After visiting Belgium, Sweden, Bohemia, Russia, Germany, she entered
England, only to be promptly despatched to Canada, whence to the
United States, Mexico, Peru, India, Malta, Italy, Algiers, and,
finally, "Home, sweet home." Each recipient added a few words of
welcome, so that the document will indeed be a curiosity, if it
survives the perils of the journey round the world.
An exceptional number of articles on Esperanto have appeared during
the last month, and we note with interest that the American _New Era_
has lent a hand on the other side of the herring-pond.
On the contrary, new books have not been plentiful. An adaptation of
the _Penny Text-book_ has been published by Messrs. Hachette in
French, and Messrs. Borel have published another brochure and a
little work on "Curved Lines" (23 pp.; 7d.).
Although "La Ventego" was printed by the New Year, we only received
them from the binders a few at a time. We are glad to say that now
all early purchasers have been supplied, and that a great number of
approving letters have been already received from our friends.
As there seemed to be a need for some nicely got-up booklet, suitable
for presentation, where the usual paper-back brochures would not be
acceptable, we now publish "_The Esperanto Language Practically
Considered and Described_," by our well-known friend and eminent
philologist, Dr. Lloyd, of Liverpool. In neat cloth cover (with
portrait), this book can now be obtained at 10d. a copy, or 9s. the
dozen.
We trust that it will likewise receive the approval of our readers,
and will serve to gain fresh adherents from the ranks of the
linguists and scholars to whom it is intended to appeal.
In conclusion, we desire to thank all correspondents who kindly sent
Christmas and New Year cards.
The Editor.
Post kiam ni sendis ĉiujn artikolojn por tiu ĉi numero de The
Esperantist, alvenis la sekvanta letero, kiun afable sendis al
ni Dro Carlo Bourlet, el Parizo.
"Kara Sinjoro,--Mi estas vokita al la milito, kaj mi devas
forveturi Mandĵurujon. Ĉar mi estas nejuna kaj malsana, tial mi
esperas, ke oni baldaŭ min liberigos kaj mi povos denove labori por
nia afero kaj partopreni en la Kongreso.
"Sed, en ĉia okazo mi, en la daŭro de kelka tempo, ne povos labori.
Tial mi petas ke miaj amikoj ne miru, ke iliaj leteroj al mi, kelkan
tempon (eble eĉ longe), restos sen respondo.--Via, L. Zamenhof."
Kompreneble ĉiuj Esperantistoj sendas siajn bondezirojn al nia
eminenta Estro, kaj esperas ke lia vojaĝo ne estos tre longa, kaj ke
li povos ĉeesti Bulonje.
Profesie, Dro Zamenhof estas okulisto kaj, eble, ne estos tro fari
por li ĉe la militejo. Ni laboradu por ke la lingvo restu sur pli
forta fundamento antaŭ ol nia Estro revenos kunlaboradi.
Nur unu semajno antaŭ ol li skribis tiun malfeliĉan sciigon, ni
ricevis unu el liaj afablaj komunikaĵoj pri _La Ventego_:--
"Kara Sinjoro,--Kun vera plezuro mi ricevis la ekzempleron
de la tre bele eldonata 'Ventego,' kaj mi dankas Vin kore por Via
donaco. Volu akcepti mian plej sinceran novjaran bondeziron por Vi
persone, kaj por Via gazeto."
Vere, la gravaj okazoj de la vivo venas subitege.
_P.S.--La milita malsanulejo trovas, ke nia Estro ne estas sufiĉe
forta por la milito. La certa oficiala decido venos nur post kelkaj
tagoj._
VIVIENO.
Duparta Ferakonto de E. W.
[_Parto_ II.].--La korteganoj tre ekscitiĝis; ĉiuj la kavaliroj de
la Ronda Tablo invitiĝis por partopreni je la memorinda okazo. Oni
ĉie kaj ĉiam parolis pri gravaj solenaj gloraj vidaĵoj, dancoj,
ludoj, kursoj, pri bravec-provoj kaj batal-lerteco inter fortaj
herooj, pri kunkurenco inter belulinoj rilate al juveloj, vestoj kaj
antaŭeco. Tiel okazis ke tute sen rimarko aperis en la kortego
orfulino, zorgatulino de la princo. Estis nia Vivieno, iom
plibeliĝinta je formo kaj moroj, de la tempo kiam ŝi, plorante
forpreniĝis de la hejmo de ŝia infaneco. La klaraj bluaj okuloj nun
havis marverdan nuancon, kaj ombriĝis per longaj okulharoj preskaŭ
nigraj. Ŝiaj iam blondaj, libere defalantaj haroj nun alformis
kvazaŭ duoblan nigra-ruĝan kronon ĉirkaŭ ŝia malgranda kapo.
Ŝia voĉo estis klara kaj dolĉa, sed estis malpli sincera, malpli
korega. Efektive la novaj longaj roboj embarasis ŝin. Baldaŭ kelkaj
nejunaj kavaliroj, altiritaj per ŝia modesta silento, atente
rigardis ŝin, kaj eltrovis, ke ŝi havis trajtojn kaj vizaĵkoloron
pli delikatajn ol tiuj de la plej adoritaj belulinoj de la kortego.
Kompreneble ili esprimis al ŝi sian admiron, egale kompreneble ŝi
plezure aŭdis kaj ridetis.
De tiu tempo ĉiuj kavaliroj amindumis ŝin, kaj kredis reciprokan la
senton.
Tamen Vivieno ne estis feliĉa; kaj ŝi eĉ deziris morti, tiel akraj
estis la ĵaluzoj de la antaŭe adoritaj belulinoj.
Unu tagon la mondfama profeto Merlin vizitis la reĝon, kaj havis
solenan akcepton. Ĉiuj vidis en li la plej grandan konsilanton kaj
defendanton de la nacio. Vivieno vidis nur viron malgrandan, havantan
perfektajn trajtojn, fergrizajn harojn, longan barbon, okulojn
dubelumajn kaj abstraktan vizaĝesprimon. Ŝi atendis ian mienon
adorindan, formon suprehoman pro gracia majesteco. Tamen, post
malmultaj tagoj, ŝi ne povis plu ĝui la spritemajn parolojn de la
ĉirkaŭstarantoj, sed nur volis aŭdi unu voĉon, esti sola por ĝin
aŭskulti.
Unu vesperon subite ekrigardanta, ŝi vidis la okulojn de Merlin
fiksatajn sur ŝi kun esprimo de akra serĉado. Kviete ŝi toleris
lian rigardegon kaj volonte ŝi redonis rigardon plenan je la plej
ĝentila, respektega amo. Post tiu tago ili estis geamikoj. Rajdante,
promenante aŭ ĉe la reĝaj salonoj, li estis ĉiam apud ŝi, kaj
malicaj enviemaj korteganoj korege ridis vidi la profeton ensorĉitan
de "senkora koketulino." Ilia mokado ĉagrenis nek la profeton, nek
Vivienon. Ĉiutage ŝi fariĝis pli feliĉa, ŝi povis ĉion ami en
tero kaj ĉielo, mem la malsaĝojn kaj malbonojn. Ŝi amegis sian
belegan landon kaj--senlima feliĉeco kaj eterna--ŝi tiom amis
Merlin, ke ŝi neniam pensis al la amo de Merlin; neniam ŝi
demandis: Ĉu mi estas amata de li?
[_Parto_ III.].--Denove estas grandega ekscitego en la kortego de
Princo Arthur, ne plu pro reĝaj vizitantoj kaj publika gajeco, sed
pro teruraj danĝeroj kaj pro la rimedoj por savi la liberecon al la
lando, la honoron al la batalantoj, kaj la vivon al la popolo. La
barbaroj, senfidaj Sisnaĥoj, idolanoj, homoj senhejmaj, senteraj,
neamataj de siaj kunloĝantoj, nomaduloj: tiuj ĉi, per glavo kaj
glaveto, fajro kaj perfido, penadas venki aliajn landojn. Ofte
venkitaj, ofte forpelitaj, ili ĉiam pli multnombre revenadis kaj
malrapide estis akirantaj la tutan insulon. La kavaliroj de la Ronda
Tablo kaj siaj samlandanoj heroe bataladis, sed la glora malmulto
devas necese cedi al la multoj, kiuj ne devis zorgi pri virinoj kaj
infanoj. Nun la fino proksimiĝis. Jam sendis Arthur kaj Merlin tempo
post tempo en transmarajn landojn tiom da nebatalantoj kiom la ŝipoj
povis enhavi. Nun oni bezonis savi ĉiujn, kiuj restis en danĝero
ĝis la reveno de la ŝipoj.
La profeto havis multajn amikojn inter la Feoj, li sciis kie trovi
grandajn subterajn kavernojn, kie senĉese fluas puraj riveretoj, kaj
en kies proksimeco kreskas fruktoj, grenoj kaj radikoj. La ĉeestado
de tiom da homoj ja nekonvenis al la feoj, sed la feoj, kaj precipe
la feinoj, estas treege patramaj. Ili neniam deziras forlasi sian
landon, ili avidas nek oron nek arĝenton; en siaj spertaj magiaj
manoj la arbaroj fariĝas multe pli belaj ol smeraldoj, pli
multekostaj ol rubenoj. Ili honoris kaj amegis la venkitajn
defendantojn de la Kimrujo. Sed la feoj sciis ke inter tiuj estis
perfiduloj, pagitaj de la Sisnaĥoj. Tial ili devigis Merlin ĵuri
solene neniam diri la sekreton de la kavernoj krom al unu sola
estaĵo; kun ilia konsento, ili konfidis ĝin al la duonfeino
Vivieno.
Nun ŝi estis plene okupata, tage rajdante, sekvita de juna
ĉevalisto, al malproksimaj vilaĝetoj por instrui la loĝantojn
ĉion, kion ili devos fari, nome sin pretigi por rapida forkuro;
ĉiam observi la supron de la monteto de Merlin, kaj tie vidinte
lumturfajro, tuj marŝi tien kun ĉiuj porteblaĵoj. Nokte ŝi helpis
malsanulinojn, konsolis malfeliĉulinojn, kaj kuraĝigis timulojn.
Fine alvenis la fatala tago. Matene marŝis la Princo kun la pluparto
de la kavaliroj por kontraŭbatali la Sisnaĥojn el la oriento,
morgaŭe marŝos la aliaj, sub Merlin, kontraŭ alia bandego, el la
nordo. Vivieno ricevis la lastajn ordonojn de la profeto, kun
lia beno. Ŝi diris al li adiaŭ kaj iris returnen al la palaco.
Lacega, ŝi sin kuŝis; apenaŭ dorminte, ŝi ekvekiĝis pro brilega
lumo, kiu montris al ŝi tri feinojn. Unu diris: "Venu tuj kun ni,
aŭ Merlin mortos!" Sen prokrasto, sen dubo, ŝi eksaltis, ĵetis sur
sin nigran mantelon kaj silente akompanis ilin. Voje, ŝi sciiĝis,
ke bando da armataj viroj jam ĉirkaŭis la monteton en kiu li estas
ĉe la lumturo kaj, ne kuraĝinte supreniri en lokon ensorĉitan, ili
atendas lian malsupreniron. Nenia feo povis averti ilin, ĉar la
monteto fermiĝis kontraŭ ĉiuj nehomaj estaĵoj krom la ĉielaj
anĝeloj; sed la Kristana bapto de Vivieno ŝin ebligos eniri mem en
la lokon plej sekretan. Ŝi sola povas savi la vivon tiel necesegan
al la tuta nacio; ŝi perdos eble sian propran vivon, tamen ŝi savos
sian popolon.
Vivieno konsentis. Ŝi ricevis de la feinoj du teksaĵojn tiel
delikataj kiel araneaĵo, kaj aŭdis ilian instruon. Ŝi devos trovi
Merlin en malgranda observatorio apud la lumturo, sciigi al li la
venontan atakon, lin decidigi sin kaŝi en proksima nevidebla kaverno
kaj ĵuri solene, ke li tie restos ĝis la reveno de la Princo. Se li
tute ne volus tiel lasi sian oficon, Vivieno devos ĵeti sur lian
vizaĝon la bluan teksaĵon, kiu lin tuj dormigos, je dormado kiu
daŭros dum centjaroj, se li ne vekiĝus per ĉarmo pli potenca. Pro
tio la teksaĵo ruĝa! Ĉiuj el la feinoj ripetis: "Vualo blua por
dormigi, vualo ruĝa por vekigi!" kaj subite malaperis.
Sola kaj laca, Vivieno alvenis al la monteto. Ŝi vidis la armatajn
gardantojn kaj diris, "Mi alportas depeŝon al la Estro." Ili ŝin
permesis trapasi. Por ke neniu povu sekvi ŝiajn piedsignojn ŝi
lasis la vojeton kaj baraktis tra dornoj kaj arbetaĵoj ĝis ŝi
alvenis kun manoj kaj piedoj kontuzaj kaj sangaj al la observatorio.
Merlin dormis. Aŭdinte ŝian voĉon, li eksaltis kaj, aŭdinte sian
tutan rakonton respondis: "Adiaŭ, iru en la kavernon, tie restu ĝis
mi estos kondukinta al la batalon la virojn armatajn, kaj poste reiri
en la palacon." "Pro amo de la nacio, cin savu, mia patro, ci estas
la sola espero de nia patrujo."
Decide li diris, "Vi vin trompas, filino mia, neniu estas iam
necesega, kiam venos la horo Dio sendas la viron. Adiaŭ!" Tiam sciis
Vivieno ke la virta saĝulo neniam cedos. Ekĝemante, ŝi preĝis:
"Pardonu al mi, patro mia, ke mi cin tentis. Donu al mi unu solan
kison, ĉar eble ni nin neniam revidos." Malrapide, ŝanceliĝe, liaj
lipoj tuŝas ŝian frunton; vibro de feliĉeco fortigis ŝiajn
brakojn. Subite al li ĉirkaŭpreninte la kolon, ŝi ĵetis de poste
la bluan vualon super lia kapo, kaj lin helpis atingi seĝon.
Konfuza, ŝi staris rigardanta la belegan vizaĝon dormantan. Subite
brila lumo blindigis ŝin, triumfaj krioj surdigis ŝin, la tero
tremis kaj fendiĝis, vento el profundejo ŝin ekkaptis, turniĝadis
kaj sensentan alĵetis sur la teron.
Morgaŭe Vivieno kondukis palajn forkurantojn al la kavernoj.
Vespere, ellacigita, ŝi dormadis.
Dum multaj centjaroj la sklaviĝaj Kimroj komfortiĝis pro la kredo
ke Merlin revivos por ilia reliberigo.
Kia estis la sorto de Vivieno? Neniu scias, estas ne grave! Ŝi ja
estas nekompatinda, ĉar ŝi ĝuis grandegan feliĉecon.
LA KAT-NESTO.
Observata kaj rakontata de Dro. Richard Legge.
Legante la interesan rakonton en via Decembra numero pri "Instinkto
aŭ Inteligenteco" mi pensis, ke la sekvanta vera okazo estus
rakontinda.
Antaŭ ne longe mi havis katinon, kiu estis loĝadinta ĉe mi dum pli
ol du jaroj. Jen ŝi estis aminda, jen ŝi montris signojn de esti
nur duone malsovaĝigita. Unufoje ŝi foriris el la domo kaj estadis
ekstere dum du aŭ tri monatoj. Ofte ŝi alvenis al la pordo, sed nek
ŝi envenus nek akceptus iajn manĝaĵojn. Fine, ŝi revenis kaj
redaŭrigis siajn antaŭajn kutimojn amindajn.
Je Septembro de tiu ĉi jaro oni ekvidis ke ŝi atendadis sian
akuŝon: ŝi travagis la domon kaj serĉis lokon konvenan por tiu ĉi
okazo, multefoje farinta liton en komodo en la dormoĉambro. Oni ne
permesis tion kaj forpelis ŝin kaj fermadis la pordon de la
dormoĉambro. Poste, dum multe da tagoj, ŝi eliris ĉiutage kaj
revenis al la domo nur por manĝi. Tago post tago oni penadis trovi
kien ŝi iris, sed sensukcese. Oni ŝin vidis kuri ĉirkaŭ tricent
futojn tra la kampo, kaj tiam ŝi malaperis. Fine, unufoje, mia
kolego, Dr. N----, ŝin vidis suprenrampantan la trunkon de
kratagarbo kaj enirantan la neston neuzitan de pigo de la antaŭa
jaro. Dr. N---- suprensekvis ŝin kaj trovis en la nesto kvar belajn
katidojn kun ilia patrino. La nesto estas pli ol dudek futojn supre
la tero.
Tiu ĉi katino mem loĝis kaj elnutris antaŭan aron da idoj en la
hundejo kun mia hundino.
Mi ne estas aŭdinta antaŭe pri katidoj, kiuj estas naskiĝintaj en
arbo.
KIAM EKFLORADAS REZEDOJ.
Pentraĵeto el Rusa Litvujo.
Originale en Esperanto, verkita de Osip Ivanoviĉ Elleder.
Mi memoras la unuan renkonton de Leonid Leonidoviĉ kun la freneza
knabino. Tio estis en printempo post lia alveno. Li venis en nian
Litvan angulon en malfrua aŭtuno en monato Novembro. Neĝojn ni
havis tiam ankoraŭ ne multajn sed la frostoj estis jam severaj, tial
la frenezulino estis jam antaŭ kelkaj semajnoj forkondukita de sia
sidejo. Mi konatiĝis najbarmaniere kun Leonid Leonidoviĉ kaj ni
ofte iris kune promenadi aŭ ĉasadi. Mi estas granda admiranto de la
naturo kaj Leonid Leonidoviĉ konis tiel bone ĉiujn naturaperaĵojn,
kaj kvankam li ne volonte paroladis, tamen ĉio, kion li rakontadis,
estis ĉiam interesinda; mi tial plezure akompanadis lin. Tiamaniere
ni konatiĝis kaj kunamikiĝis.
Pasis la vintro, venis printempo, alflugis birdaroj. Ĉiuvespere el
la proksima arbaro eksonadis nun laŭtaj melodiaj fajfadoj de turdoj
kaj merloj kaj apud ĉia marĉeto vagadis ruĝtibiaj cikonioj. Unu
tagon en Aprilo estis venta, malagrabla vetero, sed post mezatago, je
la kvara horo, la vento tute kvietiĝis, fariĝis pli varme kaj mi
foriris por fari la promenadon tra la arbetaĵo, kies fondo nun estis
kovrita per amasoj de ĉielbluaj hepatikoj kaj blankaj anemonoj,
parte origita per steletoj de flavaj gageoj (_gagea lutea_) aŭ sur
malseketaĵoj per larĝfoliaj ĥrisosplenioj (_Chrysosplenium
atternifolium_).--Admirante tiun ĉi tapiŝon de raviganta ĉarmeco,
kun kiu nevideblaj spiritoj por festo fianĉa nun ornamigis la teron,
mi tie renkontis Leonid Leonidoviĉ, kaj ni kune longe promenis
aŭskultante la voĉojn de reviviĝinta naturo aŭdataj ĉie: el la
tero, el akvoj, en la aero, de ĉiuj sennombraj folioburĝonoj. Ĉie
oni sentis la spiron de juna mistera vivo. Ĉio tio videble
bonfarante efikis je la spirita stato de mia akompananto, li fariĝis
pli parolema kaj la malĝoja trajto, kiun oni ĉiam en lia vizaĝo
vidis, estis nun malpli rimarkema ol kutime.
La luno jam klare lumis kiam ni venis al la bordo de Ŝeŝupo, jen
subite eksonis de ne tre malproksime, kvazaŭ el nuboj ĉielaj
elirante, la kantado de la frenezulino.
Kiel arĝentaj voĉoj de harpo eksonoris tra la silenta nokto la
kanto portata de kvietaj printempaj aerondoj--jen proksimiĝante, jen
ree malaperante, nun laŭte, ĝis fine, malrapide iom post iom
disfluiĝante en la trankvila malproksimeco ĝi ekmortiĝis. Ŝi
kantis kanton pri malfeliĉaj geamantoj kaj sendireblan sopiron kaj
maldolĉegan plendon de juna knabino, kies amatulo estas deviĝinta
restadi malproksime kaj nur per "_marga gromateli_" (multkolora
letereto) povas konsoligi sian knabinon, esprimis la strofo ĵus
eksonanta:
_"... kass man' iĵ vardalo, ir iĵ pravardelo_
_nier' mano jaŭnialo, balto dobile-e-lo,_
_ir atejtu ponu, ŝimtas milionu_
_nier' mano jaŭnialo balto dobile-e-e._"[109]
Ni haltis kaj aŭskultis:
... balto dobile-e-e-e redonita de eĥo ŝajnis vibri kaj tremeti
ĉie en la aero.
Leonid Leonidoviĉ demandeme ekrigardis min.
"Kio estas tio?" diris li post unuminuta silentado mallaŭte, kaj lia
voĉo ŝajnis iom malcerta.
"Litva kanto," rediris mi.
"Kaj la mistera kantistino?"
"Estas kompatinda frenezulino," kaj mi rakontis al li kion mi sciis
pri ŝi.
Li aŭskultis min tre atenteme kaj mi rimarkis kiel li dum mia
rakonto kelkfoje nevole ektremetis.
Kiam mi finiĝis ekdemandis mi: "Ĉu vi volas vidi la frenezan
knabinon? Ŝi sidas ne tre malproksime de ĉi tie sur la alta ŝtono
apud la rivero."
"Ne!" diris li rapide, "mi ne deziras vidi ŝin."
Liaj vortoj sonis kontraŭ kutime malmole, ja preskaŭ malamike. Liaj
vangoj estis iom ruĝiĝintaj kiam li diris: "Fariĝis jam tro
malfrue, mi devas iri hejmen; bonan nokton!" kaj ne atendinte mian
resaluton, kun rapidaj paŝoj li malproksimiĝis.
Pasis kelkaj semajnoj post la rakontita okazo. Leonid Leonidoviĉ mi
nenie trovadis. Al kutimaj vesperpromenadoj li ne alvenadis, kaj mi,
estinte tage tre okupata, ne povis elserĉi lin, tial mi nenion sciis
pri lia farto. Unu dimanĉon mi fine decidis viziti lin sed alveninte
en lian hejmon mi trovis domon fermitan kaj sensukcese mi devis
reveni hejmen.
Tagoj post tagoj foriradis, jam de longe estis hirundoj revenintaj al
siaj antaŭjaraj nestoj, en la arbaro kriadis kukoloj laŭte sian
nomon, el la densaĵoj de Ŝeŝupa-bordo eksonadis dolĉaj kantoj de
najtingaloj. Sur fondo de arbetaĵo jam malaperis anemonoj kaj
hepatikoj, aliaj kreskaĵoj anstataŭis ilin: pli altaj, pli
luksaj leviĝadis ili fiere siajn florkapetojn, malestime
malsuprenrigardante je la modestaj, nun velkiĝantaj, infanetoj de
frua printempo. De mia amiko mi nenion aŭdis.
Venis tagoj sunplenaj, la kukoloj jam ĉesis kriadi, en la grenkampoj
ekfloris bluaj cejanoj, kaj kiel helaj flametoj lumiĝis inter la
trunkaro ruĝaj floroj de kamppapavoj. De mallarĝaj kamplimetoj
alportadis ventspiro odoron de timianoj kaj en mia ĝardeno
ekflorantaj rezedoj dolĉigadis la aeron de vasta ĉirkaŭaĵo kun
sia raviganta bonodoro. ... La norda somero kun sia varmeco, kun siaj
ĉarmoj kaj turmentoj estis veninta.
Mi en tia tempo ofte forestadis de mia hejmo, ankaŭ mi havis multe
por fari, tial mi ne posedis libertempon por aliaj aferoj. Mian
homoevitantan amikon mi ne vidadis, kaj tial mi estis lin iom
forgesinta.
* * *
"...Rezedoj miaj karegaj rezedoj kiom mi amas vin, ĉarmegaj,
dolĉaj floretoj kiom vi estas karaj al mia koro, amataj, mi
eksalutas vin; mi benas vin mil--milfoje!" Tiujn vortojn per de
profunda pasio tremanta voĉo elparolitajn, aŭdis mi foje vespere
kiam mi okaze eniris en la parton de mia ĝardeno, kiu estas pli
malproksima de mia domo kaj kien ordinare en tia malfrua horo neniu
venadis. Mi haltis kaj aŭskultis atente, la voĉo ŝajnis al mi
konata. Kiu estas tie? demandis mi min mem ekmirigite. Jen ree mi
aŭdis:
"Kresku, floru, odoru, vi estas ja ŝiaj favoruloj. Ho! se la vento
povus forporti vian dolĉegan spiron kune kun miaj salutoj al ŝi,
malproksimen, malproksimen," jen la voĉo eksilentis, la parolanto
devis esti min rimarkinta.
"Leonid Leonidoviĉ!" mi elvokis, kaj kun malmultaj grandaj paŝoj mi
estis ĉe la barilo de ĝardeno.
Aliflanke, duone kaŝigite per elkreskitaj tie densaj siringoj, genue
staris sur la herbaĵo mia amiko. Lia ĉapelo kuŝis apud li sur la
tero, liaj brakoj estis etenditaj tra la paliseroj de barilo: kvazaŭ
li volas ĉirkaŭpreni iun; li estis ankoraŭ pli pala ol kutime kaj
tremis de ekscitiĝo.
"Leonid Leonidoviĉ! granda Dio kio estas al vi?" elvokis mi,
"parolu, diru al mi kara amiko!" kaj kun granda salto super barilo mi
estis apud li.
"Ho!" ekĝemis li, "pardonu, mi petegas ... mi nenion ... mi nur
estis ... mi volis ..." konfuze balbutis li, sin leviĝante kaj
timeteme ĉirkaŭrigardante "mi nur admiris viajn florojn, ili estas
tiel belaj ... mi tre amas rezedojn," aldonis li fine pli kuraĝe.
"Nu mia kara amiko," rapidis mi rediri por maskigi lian videblan
konfuziĝon, "kiel mi ĝojas vin ree foje vidi, ni tiel longe ne
kunvenis, kiel vi fartas? Sed nun mi ne lasos vin, vi devas iri kune
kun mi, ni hodiaŭ vespermanĝos kune," kaj prenante lin sub la brako
ni eniris en mian ĉambron. Alveninte tien li rakontis ke li
lasttempe iomete malsaniĝis kaj pro tio ne povis daŭrigi nian
interkomunikaĵon, ankaŭ ke li nun estas pli okupata ĉar li skribas
artikolon en ia scienca ĵurnalo. Tiel kaj simile li penadis pravigi
sian longan forestadon, sed mi ekkonis, ke ĉio dirita ne estis la
vera kaŭzo, ĉar li seninterrompe balbutiĝis kaj ruĝiĝis. Li ne
estis lerninta mensogi, mia kara Leonid Leonidoviĉ.
Iom post iom mia amiko retroviĝis, li fariĝis pli certa, kaj kiam
li malfrue adiaŭdiris devis li promesi, ke li baldaŭ ree venos por
ĝuadi la bonodoron de liaj amataj floroj.
De nun Leonid Leonidoviĉ ofte alvenadis, kaj forirante li ĉiam
portadis freŝan rezedbukedon kun si.
De ia tempo komencis cirkuladi famoj: ke la frenezulino trovis nun
kolegon. Kolonistoj kiuj nokte kaptis fiŝojn en la Ŝeŝupo
rimarkis, ke sube ĉe la granda ŝtono staras ia viro dum tutaj horoj
se ne eĉ dum tutaj noktoj. Ankaŭ malfruigitaj terlaboristoj vidis
ofte vespere Leonid Leonidoviĉ kiel li iris tra la kamparoj en
direkto de la rivero, kaj oni supozis ke li, kaj la nokta gasto ĉe
granda ŝtono estas sama persono.
Mi tion ne volis kredi, sed, foje ĉasante, mi preteriris la sidejon
de la freneza knabino kaj mi vidis ke sur la ŝtonplato kuŝas
freŝaj rezedbukedoj, tiuj samaj kiujn mia amiko el mia ĝardeno
portadis hejmen. Efektive samaj rezedbukedoj! Mi estis multe
ekmirigita.
Kiam mi foje kun Leonid Leonidoviĉ kunvenis mi tial intence tuŝis
la temon pri la freneza knabino kaj diris ke nun baldaŭ venos la
tempo kiam mallaŭtiĝos ŝiaj kantoj ĉar la vintro alproksimiĝas.
Tute kontraŭ mia atendo mia amiko aŭskultis mian parolon kun
trankvila mieno; li eĉ ne konfuziĝis kiam mi rakontis, ke mi vidis
rezedbukedojn sur la ŝtono kuŝantajn kaj nur ĉe la vortoj, ke la
noktaj kantoj nun baldaŭ mallaŭtiĝos mi rimarkis, ke lia vizaĝo
malklariĝis, kaj videbla malgajeco speguliĝis en liaj trajtoj. Post
mallonga silentado li rediris:
"Jes, mi devas konfesi ke mi kutimiĝis, kaj ke mi nun ofte
aŭskultadas la kantojn de kompatinda knabino--li ĉiam evitadis la
vorton _Frenezulino_--kiuj tiel sopireme, tiel kortuŝante eksonadas
tra la nokta trankvileco. Ŝi estas malfeliĉulino kaj ŝia sorto
estas certe terura, sed dume ŝi povas restadi sub la pura ĉielo en
la libera naturo, havante siajn florojn kaj siajn kantojn: ŝi
estas certe feliĉa, eble pli feliĉa ol tiuj kiuj posedas nenion
krom--sopiro, brula sopiro je la feliĉeco: tiom por ili karega, kiom
ne atingebla, egale kiel neatingebla estadas por sola nokta migrulo
la brila stelo sur ĉiela firmamento...."
"Mi kore bedaŭros kiam mallaŭtiĝos la nokta kantistino ĉar tiam
ŝia kantado mankos al mi, sed ankoraŭ pli mi bedaŭros ŝin mem, ke
ŝi estos devigita forlasi sian verdan sidejon kaj restadi en surda
putra ĉambreto por longa vintra sezono. Kompatindulino, tiam ankaŭ
ŝi perdos ĉion kion ŝi amis!"
Li eksilentiĝis--"Kaj tamen" daŭrigis li poste, "por ŝi revenos la
printempo, ekfloros ree la rozoj, ŝi ree ekkantos, por ŝi restadas
la espero. Ekzistas homoj pli malfeliĉaj ol tiu ĉi knabino!"
aldonis li pli mallaŭte, kvazaŭ nur por si mem.
Post tiu parolo restis Leonid Leonidoviĉ nur ankoraŭ mallonge ĉe
mi, li diris cetere ke, ĉar la noktan kantistinon la floroj tiom
feliĉigadas li, por plezurigi ŝin, alportadis kelkafoje bukedon por
ŝi.
Ni adiaŭdiris.
_Finota._
PIEDNOTO:
[109] Kio povas helpi al mi nomo subskribita--kiam ne estas
(ĉi tie) mia knabo, la blanka trifolieto--kaj se alvenu aroj da
sinjoroj, cent-milionaroj--ne estas (ĉi tie) mia knabo, la blanka
trifolieto.
[_Litva popola kanto._]
VIZITO AL LA KORTEGO ĤINA.
Speciale verkita por "The Esperantist" de H. T.
Antaŭ kelkaj semajnoj, mi havis la honoron ĉeesti ĉe aŭdienco
donata de la Bopatrin-imperiestrino kaj la Imperiestro de Ĥinujo al
grava admiralo, kaj venas al mi la ideo, ke mallonga priskribo pri
tiu-ĉi intervidiĝo povus iom interesi la legantojn de The
Esperantist.
La Ministro reprezentanta nian landon ĉe la Ĥina Kortego kaj la
Admiralo, kune kun siaj sekvantaroj, forlasis la Senditejon je la
naŭa horo matene, en portiloj portataj ĉiu per kvar portistoj kaj
antaŭenirigataj de gardistareto de kavalerio. La vojoj de Pekino,
kvankam plilarĝaj ol ordinare en Ĥina urbo, estas malpuraj kaj
odoraj krom en la ĉirkaŭaĵo de la Senditejoj, kie ili estas
tenataj en plibona ordo. Post oftaj haltoj, por ke la alportantoj
povu ŝanĝi la stangojn de la portiloj sur la alian ŝultron, ni
fine eniris "La Malpermesatan Urbon"--la eniro en kiun estas kutime
malpermesata al alilanduloj--tra orienta pordego, kaj trapasinte
kelkajn pordojn kaj kortojn, ni malsupreniris el niaj portiloj kaj
marŝis la restaĵon de la vojo.
Estis multe da Ĥinoj ĉirkaŭstarantaj, kiuj rigardis nin tre
scivoleme, kaj ni estis akceptataj de la Konsilantoj de la
_Wai-wu-pu_, aŭ Direktaro pro Alilandaj Aferoj. Pliaĝaj Mandarinoj
kun kiuj ni interŝanĝis ĝentilajn salutojn, tiam nin alkondukis al
la Ĉambrego de Aŭdienco. Tie ni nin trovis en modere granda kaj
altega ĉambrego, ornamita de oraj surskriboj Ĥinaj. En centro estis
tapiŝatan estradon sur kiu stariĝis speco de alta tablo portanta
kelkajn ornamojn do artefaritaj floroj. Malantaŭ la tablo sidiĝis
Ŝia Imperiestra Moŝto en tia maniero, ke nur estis videbla la kapo
kaj ŝultroj. Ŝi ŝajne havis nur kvardek kvin jarojn, sed vere
havas preskaŭ sepdek. La hararo estis aranĝita laŭ modo Manĉua;
de la fizionomio oni juĝis decidecon kaj forton; la voĉo estis
fortika kaj plaĉa. Facile estis kompreni kial tiu ĉi maljuna
sinjorino prenas la ĉefan parton en la registaro, kiam oni rigardis
la dolĉan kaj kvazaŭ malfortan Imperiestron, kiu, sidiĝanta ĉe
ŝia maldekstra flanko, sur malpli alta seĝo, kaj for de la tablo,
ŝajnis esti junulo de dekok jaroj, kvankam li havas pli ol tridek.
Ĉe ĉiu flanko de la ĉambrego sin trovas duoblaj vicoj de
Mandarinoj portantaj malhelajn purpurajn robojn, senornamitaj krom
per la ilustrita simbolo de rango, portata antaŭe kaj poste. Ĉiu
portis la oficialan kastoran ĉapelon kun plumo kaj butono, kaj ĉiu
tenis mallongan glavon per la maldekstra mano.
La Ministro prezentis la Admiralon al Ŝia Majesto kaj al la
Imperiestro, kaj la Imperiestrino, faranta respondon, parolis pri la
plezuro ŝi sentis akcepti oficiron de tia reputacio kaj invitis lin
supreniri sur la estradon. Ŝia Majesto faris afablajn informiĝojn
pri la vojaĝo de la Admiralo kaj sendis ĝentilajn salutojn al lia
Regnestro.
Kredeble la interparolado kondukiĝis per tradukisto, ĉar oni kredas
ke nune nek Ŝia Majesto nek la Admiralo scias paroli Esperanton,
kaj la Imperiestro ne malfermis la buŝon dum la tuta aŭdienco.
Estis rimarkinde ke en ĉiu okazo kiam estis necese ke la
Mandarino-tradukisto sin adresu al Ŝia Majesto, li devis genufleksi
ĉe ŝiaj piedoj. Kiel la maljuna sinjoro zorgis sin levi antaŭ ol
adresi sin al la alilanduloj, la interparolado tial estis iom longa;
oni povas kompreni ke li havis multe da ekzerco.
Fine finiĝis la komplimentoj, kaj farinte kelkajn malaltajn salutojn
ni eliris, kaj oni nin alkondukis en apudan salonon kie ni
partoprenis kelkajn refreŝigaĵojn kune kun la Konsilantoj de la
_Wai-wu-pu_. Ni tiam diris adiaŭ al ili kaj al la ĉefaj oficiroj de
la Kortego kaj foriris, havantaj la plezuran senton esti vidintaj la
plej interesantan virinon de la nuna epoko.
FABLO.
Originale verkita de Clarence Bicknell.
Kataro foje la musaron
De l' ĉirkaŭaĵ' al balo
Invitis, la vesperon finan
De l' gaja karnavalo.
"Esperas ni," l' invito diris,
"Ke ĉiuj kun komplezo
Alvenos, de la oka horo
Vespere ĝis noktmezo."
La tre timemaj musoj tiam
Suferis per korbatoj;
Deziris ili balon iri
Sed dubis pri la katoj.
Kaj ili, post pripenso, skribis
"L' inviton honorindan
Akceptos ni, se vi promesos
Konduton tre amindan."
"Ĉar ni memoras, malfeliĉe,
Ke vi, je l' estinteco,
Kaj ni malpacojn ofte havis
Pro mank' de amikeco."
Respondis la katar', "Pro tio
Ne timu, gekaruloj,
Al nia diro vi konfidu,
Ni estas veramuloj."
"Sur niaj koroj la pasitaj
Malpacoj estas pezo,
Sed ĉion vi kaj ni forgesos
Ĉe l' bal', ĝis noktomezo."
La musoj do akceptis kore,
Kaj pri la preparadoj
Pripensis kaj diskutis ofte
Per longaj paroladoj.
La tago venis; kaj la gastoj
Je l' ĝusta horo oka,
Kaj ĉiu ĉiun eksalutis
Per kiso reciproka.
La katoj kun musinoj dancis,
La musoj kun katinoj;
Ĉirkaŭkurante ili ŝajnis
La radoj de maŝinoj.
La tempo pasis tre rapide;
La musoj kun fervoro
Pligrandiĝanta ĉiam dancis,
Nek pensis pri la horo.
Sed ĉesis la muzik' subite,
La direktor' sidiĝis,
La noktomeza hor' sonoris,
La ĝoja bal' finiĝis.
La musoj do antaŭen marŝis
Por centmil dankojn diri,
Sed la kataro tuj kriegis
"Ne devas vi foriri."
"Ni ankaŭ estas tre dankemaj
Kaj ĝuis la dancadon,
Sed nun ni ĝuos _vin_, karuloj,
Kaj bonan noktmanĝadon."
La musoj kriis, "Ho! perfidaj,
Bonfaron vi promesis,
Ĵurante ke vi la malpacojn
De l' estintec' forgesis."
"Sed vi akceptis," la kataro
Respondis, "kun komplezo,
L' inviton de la oka horo
_Sed ne ĝis postnoktmezo_."
Kaj tuj la musoj malaperis;
Ne restis eĉ la ostoj
Nur, kiel memorig' de l' balo
La pintoj de la vostoj!
_La homoj kiuj veron diras_
_Sen vortoj tute veraj,_
_Ol mensoguloj ili estas_
_Sendube pli danĝeraj._
LA LEGENDO PRI LA UNUA VIOLONO.
El la Franca de Jean and Jerôme Tharaud, tradukita de F. L. G.
Maréchal.
En la vastaj arbaroj de Transilvanio loĝas izolaj lignotranĉistoj,
meze da klaraĵoj, en lignaj kajutoj. Por gajni sian panon, ili nur
scias turnigi siajn hakilojn.
La paso de ciganoj estas kvazaŭ fulmo de gajeco por tiuj ĉi homoj,
kies vivo estas tiel sovaĝa kaj tiel senŝanĝa.
La du ciganoj portas sub brakoj unu la violonon, la alia la cimbalon,
aŭ harpon kun kupraj kordoj. La harpo akompanas, per siaj saltantaj
notoj, la seninterrompan melodion de la violono. La perdita
vojaĝanto, kiu estas erarinta, dum la vespero, en Transilvanian
arbaron kaj trovis kunvenon de lignotranĉistoj, kaj kiu vidis tiujn
ĉi kaj iliajn edzinojn danci je la lumeto de mortanta fajro dum la
cigano, sidanta sur falinta arbo ludas sur la kordoj de sia violono,
miras pro la magia povo de tiu ĉi humila ilo. Li do komprenus ĝin,
se li scius la legendon pri la unua violono.
Antaŭ longa tempo, en Transilvania arbaro, apud klaraĵo, loĝis kun
siaj gepatroj kaj fratoj bela knabino, kies nomo estis Macha. La
familio loĝis en kajuto, per arbtrunkoj konstruata, kaj kovrata per
muskoj. La patrino kaj filino kudras la haŭtajn vestojn, kuiradas la
viandon kaj boligas la supon. Ĉiumatene, dum la bela vetero, la
patro eliras kune kun siaj filoj, kun pezega hakilo sur la ŝultro.
Kvinope, ili atakas grandegan arbon. Ili ĉesas frapegi nur kiam la
falo de la arbo proksimiĝas. Tiam Konstanteno, la plej juna, montis
por fiksi ŝnuron ĉe la pinto de la arbo. La kvin filoj tiras, la
patro donas lastan hakegon, kaj la arbo falas bruege. Tiam ili
detranĉas la branĉojn, forprenas la ŝelon, kaj la blankaj kaj
glataj trunkoj de la abioj naĝas sur torento ĝis la valo.
Ilia vivo pasiĝis feliĉe kaj pace.
Macha similas al siaj fratoj. Sed tiuj ĉi estas malbelaj kaj ŝi
estas belega. Ŝi havas adorindan flavruĝan haron, kies la liberaj
ondoj falas sur la dorso kaj, sur la tempio du grandaj bukloj, kiel
du riveretoj, fluas sur la perla blankeco de la vangoj. Ŝi havas la
grandajn bluajn okulojn de la Valaĉiaj filinoj. Ŝi konis ĉiujn
kantojn de la montaro. Per ŝi la kajuto florornamiĝis, dum la
somero, de ĉiaj floroj el la arbaro. Ŝia patrino adoregis ŝin,
ŝia patro, kiam li parolis al ŝi dolĉigas la sonon de sia voĉo;
ŝiaj fratoj revis, en la arbaro, pri la donacoj kiujn ili povus al
ŝi donaci. Traĵano, la plej maljuna, atakis per hakilo ursojn, por
doni al ŝi la felon. Romo serĉis inter la silikoj rarajn ŝtonojn
el kiuj li, antaŭ kelkaj jaroj, konstruis por ŝi ĉirkaŭ-kolon je
barbara lukso. Konstanteno montis al la pintoj de la plej grandaj
arboj por trovi birdojn, kaj Liveo iris al la vilaĝo por serĉi
kelkajn papavajn kukaĵojn.
Macha ricevis tiun ĉi adoron kiel io natura. Longan tempon ŝi
deziris nenion plu. Sed iom post iom la infaneco pasiĝis, kaj
ekfloris juneco. Ŝi tiam ekrevis pri nekonataj aferoj.
Nur ŝia patrino devenis tiujn ĉi novajn sentojn, kiujn posedis
Macha, kaj ŝi fariĝis eĉ pli karesanta kontraŭ ŝi. La patro kaj
filoj estis malfeliĉaj kaj poste koleraj pro la malvarmeco je kiu
Macha nun akceptis iliajn karesojn kaj donacojn.
De la klaraĵo, sur kiu estis la kajuto, Macha povis vidi sur la
supro de monto la grizajn murojn de kastelo. Ofte ĝi kontraŭstaris
sieĝojn, kaj la flamoj, kiuj lekis la murojn, postlasis grandajn
nigrajn fulgajn langojn. Oni rakontis strangajn historiojn pri la
sen-homa kastelo, kaj la lignotranĉistoj ne preterpasis la ombron de
la turo nokte....
En tago, Macha vidis flugeti ĉe la supro de tiu turo grandegan
silkan flagon. Oni diris en la arbaro, ke la filo de la
kastel-mastroj revenis. La arbaro, kiu jam de longe nur konis la
sonon de hakiloj, la falon de abioj, betuloj kaj kverkoj, nun resonas
per la sono de la ĉaskorno, per la bojo de la ĉas-hundoj....
Estas la fino de aŭtuno. Macha portas en korbo, al malproksima
kunvenejo, kie laboras ŝiaj fratoj, lignotelerojn da supo. Si, por
la unua fojo, aŭdas la galopon de ĉevalo. Ŝi elsaltas el la vojo,
kaj kaŝas sin malantaŭ kverk-trunko kaj atendas. Subite, el la fino
de mallarĝa aleo ŝi vidas alproksimiĝi, inter la oraj folioj de la
flaviĝa arbaro, kavaliron belevestitan, kiu rajdis belan blankan
ĉevalon, selata de verda ledo.
Kiel ventego li pasas antaŭ ŝi. La vento de la trakuro flugetigis
lian mantelon, fazanplumo tremetas en lia fela ĉapo kun ora rando.
Lia arĝenta ĉas-korno frapas la selon.
Per la dekstra mano li tenas grandan bastonon.
Macha rave rigardas la kavaliron, malaperanta inter la arboj.
Tiu ĉi viro apartenas al alia gento ol ĉiuj homoj, kiujn si antaŭe
vidis. Li estas pli bela, li estas pli fleksebla, pli riĉa. Ŝiaj
pensoj devas esti tiel malmultaj, kiel ŝiaj vestoj! Plena de
dolĉega sento, kiun ŝi neniam antaŭe sentis, Macha de tiu tago
atendis en la arbaro la "arĝentan kavaliron." Ŝi ofte revidis lin,
sekvantan cervon, sed ŝi ne kuraĝis sin montri, kaj nur rigardis
lin de malproksime, kaŝata malantaŭ ŝtonego.
Unuvesperon, kiam la lacega kavaliro revenis malrapide, ŝi
kuraĝiĝis prezenti al li fruktojn en korbo; alian tagon ŝi donis
al li akvon en ligna pokalo, alian tagon amason de floroj, kiuj
ekfloras sub la unua neĝo--la lastajn florojn de la jaro. La
kavaliro prenis la fruktojn el la korbo; trinkis la malvarman akvon
el la pokalo; akceptis la florojn kaj senhalte preterpasis, ne eĉ
rigardinte la junan Machon.
Tiam alvenis la granda vintro. La kavaliro restis en sia kastelo,
kune kun la servistoj kaj hundoj. Macha, en la gepatra kajuto, revis
pro la arĝenta kavaliro, atendante la printempon kun ama febro.
Fine la printempo anonciĝis en la arbaro: la sezono por ĉasi
revenis por la kastelmastro.
Liveo elportis el la vilaĝo por Macha ruĝajn ŝuojn. Ŝi surmetis
sian plej belan veston kaj pelton kaj atendis la kavaliron ĉe
voj-kruco de la arbaro. Li aperis al ŝi en sia gloro.
La radioj de la suno, kiu kuŝiĝis malantaŭ la senfoliaj arboj,
brilegis sur la arĝenta vesto kaj la ĉevalo, gaja pro tiu ĉi unua
ekskurso post la longa vintro, saltegis kaj blekis.
Macha ekkantis:
"Bela kavaliro, bela kavaliro,
Venu al mi, tiun ĉi printempo!
La birdoj kantas sur la branĉoj
La ruĝaj ŝuoj estas por plaĉi al vi,
Bela kavaliro, bela kavaliro!"
Sed la bela kavaliro preteriris, senaŭdi la kanton, kaj Macha ne plu
povis aŭdi la piedfrapadon de la ĉevalo, kaj ekploris....
Ŝi ploradis nokte kaj tage, ĉar la kavaliro ne volis ami ŝin.
Malespero plenigis ŝian koron, kaj la ideo envenis en ŝian kapon,
ke ŝi demandu helpon al la potenculoj de la Infero.
Macha estis sola en klaraĵo, nigrita per la restaĵoj de antaŭa
kunveno. La kvarona luno levigis malrapide sian duoblan kornon supre
la arboj de la arbaro. Kverkoj etendis sur la juna fraŭlino la
ombron de siaj branĉoj, kiel manoj. Malproksima perdita hundo bojis.
La horo kaj la loko estas indaj por alvoko al la Diablo!
Subite ŝi kriis: "Al mi, Diablo, al mi!"
Tuj, el la trunko de maljuna tondrofrapita kverko duone manĝata de
formikoj, elvenis stranga estaĵo, kies ruĝaj ŝuoj estis fiksataj
al la subbrakoj kaj kiu, anstataŭ ĉapo, portis sur la kapo vastan
kok-kreskaĵon. Li tenis en la mano spegulon. Ĝentile li demandis al
Macha: "Kion vi volas?"
La juna fraŭlino respondis per forta voĉo: "Mi amas viron, kiu ne
volas ami min."
Aŭdinte tiujn ĉi vortojn, la demono ridegis, kaj la ridego ne
ekvekis ian eĥon en la naturo.
"Mi volas vin helpi. Prenu tiun ĉi spegulon. Prezentu ĝin al via
amatulo kiam vi vidos lin. Kiam lia vizaĝo rebrilos sur tiu ĉi
kristalo, li amos vin je amo."
(_Daŭrigota_)
(_Author's Copyright_).
(_Eldonrajto de la Aŭtoro_).
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
En la unua porcio de tiuj ĉi Memoroj, mi diras, ke mi eliris sur la
lignan flank-promenejon. Tiun vorton "lignan" mi deziras akcentegi,
ĉar en tiu ĉi vilaĝo (se oni ekceptas du aŭ tri brikajn
konstruaĵojn) ĉio estas ligna.
Ligna flankpromenejo, kiu konsistas el lignaj tabuloj, altigitaj per
lignaj subportiloj, kondukas al lignaj vendejoj kaj lignaj domoj.
Mi loĝis en domo, kiu staras aparta, kaj de mia domo la
flankpromenejo etendas sin kiel ponteto super la verda kamparo, ĉar
tie ĉi la kampoj atingas la straton.
Inter tabulo kaj tabulo oni lasas negrandajn interspacojn por ke la
pluvo facile trapasu. Kompreneble la herbaĵo povas ankaŭ trapasi
_supren_.
Mi tre ŝatis mallevi la okulojn kaj rigardi tra la interspacoj la
verdaĵon kaj la florojn.
Sed ne sole la kampoj atingas la straton; la bestoj ankaŭ ĝin
atingas, kaj libere vagadas sur ĝi. Tie tre ofte mi vidas ilin
trankvile sin paŝti. Pro tio mi ne estas surprizata kiam mi vidas
_Boviston_ kaptante per ŝnurkaptilo, ĉevalidon.
"Boviston," mi diras, sed tiu ĉi ne estas akurata traduko de la
Amerika nomo "Cow Boy" (Bovina Knabo).
Al tiuj, kiuj ne konas tiun ĉi nomon, mi diros, ke la Bovina Knabo
tute ne estas knabo sed viro, kiu sur la Amerikaj herbejoj gardadas
la brutarojn.
Lia nepartigebla kunulo estas sia ĉevalido (Poney) kiu ankaŭ estas
altkreska ĉevalo, kaj li ĉiam kunportas grandan kaptoŝnuron kaj
turnpafileton, ambaŭ el kiuj li uzas lertege.
Tial la vorto "knabo" signifas "viro" kaj la vorto "ĉevalido"
signifas "ĉevalo."
La Bovisto kiun mi nun ekvidas nur sin amuzas ĵetante sian
ŝnurkaptilon de la flankpromenejo. Tre larĝa ĉapelo, ornamita de
pecetoj de flavkupro, kovras lian kapon; ĉirkaŭ liaj oreloj pendas
longajn harbuklojn, kaj sur liaj kruroj li portas grandajn botojn kun
spronoj. Vere tre stranga sed tre pentrinda figuro estas tiu de la
Amerika Bovisto--la Hispana _Vaquero_.
La drogisto estas elirinta el sia vendejo por kuraĝigi la Boviston.
Li ankaŭ portas tre strangan ĉapelon. Li havas ĉirkaŭ la kapo kaj
frunto kvazaŭ larĝan ledvindilon (se vi figuras ke li estas metinta
ĉirkaŭ la kapo banderolon de gazeto, sed ledan banderolon, vi
figuros tre ĝuste). En tiu banderolo estas fiksataj kvar maldikegaj
bastonetoj, subtenante malpezegan sunombreleton, kiun li povas altigi
aŭ klinigi laŭ sia deziro, dum la aero libere trapasas inter ĝi
kaj la supraĵo de lia kapo. Li tre laŭdas sian ĉapelon, tamen
ŝajnas al mi ke, por la salutado, ĝi ne estas tute konvena.
Kiam mi mem, kun mia larĝa sunombrelo estas alveninta al ili, ni
prezentas, mi supozas, tre rimarkindajn, eĉ eble ridindajn,
figurojn.
La vilaĝo staras sur flanko de monteto, kaj pense mi nun
malsupreniras la deklivon ĝis la rivero. Tiu ĉi ne estas la "Creek"
(rivereto) pri kiu poste mi parolos. Se la leganto trovos en sia
vortaro _Creek_, _Golfeto_, li ne miru. La uzo de la vorto _Creek_
por rivereto estas tute Amerika.
Ĝi estas vera rivero. Sed oni ne devas pensi pri klara akvo en kiu
oni povas vidi ĉiun ŝtoneton. Neniel! Mi parolas pri unu el tiuj
larĝaj malrapidegaj kaj malpuraj riveroj, kiuj ŝajnas ne kuri, sed
rampi.
Ĉu mi diros Irlandaĵon? Mi ofte deziras lavi la riveron!
Mi estas mem akvotrinkulo, kaj al tiu ne estas ĝojige trovi en sia
glaso dikan tavolon de ruĝa polvo; nek al siofulo estas plezure lasi
stari sian glason duonon da horo, por ke la polvo amasiĝu ĉe la
fundo.
Nature mi riproĉis al la kelnero: "Ĉu vi ne havas filtrojn?" "Ho
jes, certe. Tiu ĉi akvo jam estas filtrita. Vi devas ĝin vidi
antaŭ ol ni ĝin filtris!"
Foje, ĉe hotelo, mi vidis en la karafo ne sole polvon, sed ankaŭ
malbelegan kaj ege aktivan insekton. Ugh! Mi ne estis sufiĉe soifa
por trinki tiun akvon!
Tamen ĉe diversaj grandaj Amerikaj urboj mi trovis la akvon tre
bongustan. Oni boligas ĝin, densigas la vaporon, kaj reoksigenigas
ĝin.
Sur la rivero naĝas pramo en kiun mi eniras kune kun mia kunulo, kaj
tiamaniere trapasas la riveron. Alvenintaj ĉe la alia bordo, ni
elŝipiĝas, kaj, kun granda intereso interparolantaj pri miaj aferoj
ni ne rimarkas, ke ni eniris grandan kampon da maizo. Subite mi
ekvidas ke, krom la kreskaĵoj kaj la mallarĝa vojeto ĉe niaj
piedoj, ni povas nenion vidi. Starante sur la pintoj de la
piedfingroj mi elstreĉis supren ĝis la plena etendo, mian brakon
sed eĉ tiel mi ne povis tuŝi la supron de la kreskaĵo. Mi tute
komprenis kiamaniere oni povus sin perdi en tia gren-kampo.
Mi diris en la unua porcio, ke unu el la karakterizoj de la Ŝtatoj
estas la multegeco de la Insekta Vivo. Ĉe ĉiu paŝo mi havis la
senton tiel, kiel se ni subpremigas multegon da akridoj. Kredeble ĝi
estas nur senton, ĉar tiuj insektoj estas treege aktivaj, kaj mi
trovis ilin plej ofte ĉe la supro kaj ne ĉe la malsupro de miaj
botoj.
Mi sentis ke mi estas "Gulivero" kaj ili la "Liliputaj" ĉevaloj kiuj
sursaltas miajn piedojn. Mi devis imagi la rajdantojn. Certe mi
aŭdis sonon, kvazaŭ de multego da siblaj voĉoj.
Tiu sono estas por mi iom tro inspira, ĉar ĝi similas al tiu de la
son-serpento (rattle-snake), kvankam oni povas facile ilin distingi;
kaj mi ne tre ŝatas la bruon de la akridoj pri tio, ke foje,
vespere, mi estis postsekvata de son-serpento. La morgaŭan tagon oni
mortigis ĝin. Ĝi estis dekkvar futoj longe kaj havis dekkvar
sonorilojn (rattles). Se oni diras la veron, dirante ke ĝi ricevas
novan sonorilon ĉe ĉiu jaro, ĝi havis ankaŭ dekkvar jarojn.
Fine la farmamastro nin trovis vagantajn sur siaj kampoj, kaj afable
montris la ni la farmon, ĉiam klarigante la ĝustan koston de ĉiu
afero kiun li montras al ni.
Kelkaj Amerikanoj, se vi dirus al ili: "Kia ĉarma vidaĵo!"
respondus: "Jes, la tero valoras po kvin dolarojn la Ejkro"
(Acre = .40 da Hektaro).
Tiaj Amerikanoj demandos al vi la koston de viaj vestoj, via
poŝhorloĝo, de ĉio, kion vi portas.
Mi kredas ke se unu el tiaj Amerikanoj (ili estas nur _unu_ tipo de
la vere potenca raso) estus pendigota, li demandus al la pendigisto
la koston de la ŝnurego, tia estas la forto de la kutimo!
Tamen tiu scivolemo ne estas malĝentila, almenaŭ laŭ la intenco.
Kontraŭe, la scivoluloj estas tre bonaj, tre gastamaj, kaj faros al
vi multajn amindaĵojn.
Mi havas tre koran memoron de miaj Amerikaj amikoj.
LA FAJRTRAPASADO.
Priskribo de ceremonio kiu okazis en Pondicherry (Hindujo) en jaro 1901.
Estas la kvina horo vespere, en bela somera vetero. Nia puŝ-puŝ
(homŝovata veturilo) estas interpuŝata inter multe da gaje vestataj
viroj, kiuj amasiĝis sur la strato.
Duonon horon ni tre malrapidas sur stratoj flankataj de budoj,
malkaraj bazaroj, bufedoj, k.t.p., kaj fine atingas la kuŝejon de la
rivero (kiu en tiu sezono de la jaro estas tute seka kaj senakva).
Tie ĉi okazos la ceremonion.
Ĉirkaŭ la loko oni povas vidi nur homajn kapojn, kiuj aperas, vico
super vico; la tuta pentraĵo estas kvazaŭ flamego de hela koloro.
Antaŭ ni estas ligna konstruaĵo, kie sidiĝas oficistoj kaj kelkaj
gravaj urbanoj; ankaŭ malmultaj sinjorinoj, kiuj alportas iom da
diverseco al sceno kie alie ĉeestis nur viroj.
La konstruaĵo apudestis kvadratan terpecon, kiu similis malprofundan
fosaĵon plenigata de dika tavolo de brulantaj karboj.
Tiu ĉi fajro estas senlace incitata kaj bruligata de kelkaj
laboristoj, ĝis kiam oni tute ne povas alproksimiĝi la lokon, tiel
varmega estas la ĉirkaŭfluanta aero.
Subite oni ekaŭdas la sonon de Hinda muziko, kaj tien ĉi rapidas la
dio kaj diino, portataj sur la ŝultroj de siaj adorantoj.
Granda amaso procesie sekvas la gediojn kaj multaj el la sekvantoj
ĵuris, dum la pasinta jaro, trapasi tra la fajro en tiu ĉi tago.
Ili tion ĉi ĵuris, aŭ por ke ili deturnu ian malbonaĵon, kiu
ekminacas ilin, aŭ en dankema memoro ĉar iu malsana aŭ malsaneta
dum la pasinta jaro feliĉe tute resaniĝis.
Tiuj, kiuj intencas trapaŝi la fajron fastas la tutan tagon, sin
banas kaj nun aperas ĉirkaŭataj de floraj girlandoj.
La procesio trifoje ĉirkaŭmarŝadas la fajron, kaj fine oni
starigas la diojn, vidaĵoj al la oriento.
Je antaŭkonsentita signalo, la ceremonio komencas.
La adorantoj tramarŝas tra la mezo de la fajro; ili trapasas tra la
longeco de la brulanta fosaĵo, kiu havas eble kvin jardojn da
longeco (preskaŭ kvin metrojn).
Ili malrapide, mi certigas al vi, kaj en tre orda maniero, trapaŝas
ĝin, kun tute sendolora mieno.
Oni tie vidas multaj adorantoj, kiuj portas sur ŝultro malgrandan
idon. Tio ĉi okazas, precipe inter malalt-rangaj familioj, ĉar ili
kutimas fari religian promeson ke, se malsanuleto resaniĝos, ili
devos trapaŝi tra la fajro dum la plej proksima festo. Sed ili
kredas, ke la kompatema dio ne volas igi timeman infanon sole trapasi
la fajron; sekve la ido estas portata sur ŝultro de la patro, kaj la
religia ĵuro estas tiamaniere plenumata.
La ceremonio finite, la amaso bruegeme disiras, senrapide kaj nepre
diskutante la ĵusviditan ceremonion, ĝiajn meritojn kaj malmeritojn
rilate al aliaj antaŭaj festoj.
Tiu ĉi bruego, tumulto kaj konfuzo oni neniam povus skribe
komprenigi al okcidentulo.
ST. ANDREWS EN SOMERO.
Originale verkita de J. T. Haxton.
Estas la mezo de la sezono en la antikva griza urbo apud la maro. La
bela ĉefstrato brilas per la helaj someraj vestaĵoj de la virinoj,
kaj la krioj kaj fluetanta ridado de infanoj falas dolĉe sur la
oreloj.
Tiu ĉi strato, kiu prave fierigas la anojn de St. Andrews, estas en
somero vere vidindaĵo. Ĝi estas longa, sed ne tro; larĝa, sed ne
tro; ne tro ebena, ne tro rekta, ornamata de florvazegoj, flankata de
nun foliplenaj tilioj kaj de multe da puraj, bonezorgataj butikoj.
Ĉe unu fino estas la antikva pordego, bone konservata, kie oni
prezentis al reĝo Karlo II. en 1650 la arĝentajn ŝlosilojn de la
urbo.
Ĉe la alia fino estas la restaĵo de la vasta katedro, kiu
detruiĝis dum la Reformiĝo, kaj estas eĉ nun nobla en ĝia ruino.
Meze de la strato estas la Pastro-kolegio, la Universitata
Biblioteko, la Poŝtoficejo, la Urbestrejo kaj la Urbopreĝejo.
Eble la ĉefa rimarkindaĵo pri la strato, kiel eĉ pri la tuta urbo,
estas la stranga mikso de la antikva kun la moderna.
Sed kiel ni promenas laŭlonge tiu ĉi admirinda strato "sub la
tilioj," ni vidas virojn pretigante du veturilojn por veturi la unu
al Crail (Krel) malgranda marborda urbo malproksime ĉirkaŭ dek
mejlojn, la alia al Dura Din, bela valeto.
La vojaĝontoj apudstaras. Jen feliĉaj geedzoj kun bela filineto;
jen malagrabla, gala, maljuna fraŭlo; jen la ĝojega mezaĝa viro,
kiu ŝercas kaj kore ridas kun siaj amikoj, jen la nerva virino, kiu
senkonfide ektremas pro ĉiu movo de la ĉevaloj.
Fine, ĉiu enestas kaj ĉio estas preta kaj, kun ĥoro de amikaj
adiaŭoj ili forveturas, la radoj gaje bruetante sur la ŝtonoj.
Sed ni devas trovi la vojon al la herbejoj aŭ "Links," ĉar ĉio en
St. Andrews ekzistas pro la ludo Golf. De longega tempo tiu ĉi ludo
ludiĝis sur la famaj herbejoj, kiuj estas sendube la plej bonaj en
la mondo. Tie ĉi junuloj kaj maljunuloj--mi ja devas diri gejunuloj,
ĉar tiom da fraŭlinoj ludas nun la "reĝan kaj antikvan
ludon"--trovas sanon kaj forton, ludante sian amatan ludon.
Homoj venas de ĉie, proksime kaj malproksime, por peli la "fajfantan
pilketon" sur la herbo. Tion ĉi ne povas kompreni tiu, kiu vidas la
ludon unuafoje. Ĝi ŝajnas esti tre facila kaj neinteresa. Estas
necese, ke oni prenu la bastonon kaj penadu irigi la pilkon por
eltrovi kiom da arto estas en la ŝajnsimpla ludo.
Tion ĉi kiam oni eltrovas, preskaŭ senescepte oni decidas ke oni
devas akiri tiun ĉi arton. Tiel komencas la "Golfa febro!"
Sed en St. Andrews, golfo ne estas nur ludo. Per ĝi centoj da viroj
trovas okupadon--servante la ludantojn; konservante la herbejon;
fabrikante la ludilojn; portante la bastonojn; instruante lernantojn.
Vivu do la Reĝa Ludo!
Proksime al la golf-ludejo estas la marbordo, kie grandaj amasoj da
infanoj ludas, konstruas sablokastelojn, rajdas sur azenoj, kaj sin
banas en la maro.
Apud la maro kaj en la moderna kvartalo de la urbo sin trovas multaj
belaj domoj, sed en la antikvaj partoj la antikvisto trovas feliĉan
ĉasejon.
Ĉar St. Andrews estis iam la eklezia ĉefurbo de Skotlando, kaj tial
enhavas ruinojn de multaj preĝejoj, kiuj tenas ĉirkaŭ si memorojn
pri la Skotaj religiaj malpacoj. Oni ankoraŭ montras la lokojn, kie
la sorĉistinoj droniĝis kaj kie la turmentitoj bruliĝis.
Resume, por ĉiu, la scienculo, la antikvaĵ-amanto, la gaja
plezur-serĉanto, la resaniĝanto; ĉiu trovos ion plaĉan en tiu ĉi
griza, malnova, universitata urbo ĉe la rando de la Norda Maro.
LA INSULO MARGARITO.
De G. O. Messerly.
Mi alvenis tien ĉi post unutaga vojaĝo de Trinidad, per vaporŝipo
de la "Royal Mail Company."
Ni unue atingis Carupanon, haveno sur la "Costa Firme," kie ni trovis
la maron tre maltrankvila. Samtage ni lasis tiun ankorejon por veni
al Margarito, Venezuela insulo lokita ĉirkaŭ kvindek mejlojn norden
de la Venezuela ĉeflando.
La vidaĵo estas bela kaj la marbordo estas poezia tiam, kiam oni
kontempladas ĝian belecon kaj vastecon, kaj la belecon de la
malproksimaj montoj.
Sennombraj velŝipoj de perlfiŝistoj estas videblaj. Ili serĉas kun
pacienco la ĉefan riĉecon de tiu ĉi insulo, kaj ilia nombro
kreskadis kaj kreskadis tiel rapide, ke mi pensis ke ili estis
nekalkuleblaj.
La ĉi tieaj perlfiŝistoj uzas la _arrastra_ aŭ skrapilon, kiu
kolektas en sako ĉiujn perl-ostrojn kiujn ĝi trovas antaŭ ĝi sur
la fundo de la maro. Poste la fiŝistoj suprentiras la skrapilon kaj
elektas la pli grandajn ostrojn. Tiuj ĉi estas malfermataj kaj la
viando estas metata en kaldronon kaj kuirata ĝis kiam ĝi iĝas
kvazaŭfluida.
La supo estas poste forĵetata, kaj la perloj, kiuj restas sur la
fondo de la kaldrono, estas lavataj en malvarma akvo. Tiam la perlo,
la plejamata juvelo de belaj sinjorinoj, aperas brilanta sed ...
multekosta!
La Margarita popolo, kies raso estas miksaĵo de Kariba kaj Kaŭkaza
sango, estas bonkora.
Iliaj devizoj estas _Hoy_ (hodiaŭ) por ricevi, kaj _Mañana_
(morgaŭ) por pagi; sed alimaniere ili estas honestaj kaj aktivaj
komercistoj. Iliaj ĉefaj komercaĵoj estas Perloj, Kafo, Maizo, kaj
Kapra-haŭtoj, kaj ili faras grandan komercadon kun Trinidado kaj
Curaçao.
Mi mem estas, mi kredas, la unua Venezuelana Esperantisto sed ne la
sola, ĉar mi jam varbis kelkajn, kaj mi ĉiam klopodas!
La plej malbonaj malamikoj de nia lingvo en Venezuela certe estas la
literoj ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, kaj ŝ ĉar iliaj sonoj estas tute neŝatataj
de la loĝantoj de la patrujo de Bolivar.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
17. (Vol. II., No. 3.)
_Marto, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41. Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London. W.
CONTENTS.
Page
Chapel of Bones (Dr. Gustav Busuttil) 33
Month by Month 34
Legend of a Faithful Soul (A. Motteau) 37
When Blooms the Mignonette, concluded
(O. I. Elleder) 33
Concerning Children I Know (E. W.) 40
Reminiscences, Part III. (Edward
Metcalfe, M.A., Oxon) 41
Three Cake Recipes (Jem Ross Archibald) 43
From Puŝkin and Lermontev (A. Nippa) 43
Legend of the First Violin, continued
(F. L. G. Maréchal) 44
India's International Language
(George J. Henderson) 45
From Egypt (Dr. Martyn Westcott) 45
Esperanto in Great Britain
(Colonel H. K. Gordon) 46
The Sculptor's Sacrifice (C. S. Bickell) 47
Dormu! Original Music by F. G. Rowe,
words of Edward Metcalfe, M.A.
(see p. 205, Vol. I.) 48
For Local Information apply to the Hon. Secs. of the following
Official Societies:--
Acton--Sro. E. J. GANT, Ivy Dene, Cumberland Road, Hanwell, W.
Barrow-in-Furness--Sro. JOHN THOMPSON, 52, Blake Street.
Battersea--Sro. A. E. LEE, 2, Cupar Road, Battersea.
Bedford--Sro. A. DUDENEY, 2, Rothsay Gardens.
Blackpool--Sro. T. WHITTINGTON, B.A., Baines Grammar
School, Poulton-le-Fylde.
Brighton--Miss OXENFORD, 16, Upper Westbourne Villas, Hove.
Brixton--Sro. E. W. EAGLE, 21, Kellett Road, Brixton.
Corbridge-on-Tyne--FRAŬLINO BICKELL, Springfield.
Dover--Sro. H. R. GEDDES, Northumberland House.
Dundee--Sro. J. DUCHENE, 3, Seagate.
Forest Gate--Sro. G. C. H. CARTER, 107, Ham Park Road.
Glasgow--Sro. J. H. WALLACE, 22, Queen Mary Avenue, Crosshill.
Huddersfield--Sro. G. H. TAYLOR, 9, Norman Road, Birkby.
Ilford--Sro. W. A. JEFFERY, 42, Park Road, Ilford, E.
Keighley--H. W. D. HAMILTON, 15, Nashville Terrace, Fell Lane.
Leeds--Sro. J. H. BEAUMONT, 19, Leathley Road, Hunslet.
Leicester--Sro. MUGGLESTONE, 61, Bonsall Street.
Liverpool--Sro. R. E. ISSOTT, 5, Gresham Street, Edge Lane.
London--Miss LAWRENCE, 41, Outer Temple, W.C.
Newcastle--Bro. J. MILLS, 129, Clara Street, Benwell.
Portsmouth--Dr. GREENWOOD, 182, Queen's Road.
Plymouth--Sro. GRINDLEY, 23, Gifford Place.
St. Andrews--Sro. J. T. HAXTON, 133, South St., St. Andrews.
Settle--Sro. C. GRAHAM, Goldelands.
Warrington--Sro. S. G. THROSSELL, Holly Bank, Latchford.
West London--Sro. S. MAITLAND, 22, Macliss Road, Kensington, W.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti _bonajn vinojn_, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadoan en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of
the Best Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow
with intelligent interest the great movements of Contemporary
History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
FOR SALE.
160 Guinea 'Broadwood' Grand Piano for £63. In fine condition;
Rosewood. For all particulars write to The Editor.
LITOGRAFAĴOJ BEZONATAJ.
Sro. Walter H. Meigh deziras aĉeti Francajn aŭ Germanajn
litografaĵojn por la ornamigo de porcelano. Skribu al li
ĉe Ash Hall, Stoke-on-Trent, England.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. A. C. Body, 34, Greenbank Avenue, Plymouth. Deziras interŝanĝi
ilus. p-k. kun alilandaj Geesperantistoj.
Sro. Oscar Fugatschwig, Srebrenica, Bosnia. Nemetiista fotografanto,
deziras koresp. per ilus. p-k.
Frl. Helen E. Jones, 44, Church Street, Stanley, Liverpool. Deziras
koresp. kun ĉiulandaj gejunuloj per ilus. p-k. Ĉiam respondos.
Frl. Mitchell, Acuba House, 65, Marquess Road, Canonbury, London, N.
Kun alilandanoj per ilus. p-k.
Sro. Walter H. Meigh, Ash Hall, Stoke-on-Trent, England. Deziras
interŝ. kolorajn ilus. p-k. kun ĉiulandanoj, krom Francanoj kaj
Britanoj.
Srino. Fred Pollock, 1, Buckingham Terrace, Glasgow, Scotland.
Deziras kores. kun ĉiulandaj Esperantistoj per ilus. p-k. Tuj
& ĉiam respondos.
Sro. J. Wibberley, 11, Montrose Terrace, Plymouth. Deziras
interŝ. ilus. p-k. kun alilandaj Esperantistoj.
Sro. Harry L. Wiltshire, Pierrepont House, Chippenham, England.
Deziras kor. kun alilandanoj per ilus. p-k. Tuj & ĉiam respondos.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 57, Kensington Gardens Square, London, W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas
akceptataj laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
17. [Vol. II., No. 3]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later Issues
4d. each, net.
MARTO, 1905.
KAPELO EL OSTOJ.[110]
Originale verkita de Dro G. Busuttil.
Unu el la kuriozaĵoj de nia insulo Malto, aŭ pli bone de la tera
globo, certe estas malgranda kapelo, kiun niaj fremdaj vizitantoj
bone konas sub la nomo de "Kapelo el Ostoj." Ĝi kuŝas sur la
okcidenta flanko de nia Granda Haveno apud la fortikaĵo Sankta Elmo.
Antikve ĝi estis nur Enterigejo kie ripozis la ostoj de tiuj Maltaj
militistoj kaj kavaliroj de la Ordeno de Sankta Johano Baptisto, kiuj
kontraŭbatalis kaj venkis la Turkojn dum la famega sieĝo de la jaro
1565a.
Je la jaro 1619a komandatoro G. Nibbia konstruigis sur la enterigejo
malgrandan preĝejon, kiun li dediĉis al "Tre Sankta Nomo de Mario,"
sed kiun vulgare oni nomas "La Virgulino'n de la Enterigejo." Tiu
Enterigejo troviĝas en la preĝeja postaĉambro.
Je la jaro 1850a oni elfosigis la ostojn por ilin aliloke enterigi,
sed pastro proponis ornami per tiuj homaj restaĵoj la preĝejan
postaĉambron. La propono estis akceptata, kaj la pastro pacience la
ostojn tiamaniere aranĝis, ke li aliformigis la ĉambron en ion
misteran, similan al la morta regno.
La unuan fojon kiam mi eniris en la kapelon mi ne scias kio min plu
mirigis, ĉu la mistera vidiĝo, ĉu la preskaŭ mozaika vidaĵo, kaj
mi ne povis bone difini ĉu la unua impreso estis terura aŭ mirega;
eble ĝi estis miksaĵo de miro kaj teruro--miro pro bela kaj vere
mirigiga ordo de la ostoj--teruro pro la nevidebla, sed reala
apudesto de la morto.
Antaŭ la kapela postamuro troviĝas altaro montrante el antaŭflanko
latinan surskribon kiun malsupre mi tradukos Esperanten. Apud la muro
nigre pentrita, blanka statuo de la Virgulino kun Ŝia Infano
elstaras meze de granda kadro kunmetita el ostoj (femurostoj kaj
kranioj alterne). Ĉiuflanke de la altaro mi vidas niĉon en kiu
elstaras la tempa simbolo, nome--Skeleto tenante per ĝia dekstra
mano, falĉilon.
La antaŭaĵo de la kapelo konsistas el granda navo kunmetita el
ostoj precipe el kranioj.
Jen estas la traduko de la latina surskribo:--
La universala teras fero estas teatro;
Homa vivo estas tragedio:
Ĉio iluzio; ĉio ŝajno.
La morto estas la lasta linio de ĉio.
Ĝi malkovras, kaj ĉion solvas.
Vi kiu vivas tion ĉi pripensu;
Preĝpetu (de Dio) la lumon eternan por tiuj, kiuj ĉi tie ripozas
Foriru kun paco kaj senĉese memoru, ke vi mortos.
Ĉu pace foriri eble estis? Mia flanke la kompanio de tiuj kranioj,
skeletoj, k.t.p., longatempe min persekutis.
PIEDNOTO:
[110] Tiu ĉi artikolo jam aperis en la manskribita gazeto "Voĉo
Internacia." (_Rondestro: Sro H. Hodler, Geneva_).
MONATO POST MONATO.
Niaj legantoj estos kontentaj eklerni ke la Oficiala liberigo, pri
kiu ni skribis lastan monaton, ja alvenis, kaj ke nia bona Estro
revenis Varsovion por daŭri sian trankvilan Proesperantan laboradon,
anstataŭ ol vojaĝi en Mandĉurujon. Kvankam ni bedaŭras la
kaŭzojn kiuj efektivigis tiun ĉi liberigon de la milita deĵoro,
kaj volus ke Dro Zamenhof estu pli forta kaj en pli bona sano, ni
tre ĝojas ke li povos alporti la veran Sigelon de la Lingvo al
Boulogne en Aŭgusto, kaj tiel donos al la Kunveno tiun signifon kiun
ni ektimis tie mankus.
Sendube oni aranĝos tie ion pri la jam de longe pripensata
Internacia Komitato. Ŝajnas al ni ke la fondigo de tia organizaĵo
estas tute necesega por aŭtoritate enkonduki novajn vortojn por la
kreskantaj bezonoj de viva lingvo. Kompreneble nur tiuj radikoj jam
en la _Universala Vortaro_ estas la nunaj fundamentaj radikoj de la
lingvo, kaj ĉiuj aliaj necesaj vortoj enkondukiĝis de diversaj
Esperantistoj. Eĉ la kreinto mem de la lingvo nur donis sian aprobon
al tiuj lastaj vortoj, ne kiel leĝ-donanto, sed nur kiel la
Esperantisto plej kompetenta fari la elekton.
Ni do ĉiuj atendas iom senpacience la fondigon de tiu centra
Komitato. Kompreneble ĝi devos esti _internacia_; sed ni kredas ke
niaj malproksimaj legantoj en Ameriko, Afriko, Azio kaj Aŭstralio
devos skribe sendi siajn proponojn rekte al Dro Zamenhof por lia
konsidero, por ke ili submetiĝu je la Bulonja Kongreso, kiu kredeble
enhavos anojn el preskaŭ ĉiuj Eŭropaj landoj. Sed eble la anoj de
nia plej nova Grupo, tiu de la Hinda urbo Udipi, ne povos tie aŭdigi
siajn voĉojn kun siaj preskaŭ samaĝaj Grupanoj de Folkestone.
La fondo de Grupo en tiu ĉi urbo estas tre plezuriga, kaj pensigas
nin denove pri la somera vojaĝo al la _Kvin Havenoj_, pri kiu ni jam
ekpensas.
La Kapitano Capé, kiu nepre ĉeestos, ĵus donis al la Esperantistaro
belforman kaj bonan tradukon de _La Unua Ĉapitro de Miaj
Memorskriboj_ (kosto 75 c.), de François Coppée, la fama Franca
verkisto, kiu donas sian varman aprobon al Esperanto. Ankaŭ nia
bone-konata verkisto, Sam Meyer, eldonigis sub broŝura formo la
humoran unuaktan komedion "La Supujo" (16 paĝoj, 40 c.).
Sed el Peruo alvenas plej notinda teĥnika libro, _Rezisteco de la
Ferkolonoj_, de Dro Federico Villareal. Ĝi estas grand-forma 69
paĝa verko, en la lingvoj Esperanta kaj Hispana, kiu nepre fortigas
nian Sciencan Bibliotekon.
Profesoro Th. Cart, kies dika _Esperanta Ligilo_ estas la Braille'a
organo por la Blinduloj, ĵus verkis versan tradukon de _Trafendita
Turo_, antikva Franca legendo. Tiu ŝatinda verketo eldoniĝas de la
Esperanta Akcia Societo, de kiu multaj el niaj legantoj estas
akciuloj.
Pro la ofta apero de Esperantaj verketoj, je kosto malpli ol 1 franko
de privataj individuoj eldonataj, ni estos tre kontentaj se la
verkistoj bonvolos sendi al ni dekon da ĉiuj tiaj eldonaĵoj kun
fakturo. Ni plezure sendos la pagon aŭ per aliaj libroj (laŭ
valoro) aŭ per poŝtmarkoj.
Oni altiras la atenton de ĉiuj Esperantistoj al la kvar paĝoj de
nia kovrilo. Sur ili oni trovas utilajn informojn, kiuj plifaciligos
Internacian Komercadon. Ni ja kredas ke, post kelkaj jaroj, estos
tute ordinara afero sendi pencon aŭ du, al, eble, Germanujo, por
tiuj beletaj pingloj, kiujn la Germanoj fabrikas pli bone ol ni,
kompreneble, la Germanoj, siaflanke, senpene sendos al ni siajn
malgrandajn mendojn por bunoj kaj diversaj kukaĵoj, kiujn ni faras
tiom pli solidajn ol ili!
Anoncoj sur Esperantaj gazetoj devas alporti Internaciajn mendojn,
kaj tuj kiam ni libere alprenas Esperanton por komercaj aferoj, ĉiuj
komercistoj rapidegos ellerni la lingvon. Ni jam ricevis diversajn
bonajn metiajn katalogojn kaj broŝurojn. Sed eble la letero de
Sro Jadeau[111] havos specialan intereson por la legantoj de The
Esperantist, ĉar ĝi estis kiel respondo al Angla demandanto
pri anonco sur nia kovrilo. Tiaj leteroj, kiaj estas tiu ĉi pruvas
la valoron kaj taŭgecon de Esperanto komerce.
Diversaj korespondantoj skribis de tempo al tempo, proponante ke ni
iom pritraktu tiujn gramatikajn punktojn kiuj ŝajne ne ricevis
sufiĉan atenton sur niaj lernolibroj. Eble la nova verko de Dr.
Lloyd klarigos tiajn. Sed, se ne, ni penados doni la necesan klarigon
sur la The Esperantist.
Pri de Dro Lloyd, _The Esperanto Language Practically Considered
and Described_, ni jam ricevis multajn aprobajn kritikojn, kaj unu
fervora kunbatalanto eĉ verkis versaĵon pri ĝi, kiun ni presigas
sube.[112]
En la fino de Januaro tre interesa parolado pri Esperanto paroliĝis
de nia estimata kunverkanto, Sro Paul Mathews, M.A., ĉe la
Pionira Klubo, kies Membrinoj interese aŭskultis, kaj varme
aplaŭdis la parolinton.
Konkludante, ni rakontos kelkvorte la amuzilojn kiujn ni, Membroj de
la Londona Klubo, alprenas ĉe niaj Lundaj Kunvenoj ĉe la Club Café,
5, Bishopsgate Street Within, E.C. Ni faras tion, opiniante ke la
bona progreso jam farita inter niaj adeptoj pruvas ke tiaj amuzaĵoj
provizas pli agrablan stud-manieron ol simpla (aŭ malsimpla)
lerno-libro.
Komence, ni sekvas la Internacian kutimon manĝi iom, dume parolante
aŭ Esperanto aŭ Angle. Poste, je la sep kvin, ni transiras la
straton en la ĉambrojn sindone pruntedonitaj al ni de la Remington
Skrib-maŝina Kompanio. Tie ni sidiĝas en rondetojn, kaj partoprenas
je diversaj ludoj. Ekzemple, unu rondero rakontos unu frazon, kiel la
komenco de rakonto. Lia (aŭ ŝia) najbaro aldonos alian frazon, kaj
tiel plu. La rezultato ja estas _miriga_, kaj ni ofte minacas doni
unu el tiuj ĉi rakontoj al niaj legantoj! Poste, eble, unu
ĉeestanto foriras dum ni elektas aferon pri kiu li devos demandadi,
ĝis li eltrovos ĝin. Kompreneble, la demandoj kaj ĉiuj paroloj dum
tiuj ĉi ludoj devas esti Esperante parolataj.
Alia tre ŝatata ludo estas "Mi enpakis en mian valizegon." En tiu
ĉi okazo la unua rondero diras (eble) "_Ĉapelon_," lia najbaro
devas ripeti _ĉapelon_, kaj (eble) _dent-purigilon_. Kaj la afero
progresas, ĉiu persono devas ripeti ĉiujn la aferojn jam ŝovitajn
en tiun misteran valizegon de liaj najbaroj, kaj ankaŭ aldoni pluan
aferon, ĝis fine, oni ne plu povas memori la longan katalogon, kaj
ĉagrene ekkrias: "Kaj la valizego pleniĝis!"
Sed la plej instruanta ludo estas: Sro A. eldiras Anglan frazon,
kaj deziras ke alia membro ĝin traduku Esperante--bonega
cerb-akrigilo tiu ĉi!
La Redaktoro.
_N.B.--La Redaktoro forveturos (D.V.) alilanden je la fino de Marto &
varmege petas, ke oni sendos ĉiujn artikolojn por No. 19 antaŭ
Marto 28._
MONTH BY MONTH.
Our readers will be pleased to learn that the Official exemption, of
which we wrote last month, has arrived, and our good chief has
returned to Warsaw, to continue his pro-Esperanto work instead of
journeying to Mandchuria. Although we regret the circumstances which
brought about this exemption from military service, and would wish
that Dr. Zamenhof were stronger and in better health, we are
exceedingly glad that he will be able to bring the true Seal of the
Language to Boulogne in August, and will thus give the Congress that
significance which we had begun to fear would be wanting.
Doubtless something will there be arranged concerning the
long-considered International Committee. It seems to us that the
foundation of such an organisation is absolutely necessary for
authoritatively incorporating additional words for the growing needs
of a living language. Of course, only those roots already in the
_Universala Vortaro_ are the present fundamental roots of the
language, and all other words found to be necessary have been
introduced by various Esperantists. Even the creator of the language
himself has given his sanction to these latter words, not as
law-giver, but merely as the Esperantist most competent to make the
selection.
We all, therefore, await with impatience the foundation of this
central Committee. Naturally it must be _International_; but we fear
that our distant readers in America, Africa, Asia and Australia will
have to send their suggestions in writing, direct to Dr. Zamenhof for
his consideration, in order that they may be submitted to the
Boulogne Congress, which will probably include members from almost
all European countries. But maybe the members of our latest Group,
that in the Indian town of Udipi, will not be able to make their
voices heard there with their almost as young Group-members in
Folkestone.
The foundation of a Group in the latter town is most gratifying, and
makes us think once more of the summer trip to the _Five Harbours_,
which we have now in mind.
Captain Capé, who will, of course, be present, has just given the
Esperantists a neatly got-up and good translation of _The First
Chapter of my Reminicences_ (price 8d.), by François Coppée, the
famous French author, who gives his warm approval to Esperanto. Also
our well-known author, Sam Meyer, has just published in brochure form
the humorous one-act comedy, "The Tureen" (16pp., 5d.).
But from Peru comes a most noteworthy technical book, _The Resistance
of Iron Columns_, by Dr. Federico Villareal. It is a large 69-page
work, in Spanish and Esperanto, which undoubtedly strengthens our
Scientific Library.
Professor Cart, whose bulky _Esperanta Ligilo_ is the Braille organ
for the Blind, has just composed a versified translation of _The
Cleft Tower_, an ancient French legend. This pleasing work is
published by the Esperanto Society, Ltd., of which many of our
readers are shareholders.
Owing to the frequent appearance of Esperanto booklets, published at
one shilling or less by private individuals, we shall be much obliged
if the authors will kindly send ten each of all such publications to
us, with an invoice. We will gladly remit either in other books
(according to value) or in postage stamps.
The attention of all Esperantists is called to the four pages of our
cover. On these is to be found useful information, which will
facilitate International Commerce. We indeed believe that in a few
years it will be quite a usual thing to send a penny or two, say to
Germany, for those pretty pins, which the Germans make better than
we; and, of course, Germans, on their part, will conveniently send us
their small orders for buns and odd cakes, which we make so much more
solid than they!
Announcements in Esperanto magazines must bring International orders,
and as soon as we freely adopt Esperanto for commercial purposes, all
merchants will hasten to master the language. We have already
received several capital business catalogues and brochures. But
perhaps M. Jadeau's letter[111] will have a peculiar interest for
readers of The Esperantist, as it was in reply to an English
inquirer concerning an advertisement on our cover. Such letters as
these prove the value and suitability of Esperanto commercially.
Several correspondents have written from time to time, proposing that
we should touch upon grammatical points which had apparently not
received adequate attention in our text-books. Probably Dr. Lloyd's
new book will explain such. But, if not, we will endeavour to supply
the necessary explanation in The Esperantist.
Regarding Dr. Lloyd's _The Esperanto Language Practically Considered
and Described_, we have already received many most appreciative
criticisms; and one devoted fellow worker has even composed verses,
which we print below.[112]
At the close of January last a most interesting lecture on Esperanto
was delivered by our esteemed contributor, Mr. Paul Mathews, M.A., at
the Pioneer Club, the Members of which listened with interest, and
warmly applauded the speaker.
In conclusion, we will relate in a few words the amusements which we
Members of the London Club employ at our Monday meetings at the Club
Café, 5, Bishopsgate Street Within, E.C. We do so believing that the
good progress already made among our experts proves that such
amusements provide a more agreeable form of study than a simple (or
complicated) text-book.
To begin with, we adopt the International custom of having something
to eat, chatting the while either in Esperanto or in English. Then,
about 7h. 5m., we cross the road to the rooms kindly lent us by the
Remington Typewriter Company. There we sit in circles and join in
various games. For example, one member of the circle gives a
sentence, as the beginning of a story. His (or her) neighbour adds
another, and so on. The result is indeed _astounding_, and we often
threaten to spring one of these stories on our readers! Then,
perhaps, one present goes out while we select some object, about
which he asks questions until he discovers it. Of course, the
questions and all words in these games must be spoken in Esperanto.
Another greatly appreciated game is "I packed in my trunk." In this
case the first member of the circle says, maybe, "A hat"; his
neighbour has to repeat _a hat_, and adds (maybe) _a toothbrush_. And
the matter goes on, each person having to repeat all the things
already stuffed into this mysterious trunk by his neighbours, and
also to add something more, until, finally, one can no longer
remember the long catalogue, and dolefully announces: "And the trunk
was full!"
But the most instructive game is this: Mr. A. pronounces an English
phrase, and asks another member to translate it into Esperanto--a
capital wit-sharpener.
The Editor.
PIEDNOTOJ:
[111] Estimata Sinjoro.--Mi bone ricevis vian karton kaj mi rapidas
por sendi al vi la demanditajn sciigojn. Plezure mi vendos detale
miajn vinojn. Ĉu per kesteto enhavanta 12 botelojn, aŭ 24
duon-botelojn, ĉu per bareloj, ĉiu enhavanta de 55 ĝis 225
litrojn da blanka aŭ ruĝa vino.
La elspezoj pro la sendo kaj la impoŝto kunekun estas je:--
12 frankoj (9s. 8d.) por unu kesteto enhavanta 12 botelojn, aŭ 24
duon-botelojn da _ŝaŭmantaj_ vinoj (ĉampana vino, k.t.p.).
9 frankoj (7s. 3d.) por unu kesteto enhavanta saman kvanton de _ne
ŝaŭmantaj vinoj_, blankaj aŭ ruĝaj.
100 frankoj (£4) por unu barelo enhavanta 225 litrojn da blanka aŭ
ruĝa vino.
Pro tiaj elspezoj kaj laŭ la kvalito, mi do povos sendi:--
Unu Kesteton da 12 boteloj po. 45 ĝis 60 frankoj (£1 16s. ĝis £2
8s.). Plie, por duon-boteloj 75 centimoj.
Unu Barelon da 55 litroj po. 110 frankoj (£4 8s.).
Ĉio afrankite de porto kaj de limpago en stacidomo de la adresato.
Ĉiu detala sendo estas liverota por la pago.
Se vi povus sciigi al mi pri tio, mi tre deziras seriozajn
makleristojn ĉe via lando por vendi detale miajn produktojn.
Estante preta por zorge plenumi viajn mendojn, mi prezentas al vi
miajn plej korajn salutojn.--Jadeau.
[112]
Vagonare vojaĝante
(mi konfesos Esperante)
Lernolibron mi maltegis
Kaj ĝin tute mi tralegis.
Dum la longa vojaĝiro
Jen per ravo, jen per miro
Min profunde interesis
Tiu libro kaj impresis.
"Kia estas la libreto
De plezuro la fonteto?"
Diru al la demandanto--
"Pri la lingvo Esperanto.
"De Doktoro Lloyd verkita
Kaj je pencoj dek vendita.
Kaj enhavas ĝi resumon
Kiu disvastigas lumon.
"Sur sintakson, gramatikon,
Kvankam ĝi ne havas dikon.
Sed por Esperantistaro
Estas multuminparvaro!"
D.H.L. (9660).
LA LEGENDO DE ANIMO FIDELA.
De Adelaide Procter, tradukita de A. Motteau.
Katene ĝemas la spiritoj
En purgatoriflamo:
Foriĝas grade malmeritoj
De pentoplena l' amo,
Kredeble, kiu penis tere
Por sin purigi vere.
Eĉ tie, ĉiu Marifesto
Senpena tag' fariĝas,
Kaj, dum benita tia resto,
Espero kuraĝiĝas--
Ĉar ĉiuj ĝuas l' interpacon,
Dipatrinodonacon.
Sed, foje, en purgatorio,
Eĉ sankta la reveno
De la Nomfesto de Mario
Ne ĉie iĝis beno--
Ĉar spiritvoĉo tiel ĝemis
Ke mil koreĥoj tremis!
Spiritoj kune al Ĉielo
_Te Deum_ himnon sendis,
Sed, Ĉefheroldo Miĥaelo
Ĝin aŭdis kiu plendis:
"Vi, kial kantas ne dankeme?"
Li diris kompateme.
Respondis la spirit' ĝemanta:
"Sendanka mi ne estas;
"Sed kvankam paco viviganta
"Ĉi tie kun ni restas,
"Ĝi nek forpelas mian penon,
"Nek donas al mi benon.
"Ĉar tere min aminta koro
"Bedaŭras nun kaj ploras,
"Kaj lian ŝarĝon de doloro
"Konstante mi memoras:
"Devenas mia la sufero
"El lia malespero.
"Se estus eble por mi iri...
"Se vidi lin mi povus!
"Kor-amon mian eĉ rediri...
"Li pli espere vivus!
"Pli pacience submetita,
"Li estus fortigita."
Tuj diris nun la Ĉefanĝelo:
"Punlim' mallonga via
"Finiĝos baldaŭ: en Ĉielo
"Dolor' ne estas ia!
"Ĉu devus tera stato lia
"Pli pezi ol la via?
"Permeso iri via estu:
"Nur unu terminuton
"Konsolu lin: ne kune restu
"Pli ol la templimiton...
"Sed al vi kostos kora l' amo
"Miljaron da punflamo."
Tilia ombro ŝirme falas
Sur par' de gefianĉoj;
Karese ili kunparolas
Sub la tremantaj branĉoj:
Trankvila, dolĉa la vespero
Invitas al l'espero...
Sed, jen! nordvento akre blovas
Tra la tiliarbejo...
Ĝemego sin terure levas
Ĝis la supernubejo,
Lasante juna edzo vidva,
Kun la edzin' senviva!
Ĉe l' pordo de l' purgatorio,
Ĝis Miĥael' staranta,
Atingis la terura krio
De la spirit' iranta
Por pagi koston de koramo:
Miljaron da punflamo.
"Anim' fidela, preteriru
"Kun la heroldo dia;
"En paradizon tuj eniru,
"Pro l' amo granda via:
"Dum minut-agonia faro
"Pasiĝis la miljaro."
Al floro papilio flugis, la folietojn ŝiris,
Suĉante tie unufoje, kaj tiam supreniris.
Lacerto el murtruo venis; pri io ĝi sopiris,
Sed nur rigardis unufoje, kaj tiam reeniris.
Sinjor' fraŭlinon belan vidis; li multe ŝin admiris,
Sed nur parolis unufoje, kaj tiam tuj foriris.
Ne estis en la flor' mielo; Nek suno en ĉielo;
Sen mono estis la anĝelo; Ho! kia ver-fabelo!
(Clarence Bicknell).
KIAM EKFLORADAS REZEDOJ.
Pentraĵeto el Rusa Litvujo.
Originale en Esperanto, verkita de Osip Ivanoviĉ Elleder.
Pli kaj pli pala, senkolora ekmontris la ĉirkaŭaĵo. La lastaj
birdoj estis nin forlasintaj, akraj nordorientaj ventoj peladis nun
senhalte super la vastaj Litovaj ebenaĵoj kiel tranĉiloj
penetrigante la felvestojn de homoj. En rigida mallaŭteco staris nun
la nuda arbetaro sur Ŝeŝupodeklivaĵoj, nur kiam la vento
enturniĝis, freneze sekigitajn foliojn rondigante, eksonis de tie
kiel siblado de ekkolerintaj serpentoj.
Mallumajn, grizajn nubojn respeguliĝantaj akvoj de Ŝeŝupo fariĝis
nun malhelaj, netravideblaj; ilia murmurado ŝajnis esti esprimo de
ĉagreno kaj plendo kaj ili fluis pli rapide kvazaŭ dezirante
forkuri de proksimiĝanta severa vintro. Ĉio aperis malplena,
forlasita, malgaja.
De granda ŝtono forblovis la ventego ĉiujn somerajn memoraĵojn.
Ĝi forblovis florojn tie disĵetitajn, forblovis rezedbukedojn
velkiĝantajn; forblovis ankaŭ la noktan kantistinon.
Ŝi nun sidis alligita al multepeza ligna benko en malĝoja
ĉambreto, tra kies etaj fenestretoj estis partoj de ĉirkaŭaĵo
videblaj. Sopire eraris ŝiaj rigardoj tien, kie la konturoj de altaj
riverbordoj desegniĝis de griza firmamento.
... Ho, tie plaŭdetis la ondoj de Ŝeŝupa rivero, tie leviĝadis
ĝiaj bordoj ... ho, tien tien!!
La benko kraketis, la ŝnuroj tranĉis sangruĝajn striojn en nudaj
brakoj, sed la katenoj tenis fortike; sovaĝe rigardis la knabino
apud si....
Jen subite, tra grizaj aŭtunaj nuboj, kiel por adiaŭiĝo
trarigardis la subiranta suno, origante la tutan ĉirkaŭaĵon. Ĝia
radio eniris eĉ en la malhelan ĉambreton eklumigante tie la lignan
krucifikseton starantan apud nigra preĝlibro sur la fenestra
tabuleto, ĝi ekheligis malmultan, malriĉan meblaron kaj kisis
kareseme la palan vizaĝon de en vana penado turmentiĝanta knabino.
La pensoj de la kompatindulino denove vagis eksteren: tie en la pura
aero ekbrilis ŝia sidejo, muskkovrita, alta ŝtono, tie la sama suno
kiu nun sendis sian lastan saluton al ŝi, kisadis ŝian vizaĝon
kiam frumatene la dolĉaj kantoj de birdaroj vekigadis la junan tagon
kaj sur la herbejo ekbrilis miliardoj da diamantoj. Tie la sama suno
kisadis ŝin adiaŭiĝante vespere kiam la ondoj dormeme murmuradis,
kaj la najtingaloj kantis, kaj nun alligita en surda putra ĉambro
ŝi ne povas kunkanti!
La benko kraketis, la ŝnuroj entranĉis en la blanka korpo, ruĝa
sango gutis sur la tero.... Vana penado!
Malrapidante estingiĝis la ora radio kaj iom post iom ekpaliĝis la
lasta rebrilo de jam malaperiginta suno. Malhele, funebre fariĝis
ree en la malgranda ĉambreto.
Kaj ekstere murmuris ĉagrene la Ŝeŝupo-ondoj pli rapide portante
siajn akvojn al la maro.
La frenezulino serioze ekmalsaniĝis. Ŝi, kiu tage kaj nokte sen
malutiliĝo elportadis ĉiujn veterŝanĝojn ekmalsaniĝis en varma
ĉambro. Ŝia farto jam ekmontris senespera kiam Leonid Leonidoviĉ
eksciis pri ĝi.
En nia lando loĝadas kuracistoj nur en malproksimaj urboj, tamen mia
amiko veturis tuj urbon kaj revenis kun kuracisto kiu difinis
seriozan pulmobrulemon.
Daŭris multajn semajnojn, kaj kelkfoje devis ankoraŭ veni la
kuracisto ĝis la knabino resaniĝis, ĉar al la brulemo aligiĝis
infektema, longedaŭra malsano. Sen helpo de Leonid Leonidoviĉ, kiu
tre ofte mem venadis por vidi la malsanulinon, kaj observi ŝian
flegadon, kiu ankaŭ pagis ĉiujn elspezojn, ŝi certe estus
mortinta. Ŝiaj parencoj estis tre malriĉaj kaj ili havis ankaŭ nur
malmulte da intereso pri la vivo de la kompatinda orfino.
Kvankam ĉiam ŝia spirita stato en la vintro pliboniĝadis, estis do
tre rimarkinde ke ŝi post ŝia malsaneco, kiam ŝi reakiris fortojn,
fariĝis preskaŭ tute prudenta. Ŝi ekkonis mian amikon kiel ŝia
bonfaranto kaj kisis unu tagon el propra volo liajn manojn. Ŝiaj
parencoj kaj najbaraj vilaĝanoj opiniis ke la grava malsano
liberigis ŝin de frenezeco, kaj kredis ke ŝi restos nun por ĉiam
prudenta. Tio komence ankaŭ ŝajnis efektiviĝi. Sed ju pli
proksimiĝis la printempo, des pli timetema, malparolema ŝi
fariĝis, des pli ofte eraris ŝiaj rigardoj en la bluan
malproksimecon kaj ankoraŭ kuŝis multaj blankaj neĝstrioj sur
nigriĝantaj kamparoj, kiam ŝi unu belan tagon estis malaperinta.
Saman tagon revenis alaŭdoj Litvalandon.
* * *
Pasante iam vespere apud granda ŝtono mi ekaŭdis subite la voĉon
de Leonid Leonidoviĉ. Ĝi sonis tute proksime kvankam mi la
parolanton pro densaj arbetoj ne povis vidi. Tute klare mi aŭdis
lian parolon:
"... foriris la tago por dormi, la horo de revido proksimiĝas.
Rozkolore flamas la okcidento, kaj baldaŭ ampleksos ĉion intima
krepusko, ŝirmantulino de geamantoj kaj tiam aperos ankaŭ ci,
amatulino. Ci venos, ci ja ne povas forlasi min ĉar ci konas mian
senliman amon, mian sopiron. Ci venos! El blua alteco ci
malsupreniros pura kaj bela kiel ĉielaj anĝeloj, por atesti ke ci
min amas, ke ci restadas la mia, la mia por la eterneco.
Ili diris ke ci ĉesis ami min, ne sciantuloj! ili ne scias, ke tio
estas ne eble. Ili parolas tiel, ĉar ili ne konas cin. Erariĝintoj!
kiun cia koro ekamis, tiun ĝi amos ĝis sia lasta bato. Neŝanĝebla
estas cia amo, ĉar ci estas sanktulino.
Ili diris ke ci estas mortinta. Ne eble! tiam ja ankaŭ mi ne vivus
plu--aŭ mia amo estus el la tombo vekinta cin. Nin ja nenio povas
disigi, ĉar niaj animoj estas kunigitaj kaj apartenas unu por la
alia--por la eterneco!
Ho! Ci aŭdis mian alvokon, ci aperas ... dankojn, dankojn, ora, ora
stelo mia!"
En tiu ĉi momento mi ekrigardis mian amikon, kiel li, starante sube
ĉe la rivero, eketendis siajn brakojn alten je la klara nokta
ĉielo, kie ĵus ekbriletis radiantaj steloj....
En la arbetaĵo kantis dolĉe la najtingalo, kareseme ventumis la
printempa mola aero, kaj de alta ŝtono eksonis nun la plendo de la
freneza knabino:
"_kass man' iĵ vardalo ir iĵ pravardelo._"
Mediteme mi revenis hejmen. Kiela stranga afero estas do la homa
koro, pensis mi, dume la dormo longe evitis miajn okulojn.
* * *
La rezedoj en mia ĝardeno estis ree ekflorantaj. Ilia raviganta
aromo estis la dolĉa saluto de veninta somero. Varmega estis la
vetero. Jam de kelkaj semajnoj radiis arda suno de sennuba ĉielo sur
la elsekiĝinta, soifanta tero. Per videblaj ondetoj tremetis la
aero, velkiĝante pendigis la kampfloretoj siajn kapetojn malsupren,
kaj sub ombro de branĉoj kun vaste malfermigitaj bekoj, malvigle
sidis la korvoj.
Unu tielan ardan tagon, en malfrua postmezataghoro mi foriris por
ĉasi anasidojn en densajn kanarojn de Ŝeŝupo. Mi ne scias kio tiun
tagon estis kaŭzinta mian fortan, internan maltrankvilecon; estis
miaj nervoj per longedaŭra turmentiganta varmegeco tro ekscitiĝintaj
aŭ estis io alia, sufiĉe, mi sentis strangan, neklarigeblan timon
kaj maltrankvilon, kvazaŭ mi antaŭsentus, ke io okazos.
Enfervoriĝinta en sukcesa ĉaso mi tute ne rimarkis, ke jam vespero
alproksimiĝis, kaj ke mallumaj nuboj, el sudo leviĝintaj, komencis
kovrigi ĉielon. Malproksima rulado de tondro nur rememorigis min ke
estas tempo pensi pri la reveno. Mi alfajfis mian hundon kaj rapidis
direkti miajn paŝojn hejmen.
Dume, ĉiam pli dense kovris nigraj nuboj la firmamenton, ĉiam pli
akraj fulmoj eklumigadis ĉielon, kaj la tondro eksonis pli laŭte,
pli forte. Mi rapidegis atingi proksiman altan bordon, apud granda
ŝtono, kie mi povis almenaŭ iom ŝirmi min de malbona vetero.
Jam en interrompoj ekbruis la unuaj ventpuŝoj, kaj grandaj gutoj
falis multepeze sur la teron, kiam mi alvenis tien. Firme apoginte
min al la krutaĵo, mi decidis atendi la preteriron de la
fulmatondro.
Subite la vento eksilentiĝis, pluvo ĉesis, kaj plenega senmoveco
aperis: nek la plej malgranda trunketo moviĝis, nek ia folieto
tremetis, ĉio staris rigide, senmove kiel ekŝtonigite, kvazaŭ la
tuta naturo pro ekteruriĝo kaj timo ne kuraĝis eĉ spiradi. Nur
sur la firmamento ŝoviĝis nigraj, masaj nubegoj, kiel minacaj
gigantuloj, fantomsimile antaŭen. Tiu ĉi momenta senmoveco estis
pli timiganta ol la antaŭa bruado kaj moviĝo. Instinkte oni sentis,
ke la eksplodo nun estas proksimega, neevitebla.
Jen kelkaj blankaj, zigzagaj fulmoj kaj akraj tondro-batoj donis
signalon, kaj la fulmatondro kun tuta potenco kaj forto nun
eksplodegis.
Estis terure grandioza naturmontraĵo. Surda bruado eksonis en la
aero, la mallumeco fariĝis plenega, nur por sekundoj per blanka
aŭ verda lumo ekheligadis, fulmoj la ĉirkaŭaĵon, igante postan
mallumon ankoraŭ pli nigran. La ventego furioze kriegis, arboj
bruis, kaj nuboj, malfermigante siajn kluzojn, verŝis muĝante siajn
akvojn sur la teron. Bato post bato sekvis, la ĉielo ŝajnis unu
fajra maro.
Sur la dekstra flanko, proksime de mia kaŝejo, troviĝis la granda
ŝtono. En la flagranta lumo de fulmoj mi por momentoj vidis ĝin,
kiel magia, nigra, alta turo preskaŭ vertikale super la rivero sin
leviganta. Siblado, fajfado, bruego, igis inferan muzikadon.
En ŝaŭmantaj kaskadoj ĵetiĝis de la krutaĵo muĝantaj riveroj
malsupren. La tero kun nuboj miksiĝis, ŝajnis ke la naturo ellasis
ĉiujn terurojn en ĉi tiu batalo de elementoj.
Mia kaŝejo, kiu nur mizere min ŝirmis, komencis fariĝi tre
maloportuna tamen mi ne povis forlasi ĝin.
Jen la akrega, blindiganta fulmo, super mia kapo la terurega,
krakadanta tondro, laŭtega, kordisŝiranta ekkrio, kaj en rebrilo de
tuj sekvinta fulmo mi ekvidis nigran virinan figuron kun vaste
svingitaj brakoj falegantan, la kapon malsupren, de la pinto de alta
ŝtono en la riveron.
Nek falegon en la ondojn, nek ceterajn kriojn, nenion plu mi aŭdis,
la bruo de la vetero supersurdigis ĉion. Mi eksaltis el mia kaŝejo
ekkurante al la riverbordon. Sed tio ne estis facile. Mallumeco,
ekscitiĝo, densa arbetaro, branĉoj kaj radikoj, akvaroj fluantaj,
malhelpis ĉiun paŝon. Mi glitis, mi falis, mi rampis, kaj alveninte
fine al la rivero mi nek aŭdis, nek vidis ion, tial post mallonga
tempo, ekkoninte mian plenan senpovon por ia helpo, mi rapidegis
atingi la plej proksiman kolonion.
Tie alvokinte homojn, ni kun stangoj kaj fajrhokoj reiris al la
rivero. La vetero estis dume kvietiĝinta sed pro la densega
salik-arbetaro sur la bordo elkreskita, fariĝis nia laboro tre
malfacila. La mallonga somera nokto pasis en sensukcesa serĉado, nur
sub la granda ŝtono ĉe la riverbordo ni trovis ĉapelon kaj
surtuton de Leonid Leonidoviĉ.
Tagiĝis, kiam, tenatan de salikradikoj ni eltiris el la rivero la
korpon de malfeliĉa knabino kaj kune, firme ĉirkaŭprenita de ŝiaj
brakoj--la korpon de mia amiko.
Ambaŭ mortintaj, droniĝintaj.
* * *
Estis klare: la kompatindulino ekteruriĝinta aŭ konfuziĝinta pro
proksimega enbatiĝo de fulmo, abismiĝis suben de sia alta
sidejo.--Leonid Leonidoviĉ surpriziĝinta dum sia vesperpromenado de
la fulmatondro kaŝiĝis ankaŭ ĉe la granda ŝtono, sed aliflanke
kaj apud la riverbordo, kie mi ne povis vidi lin.--Kiam li rimarkis
falintan en la Ŝeŝupon knabinon, li, estinte bona naĝanto,
forĵetis sian ĉapelon kaj surtuton kaj ensaltis en la riveron
por savi ŝin. Sed estis alie difinita. Okulvideble la knabino
kun timiĝo de ekdroniĝanto firme ĉirkaŭprenis lin, kaj sin
alkroĉinte je li estis la kaŭzo, ke li ne povis naĝi. Tiamaniere
ili ambaŭ trovis en la terura nokto sian pereon....
* * *
Klare radiante leviĝis sur sennuba lazura firmamento la suno
promesante belegan someran tagon.
Sur verda herbaro paceme kuŝis mia amiko kaj apud li, inter
malsekigitaj floroj, la nokta, nun muta kantistino de la granda
ŝtono.
En la branĉaro de kviete moviĝantaj bordsalikoj ludis junaj
sunradioj.--Sur la nudigita brusto de Leonid Leonidoviĉ mi rimarkis
oran medalioneton. Demetigante ĝin mi trovis en ĝi bukleton de
molaj, brunaj haroj.... En la matensuno ekbriletis ili en oraj
nuancoj....
Mi remetis la medalionon, alfortiginte ĉirkaŭ la kolo de la
mortinto la ligilon. Super la vizaĝo de mia amiko flugetis ĵus la
sunradio--kiel lasta feliĉa rideto....
Ĉiujare, kiam la bonodoro de rezedoj dolĉigadas la aeron en mia
ĝardeno, mi devas pensi pri mia mortinta amiko Leonid Leonidoviĉ.
PRI INFANOJ, KIUJN MI KONAS.
Originale verkita de E. W.
(i.). Knabineto de tri jaroj kaj unu monato parolis tre rapide kaj
tiel malklare, ke amikino diris al ŝi: "Volu paroli pli bone, estas
neeble kompreni tion, kion vi volas diri."
Kun kompatinda rideto la infanino respondis: "Mi ja bone parolis; vi
tute ne komprenis, ĉar mi parolas France," kaj ŝi gaje ridis pro
sia ŝerceto.
(ii.). Antaŭ du aŭ tri jaroj, avino legis al kvinjara knabo. Tiu
ĉi havis apude lud-pafilon kaj kelkafoje li ekkriis: "Haltu, avinjo,
mi vidas Boeron, mi devas pafi lin," kaj li pafis.
Poste li diris: "Mi mortigis lin, legadu do nun."
Enfine la avino demandis lin: "Ĉu vi ne bedaŭras pro knabinetoj
Boeraj, kiam vi mortigis iliajn patrojn?"
Unu minuton li silentis, tiam li decide respondis: "Ne, avinjo, ĉar
estas tute neniaj geknaboj. La Boeraj estas saĝuloj; ili sciis, ke
estos militado, tial ili preĝis: "Kompleze Dio, ni tute ne volas
naskigi infanojn. Ili estas tre piaj homoj, kaj do Dio aŭdas iliajn
preĝojn, kaj certe ne estas infanoj Boeraj."
La avino tiam lin demandis: "Ĉu vi ne kompatas la avinojn Boerajn?
Pensu nur kiel mi ploregus, se mi perdus vian patron. Sendube ili
amas siajn filojn, tiom, kiom mi amas mian. Ĉu vi ne ilin kompatas?"
La knabo deturnis la kapon dirante: "Mi pensas, avinjo, ke estos pli
bone, ke vi legadu."
(iii.). Vidvo, kiu kore penadis fari ĝuste tion, kio plaĉus al lia
estinta edzino, aŭdis la vesperan preĝon de ŝia sesjara nevino.
Tiu ĉi, subite leviĝante, diris: "Mi nur volas ke miaj preĝoj
vivus."
"Ke ili vivus? karega infano," ripetis la pia maljunulo, kiu atendis
aŭdi en respondo kelkajn parolojn de fido aŭ de ama deziro, "ke ili
vivus: kion vi volas diri?"
"Mi volas diri, ke mi estus feliĉa se miaj preĝoj estus vivantaj,
kiel hundoj kaj katoj, por ke mi povu ilin bati, pinĉi, kaj
piedfrapi--tiom mi ilin malamegas. Ĉiam estas preĝoj matene kaj
vespere, tamen ne estas unu malpura ĉifonata bubetino sur la stratoj
tiel malbona kiel mi!"
Ŝi parolis kun flamruĝaj vangoj, okuloj ekbrilantaj, kaj piedoj,
kiuj perforte frapadis la teron.
Larmoj fluis supre la grizaj lipharoj de la maljuna militisto.
(iv.). Du fratoj, el kiuj Tomo estas pli juna de du jaroj ol Fredo,
tre ŝatis ludi ĉe la fajro, kaj ofte faris malbonaĵojn. La pliaĝa
sole puniĝis. Al mi tio malplaĉis, ĉar mi volis puni ankaŭ Tomon,
hontigante lin.
Mi diris do: "Vi estas tiel malbona kiel Fredo; vi devas ĉiam lin
devigi ne tuŝi la fajron."
"Kiamaniere mi povos lin devigi?"
"Diru al li: 'Mi vokos Anjon (la vartistinon),' kaj, se li persistos,
alvoku ŝin."
Li promesis tiel agi.
Post kelkaj tagoj, la odoro de brulanta ligno nin rapidigis al unu
ĉambro. La du knaboj ĝojis, ili lumigis fajron sur la planko, sub
lito. Fredo puniĝis, sed ne Tomo.
Tiu ĉi rigardis min dube, kaj diris "Estas tute la kulpo de Fredo,
li _volis_ ĝin fari!"
"Ĉu vi alvokis Anjon?"
"Ne, estas la kulpo de Fredo, li min ne memorigis alvoki Anjon!"
(v.). Nove naskito kuŝis sur la brakoj de sia patrino kaj faris
bruetojn, kiel faras la infanetoj, kiam ili estas feliĉaj.
Ĝia kvarjara frato venis, dirante: "Panjo mia, tiu ĉi estas malbona
infaneto, ĉar ĝi parolas Telegue. Mi parolas Angle, mi ne komprenas
la lingvon, kiun parolas la infaneto, ĉar ĝi estas tre malpura
Teleguo."
(En la parto Hindujo, kie oni parolas _Telegue_, la servistoj estis
tre maldelikataj, tial ke la Angloj ne volis, ke siaj infanoj lernus
ilian lingvon.)
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
Eble la transiro de la farmamastro al la vojoj de la regiono estas
natura, sed se ne, memoru, mi petas, ke mi ne promesis ordigi miajn
pensojn. Kontraŭe mi diris ke mi ĉiam prenos la penson, kiu plej
altiras min ĉe la momento. Mi nun pensas pri la vojoj. Tial mi
parolos pri la vojoj.
Ofte mi akompanadis dum liaj veturoj la kuraciston, kiu havas tre
bonan ĉevalon kaj estas tre lerta veturiganto.
Lia veturilo, el speco kiun en la Ŝtatoj oni nomas _Buggy_ estas tre
malpeza sed treege forta. Ĝi havis du altegajn radojn, kaj povadis
enhavi nur du personojn. Alian veturilon mi ofte vidis, kiu povadis
enhavi nur unu personon. Tiajn veturilojn oni nomas _Sulky_
(kolereta), ĉar, oni diras, ili tre konvenas por koloretulo.
Forveturante mi ĉiam tre miris ĉu ni revenos sen kelka malfeliĉa
okazintaĵo. Foje kiam ni estis nokte veturintaj kune tra la mallumo,
mi iris piede la morgaŭan tagon por rigardi la vojon. Kiam mi ĝin
vidis mi apenaŭ povis kredi, ke mi ankoraŭ vivas. Tamen ni estis
trotantaj tre rapide kaj la ĉevalo eĉ ne faletis.
Ie mi legis pri maristo de kiu oni demandis priskribon pri la
manieroj kaj kutimoj de sovaĝa gento, kiun, dum siaj marvojaĝoj, li
vizitis. Li skribis nur kvar vortojn:--_Manieroj_, _neniom_;
_kutimoj_, _malagrablaj_.
Oni ankaŭ rakontas ke la fama Irlanda parolisto _Sir Boyle Roche_
foje diris pri kelkaj parlamentanoj, ke ili estas "Videgeblaj pro sia
forestado."
Kiam mi pensas pri la vojoj de tiu regiono, mi ankaŭ pensas pri la
du supreskribitaj rakontetoj.
Certe la urbanoj ofte parolis pri siaj "vojoj." Ili eĉ estis fieraj
pri ili. Tamen ili ne ĉie estas formovintaj la radikojn de la arboj,
kiujn ili antaŭe dehakis, kaj foje la tuta malsupraĵo de la
arbtrunko ankoraŭ restas sur la vojo mem. Ĉiujn tiajn kontraŭaĵojn
la _Buggy_ supereksaltis, kaj se en tiaj okazoj mi ne falis sur
la kuraciston, tio okazis pro tio, ke li estas falinta sur min.
Sed oni devas memori ke, por fari longajn vojaĝojn, la Amerikanoj
ĉiam veturas per vagonaro. Tial ili ne tre bezonas en la kamparo
bonajn vojojn. Se en Eŭropo ni estus ricevintaj la fervojojn antaŭ
ricevi la vojojn por veturiloj, eble ni ne havus tiujn lastajn tiel
bonajn kiel ni nun posedas ilin. Multon ni ŝuldas al niaj praavoj
kiuj veturadis per publikaj veturiloj (stage coaches).
Oni ankaŭ devas memori, ke kuracistoj vizitas tre senhomajn lokojn.
Unu el tiaj vizitoj revenas en mian memoron; vizito kiun ni faris al
Franca familio, kies kelkaj el la infanoj estas malsanaj. Ili
loĝadis tute en la kamparo, kaj, estantaj novaj enmigrantoj, ne
ankoraŭ parolas la lingvon Amerikan. (Mi diras _Amerikan_, ĉar
ĝi tre diferencas de la Angla lingvo, de kiu ĝi estas filo).
Mia kunulo petis, ke mi eniru kun li por traduki.
"Sed la ĉevalo," mi diris, "ĉu ĝi restos senmove!"
"Ho, jes. Mi montros al vi la Amerikan manieron dresi ĉevalojn. Li
tre bone restos."
Kaj preninte la kondukilon li ĝin alligas al la antaŭa parto de unu
el la grandegaj radoj, tiamaniere ke ĝi estu iom prema.
"Nun," li diris, "se la ĉevalo antaŭeniros, la rado per sia
turniĝo tiros la kondukilon, kaj se li tamen persistus (kion li ne
faros) ĝi certe rompus al li la makzelon. Se li ŝanĝos la movon
kaj iros malantaŭen, ankoraŭ la rado turniĝante tiros la
kondukilon. Pro tio li ne forkuros? Ĉu vi ne tiel dresas en Anglujo
la ĉevalojn?"
"Ho, ne," mi respondis ridetante. "Niaj Anglaj vojoj ne estas sufiĉe
larĝaj por tiamaniere haltigi ĉevalojn. Tie ĉi mi certe ne plendas
pri la mallarĝeco de la vojo. Ne, mia malfacilaĵo estas ke mi tute
ne povas ie eltrovi vojon."
"Ho," li respondis, "la tuta plataĵo estas nia vojo. Ĉu vi deziras
unu pli bonan aŭ pli belan?"
Mi ĉirkaŭrigardis sur la verdan plataĵon kaj respondis, "Ne"; tiam
kiel posta prepenso mi aldonis, "Almenaŭ ne dum daŭros la bela
vetero." ...
* * *
Dum unu el niaj multaj veturadoj, ni estis alvenintaj al la ligna
ponto per kiu la vojo trapasas la _Creek_'on.
Mi vidis multajn tiajn pontojn! Jen la maniero konstruigi ilin:--
Trans la _Creek_'o oni metas du aŭ tri dikajn trabojn kiujn oni
enfiksas en la du bordojn.
Al la traboj oni alfiksas transe tabulojn. Sur la tabulojn, kiuj ofte
suprensaltas sub la radoj de surpasanta veturilo, oni metas maldikan
tertavolon, kaj jen la ponto.
Barilojn ĝi tute ne havas, tial kompreneble oni povas tre facile
enveturi de ĝi en la rivereton.
Sed malgraŭ la proksimeco de tia belega (!) ponto la kuracisto
insistis traveturi la akvon.
"Tio," li diris, "ne sole malvarmigos la hufojn de la ĉevalo; ĝi
ankaŭ iom purigos la radojn de la _Buggy_. Jen du dezirindaĵoj."
Tiajn saĝajn parolojn mi ne povis kontraŭdiri. Ni enveturis la
_Krikon_.
Mi skribis supre, ke la radoj de la _Buggy_ estas altegaj. Mi skribos
tie ĉi, ke la kuŝejo de la _Kriko_ estis profunda. Pli kaj pli la
akvo supreniris ĝis fine ĝi eniris eĉ en la veturilon mem.
Sentante subitan malsekiĝon ĉe la piedoj mi malsuprenrigardis. Ili
estis en la akvo.
"Kion mi devas nun fari?" mi demandis.
Kaj trankvila voĉo respondis:--"Ho, metu viajn piedojn sur la
spruĉ-ŝirmilon." Kaj alligante al la precepto la ekzemplon, la
kuracisto levigis siajn krurojn al la nomita loko. Tion saman mi
ankaŭ faris kaj kun niaj kvar piedoj elstreĉitaj rekte antaŭ ni,
ni daŭrigis la traveturon. La akvo ankaŭ daŭrigis sian supreniron,
sed antaŭ ĝi atingis la seĝon de la _Buggy_ ni trapasis la plej
profundan parton de la rivereto.
Fine ni alvenis al la alia bordo kiu, laŭ sia kruteco, tre similis
al domtegmento.
Mi certe estus preferinta suprenrampi per miaj propraj kruroj sed mia
kunulo deziris, ke mi vidos kiamaniere Amerika ĉevalo povas
suprenrampi riverbordon.
Ĉu iu el miaj legantoj iam sidis ĝuste malsupre sub (aŭ ĉu mi
diros post; estas malfacile diri en kia pozicio):--Ĉu iu el miaj
legantoj iam sidis malsupre sub forte suprenrampanta ĉevalo, kaj
rimarkis kiamaniere ĝi streĉas kaj ŝveligas ĉiun el siaj grandaj
muskoloj?
Ĉu li rigardis supren kaj vidis nur la bluan ĉielon, la supron de
la bordo, suprependentan arbon, kaj la fortikan korpon de la besto?
Ĉu li entenis la spiradon kiam ĝi faletis, glitis, kaj li sentis
malantaŭen rulon de la radoj (kiu tamen ŝajnas al li veran ruladon,
tiel longe la sekundoj daŭras); kaj fine elspiras elspiraĵon de
kontentiĝo kiam li trovas sin ankoraŭ en la akvo de la _Kriko_?
Ĉu li vidis la ĉevalon kun mieno honta komenci denove la saman
supreniradon? Ĉu li kurbis sin antaŭen por ĝin helpi? Ĉu li vidis
kiam per granda peno ĝi atingis per la antaŭaj hufoj la supraĵon,
dum ankoraŭ la malantaŭaj faletas kaj glitas sur la kruta kaj mola
deklivo?
Ĉu li sentis la ekskuon kun kiu la veturilo fine supreneksaltis;
entiris en siajn pulmojn longan spiradon kaj ĉirkaŭrigardis la
ebenan plataĵon tiel, kiel se li estus revidanta longe perditan
amikon.
Se jes, li komprenos mian priskribon, kaj li ankaŭ atestos, ke en
tia okazo, la suprenrampado de ĉevalo ne estas malsimila al tiu de
grandega hundo.
Tion mi iom longe priskribis pro kaŭzo ke ĝi tre bone montras la
fortecon kaj malpezecon de la veturilo kiun la Amerikanoj nomas
_Buggy_.
En alia veturado kun alia veturiganto kaj en alia regiono la _Buggy_
en kiu mi veturis enfosiĝis ĝis la akso en sablon.
Mia kunulo neniel maltrankviliĝis kaj la malpezega kaj fortega
_Buggy_ facile trapasis la sablan kontraŭaĵon.
Sed mi estas jam skribinta sufiĉon por montri, ke miaj veturadoj ne
estis tute sen intereso.
KUKAĴETOJ ANGLA, SKOTA AND IRLANDA.
Originale verkitaj por la Kvina Hora Manĝo, de Jem Ross Archibald.
Angla. _Materialo_:--
3/4 funto da faruno (kribrita kun 1 teokulero da kuir-pudro).
1/4 da sukero (kribrita).
1/4 da butero, tri ovoj, teotaso da lakto.
_Metodo._--Frotu, per la fingroj trae, la sukeron, buteron kaj la
kribritan farunon kaj kuir-pudron. En aparta pelvo batu la ovojn ĝis
malpezaj, poste aldonu la lakton. Nun, per ligna kulero agitu rapide
la tutan miksaĵon. Duone plenigu kelkajn buteritajn kukaĵet-stanaĵojn.
Baku en varmega forno ĉirkaŭ 15 minutojn.
Kiam malvarmaj, ili estas pretaj.
Skota. _Materialo_:--
1 funto da butero.
1-3/4 da faruno (kribrita).
1/4 da faruno riza.
1/2 da sukero (kribrita).
_Metodo._--Metu la buteron en pelvegon kaj, per la mano, farigu ĝin
krema. Nun aldonu la sukeron kaj kunmiksu trae. Poste (sed nur iom
post iom) aldonu la du specojn da faruno, miksu ĝis ĝi fariĝas
ebena elasta knedaĵo. Elrulu la knedaĵon per ligna rulilo ĝis ĝi
fariĝas nur ĉirkaŭ duon-colo dike (1.5 cm). Formu ĝin en
rondetoj, levigu ĉiun tre zorge, kaj metu ĉiun sur aparta buterita
papero. Poste, por ornami la kukaĵetojn, piku la supraĵon meze per
forko, kaj per la montra fingro kaj dika fingro pinĉu en punktoj la
randon. La forno ne devas esti tre rapida, baku ĉirkaŭ 20 aŭ 25
minutojn. Dum varmaj, tiuj ĉi kukaĵoj estas tre facile rompeblaj.
Lasu ilin ĝis malvarmaj sur la paperoj. Poste enmetu en biskvitujon,
ĉar, en la aero, ili baldaŭ moliĝas.
Irlanda. _Materialo_:--
3/4 funto da faruno riza (kribrita).
1 da sukero (kribrita).
1/2 da butero.
1/4 da migdaloj (ŝelitaj per bolanta akvo kaj dishaketitaj).
9 ovoj, batitaj ĝis ŝaŭmaj.
Unu teokulero da citron-suko.
Unu teokulero da Karavaj semoj.
Unu teotaso da rozo-akvo.
_Metodo._--Batu la buteron per ligna kulero ĝis krema. Iom post iom
aldonu la sukeron kaj la rozo-akvon, batu ĝis tre miksitaj. Aldonu
la ŝaŭmigitajn ovojn, agitu rapide per ligna kulero, kaj aldonu iom
post iom la riz-farunon jam kribritan. Nun aldonu la migdalojn, la
semojn, kaj la sukon. Verŝu la miksaĵon en kukaĵ-ingon (stanan)
jam pretigita per buterita papera subŝtofo.
Baku en rapida forno dum ĉirkaŭ 90 minutoj.
EL PUŜKIN.
EL LERMONTEV.
Tradukitaj de A. Nippa (Ivanino).
En la kampo vasta, pura
Brilas neĝo ondigita,
Lumas luno trojko[113] kuras
Sur la neĝo trabatita.
Kantu vi! kaj mi silenta
Aŭdos nun avide kanton--
Bruas la malgaja vento,
Kaj malvarma lun' lumanta.
Kantu vi: en nokt' malgaja,
Sur la vojo, al la koro,
Estas dolĉaj sonoj gajaj
De la kanto belsonora.
PIEDNOTO:
[113] _Tri-ĉevala glit-veturilo._
Nokte staris la nubet' dormanta
Ĉe la brusto de ŝtoneg' grandega,
Kaj matene vojon venis ĝi fruege,
Sur bluaĵo gaje ludiĝante.
Sed malseka signo postrestadis
En la sulkoj de ŝtoneg' staranta.
Sola staras li, profunde pripensanta,
Kaj mallaŭte en dezert' ploradis.
LA LEGENDO PRI LA UNUA VIOLONO.
El la Franca de Jean & Jerôme Tharaud, tradukita de F. L. G.
Maréchal.
Macha rapide ekkaptis la spegulon kaj forkuris. Ŝi kuris ĝis la
kajuto, kiu estis senhoma. Ŝi eltiris la spegulon el sia pelto kaj
rave rigardis ĝin. Ĝi estis simpla ornamaĵo, nur ovforma spegulo
ornamita per opaloj. Ŝi ne laciĝis rigardi sin sur la spegulo, kiu
redonis ŝian vizaĝon kaj grandajn bluajn okulojn kiel la limpida
akvo el la fontoj.
La proksiman tagon ŝi atendis apud la ponto de la kastelo, kaj
vespere, kiam la kavaliro revenis hejmen sole, ĉar, pro la rapideco
de lia ĉevalo, li postlasis siajn servistojn, li vidis Machan eliri
el la arbaro. Ŝi prenis la ĉevalon per la brido kaj prezentis al li
la spegulon. Tuj kiam li vidis sian vizaĝon sur la spegulo, li
ekkriis: "Malfeliĉo je mi! Estas la Diablo! Estas la diablo kiu
konstruis tion, kion vi tenas!"
Li spronis la ĉevalon, la brido estis elprenita el la manoj de
Macha, kaj la kavaliro forkuris.
Ŝi revenis al la kastelo kelkajn tagojn sentrafe. La pordo restis
fermata.
Macha ploris nokte kaj tage. Ŝi kulpigis la Diablon, pri tio, ke li
trompis ŝin, kaj ŝi alvokis lin denove.
La Diablo falis el branĉo de arbo, sur la vojon, tiel, kiel akvero
falas de folio post la pluvo.
Macha, plorante, rakontis al li sian malfeliĉon. Nun, ŝi diris, mi
estas, per vi, eĉ pli malfeliĉa ol antaŭe. Ĉar mi ne plu havas la
konsolon vidi lin. Li ne ĉasas plu en la arbaro, kvazaŭ li timas
iajn sorĉojn.
La Diablo ridegis.
Li povas forkuri, mi ja lin prenos. Li apartenas al mi, kune kun vi;
ĉar tiu, kiu vidis sin sur la spegulo, estas al mi.
Macha respondis je fiera voĉo: "Esti, aŭ ne esti, al vi estas ne
grave. Tiu, kiun mi deziras estas la kavaliro, vi promesis lin al mi,
kaj vi ne donis lin al mi. Vi estas perfidulo!"
La ruzulo respondis: "Mi neniam donas ion por nenio."
Macha estis aŭdinta pri kontraktoj kun la Malamiko, kaj ŝi
tremegis.
"Kion vi volas por via laboro?" demandis ŝi, per tremante voĉo.
"Preskaŭ nenion!" respondis la Diablo. "Vian Patron!"
"Mian patron!" ekkriis la terurigita fraŭlino.
"Vian patron," respondis la Diablon malrapide.
Macha respondis: "Neniam!"
"Kiel vi volas," diris la ruzulo, kiu tuj malaperis, kvazaŭ
englutita de la tero.
Macha revenis hejmen malfeliĉa, decidinte morti prefere ol doni sian
patron al la Diablo. Ŝi renkontis la lignotranĉistojn sur la vojo.
Ili marŝis unu post la alia, kaj portis la hakilojn sur la ŝultro.
Ili akceptis Machon per gajaj krioj....
La kastelo restis silenta ankoraŭ kelkaj tagoj, sed, unu matenon, la
servistoj kaj la hundoj trairis la ponton, kaj Macha revidis la belan
kavaliron. Li galopis antaŭ ŝi, sen vidi ŝin, kiel ĉiame.
Macha freneziĝis pro kolero, kaj ekkriis: "Al mi, Ho Malamiko! Al
mi!"
La longa kaj maldika formo de la Diablo eliris el musotruo. Li metis
sian manon kontraŭ la orelo por ricevi la malproksiman galopon de
ĉevalo sur la folioj.
"Aŭdu, aŭdu! Tiu estis la bela kavaliro. Li estas via, se vi
volas!"
Macha sopiris. La Diablo daŭrigis: "Post kelkaj horoj la bela
kavaliro povos aparteni al vi. Sed mi bezonas vian patron!"
"Prenu lin!" ĝemegis Macha.
La ruzulo tiam puŝis ŝin antaŭ si ĝis la Cervo-kruco, en tiu loko
laboras la patro de Macha.
Noktiĝis, kiam ili alvenis al la loko. La lignotranĉisto dormis,
sur la nuda tero, antaŭ malgranda amaso da ligno kiu brulis, kaj de
kiu malrapide supreniris fumo. La koro de Macha fluidiĝis, vidante
sian patron, sola, sen defendo, fordonita al la Malamiko per ŝi mem,
per lia propra filino. Ŝi deziris ekkrii por veki lin. La hakilo
brilis sur la herbo; ĝi defendus lin. Sed nenia sono eliras el ŝia
gorĝo.
La Diablo metis sian hok-forman manon sur la ŝultro de la dormanta
viro kaj, prenante lin per la piedoj, turnigis lin rapidege ĉirkaŭ
sia kapo. Kiam li haltis, la homa formo de la ligno-tranĉisto
malaperis, kaj nur restis en la mano de la ruzulo, speco da plata kaj
sonora kesto.
"Nun," diris la Diablon, "donu al mi viajn fratojn. La ilo, kiu devos
ĉarmi vian kruelan kavaliron ne estas finita...."
"Miajn fratojn," kriis Macha, levigante la brakojn al la kapo pro
timego, "neniam!"
Ŝi foriris, malfeliĉa, kaj serĉis Traĵanon, Romon, Konstantenon
kaj Liveon, kiuj segis en klaraĵo meze de faligitaj arboj. Ili lasis
sian laboron, sed Macha ricevis iliajn salutojn sensente kaj timeme.
Dum la posttagmezo la kvar fraŭloj kuŝiĝis flanko ĉe flanko sur
la lignosegejo, por dormi.
_Finota._
LA INTERNACIA LINGVO DE HINDUJO.
Originale verkita de George J. Henderson.
Multaj personoj forpelas la ideon de arte-farita lingvo, kiel ne
praktikebla propono, kaj anoncas, ke la formado kaj la fondado de tia
lingvo estas absurda kaj senespera.
Sed estas ne bone konite, ke la ideo de unu komuna lingvo arte
simpligita por uzo inter homoj parolantaj diversajn lingvojn estis
jam efektivigita antaŭ tri jarcentoj en la "senmova kaj
neprogresema" Oriento!
Lt.-Kolonelo Gordon, sur la _Esperanta Gazeto_, paĝo 8, montris tiun
ĉi fakton al la Esperantistoj, sed la sekvantaj rimarkoj eble
interesos iujn.
Unu el la plej grandaj gajnoj iam donacitaj al la Hinda regiono el la
Oriento estas la fondo de tiu komuna lingvo, Urdu, aŭ Hindustani.
La celo de Esperanto estas ripeti tiun ĉi historion, kaj donaci al
la Eŭropa kaj Amerika civilizacio tion, kio estas longatempe
efektivigita por cent milionoj da homoj en la Oriento.
Urdu, aŭ Hindustani, estis, en la komenco, nur miksa dialekto, aŭ
ĵargono, kiu devenis en la bazaroj de Delhi post la Mughala venko,
kiel komunikilo inter la venkintaj Tartaroj kaj la Hindaj enlandanoj.
Sed la unua granda puŝo ĉe ĝia progreso estis donata de la klerega
kaj tre potenca imperiestro Akbar, kiu vivis en la deksesa jarcento.
Li tiam pensis, ke estus utile alfari ĝin, kaj fondi ĝin, kiel la
oficiala lingvo de lia regno.
Post la forpelo de la Mughala Imperio, kaj dum la Brita okupado, la
uzo de Hindustani fariĝis pli kaj pli universala, ĝis hodiaŭ, kiam
ĝi estas la komuna komunikilo aŭ internacia lingvo de la Hindujo,
meze da Babelo de lingvoj kaj dialektoj, inter tiom da homoj, kiom
loĝas en la tuta Eŭropo.
Ĝia nomo Urdu estas Tartara vorto, signifanta "soldataro," el kiu
ankaŭ devenas la Angla vorto _horde_.
En la komenco ĝi estis iom simila al la _Lingua Castrensis_ de la
Romaj soldatoj, kaj ĝi ekekzistis pro la natura neceseco por ia
komuna dialekto por reciproka kompreno, kiam du popoloj estas
kunvenintaj pro komercaj aŭ militaj kaŭzoj, kiuj ne povas sin
interkompreni.
_Pidgeon-English_, _Chinook_ kaj _Pennsylvania Deutsch_ estas
nun-ekzistantaj ekzempleroj de tiaj naturaj ĵargonoj, sed Hindustani
aŭ Urdu en sia nuna stato, malsimilas tiujn. Ĝi estas en granda
parto arte-farita lingvo, ĉar ĝi estis aliformigata kaj alprenata
laŭ difinita plano de la Imperiestro Akbar, kiam ĝi estis fondata
kiel politika institucio.
EL EGIPTUJO.
Kara Sinjoro,
Vi diris al mi, ke vi kredis, ke viaj legantoj ŝatus lerni ion pri
mia vivado tie ĉi. Nu, mi intencas skribi libreton pri miaj spertoj,
kaj mi estas tre okupa pretigante sciigojn por ĝi. Sed mi diros al
vi ion, kion mi eklernis hieraŭ; eble ĝi estos surprizo ĉe vi,
kiel ja ĝi estas ĉe mi.
Ofte ni demandas cigaredojn Egiptajn, kredante ke ni estas fumontaj
tabakon, kiu kreskis en Egiptujo. Sed, de 1890, nenia tabako estas
kreskigita en tiu ĉi lando; tial ke la Kedivo estas ĝin
malpermesinta. Efektive ĉia tabako venas tien ĉi el Turkujo,
precipe el Latakia.
Ankaŭ la cigaredaj paperoj venas el Italujo, kaj oni ne faras
paperojn tie ĉi.
La enlanduloj ne eĉ laboras aŭ zorgas pri la cigareda komerco, kaj
la cigaredoj estas volvigataj de Grekoj, preskaŭ tute.
En Eŭropo la fumantoj insistas, ke ili ricevos "cigaredojn Egiptajn
faritajn de kompanioj Grekaj," tial, en Kajro, estas multe da firmoj
Anglaj, Francaj kaj Italaj, kiuj komercas sub titoloj Grekaj.
Mi mem kredas, ke oni enmetas en la cigaredojn iom da
salpetro, sed tie ĉi ili min certigas, ke nenia falsiĝo estas
permesata, kaj ke ili ricevas la bonan guston per prudentaj elektoj.
Nu, estas eble!
El ĉiuj Egiptaj cigaredoj, tiuj en Kajro faritaj estas ja la plej
bonaj; kaj ili estas preskaŭ ĉiuj sendataj alilanden. La enlandanoj
fumas ĉiame cigaredojn, sed nur de la malsuperajn kvalitojn.
Da Kajraj cigaredoj ĉiuj estas volvigitaj mane.
Sufiĉe pri cigaredoj.
Mi baldaŭ iros al Assouan por vidi la novan grandegan akvo-ŝtopilon
tie. Malfeliĉe ĝi subakvigis la insulon Philæ, kaj tial rabis de la
vojaĝanto unu el la plej belaj vidaĵoj en la tuta mondo. Senpreza
monumento de antikveco estas perdita, ĉar nur porcioj da tiuj belaj
temploj povas esti vidataj supre la akvo de la Nilo, similaj al
juveloj disŝiritaj el siaj tenejoj.
Sed, kompreneble, oni devas kalkuli kiel gajno la pligrandan
prosperecon de la enlanduloj, kiu jam okazis, dank' al la plibona
akvigado de la tero....
Via sincere,
Martyn Westcott.
LA STATO KAJ ESTONTECO DE ESPERANTO EN BRITUJO.
Originale verkita de Colonel H. K. Gordon.
Unue, mi volus diri, ke mi longatempe prenis intereson ĉe diversaj
lingvoj, kaj, vojaĝinte multejare eksterlande, mi penadis lerni
multe da ili, ekzemple, Franca, Germana, Itala, Norvega, Japana,
Birmana, kaj Hindua, tiamaniere ke, aŭdinte pri Esperanto, mi tuj
interesiĝis: post mallonga studo mi sentis min konvikita, ke fine
jen estas arta lingvo, saĝa kaj praktika, kiu ne nur iras pli
malproksime ol iaj antaŭaj provoj tiun direkton, sed nepre ŝajnas
apogi siajn pretendojn por pripensado sur fundamentoj tiel fortaj kaj
veraj, ke mi mem ne povas kredi, ke alia ĝin superos.
Kvankam sendube ĝi mem devos pliboniĝi aŭ aliformiĝi laŭ la
ŝanĝaj bezonoj, komunaj al ĉiuj mondaj aferoj, al tiuj ŝanĝoj
ĝia memstara fleksebleco volonte sin pruntas. En ia okazo, ĝiaj
fundamentoj estas certe kaj vere fonditaj.
La unua afero kiu frapis min estis tiu ĉi: ke Esperanto ne estas
triviala infana ludilo de lingvo, pri kiu oni povas uzadi frazojn
banalajn aŭ utopiajn: sed ke estas lingvo por homoj sanspiritaj kaj
praktikaj, kiuj en ĝi vidas ilon longatempe bezonitan, kaj kiu en si
mem havas la ecojn necesajn por povi tuj fariĝi tiu, kiun ĝi
pretendas vere esti, nome, _helplingvo internacia_.
Ni ĉiuj scias kiel ni estas emaj (eble ni Britoj precipe, mi timas),
iom koleriĝi, kiam ni mankas kompreni parolante aliajn lingvojn, kaj
kiel ni kulpas aliajn, kiam ni mem kulpiĝus, almenaŭ iaparte. En
tiaj cirkonstancoj kiel estas eble, ke ni simpatius kun veraj sentoj
de aliaj nacianoj? Tiel, tuta ebleco ĉe "interkompreniĝo" estas
komence mortita, kaj la golfo, malfeliĉe por ĉiuj, pli larĝiĝas
ol kontraŭe.
Kaj tiu ĉi pripenso rilatas al ĉiuj aferoj de la vivo ĉe nacioj
kaj individuoj.
De la plilarĝa internacia vidpunkto, la malutilaĵoj estas gravaj,
kaj estas allasitaj tre longatempe.
Tiu ĉi aperas precipe ĉe aferoj komercaj kaj literaturaj, tiel
ankaŭ ĉe socialaj rilatoj.
Interkonatiĝo pligrande reciproka devigos multe da tre profitaj
internaciaj rezultatoj, pri kiuj tamen ni ne bezonas nuntempe
koncerniĝi.
Ni progresu metode.
Ne estas necese almeti veturilon antaŭ ĉevalo. Tiaj rezultatoj
fariĝos aŭtomate en sia propra tempo.
Dume, ni devas pripensadi kiamaniere ni povos alkonduki nian
legantaron kaj aliajn personojn ŝati nian eltrovon, kiun ni ŝuldas
al la kreinta genio de Sinjoro Doktoro Zamenhof.
Tiel kiel ĉe multe da aliaj similaj veraj eltrovoj metitaj
antaŭ publiko memkontenta kaj skeptika, ne estas facila afero altiri
ilian atenton: estas ja malfacile iun eltrovi, kiu eĉ volas
aŭskulti sufiĉe longatempe por vidi ĝiajn punktojn, kvankam tio
ĉi ne postulas pli ol kelkaj minutoj da klarigado.
Oni devas ekkompreni ke:--
(i.). Esperanto estas lingvo jam plene kaj vere science konstruita,
tute preta por tuja efektiva praktika uzado, parole kaj skribe, kaj
ne nur frenezaĵo, tia kia eble multe da aliaj estintaĵoj estis.
(ii.). Estas vera postulo por tia internacia helplingvo.
(iii.). La lernado de Esperanto estas multege pli facila ol la
lernado de ia sola alilingvo, kun gramatiko kiu estas modelo de
scienca simpleco, kaj ke estas plezura surprizo ĝin ellerni.
(iv.). Homoj, kies nomoj portas sendube aŭtoritaton en aferoj
filologiaj, ĝin publike aprobas.
(v.). Nuntempe la amaso da temoj instruitaj ĉe niaj lernejoj
permesas nenian tempon por bone lerni eĉ la patrujan lingvon, kaj
ĉe multe da okazoj la penadoj por instrui alilandlingvojn sekve
montras indiferentajn rezultatojn: kaj tiu ĉi okazas precipe ĉe
junaj studentoj, kiuj devas frue forlasi lernejojn por eniri
profesiojn kaj komercajn situaciojn, tie gajni vivilon senprokraste.
(vi.). Kiam libertempo okazas por la studado de fremdaj lingvoj
(prefere en la landoj mem) akiro de Esperanto estas neniel malhelpo,
sed estas vere helpo por lernantoj.
Se ni povas (kaj ni nur povas penadi), konvinkigi la publikon pri
tiuj ĉi punktoj, la memstaraj bonecoj de Esperanto certe trafigos
ĝin.
Multe da diskutado nuntempe aperas en ĵurnaloj pri la Greka kaj
Latina lingvoj, kiel cerbaj gimnastikaj uzadoj; kiom valoraj tiuj ĉi
estu por libertempuloj, kiuj deziras ilin lerni legante, parolante,
kaj skribante, la frua studo precipe de la gramatiko sendube naŭzas
la plej multe da lernantoj, kvankam ili ĝuus tradukojn. Nenio povas
esti plifacila ol la gramatiko Esperanta. Se oni deziras lerni la
bilardaludon, oni uzas rektan ilon, anstataŭ la pinton de
ombrelo--kvankam eble oni povus penade ludi tiamaniere!
Se cerbaj gimnastikaj uzadoj estas valoraj, ĉu ni ne havas
matematikojn, kaj el ludoj, ŝak- kaj vist-ludojn?
En la ĉiutagaj ĵurnaloj nuntempe multa diskutado okazas kontraŭ la
Stato de Edukado en tiu ĉi lando, pri kiu vastega sumo da mono
elspeziĝadas.
Pro la severa kunkurso, precipe el Germanujo kaj Ameriko, oni
plendegas, ĉiaflanke, je nesufiĉaj rezultatoj. Oni diras ke
niaj knaboj, el ĉiuj klasoj de Societo, foriras de lernejo kun
malmulte, eĉ neniom, da inteligenta taŭgeco kontraŭ la
vivbatalado. Ke kamparanetoj lasas lernejon atinginte nenian
kapablecon je ia metio, kaj kun nenia deziro pliigi sian sciadon, tia
kia ĝi estas, kaj tiel nekapablaj legi inteligente, ke ili ne havas
la eblon fari progreson, eĉ tion dezirante. Kaj ke ili ricevas
nenian sciencan instruadon nek kuraĝadon tiun direkton. Ke junuloj
difinitaj por la Militistaro aŭ la Reĝa Ŝiparo povas nek skribi
nek silabi ĝuste sian propran lingvon, kaj konas preskaŭ neniom da
alilandaj lingvoj, da geografio aŭ da ĉirkaŭekzistantaj
natursciencoj.
Ankoraŭ, aliaj, starante pli alte, eliras el Kolegio kun malmulte
pli ol supraĵa kono de Latina kaj Greka, sen povi senĝene paroli
ian modernan lingvon.
La celo de Edukado estas instruadi lernantojn pri sciencaj
pensad-metodoj, instruadi ilin kiel ellernadi kaj deprenadi por si
mem, laŭ la maniero la plej efektiva kaj sen malŝpari valoran
tempon: tiel ke, kiam ili lasos la lernejon, ili sin sentos
kuraĝigitaj je plia studado: anstataŭ ol, kiel kutime, naŭzitaj je
verko, pleje libraverko ĉambre, kun ĝia akompananta nescio pri
ĉirkaŭaferoj.
Unue, ŝajnus necese koni, se estus eble, por kiu metio aŭ profesio
la knabo estas edukota: ni konas, ke tio ĉi ne ĉiam estas ebla.
Tiaokaze ĝenerala praktika instruado, alfarita al lia stato, estas
ĉio, kio estas cirkonstance ebla. Sed, kiam tio estas konata, la
afero estus multe pli facila. Videble, ne estas rezone instruadi por
Inĝeniero knabon iĝonta farmisto, aŭ por la Ŝiparo Reĝa se
iĝonta Soldato aŭ por Advokato se iĝonta Kuracisto, k.t.p.
Tiamaniere, devas esti punkto kie instruado devas komenci
specialiĝi, prefere ĉe lernejoj specialigitaj.
Rilate knabinoj, ne okazas la sama malfacileco: kvankam ĝi iom
ekzistas.
Kompreneble, por la alta edukado, precipe kontraŭ la libertempuloj,
niaj Universitatoj provizas okazon: kvankam sendube ili estus
plibonigeblaj.
Ne estas kaŭzo por timi, ke iu, bezonante studi Latinan aŭ Grekan
aŭ ian alian lingvon, vivan aŭ nevivan, ne trovos plenan okazon en
la estanteco, kiel en la estinteco.
Kontraŭ Latina kaj Greka, oni pretendas ke, ĉar ili estas lingvoj
tre malfacilaj, ilia akiro farigas neegalan instruadon por la
spirito: kaj forigante ilin, ni ne povus ĝuste kompreni nian propran
lingvon.
Kvankam tio ĉi eble estas iom vera, kaj kono pri ili, tiel ĉia
scieco, estus profite akirinda, estas ja multe da verkistoj de
pravegaj Anglaj libroj, kiu scias nenion pri ili.
Tial ili ne estas necesaj, kaj vortodeveno estas lernebla el
lernolibroj, aŭ eĉ el bona vortaro. Scieco pri historio de la homa
progreso estas atingebla per tradukoj el lingvoj nevivaj kaj vivaj.
Sinjoro Profesoro Huxley diras: "_La vera celo de vivo ne estas
scieco, sed agado._"
Nun, por la ordinara lernanto, eble estos utile instruadi "Esperanto,"
ĝis kiam li povas trovi tempon por lerni estontajn utilajn alilandajn
lingvojn. El Esperanto li povas lerni la gramatikon en la formo la
plej severe simpla, kaj scienca, fondita sur la sperto el multe da
gramatikoj de nunaj kaj antikvaj lingvoj. Plie li nepre trovos ĝin
vortodevena helpon pri la lernado de modernaj lingvoj.
Ankaŭ, oni demandas, ke niaj junuloj devas ricevi instruadon pri
patriotismo, siaj rajtoj kaj devoj kiel Angloj: la graveco de nia
Imperio, la Administracio de nia patrujo, k.t.p.
LA OFERO DE LA SKULPTISTO.
Tradukita de C. S. Bickell.
Skulptisto, kiu treege penadis sed trovis sin preskaŭ sen nutraĵo,
ĵus estis fininta laboron, je kiu li estis metinta ĉiujn siajn
esperojn.
Ĝi estis plastra modelo de bela virino, kaj la artisto enamiĝis en
la senvivan figuron sur kiu li elspezis tiom da tempo kaj laboro. Li
ja esperis, ke ĝi metus lin sur la vojon, kiu kondukas al la Famo
kaj al la Riĉeco.
Estis malvarmega nokto, kaj la malfeliĉa viro, tremetante pro
malvarmo en sia mizera subtegmento, maltrankviliĝis pri la
sendanĝereco de la modelo, ĉar la frosto estas pereiga malamiko al
la plastro.
Kun sopiro de laceco kaj kun ĝemo kiu trapasis lian maldikan korpon,
li demetis la eluzitan veston de siaj nevestitaj ŝultroj.
Ameme li drapiris la figuron per la malnova vesto, kaj, ĵetinte sin
teren apud ĝi, li dormadis.
Kiam la mateno venis, la frosta suno malfacile ĵetis siajn radiojn
tra la fenestro de la subtegmento kaj brilis sur du figuroj,
malvarmaj kaj senvivaj.
La skulptisto kuŝis morte glaciiĝinta apud sia bela kreitaĵo: li
donis sian vivon pro la arto, kiun li tiel amis.
Multaj artistoj, kortuŝataj pro la malfeliĉa sorto de nekonata
frato, monoferis sufiĉan sumon por fari bronzan modelon de la virina
figuro, kaj oni metis surskribon sur la pedestalon de la statuo,
rakontantan la malĝojan historion de la ofero de la skulptisto al la
Arto.
Dormu!
Words by Edward Metcalfe, Music by F. G. Rowe.
Dormu, Dormu en lulilo,
Paĉja, Panja korligilo;
Panjo ja apude sidas
Ci al panja am' konfidas.
Ci en sendanĝero estos
Panjo ja apude restos;
Laŭ infana elkonfido
Dormu kara mia ido,
Dormu, dormu, dorm',
dormu, dormu, dorm'!
Kovras ja flugilaj vestoj
Sur birdetoj en la nestoj
Sed flugiloj cin anĝelaj
Kovras en mallumo helaj:
Ci en sendanĝero restos
Ĉar anĝeloj apudestos;
Laŭ infana elkonfido
Dormu kara mia ido,
Dormu, dormu, dorm',
dormu, dormu, dorm'!
Dolĉa en lulil' trezoro,
Ŝlosilet' de panja koro,
Cin al brakoj mi konfidas
Kies ci vizaĝon vidas;
Ci en sendanĝero restas
Nia Patro apudestas;
Laŭ infana elkonfido
Dormu kara mia ido,
Dormu, dormu, dorm',
dormu, dormu, dorm'!
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_18._ (Vol. II., No. 4.)
_Aprilo, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.
CONTENTS.
Page
Black David (Fairy Tale by E. W.) 49
Month by Month 51
An Unexpected Meeting, Alphonse Daudet
(translated by Paŭlo Burĵado) 52
Legend of the First Violin (translated
by F. L. G. Maréchal) concluded 53
Reminiscences, Part III. (Edward
Metcalfe, M.A., Oxon) 55
A Masked Ball (D. H. Lambert, B.A.) 56
The Lion and the Gnat (A. Motteau) 57
Outdoor Education (Thomas Hoskison) 58
Doggie's Views on the Servant Question
(Clarence Bicknell) 59
Rain, from the Bulgarian (translated
by Penko Petrov) 60
"Conscience makes Cowards of us All"
(F. A. Meigh) 61
Coniston and Grasmere (A. R. and
D. H. Lambert) 62
Inflexible, W. E. Henley (translated
by Ben Elmy) 63
From Rubinstein's Thought-Basket
(translated by Vs. Lojko) 64
AVIZO GRAVA.
La malnova firmo Buchanan, Scott & Co., fondita en la jaro 1870,
prezentas siajn komplimentojn al la Esperantistaro kaj anoncas ke,
post nelonge, interesa kaj enspeziga propono aperos en tiu ĉi spaco.
Ĉiu Esperantisto, ĉu membro de ia konata grupo aŭ kies nomo
enskribiĝis en la Adresaro de D-ro Zamenhof, kiu volas akcepti
tiun ĉi proponon povos samtempe ne nur ŝpari al si specialan
rabaton sed ankaŭ antaŭenpuŝi la disvastigon de Esperanto.
BUCHANAN, SCOTT & CO.,
Garthland Street,
City, Glasgow, Scotland.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti _bonajn vinojn_, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadoan en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of
the Best Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow
with intelligent interest the great movements of Contemporary
History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
FOR SALE.
160 Guinea 'Broadwood' Grand Piano for £63. In fine condition;
Rosewood. For all particulars write to The Editor.
Correspondence Lessons in Esperanto.
ARE GIVEN BY
Mr. A. MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto,
157, Earlham Grove, Forest Gate, London, E.
7/6 the Quarter.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. Cedric H. Akaster, 31, Connaught Avenue, Plymouth. Deziras
interŝanĝi ilus. p-k. kun Geesperantistoj el aliaj landoj.
Sro. A. C. Body, 34, Greenbank Avenue, Plymouth. Deziras interŝanĝi
ilus. p-k. kun Geesperantistoj el aliaj landoj.
Sro. C. B. Burgess, Penn Buildings, Erie, Pa., U.S.A. Deziras
koresp. kun Kristanaj Sciencistoj.
Sro. H. Clegg, 14, Norfolk Street, London, W.C. Volas renkonti
fremdajn Esperantistojn, kiuj vizitos Londonon dum Paskatempo.
Li plezure almontros la vidindaĵojn & klopodos por fari la
viziton ĝuebla.
Sro. Edward Gauntlett, Okayama, Japonujo. Deziras interŝanĝi
poŝtmarkojn; precipe deziras ricevi antaŭtempajn kaj superpresitajn
markojn de Anglujo kaj Britaj kolonioj. Ĉiam respondos.
Sro. L. A. Gill, Churchfield Halls, Acton, London, W. Deziras
koresp. kun ĉiul. per ilus. p-k.
Frl. Mitchell, Acuba House, 65, Marquess Road, Canonbury. Kun
alilandanoj per ilus. p-k.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie. Esq., 67, Kensington Gardens Square, London. W.
AUSTRIA.--Sro. T Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas
akceptataj laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
18. [Vol. II., No. 4.]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later Issues
4d. each, net.
APRILO, 1905.
DAVDO DHU.
Ferakonto originale verkita de E.W.
Seka printempo sekvata de somero varmega faris neŝipireblaj eĉ
la plej grandajn riverojn, tial ke la Sisnaĥoj reiris Orientan
Britujon, forlasante la belegajn regionojn, kiujn ili ruinigis.
Iom post iom revenis en siajn hejmojn la mizeraj kamparanoj, sola
restaĵo el multaj centoj da feliĉaj kaj diligentaj homoj.
El tiuj ĉi preskaŭ ĉiuj mortis batalante pro la patrujo, aŭ,
perdinte esperon, serĉis alilande la liberecon, kiun ili ne plu
povis defendi ĉe si.
Sed, inter la malfortuloj, la virinoj kaj infanoj kiuj plorante
revidis siajn senhomajn vilaĝojn, troviĝis almenaŭ unu heroo.
Davdo Dhu, tiel nomata pro la nigreco de liaj haroj kaj okuloj, estis
farinta miregindaĵojn de boneco, pacienco kaj saĝeco dum tiu ĉi
melankolia reven-tempo.
Unue li sole esploris la landon por scii ĉu la malamikoj ja forlasis
la scenejon siaj kruelegoj. Tion eltrovinte, li multe komfortis
kaj kuraĝigis la revenantojn kaj laboradis tage kaj nokte al la
rekonstruo de ter-mura protekto kontraŭ luparoj, kiujn la odoro de
neenterigitaj homoj kaj bestoj allogis el la montoj kaj arbaroj.
Neniam li dormis sub tegmento ĝis ĉiu alia kapo kuŝis en hejmo
sia.
La vilaĝanoj lin amis kaj respektegis, vidante en li iom da
superhoma, ili volonte estus elektintaj lin sia princo, sed li
insiste rifuzis altiĝi super siaj kunuloj. Li volis nur ilin servi.
Estante orfo, oni urĝis lin edziĝi, sed tion ankaŭ li rifuzis,
sciante ke multe da junuloj bezonis pli ol li vivadon feliĉan.
Pro la rabadoj kaj detruo faritaj de la lupoj oni revivigis antikvan
leĝon, kiu permesis al neniu edziĝi antaŭ mortigi difinitan
nombron da lupoj.
Davdo helpis ĉiujn fraŭlojn ĉasi, kaj alporti ilian takson de
kapoj kaj feloj, ĝis kiam ĉiuj, kiuj ĝin deziris, fariĝis
fianĉoj aŭ edzoj.
La plej bela fraŭlino el ĉiuj estis rifuzinta multajn proponojn.
Oni diris ke ŝi rezervas sin por la heroo. Ŝi estis sprita, lerta
kaj ĉarma. Kiam do Davdo pripensis la amon, nature li enamiĝis en
ŝi, kaj ŝi konfesis al li longe kaŝatan amon.
Ĉiuhore li revis pri Sisilo, sed li estis serioza, kaj tute
ne parolema, tiel ke neniu sciis lian senliman amon pro la
fianĉino--eble ŝi mem eĉ ne sciis ĝin.
Avide dezirante akiri kiel eble plej baldaŭ sian impoŝton da feloj,
Davdo ĉasis preskaŭ ĉiun duan tagon, kun neŝanĝa sukceso, sed,
enfine, la bonŝanco mankis al li.
Ĉasata de luparo li provis salti trans larĝa profundaĵo, sed li
falis, glitadis kaj nekonsciiĝis.
Kiam li iom reviviĝis, li sin sentis subtenata de molaj brakoj.
Konfuze li demandis: "Kie mi estas? Kies brakoj tenas min?"
Voĉo dolĉega murmuris: "Vi restas sur la brusto kiu vin nutris dum
via infaneco, vin ĉirkaŭas la brakoj kiuj tiam vin portis."
Kiam Davdo refortikiĝis, la feino parolis kun li tiel aminde kaj
sincere, ke li kuraĝis ŝin demandi por ke ŝi lin elŝtelis de liaj
gepatroj, kaj kiu estis la infano tie forlasita anstataŭ li.
Ŝi klare kaj afable respondis: "Al ni feinoj ja estas permesite
edziniĝi kun viroj. Se, dum la tuta vivo, la viro restas fidela,
la feino ricevas senmortan animon. Ŝi povas elekti aŭ morti kun
li, aŭ longan vidvinan vivon, lumigitan per la espero por eterna
reunuigo. Fea edziĝo konsistas nur el manpremo kun kiso. Tia simpla
ceremonio nur ligos honorulon. Feino, kiu sin degradis per amo por
perfidulo devas necese penton fari per disŝiro de ĉiu ligo kiu ŝin
memorigos de li.
Forlasite, mi devis forpeli mian idon, kaj ĉar mi konis la bonecon
de viaj gepatroj, mi anstataŭis al ili mian trezoron, kaj ŝtelis
vin. Mi tion lastan faris, ĉar, laŭ niaj leĝoj, ĉiu feino devas
varti infanon almenaŭ dum kvardek jaroj.
Mi sciis ke, kun ili, vi ne perdus la ĉe ni infusan bonecon. Vere
feoj estas virtaj, sed tiu virto ne estas laŭdinda, ĉar ni ne povas
senti malbonan deziron. Bonfari estas nia naturo, nia vivo mem. Homoj
per feinoj nutritaj, per feoj instruitaj, devas fariĝi la plej
granda beno de la homaro. Vi, karulo, estos la koro kaj la cerbo de
viaj venkitaj Britoj. Vi vane ne vivos!"
Apenaŭ resaniĝinta, Davdo volis iri hejmen sed ne povis. Laŭ fea
leĝo, devas neniu homo felandon lasi veka kaj konscia. Tial estis
dormante ke li portiĝis de vilaĝo en vilaĝon, de monto al monto,
de kaverno en kavernon, por prediki la evangelion de rezignacio.
Malmultaj kaj malfortaj, la Britoj ne povos sukcese kontraŭstari al
la barbaroj. Ili do devas cedi kvazaŭ al dekreto de Dio, devas servi
senhonte la novajn regnestrojn, penadi ilin plibonigi kaj konverti al
Kristo.
Davdo transportiĝis eĉ en Kimrujon, kie li trovis la pli militaman
popolon pri kiuj la profeto Taliesin diris, ke, multon perdinte, ili
ĉiam gardos sian sovaĝan landon kaj belan lingvon.
Al la Kimroj Davdo rekomendis virton, unuecon, kaj bataladon.
Ĉirkaŭ la urbo de Merlino li vidis popolon preskaŭ feliĉan,
tutfide kredantan en ilian profetinon. Pri ŝi ili diris: "Ŝi estas
inspira virgulino, amata de Dio, de anĝeloj, de sanktuloj kaj de
tiom da feoj, kiom homoj. Ŝi loĝas en la monteto de la profeto,
klopodas pri lia domo atendas lian vekiĝon, legas lian libron,
kaj klarigas al ni lian volon. Ni tute ne bezonas alian juĝanton,
pastron aŭ reĝon, ol nia Vivieno." ...
Unu matenon Davdo, vekiĝante en sia hejma vilaĝo ĝoje rapidis ĉe
Sisilo, kaj sciiĝis de ŝiaj gepatroj ke, lin kredinta pereitan, ŝi
antaŭ ok monatoj edziniĝis.
Lia koro ĉesis bati, dum kelkaj momentoj li nenion vidis nek aŭdis.
Tiam silente li formarŝis.
Tiun tagon li sin kaŝis.
Morgaŭe la vilaĝanoj vidis la saman gajan aktivan helpeman viron,
kiun ili perdis antaŭ du jaroj.
Nokte li ofte ploris, tage li sin devigis pensi nur pri siaj
najbaroj. Kiam li ne volis malĝojiĝi pro sia doloro, li rakontis
pri sia falo, kaj sia savo de la feoj; pri lia misio kaj pri ĉio,
kion li vidis en Britujo kaj Kimrujo. Sed pri la felando li parolis
neniam, ĉar bone li ellernis ke homa lingvo ne povas esprimi
sentadojn aŭ eĉ agadojn feajn.
Tiamaniere pasis unu jaro. Davdo, silente batalante, tute venkis sian
doloron. Sisilo estis feliĉa, la vilaĝo prosperis, sed homoj devis
severe laboradi por vivi, kaj li helpis al multaj.
Varmegan vesperon, junulino portis lignon el la arbaro. Ŝi estis
pala, maldika, kaj tro malforta por tia laboro, sed sia patro kaj
gefratoj mortis, kaj sia patrino estis malsanulino kiun ŝi, Mirio,
sole subtenis. Mirio ne posedis spriton, lertecon, aŭ belecon. Ŝi
estis tute sen geamikoj kaj sen espero.
Fleksigita sub sia ŝarĝo, kaj preskaŭ svenanta, ŝi ĝin sentis
subite forprenata, kaj ŝi aŭdis la voĉon de Davdo, kiu diris: "Tiu
ĉi ne estas virina laboro. Mi portos la lignon, mi petas tenu brakon
mian."
Sen ia penso pri amo aŭ edzeco, li diris al Mirio, ke ne estos
necese ke ŝi plu laboru, ĉar li estos filo al ŝia patrino.
Mirio nekomprenis kaj ĝoje akceptis la neintencan proponon. Ŝi
estis tiel feliĉa, tiel danka, ke li ne kuraĝis vidi la doloron
kiun kaŭzus la scio de ŝia eraro. Li do nur diris ke li morgaŭe
vizitos la patrinon.
La tutan nokton li vagadis en la arbaro kaj aŭskultis feajn voĉojn.
Li bezonis konsilon.
Kio estis la fea konsilo kiun li ricevis? Jen estas:
"Vi estas aminta, sed neniam vi reamos. Mirio ne estas amata de
ĉiuj; oni diras ke ŝi estas ne verema kaj bonkora. Ŝi estas do
sufiĉe kompatinda! Ĉu vi volas plimultigi ŝiajn dolorojn per
rifuzo de la amo kiun ŝi neniam estus espriminta se vi ŝin ne
trompis per vortoj maldiskretaj. Bedaŭro estas parenco de la amo.
Sed ĉu la bedaŭro ne mortos, kiam ŝi estos kontenta, ĝojega? Ne
timu!"
Davdo kaj Mirio fariĝis geedzoj.
La vilaĝanoj miregis, sed lia ĝentila bonega respekto por la
malforteco havis tiom da simileco al timema amo, ke ili tute
trompiĝis.....
Post kvardek jaroj gefiloj kaj genepoj enterigis Mirion apud la
antaŭ ne longe morta Davdo, la heroo, patrioto, kaj saĝulo--Davdo
Dhu.
MONATO POST MONATO.
Enlandaj & eksterlandaj Korespondantoj skribis aprobante la rimarkojn
faritaj lastan monaton pri la fondigo de Internacia Esperanta
Komitato. Nun estas konsiderinde en kia direkto restas ĝiaj
funkcioj.
Ŝajne ĝi ne posedos iometon plu da aŭtoritato por ŝanĝi la
formon de la neelparoleblan vorton _scii_, aŭ por forigi la uzon
de la vorto _ol_ post _anstataŭ_, ol posedas jam la ordinara
Esperantisto. Sed ekzistas multaj manieroj, laŭ kiuj tia organizaĵo
povos elmontri sian valoron, & kore ni invitas niajn legantojn, ke
ili pripensu la aferon, & sendu al ni siajn proponojn, zorge evitante
"neeblaĵojn"! Ni klopodos por ke la ricevotaj respondoj estu
submetitaj al la Bulonja Kongreso, ĉe kiu tiom da ni ĉeestos.
Bedaŭrinde, via Redaktoro povos ĉeesti Bulonjon nur de Aŭgusto 5
ĝis 8.
Sed, kiel kompenso pro ĉi tiu malfeliĉo, li donas al si la
privilegion ekviziti multajn samideanojn en Alĝero, Multujo, &
aliloke.
Ĉar estas, malkontentige, neeble esti ĉe du lokoj je unu & la sama
momento, estas neeviteble ke korespondantoj devos atendi kelkajn
semajnojn por respondoj al iliaj afablaj komunikaĵoj. Sed, Majfrue
ni esperas reordigi la aferojn kiel kutime. La eldonigo de la The
Esperantist kompreneble daŭriĝos kiel kutime. La Maja kajero
jam presiĝis.
La progreso dum la pasinta monato ne estas estinta speciale
rimarkinda.
Artikoloj alvenis el Queensland, Hindujo, & la Unuigitaj Ŝtatoj,
kiuj vekigis iom da intereso. Nova grupo fondiĝis ĉe Chippenham
(Wilts), kies Hon. Sek. estas S-ro Harry Wiltshire, Pierrepont
House.
S-ro Rhodes (Keighley) eldonigis belforman Rim-Vortaron (kosto
70c.) kiu utilos al niaj estimindaj poetoj. Ni ankaŭ ricevis numeron
de la _Alĝera Duonmonata Stelo_, kiu, sendube, estas nukleo por pli
granda organo de niaj Nord-Afrikaj kunbatalantoj.
El nedirekta deveno alvenis la sciigo ke Japonaj kunstudentoj
intencas fondigi sian Esperantan organon.
Konkludante, ni deziras danki ĉiujn verkistojn pro ilia afableco;
&, kvankam ni plenege estimas la sindoneman laboron de niaj oftaj
verkantoj, ni precipe deziras danki tiun kreskantan aron da
diversnacianoj kies verkoj aperas sur niaj paĝoj por la unua fojo.
MONTH BY MONTH.
Correspondents at home and abroad have written approving of the
remarks made last month concerning the foundation of an International
Esperantic Committee. It is now to be considered in what direction
its functions lie.
Apparently it will not possess one iota more of authority to change
the form of the unpronounceable word _scii_, or to abolish the use
of _ol_ after _anstataŭ_, than the ordinary Esperantist possesses
at present. But many ways exist in which such an organisation can
show its value, and heartily do we invite our readers to consider
the matter and send us their suggestions, taking pains to avoid
"impossibilities." We will see that the replies received be submitted
to the Boulogne Congress, at which so many of us will be present.
Unfortunately, your Editor can be in Boulogne from August 5 to 8
only.
But, as compensation for this disappointment, he is allowing himself
the privilege of paying a flying visit to many fellow students in
Algiers, Malta, and elsewhere.
As it is, unfortunately, impossible to be in two places at one and
the same time, it is inevitable that correspondents will have to wait
some weeks for replies to their kind communications. Early in May
we hope to put things in their usual working order once more. The
publication of The Esperantist will, of course, continue as
usual. The May number has already been printed.
The progress of last month has not been especially remarkable.
Articles have come to hand from Queensland, India, and the U.S.A.,
which have aroused some interest. A new group has been founded at
Chippenham (Wilts), the Hon. Sec. of which is Mr. Harry Wiltshire,
Pierrepont House.
Mr. Rhodes (Keighley) has issued a neat Rhyme Vocabulary which will
be useful to our esteemed poets. We have also received a number of
the _Alĝera Duonmonata Stelo_, which will doubtless form the nucleus
of a larger organ for our North African friends.
From an indirect source comes the news that Japanese Esperantists
intend to found their Esperanto journal.
In conclusion, we wish to thank all contributors for their
kindness; and, although we fully appreciate the devoted work of our
frequent contributors, we especially thank that growing number of
"Internationals" whose compositions appear on our pages for the first
time.
RENKONTIĜO NEATENDITA.
De Alphonse Daudet, tradukita de Paŭlo Burĵado (Narbonne).
"Blidah! Blidah!" ekkriis la kondukisto, malfermante pordokurtenon.
Konfuze, tra vitraĵoj malglatigitaj de nebuleco, Tartareno de
Taraskono ekvidis placon de beleta subprefekturo, placon regulan
ĉirkaŭatan de arkadoj kaj plantatan de oranĝujoj, meze de kiu
plombaj soldatoj ekzercadiĝas en klara nebuleco roza de la mateno.
Ĉe la kafejoj oni deprenis la fenestro-kovrilojn. En angulo, halo
kun legomoj....
Estis ĉarme, sed tio ne odoris ankoraŭ la leonon.
"Al sudo! Pli al sudo!" murmuris la bona Tartareno, reinterniĝante
en sian angulon.
Ĵus tiam, la pordo malfermiĝis. Blovigo da aero freŝa eniris,
alportante per siaj flugiloj kun parfumo de la oranĝujoj
floriĝantaj, malgrandetan sinjoron aveljake vestitan, maljunan,
sekan, sulkigitan, simetrie regulan kun figuro dika kiel pugno,
kravato nigrasilka alta je kvin fingroj, leda paperujo, pluvombrelo:
la vera notario vilaĝa!
Ekvidante la militilaron de la Taraskonano, la malgranda sinjoro,
kiu sidiĝis kontraŭe, ŝajnis treege surprizata kaj ekrigardis
Tartarenon kun insisteco ĝenanta.
Oni maljungis, oni jungis. La veturilego forkuris.
La malgranda sinjoro rigardadis ĉiam Tartarenon, kiu fine
malpaciencis.
"Tio mirigas vin?" diris li, rigardante siavice la malgrandan
sinjoron plenvizaĝen.
"Ne, tio ĝenas min," respondis la alia tute trankvile, kaj ja per
sia tendŝirmilo, sia turnpistolo, siaj du pafiloj en iliaj ingoj,
sia ĉastranĉilo kaj plie sia korp-amplekso natura Tartareno de
Taraskono okupis multon da loko.
La respondo de la sinjoro incitis lin.
"Ĉu vi imagas okaze, ke mi iros al leono kun via pluvombrelo?" diris
la granda homo kun fiereco.
La malgranda sinjoro rigardis sian pluvombrelon, ridetis senbrue;
poste, ĉiam kun la sama flegmo: "Tiam, sinjoro, vi estas...?"
"Tartareno de Taraskono, mortigisto de leonoj!"
Elparolante tiujn vortojn la brava Taraskonano skuis kiel kolhararo
la glanon de sia ĉekia'.
Iĝis en la veturilego ekmovo de miregiĝo.
La Trapisto faris la signon de la Kruco, la du virinoj elpuŝis
krietojn de timiĝo, kaj la fotografisto de Orléansville
alproksimiĝis al la mortigisto de leonoj, jam revanta la honoron
kiun li faros lian fotografilon.
La malgranda sinjoro, li ne konfuziĝis.
"Ĉu vi jam mortigis multe da leonoj, Sinjoro Tartareno?" demandis li
tute trankvile.
La Taraskonano akceptis lin per bona maniero.
"Ĉu mi mortigis multe da ili, sinjoro! Mi deziras por vi, ke vi
havu nur tiom da haroj sur la kranio!" Kaj ĉiu veturilano ekridis,
rigardante la tri flavajn harojn kiu stariĝas sur la kapo de la
malgranda sinjoro.
Sia vice, la fotografisto de Orléansville ekparolis:
"Terura profesio la via, Sinjoro Tartareno! Oni travivas iafoje
malbonajn momentojn.... Tiel tiu kompatinda Sinjoro Bombonel."
"Ha jes; la mortigisto de panteroj," diris Tartareno iom malŝate.
"Ĉu vi konas lin?" demandis la maljuna sinjoro.
"Ho per Dio! ĉu mi konas lin! ... Ni ambaŭ ĉasadis pli ol
dudekfoje kunekun."
La malgranda sinjoro ekridetis. "Vi ĉasas do ankaŭ la panterojn,
Sinjoro Tartareno?"
"Iafoje, por pasigi la tempon," diris la obstinega Taraskonano.
Li aldonis, relevante la kapon per gesto heroa, kiu elflamigis la
koron de la du virinoj: "Tio ne valoras la leonon!"
"Sume," riskis la fotografisto de Orléansville, pantero estas nur
"dika kato!"
"Nepre ĝuste," diris Tartareno tute ne malkontenta, ke li humiligis
iom la gloron de Bombonel, precipe antaŭ la sinjorinoj.
Ĉi tie, la veturilego haltis, la kondukisto venis por malfermi la
pord-kurtenon, kaj, turnante sin al la malgranda maljunulo: "Jen vi
estas alveninta, sinjoro," li diris kun plena respekto.
La malgranda sinjoro sin levis, malsupreniris kaj, antaŭ li refermis
la pordon, li diris: "Ĉu vi volas permesi, ke mi donu al vi
konsilon, Sinjoro Tartareno?"
"Kian, sinjoro?"
"Mian fidon! aŭskultu, vi havas eksteraĵon de bona viro, mi
preferas diri al vi tion, kio estas.... Revenu vi rapide Taraskonon,
Sinjoro Tartareno. Vi perdas vian tempon ĉi tie. Restas ja ankoraŭ
kelkaj panteroj en la provinco, sed fi! ĝi estas tro malgranda
ĉasaĵo por vi! Sed pri leonoj, estas finite. Ne restas unu en
Alĝerio ... mia amiko Ĉasaing ĵus mortigis la lastan!"
Poste la malgranda sinjoro salutis, fermis la pord-kurtenon, kaj
foriris ridante, kun sia paperujo kaj pluvombrelo.
"Kondukisto!" demandis Tartareno kun sia kutima grimaceto. "Kiu do
estas tiu bona homo?"
"Kiel eble! Vi ne konas lin? Sed li estas Sinjoro Bombonel."
LA LEGENDO PRI LA UNUA VIOLONO.
El la Franca de Jean & Jerôme Tharaud, tradukita de F. L. G.
Maréchal.
En la direkto de la Kastelo, oni sonigis la ĉaskornon. La ĉasistoj
venis al Macha. Tra la arbetoj ŝi rekonis, meze de lia brilanta
sekvantaro, sian amaton, klinantan super la kolo de la ĉevalo.
Neniam li aperis al ŝi tiel bela, ol en tiu momento. Ne plu li estas
viro, sed vivanta revo, mirinda kreitaĵo de ŝia deziro.
Ŝiaj fratoj estas ankoraŭ etendataj en la dormego de la juneco.
La blovo de varmega elspiraĵo turnigis ŝin. Satano estis tie kaj,
per gesto, li montris la dormantajn ligno-tranĉistojn, kaj tiam li
pantomimis kiel viro, kiu postulas monon.
Macha tordis siajn brakojn supre la kapo. Ŝi adoregis siajn fratojn
... tamen ŝi fordonis ankaŭ ilin al la Diablo!
Tiu ĉi metis en sian maldekstran manon (pli rigida ol ŝtalo) la
duan fingron de Traĵano; per la dekstra mano li prenis la finon de
la fingro; li tiris ĝin kiel fadeno.
Kiam Macha turnis la kapon, ŝi vidis la duonon de la korpo de
Traĵano ĉe la interna parto de la diabla mano, kaj la alian duonon
transformigata en longan kaj maldikan fadenon. Pli senmova ol la
trunkoj de la arboj, ŝi vidis la restaĵon de sia frato iom post
iom pasi tra la malgranda truo, dum la fadeno ĉiam plilongiĝis kaj
fariĝis pli kaj pli maldika.
Kiam lia tuta korpo trapasis, la Diablo tranĉis fadeneron tiel longa
kiel la homa brako.
"Tio ĉi ne estas multe," li diris, "Mi kontentiĝas pro ne multe."
Romo tenis per la mano la apoglokon, kiu utilas por segi la lignon.
La ruzulo prenis lin per la piedoj kaj, turniginta lin rapide
kiel ŝnuristo turnigas sian ŝnuron, li marŝas malantaŭen
ŝpinanta fadenon, kiu grandiĝis ĉiam, dum la korpo de Romo ĉiam
maldikiĝis. Kiam la ŝnuro estis maldika kaj brilanta, la Diablo
tranĉis parton de ĝi, ankaŭ tiel longa kiel la homa brako.
Kiam li alproksimiĝis al Konstanteno, Macha kriegis, sed eĉ ŝi
mem aŭdis nenion. La Diablo prenis lin per la kapo kaj la piedoj,
kaj transformis lin en glas-globo, kiun li eltiris ĝis li obtenis
brilegan fadenon. De tiu ĉi li ankaŭ detranĉis porcion, tiel longa
kiel homa brako.
Liveo sole restis. Macha kuris al li por savi lin. Ŝi levigis lin
sur siaj brakoj, sed la piedoj ne povis plu kuri.
"Mirinde," diris la Diablo, kaj, prenante haron el la barbo de Liveo,
li komencis eltiri ĝin, dum Macha svingigis Livenon per aŭtomata
movo, kaj la korpo de ŝia frato pezis malpli kaj malpli, kaj ŝiaj
brakoj fine falis kontraŭ ŝia korpo. Liveno nur estis silko, kaj
Satano detranĉis pecon tiel longa kiel homa brako.
La kvar fratoj de Macha ne ekzistis plu!
Ĉe la supra parto de la plata kaj sonora kesto--kiu estis la korpo
de la patro--la Diablo nun alligis kvar fadenojn, unu dika, alia
diketa, alia maldiketa, alia maldika.
Macha ne cedis je timego. "Nun, la kavaliron!" ŝi ekkriis.
"Pacienco!" respondis Satano, "la muzikilo ne estas finita."
"Kion vi ankoraŭ volas?" kriis Macha furioze.
"Preskaŭ nenion!" li respondis.
Macha rigardis la Malamikon en la okuloj kaj legis lian penson. Ŝi
mallevis la kapon. Pli ol sia patro, pli ol siaj fratoj, ŝi amis
sian patrinon.
"Prefere demandu al mi mem la vivon!" ŝi diris.
"Vian vivon! Ne, estas via animo, kiun mi bezonas!" Satano respondis.
La Diablo foriris en la arbaron, pinĉante la kordojn de la violono
per reva fingro. Macha rekonis la animojn de siaj fratoj en tiu ĉi
malgaja muziko. La plej dika el la fadenoj signifis la solenecon de
Traĵano, la dua figuris la melankolion de Romo, la tria la aman
koron de Konstanteno, kaj la lasta la senzorgan animon de Liveo.
Macha revenis al la kajuto.
La arbaro estis plena je malbonaj voĉoj. La bestoj persekutiĝis, la
birdoj ĉasiĝis.
La patrino de Macha, maltrankvila pri tio, ke ŝi ne vidis sian
edzon nek filojn, sidiĝis sur arbotrunko antaŭ la kajuto. Tie, ŝi
dormis.
La luno klarigis la herbon de la klaraĵo.
Macha ne kuraĝis eniri en tiun klaraĵon. Ŝi haltis en la noktaj
ombroj, kaj rigardis. La patrino ŝajne estis senviva. Ŝiaj longaj
oraj haroj falis sur la ŝultroj kaj vestis ŝin ĝis la zono.
Multaj memoroj revenis al Macha. Ŝi deziris morti.
Najtingalo kantis. Per ĝia voĉo la arbaro refariĝis sorĉa
ama loko. Macha apogis sin, sufokanta kontraŭ kverk-trunko. La
najtingalo daŭrigis sian pasian kanton. Vento tremetigis la foliojn;
la Diablo eliris el la ombro, kaj trairis la klaraĵon, dancante sur
siaj pintaj ungoj.
Estis tre hele super la kastelo de la kavaliro. Oni donis feston
en la granda korto, kaj la bruoj de malproksima muziko atingis la
orelon.
La Diablo estis apud Macha. Li fiksis sur ŝi siajn fajrajn okulojn.
Ŝi diris mallaŭte, tiel mallaŭte, ke estas necese havi orelojn de
la malamiko por aŭdi: "Prenu ŝin!"
Por ke ŝi ne vidu la krimon, ŝi kaŝis sian kapon en sia
antaŭtuko.
"Ne timu, sed rigardu, mia belulino."
Macha malkovris la kapon. La korpo de la patrino estis nur fleksebla
bastoneto.
Al tiu ĉi la Diablo alfiksis la longajn orajn harojn de la patrino.
Tiu estis la arĉo.
Li pasigis tiun arĉon sur la fadenoj, premis la ŝlosilojn por
belsonigi la tonojn, kaj ludis. Tiam Macha povis rekoni la surdan
ritmon de la kvar hakiloj, kiuj diris: "Kion vi faris al viaj
fratoj?"
"Prenu tiun ĉi muzikilon," diris Satano, "kaj marŝu trifoje
ĉirkaŭ la kastelo, pasiganta la arĉon super la fadenoj, kiel mi
jam faris. Vi estu feliĉega, fraŭlino mia!" ...
... Macha tuj montis la deklivon de la monto. Ŝi alvenis apud la
muroj de la kastelo, kaj komencis ludadi kaj promenadi ĉirkaŭe.
En granda ĉambro kuŝis la vunditan kavaliron sur lito. Li estis
tre pala. Dum la lasta ĉaso li vundiĝis de la dentegoj de sovaĝa
porko. Tuj kiam li aŭdis la aman voĉon de nekonata muziko, li sin
levis el la lito.
Macha finis la unuan ĉirkaŭ-iron.
La kavaliro, forgesante sian vundon, vestiĝis dum ŝia dua
ĉirkaŭ-iro. Li metis sur sin ĉiujn la ornamaĵojn, kiujn li
havis en la kastelo, kaj, kiam li kolektis sian tutan riĉecon, li
malfeliĉiĝis pro sia malriĉeco.
La muziko fariĝis tiel moviga, ke la kavaliro portis la manon al la
koro.
Mi ne sentas plu la doloron de mia vundo, sed mi sentas bone, ke mia
koro estos ĉiam malsana, se mi trovos ekstere nur la venton; li
diris al si mem.
Kaj li malsupreniris la grandan ŝtonan ŝtuparon.
Macha finigis la trian ĉirkaŭ-iron.
La kavaliro trakuris la ponton, kaj sin ĵetis sur genuoj antaŭ
Macha. Ŝi forgesis ĉion: patron, fratojn, patrinon.
"Ne donu al mi viajn riĉaĵojn," ŝi diris. "Mi nur deziras vian
koron! Kial ĝi estis necese uzi la muzikon de tiuj ĉi fadenoj por
ke vi amu min?"
"Ho, tiu ĉi muziko, kiu transportas min! Oni dirus ke estas homaj
voĉoj, kiuj parolas."
Kaj ili ambaŭ eniris en la kastelon, kaj vivadis kune dum multaj
feliĉaj tagoj.
De tempo al tempo la kavaliro estis maltrankvila. Li sentis sin
kvazaŭ ensorĉata. Li deziris scii, kia estas la diabla povo de la
eksterordinara muzikilo. Li suspektis ke Macha kaŝis de li grandan
misterion. Li vane demandis ŝin pri tio. Ŝi ĉiam silentigis lin
per kisoj. Iafoje la violonaj plendoj estis tiel ŝirantaj, ke li
deziris forkuri, kaj komenci denove la antaŭan vivon. Sed preskaŭ
tuj la kantado de la violono fariĝis tiel dolĉa, ke li ĉion
forgesis--la mondon, siajn amikojn, siajn servistojn, la bestojn de
la arbaro, ĉion, krom la sopiroj de tiu ĉi demona muziko.
Macha estis iom ĵaluza de la violono, kiu havis sur ŝia Henriko pli
da potenco ol posedis ŝia propra beleco. Ofte ŝi estis tentinta
rompigi la sonoran kesteton kontraŭ ŝtonego. Sed ŝi timis perdi
la Henrikan amon. Ŝi forgesis sian patron, siajn fratojn, sian
patrinon, kaj ŝi fordonis sin al sia pasio.
Unu vesperon, iu frapis al la pordo.
Pluvis. Kiu povas veni je tia horo?
Macha timegis. Homo eniris, kovrata per dika mantelo.
"Bonan vesperon, miaj amikoj," diris la nekonatulo, demetanta sian
ĉapelon.
Macha rekonis la voĉon, kaj ekkriis: "Henriko, la Diablo!" kaj
ĵetis sin en liaj brakoj.
Satano ridis, kaj prenis la amantojn sub siaj brakoj, kiel
pajlaro....
* * *
La violono restis en la dezerta kastelo.
Unu tagon, cigano, kiun la okazo kondukis tien, serĉis kuŝejon
inter la ŝtonoj por sin ripozi. Li trovis la violonon, kaj prenis
ĝin.
Malsuprenirinta en la valon, li ludis en la vilaĝojn. Viroj,
infanoj, virinoj sekvis lin. Laŭ sia deziro, li plorigis kaj ridigis
ĉiujn.
Tia estas la legendo pri la unua violono, kiel ĝin rakontas la
ciganoj en Transilvanio.
ŜTONIGITA ARBARO.
(J. Heath (8723)).
Iam, Anglo kaj Amerikano interparoletis kune, pri la diversaj
mirindaĵoj de iliaj patrujoj. La Anglo fiere parolis pri la belegeco
de la "New Forest," kaj rakontis multajn trajtojn de tiu belega
regiono.
"Sed," rimarkis la Amerikano, "vi ĵus devas vidi la arbarojn de mia
lando--precipe la ŝtonigitan arbaron en mia ĉirkaŭaĵo. Ĉiuj
la arboj tie estas ŝtonigitaj--ĉiu branĉo--ĉiu branĉeto--ĉiu
plej malgranda folio--bestoj, birdoj, ĉio estas tute ŝtonigita.
Kaj tiam, kiam mi laste tie estas, jen ĉasisto, kiu same estis
ŝtonigita. Sia pafilo--ŝtonigita, la fumo--ŝtonigita, eĉ la kuglo
el lia pafilo restis en aero ŝtonigita!"
"Haltu do!" ekkriis la Anglo, "nun mi estas vin elkaptanta--ĉar laŭ
la leĝo de graveco tiu kuglo devis fali teren."
"Ho! alilandulo, ne tiel rapide!" respondis la Amerikano, "ĉar
mi certigas vin ke, je tiu okazo, _la leĝo de graveco mem estis
ŝtonigita_."
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
Pense mi forlasas la vilaĝon kiun mi ĝis nun priskribis, kaj, post
iom longa fervoja veturado, alvenas al alia. Ĉe la stacidomo min
renkontas iom rimarkinda persono; la pastro kies mi estos gasto.
Junulo li estis kuracisto kaj studiadis ĉe Londono kaj Parizo. Poste
li vizitis Turkujon. Dum la milito inter la Nordaj kaj Sudaj Amerikaj
Ŝtatoj li akompanadis la armeon kiel kuracisto. Multe li vojaĝadis.
Tiam, fariĝinte pastro, dum kelkaj jaroj li vivis kiel misiisto
ĉe la Indanoj. Nun, maljunulo, li estas pastro de ligna preĝejo
en ligna vilaĝo, kaj loĝadas en ligna domo kies la dormoĉambroj
estas eniritaj, sen pero de trapasejo, rekte de la salonoj. Klera
kaj bone edukita li estas respublikano; firme kredas ke ĉiuj homoj
estas absolute egalaj; tute malestimas fierecon pro raso; kaj neniam
forgesas, ke li devenas mem de tre bona kaj antikva familio.
Nature oni supozus, ke la domo de tia homo ne estus tute ordinara,
kaj vere oni trovus en ĝi iom strangan miksaĵon. En mia
dormoĉambro, ekzemple, la tolo estas belega, ĉiuj la negrandaj
objektoj el la plej bona speco, tamen kiel lavtablo mi uzis
keston--per blankaj kurtenetoj beligitan, puran, kaj al mi tute
ĉarman; sed, funde, keston kiu antaŭe, mi supozas, entenis sapon.
La pastro klarigas ke, kiam oni ŝanĝas ofte sian domon, granda
meblaro estas tute sennecesa kaj eĉ foje malkonvena.
La pastredzino ridetas. "Venu kun mi," ŝi diras, "kaj rigardu
mian provizejon. Neniam en Anglujo vi vidis ion similan"; kaj, min
kondukinte en la ĝardenon, ŝi montras al mi lignan kovrilon.
Mi ĝin levas kaj vidas enfosita en la tero grandan kvadratan
lignan keston, en kiu kuŝas, aŭ pendas de hokoj en la flankaĵoj
alfiksitaj, diversaj manĝaĵoj. Tiajn kovrilojn oni okaze vidas en
la Angla kamparo sur la buŝo de profunda puto.
"Ni ne havas kelojn," klarigas mia kondukantino, "kaj la vetero
estas varmega. Ni ankaŭ devas ĉion gardi kontraŭ la atakoj de
tiuj malgrandaj rabistoj, la blankaj formikoj, kiuj tuj kovrus per
siaj korpetoj ian manĝaĵon, kiun oni estus lasinta en la domo. Eĉ
per multaj kovertoj oni ne povas ion kaŝi de ili. Foje mi enfaldis
kelkajn bulkegojn tiel preme en kovertoj ke mi pensis: 'Neeble
estas ke eĉ la blankaj formikoj eniru tiun ĉi paketon.' Sed, ho,
ve! Kiam mi ĝin malfaldis ĝi estis tute plenega je la malgrandaj
turmentetoj."
Sed eĉ en Anglujo ni havas niajn malagrablaĵojn. Foje ĉe iom
malfrua horo mi revenis loĝejon, kaj estante malsata serĉis mem la
panon. Mi ĝin trovis en la manĝoĉambro sur flanktablo, kie estis
lasinta ĝin la senzorgaj servistoj. Mi trovis sed mi ne manĝis! Eĉ
nun mi sentas min vomema ree vidante tiun promenejon kaj paŝtejon de
arego de grandegaj nigraj skaraboj. Ugh!!! Mi preferas la blankajn
formikojn.
La pastrejo tute similas al multaj aliaj dometoj de tiu vilaĝo.
Oni alvenas al ĝi de la vilaĝo sur ligna flankpromenejo de kiu
ĝin apartigas kelkaj lignaj bariloj. Por eniri la ĝardenon oni
malsupreniras malgrandan lignan ŝtupareton. La dometo, kiu havas
nur unu etaĝon, staras ĝuste meze sur rektangula terpeco de du
Ejkroj (=.81 da Hektaro) kaj ĉar ĝi estas altigita kelkajn futojn
de la tero oni supreniras kelkajn aliajn ŝtupetojn por alveni al
la balkono. Mi ĉiam pensadis ke estus granda plibonigo konstruigi
kvazaŭ ponteton de la balkono al la flankpromenejo. La balkono
etendiĝas la tutan longon de la antaŭa flanko de la dometo. Sur
ĝin (la balkonon) rigardas la du salonoj kaj de ĝi la pordoj
kondukas rekte en la salonojn. Alfiksitaj al la pordo-kadroj estas
retpordoj tiajn kiajn mi jam priskribis.
Enirante la pli grandan salonon, kiu estas lumigita per tri fenestroj
oni rimarkas ĉe la malantaŭa flanko du pordojn, kiuj kondukas rekte
al dormoĉambroj. Ĉe la dekstra flanko alia pordo donas aliron al la
alia salono de kiu oni eniras la trian dormoĉambron kaj la kuirejon.
Pordo de la kuirejo kondukas al la malantaŭa terpeco kiu enhavas la
belegan provizejon, kiun mi ĵus priskribis.
Tie oni ankaŭ trovas ĉevalejon kaj veturilejon sed ŝajnas al mi
ke la pastro posedas ĉevalon nur por ĝin prunte doni al la anoj de
sia preĝejo. Se li mem deziras veturadi eble li prunte prenos la
ĉevalon de najbaro, laŭ maniero de la _Oxford'a_ subgradulo, kiu
dezirante doni al mi tason da teo, ne povis trovi la tekruĉon. Li
venigis la _Scout_ (serviston).
"Karolos, kie estas mia tekruĉo?"
"Sinjoro A. ĝin prunte prenis, Sinjoro."
"Bone; Sinjoro B. ĵus estas elirinta. Iru, kaj prunte prenu la
lian."
Por havi agrablan okupon mi entreprenis dehaki unu el la arboj
(restaĵoj de antaŭa arbaro) kiuj ankoraŭ troviĝas en la ĝardeno.
Ili estis el speco _Katalpa_ arbo enlanda en la Ŝtatoj kaj Japonujo.
Mi ne min montris tre rapida laboranto.
Eble la pastro estis prava dirante ke oni ne kutime bezonas libron
kaj seĝegon por dehaki arbon. Mi citis kontraŭ li la ekzemplon de
kelkaj antikvaj lernejestroj kiuj kutimis antaŭ si starigi knabon,
kaj ĉe la fino de ĉiu paragrafo de la libro kiun ili legadis doni
al li grandan baton per vergo. Oni nur anstataŭigu por la vergo la
hakilon, por la knabo la arbon kaj por la lernejestro min mem kaj oni
tuj vidos kiel energie mi laboris.
Se mia metodo ne estas rapida, ĝi estas almenaŭ treege agrabla, sed
la gajno al la _laboranto_ dependas ĉefe de la libro.
La pastredzino, kiam ŝi trovis ke mi estas infanamulo venigis, por
min amuzi, multajn geinfanojn, kaj mi forlasos tiun ĉi memoraĵon
kun bedaŭro, sentante tiel kiel se mi estis enmetinta en ĝian ingon
violonon kies estas rompitaj la kordoj. Ha, se nur la arboj havus
orelojn kiel ili amus la gajajn, klarajn, infanajn voĉojn kiuj tiel
ofte sonadas inter iliaj malhelaj trunkoj!
Poste en Aŭstrio mi vidis ludon kiu memorigis al mi unu el tiuj,
kiujn ludis la Amerikaj infanoj en tiu pastra ĝardeno.
Eble estos interese al la leganto noti la similaĵojn. Mi tial
mallonge priskribos la ambaŭ.
La du ludoj estas:--(1). _Snake_ (la serpento)--Amerika.
(2). _Kreis Ball_ (Pilko de Rondo)--Aŭstra.
(1). _Snake._--Krom unu (la kaptanto) ĉiuj la ludantoj sidas ringe
kaj ĵetas unu al alia naztuketon. Tiu ĉi naztuketo _kune kun la
kaptanto_ reprezentas la serpenton kaj la nomo _snake_ signifas aŭ
la ludon, la kaptanton aŭ la naztuketon.
La kaptanto staras meze en la ringo kaj penas tuŝi per mano iun
ludanton kiun suprensaltas la serpento (naztuketo) _ĉe la momento_
kiam ĝi ankoraŭ iamaniere restas sur li. Tiu tuŝo eble reprezentas
la mordeton de la serpento, kaj la ludanto mordetita fariĝas la nova
kaptanto.
Sed ĉar serpento ne povas mordeti personon kiun ĝi ne tuŝas, kaj
ĉar la _snake_ (naztuketo) estas tre rapide saltigita plej ofte kiam
la mano tuŝas la korpon, la serpento estas ĵus forsaltinta al alia
ludanto. Kaj la kaptanto malsukcesas.
Kiam li forsaltigas ĝin ĉiu ludanto ekkrias _snake_: kaj oni povas
bone supozi ke la ludo ne estas tute senbrua.
Tiu ĉi estas _infana_ ludo, sed la Aŭstraj ludantoj estis
plenkreskuloj.
Tie ĉi ili _staris_ ringe kaj anstataŭ naztuketo ĵetadis unu
al alia grandan ledan pilkon kiu havis ledrimenon por faciligi la
ĵetadon. La kaptanto ne penas tuŝi la ludanton sed la pilkon kaj,
kiam li sukcesas, li kiu laste ĝin ĵetis fariĝas kaptanto.
Funde la du ludoj estas tute samaj, tamen la lokoj kie mi ilin vidis
estas apartaj pli ol kvin mil mejloj.
Multon mi povus skribi pri tiu pastrejo sed mi memoras kiamaniere
gazeto foje priskribis feston kaj mi haltigas la plumon.
"La procesio," diris la gazeto, "estis tre bela kaj pli ol du mejlojn
je longo, tiel kiel estis ankaŭ la parolado de la ĉefa parolisto."
Eĉ en parolado tia longo estas nepardonebla.
BALO DE LA ENMASKIGITOJ.
Originalo de Jane Heatly, tradukita de D. H. Lambert, B.A. (9660).
Anatolo certe estis ĉarma individuo. Li portis veston el densa
mallume-griza pelto miksita kun bruno, helajn ruzajn okuletojn, kaj
mienon tiel bonaniman, ke estis neeble timiĝi pri li.
Eble vi pensus, ke li estas manĝemeta, ĉar, por diri veron, li
estus ien irinta kaj ion ajn farinta pro tranĉaĵo da pano kaj
mielo!
Laŭ tiu ĉi priskribo mi estas certa, ke vi estos diveninta, ke
Anatolo estis urso. Jes, Anatolo estis urso, kaj tiam, kiam la nuna
rakonteto malfermiĝas, li estis la ĉefa aktoro el vojaĝanta
bestaro, kiu foje haltis en Franca urbeto havanta nomon tre longan,
pri kiu ne estas necese, ke ni rompu la kapon.
Sed, krom sia vidindeco, Anatolo estis vera klerulo. Li povis danci
ĝigon (speco da kampara danco) kiel eble plej gracie--tio estas,
laŭ urso! Kiam li tagmanĝis havante buŝ-tukon ligitan sub la
mentono kaj trinkis unuglute botel-plenon da vino, la ravo de la
vidantaro iĝis senfina.
Kelkafoje okazis, ke Anatolo foriris el sia kaĝo por promeneti
memstare; unufoje li sin trovis sur la ĉefstrato de tiu ĉi speciala
urbeto antaŭ domo brile lumigata, kaj el kiu eliris sonoj da muziko
kaj dancado.
Ĝi apartenis al la Urbestro, kiu estis donanta Balon de
Enmaskigitoj.
Nu, aŭdante la danc-muzikon, Anatolo sentis sin klinema ankaŭ
ekdanci.
Li ĉiam kutimis danci ĉiufoje kiam li aŭdis muzikilojn.
Kun mieno serioza li supreniris la peronon, la pordegoj subite
malfermiĝis, kaj Lia Ursa Moŝto eniris!
Nu, ĉiuj sciis, ke S-ro Ripaton, amiko de la Urbestro, estas
ĉeestonta ĉe la balo enmaskigite kiel urso.
Estis ja intencite, ke ĝi estu la precipa vespera altiro, kaj alia
amiko de la Urbestro volonte proponis preni sur sin la rolon de
Urso-gardisto.
Okazis, ke tiu ĉi amiko estis neatendite malhelpata apudesti, sed
li promesis sendi unu kiel anstataŭulo, kiu tamen povas alveni nur
malfrue.
Tial, kiam Anatolo marŝis en la ĉambregon, la tuta ĉeestantaro
unuvoĉe ekkriis:--"Jen estas S-ro Ripaton, kia bonega urso li
fariĝis! Ĉu iam vidiĝis io, tiel perfekte farita!"
Sinjorino la Urbestrino alproksimiĝante donis al li koran manpremon,
kaj afable demandis pri lia edzino!
Sed al komplimentoj kaj demandoj Anatolo egale respondis per
profundaj blekoj, kiuj ridigis laŭtege ĉiujn. Neniam antaŭe oni
ludis tiel admirinde la rolon de urso!
Oni proponis poste konduki Sinjoron Urson en manĝo-ĉambron. Tuj
kiam li englutis plad-plenon da kukoj kaj botel-plenon da vino
_senhalte_, la mirego de liaj admirantoj estis senlima.
Dume, alvenis S-ro Ripaton mem!
Li tre surpriziĝis trovante alian urson jam alveninta. "Tiu ĉi," li
diris, "devas esti mia malnova konatulo Pierre. Li intencis antaŭiri
min, ĉu vere? Neniu tamen povas ne ekvidi, ke li ne havas la plej
malproksiman ideon kiel ursiĝi. Per mia honoro, mi neniam vidis ion
malpli simila al urso! Nu, ne grave; mi regalos lin per leciono, kiun
li ne estas forgesonta!"
Li alpaŝis al Anatolo, kiu lin salutis per amika bleko. S-ro
Ripaton reblekis responde tiel nature, ke estis neeble decidi, kiu
el la du plej bone ursiĝis, kaj tiam vizaĝo kontraŭ vizaĝo, ili
komencis danci.
La vero min dirigas, ke tion farante Anatolo ne plene trafis sian
celon. Liaj paŝoj ne estis nepre tiel firmaj, kiel ili devus
esti. Efektive, la botelpleno da vino igis kompatindan Anatolon
tiel dormema, ke, post malmulte da minutoj, li ĉesis danci, kaj
forŝanceliĝis en kojnon, kie oni baldaŭ aŭdis lin laŭte
ronkantan.
Je tiu ĉi mem momento S-ro Barbichon, la posedanto de la bestaro,
eniris, alveninte por serĉi Anatolon.
"Ha," pensis la Urbestro, "jen estas la persono, kiu estas aktonta
kiel urso-gardisto, anstataŭ mia kara amiko." Li laŭe mallaŭte
diris en la orelon al S-ro Ripaton, ke la kvazaŭa urso-gardisto
ĉeestas, kaj ke li faru ĉion, kion la gardisto ordonos, ĉar tio
tre pligrandigos la komunan amuzon.
Grandegan buŝumon kun ĉeno alligita oni rapide surmetis al
S-ro Ripaton, kaj lin triumfe kondukinte tra la balsalono, lin
malsuprenirigis sur la straton.
"Kien en la mondo li min forkondukos?" pensis kompatinda S-ro
Ripaton; sed li ne kuraĝis diri parolon pro la timo, ke oni lin faru
ridindaĵo sur la strato, pri kio li certe ne antaŭkalkulis.
Kun mirego kaj teruro li subite sin trovis enŝovita en feran kaĝon,
kies elirejon oni tuj ŝlosis kaj baris.
Ĝi estis preskaŭ malluma, kaj tra la krepusko aŭdiĝis la sonoj
de malĝojigaj muĝadoj! Iom post iom liaj okuloj ekkutimiĝis al la
mallumo kaj li sciiĝis, ke li estas en kaĝo de sovaĝaj bestoj! En
unu angulo kuŝis Leono, maljuna kaj sendenta--sed vera leono! en
alia Lupo--malsovaĝa kaj humila, tamen--vera lupo!
S-ro Ripaton ne povis plu ĝin elporti. Kriegante terure li
deĵetis la urs-maskon, kaj malkovris sin al la miregigata gardisto,
kiu kuris returnen al la kaĝo, pro lia kriego, tial ke S-ro
Ripaton, la amiko de la Urbestro, estis leĝulo la plej honorinda en
la urbeto.
"Sed kie," demandis la malfeliĉa gardisto, ellasante S-ron
Ripaton, kun multaj esprimoj de bedaŭro kaj malĝojo, "kie estas mia
urso? Kie estas Anatolo?"
"Via urso," rediris S-ro Ripaton, "Anatolo! Ha! mi nun komprenas,
Anatolo do estas la dua!"
LA LEONO KAJ LA KULO.
Tradukita de A. Motteau.
"For de ĉi tie, elpuraĵ' de l' tero,
"Insekta mizerero!"
Leono tiel al la kulo diris.
Ĉi tiu kontraŭstaris la bestegon,
Kaj tuj ĝi fiereme militiris:
"Ĉu pensas vi ke timas mi sonegon
"De brua kvarpieda blekegulo?
"Titolo reĝa taŭgas ne por kulo!
"Ol vi pli dika eĉ la bovo estas,
"Kaj ĝia paco kun mi tute restas."
Dirinte tion, kulo trumpetadis,
Leonon ĉirkaŭflugis kaj pikadis
Ĉi tie, kaj tie,
Kaj ie, kaj ĉie! ...
Blekege nun la forta besto ŝaŭmas ...
Je timo, ĝin vidante, homoj tremas!
Kaj tia humileg' de grandegulo
Elvenas nur el la mizera kulo.
Nek dento, nek ungego kapti povas
L' insekton malamikan.
Leonon la fortikan
La kulo fine batas, kaj nun blovas
Trumpete ĝian gloron.
Ne longe tamen daŭras la vantaĵo:
Ĝi zume flugas ĝis araneaĵo,
Kaj tie kulo trovas ne honoron
Sed lastan horon.
EKSTERDOMA INSTRUADO.
Artikolo el "The Sunday Chronicle," tradukita kun permeso de la
Redakcio de Thos. Hoskison, Esperantisto 7312.
Estis tempo en la historio de tiu ĉi nacio (Anglujo) kiam, pro la
manko de sistemo de deviga edukiteco, malmulte, tre malmulte da
junuloj estis instruitaj en la malŝatata librolernado, kaj ilia
instruado estis rektigata al la ĉefaj artoj kiel tiuj tiam estis
komprenitaj. Poste alvenas tempo kiam infanoj estis sendataj al
lernejoj, kaj instruataj preskaŭ tute el libroj; kaj en tiu tempo
la longeco de la rivero Ganges, la alteco de Monto Everest kaj la
nombro de la loĝantaro de la urbo Meksiko estis juĝataj faktojn pli
urĝe gravajn ol ĝusta kompreno de la leĝoj de la naturo, nune ni
reiras kaj plektas la metodojn pasintajn kune kun la lasta sistemo.
La ĝardenlernejo estas la fasono de la nuntempo.
Ĝi estas antikva, tre antikva ideo. Antaŭ du mil kvincento da jaroj
Persaj knaboj estis instruataj en la elementaĵoj de terkulturado
kaj de ĝardenkulturado en ĝardenlernejoj. Sed ĝi ne devige
estus malŝatata pro sia antikveco, kaj estas profitoj en ĝia
moderna aplikado kiuj ĝin taŭgigas je akcepto kaj etendado. Antaŭ
dek aŭ dekdu jaroj la Surrey County Council (Surreja Graflanda
Estraro) komencis kiel pioniroj en la antaŭenigo de tiu ĉi plej
interesa projekto. Ili decidis "instrui knabojn pri la principoj
kaj praktikado de la sukcesa kulturado de dometa-ĝardeno aŭ
'allotment.'"
Oni sentis ke tia edukiteco estus tre utila en lokoj kie urbaj
distriktoj kaj la kamparo apudiĝas, kaj ke, kiel ĝi estas edukiga
kaj praktika kaj elkondukas kapablaĵojn de observado, ĝi kapabligus
multajn knabojn por kampara vivado kiuj alie migrus al urboj
nehavante la ecojn necesajn por laboro tie. La elementa edukada
sistemo ŝajne forlogis knabojn for de praktika kontakto kun la
tero ĝis kiam ili fariĝis tro maljunaj kaj, kvankam ne estis
esperate aŭ dezirate ke ĉiu lernanto, tiel instruita, fariĝus
lerta kaj metiista ĝardenisto, estis juĝate ke donante al knaboj
intereson en kamparaj okupaĵoj, ĝi ne nur elkondukus iliajn
kapablaĵojn sed ilin dotus per novaj rimedoj; kaj helpus al ili
pligrandigi la fruktodonecon de la tero. S-ro Wright, bone konata
ĝardenkulturisto, kiu estis elektita kiel la ĉefinstruisto por
ĝardenkulturo de la estraro, prenis sur sin la aferon, kaj terpeco,
taŭga por la celo, estis akirita kaj disdividita en malgrandaj
ĝardenoj. Estas nune pli ol 300 da tiaj ĝardenoj en la graflando,
kaj ili estas kulturataj, sub observado, de knaboj kiuj iras lernejon
tage aŭ vespere. La iloj estas provizataj de la estraro, kaj
malgranda parto de ĉiu terpeco kiu mezuras 30 futojn × 9 futoj estas
rezervita por floroj. La rikolto apartenas al la kulturistoj mem, kaj
la knaboj montris tian intereson en la laboro ke efektive rimarkindaj
rezultatoj estis atingitaj.
En urbo Hale la tero kiu estis luata estis ŝtonetaĵa bedo, kaj
estis unue netaŭga por la celo. Sed la leciono estis tute pli
fortiga tial ke ĝi montris tion kio povus esti farata en la plej
malfavoraj cirkonstancoj, alpreninte la pravajn metodojn. En la unua
jaro la ĝardenoj produktis rikoltojn valorajn ĉirkaŭ po 4s. 8d.
ĉiu kio montris perdon ĉe la elspezo por materialoj po £2 13s.
4d. la _acre_ (unu ejkro = 40.46 hektaro); sed kun tempo la frukto
doneco de la tero kaj la lerteco de la kulturistoj pligrandiĝis kaj
nun ĝenerala taksado po 10s. ĉiu ĝardeno montriĝas aŭ gajno
super elspezo po £40 la ejkro, plimultigo de 113%. Kelke da ĝardenoj
efektive montras profiton de 13s. 4d. aŭ gajnon po £64 la ejkro. La
plej bonaj ĝardenoj montras profiton po £80 la ejkro, la elspezo
estante po £40 kaj la enspezo po £120 la ejkro. La knaboj gajnis
multon je ĝenerala scio, je observado, je praktika lerteco, kaj tiel
la progreso de teoria edukado pli faciliĝis.
Multaj aliaj graflandaj estraroj sekvis la saman planon kaj estas
nune granda nombro da ĝardenlernejoj kiuj simile estas sukcesaj.
Ĝardenkulturado estas nun rimarkinda fako de edukado en "truant"[114]
kaj "industrial"[114] lernejoj ĉar ĝi inklinigas al praktikeco
la spiritojn de la knaboj multe da kiuj migras al Kanado kie
ili progresadas tre bone. La Amerikanoj frue rekonis la valoron
de tiu ĉi sistemo, kaj en la Unuigitaj Ŝtatoj estis multaj
ĝardenlernejoj. La sistemo ja fariĝis fiksa fako de Amerika
instruado kaj estas ĝenerale kredate ke la edukada valoro de tia
instruado estas tre granda. Dum la ĝardena instruado la knaboj
ankaŭ akiras scion pri tiaj objektoj kiel mensuracio, desegnado,
librotenado, meteorologio kaj komercaj metodoj.
La unua ĝardenlernejo en Ameriko komenciĝis en Boston antaŭ
dekkvin jaroj kaj ĝi unue celis altiri la infanojn al la kulturado
de sovaĝaj floroj. Poste aldoniĝis granda ĝardeno por legomoj kaj
nune en Boston estas dekses tiaj institucioj.
En New York la sistemo komenciĝis sur peco da senkultura tero uzata
por forĵetado de rubo, k.t.p. Ĝi estas kovrita per ĉifonoj,
pecetoj ĉiu specaj kaj rompitaj boteloj, sed tamen sinjorino
alkondukis al ĝi nombron da infanoj kiuj formovis la forĵetaĵon.
La urbaj laboristoj alprenis al si la ideon kaj plugis kaj erpis la
terpecon. Poste palisaro estis konstruita ĉirkaŭ ĝi. Aleoj estis
faritaj kaj ĝardenoj estis desegnitaj. Semoj estis ricevitaj kaj
ĝardenisto instruis dudekkvin infanojn kiel ili devus komenci. La
rezultato estis baldaŭ vidata, kaj la ideo fariĝis tiel populara
en New York kiel en Boston. La _Philadelphia Vacant Lots Cultivation
Association_ (Filadelfia Asocio por la Kulturado de senkulturaj
terpecoj) sekvas la saman vojon, ĉiu infano kulturante unu pecon
kaj ĉiuj kune kulturante komunan ĝardenon. Hejmo por knabinoj tie
havas sian ĝardenon kaj sepdek knabinoj havante de ses ĝis dekses
jarojn elprenis el ĝi rikoltojn valorajn £1,600 je elspezo de £832
montrante profiton de £776 por la hejmo. La sistemo estas subtenata
pro la grandega nombro da neskribitaj lecionoj je kiuj la lernantoj
estas instruitaj, ĉar kiel la Amerikanoj diras: "Naturo paroladas."
Germanujo ankaŭ sekvas la saman vojon. Lastan jaron la Berlina
estraro decidis fondi tagan lernejon en la abia arbaro apud
Charlottenburg; sur la ĉirkaŭaĵo de la urbo. Sido estis pretigita
kaj la faligitaj arboj fariĝis lignaĵo por la konstruaĵoj kaj la
meblaĵoj de la lernejo.
Poste 150 geknaboj de la urboj estis kondukataj al ĝi el la popolaj
lernejoj. Post la matenmanĝo du horoj da instruado laŭ la kutimaj
reguloj komencas la taga laboro. Tiam dum du horoj la gejunuloj vagas
en la arbaretoj la instruistoj dume sciigas ilin per komentario
pri la objektoj vidataj, per paroladetoj pri natura historio, pri
la kutimoj kaj la uzadoj de insektoj, birdoj kaj aliaj vivantaj
objektoj, pri la kreskado de arboj kaj kreskaĵoj kaj iliaj roloj en
la servo al la mondo. Sed la ideo unue estas alprenita por venigi
iom da pli dolĉaj influoj en la vivadon de tiuj ĉi urbaj infanoj,
por plibonigi ilin fizike kaj spirite, kaj por vivigi ilin inter
ĉirkaŭaĵoj ne kutimaj.
"Avina leĝfarado" ni aŭdos, sed kredeble la lecionoj kiujn ellernas
la gejunuloj estos pli profitaj al ili en plimatura aĝo ol scio de
la longeco de la rivero Rhein kaj de la jaro kiam mortis Nero. La
sistemo estis tute sukcesplena kaj ĝi disvastiĝos.
PIEDNOTO:
[114] Al tiuj lernejoj oni sendas la malobeemajn kaj malbonajn
geknabojn.
HUNDAJ RIMARKOJ PRI LA DOMSERVISTA PROBLEMO.
Originale verkita de Clarence Bicknell.
Ke la riĉuloj plendas, mi tre ofte aŭdis,
Servistojn kontentigajn ne trovinte;
Sed mi, nur hundo kaj malriĉa, ĉiam laŭdis
La miajn, ilin ĝis nun ne ŝanĝinte.
De mia hundeteco tri mi havis ĉiam,
Sinjoron, kun edzino kaj filino;
Fidele ili min servadis, kaj neniam
Mi plendis pri kondut' aŭ disciplino.
Unue la filino, per invito,
Kun mi ludadis, kombis mian felon,
Min lavis, kaj vespere portis min al lito,
Eĉ karesante sian hundanĝelon.
Ŝi, kiel bona servistin', pri mia sano
Pensadis de mateno ĝis vespero;
Ŝi donis al mi lakton kun buteropano,
Kaj kelkafoje pecojn da sukero.
Mi posttagmeze la patrinon veturile
Kondukis al la urbo aŭ butikoj,
Kaj dum ŝi pensis pri aferoj, mi trankvile
Dormadis aŭ blekadis kun amikoj.
Ŝi sin okupis pri la domo, pri manĝadoj,
Aŭ pri leteroj, libroj, higieno;
Sed mi amuzis min per belaj promenadoj,
Kurante en la kampoj aŭ ĝardeno.
La viron ankaŭ mi ne volis sola lasi;
"Nun venu al rivero, al herbejo."
Mi ofte diris, "Kaptu fiŝojn, iru ĉasi,
Alportu ion al la kuirejo."
Por mi biskviton, panon, havis li, aŭ oston,
Kaj dum mi manĝis, trinkis aŭ baniĝis,
Laboris li, kaj, ĉar mi portis nur la voston
Sed li pafilon pezan, li laciĝis.
Sed nun estante dekdujara, kaj maljuna,
Mi dormas je l' somero sub la fagoj,
Aŭ kuŝas je l' aŭtuno ĉe florejo suna,
Kaj ĉe la fajro dum la vintraj tagoj.
Sed mi memoras tre dankeme ĉiutage
Ke bona estis mia hunda sorto;
Servistojn mi fidelajn havis, eĉ senpage,
Kaj ili min servados ĝis la morto.
PLUVO.
De Doroŝieviĉ, tradukita (el la Bulgara) de Penko Petrov (Jalta).
La ĉiela filo, lia nomo travivu la universon, imperiestro Li-O-A
staris apud fenestro en sia porcelana palaco.
Li estis juna tial bona. Post la lukso kaj brilego li ne ĉesis pensi
pri la malriĉuloj kaj malfeliĉuloj.
Estis pluvo. Larmaroj fluadis, ploradis la ĉielo, arboj kaj floroj
faligadis larmojn post ĝi.
Enuo turmentadis la koron de la imperiestro kaj li ekkriis:
"Bedaŭrindaj tiuj, kiuj en pluvo ne havas eĉ ĉapon sur la kapo,"
kaj turniĝante al sia ĉambelano li diris:
"Mi volus scii kiom da tiaj malfeliĉuloj estas en mia Pekingo."
"Lumo de la suno!" diris, genufleksante kaj kapklinigante
Tzung-Ĥi-Tzang, "Ĉu estas io neebla al la ordonantulo al la reĝoj?
Eĉ antaŭ la suno malaperos, Vi scios, patro de la aŭroro, tion
ĉi, kio estas kompleza al Vi."
Kaj la imperiestro ridetis bonkore, kaj Tzung-Ĥi-Tzang tuj iris,
uzante sian tutan forton, ĉe ĉefministro San-Ĉu-San.
Li alvenis lacigspire kaj rapide, eĉ ne sukcesis fari ĉiujn
respektojn, kiujn oni donas al ĉefministro.
"La ĝojo de la universo, nia plej afabla ordonanto (premiĝante, li
parolis) estas en terura maltrankvileco.
Lin maltrakviligas tiuj ĉi, kiuj iras dum pluvo sen ĉapoj en nia
Pekingo, kaj li deziras scii eĉ hodiaŭ, kioma estas ilia nombro!"
"Jes, ekzistas tiaj sentaŭguloj!" respondis San-Ĉu-San. Kaj li
ordonis, ke oni alvokigu la urbestron Paj-Ĥi-Vo.
"Malbonaj novaĵoj de la palaco," diris li al ĵus enirinta
Paj-Ĥi-Vo, kiu por esprimi atenton klinigis sian kapon. "La
posedanto de nia vivo rimarkis malordon!"
"Kiel!" terure ekkriis Paj-Ĥi-Vo. "Ĉu jam ne estas apud la palaco
la ĝardeno enombrigita, kiu ĉarmas Pekingon je la okuloj de la
bogdiĥano?"
"Mi ne scias bone, kiel okazis tio ĉi," respondis San-Ĉu-San, "sed
Lian Moŝton terure maltrankviligas la sentaŭguloj kiuj iradas dum
pluvo sen ĉapoj. Li deziras scii eĉ hodiaŭ kiomaj estas ili en
Pekingo. Vi ordonu!"
"Vi alvokigu, por ke venu ĉe mi, tuj, tiu ĉi maljuna hundo
Ĥuar-Dzung!" kriadis post minuto Paj-Ĥi-Vo al siaj subuloj.
Kiam la estro de la urba patrolo, paliĝinta de teruro tremante
falis inter liaj piedoj, la mandarino elfluigis sur li falakvon de
malbenoj.
"Fripono, sentaŭgulo, malnobla perfidulo! Vi volas, ke ili dishaku
nin ĉiuj kune kun vi, en pecoj!"
"Klarigu al mi la kaŭzon de via kolero"--parolis treminta de timo
apud la piedoj de la mandarino, Ĥuar-Dzung--"por ke mi povu kompreni
la konsolantajn vortojn, kiujn vi parolas al mi; alimaniere, mi
timas, ke mi ne povos kompreni la lingvon de via saĝeco."
"Maljuna hundo, kiu devus gardadi ie porkan aron, sed ne la plej
grandan urbon en la tuta mondo! La reĝo Ĥina mem estas rimarkinta,
ke en la urbo ekzistas senordo--sur la stratoj vagas sentaŭguloj,
kiuj eĉ dum pluvo ne havas ĉapon por ĝin meti sur kapo. Vesperon
ankoraŭ vi sciigu min, kiom da tiaj sentaŭguloj estas en Pekingo!"
"Ĉio precize estos plenumita!" respondis Ĥuar-Dzung, ekbatinte sian
frunton tri fojojn sur la plankon.
Post kelke da minutoj li murmuregis kaj frapadis per piedoj sur la
kolektitaj policanoj.
"Brutoj el kiuj mi pendigos la duonon, por ke mi povu vivajn
bruligi la ceterajn! Tiel vi observadas la urbon? Dum pluvtempo
iuj sentaŭguloj estas irintaj sen ĉapoj! Ĉiuj estu elkaptitaj
post horo (_la Ĥina horo = 40 minutoj_), alimaniere la diabloj vin
prenos."
La policanoj iris plenumi la ordonon--dum unu horo sur la stratoj de
Pekingo ekzistis efektiva ĉaso.
"Nu kaptu lin! Kaptu lin!" kriadis la policanoj, persekutante la
homojn, kiuj nehavis ĉapojn.
Ili eltiris ilin sub la bariloj, sub la pordoj de la domoj, kien ili
estis kaŝiĝintaj.
Post horo sen unu minuto, ĉiuj en Pekingo, kiuj ne havis ĉapojn sur
siaj kapoj, staris en la korto de la malliberejo.
"Kiomaj ili estas?" demandis Ĥuar-Dzung.
"Dudek mil okcent sepdek unu!" respondis la policanoj, kliniĝante
eĉ ĝis la tero.
"La mortigistoj tuj aperu!" ordonis Ĥuar-Dzung.
Kaj post duono da horo 20,871 senkapigitaj Ĥinoj kuŝadis en la
korto de la malliberejo.
20,871 da kapoj estis metitaj sur ponardegoj kaj disportitaj el la
urbo por saĝigado de la popolo.
Ĥuar-Dzung iris raportadi al Paj-Ĥi-Vo; Paj-Ĥi-Vo al San-Ĉu-San;
kaj San-Ĉu-San sciigis al Tzung-Ĥi-Tzang.
Mallumiĝis. La pluvo ĉesis. Blovadis venteto, kiu disbalancigadis
la arbojn, kaj la pluverojn, lumaj kiel rubenoj, faladis sur la
bonodoraj floroj, kiuj fajeriĝis kaj bruliĝis, lumigitaj per la
radioj de la malaperiĝanta suno.
Per brilego kaj bonodoro estis plena la reĝa ĝardeno. La filo de la
ĉielo, Li-O-A, staris apud la fenestro en sia porcelana palaco kaj
raviĝis de la mirinda vidaĵo.
Sed juna kaj bona, li eĉ en tiu ĉi minuto ne forgesis la
malfeliĉulojn.
Ekokaze diris li, turniĝante al Tzung-Ĥi-Tzang:
"Vi volis sciigi min, kiom da anoj en Pekingo nehavas ĉapojn por
kovri siajn kapojn dum pluvo."
"La deziro de la tutmonda posedanto estas plenumita per liaj
servistoj!" respondis per malaltan riverencon Tzung-Ĥi-Tzang.
"Kiomaj ili estas? Nur diru al mi la veron!"
"En tuta Pekingo ekzistas jam ne unu Ĥino, kiu nehavas ion por kovri
sian kapon dum pluvo. Mi ĵuras, ke mi diras la veron!"
Kaj Tzung-Ĥi-Tzang levis siajn manojn, kaj, klinigis sian
kapon--signo de sankta ĵuro.
La vizaĝo de bogdiĥano lumiĝis per ĝoja, feliĉa rideto.
"Feliĉa urbo! feliĉa lando!" ekkriis li. "Kiel mi estas feliĉa, ke
sub mia potenco tiel bone vivas la popolo."
La ĉiuj gepalacanoj, vidante ke la bogdiĥano ĝojas, ekĝojis kune.
Kaj San-Ĉu-San, Paj-Ĥi-Vo kaj Ĥuar-Dzung ricevis la ordenon "_La
ora Drakono_" pro siaj patrujaj zorgoj al la popolo.
LA KONSCIENCO MALKURAĜIGAS ĈIUJN.
Originale verkita de F. A. Meigh.
Antaŭ pli ol cent jaroj, niaj landanoj estis tre superstiĉaj,
kaj eĉ la loĝantoj en nia vilaĝeto timis, kiam oni parolis pri
fantomoj.
Ned Saunterer, la heroo de tiu ĉi rakonto, loĝis en proksima
urbo, kie antaŭe estis nur malmultaj domoj, sed kiu nuntempe estas
grandega kaj prospera urbo.
Dum kelkaj jaroj Ned laboris ĉe porcelana fabrikejo, sed li preferis
vivon pli libera. Li tial aĉetis fajencajn komercaĵojn kaj vendis
ilin en proksimaj kvartaloj.
Tiu ĉi metio prosperis kaj li baldaŭ povis aĉeti azenon por porti
la komercaĵon kamparen.
Multe da friponaĵo ekzistis dum la priskribata periodo, kaj ne estis
eksterordinara okazo, kiam oni haltigis vojaĝantojn sur la vojo, kaj
rabis ilin.
La leĝafako malofte sin intermetis pri tiaj aferoj kaj oni ofte
decidis malpacojn per la "du pugnoj."
Por protekti sian komercaĵon kontraŭ tiuj ĉi ŝtelistoj, kiam
li vojaĝis nokte, Ned alligis ĉenon al la kruro de la azeno, kaj
ankaŭ surmetis sur ĝia kapo kovraĵon iom similan al du grandegaj
kornoj. Tia estis la kredemo inter la vilaĝanoj pri supernaturaj
estaĵoj ke, kiam oni aŭdis la tintadon de la ĉeno kaj vidis
strangan nekonatan beston tra la mallumo oni ĝin kredis esti la
diablo, kaj forkuris kiel eble plej rapide.
Nia vilaĝeto tiatempe konsistis el malmultaj unuopaj dometoj kaj unu
preĝejo. Unu el tiuj ĉi dometoj enhavis, oni diris, fantomon, kaj
neniu volis tie loĝi.
Post kelkaj monatoj du strangaj viroj alvenis, kaj, malgraŭ la
fantomo, luis la dometon.
Ili tamen ne estis ŝatataj de la najbaroj, kaj oni ilin rigardis
kiel suspektuloj. Ili posedis ĉevaleton kaj ŝarĝoveturileton, sed
ŝajnis al ĉiu ke ili neniam uzis ĝin.
Tiatempe, ĉe multaj Anglaj vilaĝetoj, homoj ofte kontraŭleĝe
elterigis la mortintojn el la preĝejkorto, kaj vendis la ostojn.
Al tiu ĉi metio apartenis la du viroj.
Unu mallumegan kaj ventegan nokton, ili eniris la preĝejkorton, kun
la ĉevaleto, ŝarĝveturileto kaj fosiloj, kaj komencis malfermi unu
el la tomboj.
Nia amiko Ned ankaŭ veturis frumatene al malproksima urbo kaj,
revenante, li perdis la vojon. Post kelkaj horoj, li trovis sin apud
nia vilaĝa preĝejo, kaj la azeno vagis al la preĝejkorto. Malgraŭ
la ventego, la du homoj en la tombo jam ekaŭdis la supernaturan
sonon de la ĉeno alligita al la kruro de la azeno, kaj unu el ili,
subite suprenrigardinte, vidis tute apude ion, kion li kredis esti
terura korna diablo.
Kun laŭta kriego la du viroj suprenrampis el la tombo, kaj rapide
malaperis en la mallumo.
Kiam Ned komprenis kio okazis, li ĝojis pro sia bonŝanĉo,
kaj, sen ia konsciencdubo, tuj posediĝis je la ĉevaleto kaj
ŝarĝoveturileto, kaj uzis ilin por veturigi sian komercaĵon.
La du viroj neniam revenis por demandi siajn posedaĵojn, ĉar ili
timis la leĝan punon, kiu atendas ĉiujn korpoŝtelistojn.
CONISTON KAJ GRASMERE.
Originale verkita de A. R. Lambert, tradukita de D. H. Lambert, B.A.
Kiel Grasmere rememorigas sian ligilon al la nomo de Gulielmo
Wordsworth, tiel Coniston devas ĉiam prezenti al ni la figuraĵon de
Johano Ruskin.
Pri tiu ĉi egale kun tiu ni ŝajne sentas nin incititaj per kvazaŭa
sankta devo fari pilgrimadon por viziti la ĉirkaŭaĵojn, kaj vidi
la lastan restejon de la fama samtempa pensinto kaj Kritikisto. Ĉar,
kiel ajn vaste homaj opinioj diferencu pri la ideoj de Ruskin rilate
al la vivo kaj la belartoj, povas esti nur unu juĝo pri la grandeco
de lia animo kaj la pura kaj alta stilo de lia instruado. Trovante do
Ruskin'an ekspozicion malfermita en Koniston dum la somermonatoj nia
deziro viziti la lokon tie pligrandiĝis.
La vojo de Windermere al Coniston kuŝas inter la plej belegaj en
_Laglando_. Post la rivertransirejo ni pasas sur la ĉefvojo tra la
vilaĝo Sawrey kaj laŭlonge "Esthwaite Water" ĝis kiam ni atingas
la antikvan vendejurbon Hawkshead. Tien ĉi alveninte inter strangaj
maljunaj domoj kaj gastejetoj kun suprependantaj fruntanguloj,
lozenĝformaj vitraĵoj kaj eluzitaj nerektaj peronoj oni povas
facile ŝajnigi esti malantaŭenirinta kelkajn centjarojn.
La kortoj ankaŭ, malglate pavimitaj, la maljuna arkita enirejo trans
kiu aperas, kvazaŭ enkadrita, pli da dometoj, gajigitaj per la hela
kolorado de rampkreskaĵoj kaj nasturtiumoj nepre ĝojigas la arteman
spiriton.
Tie ĉi almenaŭ sin trovas pejzaĝetoj de antikva Anglujo
nedifektitaj de la nuntempa konstruarto.
Al la vojaĝanto de Hawkshead la lando prezentas vidiĝon belegan
kaj majestan. La montoj "Weatherlam" Conistona "Old Man" kaj aliaj
ekaperas ĝis kiam, elirante el la beleta arboflankigita parto de
la vojo ni vidas antaŭ ni meze de ĝiaj belaĵoj Konistonan lagon;
tiam preterpasinte la lagfontejon ni ricevas bonan vidaĵon de
"Brantwood," kaj post ne longe ni eniras en la vilaĝeton Coniston.
Vizitinte la tombejon de Ruskin kiu nun entenas belan monumenton, ni
daŭrigas nian vojon ĝis la Institute, kie troviĝas la muzeo. Tiuj
kiuj ankoraŭ ne vidis la Sheffield'an muzeon devas impresiĝi en tiu
ĉi ekspozicio per profunda sento pri la artistaj povoj de Ruskin. La
delikateco kiun li montras prezentante montpejzaĝaron, la poetsento,
belformeco kaj perfekta desegnolerteco kiujn li vidigas per siaj
skizoj en Venezio kaj ĉie en Italujo konigas al ni supermezuran
talenton. La kolekto, laŭtempe ordigite, formas kiel la antaŭparolo
de la katalogo nin sciigas "pentritan vivrakonton per si," ĉar la
antaŭaj skizoj prezentas malmulte pli ol konturojn, dum kelke da la
antaŭnelongaj desegnaĵoj tie ĉi ekspoziciitaj helpis ilustri liajn
librojn "_Modernaj Pentristoj_," "_Ŝtonoj Veneziaj_," k.c.
Liaj detalpentraĵoj de foliaro kaj inkplumverkitaj skizetoj estas
mirindaj kaj unu desegnaĵo de senvivaj objektoj, ekzemple, inkujo,
sorbpaperujo, k.t.p., ne forgesante tiun de Aŭstrala opalo, klarigas
kun kioma brileco li sukcesis kolorigi.
Estas du portretoj de Ruskin faritaj de B. W. Richmond, R.A., unu
kiel junulo tre belvizaĝa, la alia kiel mezaĝa viro, ankaŭ unu
pentrita de Arthur Severn ne longe antaŭ la morto de Ruskin, kaj
unu verkita de Collingwood, figurante la Profesoron en lia Kabineto
ĉe Brantwood. Belaj ekzempleroj de la verkoj de la antikvaj estroj
pendas je la malproksima parto de la ĉambreto, tri originale de
Turner, unu el kiuj liaj amikoj donacis al Ruskin ĵus resaniĝintan
post severa malsano.
Ĉu multaj samtempuloj legas Wordsworth, mi volus scii t.e., multe
da la publikaro? Mi kredas ke ne; tamen tion kion Ruskin elfaris pro
arto oni povas vere diri ke Wordsworth efektivigis por ke oni ellernu
kaj poete komprenigu Naturon tra ĉiuj ŝiaj kapricaj fazoj. Kie oni
povas elserĉi poemojn pli perfektajn, kaj la versoj verkitaj apud
Tintern Abbey Naturspiriton mem elspiras.
Je tiu ĉi centjaro kun ĝiaj novaj ideoj kaj movadoj kaj pli vastaj
celoj ni ofte emas forgesi tion, kion ni ŝuldas al la grandaj
forpasintaj geniuloj, sed kiom ajn ni cedu pli aŭ malpli al la
nuna mondspirito ni vidigas tamen kiom ni altestimas tiajn animojn
vizitante la scenojn kiujn nia rememorigo pri ili sanktigas.
La plej belan vidaĵon de la lago de Grasmere oni ricevas de la
supro de Dunmail Raise. Ĉirkaŭite de altaj montoj ĝi prezentas
pentraĵon je trankvila ripozplena beleco preskaŭ nesuperebla,
kaj certe nenia imagebla loko pli taŭgus por la loĝejo de poeto.
Malrapide malsuprenirante oni sentas ĉie la spiriton de la fama
poetfilozofo. Multe da liaj plej belaj poemoj estas skribitaj ĉe
Grasmere, kaj baldaŭ post kiam li ekloĝis tie oni publikigis la
duan volumon da la Liraj Baladoj el kiuj eble la plej bone konata
estas la altega "_Odo pri Senmorteco_."
Tiu ensorĉa poemo "_La antikva Maristo_" partoprenis al la
"Baladoj." Coleridge kaj Wordsworth interkonsentis kunlabori serion
da poemoj samtempe eldonotaj. "Rimarkinda viro, havante grandajn
grizajn okulojn" kiel la poeto priskribas Coleridge--ja, li kun sia
vagidea filo kaj De Quincey tiom rememorigas al ni Laglandon kiom
Wordsworth mem.
Nenian pli laŭidean loketon por poeta lastripozejo oni povas
bone pripensi ol la preĝejkorton ĉe Grasmere. La rivero Rothay
murmuras apude kaj tie ĉi la simplaj rektaj ŝtonoj kiuj konatigas
la tombejon de la poeto kaj de aliaj liaj parencoj nin impresas pli
forte ol monumentoj pli imponaj.
Jen enteriĝis ankaŭ Hartley Coleridge; en la ĥorejo de la
preĝejeto vidiĝas medaliono enhavante kapon de Wordsworth
supreskribita de la verkinto de la "_Jaro Kristana_"; "Dove Cottage"
poste nin interesas, kie la junaj geedzoj pasigis sesjaran feliĉon.
Ĝi estas tute kampara dometo, havante lozenĝformajn vitrojn kaj
alkovojn kun benkoj kaj mallumaj enkadritaj muroj; ĝi elrigardas
same kiel kiam Wordsworth tie loĝadis sed nuntempe oni ĝin rizervas
nur pro vizitantaj. Multaj antikvaj gravuraĵoj pendas de la muroj
konsistante el portretaj de la edzino de la poeto, de lia filino Doro
Quillinan kaj lia fratino Doroteo, kaj en supraĉambro estas kelkaj
figuraĵoj de Wordsworth kiam junulo kaj kiam maturaĝa viro.
En apuda ĉambro estas portretoj de Coleridge, lia filo Hartley,
Matthew Arnold, De Quincey kaj aliaj. Al tiu ĉi parto da la domo
aliĝis la ĉambro por servi kiel Wordsworth'a muzeo, sed nune ĝi
estas en komenciĝa stato.
La posta ĝardeno estis formata de la poeto, kaj suprenirante per
kelkaj turniĝadantaj ŝtupoj oni atingas ĉarman laŭbon, de kiu oni
havas belegan vidaĵon de la lago kaj la monto "Silver How"; tie ĉi
neinterrompite li povis senvorte interkomuniĝi kun Naturo.
"Rydal Mount," malproksima tri mejlojn de Grasmere, la hejmo de la
poeto dum la lastaj tridek-sep jaroj de lia vivo sendube estas pli
bonkonata, kaj la pejzaĝaro estas egale bela. Sed laŭ mia pensado
estas speciala altiro al tiu ĉi humila dometo okupata de la juna
poeto antaŭ lia genio estis akirinta la ĝeneralan rekoniĝon kiun
li meritis. Enirante en Rydal post la ĉirkaŭiro de "Loughrigg
Fell" kun "Fairfield" pleno videbla oni preterpasas la kamparejon de
D-ro Arnold, "Fox How," "Fox Ghill" la domon de la mortinto Sinjoro
W. E. Forster, kaj "Loughrigg Holme," kie vivis Doro Quillinan kun
sia edzo, kaj kie post ilia morto, ŝiaj du filinoj Rothay kaj
Jemimo Quillinan vivis kaj mortis. Nenio povas superi la belecon
de la ĉitiea pejzaĝaro simila je parko, kiel la vojo turniĝadas
laŭlonge la rivero Rothay ĝis kie oni trafas la ĉefvojon kaj
trovas sin kontraŭ "Rydal Hall" la kamppalaco de la Le Flemings.
Multaj kapablaj verkintoj temigis la neordinaran belecon kaj
ĉarmecon de Laglando, kaj malmultaj el tiuj kiuj vizitis tiun
naturdotan landon ne volonte revizitus regionon tiel pentrindan, al
ni karigitan kaj sanktigitan per ĝiaj literaturaj memoroj.
Tiuj ĉi vere kune kun la imponeco de ĝia scenaro devas je eterne
interesigi nian Anglan Laglandon al ĉiuj kiuj estimas je ilia vera
valoro la grandajn forpasintajn animojn.
INFLEXIBLE.
Out of the night that covers me,
Black as the pit from pole to pole,
I thank whatever gods may be
For my unconquerable soul.
In the fell clutch of circumstance
I have not winced nor cried aloud:
Under the bludgeonings of chance
My head is bloody, but unbowed.
Beyond this place of wrath and tears
Looms but the horror of the shade,
And yet the menace of the years
Finds and shall find me unafraid.
It matters not how strait the gate,
How charged with punishments the scroll,
I am the master of my fate,
I am the captain of my soul.
W. E. Henley.
NEVENKEBLA.
El min kovranta nokto, nigra ĉie
De unu lim' polusa ĝis alia,
Mi dankas kiajn diojn estu tie,
Pro la animo nevenkebla mia.
Ĉe prem' fatala de okaz' perforta
Mi ne tremetis, ankaŭ ne kriadis;
Ĉe la bategoj de malbono sorta
Vunditan kapon rekte mi tenadis.
Post la koler' kaj larmoj de la tero,
Terura ia ombro nur aperas;
Kaj tamen la minacoj de mistero
Min ne timigas, nek mi malesperas.
Do kiel ajn la leĝ' severa estas,
Aŭ kiel puna la skribaĵo sia,
De mia sorto mi la mastro restas,
La kapitano de l' animo mia.
_Tradukita de_ Ben Elmy.
EL "KORBO DE PENSOJ."
De Ant. Gr. Rubinŝtein,[115]
tradukitaj de Vs. Lojko (St. Petersburg).
En muziko nenion oni povas _argumenti_: nek belecon, nek malbelecon.
Se iu dirus: la naŭa simfonio de Beethoven estas abomena muziko,
oni povas nur turni al li dorson, sed argumenti, ke li diras
sensencaĵon--estas neeble. Grandan signifon havas muzika kaj
estetika klereco, disvolvanta kapablon diferencigadi en muziko belan
de malbela, sed signifo de klereco ankaŭ estas limigita, ĉar
subjektiva sento ĉiam ludas tie ĉi grandegan rolon. En tio ĉi
muziko havas komunajn trajtojn kun religio: _argumenti_, ke ekzistas
Dio, ankaŭ estas neeble. Feliĉaj en ambaŭ okazoj estas tiuj, kiuj
prave sentas.
* * *
Arto estas Evo, proponanta pomon al artisto. Kiu ekprovis tiun ĉi
acidan pomon, tiu perdas paradizon de anima paco kaj kontenteco. Kaj
kulpa en ĉio estas sukceso--tiu ĉi malica serpento.
* * *
Artisto, precipe artisto-kreanto, bezonas esti konfesita. Ne estas
devige, ke tiu ĉi konfeso estu universala; estas sufiĉe, se ĝi
eliras de negranda rondeto, eĉ nur de du-tri aldonituloj. En alia
okazo kreema spirito estas dismordetata per maldolĉeco de dubo pri
siaj propraj fortoj.
* * *
Por la publiko la vivo estas serioza fenomeno, la arto--amuzo; por la
artisto--male.
* * *
Mi mem al mi ŝajnas treege nelogika: en vivo--respublikano kaj
radikalulo, en arto--konservativulo kaj despoto.
* * *
Al mi ne unufoje venadis en kapon ideo verki muzikaĵon sub titolo
"Amo--temo kun variacioj," sed mi ĝis nun ne plenumis tiun ĉi
ideon. En pasintaj jaroj mi facile prosperadis verki temon, sed
mankis necesaj sciaĵoj por variacioj, nun do al mi estas facile
verki variaciojn, sed ne estas jam fortoj por temo.
* * *
Por muzika verkisto, kiun nun oni ne deziras koni, restas nur konsolo
en espero, ke--povas esti--ankaŭ en regiono de muziko oni sin prenos
iam je arĥeologiaj disfosoj.
* * *
En sentenco "Se juneco scius, se maljuneco povus" estas la "alfa" kaj
la "omega" de la tuta filozofio de la vivo.
* * *
Nur sanaj homoj povas esti ateistoj. Malsanuloj, suferantoj, povas,
kompreneble, por kelka tempo ekdubi je Kreinto, sed ne malkonfesi
lin. Espero nutras ilian kredon, kredo--esperon.
* * *
Junulo--pesimisto, laciĝinta vivi, estas inda je rido kaj mallaŭdo:
ja li ne havis eĉ tempon por ekkoni la mondon kaj la vivon de ĉiuj
flankoj; sed maljunulo, restinta viveĝoja optimisto, ŝajnas al mi
ankaŭ stranga kaj negranda: ĉe li ja estis sufiĉa tempo por ekkoni
la mondon kaj la vivon de ĉiuj flankoj.
* * *
Se homo devenas de simio, restas demando, ĉu atingis li nun, fine,
fizikan limon aŭ ĉu li estas kapabla pliperfektiĝadi kaj plu. Se
estas vera tio ĉi lasta, ĉu oni ne povas konsenti, ke en estonto
homo fariĝos eĉ anĝelo!
* * *
Sola vorto, kiu en la Angla lingvo ĉiam komenciĝas de granda
litero, estas--I, "mi." Kiel bonege karakterizas tio ĉi la
karakteron de Anglo!
* * *
Eminentaj personoj malofte gajnas ĉe proksima persona konatiĝo kun
ili.
* * *
Neprava estas tiu, kiu diras, ke oni devas decidiĝi je edziĝo nur
post tiam, kiam ambaŭ gepartoprenantoj tute ekkonis unu la alian.
Oni povas esti fianĉo kaj fianĉino dum longaj jaroj, sed tute
ekkoni unu la alian oni povas nur post la unua monato de edza vivo.
* * *
Pipro kaj salo aldonas gustecon al nutraĵo, batalado al vivo.
* * *
Se vi volas, ke vin oni bone akceptadu ie, venadu tien pli malofte.
* * *
Trufoj estas terpomoj de riĉuloj, terpomoj estas trufoj de
malriĉuloj.
* * *
"Ekstremaĵoj sin tuŝas"--estas ebla, tial, ankaŭ ligo inter Rusujo
kaj Francujo.
* * *
Plej granda feliĉo, kiu estas donita al homoj, estas lumo de
suno. Ho, lumo de la suno! Eĉ strange estas, ke homoj, vivantaj
sub blua suna ĉielo, havas tiujn samajn politikajn kaj socialajn
malkontentojn, kiel tiuj, kiuj estas aljuĝitaj vivi sub nuba ĉielo
kaj nebuloj.
PIEDNOTO:
[115] Granda Rusa muzika verkisto kaj virtuozo, aŭtoro de bela
opero "Demono," kies temo estas prenita el glora poemo "Demono"
de M. Lermontov.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
19. (Vol. II., No. 5.)
Majo, 1905.
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.
CONTENTS.
Page
Voice from the Himalayas (Anando) 65
A Sanskrit Legend
(A. Randall and L. K. Venner) 66
The Smith (a Song by Mme. Reddet) 67
Another Cat's Nest (Jem Ross Archibald) 67
To-Morrow (Poem by A. Motteau) 68
In Life's Presence (----ko) 68
Conscience, from Victor Hugo
(translated by C. Guersent) 69
Clarence's Dream, Shakespeare
(Clarence Bicknell) 70
The City of the Demons (Elise Bauer) 71
Colonization in America (Gen. Cox) 74
Reverie (Kolowrat Ĉervinskij) 74
Our Village Sports (F. A. Meigh) 75
A Rainy Day (Poem by J. Parisot) 75
Reminiscences, Part V.
(Edward Metcalfe, M.A., Oxon) 76
The Protection of an Englishman
(Edward Gauntlett) 77
On the Ice, from Pickwick (A. A. Cowan) 78
A True N.Z. Ghost Story (Esp. 10549) 79
Master Sparrow (Alfonso Wachter) 80
AVIZO GRAVA.
La malnova firmo Buchanan, Scott & Co., fondita en la jaro 1870,
prezentas siajn komplimentojn al la Esperantistaro kaj anoncas ke,
post nelonge, interesa kaj enspeziga propono aperos en tiu ĉi spaco.
Ĉiu Esperantisto, ĉu membro de ia konata grupo aŭ kies nomo
enskribiĝis en la Adresaro de D-ro Zamenhof, kiu volas akcepti
tiun ĉi proponon povos samtempe ne nur ŝpari al si specialan
rabaton sed ankaŭ antaŭenpuŝi la disvastigon de Esperanto.
BUCHANAN, SCOTT & CO.,
Garthland Street,
Glasgow, Scotland.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti _bonajn vinojn_, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadoan en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of
the Best Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow
with intelligent interest the great movements of Contemporary
History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
FOR SALE.
160 Guinea 'Broadwood' Grand Piano for £63. In fine condition;
Rosewood. For all particulars write to The Editor.
Correspondence Lessons in Esperanto.
ARE GIVEN BY
Mr. A. MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto, 157, Earlham
Grove, Forest Gate, London, E.
7/6 the Quarter.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. A. C. Body, 34, Greenbank Avenue, Plymouth. Dez.
interŝanĝi ilus. p-k. kun Gees. el aliaj landoj.
Sro. C. B. Burgess, Penn Buildings, Erie, Pa., U.S.A.
Deziras koresp. kun Kristanaj Sciencistoj.
Sro. Edward Gauntlett, Okayama, Japanujo. Deziras
interŝanĝi poŝtmarkojn; precipe deziras ricevi antaŭtempajn
kaj superpresitajn markojn de Anglujo kaj Britaj kolonioj. Ĉiam
respondos.
Sro. L. A. Gill, Churchfield Hall, S. Acton, London, W.
Deziras koresp. kun ĉiul. per ilus. p-k.
Sro. G. O. Messerly, Porlamar, Margarita, Venezuela, S.
America. Dez. kor. kun Geesp. nur letere pri feminismaj, literaturaj,
& estetik fizikkulturaj aferoj. Ne kolektas poŝt-markojn. Ĉiam
respondos.
Sro. George Meadows, 68, Shrewsbury Street, Manchester,
S.W. Dez. kor. kun fremduloj per ilus. p-k aŭ letere. Dez. renkonti
Esp. en Manchester.
Frl. Mitchell, Acaba House, 65, Marquess Road, Canonbury.
Kun alilandanoj par ilus. p-k.
Sro. W. Miles, inĝeniero, 80, Station Road, Petersfield,
Anglujo. Deziras kor. kun Geesp. per ilus. p-k. Tuj & ĉiam resp.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie. Esq., 67, Kensington Gardens Square, London. W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve. 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
19. [Vol. II., No. 5.]
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later Issues
4d. each, net.
MAJO, 1905.
VOĈO EL LA HIMALAJO.
Letero de Anando.
La kvin sentoj malkovras la eksteran homon de unu al alia, sed ne
la internan. La sciado nur de la ekstera homo de ĉiu alia ne povas
fondi la veran parencecon inter homo kaj homo.
Estas nur kiam lingvo venas kaj malkovras la internan homon de unu al
alia, estas nur kiam per lingvo ili eltrovas ke ili havas similajn
sentojn, ke la homoj ekkomprenas ke simila spirito aŭ individueco
ekzistas en ĉiu homo. Tiu ĉi ideo ree postulas aĝojn por maturiĝi
en tiun de universala frateco, kio nun estas bonekonata, almenaŭ
nome, de ĉiuj civilizataj landoj.
Sed ekzistas ankoraŭ pli altan gradon, pli glora ol universala
frateco.
Ĝi estas la _Universala Propro_, eltrovata de la antikvaj Hindaj
saĝuloj. Ĝi signifas ke la Propro en la Homaro estas Unu kaj la
Sama, kaj ne estas multespeca, aŭ simila.
Estas la funkcio de lingvo malkovri la internan homon kaj aranĝi
lian parencecon rilate la aliaj. La malplej perfektigita dialekto
efektivigas tion inter la homoj de kiuj ĝi estas parolata.
Kia, do, estas la funkcio de nia Esperanta lingvo, la lingvo
internacia?
Vere fondigi kaj pliprofundigi ne sole la fratecon, sed ankoraŭ
pliproksime--la Propron de ĉiuj homoj. Instrui ke oni pensu pri
alia kiel pri Si, aŭ pensi _Si-e_ (Sanskrit _atmavat_), se mi povos
tiel skribi. La universala lingvo progresu tra ĉiuj landoj, vekanta
la universalan senton, la _homecon_ de ĉiuj homoj, la _Universalan
Propron_ de la Homaro, kaj tiam la gloro de la _Unu Si-o_ post ĉio,
brilos sur la mondon kaj estos videbla por ĉiuj, eĉ kiel estas
videbla la suno. Tiam efektive la homoj fariĝos _filoj de lumo_, al
kio celas la homa evolucio.
The five senses reveal the outer-man of one to another, but not the
inner. The mere knowledge of the outer-man of each other cannot
establish the true relationship between man and man.
It is only when language comes and reveals the inner-man of one to
the other, it is only when through language they find out that they
have similar feelings, that men rise to the idea of a similar spirit
or self in each. This idea again takes ages to mature into that of
universal brotherhood, which is now well known, at least by name, in
all civilized countries.
But there is a step still higher, more glorious than universal
brotherhood.
It is the Universal Selfhood, discovered by the ancient sages of
India. It means that the Self in Man is One and the Same, and not
many and similar.
It is the function of language to discover the inner-man and adjust
his relation to others. The least developed _patois_ does this among
the people by whom it is spoken.
What, then, is the function of our Esperanto language, the
international tongue?
To truly establish and deepen not only the brotherhood, but closer
still--the Selfhood of all men. To teach one to think of another as
_Self_, or "to think _Self-ly_" (Sanskrit _atmavat_), if I may say
so. Let the universal language progress through all lands, waking
up the universal feeling, the _humanity_ of all men, the _Universal
Selfhood_ of Man, and then the glory of the _One Self_ behind all
will shine upon earth and be visible to all, even as the sun is
visible. Then truly will men be children of light, towards the
attainment of which is human evolution.
SANSKRITA LEGENDO.
Tradukita de A. Randall & L. K. Venner.
En la komenco, kiam Ajvashti venis al la kreo de la Virino, li trovis
ke, kreinte la Viron sia materialo elĉerpiĝis, kaj ke da malfluidaj
elementoj neniom restis.
Je tiu malfacilego, post multe da meditado, li jene faris:
Li prenis la Rondecon de la Luno, kaj la Kurbojn de la Rampaĵoj, kaj
la Teniĝon de la Rampantaj Kreskaĵoj, kaj la Trememon de la Herbo,
kaj la Maldikecon de la Kano, kaj la Floron de la Florkreskaĵoj,
kaj la Malpezecon de la Folioj, kaj la Maldikiĝon de la Rostro de
la Elefanto, kaj la Ekrigardojn de la Cervinoj, kaj la Kunvenon de
la Abel-amasoj kaj la Ĝojan Gajecon de la Sunradio, kaj la Ploremon
de la Nuboj, kaj la Ŝanĝemon de la Ventoj, kaj la Timemon de la
Leporo, kaj la Vanecon de la Pavo, kaj la Molecon de la Brusto de
la Papago, kaj la Malmolecon de la Diamanto, kaj la Dolĉecon de la
Mielo, kaj la Kruelecon de la Tigro, kaj la Varman Brilon de Fajro,
kaj la Babilemon de Garoloj, kaj la Kares-murmuradon de Kolomboj, kaj
la Hipokritecon de la Gruo, kaj la Fidelecon de la Ĉakavako, kaj,
kunmetinte kune tiujn ĉi, li kreis la Virinon kaj ŝin donis al la
Viro.
Sed, post unu semajno, la Viro venis al li kaj diris: "Sinjoro, tiu
ĉi estaĵo, kiun vi donis al mi, malfeliĉigadas mian vivon. Ŝi
senĉese babilas, kaj min turmentas pli ol estas tolereble, neniam
permesante al mi pacon. Ŝi okupas mian tutan tempon, ŝi senkaŭze
ploras, kaj ĉiam ŝi estas mallaborema. Mi venas por redoni ŝin,
ĉar mi ne povas kun ŝi vivadi."
Tial Ajvashti diris "Tre bone," kaj li reprenis ŝin.
Tiam, post alia semajno la Viro revenis al li, kaj diris: "Sinjoro,
mi sentis la vivon esti tre izola tuj kiam mi redonis tiun estaĵon
al vi. Mi memoras ke ŝi dancis kaj kantis al mi, kaj mi memoras
la flankrigardojn de la okuloj, kiel ŝi ludis kun mi, kaj min
ĉirkaŭprenis, kaj ŝia rido estis muziko, kaj ŝi estis bela por
rigardi, kaj mola por palpi; tial do redonu ŝin al mi!"
Tial Ajvashti diris "Tre bone," kaj li redonis ŝin.
Tiam, post nur tri tagoj, la Viro revenis denove al li kaj diris:
"Sinjoro, mi ne povas ĝin kompreni, sed, malgraŭ ĉio, mi
certiĝas ke ŝi estas pli turmento ol plezuro al mi, tial, mi
petas, reprenu ŝin."
Sed Ajvashti ekkriis: "Ho! Hontindulo, foriru! Mi tion ĉi ne suferos
plu; vi devas fari tiel bone, kiel vi povos."
Tiam la Viro diris: "Sed mi ne povas vivi kun ŝi!"
Kaj Ajvashti respondis: "Vi nek povas vivi sen ŝi." Kaj li turnis la
dorson kontraŭ la Viro kaj daŭrigis sian laboron.
Tiam la Viro diris: "Kion mi faros? Mi ne povas kun ŝi vivi, kaj mi
ne povas sen ŝi vivi!"
In the beginning, when Iwashti came to the creation of Woman, be
found that he had exhausted his material in the making of Man, and
that no solid elements were left.
In this dilemma, after much profound meditation, he did as follows:
He took the Rotundity of the Moon, and the Curves of the Creepers,
and the Clinging of Tendrils, and the Trembling of Grass, and the
Slenderness of the Reed, and the Bloom of Flowers, and the Lightness
of Leaves, and the Tapering of the Elephant's Trunk, and the Glances
of the Deer, and the Clustering of the Swarms of Bees, and the Joyous
Gaiety of the Sunbeam, and the Weeping of the Clouds, the Fickleness
of the Winds, and the Timidity of the Hare, and the Vanity of the
Peacock, and the Softness of the Parrot's Bosom, and the Hardness of
Adamant, and the Sweetness of Honey, and the Cruelty of the Tiger,
and the warm Glow of Fire, the Chattering of Jays, and the Cooing of
the Kabala, and the Hypocrisy of the Crane, and the Fidelity of the
Chakawaka; and compounding all these together, he made Woman and gave
her to Man.
But after one week Man came to him and said: "Lord, this creature
whom you have given me makes my life miserable. She chatters
incessantly, and teases me beyond endurance, never leaving me alone.
She takes up all my time, she cries about nothing, and is always
idle. I have come to give her back again, as I cannot live with her."
So Iwashti said "Very well," and he took her back.
Then after another week Man came to him and said: "Lord, I find
that my life is very lonely since I gave you back that creature. I
remember how she used to dance and sing to me, to look at me out of
the corners of her eyes, and play with me and cling to me, and her
laughter was music, and she was beautiful to look at and soft to
touch; so give her back to me again."
So Iwashti said "Very well," and he gave her back again.
Then after only three days Man came back again to him, and said:
"Lord, I know not how it is, but, after all, I have come to the
conclusion that she is more of a trouble than a pleasure to me, so
please take her back again."
But Iwashti said: "Out on you, shameful one! Be off! I will have no
more of this; you must manage how you can."
Then Man said: "But I cannot live with her."
And Iwashti said: "Neither can you live without her." And he turned
his back on Man and went on with his work.
Then Man said: "What is to be done? For I cannot live with her, and I
cannot live without her."
LA FORĜISTO.
Kanto originale verkita de S-rino Reddet. (Sens).
Ho Forĝisto, forĝu feron!
Prenu per muskola brako
La martelon, forte frapu,
Bona la plugferon faru.
Jes, mi ekbruligas karbon,
Kaj mi forĝas por la Vivo!
Ho Forĝisto, forĝu feron!
Tiru el la ruĝa fajro
Ĉiujn metiistajn ilojn
De l' maŝinoj la radarojn.
Jes, mi ekbruligas karbon,
Forĝos tuj por Laboristo!
Ho Forĝisto, forĝu feron!
Serĉu el la blua ŝtalo
La plej bonan kaj flekseblan,
Forĝu bisturilon akran!
Jes, mi ekbruligas karbon,
Forĝos tuj por Kuracisto!
Ho Forĝisto, forĝu feron!
Aŭdu de la pafilego
Fore la teruran voĉon
Kaj rapide forĝu glavon!
Ne ne! Mi estingas karbon,
Mi ne forĝos por la Morto!
LA KATINO & LA KOKIDOJ.
Originale verkita de Jem Ross Archibald.
La interesa rakonto _Katnesto_ sur la Februara numero de The
Esperantist rememorigis al mi la saĝan maljunan katinon, kiun
mi ofte vidis kune kun ŝiaj strangaj familioj en farmadomo, kien mi
vizitis geamikojn.
Ŝia nomo estos Torty, sed ŝi estis ankaŭ nomita "Kara avineto,"
ĉar ŝi flegis kaj tre zorge vartis kelke da orfaj katidoj, kies
malfeliĉajn gepatrojn la ĉasgardistoj mortigis en la proksima
arbaro.
Kiam mi ŝin ekvidis, mi pensis la nomon "Avineto" tute taŭga por
ŝia plen-zorga vizaĝo sed, tiatempe, mi ne konis, ke Torty posedis
plumajn tiel bone kiel pelajn familiojn.
En tago mi ŝin vidis alportante en ŝia buŝo etan kokidon.
Mi tuj ekkuris, kiel mi tiam pensis, por savi la vivon al la
malfeliĉa kokido.
Torty atingis la kuirejon, mi ŝin sekvis en tiun grandan ĉambron.
Ŝi ĝentile metis la birdeton en komfortan korbon apud la kameno.
Ŝi blekis kaj murmuretis dum ŝi vartis la kokideton!
Mi diris al la servistoj, ke mi timis ke Torty mortigus la birdeton,
kaj ili tiam diris al mi la sekvantan rakonton.
La farmamastrino unu tagon trovis kuvon da kokidoj, kies malserioza
patrino forlasis ilin perei en la kortbirdejo.
Tion ĉi la farmamastrino tre bedaŭris, ĉar ili apartenis al bona
raso de bela kortbirdaro, tial ŝi alportis ilin, kaj enmetis ilin en
korbon apud la fajro en kuirejo.
Ŝi eliris el tiu ĉambro por trovi flanelon por kovri kaj varmigi la
kokidojn.
Ŝi aŭdis la maljunan katinon murmurante apud la korbo, kaj diris
"Torty! Kara katino, vi povos varmigi tiujn ĉi malfeliĉajn
kreitaĵojn!"
Nu imagu ŝian miregon, kiam Torty blekis "Miaŭ (_Jes!_) kaj tuj
eksaltis tre zorge en la korbon."
De tiu tempo, ĉiuj el la orfaj birdetoj fariĝis la genepoj de la
aminda maljuna "Avineto Torty."
Oni povas priskribi la korbon de Torty ankaŭ kiel la _Katnesto_.
"MORGAŬ."
Popoldira fabelo versigita de A. Motteau.
"Matene, morgaŭ, kampon mian,"
Trenjo diris, "mi tuj plugos,
Antaŭ ol sezon' forflugos,
Aŭ grenon havos mi nenian."
Alvenis morgaŭ; la plugilo
Tute preta lin atendis,
Sed nun manĝinviton sendis
Al li aminde la bofilo.
Eĉ Trenjon ŝanceligis tio ...
Ĉu li devos tuj plugiri,
Aŭ ĉu ĉe filin' manĝiri?
Bah! _tago_ taŭgas por _nenio_.
Amiko Trenjo do festenis
Ĉe l' bofilo kaj filino,
Kie, eble, ruĝa vino
Malfrue lin en lit' detenis.
Anstataŭ tago, du li perdis--
"Morgaŭ mi pli longe plugos,"
Diris li, "ne tiel taŭgos."
Sitele morgaŭ trapluvadis.
Postmorgaŭ la veter' beliĝis ...
Plugi ĉu nun povas Trenjo?
Ne, ĉar en la ĉevalejo
Ĉevalo lia malsaniĝis.
Kaj tiam venis vilaĝfesto,
Kaj neniu faris ion:
Ŝatis Trenjo l' opinion
Ke beno ĉiam estas resto.
Semajn' alia sin komencis
Per grandega kampfoiro;
Eĉ foriĝi de l' vojiro
Neniam Trenjo ja intencis.
Edziĝon tiam li alestis,
Poste al enterigiro:
Tro malfrue la deziro
Por kampon plugi nun ĉeestis.
_Se post la semsezono plugos_
_Prokrastulo kampon sian,_
_Ne miregu se nenian_
_Tritikon li engrenejigos._
ANTAŬ LA RIGARDO DE LA VIVO.
Tradukita de ----ko.
Antaŭ la rigardo de la severa vivo staris du homoj, ambaŭ
nekontentaj je ĝi, kaj al la demando: "Kion vi atendas de mi?" unu
el ili per laca voĉo diris:
"Mi estas indignigita per la krueleco de viaj interkontraŭecoj,
senforte mia prudento penas kompreni la sencon de la ekzisto, kaj per
senlumeco de malkompreno je vi animo mia estas plena. Mia memkonscio
diras al mi, ke homo estas la plej bona el ĉiuj kreitaĵoj."
"Kion vi volas de mi?" senpasie demandis Vivo.
"Feliĉon! ... Por feliĉo mia estas necese, ke vi interpacigu du
fundamentojn de la interkontraŭecoj de animo mia: mian _mi volas_
kun via _vi_ devas."
"_Volu_ tion, kion vi _devas_ por mi," severe diris Vivo.
"Mi ne volas esti ofero via!" ekkriis la homo. "Mi volas esti reganto
de la vivo, sed devas mi kolon fleksadi en jugo de ĝiaj leĝoj--por
kio?"
"Vi parolu do pli simple!" diris la dua homo, starinta pli proksime
al Vivo, sed la unua daŭrigis, ne doninte atenton al la paroloj de
lia kolego:
"Mi volas liberecon, vivi en harmonio kun deziroj miaj, kaj mi volas
esti por proksimulo laŭ sento de devo, nek frato, nek servanto, kaj
mi estos tiu, kiel mi volos libere--sklavo aŭ frato. Mi ne volas
en societo esti ŝtono, kiun societo kuŝigas, kien kaj kiel ĝi
ekvolas, konstruante malliberejojn de feliĉo sia. Mi estas homo, mi
estas spirito kaj prudento. Vivo, mi devas esti libera!"
"Haltu!" diris Vivo, severe ridetante. "Vi multe parolis, kaj ĉio,
kion vi diros plu estas por mi certa. Vi volas esti libera! Kio do?
Estu! Bataladu kun mi, venku min, kaj estu por mi reganto; kaj mi
tiam via sklavo estos. Vi scias, mi estas senpasia kaj al venkantoj
ĉiam facile cedadis. Sed estas necese venki! Vi al batalado kun mi,
pro via libereco, ĉu estas kapabla? Jes? Sufiĉe forta estas vi por
venko kaj je forto via ĉu vi kredas?"
Kaj la homo diris malgaje: "Vi entiris min en bataladon kun mem mi,
vi akrigis prudenton mian, kiel tranĉilon, ĝi enpuŝiĝis al mi
malproksimen en animon kaj dispremis ĝin!"
"Sed vi kun ĝi pli severe parolu, ne plendu," diris la dua homo.
Sed la unua daŭrigis: "Mi ripozi volas de premo via. Ho donu al mi
ĝui feliĉon!"
Vivo ree ekridetis per rideto, simila al brilo de glacio:
"Diru! Kiam vi parolas, ĉu vi postulas, aŭ petas?"
"Mi petas!" kiel eĥo la homo diris.
"Vi petas, kiel kutima almozulo; sed, malfeliĉulo mia, mi devas diri
al vi--Vivo almozon ne donas! Kaj ĉu vi scias? Libera li ne petas,
li mem prenas donacojn miajn.... Sed vi! Vi estas nur sklavo de miaj
deziroj, sed ne pli. Libera estas tiu, en kiu estas forto de ĉiuj
deziroj rifuziĝi por en unu sin enmeti. Ĉu vi komprenis? Foriru!"
Li komprenis, kaj kuŝiĝis, kiel hundo, ĉe la piedoj de la
senpasia vivo por nerimarkeble kaptadi pecojn de ĝia tablo, ĝiajn
manĝ-restaĵojn.
Tiam la senkoloraj okuloj de la severa vivo ekrigardis la duan
homon--tio estis maldelikata, sed bona vizaĝo:
"Pri kio vi petas?"
"Mi ne petas, sed postulas."
"Kion?"
"Kie estas justeco? Donu ĝin tien ĉi! Ĉion ceteran poste mi
prenos, dume bezona al mi estas nur justeco. Mi longe atendis,
pacience atendis, mi vivis en laborado, sen ripozo, sen lumo! Mi
atendis.... sed sufiĉe! Kie estas justeco?"
Kaj Vivo al li senpasie respondis: "Prenu!"
LA KONSCIENCO.
De Victor Hugo, tradukita de C. Guersent (Rouen).
Kune kun siaj infanoj, kiam Kaino, la haroj malordigitaj, la vizaĝo
oliv-verdigita, tra la blovanta ventego forkuris malproksime de
Jehovo kiam vesperiĝis, li malĝoje alvenis ĉe la malsupron de
monto en vasta kamparo. Lia edzino lacigata, liaj senspiraj filoj
petis de li: "Ni kuŝiĝu teren kaj dormu."
Kaino, ne dormante, sonĝis malsupre de la monto. Levinte la kapon en
la ĉiela funebra arkaĵo li vidis Okulon grande malfermatan, kiu,
en la mallumo, fikse rigardis lin. "Mi estas tro proksime," li diris
tremante.
Li vekis siajn dormantajn filojn, sian lacigitan edzinon, kaj ree
forkuris malĝoje tra la mondon. Tridek tagojn kaj noktojn li
vagadis. Li marŝis muta, pala kaj tremanta je la plej malgranda
brueto, ne rigardante malantaŭ si, ne ripozante, ne dormante.
Fine li alvenis ĉe la marbordoj de lando nomata Assuro.
"Ni haltu tie," li diris, "ĉar tiu loko estas sendanĝera. Tie estas
la fino de la mondo."
Kiam li sidiĝis, li vidis ankoraŭ Okulon lin rigardantan ĉe la
horizonto.
Tiam li skuiĝis de forta tremo:
"Ŝirmu min!" li ĝemis, kaj, la fingro sur la buŝo, liaj infanoj
rigardis lin sovaĝe tremantan.
Kaino diris al Ĵabelo, patro de la vagantuloj de la vasta dezerto,
kiuj loĝas sub vastaj tendoj: "Etendu tiuflanke la tol-tendon."
Oni etendis la tolan mureton.
Kiam oni starigis ĝin per plombaj najloj: "Ĉu vi nenion plu vidas?"
diris Tsillao, lia blonda nepino, dolĉa kiel matenruĝo; kaj Kaino
respondis:
"Okulon mi ankoraŭ vidas."
Ĵubalo, patro de tiuj, kiuj trapasas la vilaĝojn ludante per
trumpetoj kaj frapante tamburojn ekkriis: "Mi konstruos barilegon."
Li altigis bronzan muregon, kiu ŝirmis Kainon. Sed tiu ĉi ankoraŭ
ĝemis: "Tiu ĉi Okulo ĉiam rigardadas min."
Enoĥo diris: "Ni faru zonon de turoj tiel teruran, ke nenio povu
alproksimiĝi. Ni faru fortikaĵon, kaj ni ĝin tute fermu."
Tiam Tubalkaino, la forgistestro, konstruis grandegan kaj superhoman
urbon. Dum li laboris, liaj fratoj forpelis la Enosidojn, kaj la
Sethidojn, kaj oni boris la okulojn de la preterpasantoj.
Vespere oni pafarkis al la steloj. La granito anstataŭis la
tol-tendon; oni kunligis ĉiujn ŝtonojn per feraj ligiloj.
Infera ŝajnis la urbo. La ombro de la turoj noktigis la kamparon, la
muregoj estis dikaj same kiel montoj, kaj oni skribis sur la pordo:
"Estas tute malpermesate al Dio tien ĉi eniri!"
Kiam ili finis muregi, oni ŝirmis la avon en ŝtonturo, sed li
restis funebra kaj okulfiksata.
"Ho, Avo mia! Ĉu la Okulo malaperis?" diris Tsillao tremanta, kaj
Kaino ree ĝemis: "Ne, ĉiam ĝi estas tie."
Tiam li diris: "Mi volas loĝi sub la tero, kiel homo tute sola en
sia tombo; nenio plu vidos min, mi neniam ion plu vidos."
Oni do fosis kavegon, kaj Kaino diris: "Bone!"
Tiam li malsupreniris sola sub tiun malluman arkaĵon.
Kiam li estis sidiĝinta, kiam oni estis ferminta super lia kapo la
subteran galerion, tra la mallumo, en la tombo, Kainon ĉiam fiksadis
la Okulo.
LA SONĜO DE KLARENCO.
Tradukita el la dramo "La Reĝo Riĉardo III." (Shakespeare) de C.
Bicknell.
Brakenburo.
Kial malbone fartas Via Moŝto?
Klarenco.
Ho! mi la nokton tre mizere pasis,
Pro sonĝoj kaj vidaĵoj terurigaj;
Do kvankam mi Kristan' fidela estas,
Ne volus mi similan nokton pasi
Por gajni mondon da feliĉaj tagoj,--
Tiel terure estis kaj malĝoje!
Brakenburo.
Kaj Via Moŝta sonĝo, kio estis?
Klarenco.
Mi pensis, ke mi el la Tur' forkuris.
Kaj enŝipiĝis por la martransiro
Al Burgundi', kun mia frat' Glostero;
Kaj li min vokis el ĉambreto mia
Al la ferdek': de tie ni rigardis
Anglujon, kaj pri mil teruraj tempoj
Dum la militoj inter Lankastero
Kaj Yorko, ni parolis. Dum ni paŝis
Laŭlonge la ferdekon kapturnigan,
Mi pensas ke Glostero iom falas;
Kaj li, falante, min deĵetas kiu
Lin savi penas, en la maltrankvilajn
Ondegojn de la mar'. Ho! Dio mia!
Ho! Dio! droni! kia suferado!
Ho! kia akvobruo en l' oreloj!
Kiom da mortvidaĵoj al l' okuloj!
De ŝipoj derompaĵojn mil mi vidas,
Kaj dekmil korpojn kiujn fiŝoj mordas;
Amasojn orajn, ankrojn kaj perlarojn,
Juvelojn de valor' nekalkulebla,
Ĉe l' fundo de la maro dissemitajn:
En la kranioj de l' mortintoj iuj;
Kaj en la truoj kie unufoje
Okuloj loĝis, kuŝas pro malŝato,
Juveloj rebrilantaj, kiuj kisas
La koton de la mara profundaĵo
Kaj nur mokadis ostojn de mortintoj.
Brakenburo.
Ĉu vi, mortante, libertempon havis
Sekretojn de la maro por rigardi?
Klarenco.
Jes, tiel pensis mi, kaj ofte provis
Delasi la spiriton; sed l' akvaro
Envia tenis ĝin, ne permesante
Ke ĝi l' aeron vastan kaj malplenan
Ekserĉu, sed sufokis ĝin en mia
Ĝemanta korpo preskaŭ rompigita
De penoj, por ke ĝi en maron iru.
Brakenburo.
Ĉu ne vekiĝis vi, pro l' agonio?
Klarenco.
Ho! ne! post vivo mia sonĝo daŭris,
Kaj la ventego en l' anim' komencis,
Kiam, laŭ mia penso, ĝi transiris
Kun la pramist' malgaja, li pri kiu
Poetoj skribas, la melankolian
Riveron, en la ĉiamnoktan regnon.
L' unuo kiu mian fremdanimon
Salutis, estis la famul', Warwick'o
Bopatro nobla mia; li ekkriis
"Do kian punon pro ĵurrompo lia
Malklara regno al Klarenco falsa
Nun povas doni?" kaj li neniiĝis.
Tiam fantomo al anĝel' simila
Kun la harar' per sango makulita,
Vagante venis; kaj li laŭte kriis
"Klarenco estas alveninta, falsa
Perfida, ĵurrompinta; li, Klarenco,
Kiu min vundis apud Tewkesbury'o:
Ho! kaptu lin, Furioj, lin konduku
En viajn turmentadojn." Tiam fine,
Mi pensis ke infera diablaro
Ĉirkaŭas min, kaj tiel malbelege
Kriegas, ke pro ili mi vekiĝas
Tremante, kaj dum longa posta tempo
Mi kredas ke mi estas en infero,
Tiel terura ŝajnis mia sonĝo.
Brakenburo.
Ne stranga estas ke ĝi vin timigis,
Ĉar mi mem timas, eĉ per la rakonto.
Klarenco.
Ho! Brakenburo, mi por li, Edwardo,
Aferojn faris, kiuj nun atestas
Kontraŭ animo mia; kaj rimarku
Per kio li nun rekompencas min.
Ho Di'! se preĝoj Vin ne kontentigos
Sed Vi Vin venĝos pro la miaj krimoj,
Sur mi, mi mem, kolero Via falu;
Ho! la edzinon mian la senkulpan,
Pardonu, kaj mizerajn idojn miajn.
Gardisto, apud mi sidiĝu iom.
La kor' laciĝas, kaj mi volus dormi.
Brakenburo.
Sinjor', volonte; Di' vin ripozigu.
(Klarenco _dormas_).
LA URBO DE LA DEMONOJ.
Tradukita de Elise Bauer (Munich).
Antaŭ multe da jaroj vivadis en la floranta urbo Kajro Hebrea rabeno
nomita Joĥonano, kiu estis la plej eminenta klerulo en sia lando.
Lia famo vastiĝis en la tuta Oriento, kaj la plej malproksimaj
popoloj sendis siajn junulojn, por ensorbi saĝecon de liaj lipoj. Li
estis profunde instruita en la tradicioj de siaj antaŭuloj, kaj en
disputadoj lia vorto estis decidiga. Li estis pia, justa kaj severa,
sed li havis unu malvirton--la amo por la oro estis kaptinta lian
koron, kaj li ne malfermis sian manon al la malriĉuloj. Tamen li
estis pli riĉa ol la plimulto, lia saĝeco estante por li la fonto
de riĉeco. La Hebreoj de la urbo ĉagreniĝis pro tiu ĉi makulo en
la karaktero de la plej saĝa el ili sed, kvankam la maljunuloj de la
gento daŭrigis respekti lin pro lia famo, la virinoj kaj infanoj ne
donis al li alian nomon ol: "Rabeno Joĥonano, avarulo."
Neniu sciis tiel bone kiel li la ceremoniojn bezonatajn al la
iniciatio en la religion de Moseo, sekve la ekzercado de tiuj ĉi
solenaj oficoj estis por li alia fonto de gajno.
Unu tagon, promenante en la ĉirkaŭaĵo de Kajro, kaj paroladante
kun junulo pri leĝo-scienco, okazis ke la anĝelo de la morto
ekfrapis lian akompananton. Li falis senmove antaŭ la piedoj de la
rabeno, dume tiu ĉi estis ankoraŭ parolanta.
Vidante ke la junulo estas senviva, la rabeno disŝiris siajn vestojn
kaj gloriis Dion. Sed lia koro estis ektuŝita kaj, nokte, pensoj
pri la morto elturmentis lin. Li maltrankviliĝis pripensante sian
malmolecon kontraŭ la malriĉuloj, kaj li diris: "Benata estu la
nomo de Dio! Se iu petos min fari ion je Lia sankta nomo, mi ĝin
faros senpage." Sed li eksopiris, ĉar li timis ke oni povus peti lin
pri porcio de lia oro.
Dum tiuj ĉi pensoj ankoraŭ okupis lin, laŭta krio aŭdiĝis antaŭ
la pordego de lia domo.
"Vekiĝu, dormulo," la voĉo diris, "Vekiĝu! Infano estas morte
malsana, kaj la patrino sendis min por vi, por ke vi faru vian
oficon."
"La nokto estas senluma," respondis la rabeno, alproksimiĝante la
fenestron, "kaj miaj jaroj estas multaj. Ĉu ne estas en Kajro pli
junaj viroj ol mi?"
"Mi estas sendita nur por vi, rabeno Joĥonano, nomita saĝulo de
kelkaj, sed avarulo de aliaj. Jen estas oro," li daŭrigis, eltirante
monujon plenan je zeĥenoj, "mi ne deziras vian laboron por nenio! Mi
vin petegas veni, je la nomo de Dio!"
Tiam la rabeno memoris la ĵus-faritan promeson kaj li ĝemis
spirite, ĉar la monujo ŝajnis esti multepeza.
"Ĉar vi petegis min en la Dia nomo, mi iros kun vi," li diris al la
viro, "sed mi esperas, ke la interspaco ne estas granda. Remetu la
monon en vian poŝon."
"La loko estas proksima," respondis la fremdulo,--nobla, bele-vestita
junulo. "Rapidu, ĉar mi ne devas perdi tempon."
Joĥonano leviĝis, sin vestis, kaj, zorge ŝlosinte ĉiujn pordojn
de sia domo kaj metinte la ŝlosilojn en sekretan lokon, li akompanis
la fremdulon.
"Mi ne memoras tian malluman nokton," diris la maljunulo. "Vi estu
mia gvidisto, ĉar mi povas apenaŭ vidi la vojon."
"Mi ĝin konas bone," respondis lia akompananto, sopirante, "estas
vojo multe vizitata, kaj hore trairata de multaj. Apogu vin sur mia
brako, kaj ne timu."
Ili antaŭen paŝadis. Estis mallume, sed heliĝis kelkafoje, kaj
tiam la rabeno ekvidis, ke li sin trovis en loko al li nekonata.
"Mi kredis," li diris, "ke mi konas la tutan ĉirkaŭaĵon de Kajro,
tamen mi ne scias, kie mi estas. Mi esperas, mia amiko, ke vi ne
estas perdinta la vojon." Kaj li sentis malkuraĝon en la koro.
"Ne timu," respondis la gvidisto, "via vojaĝo estas jam finiĝinta."
Dum li parolis, la rabeno sentis siajn piedojn forgliti, kaj li
malsupren rulis grandan deklivon. Retrovinte sin, li ekvidas, ke sia
akompananto estis ankaŭ falinta, kaj staris nun apud li.
"Ne, junulo, se vi petolos tiamaniere kun maljunuloj, viaj tagoj ne
estos multaj! Ve al tiu, kiu insultas grizharojn!" diris la rabeno.
La fremdulo senkulpigis sin, kaj ambaŭ daŭrigis silente la
marŝadon.
La mallumo malpliiĝis, kaj la mirigata rabeno ekvidis, ke ili estas
venintaj al la pordegoj de urbo, kiun li neniam antaŭe vidis. Kaj li
ja konis ĉiujn urbojn en Egiptujo, kaj estis nur duono da horo de
lia foriro de lia loĝejo en Kajro! Tial li ne sciis kion pensi, kaj
sekvis la viron tremante.
Baldaŭ ili trapaŝis la pordegojn de la feste iluminata urbo. La
stratoj estis plenigataj de festigantoj, kaj gojaj sonoj aŭdiĝis.
Sed, rigardante la vizaĝojn de la preter-pasantoj, Joĥonano
ekvidis, ke tiuj ĉi estas la vizaĝoj de homoj interne elturmentataj
kaj, de la markoj kiujn ili havis, li sciis ke ili estas demonoj
(Mazikenoj).
Li estis profunde terurita, kaj je la torĉ-lumo li rigardis nun
ankaŭ sian akompananton. Ankaŭ li havas la saman markon.
La rabeno timiĝis multege, li preskaŭ svenis, sed li pensis ke
estas pli bone silenti, kaj malgaje li sekvis sian gvidiston, kiu
kondukis lin al belega domo en la plej bela kvartalo de la urbo.
"Eniru!" diris la demono al Joĥonano, "ĉar tiu ĉi domo estas mia.
La sinjorino kaj la infano estas en la supra ĉambro."
La rabeno supreniris la ŝtuparon, kaj eniris la ĉambron.
La sinjorino, kies eksterordinara beleco estis vualita de senespera
melankolio, kuŝis en lito, apud ŝi la infano, en riĉaj vestaĵoj,
dormetis sur la genuoj de vartistino.
"Rebeka, lumo de miaj okuloj, amatino de mia animo," diris la demono,
"mi alkondukis al vi la rabenon Joĥonanon, la saĝulon, kiun vi
deziris. Vi permesu ke li tuj komencu sian oficon, ĉar li deziras
reforiri rapide."
Dirante tion ĉi, li ridetis maldolĉe, kaj rigardis la rabenon. Tiam
li eliris el la ĉambro sekvata de la vartistino.
Kiam Joĥonano kaj la sinjorino estis solaj, ŝi sin turnis al li,
dirante: "Malfeliĉulo! ĉu vi scias kien oni vin kondukis?"
"Mi ja scias," li respondis kun profunda ĝemo, mi scias, ke mi estas
"en la urbo de la Mazikenoj."
"Sciu do plue," ŝi diris, kaj la larmoj fluegis el ŝiaj okuloj, pli
brilaj ol diamantoj, "sciu do plue, ke neniu estas iam alkondukita
tien ĉi, kiu ne estas pekinta kontraŭ Dio. Ne estas necese, ke vi
sciu mian pekon, kaj mi ne serĉas scii vian. Sed ĉi tie vi restados
por ĉiam, perdita kiel mi estas perdita." Kaj denove ŝi ekploregis.
La rabeno ĵetis sian turbanon teren, kaj, elŝirante siajn harojn,
li ekkriis: "Ve al mi! Kiu vi estas, virino, kiu parolas tiamaniere
kun mi?"
"Mi estas Hebreino," ŝi diris, "filino de doktoro de leĝoscienco
en la urbo Bagdad kaj alkondukita tien ĉi, vi ne demandu kiel! Mi
edziniĝis kun la Princo de la Mazikenoj, la sama kiu serĉis vin. La
infano, kiun vi vidis, estas mia unue naskito, kaj mi ne povas toleri
la ideon, ke la animo de tiu ĉi senkulpa infano devos perei! Mi tial
petegis mian edzon, ke li penu alkonduki tien ĉi pastron, por ke la
leĝo de Moseo--benata estu lia memoro--estu plenumata. Kaj via famo,
kiu etendis sin ĝis Bagdad kaj ankoraŭ pli malproksime igis min
pensi pri vi. Mia edzo, kvankam eminenta inter la Mazikenoj, estas
pli justa ol la aliaj demonoj, kaj li amas min, kiun li ruinigis kun
amo de malespero. Li do diris, ke la nomo de la saĝa Joĥonano estas
bone konata al li, kaj ke li scias, ke vi ne povos rifuzi al li. Vi
mem devos scii, kion vi estas farinta, por doni al li tian povon
super vi."
"Mi ĵuras antaŭ la ĉielo," diris la rabeno, "ke mi ĉiam
respektegis diligente la leĝon, kaj vivadis konstante laŭ la
tradicioj de niaj patroj, de la tago de mia naskiĝo, ĝis nun. Mi
ne faris malbonon al iu ajn, aŭ per vorto aŭ faro, kaj ĉiutage
mi adoras la Sinjoron, plenumante detale ĉiujn postulitajn
ceremoniojn!"
"Ne," diris la sinjorino, "ĉion tion vi povas esti farinta, kaj
pli ankaŭ, sed, malgraŭ tio ĉi, la demonoj povas posedi povon
super vi. Sed la tempo pasas, mi aŭdas la paŝojn de mia edzo sur la
ŝtuparo. Ekzistas por vi unu ŝanco de foriro."
"Kia ĝi estas? Ho, ĉiela sinjorino, diru ĝin al mi!"
"Ne manĝu, ne trinku, ne akceptu pagon aŭ donacon dum via estado en
tiu ĉi domo, kaj tiom da tempo, kiom vi tiel agas, la Mazikenoj ne
havas povon super vi, viva aŭ senviva. Estu kuraĝa, kaj persista!"
Kiam ŝi ĉesis paroli, ŝia edzo revenis en la ĉambron, sekvata de
la vartistino, kiu portis ĉiujn necesaĵojn por la ceremonio.
Kun multepeza koro li faris sian oficon, la vino estis, kiel kutime,
ĉirkaŭ-pasigata, por ke la infano, la patrino kaj la rabeno gustumu
ĝin. Li rifuzis ĝin, dirante: "Pardonu min, Sinjoro, sed mi faris
sanktan promeson fasti hodiaŭ, kaj mi nek manĝas nek trinkas."
"Faru laŭ via ŝato," diris la demono, "mi ne deziras, ke vi ne
plenumu vian promeson!" kaj li ekridegis.
Tiam la malfeliĉa rabeno estis kondukata en ĉambron, rigardantan
sur ĝardenon, kie li pasigis la ceterajn noktajn horojn kaj la
sekvantan tagon, ploregante, kaj preĝante la Sinjoron, ke li
liberigu lin el la urbo de la demonoj.
Sed kiam la dekdua horo batis kaj la suno estis subirinta, la princo
revenis al li kaj diris: "Manĝu nun, mi vin petas, ĉar la tago
estas pasinta, kaj li metis manĝaĵojn antaŭ li."
"Pardonu de nove vian servanton, mia sinjoro!" respondis Joĥonano,
"ĉar mi faris sanktan promeson ankaŭ por tiu ĉi tago. Ne koleriĝu
kontraŭ via servanto."
"Mi ne koleras," respondis la princo. "Faru laŭ via plaĉo. Mi
respektegas vin promeson." Kaj li ridis pli laŭte ol la antaŭan
tagon.
La rabeno pasigis duan tagon en sia ĉambro apud la ĝardeno
ploregante kaj preĝante. Sed, kiam la suno estis malleviĝinta
malantaŭ la montetoj, la princo denove staris antaŭ li, kaj
diris: "Manĝu nun, ĉar vi devas malsati. Via promeso estas multe
malgajiganta." Kaj li prezentis al li viandaĵojn.
Joĥonano sentis grandan manĝbezonon, sed li preĝis interne al la
sinjoro, kaj la tento malaperis, kaj li respondis: "Pardonu min la
trian fojon, sinjoro. Mi refaris mian promeson."
"Ĝi estu tiel!" diris la alia. "Vi leviĝu, kaj sekvu min."
La princo prenis torĉon, kaj kondukis la rabenon tra granda parto de
sia palaco, al pordo de vasta ĉambro, kiun li malfermis per ŝlosilo
prenita el niĉo en la muro. Enirante la ĉambron, Joĥonano ekvidis
ke ĉio, planko, plafono, muroj, eĉ la sojlo de la pordo estas el
arĝento. La kurioze skulptata plafono, kaj la bordoj de la muroj
brilis en la torĉlumo, kvazaŭ ili estus fantazia frost-disegno. En
la ĉambromezo estis amasoj da arĝentaj moneroj en grandegaj urnoj
el la sama metalo, plenigitaj ĝis la randoj.
"Vi faris al mi servon," diris la demono. "Vi prenu de tiu ĉi mono
tiom, kiom vi volas, eĉ ĉion!"
"Mi ne povas, sinjoro," diris Joĥonano, "vi petis min veni tie ĉi
pro la nomo de Dio, kaj mi venis pro tiu nomo, kaj ne pro pago aŭ
rekompenco."
"Sekvu min," diris la princo, kaj Joĥonano sekvis lin en alian
ĉambron. Ĝi estis el oro, kiel la unua estis el arĝento. Ĝia ora
tegmento estis subtenata de oraj kolonoj starantaj sur ora planko.
La trezoroj de la reĝoj de la tero ne estus povintaj aĉeti unu el
la dudek kvar vazoj da oraj moneroj, kiuj estis metitaj en ses vicoj
laŭlonge la ĉambro.
Ne estas miro, ĉar ili estis plenigitaj per la senĉesaj laboroj de
la demonoj de la mino.
La koro de Joĥonano estis tuŝita de avareco vidante la oron brili
en la flava torĉ-lumo, kiel la aŭtuna suno. Sed Dio helpis lin
kontraŭbatali.
"Tiuj ĉi vazoj estas viaj," diris la demono, "unu el ili ja faris
vin pli riĉan ol la plej riĉa homo, sed mi al vi donas ĉiujn."
Sed Joĥonano rifuzis denove. Tiam la princo de la Mazikenoj
malfermis la pordon de tria ĉambro, nomata la diamanta ĉambrego.
Enirinte ĝin, la rabeno ekkriis laŭte, kaj metis siajn manojn
antaŭ la okulojn, ĉar la brilo de la diamantoj blindigis lin,
kvazaŭ li estas rigardanta la mez-tagan sunon. En agataj vazoj estis
amasigitaj sennombraj diamantoj; la plej malgrandaj el ili estis pli
grandaj ol kolomb-ovo. Sur alabastraj tabloj trovis sin ametistoj,
topazoj, rubenoj, beriloj, kaj aliaj multekostaj juveloj, mirinde
laboritaj per la manoj de lertaj metiistoj.
La ĉambro estis lumigitaj de karbunklo, kiu disĵetis lumon pli
brilan ol la radioj de la suno, sed pli freŝiganta ol la brilo
ĝentila de la luno.
Tio estis grava tento por la avara rabeno, sed li estis fortigita de
supre, kaj rifuzis denove.
"Mi ekvidas, ke vi konas min, Joĥonano, filo de Ben-Davido," diris
la princo. "Mi estas demono, kaj volis tenti vin por pereigi vin.
Sed, tial ke vi rezistis tiel longe, mi ne vin tentos plu. Estas
ankoraŭ alia ĉambro, kiun vi devas vidi."
Kaj Joĥonano, kiu estis ferminta la okulojn kaj fervore preĝis al
la Sinjoro batante sian bruston, lin sekvis.
La ĉambro, kiun la rabeno nun eniris estis tute malsama je la aliaj.
Ĝi estis malvasta kaj malriĉa, sen mebloj. Sur la malpuraj muroj
pendis senorde sennombraj aroj da rustiĝintaj ŝlosiloj. Inter ili,
Joĥonano ekvidis kun miro la ŝlosilojn de sia propra domo, kiujn li
estis kaŝinta je sia foriro, kaj li fikse rigardadis ilin.
"Kion vi vidas," diris la demono, "ke vi rigardas tiel fikse? Ĉu li,
kiu rifuzas arĝenton kaj oron, povas esti ekscitata de rustiĝinta
ŝlosilaro?"
"Ili estas miaj," respondis la rabeno, "kaj mi akceptos ilin, se vi
prezentas ilin al mi."
"Vi do prenu ilin," diris la demono, metante ilin en lian manon.
"Vi povas foriri. Sed, rabeno, kiam vi estos reveninta en Kajron,
malfermu ne nur vian domon, sed ankaŭ vian koron. Tial ke vi ne
malfermis ĝin antaŭe, mi havis povon super vi. Estas bone, ke vi
faris unu bonaĵon sen pago, ĉar tio savis vin. Vi ne estu pli longe
Joĥonano la Avarulo!"
La rabeno klinigis sin ĝis la tero, kaj laŭdis la Sinjoron por sia
liberiĝo.
"Sed kiel mi povas iri returnen? Mi ne scias la vojon."
"Fermu viajn okulojn," ordonis la princo.
Li faris tiel, kaj post momento li aŭdis la voĉon de la demon-estro
ordonante lin malfermi ilin denove.
Kaj li sin trovis antaŭ sia domo en Kajro, kun la ŝlosiloj en la
mano.
Retrovinte sin de sia surprizo, kaj dankinte la Sinjoron, li
malfermis sian domon, kaj ankaŭ sian koron.
Li donacis almozojn al la malriĉuloj, li ĝojigis la korojn al la
vidvinoj, kaj helpis la malfeliĉajn.
La fremduloj ĝuis lian gastamon kaj lia monujo estis al la servo de
ĉiuj bezonantoj. Lia vivo estis senfina bonfarado, kaj la beno de
Dio estis kun li.
La homoj miris kaj diris: "Ĉu tiu ĉi viro ne estas nomata rabeno
Joĥonano, la avarulo? Kio kaŭzas la ŝanĝon?"
Kiam la rabeno aŭdis tion, li kunvokis siajn amikojn, kaj konfesis
sian antaŭan amon por la mono, kaj la danĝeron al kiu tio kondukis
lin.
Li rakontis al ili ĉion, kion mi ĵus rakontis al vi.
Kaj saĝuloj, kiuj estis verkistoj, skribis lian rakonton por la
memoriĝo de la posteuloj, por ke ili profitu je ĝi.
KOLONIIGADO EN AMERIKO.
Major-General George Cox.
Antaŭ ĉirkaŭ kvardek jaroj, mi vojaĝis en Nord-Ameriko, kaj
dum miaj vagadoj alvenis ĉe la ĉefurbo New York, kie mi restis
kelkajn semajnojn. En unu tago, ne havante ion speciale por fari, mi
promenetis el mia hotelo, kaj, trovante min apud la stacidomo, mi
eniris.
Sur la trotuaro staris granda amaso da homoj kaj infanoj.
"Kio okazas," mi diris, kiel mi pensas, al mi mem, sed ŝajne, mi
estis parolinta laŭte, ĉar voĉo ĉe mia kubuto ripetis la vortojn.
Mi turnis min, kaj vidas apude, belan, hardan junulon, kiu, de lia
mieno kaj vestaĵo, estas evidente Amerikano.
"Kio okazas," diris li, "ĉu vi volus sciiĝi, fremdulo, kion
signifas tiu ĉi amaso?"
"Jes," mi respondis, "ĉar ŝajnas al mi, ke oni ne vidas kutime
tiom da homoj, viroj, virinoj kaj infanoj kunvenantaj en stacidomo,
escepte ke io neordinara okazas."
La junulo ridanta, videble pro mia nescio, diris, "Nu, fremdulo, mi
divenas ke ni estas aro da koloniistoj forirontaj por loĝiĝi en la
Ŝtato Colorado, kaj mi divenas, ke ni estas tiel memstara grupo,
kiel iam lasis New York por la Okcidento. Ekzemple, tiu viro tie; nu,
mi divenas ke li malfermos sekkomercaĵan magazenon; tiu ĉi estas
nia pastro; tiu estas nia drogisto; tiu ĉi, nia kuracisto; tiu, nia
advokato; tiu maljunulo tie, estas juĝisto (ĉiuj el ni, laŭvice,
estos la juĝantaro!)" li diris kun rideto, parenteze.
"Tiu grupo dekstre (vi vidas ke la viroj havas nek vangharojn nek
lipharojn), nu, ili estas aktoroj por nia nova teatro. Ĉu vi ne
pensas ke nia grupo estas modere plena?"
"Jes," mi respondis. "Sed kion vi estas farontaj per tiu maljunega
kaj malfortega sinjoro, apoganta sin sur bastono? Ne ŝajnas al mi ke
vi povos multe uzi lin?"
La Amerikano rigardis min momente, kaj siaj okuloj briletis humore
dum li parolis:--"Nu, fremdulo, mi divenas, ke tiu maljunulo estas la
plej gravega in-di-vi-du-o el nia partio; mi divenas ke ni malfermos
nian novan tombejon per li!!! Sed, pardonu al mi, mi devas helpi lin
eniri en la vagonaron; estus domaĝe lin perdi antaŭ ni alvenos en
Colorado! Adiaŭ!"
REVO.
Originale verkita de G. Kolowrat (St. Petersburg).
Nokto. Mara bruo. La ondoj kun terura ĝemo per sia unutona krio
kvazaŭ plendas, kvazaŭ nekonsoleble ploregas.
Unu ondo volas atingi alian; ili rapidas, ili kvazaŭ kuras al voko
de la ŝtonegoj; sed ve! tiuj ĉi trompis, anstataŭ ol karesi ili
pereigas ilin, kaj ili senespere disbatite revenas al siaj kolegoj,
eble por reunuiĝi por ataki la ŝtonegojn. Vane! Ili alportos nenian
doloron al la masivaj grandeguloj. Ree ili ploras. Ree ili ĝemas,
timigante la animon, suferigante ĝin.
La steloj malgaje rigardas, kvazaŭ simpatiante al la ondoj, volante
helpi en ilia sencela batalado.
Nigraj ĉirkaŭlinioj de la bordo, nedetrueblaj malafablaj ŝtonegoj
ankoraŭ pli sopiras kaj oni ekvolas foriri el tiu ĉi sufoka
atmosfero; oni volas forkuri, ekkrii kaj samtempe sentas ke tio ĉi
estus sencele, sensekve, kaj oni submetas sin al la naturo, vidante
sin senforta por bataladi.
Ŝi sidis tie, sur la bordo, kaj pensis pri li.
Li forveturis militon, kaj ne estas sciate, ĉu li revenos viva. Ŝi
estas lacigita de longa atendado, de longa nesciado. Ŝi ekrevis.
Al la lacigita animo en ŝia prezento aperas li, gaja post milito,
post venko, post ricevo de rekompenco. Li alkuras, ĉirkaŭprenas
ŝin, ridetas, kisas. Ŝi sentas sin feliĉa.
Al ŝi ŝajnas, ke la ondoj pro troeco da sentoj gaje bruas por festi
lian revenon kaj ĝoji ŝian feliĉecon. Ke la steloj gaje ekrigardas
ŝin, volante ĵeti sin de la ĉielo por plenigi ŝian feliĉecon,
por lumigi, por ĉirkaŭpreni ilin.
Al ŝi ŝajnas, ke la ŝtonegoj kareseme altiras siajn manojn, kaj
ĉio volas kuniĝi en unu sento, en unu formo, en unu sono.
Ŝi revis ke ...
Sed subite ŝi reekkonscias, kaj eksentas la teruran realecon.
Ŝi komprenas, ke ĉio ĉi estis revo, kaj ŝi ektimas, ekkrias,
ekploras.
Ŝi ekaŭdas la terurajn frapojn de la batalantaj ondoj, ŝi envidis
la mokemajn rigardojn de la steloj, ŝi rimarkas la minacajn formojn
de la ŝtonegoj kaj falas kun teruro, bedaŭrante la momentan revitan
forflugintan feliĉecon.
NIAJ VILAĜAJ SPORTOJ.
Originale verkita de F. A. Meigh.
Unu el la plej amuzigaj okazaĵoj, kiujn mi estas vidinta, okazis dum
la ĉiujaraj sportoj de nia vilaĝo. Inter la diversaj eroj sur la
programo de amuzaĵoj, k.t.p., estis unu por la knaboj, kiuj havis
nur dekses jarojn kaj oni donacis grandan premion al la gajnanto.
Oni estis elmezurinta antaŭe longan kurejon sur la kampo, kaj meze
de ĝi oni alligis per la kvar anguloj, grandan veldrapon. Ĉiuj
knaboj kiuj deziris partopreni en la amuzaĵo devis demeti siajn
botojn kaj jakojn kaj ilin meti amase ĉe la malproksima flanko de la
veldrapo.
Tiam la knaboj sin aranĝis ĉe la komencaloko kaj oni donis al ĉiuj
el ili novan (duonpencan) bunon kaj botelon da ŝaŭmanta limonado.
Ĉe antaŭaranĝita signalo ili devis gluti la bunon kaj limonadon
kiel eble plej rapide. Tuj kiam unu estas fininta oni lin permesis
ekkuri tra la kurejo.
Mi neniam forgesos la diversajn metodojn, kiujn la knaboj uzis por
rapide malaperigi la nutraĵon. Iuj el ili premegis la bunojn per
la malpuraj manoj ĝis ili ŝajnis kiel nigraj kolbasetoj. Tiujn
ĉi apetitdonaĵojn ili penis gluti en tute sed la rezultatoj ne
estis ĉiam kontentigaj. Sed alia knabo enpuŝis sian tutan bunon
en unu vango kaj la botelan nazeton en la alia vango. Tiam okazis
eksplodon ĉar la limonado enŝaŭmadis en la buŝon pli rapide ol
li povis gluti kaj elŝovis la bunon. Kiel siaj kunuloj ekridegis!
Kiel ili tedis lin! Sed sentimige, li reenmetis la duonmaĉaĵon en
la buŝon, kaj sin preskaŭ sufokinte, li triumfis. Tiam komencis
la kuro. Kiam ili alvenis al la veldrapo ili devis rampi sub ĝin,
kaj estis tiel malluma tie, ke multaj, senintence piedfrapinte la
malantaŭajn amikojn (kaj ricevinte ree multajn frapojn) fariĝis
tiel konfuzaj, ke fine ili elrampis ĉe la fino, kie ili eniris kun
ruĝegaj, ŝvitaj vizaĝoj. Sed la aliaj kiuj eliris al la prava fino
ne povis trovi tuj siajn proprajn vestaĵojn. Ili aperis kiel aro de
kortbirdoj, skrapanta sur amaso da cindroj.
Tamen, post mallonga tempo ili sin vestis kaj per la restanta
energio, atingis la gajnstangon. Alia amuzaĵo, kiu kaŭzis multan
ridadon inter la rigardantoj estis la kapto de porketo, kiun oni
antaŭe ŝmiris per sapo.
Oni permesis nur la junajn edzinojn kunkuri por la porketo, sed
lia haŭto estis tiel glata ke neniu povis lin teni, kaj li kuris
timegige blekanta inter la rigardantoj; disĵetanta teren kelkajn
kiuj ĝenis lin.
Sed la amuzaĵo daŭrigis ĝis unu edzino (kun elstaraj dentoj) dum
la interpuŝo, falis sur la porketo, kiu estis laciĝinta, kaj lin
kaptis.
Voĉo apude ekkriis: "Ho! Nia Mario lin estas kaptinta per ŝiaj
dentoj."
PLUVA TAGO.
J. Parisot (Vosges).
Timema knabino rapidas
Trairi la densan arbaron;
Korbeton portante, ŝi gvidas
La hejmen irantan kapraron.
Sed kapon skuetas la pino,
Dum blovas vent' florojn ŝirante.
Ho! zorgu pri l' korbo, knabino:
Forŝtelos ĝin vento blovante.
La vojo nun ŝajnas malklara
Kaj tere filikoj elpendas;
Ĉielo fariĝas nubara.
Malfruan kapraron ŝi plendas,
Dum interplektatan branĉaron
Disligas, la manojn vundante.
Ho! zorgu orflavan la haron:
Forŝtelos ĝin dornoj ludante.
Fulmeg' malproksime brilegas,
Gutetoj ekfalas, kaj bruas
Tondrego, kaj pluvo zumegas,
Akvego tra l' vojo defluas;
En koto glitetas la plando,
Venteg' l' antaŭtukon skuante.
Ho! zorgu, knabin' pri l' rubando:
Ĝin ŝtelos venteg' forflugante.
Pro ĉia brueto, l' orelon
Vekanta, tuj preskaŭ ŝi svenas.
Sed, kiu ĉi tien, ombrelon
Portante, kaŝate alvenas?
Ha! ŝia jam pasis timeto:
Ŝi ridas, fianĉon vidante.
Ho! zorgu, knabin', pri l' rideto:
Ĝin ŝtelos l' eĥo forirante.
Jen li fianĉinon manpremis;
Ŝi lin aŭskultadis revante;
Sed jam ne pro l' vento eltremis
L' ombrelo nun ambaŭ kovrante....
Se ne la ombrelo mensogis,
Pasadis la horo tre dolĉe;
Knabino pri l' koro ne zorgis ...
L' ombrelo ĝin ŝtelis ensorĉe.
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
Treege interesa mi trovis la konversacion de la pastro, kies memoro
estas tiel kiel profundega puto; puto en kiun mi ofte mallevis mian
sitelon por ĉerpi laŭ mia mezuro la akvon de lia iom stranga sed
ĉiam interesa sciado.
Ke tiu sitelo gutetas; ke mi ne povas detale aŭ tute akurate
revenigi en memoron liajn rakontetojn estas, mi bone scias,
maljustaĵo kontraŭ vera klerulo. Sed la akvo kiu dum multaj jaroj
estas restinta en la ujo de mia cerbo ne povas esti tute same kiel
kiam mi ĝin freŝe ĉerpis el la viva fonto. Eble ĝi malklariĝas;
eble mi kunmiksas iom da forgesado. Sed malgraŭ tio mi penos rakonti
almenaŭ unu el la klarigoj, kiujn mi ĉiutage, preskaŭ ĉiuhore
ricevis.
Mi estas nominta la urbon Chicago, kiam ekdiras la pastro: "Ha, tiu
nomo havas iom strangan devenon. Sed sendube vi jam scias pri tio!"
"Sendube ne," mi respondas. "Mi estas grandega nesciulo. Plie mi
havas grandan emon por la aŭskultado. Volu tial min instrui, mi
petas."
"Antaŭ la Ŝtatoj anoncis sian sendependon," li komencis, "dum tiu
milito de la Angloj kontraŭ la Francoj, kiu decidis la posedon de
la Okcidentaj Ŝtatoj, ambaŭ kontraŭbatalantoj tre uzadis kiel
spionistojn kaj antaŭmarŝantojn la tribojn Indianajn."
Tagon, apud la lago _Erie_ la spionistoj de la Angloj raportis ke ili
ekvidis haltejon de la malamiko; kiun la Angloj decidis ataki.
Sed lertege estis ankaŭ la spionistoj de la malamiko. Kiam alvenis
la soldatoj Anglaj ili vidis nur kelkajn fuĝantajn Indianojn.
Post tiuj fuĝantoj tuj sin ĵetis, per flugantaj piedoj, la
Indianaj kunbatalantoj de la Angloj, kriegantaj per triumfaj voĉoj:
"_Ŝĭ-ka-go; Ŝĭ-ka-go_"; kiu signifas en ilia lingvo, "_Indianoj
kuras; Indianoj kuras._"
Poste oni konstruis sur la sido de la haltejo ŝtipan fortikaĵeton,
kiun oni nomis pro la kriego de la Indianoj Ŝĭ-ka-go (Chicago).
Loĝiĝis apud la fortikaĵeto loĝiĝantoj, kaj jen la komenco de la
konatega urbo.
Bedaŭrinde oni nuntempe nur malofte ekvidas la ŝtipajn dometojn
de tiuj unuaj loĝiĝantoj; dometojn kiuj tre malmulte similas al
la lignaj domoj kiujn mi supre priskribis, kaj kiujn oni konstruas
el tabuloj, alfiksitaj tiamaniere ke ĉiu el ili estas superkuŝita
per la malantaŭa flanko de la supre lokita tabulo, laŭ maniero de
ardezoj sur tegmento.
Ne! Tiuj Unuevenintoj uzadis ne tabulojn, sed tutajn arbtrunkojn,
krude per hakilo kvadrigitajn, aŭ eble laŭlonge segitajn kaj
tiamaniere kunmetintaj ke la rondflanko estu ekstere, kaj interne
la plata supraĵo. Ili konstruis kvar nerompitajn murojn kaj poste
trahakis aŭ trasegis la truojn por la pordo kaj fenestroj: Ĉiujn
interspacojn ili plenigis per koto; kaj tiamaniere faris konstruaĵon
treege fortikan kaj multe pli varman ol la nunaj lignaj domoj. Tamen
ĉar ili dehakis kaj _tuj_ uzis la arbojn post nelonge la freŝa
(verda) ligno malpliiĝis, kaj oni devis ofte renovigi la kotan
plenigaĵon.
Mi vizitis farman domon kies la multaj aldonoj estis el tabuloj,
tamen ankoraŭ restis la, laŭ Amerikaj ideoj, _antikva_ ŝtipa
dometo, kiu estis, laŭ mia opinio, la plej dezirinda porcio
de la domo. Kiel kutime, ĝi enhavis du ĉambrojn; manĝo- kaj
dormo-ĉambro.
En la dormĉambro proksime de la planko troviĝis iom granda truo.
"Pro kio servas tiu ĉi truo?"
"Ho, la ŝtipoj malpliiĝis, kaj la koto estas forfalinta."
"Kial ne ankoraŭ ĝin kovri. Tra tia malfermaĵo povus tre facile
eniri serpento."
"Ho, jes; antaŭ nelonge unu eniris."
"Kaj post tia okazo vi ne ŝtopis la truon!"
"Ho, ne; sed ni mortigis la serpenton."
"_Kutimo naskigas malestimon!_"
Amerikoj ŝajne rigardas serpentojn kiel ridindaĵoj; preskaŭ mi
diris amuziloj.
Eĉ la nudpiedaj knabetoj saltas sur ilian korpon kaj per batego
de la nuda kalkano mortigas ilin. Eble tio ŝajnas esti danĝera
amuzaĵo, sed por la salto oni celas tiun porcion de la serpenta
korpo kiu, se tiuj rampaĵoj havus kolojn, estus la kolo; kaj
tiamaniere subpremate serpentoj estas senpovaj por vundi.
Plie ne ĉiuj serpentoj estas atakemaj kiel bone certigas la sekvanta
memoraĵo:--
Preskaŭ mi estis nudpiedulo, ĉar mi havis sur la piedoj nur
malpezajn sandalojn (ledplandojn kun ledrimenoj). Ŝtrumpojn mi tute
ne portis kaj de la genuoj ĝis la piedoj la kruroj estis tute
nudaj, ĉar mi sunbanis en Aŭstrujo.
Antaŭ la _Luft Hütte_ (aerbudo) en kiu mi dormas estas herbejo, sur
kiu mi promenas. Hodiaŭ ĉar pluvas mi kunportas pluvombrelon.
Subite mi ekaŭdas siblon koleregan. Mi malsuprenrigardas. Preskaŭ
tuŝante mian piedon mi vidas la kapon de malgranda sed venemega
serpento kies lango en kaj el iradas la buŝon laŭ nekredebla
rapideco. Mi pensas ke eĉ la dikeco de arbfolio estus plenigita
la spacon inter la elstreĉita lango kaj la haŭto de mia piedo.
Terurigite mi restas senmova kiel ŝtonego. Krom sia lango la
serpento restas egale senmova, kaj dum kelka tempo ni rigardadas
unu la alian. Tiam, subite, ĝi forĵetas sin; forrapidegante per
grandegaj kurboj.
Tiel rapide ĝi forrampis, ke la herbo fajfis de ĝia trairo!
"Li kiu mortigas serpenton," diras Aŭstra kredo "mortos mem antaŭ
pasas unu jaro."
Se mi estus atakinta tiun serpenton (kaj se mi estus portinta armilon
pli konvenan ol malfermita pluvombrelo, kredeble mi estus tion
farinta) mi kredas ke ne estus por mi necese atendi la finon de la
jaro. Mi ja estus mortinta tiun saman tagon.
Foje en Egiptujo mi levis de la tablo gazeton kaj malkovris skorpion,
kaj en Italujo--sed ne; mi skribas nun miajn _Amerikajn_ memorojn.
Resaltegas la vaganta penso kaj ankoraŭ mi sidas en la ligna salono
de la Amerika pastrejo, kaj jen pluvas, senĉese pluvas.
En mia cerbo ripetas sin, sekvante la sonon de la pluvgutoj sur la
fenestroj, frazo kiun mi legis en Amerika libro kaj kiun mi ne plene
komprenis.
"_Li ne scias sufiĉon por eniri de la pluvo._"
La pordo malfermas kaj eniras tri geinfanoj, knabo kaj du knabinoj.
Estante Amerikoj ili estas neniel hontemaj, faras sin tute kvazaŭ
en sia propra domo, babiladas senĉese pri multaj aferoj, kaj kiam
alvenas la horo de tagmanĝo, tagmanĝas kun ni.
Posttagmeze la pluvo ĉesas kaj ili foriras.
"Mi volus ekscii," diras la pastredzino, "kies geinfanoj ili estas."
"Ĉu vi ne konas ilin?" mi demandas.
"Ne, por mi ili estas tute fremduloj."
"Sed tre senceremonie ili eniris vian domon."
"Nature, ĉar pluvis."
"Sed--ĉu vi intencas diri ke _iu ajn_ eniros _ies ajn_ domo kaj
tie tagmanĝos, nur ĉar pluvas?"
"Jes, certe; kial ne? Ili estis treege bonvenaj, kaj nature oni sin
ŝirmas de la pluvo.
"_Li nescias sufiĉon por eniri de la pluvo._"
Ankoraŭ mi aŭdis la rekantaĵon, sed nun mi ĝin komprenis; mi
estas vidinta la Amerikan gastemecon.
La Amerikan senceremoniecon--sed pri tio mi parolos en alia
fragmento.
PROTEKTO DE ANGLO.
Vera rakonto de Edw. Gauntlett (Okayama).
Tage, en la somero de 18-- mi komencis longan promenon kune kun
la juna homo Japana kiu tiutempe min instruis je la malfacilega
Japanlingvo. Mi intencis unue iri en Ikao'n, kie estas elfluaĵoj de
varmakvo minerala. Ikao similas je Clovelly, en Devonshire, escepte
ke ĝi estas alta, kaj inter altaj montoj, Clovelly estante apud la
maro.
Estis necese ke ni iru per vagonaro de Tôkyô, la ĉefurbo, ĝis
Maebashi urbo, kaj de tie, per malgrandega tramo al la vilaĝo
Shibusawa. Poste oni marŝas, aŭ rajdas en _jinrikisha_ (homtirata
kaleŝo) ĉirkaŭ dek-kvin mejloj ĝis Ikao. Tamen, kiam ni alvenis
je la stacidomo de la tramo en Shibusawa, subite ekpluvegis, kaj
ĉirkaŭ du horojn, kiam ni restis en la stacidomo, pluvegis kaj
tondregis. Post la pluvego, mi ekiris, kiam la homo kiu tiris la
"jinrikishan" en kiu estis niajn pakaĵojn, sciigis nin ke estis
necese ke ni havu du virojn por la _jinrikisha_, ĉar li kredas ke
sur la montoj, la vojo estus difektigita per la pluvo. Ni konsentis
kaj ekmarŝis. La _jinrikisha-viro_ prava estis, ĉar, post ke ni
marŝis ĉirkaŭ ok mejlojn, ni vidis ke ponto estis duondifektigita.
Nun ekmallumiĝis, kaj ni eniris nebuleton; sed ni marŝadis, kaj
amike paroladis. Mi nun ekvidis ke virino nin sekvis, kaj, ĉar ŝi
persiste nin sekvis, mi diris al S-ro Kôsaka, mia instruisto:
"Demandu al ŝi kial ŝi nin sekvas."
Li tiele demandis, kaj diris al mi ke ŝi diris ke ŝi timis esti
ensorĉata per vulpoj aŭ meloj, kaj ke ŝi sciis ke malsamlanduloj
neniam ensorĉiĝis per ia besto.
Mi ridetis, sed diris ke mi estus feliĉa ŝin protekti. Ŝi nin
sekvis ĝis la hotelo kaj tiam subite malaperis.
La sekvantan tagon matene frue, la servanto de la hotelo venis al mia
ĉambro kaj diris ke iu deziris paroli kun mi. Mi surpriziĝis, kaj
diris al S-ro Kôsaka:
"Subiru, mi petas, kaj vidu la homon kiu venis min vidi. Mi kredas ke
eble estis eraro de la servanto. Mi kredas ke neniu scias ke mi estas
en Ikao."
Li iris, sed baldaŭ revenis, kaj diris ke estis vere: iu deziris
paroli kun mi.
Mi iris al la pordego, kaj tie mi vidis la virinon kiun mi
"protektis" la antaŭan tagon! Ŝi subfleksis la kapon--mem la
korpon--kaj diris:
"Mi vin dankegas, Sinjoro, por via bona protekto. Mi bone sciis
ke, se mi penis veni tien ĉi sole, la vulpoj aŭ la meloj min
ensorĉus."
SUR LA GLACIO.
El "la Dokumentoj pri Pickwick," de Dickens, tradukita de A. A.
Cowan.
Maljuna Wardle kondukis ilin al sufiĉe granda frostita lageto, kaj
kiam la "grasa knabo" kaj S-ro Weller estis forŝovelintaj kaj
forbalaintaj la neĝon kiu estis falinta dum la nokto S-ro Bob
Sawyer aranĝis siajn glitilojn per lerteco kiu al S-ro Winkle
ŝajnis perfekte mirinda, kaj faris rondojn per sia maldekstra kruro,
kaj la cifero _8_, kaj enskribis sur la glacio, ne unufoje haltante
por spiri, multajn aliajn plaĉajn kaj mirigajn devizojn je la treega
kontentigo de S-ro Pickwick, S-ro Tupman kaj la sinjorinoj, kiu
atingis pozitivan entuziasmon, kiam maljuna Wardle kaj Benjamin
Allen kune kun la antaŭnomita Bob Sawyer, faris kelkajn misterajn
evoluciojn kiujn ili nomis _Skota danco_.
Dume, S-ro Winkle (sia vizaĝo kaj siaj manoj bluiĝis per la
malvarmo) estis devigata bori en siajn ledplandojn kaj surmeti siajn
glitilojn, la pintoj poste, kaj faris la rimenojn tre implikajn,
helpata de S-ro Snodgrass, kiu sciis malpli pri glitiloj ol Hindo.
Fine, tamen, helpate de S-ro Weller, la malfeliĉaj glitiloj estis
firme surŝraŭbataj kaj surbukataj kaj S-ro Winkle leviĝis.
"Nun, Sinjoro," diris Sam, per kuriĝiga voĉo, foriru kaj montru al
"ili, kiamaniere ĝin fari."
"Haltu, Sam, haltu," diris S-ro Winkle, kiu tremis forte, kaj
ekkaptigis la brakojn de Sam je la premo de dronoto.
"Kiel glate estas, Sam!"
"Kutima stato de glacio, Sinjoro," respondis S-ro Weller. "Tenu!
Sinjoro."
Tiu ĉi lasta rimarko de S-ro Weller rilatis je pruvo kiun S-ro
Winkle faris, je la momento, de furioza deziro por ĵeti siajn
piedojn en la aeron, kaj fragegi la postan flankon de sia kapo
kontraŭ la glacio.
"Tiuj ĉi--tiuj ĉi--estas tre mallertaj glitiloj? Ĉu ili ne estas
Sam?" demandis S-ro Winkle, ŝanceliĝe.
"Mi timas ke malvigla sinjoro estas sur ili, Sinjoro," respondis Sam.
"Nun, Winkle," kriis S-ro Pickwick, tute nekonscia ke io estis
malprava.
"Venu; la sinjorinoj atendas vin."
"Jes, jes," respondis S-ro Winkle je timegiga rideto, "mi venas."
"Jam, komenconta," diris Sam, penante por liberiĝi.
"Nun, Sinjoro. Ekiru!"
"Haltu momente, Sam," spiregis S-ro Winkle, tenante lin tre amante.
"Mi trovas ke mi havas du vestojn hejme kiujn mi ne bezonas, Sam. Vi
povas ilin havi, Sam."
"Mi dankas vin, Sinjoro," respondis Sam.
"Ne atentu por tuŝi vian ĉapelon, Sam," diris S-ro Winkle rapide.
"Vi ne bezonas forpreni vian manon por tiun fari. Mi intencis doni al
vi 5 ŝilingojn hodiaŭ matene por Kristnaska donaco, Sam. Mi donos
ĝin al vi posttagmeze, Sam."
"Vi estas tre bona, Sinjoro," respondis S-ro Weller.
"Tenu min komence, Sam," diris S-ro Winkle.
"Nun--tiu estas prava. Mi kutimiĝos baldaŭ, Sam. Ne tro rapide,
Sam! ne tro rapide!"
S-ro Winkle kurbiĝante antaŭe, sia korpo faldita duone, estis
helpata trans la glacio de S-ro Weller, je tre stranga kaj negracia
maniero, kiam S-ro Pickwick kriegis senkulpe de la kontraŭa
bordo--"Sam!"
"Sinjoro?" diris S-ro Weller.
"Tien ĉi, mi bezonas vin."
"Liberigu min, Sinjoro," diris Sam, "ĉu vi ne aŭdas ke la mastro
vokas. Liberigu min, Sinjoro!"
Per fortega peno, S-ro Weller liberiĝis el la premo de la agonia
Pickwickano, kaj tion farante, donis grandegan antaŭenpuŝon je la
malfeliĉa S-ro Winkle. Per akurateco kiun nenia grado de lerteco
aŭ pratiko povis certigi, tiu malgaja sinjoro iris rapide en la mezo
de la _Skota danco_, je la preciza momento, kiam S-ro Bob Sawyer
faras svingon de neegala beleco. S-ro Winkle frapas forte kontraŭ
li, kaj kun laŭtega bruo, ili falis peze glacien.
S-ro Pickwick kuris al la loko.
Bob Sawyer estis leviĝinta, sed S-ro Winkle estis multe tro saĝa
por tion fari sur glitiloj. Li estis sidanta sur la glacio, faranta
spasmajn penojn por rideti; sed dolerego estis pentrata sur ĉiuj
siaj trajtoj.
"Ĉu vi estas vundata?" demandis S-ro Benjamin Allen, kun granda
maltrankvileco.
"Ne multe," diris S-ro Winkle, frotante sian dorson.
"Mi volas ke vi permesas min tiri sangon el vi," diris S-ro
Benjamin Allen, tre avide.
"Ne, mi dankas vin," respondis S-ro Winkle, rapide.
"Mi vere pensas ke vi devus," diris Allen.
"Mi dankas vin," respondis S-ro Winkle. "Plivole ne."
"Kion vi pensas, S-ro Pickwick?" demandis Bob Sawyer. S-ro
Pickwick estis ekcitata kaj indigna. Li signodonis je S-ro Weller,
kaj diris per severega voĉo: "Demetu liajn glitilojn."
"Ne; sed mi vere estis apenaŭ komencinta," kontraŭdiris S-ro
Winkle.
"Demetu liajn glitilojn," ripetis S-ro Pickwick, firme.
La ordono ne povis esti kontraŭbatalata. S-ro Winkle silente
permesis al Sam obei.
"Levu lin," diris S-ro Pickwick. Sam helpis lin leviĝi. S-ro
Pickwick iris kelkajn paŝojn for de la rigardantoj, kaj signodonis
sian amikon ke li proksimiĝu, fiksis serĉantan rigardon je li, kaj
ekparolis per mallaŭta, sed klara kaj akcentega voĉo, tiujn ĉi
remarkindajn vortojn.
"Vi estas ŝajnigulo, Sinjoro."
"Kio?" diris S-ro Winkle, ektremante.
"Ŝajnigulo, Sinjoro. Mi parolos pli simple, se vi volas ĝin.
Trompanto, Sinjoro."
Je tiuj ĉi vortoj, S-ro Pickwick turnis sin malrapide kaj
rekunigis siajn amikojn.
AVIZO.
Pro mia libertempo, mi ne povas doni la kutiman raporton _Monato
post Monato_. Mi esperas, ke la Legantoj ne malkontentiĝos pri tio.
Proksiman monaton la raporto eble estos _tro longa_!
H.B.M.
VERA HISTORIO DE FANTOMO.
Originale verkita de Esp. 10549 (Nova Zelandano).
Antaŭ nemultaj jaroj la Nova Zelanda urbeto Arrowtown iom
ekscitiĝis pri senĉesaj kaj persistaj fantomaj fabeloj. Oni diradis
ke ia terura blanka supernatura apero promenadis ĉiunokte en la
publika tombejo. Unue, kompreneble, la pluparto da la vilaĝanoj
ridetis, mokis, kaj nenion kredis pri tiaj raportoj, sed kiam, tago
post tago, tiuj strangaj famoj daŭradis kaj certiĝis de multe da
diversaj personoj, kaj eĉ de la antaŭaj mokintoj, la publika sciemo
fariĝis forta kaj ĝenerala. Baldaŭ kelkaj geservantoj tute rifuzis
preteriri la tombejon post mallumo, kaj la afero fariĝis enuiga kaj
multe malhelpis la gemastrojn.
En la urbeto estis kuraĝa virino nomita S-rino P. kiu tute ne
timis supernaturaĵojn kaj ne povis kompreni la superstiĉajn
timemulojn.
"Mario," diris ŝi al unu sia amikino, "ĉu vi timas la fantomon?"
"Ne, S-rino P.," respondis Mario, ridante, "ĉar ne ekzistas tiaj
kreitaĵoj."
"Sed io estas en la tombejo, kaj mi iros hodiaŭ vespere tien por
vidi ĝin. Ĉu vi volas min akompani?"
"Kion ni faros en la tombejo?"
"Ni spionos, kaj ni sciiĝos kio estas kiu timigas la urbetanojn."
Mario unue ŝanceliĝis, sed fine konsentis, kaj je la dekunua horo
la du sentimaj virinoj eniris la terurigan loĝejon de la mortintoj.
La nokto estis sen luno, sed la ĉielo estis hela, kaj la
ĉirkaŭaĵo estis sufiĉe videbla sub la stellumo. Mario, vidante
ĉie la blankajn tombŝtonojn en la palega mallumo, komencis iom
tremeti, kaj preskaŭ pentis sian bravecon. Tamen ŝi ne volis esti
timulino, kaj ŝi nerve penadis babili kaj ŝerci por sin kuraĝigi,
kiam subite--ĥ-r-r-r-r!
Bona Dio! kio estas tio? Io nigra, nekomprenebla, harstariganta,
leviĝas el la infero antaŭ la piedoj de la virinoj kaj flugas al la
ĉielo.
Mario kriegis laŭte kaj forkuris malantaŭen tra la pordeto sur la
vojon.
"Mario, revenu!" alvokis S-rino P. "Malsaĝulino ridinda, revenu!
Nur estas vesperto!"
Sed Mario nenion plu komprenis. Plene, senespere terurigita,
la kompatinda knabino kuris rapidege sur la vojo hejmen kiel
frenezulino, dum S-rino P. staris tiel kolera kiel ridanta. "Nu,"
pensis ŝi, "mi devos spioni sole. Sed la atendo verŝajne estos
enuiga sen la junulino."
Si antaŭiris ĝis la tombeja mezo, kaj sidiĝis post ia tombo sub
ombra cipreso. Pasis kelka tempo, eble unu horo, kaj S-rino P.
komencis oscedi kaj perdi paciencon, kiam--jen la fantomo! Jen vere
la spirito! Io granda, blankvestita, kun pala vizaĝo kiel mortinto,
kviete sed rapide alproksimiĝis. Ĝi marŝis rekte al la tombo post
kiu sidis la spionantino, sed tiu ĉi ne ektimis, sed senmove kaj
atente observadis la aperon, suspektante ian friponan trompon. La
fantomo fine haltis, kaj sen observi S-rinon P. metis sin genue
sur la tombo kaj--preĝis! Tuj la mistero klariĝis en la vigla
inteligenco de la kuraĝa kaj admirinda virino. La fenomeno ne estis
fantomo, sed somnambulistino. Juna virino kiu preĝis ĉe la tombo de
sia patrino. Tiam vere S-rino P. treege ĝojis pri tio ke la kriema
Mario forestas, ĉar la afero estis grava. Vekigi la dormantinon en
tombejo estus kompreneble ago danĝera kaj kruela.
Sekve la saĝa spionantino restis senmova ĝis la knabino returnis
el la tombejo hejmen, kaj tiam ŝi sekvis malproksime tra la vojo al
la domo de la dormanta vagistino. La sinjorino restis ekster la domo
sufiĉe da tempo por ke la knabino rekuŝiĝu, kaj tiam ŝi frapis
kaj vekigis la patron por lin sciigi ke lia filino estas la terura
fantomo kiu bezonas kuraciston sen prokrasto.
MAJSTRO PASERO.
Babilado de Alfonso Wachter (Riga).
Je malklara kaj nebula printempa mateno bela pasero, kiu estas
konsiderata vivan beleco de sia parencaro, flugis, kune kun sia
amantino al lignejo ĉe la suba Duna kie ankoraŭ estis trankvile kaj
tute dezerte en ĉi tiu frua matena horo, ĉar la lignolaboristoj,
jam komencinte sian taglaboron, interrompis ĝin por matenmanĝi. Ĉi
tiu matenmanĝo konsistis el seka pano, lardo kaj harengo.
Ĉi tie nia pasero tuj komencis danci siajn plej graciajn amdancojn
sur la lignetoj, kiuj estis ĵetitaj sur la vojo por replibonigi
ĝin. En sia amebrieco li nek atentis la sentaŭgan dancplacon nek
ke ŝi ne estis pruntinta ian ekvidon al li, aŭ rimarkinta liajn
dancojn, sed ke ŝi serĉis sian nutraĵon senĉagrene pro lia
flirtado, kaj ŝi okaze konversaciis gaje kun ĉi tiu aŭ tiu el la
paserpatrinoj kiuj flugis al ĉi tiu lignejo.
Kiam, post longa tempo, Majstro Pasero fine vekiĝis je sia
amebrieco--en malgranda malproksimeco Ho ve! Sur unu el la
multenombraj staploj de traboj en plej karesa _kapo ĉe kapo_ kun
blanka pasero li vidis sian amatinon!
Oni ne povas esprimi per vortoj la doloron, kiun nia kompatinda
pasero sentis ĉe tiu ĉi rigardo. Kaj ilia feliĉa kaj gaja pepado,
kiu sonis al li kiel malica, moka ridado pri sia malfeliĉo, tranĉis
profunde en sian malgrandan kaj plenaman birdakoron.
Vere, li deziris satigi sian malŝaton je venĝo, je la sango de sia
konkuranto. Li volis subigi lin en batalo ĝis morto kaj vivo. Sed
tiu ĉi batalo por la posedo de la multe dezirata pasera virgulino
ne estis batalata, ĉar la fiereco kondamnis batalon kun kontraŭulo
kiu estis konsiderata ne egal-naskulo, kun iu, kiu estas nur vanta
malsaĝulo de alia ĉarma paservirinaro, kaj ankaŭ frivola fanfarulo
de la paserviraro.
Plua argumento kiun li atentis, estis ŝia nuna malkaŝa koketeco.
Li nek intencas meti sencele ilian vivon, nek detrui ŝian
amafeliĉon, kiun li egoiste forprenus de ŝi se li mortigos ŝian
amiston.
Tiu ĉi malegoista rifuziĝo je ŝia posedo--ŝi, kiu estis la revo
de siaj noktoj, ja ne estis facila por li. Li malĝojege subfleksis
sian kapeton kaj li dume restadis senmove sur la lignetoj.
La pentraĵoj de pli fruaj tagoj eble preteriris je siaj inteligentaj
okuloj. Li eble memoris la tagon, kiam li unue renkontis ŝin, kaj
kiel iliaj okuloj rigardis tuj unu la alian serĉe kaj kritike, kiel
rigardas sub ŝtono miozoto.
En Majo, kiam ĉio burĝonas, li renkontis ŝin sur la branĉoj de
betuleto, en societo de infanriĉa paserpatrino.
Tuj kuniĝinta kun ili kaj estanta lerta, vigla societamulo, li
turnis baldaŭ la konversacion--kiu, ĝis nun tuŝis diversajn
trivialajn aferojn, ekzemple plaŭdon, edukadon, nutro zorgojn,
k.t.p.
Li lerte vivigis la konversacion, evitis ian interrompon kaj etendis
ĝin kiel eble plej longe. La ombroj de la vespero jam komencis
malleviĝi kiam la malgranda pepa societo fine disigis sin, por
serĉi siajn nestojn.
De tiu tempo, ŝia plej fidela akompananto, li ĉiam sekvis ŝin dum
ŝiaj vagoj tra urbo kaj lando, tra kampo kaj arbaro. Li faciligis
kavalire al ŝi trovi orajn avenerojn kaj plej sukajn berojn.
Se malleviĝis la nokto, li zorgis pro sendanĝera restejo kaj fidele
gardis ĉe ŝi.
Subite li estas vekita pro alproksimiĝantaj ligno laboristoj.
Li do ŝanĝis sian ripozlokon kaj ree komencis revi. Sed li ne
povis mediti longe. Paser-dando, kiu jam aŭdis pri lia malfeliĉo,
kuniĝis kondolence kun li.
Silente, jes, tute apatie, Majstro Pasero sin kondutis rilate la
fluo de la parolado, ĉar li konsideris, ke estus malinde respondi
al la malsprita, frivola afektulo. Komprenante fine, ke lia certigo
de sincera kompato ne estas sufiĉe atentita, kaj ke lia bonopinia
konsilo estas rifuzita, la dando forflugis ofendinta, en lia
tromemfido.
Doloriga ekĝemo ŝvelis la bruston de nia Majstro Pasero. La vana
babilado de la forfluginto ŝajnis al li kvazaŭ profanado de liaj
plej sanktaj sentaĵoj. Tute logike li konkludis ke, kiel tiu dando
jam sciiĝis pri lia ama-malĝojo, nur tro baldaŭ la tuta mondo de
la paseroj scios ĝin kaj fajfos sur ĉiuj tegmentoj. Moko kaj ŝajna
kompato de nun sekvos liajn kalkanojn kaj estos lia sorto!
Sekve li decidas lasi sian patrujon, la lulilon de sia malĝojo, por
eviti tiamaniere al la moko kaj kompato. Kiam li fine tion decidis
kaj siajn flugilojn malfaldis por la flugo en la malproksiman fremdan
landon, li ankoraŭ aŭdis la jenan rimarkon, kiun la paser-dando
elparolis:
"Aliaj urbetoj--aliaj knabinetoj!"
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
20. (Vol. II., No. 6.)
_Junio, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41. Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London. W.
CONTENTS.
Page
A Modern Hermit (Clarence Bicknell) 81
The Golden Heart (C. Oxenford) 82
Reminiscences, Part VI.
(Edward Metcalfe, M.A., Oxon) 84
Oddments 86
To Give or not to Give (E. W.) 87
Recollections of Ireland (F. A. Meigh) 88
A Foreigner Abroad (C. W. T. Reeve) 89
The Golden Hour (Rev. T. Eli Evans) 90
Pancakes (A. Vuillaume) 90
From the Light of Asia (A. Motteau) 91
The Brothers of Birchington (S. H. Emptage) 92
The Home of the Essence of Roses
(Ilarion Raytcheff) 93
My Holiday (The Editor) 94
Indian Lions (H. K. G.) 96
Avizo Grava.
La malnova firmo Buchanan, Scott & Co., fondita en la jaro 1870,
prezentas siajn komplimentojn al la Esperantistaro kaj anoncas ke,
post nelonge interesa kaj enspeziga propono aperos en tiu ĉi spaco.
Ĉiu Esperantisto, ĉu membro de ia konata grupo aŭ kies nomo
enskribiĝis en la Adresaro de D-ro Zamenhof, kiu volas akcepti
tiun ĉi proponon povos samtempe ne nur ŝpari al si specialan
rabaton sed ankaŭ antaŭenpuŝi la disvastigon de Esperanto.
Buchanan, Scott & Co.,
Garthland Street,
Glagow, Scotland.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti _bonajn vinojn_, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadoan en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of
the Best Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow
with intelligent interest the great movements of Contemporary
History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
FOR SALE.
160 Guinea 'Broadwood' Grand Piano for £63. In fine condition;
Rosewood. For all particulars write to The Editor.
Correspondence Lessons in Esperanto.
ARE GIVEN BY
Mr. A. MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto, 157, Earlham Grove,
Forest Gate, London, E.
7/6 the Quarter.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. C. B. Burgess, Penn Buildings, Erie, Pa., U.S.A. Deziras
koresp. kun Kristanaj Sciencistoj.
Sro. A. Bouy Libristo, 5, rue Saint Genes, Clermont-Ferrand, France.
Deziras interŝanĝi ilus. p-k. kun alilandanoj. Ĉiam respondos.
Sro. G. Breduillieard, 40, Avenue de Laon, Reims, France.
Korespondados Esperante, interŝ. ilus. p.k. and poŝtmarkojn,
kun alilandanoj. Deziras ankaŭ ŝakludi per korespondado.
Frl. Mitchell, Acuba House, 65, Marquess Road, Canonbury, London,
N. Kun alilandanoj per ilus. p-k.
Frl. F. A. Meigh, Ash Hall, Stoke-on-Trent, Anglujo. Deziras
interŝ. ilus. p-k. kun Esperantistoj en Sud Ameriko & la Britaj
Kolonioj.
Sro. W. Miles, Inĝeniero, 80, Station Road, Petersfield,
Anglujo. Deziras kor. kun Esperantistoj per ilus. p-k. Tuj & ĉiam
resp.
Sro. Urtel Francisko, Termezurista Officialo, Elisabetpl, 4, Bruno,
Moravia, Austria, interŝanĝos nur belajn koloritajn p-k.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London. W.
AUSTRIA.--Sro. T Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
20. [Vol. II., No. 6.]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later issues
4d. each, net.
JUNIO, 1905.
MODERNA ERMITO.
Dum dudek jaroj mi estas loĝinta en malgranda urbo sur la
Mediteranea marbordo, kaj mi konas tre bone la pastron, la
fiŝkaptistojn, la kampanarojn, ja ĉiujn, sed nur sciiĝis la lastan
semajnon ke inter ni kaj la plej proksima vilaĝo vivas maljuna
ermito. Oftege mi estas promeninta laŭlonge la kvin kilometroj da
ŝtona laciga bordo neniun renkontinte, kaj neniam iu priparolis al
mi pri la stranga estaĵo pri kiu mi estas skribonta. Oni vidas tie
unuflanke la krutajn montetojn kun ŝtonegoj kaj dornaj arbetoj, du
aŭ tri ĝardenojn kun palmarboj kaj oranĝujoj, kaj malmulte da
muroj ruinitaj; aliflanke estas la profunda transvidebla blua maro.
Sed irinte meztagmanĝi kun amiko kiu antaŭ nelonge aĉetis unu
el la kulturaĝetoj kie li nun estas alklimatiganta nekomunajn kaj
delikatajn arbojn kaj florojn kiuj ne povas bone vegeti aliloke, mi
konatiĝas kun la ermito, ĉar dum ni manĝis, jen, sur la marbordo
alproksimiĝas la malalta blankhara solulo, paŝanta malrapide kun
siaj okuloj rigardantaj la teron.
Kio estas tio, mi demandis?
Ĉu vi ne konas la ermiton, li respondis mia amiko?
La ermito alvenis apud ni, kaj mi esperis paroladi kun li, sed li
ne respondis al mia amika saluto. Tiam mi proponis partopreni kun
li mian panon kaj kokinaĵon, kaj tiujn ĉi li akceptis sed sen ia
dankesprimo. Tio ne min mirigis, ĉar la anoj de nia urbo estas tre
malmulte dankemaj, sed ŝajnis pli mirinde ke li ne volas trinki eĉ
iom da vino, ĉar niaj urbanoj tre volonte trinkas, eĉ drinkas vinon
kaj likvorojn.
Baldaŭ li foriris, kaj mia amiko rakontis lian historion. Ŝajnas ke
la ermito loĝas ĉiam sur la marbordo, kaj neniam iras al la urbo
aŭ al la butikoj kaj ne, eĉ dum la Kristnaska festo aŭskultas la
meson en la nemalproksima preĝejo. Li dormas sub la ŝtonegoj aŭ en
ia ĝardeno. Li interparolas kun neniu kaj ne havas amikojn. Tamen li
estas edziĝita pli ol unufoje, kaj havas multajn idojn, sed li ilin
forlasis, kaj ili nature ne amas lin, kaj kvankam kelkaj parencoj
loĝas apude ili ne vizitas lin. Li neniam iris al la komunuma
lernejo kaj ne povas legi aŭ skribi. Li ne tranĉas la hararojn kaj
havas longajn vangharojn, kaj estas sen botoj, sen ĉemizo kaj sen
ĉapelo.
Mia amiko ne povis doni al mi aliajn sciigojn, kaj li mem ne scias
kie la ermito naskiĝis aŭ kiam li komencis tiun ĉi manieron da
vivado.
Mi demandis kiel li nutras sin, ĉar li ne laboras kaj nenion
aĉetas. Ĉu li posedas bienojn aŭ monon? ĉu li sendas iun en la
urbon? Ne, li respondis, sed li rabas en la ĝardenoj sed preskaŭ
ĉiutage li manĝas fiŝon, ĉar kiam la fiŝkaptantoj altiras
marbordon siajn retojn li subite ekkuras al ili, kaj ili aŭ donacas
iom, aŭ foririnte lasas la senvalorajn restaĵojn por li, kaj
kelkafoje ili kiuj amas la solulon, donas siajn manĝaĵeretojn,
pecon de pano aŭ makaronio aŭ fromaĝo. Tial la mizerulo ne estas
tute legommanĝantulo nek tute viandmanĝantulo.
De tia tago mi rakontis la aferon multefoje al miaj amikoj. Ĉiuj
diras, "Tre strange, mi ankaŭ iros serĉi lin." Jes, estas strange,
ne vere en tiuj ĉi nuntempoj, en kiuj turistoj, ne dezertuloj,
troviĝas en la Egiptaj dezertoj, kaj la grotoj de la antikvaj
ermitoj estas nur vizitataj de kampofestenantoj. Tamen ne tre
strange, ĉar mia nova amiko estas nur kato, pli ruza ol siaj
samspeculoj, ĉar li povas manĝi fiŝon ĉiutage sen ia timo pro
malpacoj kaj ungogrataĵoj.
C. Bicknell.
LA ORA KORO.
Fantazio, originale verkita de C. Oxenford.
Unu vidvino kuŝis sur sia lito. Si estas mortonta. Ŝi scias ke
baldaŭ ŝi devas lasi sian filineton sola en la kruela mondo; kaj
tiu penso doloras ŝin pli multe ol ŝia malsanego. Ŝi alvokis sian
filineton, kaj ŝin karesante, diris: "Karulino mia, mi foriras al
malproksima lando, kaj vi ne min revidos ĝis multaj jaroj. Ne, plej
amata, ne ploru; certe, vi min revidos ian alian tagon. Aŭskultu,
kiam mi iros, vi estos sola; sole vi devos pasi tra la vivado. Mi
estas tiel malriĉa ke mi ne havas ion ajn vin doni; sed ĉirkaŭ
via kolo vi havas ĉeneton portante la duonon de ora koro, kiun vi
portis de la tago kiam vi naskiĝis. Ie en la mondo vivas knabo
kiu posedas la alian duonon de tiu ĉi koro, kvankam mi ne scias
kie, ian tagon vi lin renkontos, kaj tiam, kiam vi renkontos unu la
alian, vi trovos, ke la duonkoroj kuniĝos, kaj neniu nek nenio ilin
povos redisŝiri, aŭ rompigi. Sed, estu singardema; multe da viroj
provos preni de vi la duonkoreton, aŭ deziros ĝin interŝanĝi,
aŭ ĝin aĉeti. Plie, eble vi mem trompiĝos, kaj kiam vi vidos
duonkoron similan al la via, vi pensos ke ĝi estas tiu kiun vi
serĉas. Eble ĝi estos tiel simila ke ĝi trompigos ambaŭ vi kaj
la havanto. Sed estos pruvo. Se ili ne egalas, ili ne kuniĝos, kiel
ajn vi penados, kaj neniam vi povos forpreni ĝin de la ĉeneto.
Bone do rigardu, kaj zorgu, ke vi ne montros vian oran koron tuj
kiam vi pensas ke vi vidas unu ŝajne simila al ĝi. Reaŭskultu:
estas belega lando kiun mi treege deziras ke vi trafu. Ĉiu penas
trafi, sed ne ĉiu sukcesas. Neniam alvenas tien iu kiu estas sola.
Estas nur duope ke oni povas atingi la Paradizon de la Koroj. Tial,
karulino, ĝis la tempo kiam vi trovos la knabon kiu havas la alian
parton de via koro, ne penu iri tiun landon. Tio estas ĉio, kion mi
povas diri, mi laciĝas. Adiaŭ, plej karega filineto mia, mi ne pli
longe povas gardi aŭ zorgi pri vi,--min kisu--mi iras--," tiam, per
lasta peno, ŝi aldonis tiujn ĉi vortojn: "Ne permesu aliu ajn vidi
vian koron--ĝis vi--renkontos--la alian, tiam vi--konos. Adiaŭ,
kar----"
La knabineto ploris multe, sed kvankam la najbaroj ŝin kompatis,
ili ne povis redoni al ŝi ŝian patrinon. Baldaŭ ili ekmalzorgas
ŝin; eĉ ili ekmalametas ŝin, ĉar ŝi ne estas simila al la aliaj
knabinoj. Ŝi ne estas bela, kvankam ŝi havas bonkoron; sed ŝi
havas tre mallumajn okulojn, kiuj ŝajne travidas la personon al
kiu ŝi parolas, kaj neniu amas tion, ne vere? Unu virino diris al
ŝi "Vi havas kruelajn okulojn, mi volas ke vi ne rigardu tiele ĉe
mi." Tiu ĉi virino estis trompantino. Tamen la knaboj ludus kun ŝi
antaŭ ol ili ludus kun la aliaj knabinoj; kaj kiam ŝi iĝis pli
granda, pli maljuna, ili marŝus kaj paroladus kun ŝi anstataŭ kun
la pli belaj junulinoj en la vilaĝo. Tial ŝi malamiĝis de multaj,
kaj ŝi estas tre malfeliĉa. Ŝi estis tute sola, kaj ŝi multefoje
ploris por ŝia perdita patrino. Sed, neniam ŝi montras al iu sian
malgrandan duonkoron, kvankam ŝi elrigardus maltrankvile por vidi
ĉu iu ajn el la junuloj havas duonkoron simila al la ŝia. Sed ne,
tre malofte knabo montras ĉu li havas koron aŭ ne, kaj inter la
malmultaj kiujn ŝi vidis, neniam estis unu kiu estis eĉ iomete
simila al la ŝia.
Sed, unu tago alvenas al la vilaĝo juna viro, kiu estas tri aŭ kvar
jaroj pli maljuna ol ŝi. Ho, li estas bela, forta, kaj tiel agrabla
kaj aminda, ke ŝi pensas: jen estas eble la junulo kiu havas la
alian duonon de mia koro. "Mi estas certa, ke se mia patrino estus
ĉi tie, ŝi same dirus," diris ŝi al si mem. En tiu ĉi tempo ŝi
estas malamegita de ĉiuj ĉirkaŭ ŝi, ĉar kiam ŝi viriniĝis,
ŝi trovis ke ĉio en la vilaĝo estas malsimila de tio kio ĝi
aperas esti. Ĉiu portas maskon; kaj ŝi neniel komprenas kial.
Tial ŝi ofte fortiras la maskojn de iaj personoj, ĵus kiam ili la
plej dezirus ĝin konservi. Tial, vi vidas, ŝi devas esti treege
malamata. Ĉie ŝi portas ĉagrenon, hontecon, kaj certe, en la
okuloj kaj laŭ la pensoj de tiuj ĉirkaŭe ŝi estas malbonkora.
La junulo kiu estis nove alveninta, vidas tiun ĉi, kaj kompatas
ŝin. Ili iĝas geamikoj, kaj ŝi tute konfidas al li. Tagon ŝi
montris al li sian oran koron, kiun, kiam li vidis, li deziregis
havi, kvankam li bone scias ke li ne havas la alian duonon. Sed li
havas la duonon de kupra koro, kiun li pensas igi similan al la
ŝia. Li observis zorge la supraĵon de ŝia koro, kaj poste tordis,
fleksis, kaj poluris sian kupraĵon, ĝis ĝi vere ekaperas iomete
simila al ŝia, tiam li montras ĝin al ŝi, kaj ŝi, ĉar ŝi estas
ankoraŭ juna kaj malsaĝa, kaj ĉar ŝi pensas ke ŝi lin amas,
ekdonas la sian; sed subite ŝi vidas ke eĉ dum ŝi rigardas, la
kupraĵon iĝas malhela, malluma, kaj kiam ŝi volus provi ĉu la du
kuniĝos, ŝi trovas ke ŝi neniel povas sian forpreni de la ĉeno
ĉirkaŭ sia kolo. Kiam la junulo trovis ke li ne povis gajni ŝian
koron, li pli kaj pli ĝin deziris. Li iĝis tre kolera, kaj preskaŭ
tiel kruela kiel la vilaĝanoj, kaj iafoje penis perforte ŝteli la
malgrandan duonkoron, sed ŝi tiel forte ĝin tenis, ke li ne povis.
Fine, ne povante trovi aŭ feliĉecon aŭ bonkorecon en sia vilaĝo,
ŝi foriris de sia naskloko, kaj marŝis dum la nokto ĝis la
proksima urbo; esperante ke tie ŝi povos labori por sia pano, dum
ŝi serĉos la junulon kiu posedas la alian duonon de sia koro, kiun
ŝi trovas ĉiutage pli peza. Certe, pensis ŝi, tie ĉi baldaŭ mi
trovos mian korkunulon, ĉar la jena devas esti la plej granda urbo
en la mondo, kiel ĝi estas la plej bela. Eble mi estas proksime la
Paradizon de la Koroj, kiun mia patrino priparolis.
Ho ve! Baldaŭ ŝi trovas ke la urbo estas nek bela nek granda,
kaj la koroj de la loĝantoj, se iam ŝi vidis iajn, estas
maldolĉigitaj, malbeliĝintaj. Ŝi deviĝas labori treege, sed
neniam ŝi povis plaĉigi siajn mastrinojn, kaj ofte ŝi multe ploras
dum ŝi laboregas. Semajnojn, monatojn, eĉ jarojn ŝi pasigis
tiamaniere, sed ĝis nun ŝi ne estas trovinta iun kiu posedas la
alian duonkoron. Unu tagon ŝi renkontis maljunegulon, kiu diris
al ŝi ke neniam ŝi trovos tion, kion ŝi serĉas en tiu urbo. Li
loĝis tie dum multe da jaroj, kaj li bone scias ke preskaŭ ĉiuj
la loĝantoj jam kunligis siajn korojn, kvankam multaj pretendas ke
ne, kaj multaj aliaj pretendas ke siaj kunulinoj estas nesimpatiaj.
Ne, ŝi alvenis ĉe la malprava urbo, ŝi devis sin turni maldekstre,
anstataŭ dekstre, kiam ŝi foriris de ŝia vilaĝo.
"Ho ve!" diris ŝi, "mi estas tiel lacigita vivi tiel izole malĝoje.
Ĉu mi akceptos unu el la kupraj aŭ ŝtaloj koroj kiujn oni
prezentas al mi? Ili tre brilas, kaj unu aŭ du preskaŭ egalas al
la mia. Kompreneble ili neniam kuniĝos, sed--ĉu jes, ĉu ne?" Ŝi
pripensadis mallonge. "Ne, mi ne povas, estas neutile peni. Mi ne
estas ankoraŭ tro maljuna por penadi trafi tiun landon kiu estas
tiel bela. Eble mi povos trovi ĝin sole, malgraŭ la timoj de mia
patrino. Eble ŝi eraris, en ŝia zorgeco pri mi. Jes, mi iros, eble
estas alia vojo el tiu ĉi urbo, kiu kondukos min al la Paradizo."
Tial ŝi demandis de ĉiuj kiujn ŝi renkontis, ĉu oni povus montri
al ŝi la vojon al la Paradizo de la Koroj. Sed ĉiuj ridis.
"Vi? Penas trovi tiun landon kiun trovas ja malmultaj. Ho jes, estas
vojo el tiu ĉi urbo kondukante al ĝi, sed estas malofte uzita,
kaj estas tre malfacile vidi la vojeton nune. Ankaŭ vi estas tro
maljuna, tro malbela--malsaĝa. Estas nur la junaj belulinoj kiuj
sukcesas, ĉar ili ĉiam estas helpataj. Vi neniam ĝin trovos sole.
Vidu," diris unu, "trarigardu tra tiu ĉi okulvitro, estas maldolĉa,
malbela, malluma vojo, kaj la Paradizo estas trompaĵo, estas pli
malbona ol tiu ĉi urbo."
Sed alia viro kompatis ŝin, kaj diris: "Malfeliĉulino, bone pensu.
Se vi ekiras, vi ne povos reveni. Vi devas iri longe antaŭ eĉ
vi alproksimiĝas je ĝi. Unue vi devas trairi tra la _Aleo de la
Nekonatoj_, ĉe la fino de la aleo, vi trovos _La Simpativojon_; ĉe
la krucvojoj, maldekstre, vi vidos la _Strateton de la Amantoj_;
kiam vi alvenos al la fino de tiu strateto, vi eniros la grandegan
_Arbaron de Ellern-unu-la-alian_, kaj trapasinte tra tiu malfacila
arbarvojo, vi trafos la belan landon kiun vi serĉas. Sed kie estas
via kunulo? Ĉu vi ne havas iun? Nur duope oni povas tiun landon
trafi."
"Ho ve! tiel diris mia patrino, sed mi pensis ke eble ŝi eraris.
Ŝajnas al mi ke estas tre longa malfacila vojaĝo, kaj mi ne
ankoraŭ trovis iun kiu sufiĉe min amas por eĉ montri al mi la
vojon. Kial mi ne penas iri sole?"
"Ho, multaj estas pensintaj ke ili povus trafi la landon sole, sed
neniam mi aŭdis ke ili sukcesis. La vojo estas vere malĝoja kaj
doloriga al tiuj kiuj penas."
"Mi ne estas timulino. Eble mi trovos iun jam sur la vojo. Kie do
estas la unua strato, la _Aleo de Nekonatoj_, ĉu vi bonvolos diri al
mi?"
Li ridetis.
"Vi estas nune preskaŭ ĉe la fino de la Aleo; tie estas la komenco
de la _Simpatia Vojo_. Nu, mi admiras vian kuraĝon, mi iros kun vi
ĉe la fino de la Aleo, kaj montras al vi kie estas la krucvojoj."
Ĉe tiu ĉi eldiro, ŝi tre kontentiĝis. Jam si malametis la penson
de deviĝi diri adiaŭ al la bonkora viro. Pensis ŝi, li estas la
unua persono kiun mi renkontis en la urbo, kiu ŝajnas havi koron.
Nu, ili marŝis kaj marŝadis, kaj nekonscie marŝis tra la
_Simpativojo_; sed noktiĝante, ili restis ĉe _Amikdomo_ ĝis la
sekvanta mateno, ĉar li trovis ke li ne povus retrafi la urbon
antaŭ la nokto falus. Kiam mateniĝis, ŝi malgaje ekdiras adiaŭ,
sed li respondis: "Estas tiel bela mateno, mi iros pluete kun vi, kaj
almenaŭ montros al vi kie la _Am-Strateto_ eliras el tiu ĉi vojo,
kaj tiam ni diros adiaŭ." Ili do marŝadis malrapide sur la vojo,
paroladante dume. Ju pli ili parolas, des pli ili ametas unu la alian
kaj ree nekonscie ili atingas la krucvojojn kaj sin turnas en la
strateton.
"Ho, kia bela strateto," kriis ŝi.
"Jes, estas vere bela," li respondis, sed nek li nek ŝi scias ke ili
estas jam en _Am-Strateto_, kaj tiel ili marŝadas kune. Dume ili
promenadas, li rakontas al ŝi ĉion pri li mem, kaj ŝi rakontas al
li ĉion pri ŝi; sed neniam vorton pri la ora koreto. Subite, li
diris:
"Mi plenkonfidos al vi (ĉar mi vin tre ametas, kaj mi bone scias ke
vi estas konfidinda) tion kion mi neniam antaŭe konfidis al iu."
Tiel dirante, li elprenis el sia brustpoŝo, skatoleton, kaj ĝin
malfermante, montras al ŝi la duonon de malgranda ora koro. "Tiu
ĉi," li diris, "estas la sola aĵo kiun mi posedas, sed mi vidas ke
vi estas ankoraŭ pli malriĉa, kaj devas iri longe antaŭ vi trafos
vian deziratan landon. Ĉu vi akceptos ĝin? Estas difekta, mi scias,
kaj ne multe valoras. Mi ne scias kie estas la alia duono, sed tia
kia ĝi estas, mi volonte donas ĝin al vi, ĉar mi vin amas."
Kiam ŝi ekvidis la koron, kaj aŭdis liajn vortojn, preskaŭ ŝi
svenis pro ĝojo, sed ankoraŭ ŝi timas. Supozu ke lia koro ne
egalas la ŝian--supozu ke ĝi ne estas ora, sed nur kupra; ŝi
pensis. Sed nune ŝi ekvidas la arbojn de la grandega arbaro en la
blua malproksimaĵo, kaj ŝi treege ektimas, kaj inklinas reiri al la
urbo.
"Ĉu vi ne akceptos mian oferon? Kredu ke ĝi estas vere oro; mi
scias ke ĝi ne estas grava, kara donaco, sed estas mia ĉio."
Tiam ŝi parolis--kun rideto sur ŝiaj lipoj, sed larmetoj en ŝiaj
okuloj. "Ĉu vi ja donos al mi vian duonkoron, vian ĉion? Sed,
rigardu, amiko mia, mi ankaŭ havas duonkoron. Mia patrino diris ke
ie estas viro kiu havas la alian duonon, ni vidu, eble niaj duonoj
kunliĝos kaj iĝos unu tuta koro." Kun tremantaj manoj, ili pruvis la
rompitajn duonojn. Jes, ili iĝis unu; kaj ili do interŝanĝis ilin;
li portis la ŝian, kaj ŝi portis lian, ĉar ili trovis ke kiam ili
remetus ilin en iliaj propraj ingoj, ili ne povis.
Nu, post tio, ili pensis ke ili devas zorgi trovi la _Strateton de
la Amantoj_ antaŭ falos la nokto, sed--! Jen rigardu! Longtempe ili
estas marŝadinta sur ĝi kaj ne sciis.
"Nun mi ne povas forlasi vin," li diris, "mi ankaŭ iros kun vi,
kaj kune ni trovos tiun belan landon, la _Paradizon de la Koroj_.
Kune ni iros tra la arbaro, sed ĉar estas malluma arbaro, ni do
haltos hodiaŭ ĉe la domo de _Hymeno_, la forĝisto, kaj li forĝos
ĉenon kiu kunliĝos niajn duonkorojn, tiel ke neniam ni povos iri
malproksime unu de la alia. Ni restos nokte ĉe _Mielluna Dometo_,
kaj morgaŭe ni kune iros tra la _Arbaro de Ellern-unu-la-alian_."
Tiun ĉi ili faris.
Ho, sed estis grandega, malluma, malfacilirebla arbaro. Estis multaj
malbonsprituloj tie, kiuj provis ŝteli iliajn korojn. Multaj estis
la malfacilaĵojn kiujn ili trovis; malhelpaĵojn kiujn ili deviĝis
surrampi. Multefoje ili ekfaletas. Multefoje ili preskaŭ rompigis
siajn korojn, sed la ĉeno de Hymeno estas forta, kaj ilin kuntenas.
Unufoje, ĉio mallumiĝis kaj malgajiĝis; venis teruran ventegon,
sed subite, kiam ĉio aperis senespera, infaneto venis al ili el la
mallumo, kaj ludis ĉirkaŭ ili; alligante florajn ĉenojn al la
hymena ĉeno. Tiam ree la suno ekbrilas tra la densaj arboj, kaj
baldaŭ ili vidas ke ili preskaŭ estas ĉe la fino de la arbarvojo.
Ili iĝas gajaj kaj ludas kun la infaneto; ili pendigis la duonkorojn
ĉirkaŭ ĝia kolo, kie tuj ili kuniĝis kaj estas unu koro. Ili nune
estas trapasintaj tra la arbaro, kaj estas trafintaj la alian flankon
kaj en unu momento, subite ili vidas la gloran sunon kaj la belegan
kamparon de la _Eterna Korparadizo_.
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
"La Amerika senceremonieco." Tiu estas preskaŭ la lasta frazo de
la antaŭa (Maja) Fragmento; sed ankoraŭ pripensante la aferon mi
komencas dubi ĉu, eĉ en tiu granda senceremonieco, oni ne trovos
ankaŭ ceremoniecon. Pri tio la leganto juĝu: mi rakontos al li kiel
eble plej akurate tion kio okazis.
Mi legis libron en unu el la salonoj kiam alvenis vizitantoj;
almenaŭ mi unue pensis ke ni vidos nur kelkajn vizitantojn. Baldaŭ
mi trovis ke estas vere vizitantarego, ĉar kiam ĉiu seĝo havis
sidantinon, kaj tie ĉi kaj tie staris grupetoj da homoj, ni estis
vidintaj, por tiel diri, nur la unuajn gutojn de la hompluvado.
La pluvo rapide fariĝis pluvego, kaj la pluvego daŭradis ĝis
superakvego.
Ĉu mi daŭrigos la komparaĵon, kaj priskribos kiamaniere, ekkaptita
de tiu homa turnakvo, mi estis forĵetata en angulon de la ĉambro,
kaj tie restis tiel kiel se mi estus marportita lignaĵo en fendaĵo
de ŝtonego; kaj kiamaniere fine tiu homakvego superakvegis sur la
balkonon kaj en la ĝardenojn?
Ne; mi diris ke mi rakontos la aferon "kiel eble plej akurate,"
kaj tia priskribo donus ideon pri tumulto, kvankam en tiu amindega
kaj bonkora kunveno tumulto certe ne estis. Tamen la gastaro tute
plenigis la ambaŭ salonojn kaj troviĝis ĉie en la du ĝardenoj.
Se seĝoj mankas, tiel ke oni povas sidigi nur malgrandan porcion
da la gastaro, pro kio tio valoras? Oni ricevas gastojn per koroj,
ne per seĝoj, kaj la pastraj koroj (tiel kiel ankaŭ la pastra
gastemeco) estas senlimaj.
Bedaŭrinde la du salonoj ne posedis la saman karakterizon, kaj,
tiamaniere plenigitaj, oni povas bone imagi ke ili baldaŭ fariĝos
ne nur varmaj sed varmegaj. Mi vidis ĉirkaŭ mi aregon de brilantaj
okuloj; mi vidis pafarkajn ridetantajn lipojn; mi aŭdis gajajn kaj
dolĉajn voĉojn ondetantajn tiel kiel arĝentaj sonoriloj, kaj--ĉe
la unua okazo mi ekfuĝis en la ĝardenon al la egale feliĉa sed
multe malpli varma ekstera gastaro.
Tie mi trovis kelkajn kiuj grave diskutis pri diversaj aferoj, sed la
pli juna kaj pli saĝa porcio de la gastoj amuzis sin per la ludoj
de _Croquet_ kaj _Snake_ (kiun lastan ludon mi jam priskribis en
la kvara (Aprila) Fragmento). Tro ofte ni pliaĝuloj vivas inter
la nuboj de venonta pluva tago, kiu eble por ni tute ne venos. La
infanoj, multe pli saĝaj, ĉiam ekkaptas _la nun_. Ili obeas al la
vortoj de proverbo kiun kredeble ili neniam aŭdis:--
La Tempon perditan, pasintan, Revenigi vi tute ne povas; La Tempo
estonta ne estas; Ekkaptu _Vi_,--kion vi trovas.
Kunvenojn tiajn kiajn mi priskribas la Amerikoj nomas _Surprise
Parties_ (kunvenojn de surprizo); kaj oni aranĝas ilin laŭ la
sekvanta maniero:--
Kiam oni decidas fari al iu la honoron de unu _Surprise Party_, oni
interkonsentas ke, ĉe fiksita horo de fiksita tago lin vizitos ĉiuj
la interkonsentantoj.
Nature la familio vizitota tute nescias pri la afero (alie la kunveno
ne estus unu de surprizo), sed kredeble tiu familio estas la sola en
la vilaĝo kiu ne konas la ĉiujn aranĝojn.
Mi kredas ke ofte oni kunportas manĝaĵojn kaj lasas la vizititojn
pli bone provizitajn ol ili estis antaŭ la kunveno; tiamaniere el
la kutimo farante delikatan metodon por helpi kaj samtempe honori la
malriĉulojn. Sed pri tio mi ne povas diri de mia persona sciado.
Certe ĉe tiu ĉi okazo, oni tion _ne_ faris, sed, malgraŭ la ligna
dometo, la pastro ne estis malriĉulo.
Tre ofte vizitis la pastrejon sinjorino kiu estis antaŭ ne longe
edzigita, kaj kies idolo estis ŝia _Baby_ (infaneto). La etulo
portis oran broĉon, oran ĉenon kun pendaĵo, kaj sur la fingro ĝi
havis oran ringon.
Memorante la antikvan infanejan ritmon mi rigardis la piedojn por
vidi se ĝi havis ankaŭ "sonorilojn sur la piedfingroj," sed
kredeble tiu ĉi ideo ne ankoraŭ eniris la patrinan kapon, kaj mi ne
kuraĝis ĝin inspiri. La kompatinduleto jam portis sufiĉon kaj mi
neniel deziris pligrandigi tiun _pezon_ de amo.
Vere Amerikaj infanoj estas treege frumaturaj. Ni ĉiuj konas la
rakonteton pri infanistino kiu eniris la salonon kie sidis Amerikino
kun sia kvar aŭ kvin jara infanineto.
"Ĉu vi sonorigis, sinjorino?" demandis la infanistino.
"Ne," ekkriis la knabineto. "Mi sonorigis. Forprenu la panjon, mi
petas. Ŝi estas treege maldolĉa kaj malagrabla."
Sed malgraŭ lia frumatureco, mi ŝatas la Amerikan infanon. Li ne
estas sen ĉarmo, kaj li estas almenaŭ sincera kaj tre patriota. Mi
ne memoras kie mi legis la sekvantan sed ĝi tre montras tiun ĉi
karakterizon.
Instruisto demandis de sia klaso:--"Kiu estis la unua homo?" Kaj
malgranda knabeto tuj respondis "George Washington." Nature la
instruisto estis mirigita.
"Ĉu vi neniam aŭdis pri Adamo?"
"Ho! jes," respondis la eta patrujamulo, neniel hontigita, "sed mi ne
pensis ke vi ankaŭ kalkulas fremdulojn."
Oni povis kompreni la sentojn de la Amerika sinjorino, kiam
Italianino demandis al ŝi:--"Ĉu Ameriko estas tiel granda kiel la
urbo Firenze (Florence)?"
Jen kion diris al mi juna Amerikano:--"Kial vi ne parolas al mi,
sinjoro? Mi vin bone konas. Ĉu vi ne memoras? Mi estis hieraŭ sur
balancilo en la ĝardeno, kaj kiam vi preterpasis, preskaŭ mi frapis
vian kapon."
Iom stranga pretendo al konateco, sed ankoraŭ pli stranga estis tiu
de malgranda samlandano.
Mi vidis la malgrandan knabeton sidanta sur malgranda tricikleto
kaj min rigardanta per grandaj bluaj okuloj. Tiel atente li min
rigardegis ke la tricikleto tute renversiĝis kaj falis sur la
korpeton de la malgranda rajdinto. Mi rektigis la ambaŭ, rajdinton
kaj rajditon; kaj ankoraŭ sidigis lin sur la selon. Tiam, per
reproĉinda voĉo, li diris: "Ĉu vi ne konas min, sinjoro?"
Vane mi penis revenigi en memoron la malgrandan ĉagrenitan vizaĝon.
"Ne," mi fine respondis. "Mi ne memoras vin. Ĉu mi vin antaŭe
vidis?"
"Ho, jes; antaŭ unu jaro kiam mi estis tre, _tre_ malgranda. Ho!
for, for de tie ĉi. Ĉe G----. Ĉu vi ne memoras? Mi konis vin
_tuj_."
"Ne, knabeto. Antaŭ unu jaro vere mi estis ĉe G---- sed mi vin ne
memoras."
"Sed, sed,--vi parolis al mi. Vi puŝis Biciklon supre sur la kolino;
mi estis sur la vojo, kaj vi parolis al mi."
"Ne, mi ne memoras. Kion al vi mi diris?"
"Vi diris, vi diris: 'For de mia vojo, knabeto, aŭ mi vin surkuros.'
Sed vi ne parolis maldolĉe kaj vi ridetis. Ho! mi konis _vin_ tuj,
kaj mi pensis ke vi ankaŭ konus _min_." Kaj la larmegoj formiĝis en
la grandaj bluaj okuloj.
Sed tro longe mi postsekvis la memorojn pri infanoj. En la proksima
fragmento mi revenos al mia priskribo.
MIKSAĴO.
Inter multenombraj leteroj, gazetoj kaj diversaj avizoj kiujn sendis
afablaj amikoj dum nia alilanda forestado, ni trovis la sekvantajn
novajn librojn:--
_La Norda Stelo_, belforma skribmaŝinata gazeto, organo de la
Aberdeen Esperantist Club. Ni deziras sendi korajn gratulojn pro ĝia
eldonmaniero kaj enhavo.
_Esperanto_, scienca kaj literatura monata revuo, redaktata de
Marich Agostin (8 pp.), en la lingvoj Hungara & Esperanta. Eldonejo
Papnovelde u. 6. Budapest IV., Hungary.
Programo de Esperanta koncerto, kiu okazis en Vladivostock la 2an
Marton, 1905.
_Union Internationale_, Aprilo, 1905, enhavanta longan kaj valoran
artikolon pro-Esperantan de Joseph Jamin, Direktoro de la Belga
Sonorilo.
_Do you know Esperanto?_ utilega broŝuro de la London Esperanto
Club, enhavanta gramatiketon, kritikojn de eminentuloj pri Esperanto,
kaj la leterojn por enskribigi sur la Adresaro.
_La langue internationale, peut-elle être le latin?_ (eltirita el
_L'Esperantiste_) de Marquis Louis de Beaufront. En la lingvoj Franca
kaj Esperanta (77 paĝoj), 60 c.
_L'Esperanto, langue internationale auxiliaire_, par Edgar Sacré.
Artikolo kun ilustraĵoj kaj du geografiaj kartoj verkitaj laŭ la
Tutmonda Jarlibro de 1904. Eldonata, 23a, Avenue Longchamps, Uccle,
Bruxelles, Belgium.
_Esperanta Svensk Ordbok_ (Esperanta-Sveda vortaro), de P. Ahlberg,
granda 145 paĝa bonege presita verko, kosto f.2.50, de 50,
Döbelnsgatan, Stockholm, Sweden.
_La tekniko de la termala kuracado ĉe Aix-les-bains_, de D-ro Jean
Dardel, eldonata ĉe la Esperanta medicina biblioteko, 25, Rue de
l'École de Medicine, Paris. 23 pp.
_La langue internationale auxiliaire_, congrés de Grenoble, 1904.
Séances générales, eldonata ĉe la grupo Esperantista Pariza, 28, Rue
Serpente, Paris. 28 pp., kosto 50 c.
_La kolorigisto aer-veturanto_, tradukita de la Grupo de Monaco. Ĉe
Hachette, 24 pp.
Ankaŭ en Parizo ni vidis la novan Rusan monatan gazeton,
_Esperanto_, kaj korege ĝojas pro ĝia beleco. Ĝi ja ŝajnas esti
inter la manoj de tre fortaj kaj energiaj kundukantoj.
Estas atentinde ke nuntempe preskaŭ ĉiuj Esperantaj gazetoj
pliboniĝis rilate ekstera vidaĵo. Antaŭe oni ricevis ilin legis
ilin, kaj kaŝis ilin, por ke amikoj ne vidu tiajn malbonajn revuojn.
Kontraŭe, ni nun fiere kuŝigas la Esperantajn ĵurnalojn sur niajn
skrib-tablojn kaj aliloke, por ke ili, pro siaj belaj eksteraĵoj,
altiru la atenton de la ekrigardanto. Tiu ĉi estas vera signo de
progreso.
Inter la diversaj avizoj, kiujn enhavis la restaĵo de la
korespondado, estas nur eble citi malmultajn.
Nia agema Dovera Grupo perdis la servojn de ĝia antaŭa tre energia
Sekretario, S-ro Geddes, sed ni devas gratuli la grupon trovinte
novan Sekretarion en S-ro Chitty, kies fervoreco estas sufiĉe
bone-konata. Sir William Crundall, la eminenta Urbestro de la
havena-urbo, konsentis fariĝi la grupan Prezidanton--honoron pro kiu
ni kore dankas lin.
La Dovera Komerca Ĉambro donacis £2 2s. al la Bulonja Kongreso.
Du filinoj de nia nelacigebla Maître Michaux edziniĝos ĉe la
suprenomita Kongreso. Ambaŭ la edzoj estos Oficiroj de la Franca
armeo, kaj ankaŭ Esperantistoj. La atestantoj estos D-ro Zamenhof
mem, kaj tri aliaj Esperantistoj el Canada, Peru kaj Hispanujo. Oni
diras ke la sub-urbestro eĉ Esperantiĝas, por povi fari Esperantan
paroladon ĉe la ceremonio! Bonege!
Pri la Kongreso mem estas plezure ekvidi ke ĝi promesas esti eĉ
pli signifa ol ni atendis. Jam kelkaj aŭtoritatuloj certigas ke pli
ol tri mil Esperantistoj ĉeestos. Certe ni ĉiuj plezure atendas la
5-an de Aŭgusto por renkonti tiujn amikojn, kies nomoj jam estas
ĉiu-tagaj vortoj ĉe ni, kaj kies agoj kuraĝigas nin je la ĉiama
propaganda laborado.
S-ro René Deshays, la fama verkisto de la bela kanto La Vojo,
verkis, por la Kunveno, novan himnon al D-ro Zamenhof.
La Grupo de Liège, Belgujo, deziras ke ni petu tiujn Esperantistojn,
kiuj vizitos la Lieĝan ekzpozicion, ke ili ankaŭ venu al la Grupaj
kunvenoj, kiuj okazas ĉiuj lundoj kaj vendredoj (je la oka horo
vespere), en la kafejo "Au petit Trianon," Bvd. de la Sauvenière,
apud la Reĝa Teatro.
S-ro Boirac, Rektoro de la Diĵona Universitato, deziras altiri la
atenton de la tutmonda Esperantistaro al la libertempa kurso ĉe tiu
Universitato kiu daŭros de 1 Julio ĝis 31 Oktobro. S-ro Lambert
jam tre sukcese faris Esperantajn kursojn kaj intencas samon fari
tiun ĉi jaron. Li plezure sendos pluajn informojn, se oni petos ilin
de la Universitato de Dijon.
S-ro Michaux sendis al ni la sekvantan sciigon pri la Universala
Kongreso:--
_Grava Alvoko._--La unua Kongreso estonte, laŭ la parolo de D-ro
Zamenhof, la paĝo la plej serioza de la Esperanta historio, estas
necese ke ĉiu Esperantisto respondu jese al nia alvoko. Tiu ĉi
elmontro devas fari grandan impreson tra la tuta mondo, ĝi devos
gajni la indeferentulojn kaj plie venki la malamikojn. Estas pro tiu
celo ke D-ro Zamenhof prezidos la unuan kongreson kaj volas ke
ĉiu ĉeestanto subskribu kun li la netuŝeblajn kaj fundamentajn
regulojn de la lingvo.--Do, ĉiu vera Esperantisto devas veni al
la Kongreso, malgraŭ ĉiuj malfacilaĵoj. Li tiel tre helpos la
definitivan triumfon de nia kara afero.
_Kunvenoj._--La Kongreso komencos la 5an de Aŭgusto kaj daŭros
unu semajnon. La Komitato speciale insistas por ke ĉiuj kongresanoj
ĉeestu almenaŭ je la 6a, 7a, kaj 8a de Aŭgusto. Tiuj ĉi tri
tagoj estas rezervataj por la plej gravaj kunvenoj.--La 10an,
okazos ĝenerala mara promenado, dum kiu oni vizitos Esperantistajn
havenojn, Anglajn kaj Francajn.--La sekvantajn tagojn, variaj
distraĵoj.--Ĉiuj kiuj povos, aŭ kanti, aŭ deklami, bonvolu
tion sciigi al ni. Ni plie organizos vesperkunvenon kun naciaj
vestaĵoj.--Ni tre insistas por ke ĉiu kongresano kiu akceptas tion,
skribu tuj al ni.
_Ekspozicio._--Granda Ekspozicio estos organizata. Ĉiuj grupoj
Esperantistaj estas petataj sendi kiel eble plej multajn dokumentojn
al S-ro Deligny, sekretario de la grupo de Saint-Omer (France).
_Aliĝoj._--Ĉiu Esperantisto kiu sendos almenaŭ 5 frankojn ricevos
(krom la karton kiu permesos ĉeesti ĉe ĉiuj kunvenoj aŭ festoj de
la Kongreso kaj ricevi rabaton da 50 po 100 sur la fervojoj) detalajn
programojn kaj ilustritan gvidlibron de Boulogne, kaj de la Kongreso.
Senutile estas diri ke la kartaj prezoj ne sufiĉos por egaligi la
elspezojn. Ni do danke akceptos la monoferojn kiujn oni bonvolos al
ni sendi.
Por ĉiuj sciigoj, sin turni al: "S-ro Michaux,
advokato--Boulogne-sur-Mer (France)."
P.S.--_Ni petas ke niaj kunverkantoj bonvolos sendi kelkajn
artikolojn kiel eble plej baldaŭ. Dum nia vojaĝo la enhavo de la
tirkesto ne bone kreskis!_
DONI AŬ NE DONI!
E.W.
Ĉirkaŭ la jaro 1847 multe da laboristoj ne plu dungiĝis en la
regaj fabrikejoj ĉe Deptford. Tiame oni ne kutimiĝis aŭdi pri du
milionoj da malsataj estaĵoj en sia lando, kaj terura estis la ideo
ke 2,000 homoj mizeriĝis senkulpe. Estis ankaŭ terure vidi arojn
da viroj lacaj kaj hontemaj, kiuj marŝis malrapide kaj silente,
rigardante surtere.
Ili ne povis trovi laboron, kaj ne volis almozuliĝi; apenaŭ mano
ŝanceliĝe etendiĝis por ricevi modeste prezentitan donacon.
La unuan fojon ke mi renkontis aron da tiuj ĉi malfeliĉuloj mi ne
havis monon sur mi, sed preskaŭ senvole mi donis mian mufon kaj
rapide ekdemetis miajn felajn kolumon kaj manumojn, dirante: "Mi
petas, prenu tion ĉi kaj ĝin vendu."
Unu viro repuŝis mian manon, kaj dua diris: "Ke Dio benu vian korpon
kaj animon, vi bonkora idiotulino! Ĉu vi ne povas vidi ke tio ne
donos al ni unu duonon da plenbuŝo da pano, kaj vi estus malvarma la
tutan vintron?"
Estis vere, ĉar ili estis inter 400 kaj 500 viroj.
De tiu tempo mi ĉiam portis mian monujon kiam mi promenis, ĝis fine
mi ne havis plu moneron, krom ŝilingo, kiun mi gardis por aĉeti
poŝtmarkojn.
En tre malgranda strateto mi renkontis subite unu el la malriĉeguloj
nun ja almozulo. Li ŝajnis tiel sovaĝa, tiel malespera, ke mi
preskaŭ timis lin preterpasi, sed, kiam mi diris: "Mi bedaŭras, mi
ne havas monon," li nur ĝemis kaj mi lin lasis. Post kelkaj paŝoj
mi memoris la ŝilingon, kaj mi sciis ke mi trompis lin. Kompreneble
mi kuris kaj, lin atinginte, diris "Nesciante, mi mensogis al vi, mi
forgesis tiun ĉi ŝilingon. Prenu ĝin."
Li unue min rigardegis, tiam li ekkriis "Ho vi bona kara estaĵino,
diru al mi vian nomon kaj adreson. Mi repagos ĝin al vi."
"Ne," mi diris. "Donu ŝilingon kiam vi havos monon, al iu via kunulo
kiu ĝin bezonas."
"Fraŭlino, neniam mi _ne_ faris tion, diru al mi tamen vian nomon,
por ke mi ĵuru je ĝi!"
Mi petis lin neniam blasfemi, sed mi diris al li mian nomon kaj, kun
manpremo, ni disigis.
Unu el miaj amikoj, pastro kiu pli frue estis advokato, alvenis al mi
kaj sin turnis por akompani min. Mi kredas ke, vidante la manpremon,
li pensis ke mi monon donacis, ĉar li ekkomencis longan predikon
pri la malbonmoreco de nediskreta almozdono. Li min sciigis ke oni
multege oferdonis pro la 2,000 senlaboruloj, ke komitato el viroj
saĝaj kaj sindonemaj informiĝis pri ĉies karaktero, tial ke nur
merituloj ricevu helpon.
Mi lin demandis ĉu li konsilis al la malmerituloj ŝteli, sin
mortigi, aŭ morti pro malsato, sed li ne bonvolis respondi al
rimarko tiel nerespektoplena.
Li anstataŭe sciigis min ke mi devos aĉeti biletojn por doni al la
almozuloj, tiel certigante, ke mia mono elspeziĝos en pano, kaj ne
en biero kaj alkoholo.
Enfine li min preskaŭ konvinkis ke mi grave pekis, kaj dum du tagoj
mi pentis pro mia memindulgo. Mi ne aĉetis biletojn, ĉar ĝis la
venonta monato mi ne havus monon.
La kvaran tagon mi vekiĝis feliĉa, ĉar mi pensis: "Ne estas certe
ke mi helpis al friponoj kaj ankaŭ la plej malvirtulojn iafoje
plibonigis bonaĵo."
Post iom da tempo oni aŭdis malbonajn raportojn pri la mirinde
organizita help-komitato. Centoj da homoj devis ĉiutage stari
multajn horojn sur la stratoj por atendi sian vicon por enskribi
siajn nomojn kaj adresojn. Neniu el ili ricevis nutraĵon, sed, la
morgaŭan tagon ili devis denove atendi (ofte dum sep horoj) sur la
stratoj por ricevi panbiletojn kiujn ili devis porti al bakistoj por
havi panon por du tagoj. De tagmezo ĝis la tria aŭ kvara horo de
mateno la stratoj, en kiuj loĝis tiuj bakistoj amasiĝis de viroj
kaj kelkaj virinoj kies edzoj ne plu povis marŝi. La plej fortaj
baraktis al la butikoj kaj frue ricevis panon, la plej malfortaj
nenion ricevis, kaj ofte tiujn ĉi svenis kaj estis forportataj
hejmen de la policanoj. Policanoj ankaŭ devis aresti pli ol 200 da
ebriuloj kiuj, ricevinte panon, ĝin forportis al la drinkejo por
ĝin ŝanĝi kontraŭ alkoholo.
Kiam mi eltrovis ke tiuj ĉi famoj ne estis neigeblaj, mi pensis:
"Pli bone estis agi memstare ol konfidi en komitato el viroj tiel
saĝaj kaj sindonemaj!"
Eble mi eraris, sed estas malnova proverbo: _Kion vi atendas de
porko, se ne blekon_, kio signifas: _Kion vi atendas de tre maljuna
virino se ne sentimentalan malsaĝecon._
MEMOROJ PRI IRLANDO.
Originale verkita de Florence A. Meigh.
Kvankam oni ofte aŭdas malafablajn rimarkojn pri Irlando kaj la
tieaj malriĉaj loĝantoj, ĝi estas sendube tre interesa lando kie
pasigi la somerajn libertempojn. Aparte de la belegaj pejzaĝoj kaj
interesaj antikvaj konstruaĵoj, oni allogiĝas per la kuriozaj
kutimoj, spirito kaj boneco de la vilaĝanoj. Eble multe da la eraraj
ideoj pri ili deveniĝis de la pentraĵoj kiujn oni kelkafoje vidas,
kiuj image ilustras "Irlandan Vivon." Tiuj ĉi ofte estas tiel
ridindaj, kiel ili estas malkorektaj; kaj se oni demandus de malklera
Angla laboristo "Kiel vivadas la Irlandano?" Eble li dirus "Li estas
viro kiu manĝas nur terpomojn kaj loĝas ĉe malgranda malpura
dometo, kune kun siaj porkoj, kortbirdoj kaj azeno." Certe mi ofte
estas vidinta la kortbirdojn en la kuirejo, sed nur unufoje mi estas
vidinta la porkon dormanta paceme sur la pordŝtupo kun la nudpiedaj
geknaboj ludantaj apude. La malaltaj dometoj kun blankigitaj muroj
kaj dikaj pajlaj tegmentoj estas tre pentrindaj; sed malfeliĉe la
luantoj ne ĉiam sin ĝenas pri la eksteraj riparoj ĉar mi rimarkis
kelkafoje, ke kiam la kamentubo rompiĝis, oni ĝin anstataŭis per
ligna barelo sen aŭ supro aŭ malsupro.
La kredemo pri la agoj de la protektanta sanktulo "Patrick" estas
tre kurioza. Estas bonekonata fakto ke estas nek serpentetoj nek
bufoj en Irlando; kaj kiam mi foje demandis _Kial_? Viro diris al
mi ke "La benita Sanktulo Patrick ilin forpelis maren antaŭ multe
de centjaroj" kaj li montris al mi pentraĵon kiu atestis almenaŭ
al sia kontentigo la verecon de sia raporto. Sed estas kurioza
fakto ke, kvankam mi estas preninta tie kelkajn bufojn, ili ĉiam
mortas post mallonga tempo; tiel oni devas konjekti ke la malbeno
de la sanktulo ankoraŭ restas sur la bufa raso! Kompreneble ĉe la
kamparaj kvartaloj oni malofte renkontas aŭtomobilojn kaj sekve la
azeno (kiu estas la precipa ŝargbesto de la malriĉuloj) prenas
tiun ĉi okazon certigi sian obstinegan naturon. Mi neniam forgesos
rajdinte trans marĉego kune kun amiko sur memmova bicikleto. Ni
estis sur longa rekta vojo, kie azeno estis vaginta. Aŭdante la
bruon de la bicikleto li staris por ĉirkaŭrigardi, sed laŭta
blovego de la korno funkciis magie kaj li forkuris antaŭ ni blekante
timeme. Je ĉia posta blovego la ĉaso pli rapidiĝis, ĝis ni
preskaŭ flugis. Estis neeble preterpasi lin ĉar li kuris de flanko
ĝis flanko de la vojo; kvankam post unu mejlo la vojo bonŝance
forkiĝis kaj nia amiko rapide diris adiaŭ.
La malgrandaj kamparaj kvartaloj ne ĉiuj posedas preĝejojn kaj
la adorantoj devas ofte veturi kelkajn mejlojn dimanĉe. Mi estas
vidinta ok aŭ naŭ azenojn (kun ŝargoveturiloj) alligitaj al muro
apud la preĝejo, atendante dum la okupintoj sin konfesas. Sed la
veturilaj sidejoj estis tre ridindaj. Oni vere diras ke "_Neceseco
estas la patrino de elpenso_" kaj ĉar la ŝargoveturiloj ne ĉiuj
posedis sidejojn oni estis uzinta ordinarajn kiurejajn seĝojn; sed
historio ne rakontas kio okazus se la veturisto erare veturis en la
defluilon.
Estas malmulte da almozuloj en Irlando sed ilia metodo demandi
almozojn estas tre amuziga. Okazis foje ke mi sidiĝis ripozi
voj-flanke, kiam almozulino alproksimiĝis. Ŝi demandis monon per
hipokrita, malforta voĉo kaj diris ke se mi donus al ŝi: "La
anĝeloj rekompence faros mian liton ĉiele." Sed kiam mi rifuzis,
ĉar ŝi estis sufiĉe forta por labori, ŝi formarŝis kaj rapide
esprimis la deziron ke: "La diablo venos kaj enmetos aron de urtikoj
en la liton." Ordinare la donaco de sespencoj elvokas sufiĉajn
benadojn por plenigi malgrandan libron.
Oni rakontas ŝercan rakonton pri la longeco de la Irlando mejlo kiu
estas 1,440 futoj pli longe ol la Angla mejlo. Foje viro kiu vojaĝis
ĉe County Antrim (kie oni nune kalkulas Angle) demandis de policano
"Kiom da mejloj malproksime estas B--?" La policano respondis "Nu!
estas nur 12 mejloj se vi marŝas sur la maldekstra flanko de la
vojo, sed, se vi marŝas sur la dekstra flanko estas 15-1/2 mejloj."
Li poste klarigis ke oni ne estis forpreninta la malnovajn Irlandajn
mejlstangojn kiam oni enmetis la Anglajn sur la kontraŭa flanko de
la vojo. Ankaŭ mi ofte estas rimarkinta ke kiam vilaĝano diras ke
estas "nur unu mejlo kaj peco al X--," la peco estas multe pli longa
ol la mejlo!!
Sed tio ĉi estas nur bagatelo kaj oni multe lernas per sperto.
FREMDULO EN FREMDALANDO.
De C. W. T. Reeve.
(Muziko jam verkita presiĝos kiam sufiĉe da mendoj riceviĝis de
S-ro Reeve).
Vojaĝinte tra la mondo, Mi alvenis al Londono;
Aŭdis fremdan babilaĵon, Mi ne sciis eĉ la sencon.
Sed sufiĉe, pantomime, Mi divenis facilege.
Tie fraŭlo renkontante, Fianĉinon kaj vidante
Ke la bopatrin' estonta, Estas eble ne venonta,
Li ĝojiĝas, ŝin salutas. Ĝoj'-esprimojn li elŝutas:
_Aj se Gud De! Haŭ du ju du? Baj Ĵov ju du luk fajn!_
_Pre tek e sit, maj ledi fer, Jur lajk e roz divajn._
_Naŭ tek e kek bisajd jur plet. Ajl por aŭt jur ti._
_Ju ĉarm mi, dir, Ho du ste hir. Haŭ kud ju se Gud Baj?_
Alveninte al Hindujo: Ŝajnis al mi Varmegujo!
Sed agrabla estas ŝanĝo, En la land' kaj dum vojaĝo.
Ve, mi estis malkontenta, Ke la besto hommanĝanta
Ne troviĝas sur la strato: Nur en kaĝo je la ĉirko.
Iris mi Kortegon Raĵan, Kaj la festsaluton lernis,
Kiun aminduma Hindo, Diras al kort' danculino:
_Ram ram o meri pijari, Tu bare naĉti haj;_
_Aŭr tere hi ĥub gane se, Muĝe kuŝ ata haj._
_Asman se aji ho? Bolo! Aŭr devi pajdi ho_
_Ja dunja ki ho? Ganne do, To mera aram ho._
_Traduko_:
Saluto ho mia karulino, Vi bone dancadas
Via bonega al mi kantado, Plezuron tre donas
Ĉu vi estas de ĉielo? diru! Diino naskiĝis
Aŭ al mond' apertenas? Sciigu! Tiam mi gojiĝos.
(_Ĥoro de_ S-ro Parsons).
Post alveno en Francujo, Mi rapidis al Parizo,
Granda bruo tie regis, Kaj pro tio mi tre miris
Parizanoj gajaj estas, Sinjorinoj min tre ĉarmas.
Veturiloj grandanombre, Forkuradas tre rapide,
Tuj mi vokas kondukiston, Mi veturas la bulvardon
Kondukisto al mi krias, Ĉar kvin frankojn nur mi donas:
_Alor vun done pad purbuar. Ah, vre! vu net pa riŝ;_
_L' koŝen travaj pa pur la gluar, Il nem pa lez hom ŝiŝ._
_La proŝen fua, si vu vule, j've vu prete ma burs_
_E kom sa alor vu pure Akitel prid la kurs!_
(S-ro Legoffre, _du Havre_).
Pri belega Italujo Poste mia kor' sopiris,
Fama land' de muzikistoj, De poetoj, de pentristoj
Kaj Napoli min altiris, Kies anoj tre feliĉaj
Estas se makaronion Ili povas ĉiam manĝi.
Tie brunan boatiston Mi renkontis, kaj subite
Li ekkantis la kanteton, Karan al Napola koro
_Amata Celestina, vjen! al mare a peskar;_
_La luna alta e in ĉjel; perke in tera star?_
_La barka mia vita e; la rete e amor,_
_Affida ti a me, e vjen, e da il tuo kor._
(Clarence Bicknell, _Bordighera_).
Tiam havis mi plezuron Formigradi Hispanujon,
Kie polvo, bruo, suno, Hejto, ŝvito ŝajnas puno;
Kaj malbonaj registaroj Estas oftaj kiel gitaroj.
Sed mi tie gaj' vivadis, Trinkis, dancis kaj kantadis
Kun ĝojegaj gejunuloj. Kaj ni ŝajnis frenezuloj
Kiam bovojn salutante, Ni foriris ekkantante:
_Vívan tóros i toréros, Sol i alegría!_
_Ole por las morenítas D' esta kompaníja!_
_Abanikos i mantíljas, Flóres en la peĉo,--_
_Mi pobre korasón está Róto i deséĉo!_
(Norman Maclean, _Aguilas_).
LA ORA HORO (ELFED).
Tradukita el la Kimra Esperanten de Pastro T. Eli Evans.
Ar ganol dyddiau trymaidd Daw ambell awr, mor euraidd!
Nid hafddydd goreu'r ddaear All fagu awr mor hawddgar.
Daw'n wyn o dragwyddolfyd, Gan hedfan drwy ein hadfyd.
Bu'r gwlith sydd ar ei haden, Un waith ar winwydd Eden.
Dros Fryn y Cariad hedodd, Ar fraich y Groes disgyhodd
Cyffyrddodd gwaed a'i gwenfron A daeth yn nes at ddynion.
Ar ganol dyddiau trymaidd Mae'n d'od--yr awr nefolaidd.
Meze de malĝoja tago Jen venas la ora horo!
La plej bela somer-tago Ne povas doni tian horon!
Ĝi venas blank' el l' eterno Kaj flugas tra mizero nia
La roso sur ĝia flugilo Ja venis el Paradizo
Super la montet' da Amo Kaj ripozis sur la Kruco.
Ĝian bruston sango tuŝis, Ĉe la homaro ĝi venis.
Meze de malĝoja tago Venas--la ĉiela horo.
Dio ofte punas sekretajn pekojn per publika honto.
Ĉio en Dio estas mirinda, kaj Dio estas mirinda en ĉio.
La Sanktulo preferas havi Dion sen ĉielo, ol Ĉielon sen Dio.
Kelkaj trompas siajn korojn, kaj, ĉe aliaj, la koroj trompas ilin mem.
Meriti honoron sen ricevi ĝin estas pli bone ol ricevi honoron sen
meriti ĝin.
La vero ne estas en tiu, kiu ne estas en la vero.
Li, kiu ne prenos ekzemplon de aliaj, estos farata ekzemplon por aliaj.
Peko estas en ĉiu sankta homo, sed ĉiu sankta homo ne estas en peko.
KRESPO[116] PUNTA.
(Recepto eltirita el "Annales Politiques et Litteraires").
Tradukita A. Vuillaume (Stenay).
_Materialo._
Tri ovoj.
Sama pezo da sukero.
Sama pezo da tritika faruno.
Sama pezo da freŝa butero.
Da lakto sufiĉa kvanto.
_Metodo._
Miksu la sukeron kune kun la faruno, rompu la ovojn, agitu la tuton
aldonante la varmetigitan buteron. Varmetigu lakton, kaj ĝin verŝu
iom post iom, evitante sekajn amasetojn. Parfumu per vanilo aŭ rumo.
Hejtu paton, ŝmiru ĝin zorge kaj tenu ĝin iom klina, prenu unu
kuleron da pasto, lasu ĝin flui en la paton donante al la kulero
alternan movon, por ke la pasto sterniĝu unuforme kaj maldike. Tuj
kiam la krespo estas orkolorigita, elprenu ĝin per tranĉilo, volvu
ĝin ĉirkaŭ la tranĉila ŝtala plato kaj metu sur pladon.
Tiuj krespoj, nomataj ankaŭ volvitaj krespoj, estas tre bonaj kiam
ili estas varmaj, sed ne malpli bonaj kiam ili estas malvarmaj. Oni
povas ilin konservi almenaŭ dum ok tagoj, se oni zorgas enmeti ilin
en ladan keston.
PIEDNOTO:
[116] Krespo (_France_, _crêpe_; _Angle_, _Pancake_) speco de
kukaĵo, kiun oni manĝas ordinare dum la Grasa Mardo, t.e., la tago
kiu finigas la karnavalon.
SAĜA HUNDO!
Viro, kiu zorgis grandan hundon por amiko kiu vojaĝis eksterlande,
malplaĉiĝis ĉar la besto ĉiam sidis en la plej bona seĝego.
Unu tagon ideo frapis lin. Li eniris la ĉambron kaj trovis la hundon
en lia kutima loko, tial li marŝis fenestron kaj kriis "Katoj!
Katoj!"
La hundo supersaltis kaj kuris al la fenestro, dum la viro sidis
seĝegon.
Post kelkaj tagoj la hundo eniris la ĉambron kaj trovis ke lia
mastro sidis seĝegon.
Irinte al la fenestro li bojis laŭte.
La viro leviĝis por vidi tion kio okazas kaj la hundo saltis en la
seĝegon.
F. E. Bearne (8225).
LA SINAPSEMERO.
El "La Lumo de Azio" de Sir Edwin Arnold.
Versigita de A. Motteau.
... Kaj kiam ili trafis riverbordon,
Klinante sin, per manlevad' salutis
Virino juna, dolĉokula; plore
Ŝi diris al la Majstro:--Ĉefsinjoro,
En figarbejo loĝas mi, kaj nutris
Fileton mian; lude, tra florejo
Kuranta li eltrovis serpenteton;
Ĉi-tiu ĉirkaŭ lia manradiko
Sin volvis, dum la knabo ride tuŝis
La buŝon kaj forklangon de l' rampaĵo.
Sed baldaŭ li paliĝis kaj subite
Ne movis. Mi la kaŭzon nek komprenis,
Nek kial liaj lipoj lasis mamon.
--"Li veneniĝis!" al mi diris iu;
Alia eĉ aldonis: "Tuj li mortos."
La karan idon mi ne volas perdi;
Mi petis do el ili kuracilon
Por lumredoni al okuloj liaj;
Ĉar estas tre malgranda la kismarko,
Kaj serpenteto povus nek malami,
Nek suferigi mian etan filon!
Sed, iu diris: "Estas jen sanktulo;
Sur la monteton nun li ĵus alvenis.
Demandu al la flavrobvesta viro
Ĉu kuracil' ekzistas por malsano
De via filo." Tial mi tremanta
Tuj venis al vi, diefrunta Majstro,
Kaj plore malteginta la vizaĝon
De l' kara infaneto, mi vin petis
Sciigi al mi ĉu ekzistas herboj
Por resanigi lin. Vi, Ĉefsinjoro,
Ne min forpuŝis; dolĉe vi rigardis
Kaj ame palpis la idetajn vangojn;
Sed lin vi revualis kaj tuj diris:
"Jes, fratineto, estas io taŭga
Por resanigi vin kaj vian idon,
Se baldaŭ ĝin vi povos al mi doni.
Mi petas, trovu da sinapo nigra
Nur eron, sed ne ĝin akceptu
El domo kie patro aŭ patrino,
Infano aŭ servisto iam mortis.
Bonege estos se tielan grenon
Vi povos trovi."
Tiel vi parolis,
Ho, Ĉefsinjoro!
Diris nun la Majstro
Kompate: "Jes, precize miajn vortojn
Vi ĵus ripetis, ho, Kisagotami!
Sed, ĉu vi trovis la sinapsemeron?"
Mi iris, Majstro, kun l' infan' malvarma,
Al brusto lin premante, mi petegis
En ĉiun homloĝejon, tra la ĵunglo,
Kaj tra la urbo:--"Al mi ĉu bonvole
Vi donos eron da sinapo nigra?"
Kaj kiu tion havis al mi donis,
(Ĉar helpas malriĉulojn malriĉuloj).
Sed kiam mi demandis ĉu en domo
De tiaj geamikoj iu mortis,
Aŭ patro aŭ patrin', infan', servisto?
Tuj ili diris:--"Ho, fratino kara!
Demando via tute stranga ŝajnas:
Mortintoj tre superas la vivantoj!"
Dolore do mi tuj redonis eron,
Por aliloken iri. Sed mi aŭdis:
"Jen estas grajno, sed ni perdis sklavon;
Jen estas ero, sed la mastro mortis;
Jen estas semo, sed semisto mortis
Dum l' intertemp' de pluvoj al rikolto."
Nenian domon trovis mi grenhavan
En kiu, Majstro, jam neniu mortis.
La senridetan idon malvarmegan
Sub river-vinberlaŭbo mi kuŝigis,
Por veni ree al vi piedkisi,
Kaj peti por _sinapa sem' sen morto_:
Sed mi tre timas ke l' infano mia
Hieraŭ mortis, kiel iu diris.
Fratino mia, diris nun la Majstro,
Vi trovis, dum vi serĉis neeblaĵon,
Balzamon laŭan, kaj gravegan scion.
Mortinta jam sur via brust' hieraŭ
Ripozis via ido. Karulino,
Vi scias nun ke la homar' tutmonda
Kortuŝe vian perdon vere ploras:
Dolor' de ĉiuj malgrandigu via!
Ho ve! volonte mi la sangon mian
Elverŝus por haltigi viajn larmojn,
Se povus tio de l' malbeno homa
La kaŭzon trovi. Kial amo sankta
Fariĝas agonio? Kial milionojn
Da homoj, tra la floroj, oni trenas
Al oferado sanga, kiel brutojn?
La knabon enterigu--dum mi serĉas.
LA FRATOJ DE BIRCHINGTON'.
(Legendo de la Insulo de Thanet, Anglolando).
Originale verkita de Sydney H. Emptage.
De la enŝipigejo de nia urbo, Margate, rigardante al la Okcidento,
oni povas vidi, malproksime de proksimume naŭ mejloj, du altajn
turojn de tute similaj vidiĝoj, kiuj elstaras kontraŭ la horizonto
sur la ekstrema rando de la krutaĵo. Tiuj turoj--kiujn oni nomas
"Reculvers'"--estas la restaĵo de antikva monaĥa preĝejo,
konstruita antaŭ multe da centjaroj, kaj jam utiligita dum la regado
de nia Henriko IIa. (jarojn 1135-1154).
Nu, oni diras, ke la turoj ne estis parto de la originala preĝejo.
Oni rakontos al vi du diversajn legendojn, laŭ la gusto de la
rakontanto--unue, ke ili estis aldonitaj de abatino, kiel dankpago
ĉar ŝi saviĝis el terurega ŝippereo--due, ke konstruis ilin la
"Fratoj de Birchington'," ankaŭ kiel dankpago. Jen sube la dua
legendo, laŭ niaj lokaj saĝuloj.
Kiam regadis nia Henriko IIa., en Reculvers vilaĝo staris sentura
monaĥejo, en kiu loĝadis kiel ĉefabato certa Rikardo de
Birchington', saĝa, bona, religia homo, kiu preĝis, fastis kaj
pentofaris senĉese; li estis mondfama pro sia sankteco. Vere feliĉa
homo--laŭ sia idealo--oni pensus, kvankam li ne dormadis sur lito
de rozoj; sed neniu povas ĝui perfektan feliĉecon, kaj li havis
sian dornan kronon. Ĝi estis efektive lia frato Roberto, ankaŭ "de
Birchington'." Tiu ĉi kavaliro tute similis al Rikardo--ekstere,
tio estas, kaj nur ekstere, ĉar li ne estis sanktulo--kaj el tiu
simileco kreskis ĉiuj specoj da malplaĉaĵoj. Roberto mokis sian
fraton; drinkis, blasfemis, eĉ mortigis kaj ĉiam serĉadis okazon
por ĉagreni lin. Malbonaj viroj, kiuj malamis la ĉefabaton,
aŭdinte pri certaj pekoj de Roberto, ofte diris kun palpebrumo--"Ho
jes! ni bone scias, sed ... ĉu li ne estis Rikĉjo?" Tiaj kalumnioj
treege vundis la bonulon, sed li pacience suferis kaj nenion diris.
Nu, la Princo de la Mallumo ekzamenis sian nigran libregon, en kiu
li konservas registron de la pekemaj homoj, kaj ekvidante sub la
flamskribita nomo de "R---- de Birchington'" grandegan nombron da
pekoj, li alvokis diableton kaj ordonis al li:--
"Supreniru teren kaj alportu tien ĉi la viron, kies nomo aperas sur
tiu ĉi surskribeto. Mi trovas, ke lia ŝuldo tro pligrandiĝas, kaj
li devos elpagi ĝin tiun tagon mem. Foriru!"
La morgaŭan tagon, la monaĥoj serĉadis ilian ĉefon, kiu estis
malaperinta.
Kie li estis? Nek en kelo, nek en preĝejo; li tute neniiĝis.
Maltrankvile ili atendis lian revenon ĝis la tagmezo, kiam
palvizaĝa vilaĝano rapide enkuris por sciigi ke li ĵus trovis la
ĉefabaton en la kamparo mortinta.
Sekvis kriado, plorego, malĝojo; preĝas la monaĥaro, terurplena:
sonadas la mortsonoriloj, kaj la vilaĝo, kies anoj tre amis la
mortinton, alprenis funebran vidiĝon, silente bedaŭrante ĝian
perdon.
Subite, en la mortĉambron, aperis la Sanktulo Thomas à Beckett.
Kvazaŭ per magio la bruego ĉesis, la sonorilado silentiĝis.
La Sanktulo benis la kunvenon, ĉirkaŭrigardis kaj diris:
"Kion vi havas, miaj filoj? Pro kio vi ploregas?"
Ili unuvoĉe respondis "La ĉefabato."
Sankt' Thomas' alproksimiĝis la mortulon, ekridetis, poste sulkigis,
kaj fine rimarkis:
"Ha! mi tiel pensis. La Diablo havas lin."
Je tiuj vortoj, teruro revenis al la aŭdintoj, kiuj tuj rekomencis
murmuri preĝojn, sed la Sanktulo trankviligis ilin, elstreĉante la
brakon kaj dirante:--
"Ne timu, miaj filoj. Satano estas vere multepova, sed li ne povas
venki min, kiu estas ankoraŭ pli multepova. Mi devigos lin revivigi
mian fraton, Rikardon."
Li forte frapigis kontraŭ la ŝtonoj sian episkopan bastonon. La
tero ekskuis kaj malfermis. Sur kolono da fajro elsaltis Satano,
grincante la dentojn kaj tremante pro kolero; sub brako li portis la
nigran libregon. La monaĥoj ankaŭ ektremis--ne pro kolero--ĉar la
Diablo ŝajnis minaci ilin; sed Sankt' Thomas' eĉ ne paliĝis.
"Bone, perfidulo!" li kriegis, "ĉu vi jam alvenas? Kion vi faras,
serpento? Vi kredis ke vi povos ŝteli la puran animon de estonta
Sanktulo, ne vere? Nu, vi multe eraris. Reportu ĝin sen ŝanceliĝo,
kaj remetu ĝin en la korpon de tiu mortulo. Ne rifuzu! ĉar mi
avertas vin ... nu, la Infero sendube havas ĝiajn turmentojn, sed je
tia okazo mi elpensos por vi iajn ĝis nun nesonĝeblajn."
Satano altigis la ŝultrojn, kaj malbenis sian malbonŝancon, sed li
tamen respondis kun respekto.
"Pardonu min, Sankta Moŝto, mi petegas, ĉar tio ne estis mia kulpo.
Vi baldaŭe vidos ke mi havis rajton. Rigardu en mian libregon
jen aperas la nomo--"R---- de Birchington', kavaliro, loĝanto en
Reculvers." Nu, _li_ estis Rikardo--aŭ R---- de Birchington', _li_
loĝadis ĉe Reculvers; ke li estis pastro anstataŭ kavaliro ne
estas mia eraro, sed de mia sekretario, kiu malbone enskribis lian
profesion. Pura animo?" kaj li ridegis. "Ekzamenu, mi petas, la
kolekton da pekoj."
Sankt' Thomas' sulkigis kiel fulmotondro. Per sia bastono, li batadis
la Diablon, samtempe kriante:--
"Tio ĉi eble farigos vin pli zorgema. Vi eraris, idioto. Ĉu vi ne
sciis ke Rikardo havis fraton, Roberton? Ŝtelu lin, se vi volos; li
estas malbonulo kiel vi--sed, vi tuj reportos la animon de tiu sankta
homo. Nun, rapidu! ... rapidu!!"
Pro manko da spirado, li ĉesis, kaj Apoljono, kiu vane penis eviti
la fortajn batojn, murmuris kvazaŭ li ploris pro kolero kaj honto:--
"Bone, Via Sankteco ... sed mi jam nuligis la ŝuldon kaj...."
"Rapidu!" interrompis S. Thomas'. "Aŭ mi batos vin denove."
Apenaŭ li finigis la paroladon, kiam la mortulo ternis, oscedis
kaj malfermis la okulojn. La monaĥoj ĝoje alproksimiĝis al li,
gratulis pro lia mirinda reveno al la tera vivado, kaj poste fervore
dankegis Sankt' Thomas'on. Dum ili ĉiuj interparoladis tiamaniere,
eniris la ĉambron Roberto, kiu alvenis por demandi pri sia frato. Li
ekdiris:--
"Ho! graseguloj! Ĉu vi ion aŭdis pri...." kaj tuj neniiĝis. La
Infera Reĝo, sidiĝanta en angulo, elpuŝis raŭkan, mokeman ridon,
tordante sin de ĝojo, ĉar li tre ŝatis la konsternemajn vizaĝojn,
kiuj ĉiuparte ĉirkaŭturnis, kvazaŭ por eltrovi la kaŭzon de tia
dua malapero.
Sed lia plezuro daŭris nur mallongan tempon. Sankt' Thomas' hokis
lin per la kolo, kaj piedfrapis lin per fortaj batoj.
"Kiel? Ankoraŭ?" li demandis. "Ĉu vi jam forgesis tion, kion mi
promesis al vi? Kien vi alsendis Roberton? Al la Infero, sendube. Nu,
revenigu lin, kaj baldaŭe, aŭ...."
"Ne, Sankta Moŝto," plendis la Mallumreĝo. "Rigardu en mian
libregon pro kiom da pekoj li ŝuldas min...."
"Li ŝuldas al vi tute nenion ajn," respondis S. Thomas'. "Ĉar vi
mem certigis ke la ŝuldo estas jam nuligita. Ne penu trompi min,
perfidulo! Memorigu mian averton, kaj montru al ni Roberton."
Post tiu parolado, okazis tondra bruego, kun flama ekbrilo, kaj oni
ne vidis plu la Diablon. Apenaŭ li foriris, kiam la tero denove
malfermis, kaj la korpo de malfeliĉa Roberto, elĵetinta el la truo
ĝis la plafono, falis pezeme sur la ŝtonplatojn.
De tiu tago, la karaktero de Roberto ŝanĝis. Li forlasis sian
pekeman vivadon, konfesis sin kaj longe pentofaris, kiam post
senpekigo li eniris la monaĥejon, en kiu, la legendo ĵuras, neniam
antaŭe nek poste, loĝadis monaĥo tiel pia kaj tiel bonfarema.
Siajn posedaĵojn li ĉiujn vendis, disdonante la plimulton da mono
al la malriĉuloj de tiu kvartalo. La restaĵon li aldonis al simila
sumo provizita de Rikardo, kaj iom pli malfrue la monaĥa preĝejo
posedis du altajn kvadratajn turojn, kiujn la vilaĝanoj nomis "La
Dunaskitojn."
Je tiuj ĉi tagoj nur restas fragmentoj de la muroj de la
preĝejo mem, sed dum kaj tra la pasintaj centjaroj fortike
elstaradis la frataj turoj, kaj--al ĉiuj kiuj kredas, aŭ konas
la legendon--sendube memorigas tiun mortigitan Sanktulon "Thomas à
Beckett," kiu savis el la teruroj de la Infero, la animojn de la
"Fratoj de Birchington'."
LA PATRUJO DE LA ROZESENCO.
Ilarion Raytcheff (Burgas).
En la naturo ekzistas unu forta odoro al la homo kontentiga, ĝojiga.
Mi priparolas la roz-esencon, kies patrujo estas la Bulgaraj
roz-valoj.
La parfumistoj scias ke du-trionoj da la rozesenco en la tuta mondo
eliras el Bulgarujo, ĝi estas pura, natura kaj forta.
Dum la jaro 1903 Bulgarujo sendis kilogramojn da rozesencon kiel
sekvas: Al Anglujo 1,054, Aŭstrujo 64, Belgujo 4, Germanujo 1,027,
Italujo 36, Rusujo 272, Unuigitaj Ŝtatoj 1,467, Turkujo 393,
Francujo 1,870, kaj alien 22.
Do 6,210 kilogramoj entute estis forsenditaj.
Tiu ĉi cirkonstanco min devigas rekomendi tiun ĉi komercaĵon de
nia patrujo.
Eksterlandaj fabrikistoj aĉetas ĝin por fari diversajn parfumojn.
Rozesencon oni enmetas en ujojn da diversaj mezuroj, kaj vendas ĝin
proksimume je unu franko po gramo. Se oni volas aĉeti iom da la
esenco, oni skribu tien ĉi pri la dezirata kvanto, sendante poŝtan
mandaton aŭ poŝt markojn laŭ la dirita kosto. Oni plezure plenumos
mendojn de dek gramoj ĝis cent kilogramoj.
_Avizo de la Redaktoro._--Mi ricevis de S-ro Raytcheff, kiu estas
la Limpagej-estro ĉe Burgas, specimenon de tiu ĉi roz-esenco, kaj
tute senŝancele mi konsilas ke parfumamantoj mendu kelkajn gramojn
da la bonodora komercaĵo kaj tiel ne nur profitu pro Esperanto,
ricevante la veran parfumon, sed ankaŭ tiel montru al niaj Bulgaraj
amikoj ke Esperanto plifaciligas komercajn interrilatojn.
H.B.M.
MIA LIBERTEMPO.
La Redaktoro.
En kupeon, se plaĉos!
Kaj, post la multenombraj trompet-blovoj, fajfoj kaj ekkrioj kiuj
akompanas la forveturon de Franca vagonaro, mi ektraveturis tiun
parton da Esperantujo kiu kuŝas inter Parizo kaj Marseille.
Jam frumatene mi renkontis niajn bonajn amikojn S-rojn Ducros
(patro kaj filo) kaj Legoffre en Havro, kaj poste, en tiu malgranda
oficejo kiu baldaŭ plilarĝiĝos, mi havis la plezuron paroladi por
la unua fojo kun Hungaroj. Efektive la Akcia Societo, kies estroj
estas D-ro Fruictier kaj S-ro Lengyel Pal estas ja internacia
oficejo. S-ro Lengyel kaj lia helpanto nur parolas Esperante kaj
Hungare, S-ro Mann estas Anglo, kaj D-ro Fruictier kompreneble
estas Franco. Oni do aŭdas nur Esperanton, dum oni aranĝas la
tipliterojn por niaj progresemaj samtempaĵoj, la _Lingvo Internacia_
kaj la _Internacia Scienca Revuo_.
Nu, revenante al la skuiga vagonaro, ni estas kvazaŭ en Anglujo,
ĉar ĉiuj kupeanoj estas Angloj.
Pri la mirinda vojaĝo sur la Mediteranea maro ne estas mia nuna
intenco verki. Estas tute neeble vorte pritrakti tiun temon. Mi
nur skribu ke, post trankvilega vojaĝo, simila al la naĝado de
cigno sur spegula lageto, ni trovas nin ĉe Palma, ĉefurbo de la
Hispana insulo Majorca. Mi kredas, ke tie ne ankoraŭ troviĝas
Esperantistoj. Pro tio mi devis akompani la aliajn ŝipanojn kaj
atendi ĝis la morgaŭ antaŭ ekĝui la specialan privilegion de la
Esperantisto.
Sed vere, kiam miaj estimataj amikoj Sinjorino kaj Kapitano
Cape-Montrosier kaj ankaŭ S-ro Bresson renkontis min en Alĝero,
kaj kondukis min ĉiam kaj ĉie, la kunvojaĝantoj ja volus ĝui la
saman afablan kondukadon!
Efektive, se mi ne estus havinta tiajn gegvidantojn, mi estus timinta
eniri la misteran antikvan urbon, kie troviĝas la ĉarmego de la
loko. Sed, post interesega promenado kun Sinjorino Cape, kaj post
neforgesinda matenmanĝo ĉe Araba restoracio, mi sentis min tute
sentima en la novaj ĉirkaŭaĵoj.
Tiu transiro de Eŭropo en Afrikon ja postulas tutan volumon da
priskribo.
Mi povus doni la menuon de tiu impresiga festo, mi eĉ povus desegni
la grandan lignan kuleron, kiu estis nia sola ilo por manĝo, sed
esprimi la senton esti en tia miksaĵo da nigruloj kaj diversaj
vestoj, mi tute ne povas.
Kaj kia kontrasto! Matene manĝante ĉe Araba domo, kaj vespere
dinante kun la Esperantistoj ĉe bela salono aŭskultante aron da
kleraj muzikistoj.
En tiu tago, pli ol iam antaŭe, mi komprenis kiom mi gajnis,
lerninte Esperanton. Miaj kunvojaĝintoj nepre ne povas havi tiajn
plezurajn memorojn de la bela "Diamanto de la maro," kiel oni poete
nomas la blankan kaj verdan Alĝeron.
Estis malĝoja momento kiam mi devis forlasi mian unuan Afrikan
urbon!
La sekvantan tagon ni naĝis laŭlonge la interesan marbordon, kaj
posttagmeze granda plimulto da la ŝipanoj tre interese aŭskultis
pro-Esperantan paroladan en la salono. Vespere oni vidis multajn
Unufoliegojn sur la ferdeko.
Estis signifa fakto ke almenaŭ du jam aĉetis lernolibrojn, kaj la
plej granda nombro jam konis iom pri la lingvo.
Mia Alĝera sperto tute kuraĝigis min kiam mi alvenis en tiun
ĉarmegan urbon, Tunis. Kvankam mi ne renkontis la tie loĝantajn
Esperantistojn, mi neniel ŝanceliĝis eniri la antikvan urbon,
restoraciojn kaj mond-famajn bazarojn tute tiel, kiel mi estis de
longaj jaroj Tunisano.
Sed, por miaj nunaj legantoj, ne estos konvene, ke mi detale
priskribu tiun urbon, sed estos pli bone ke mi tuj rapidu al bela
Maltujo, la fruktodona insulo kies estinta historio estas tiel sanga
kaj interesplena.
Eĉ antaŭ la ŝipo haltis en la haveno mi rekonis niajn energiajn
kunbatalantojn, D-ron Busuttil & S-rojn Agius kaj Dominic
Chiantar.
Tiuj ĉi tri sindonemaj amikoj afable veturigis min tra la belaj
ĉirkaŭaĵoj, kaj kondukis min en la luksegan ĉambregon de la
antikvaj Kavaliroj de S. Johano, kaj en diversajn preĝejojn. Ili
volu denove akceptu miajn dankojn!
Kaj ĉiam kaj ĉie la sama lingvo, sen malfacileco komprenebla!
Sed ne al Maltujo mi finigis mian Esperantan vagadon, ĉar, post
varmega vizito al la interesa Syracuse, mi trovis ĉe Palermo
la afablan Doktoron Nalli, Sekretario de la Sicilia Societo. Li
sindoneme dediĉis al mi tutan tagon, kaj pruvis al mi ke tiu kiu ne
vizitis Palermon mankis tute ĉarman urbegon.
Tie ankaŭ mi havis bonegan matenmanĝon laŭ Palerma maniero, dum
miaj kunvojaĝantoj perdis pli ol du horojn ĉe granda hotelo Franca.
Kiam en Romo, faru kiel faras Romo!
Ja saĝa proverbo, kaj tiu kiu ne sekvas ĝian konsilon neniel povos
plene ĝui alilandan vojaĝon. Sed por ĝin plene efektivigi estas
kompreneble necese paroli aŭ la nacian aŭ la internacian lingvon,
kaj mi persone trovis tiun ĉi la pli facilan kaj plezurigan el la
du!
Tiun vesperon la menuo de la dinero sur la ŝipo presiĝis Esperante.
Kaj nun, rilate la Esperantistoj, mia vojaĝo finiĝis. De komenco
ĝis fino unu longa senmakula plezurplena transiro de unu paradizo
ĝis alia.
Ajaccio kaj Villefranche ne estas ĝis nun notindaj Esperantaj
luliloj.
Efektive, miaj legantoj ne devas malkontentiĝi kiam ili eklernas ke
mi ne plu vizitis Esperantistojn. Krom apud Ajaccio, kie mi hazarde
renkontis nian eminentan botaniston kaj kunverkanton, S-ro Clarence
Bicknell, kiu, portante la verdan stelon en la butontruo, serĉis
kreskaĵojn en kampeto, mi ne vidis konatan samideanon ĝis mia
reveno en Londonon.
Tiel mi trafis mian deziron, kaj ĝuis la tutan ŝanĝon kiun
postulis la sano. Kaj, vere, kiam mi forlasis la belajn artoplenajn
urbojn de Italujo, kaj ĝiajn sonĝindajn lagojn, kaj diris "Ĝis
la revido" al la turist-plena Svisujo, mi ektimis ke mi ja estis
forgesinta Esperanton!
Tia devas esti tuta ŝanĝo, ne vere?
Sed mi nun ĝoje trovas ke la fingroj kuras sur la klavoj de la
skribmaŝino preskaŭ tiel facile kiel antaŭe, kaj ke la monta neĝo
ne sukcesis malfluidigi la fluon de Esperantaj pensoj.
Je konkludo, mi konsilas ĉiujn kiuj povas fari tian vojaĝon: ne
ŝanceliĝu, sed iru morgaŭ, kaj _ankaŭ_, se eble, postmorgaŭ. Kaj
oni estas permesita bedaŭri ke oni ne ankaŭ iris hieraŭ--sed tiu
lasta estas eble iom nesaĝa!
_En voiture, s'il vous plaît!_
And, after the innumerable trumpet squeaks, whistles and cries which
accompany the departure of a French railway train, I commenced to
traverse that section of Esperantoland which lies between Paris and
Marseilles.
Already, early, I had met our good friends Messrs. Ducros (father and
son) and Legoffre in Havre, and later on, in that little office about
to be enlarged, had had the pleasure of speaking for the first time
with Magyars. In fact, the Limited Company, of which Dr. Fruictier
and Mr. Paul Lengyel are the mainstays, is indeed an international
office. Mr. Lengyel and his assistant speak only Esperanto and
Magyar, Mr. Mann is an Englishman, and Dr. Fruictier is, of course,
a Frenchman. One therefore only hears the Esperanto tongue, while
the type is set for our progressive contemporaries, the _Lingvo
Internacia_ and _Internacia Scienca Revuo_.
Well, returning to the joggley railway train, we are as it were once
again in England, for all the travellers are English.
Of the wonderful voyage in the Mediterranean it is not my present
intention to write. It is quite impossible to treat of such a subject
verbally. Let me but say that, after a most tranquil journey,
resembling the passage of a swan over a mirror-like lake, we find
ourselves at Palma, the capital of the Spanish island of Majorca. I
believe no Esperantists are yet to be found there. On this account I
had to accompany my fellow travellers and wait till the morrow before
commencing to enjoy the special privilege of the Esperantist.
But, indeed, when my esteemed friends Mme. and Captain
Cape-Montrosier and M. Bresson met me in Algiers and conducted me
everywhere and always, my fellow travellers would indeed have liked
to enjoy the same kind guidance!
In fact, had I not had such cicerones I should have feared to enter
that mysterious native town, in which the charm of the locality is
to be found. But, after a most interesting walk with Mme. Cape, and
after an unforgettable lunch in an Arab restaurant, I felt quite
fearless in my new surroundings.
This transit from Europe into Africa demands a volume for
description.
I could give the menu of this impressive meal, I could even depict
the large wooden spoon, which was our only aid, but as for expressing
the feeling of being in such a medley of black folk and varied
garments, I am quite incapable.
And what a contrast! In the morning eating in an Arab house, and in
the evening dining with Esperantists in a fine hall, listening to a
band of able musicians!
That day, more than ever before, did I understand how much I had
gained through having learned Esperanto. My fellow voyagers can
certainly not have the same pleasing memories of the "Diamond of the
sea," as the white and verdante Algiers is poetically called.
It was a sad moment when I had to depart from my first African city!
Next day we glided along the interesting coastline, and in the
afternoon the majority of the passengers listened with interest to
a pro-Esperanto talk in the saloon. In the evening many Broadsheets
were to be seen on the deck.
It is a significant fact that at least two had already got textbooks,
and most knew something of the language.
My Algerian experience quite braced me up when I arrived in
that most charming city, Tunis. Although I did not meet the
Esperantists residing there, I did not hesitate to enter the Old
Town, restaurants, and world-famed bazaars just as if I had resided
in Tunis for long years.
But, for my present readers, it is not well that I should describe
this city, but better that I should hasten to beautiful Malta, the
fruitful island whose past history has been so bloody and full of
interest.
Even ere the ship had come to a standstill in the harbour I
recognised our energetic comrades, Dr. Busuttil and Messrs. Agius and
Dominic Chiantar.
These three devoted friends kindly drove me over the beautiful
surroundings, and took me into the luxurious hall of the Knights of
St. John of olden time, and into various churches. Will they kindly
accept my renewed thanks!
And ever the same language, intelligible without difficulty!
But it was not in Malta that I terminated my Esperantic wanderings,
for, after a broiling visit to the interesting Syracuse, I found in
Palermo the genial Dr. Nalli, Secretary of the Sicilian Society. He
kindly devoted a whole day to me, and proved that he who has not
visited Palermo has missed a city of many charms.
There also I enjoyed an excellent lunch _à la Palermo_, while my
fellow tourists lost more than two hours waiting in vain at a French
hotel.
When in Rome, do as Rome does!
Truly a wise proverb, and he who follows it not can in no way fully
enjoy a foreign tour. But to carry it out completely it is of course
necessary to speak either the national or the international language,
and I personally found the latter the more easy and pleasurable of
the two!
That evening the menu on board was printed in Esperanto.
And now, as far as concerns the Esperantists, my journey had come to
its termination. From beginning to end one long unmarred pleasant
transition from one paradise to another.
Ajaccio and Villefranche are not, up to the present, notable
Esperanto cradles.
In fact, my readers must not be disappointed when they learn that I
no longer visited Esperantists. Except near Ajaccio, where I casually
met our eminent botanist and contributor, Mr. Clarence Bicknell, who,
wearing the green star in his buttonhole, was searching in a little
field for plants, I did not see a known Esperantist until my return
to London.
Thus I carried out my wish, and enjoyed the thorough change which
health demanded. And, in truth, when I left the fine art-full cities
of Italy, and her lakes to be dreamed of, and had said _Au Revoir_
to the tourist-haunted Switzerland, I had begun to fear that I had
forgotten Esperanto!
Such should a thorough change be, is it not so?
But I now gladly find that the fingers run over the typewriter keys
almost as freely as of old, and that the mountain snow has not
succeeded in freezing the flow of Esperantic ideas.
In conclusion, I advise all who can take such a journey: hesitate
not, but go to-morrow, and, if possible, on the day after to-morrow
also. And one may be allowed to regret that one did not go yesterday
as well--but this last is somewhat unwise, maybe!
"LA LEONOJ DE LA ARBARO DE GIR. (HINDUJO, N.W.)."
Eltiraĵo de l' "Madras Mail" de l' 15.3.'05, de H.K.G.
La melfeliĉo, kiu ĵus okazis ĉe la Katiawar Arbaro, kiam Majoro
Carnegie mortiĝis de leono, malĝojamaniere atentigas al la stato de
leonoj Hindaj.
Estas ĝenerale konjektita ke nuntempe ekzistas tre malmultaj leonoj
en Hindujo (la diferenco, inter la Afrika kaj Hinda leono, estas
bonekonata: la Hinda estas senkolharo).
Tamen, tiu kredo de nelonge estas pruvita tute erara. Pro
nedisputeblaj postsignoj ilia nombro estas nune kalkulata ĉirkaŭ
100.
Plie, tiuj ĉi leonoj fariĝis pli sentimaj ol antaŭe: iliaj
postsignoj troviĝas apud domoj apartigitaj, vilaĝoj, kaj eĉ urboj.
Ili elportis bestojn el limoj de la Kolegio Ĉefurba: la vilaĝanoj
ne volas vojaĝi krom grupe, kaj kun armiloj, kaj lanternoj, kaj eĉ
tiamaniere time.
La kaŭzo de la plimultiĝo estas simpla: la Arbaro Gir'a dum multe
da jaroj estis gardita por ĉaso: granda spaco estas netrapasita de
homoj, kaj estas malmulte konata.
Por savi la vivojn homajn kaj bestajn, kaj por eksigi perdon je la
malriĉaj vilaĝanoj, la tempo venis por detrui tiujn ĉi leonojn
ĝis ilia nombro estos multe malpliigata, kaj ĝis la danĝera
brutaro estos forpelata ree en siajn profundaĵojn arbarajn.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
21. (Vol. II., No. 7.)
_Julio. 1905_
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.
CONTENTS.
Page
Month by Month 97
Saved from Death (General Cox) 98
An Almost Modern Hermit (E.W.) 100
The Spanish Armada, Lord Macaulay
(translated by Ben Elmy) 102
A Little Music, from Dan Leno
(translated by A. J. Hulme) 103
Reminiscences, Part VII.
(Edward Metcalfe, M.A., Oxon) 104
The Universal Congress at Boulogne 105
The Four Henrys (A. Motteau) 106
Notes on the Orient (Colonel H. K. Gordon) 107
Three Greenhorns (by 10549, N.Z.) 108
A Bachelor's Notions on Shopping (by 9911) 110
An Esperanto Evercirculator (Dr. Martyn Westcott) 111
From New Zealand (Edward Young) 112
Korsica, Seen from Italy (Clarence Bicknell) 112
AVIZO GRAVA.
La malnova firmo Buchanan, Scott & Co., fondita en la jaro 1870,
prezentas siajn komplimentojn al la Esperantistaro kaj anoncas ke,
post nelonge, interesa kaj enspeziga propono aperos en tiu ĉi spaco.
Ĉiu Esperantisto, ĉu membro de la konata grupo aŭ kies nomo
enskribiĝis en la Adresaro de D-ro Zamenhof, kiu volas akcepti
tiun ĉi proponon povos samtempe ne nur ŝpari al si specialan
rabaton sed ankaŭ antaŭenpuŝi la disvastigon de Esperanto.
BUCHANAN, SCOTT & CO.,
Garthland Street,
Glasgow, Scotland.
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti bonajn vinojn, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadeau en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of the Best
Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow with
intelligent interest the great movements of Contemporary History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST. LONDON.
FOR SALE.
160 Guinea 'Broadwood' Grand Piano for £63. In fine condition;
Rosewood. For all particulars write to The Editor.
Correspondence Lessons in Esperanto
ARE GIVEN BY
Mr. A. MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto. 157, Earlham Grove.
Forest Gate, London, E.
_7/6 the Quarter._
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
S-ro. G. L. Browne, Agento por Patentoj, 433, Birkbeck Bank
Buildings, London, W.C. Korespondados Esperante pri Patentoj kaj
ĉiuj aferoj.
Frl. Mitchell, Acuba House, 65, Marquess Road, Canonbury, N.
Kun alilanduloj por ilus. p-k.
S-ro. W. Miles, Inĝeniero, 80, Station Road, Petersfield, Anglujo.
Deziras kor. kun Esperantistoj per ilus. p-k. Tuj kaj ĉiam resp.
S-ro. John Thompson, 52, Blake Street, Barrow-in-Furness, Anglujo.
Nemetia forografanto. Deziras interŝ. kun Anglaj & fremdaj
Esperantistoj fotajn vidaĵojn de Barrow, kontraŭ tiuj de iliaj
urboj. Ĉiam respondos. Deziras renkonti Esperantistojn en Barrow.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie. Esq., 67 Kensington Gardens Square, London. W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
21. [Vol. II., No. 7.]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13. 6d. each; Later issues
4d. each, net.
JULIO, 1905.
MONATO POST MONATO.
La Brita Esperanto Asocio havis, je la komenco de la monato, sian
unuan duon-jar-kunvenon ĉe Essex Hall. Kolonelo Pollen, C.I.E.,
V.D., LL.D., la Prezidanto, prezidis.
Post interesa parolado kaj resumo de la financa situacio, kiu jam
klariĝis aliloke, oni alvenis al la ĉefa devo de la kunsido--la
konfirmo de la proponita regularo.
Tiu ĉi regularo ja estis treege longega, kaj la komitato devas esti
pripensinta ĉiajn eblajn okazojn. Enfine, post malmultaj plibonigoj,
ili konfirmiĝis, kaj ĉiuj kiuj volas ilin legi, povas aĉeti ilin
ĉe la B.E.A., 13, Arundel Street, Strand, W.C.
Estas nia espero ke ĉiuj varmaj aprobantoj fariĝos Fratruloj de
tiu Asocio. Ni mem tre kontente estus farintaj same; sed, kiam ni
eltrovis, ke estus necese konstati ĉion, kion oni faris pri, pro,
per kaj por Esperanto por pruvi, ke oni meritis la honoron, kaj
ankaŭ devus trovi tri atestantojn por pruvi, ke oni estas sufiĉe
respektinda, ni devis forlasi la proponon, kaj restas nur simpla
membro, tamen ne malpli fervora pro tio!
Ni kore esperas, ke la B.E.A. ne sendos tiun longegan regularon,
k.t.p., al ĉiuj personoj, kiuj proponas aniĝi estonte, alie, se ni
ne eraras, la B.E.A. trovos, ke iliaj eblaj estontaj membroj havos
nek tempon, nek volon, tralegi la ĉion, kaj, sekve, neniam sendos la
kotizaĵon!
Inter la novaj eldonaĵoj ricevitaj dum Junio estis tre originala
verketo, "Une heure d'Esperanto," verkita de la energia pro-blindula
propagandisto Profesoro Cart. Ĝi estas diologo per la Franca
lingvo, ĝis la alveno de "L'Etrangère," kiu parolas Esperante.
Franc-legantaj Esperantistoj saĝe sendos 50c. al 33, rue Lacépède,
Paris, por ricevi ĝin.
S-ro Motteau nun pretigas tradukon de _Ŝi kliniĝas por Venki_,
dramo de Sheridan. Ni esperas eldonigi ĝin antaŭ la Kongreso.
Ĝi estas samkosta kun la _La Ventego_, kies unua Arta Eldono
elĉerpiĝis. Oni do povas nune aĉeti la art-tukan eldonon, kun
ilustraĵoj, je kosto 2f. 60c., afrankite.
D-ro Martyn Westcott, kies nomo estas tiel bone konata pro liaj
ŝatajaj rakontoj sur niaj paĝoj, verkis tradukon de la _Kristnaska
Kanto_, de Dickens. Ĝi estas eldonota, kaj estos valora aldono al
nia Internacia Biblioteko.
Multaj samideanoj kontente lernos, ke la Londona Klubo havos sian
unuan ekzamenon por Atesto pri Kapableco ĉe St. Bride's Institute,
Fleet Street, Julion 7, je la sepa horo. Partoprenantoj je tiu ĉi
unua Brita Ekzameno nur devos pagi 1f. 70c. (anstataŭ la kutiman
3f.), kaj ni esperas ke la nomaro de granda nombro (almenaŭ de la
Londonaj anoj) povos presiĝi antaŭ la venonta Kongreso. Tiuj, kiuj
deziras ekzameniĝi, povas ricevi ĉiajn sciigojn de la B.E.A., 13,
Arundel Street, W.C., kaj devos sendi siajn nomojn al la Hon. Sek. de
la Londona Klubo, 14, Norfolk Street, Strand, antaŭ Julio 5.
MONTH BY MONTH.
The British Esperanto Association held, at the beginning of June, its
first half-yearly meeting in the Essex Hall. Colonel Pollen, C.I.E.,
V.D., LL.D., the President, was in the chair.
After an interesting speech and a synopsis of the financial
situation, which has been explained elsewhere, the chief purpose
of the meeting was broached--the confirmation of the proposed
regulations.
This set of rules is indeed exceedingly lengthy, and the committee
must have considered all sorts of emergencies! Finally, after a few
amendments, they were confirmed, and all who desire to read them can
purchase them from the B.E.A., 13, Arundel Street, W.C.
It is our hope that all warm supporters will become Fellows of
that Association. We ourselves would gladly have done so; but when
we discovered that it would be necessary to declare all that one
had done for Esperanto, in order to prove that the honour had been
merited, and also to find three witnesses to prove one's adequate
respectability, we had to forsake the intention and remain merely an
ordinary member, but none the less devoted on that account!
We heartily trust that the B.E.A. will not send this lengthy set
of regulations, etc., to all persons proposing to become future
members, otherwise, if we err not, the B.E.A. will find that their
would-be future members will have neither the time nor the desire to
wade through the lot, and, in consequence, will never send in the
subscription.
Among the new publications received in June was a most original
little work, "An Hour of Esperanto" (_Horo pri kaj per Esperanto_),
by Prof. Cart. It is a dialogue conducted in French, until the
arrival of "The Foreigner," who speaks in Esperanto. Readers of
French will wisely send 6d. to 33, rue Lacepede, Paris, to obtain it.
Mr. Motteau is preparing a translation of Sheridan's drama, _She
Stoops to Conquer_. We hope to publish it before the Congress. It is
uniform with _The Tempest_, the Art Edition of which is sold out. One
can, however, at present obtain the art-cloth edition, illustrated,
for 2s. 2d., post free.
Dr. Martyn Westcott, whose name is so well-known on account of his
popular narratives in our pages, has translated Dickens' _Christmas
Carol_. It is about to be published, and will be a valuable addition
to our International Library.
Many friends-in-Esperanto will gladly learn that the L.E.C. will hold
its first examination for Proficiency at St. Bride's Institute, Bride
Lane, Fleet Street, E.C., on July 7th, at 7 o'clock. Competitors in
this first British Examination need pay only 1s. 4d. (instead of the
usual 2s. 6d.), and we hope that the names of a goodly number (at
any rate of the London members) may be printed before the coming
Congress. Those desirous of being examined can obtain all information
from the B.E.A., 13, Arundel Street, W.C., and must send in their
names to the Hon Sec., London Esperanto Club, before July 5th.
SAVITA DE MORTO.
Originale verkita de Generalo George Cox.
ĈAPITRO I.
"Vi mankos la vaganaron, sinjoroj, se vi ne rapidos," ekkriis la
hotelportisto, kiu staradis malantaŭ ni ĉe la eniro de la hotelo,
portanta en mano tualetsakon kaj kelkajn paketojn.
"Atendu momenton, dum mi kuras al la hotel-oficejo por ricevi mian
monujon," diris la maljuna sinjoro.
"Jen mi! tute preta!" li ekkriis post momento, lamirante al ni tra la
koridoro tiel rapide kiel li povis, "estis tri cent livra bankbileto
en mia monujo, tial mi pensis, ke estos pli senriske ĝin lasi en la
oficejo, ĉar mi havis aferojn en la urbo hodiaŭ posttagmeze; kaj
Londono ne estas la plej sendanĝera loko en la mondo ĉirkaŭporti
en poŝo tri cent livrajn bankbiletojn! Ĉu ne vere?"
"Apenaŭ," respondis mia frato, ridante, kiel ni ĉiuj tri rapidiris
sur la fervojan trotuaron, sekvataj de la hotelportisto, "se mi havus
unu, mi bone scias, ke mi ĝin perdus dum malpli ol kvin minutoj."
"Dum kvin minutoj," ekkriis la maljuna sinjoro, turnante sin rapide.
"Kiel?"
"Nu! ĝi bruligus truon en mia poŝo," rediris mia frato.
"Ha! ha!" li ridis. "Mi rememoros tion, kaj diros al mia edzino, kiam
mi alvenos hejmen, ke mi perdis la monon, kiun Vilĉjo, mia filo,
devus kunpreni kun li al Nova Zelando! Kia stato de turmento ŝi
enestos! Kaj kiam ŝi estos fininta min demandi, kiam kaj kie mi ĝin
perdis, kaj kiel mi povis esti tiel senzorga kaj malsaĝa." Tiam mi
respondos, "Ĝi bruligis truon en mia poŝo!" "Ha! ha! kiel kolera
ŝi estos, ke mi ŝercis pri tiel grava afero! kaj kiel Vilĉjo
ridegos! Sed, jen estas la vagonaro. En kia klaso vi vojaĝas?" li
diris al mi.
"La dua," mi respondis.
"Nu, mi do diros al vi adiaŭ, ĉar mi ĉiam vojaĝas en la unua. Ĉe
mia tempo de vivo, mi trovas, ke mi devas doni al miaj maljunaj ostoj
kiel eble plej multe da ripozo!"
Mi tiom amuziĝis je la stranga maljunulo, ke mi diris: "Ho! ne. Mi
kunvojaĝos kun vi, kaj pagos la kostdiferencon en Brighton."
"Mi ne volas ke vi elpezu monon miakaŭze," li respondis.
"Ho! ne signifas," mi diris, "estos nur bagatelo." Mi do lin sekvis
en unuaklasan kupeon, kiu estis neokupata.
La portisto enmetis la paketojn; mi diris adiaŭ al mia frato kaj
sidigis min en angulo de la kupeo kontraŭ la maljuna sinjoro, kaj ni
forveturis.
ĈAPITRO II.
Kaj nun, dum la vagonaro forrapidegas al Brighton, permesu al mi diri
malmultajn vortojn pri mia familio kaj mi mem.
Mia patro, maljuna generala oficiro, estis mortinta antaŭ kelkaj
jaroj. Post lia morto, mia patrino, kiu havis nur sian vidvinan
pension kaj proksimume centlivrojn ĉiujare, loĝis en Brighton,
por pli ekonomie eduki miajn du fratinojn, unu el kiuj estis nun
plenkreska, kaj la alia ĉe lernejo en la urbo. Mia pli maljuna kaj
sola frato, Karlos, de kiu mi ĵus disiĝis ĉe la stacidomo, estis,
antaŭ ne longe, tininta aranĝi siajn vespermanĝojn[117] ĉe la
_Inner Temple_ (leĝa kolegio), kaj nun kredis sin plene sur vojo al
elokventeca gloro!
Pri mi mem, ĝi estu mallonge dirita, ke mi estis, antaŭ kelkaj
monatoj, preninta mian B.A. gradon ĉe Cambridge. Unue mi estis
difinita por la leĝoscienco, sed militama fervoro, nedube heridita
de mia patro, kontraŭkuris la dezirojn de mia patrino, kaj mi
malfacile ricevis ŝian konsenton ŝanĝi la robon por la glavo.
Pro tiu ĉi celo, mi iris Londonon por prezenti min antaŭ komitato
de eminentaj militkuracistoj ĉe Whitehall. Fiera pri miaj atletaj
faroj en la universitato, mi uzas la okazon por diri al la tri gravaj
eminentuloj, kiam ili demandis min pri mia sano, ke mi kredas ke ne
estu multe da timo ke mi havu ian korpan malsanon, ĉar mi remis en
la boato kiu estis "ĉefo de la rivero" lastan Majon ĉe Cambridge,
kaj ankaŭ, ĉe Henley, en Julio gagnis diversajn boato-konkurojn.
Miasurprize, ili min sciigis, ke tiaokaze, ili devas fari tre zorgan
ekzamenon, ĉar atletaj sinjoroj ofte ne estas tiel sanaj, spire kaj
membre, kiel ili mem imagas. Tial, anstataŭ supraĵa ekzameno, kiun
mi atendis, me devis suferi severan provon. Oni igis min senvestigi,
salti super benkojn, salteti jen per unu piedo, jen per la alia; mi
devis legi per unu okulo, tiam per la alia; miaj dentoj, pulmoj,
kruroj, brakoj, oreloj, manoj, piedoj, fakte mia tuta korpo estis
zorgege ekzamenata, ĝis kiam mi ekpensis, ke mi estas ĉevalo
vendota sub la serĉaj okuloj de bestokuracisto! Tamen, fine mi estis
certigata bonsana kaj konvena aspiranto por pulvo kaj kuglo.
Lasante _Whitehall_, mia militfervoro estis neniel estingata; ĉar
mi tuj tutĝoje marŝis al la _Temple_ (leĝkolegio); allogis mian
fraton de lia _Coke upon Littleton_ (leĝlibro), por ke li venu
kun mi aĉeti turn-pafileton. Aĉetinte tiun ĉi, mi ordonis al la
armilfaristo ke li sendu ĝin al la _Grosvenor Hotelo_, adresita al
Sinjoro Georgo Middleton; kaj tiam, tial ke mia frato estas tro okupa
por veni kun mi al mia tajloro, ni disiĝis, li promesante, ke li
vespermanĝos kun mi en la hotelo je la sepa.
Je la sepa mia frato alvenis, kaj ni sidiĝis ĉe tablo en la
manĝoĉambro. Apude estis malgranda maljuna sinjoro, kiu, post
kelkaj rimarkoj pri la vetero, varmeco de la ĉambro, kaj cetere,
demandis ĉu li povas unuiĝi kun ni. Ni volonte konsentis, kaj li
sidiĝis ĉe nia tablo.
Li gajigis nin multe per siaj mallongaj lertaj skizoj de vivo kaj
karaktero en preskaŭ ĉiu parto de la mondo. Evidente li estis homo
kiu estis multege vojaĝinta, kaj ne estis forgesinta tion, kion
li vidis. Tio ĉi, kune kun la iom kurioza, sagaca modo per kiu li
rakontis siajn spertojn, igis lin plej agrabla kunulo, kaj mi multe
ĝojis, kiam mi ektrovis ke ni estas vojaĝontaj al Brighton en sama
vagonaro. Kaj nune, jen estas ni ambaŭ rapide forveturantaj po
kvindek mejloj la horon al nia celo.
(_Daŭrigota_).
PIEDNOTO:
[117] _Antaŭe, membro de universitato, post kiam li ricevis la gradon
B.A. (Baccaloreus Artium), povis fariĝi advokato, sen plua ekzameno,
se li varbis sin kiel membro de unu el la leĝaj kolegioj, kaj
ĉeestis ĉe ne malpli ol kvar vespermanĝoj en la salono de sia
kolegio. Tion ĉi oni nomis "manĝi vespermanĝojn."_
PINO.
El Hejne-Lermontov.
En nordo sovaĝa, sur nuda supraĵo
Balancas sin sola la pin',
Kaj dormas, vestita en neĝ' ŝutiĝanta,
Kaj revas pri sia fratin'.
Ŝi sonĝas, ke ploras sur monta krutaĵo,
En lando de suna surir',
En fremda dezerto kun sablo brulanta,
La palmo belega je mir'.
Vs. Lojko.
ERMITO PRESKAŬ MODERNA.
Originale verkita de E.W.
Mi vizitis onklon kiu loĝis sur monteto apud kies piedo kuŝas la
marborda urbeto, Cromarty. Unu tagon alvenis la pastro de la proksima
_Libera preĝejo_. Li nin sciigis ke li ĵus venis de interparolado
kun viro la plej spirita el ĉiuj liaj konatoj, la ermito de Navity.
Mia onklo tiun ĉi ne konis, kaj respondante al liaj demandoj, S-ro
Stuart diris ke estis solulo kiu antaŭ dekkvin jaroj venis al stepo
dezerta kaj konstruis budon apud sankta fonto kie antikve multe da
malsanuloj mirakle kuraciĝis. Tie li vivadis sola, manĝante nur la
kreskaĵojn el lia peco da tero, trinkante nur akvon portante somere
kaj vintre maldikan eluzitan militan uniformon multe flikitan. Ĉiun
dimanĉon li venis al la preĝejo, malproksima de 4-5 mejloj de sia
budo, religie kantis kaj atente aŭskultis la Diservon. Ĉiam li
metis en la kolektujon (por vidvinoj kaj georfoj) arĝentan moneron,
sed neniam li elparolis vorton. Al viroj lin adresantaj li respondis
per saluto milita, al virinoj li ja ne mem ekrigardis, kvankam multaj
el tiuj ĉi, bonkoraj kaj kompataj penis konatiĝi kun viro tiel
stranga, tiel sola. Dum preskaŭ dekdu jaroj la Cromarty anoj pli
malpli lin respektegis, ili havis antikvan tradicion ke la granda
juĝo de vivantoj kaj mortintoj okazos meze la dek naŭan centjaron
sur la stepo de Navity. Ili do kredis ke li devas esti sanktulo
treege avida vidi kaj bonveni sian Savinton. Poste ilia opinio pri li
multe ŝanĝiĝis.
Kelkaj bovinoj mortis, multaj ĉevaloj lamiĝis, iuj riveretoj
sekiĝis kaj preteririnte lian loĝejon oni vidis fumon supreniri el
lia tegmento, oni aŭdis strangajn voĉojn kunparoladi. Tro certe
estis ke li kunulo estas de la Diablo; iuj eĉ diris ke peko mortiga
estus permesi al sorĉisto pli longan vivadon en lando Kristana.
La afero fariĝis gravega kaj la pastro sin kredis devigita sin
intermeti. Li iris ĉe la ermito. Oftege li jam frapis al la malalta
pordo, oftege li petegis, vane petegis, vorton de respondo, iafoje li
tie longatempe restis, ĉar li rigardis la malfeliĉulon kiel ŝafo
el sia zorgitaro. Tiun ĉi tagon li tuj invitiĝis eniri kaj vidis
du fratojn. Robbie la nove alveninto kuŝas sur la tero febrofrapita
kaj silenta. S-ro Stuart aŭdis ilian simplan historion. La
ermito lasis la militistaron post 20 jaroj da servado alportante
atestojn de bon-konduto kune kun bona saneco kaj pensio kiun li ĉiu
monate ricevas ĉe la ĉefurbo de la apuda graflando. Robbie estis
plektisto ĝis sunfrapo kaj kordoloro pri la morto de lia edzino
lin malsaĝigis. Li estas neniam danĝera nur simpla kaj ĉiam
melankolia. La pastro kaj la ermito fariĝis preskaŭ amikoj, sed
ilia interrilato estas severe limigita al interŝanĝo de libroj kaj
al ne oftaj kunvenoj (vizitaj) ĉe la fratoj.
Aŭdinte tiun ĉi rakonton mi multe deziris konatiĝi kun viro tiel
aparta kiu, vivante en klimato malvarma, preskaŭ tute sin rifuzis
fajron kaj aĉetis nur librojn. S-ro Stuart diris ke estas neeble
ke mi lin vidos ekster la preĝejo, ĉar vidante virinon alvenante
ĉe li, rapide li forkuros.
Hontema mi konfesas ke mi tiam ne ankoraŭ postvivis la sensencan
ambicion venki malfacilaĵojn kaj kontraŭadon. Mi decidis viziti
la ermiton kaj mia bona onklo, kiu neniam al mi ion rifuzis, min
kondukis al stepo ĉe Darnie. Mi haltis post arboreto, la sola sur
tuta la stepo, li frapis la pordon, vidis la ermiton kaj diris "Volu
aminde montri al mi la sanktan fonton" kiam mi vidiĝis li aldonis
"al mi kaj al mia nevino kiu venis el Anglujo." Silente Darnie
marŝis antaŭ ni ĝis la bordo de la valeto, tiam li sin turnis,
dirante "Kolonelo, ĉu la nobla fraŭlino volas teni mian manon?
La vojo estas ja krutega." Mi metis mian maldekstran manon en la
lian kiu estas tiel glacia ke mi min promesis neniam ree marŝi
manenmano kun ermito; baldaŭ ĝis al kubuto mia brako rigidiĝis per
la malvarmeco. Kiam ni la tuton vidis kaj la deklivon supreniris,
li diris "Kolonelo, la fraŭlino ŝajnas tre laca, eble estus bone
ke ŝi sin ripozus ĉe mi." Ni eniris en la budo kiu estis peceto
da tero enfermita per torfmuroj, kun tegmento de branĉetoj, torfo
kaj eriko. Ĝi havis nek fenestron nek kamentubon nur truon en la
muro por eniro de la lumo kaj truon en la tegmento por eliro de
la fumo. Anstataŭ tablo staris sur kvar ŝtonoj granda kesto, du
skabeloj plenigis la meblon. Robbie sidis sur la tero apud fajro de
torfo seka kaj abilignetoj varmiganta siajn longajn palajn manojn.
Kun li aŭ plivere al li parolis mia onklo dum Darnie al mi montris
siajn librojn. En la keston, falditajn en tuko nepenetrebla mi vidis
Biblion kun komentario, en kvar volumegoj, la "paradizo perdita"
de Milton, ses volumojn de la verkoj de Shakespeare kaj ĉirkaŭe
dekduon da aliaj libroj bele binditaj. Li tuŝis siajn librojn
kvazaŭ kun adorado. Poste li montris al ni la kreskaĵojn en sia
ĝardeno, disrompis la solan rozon de la sola rozujo kaj ĝin donis
al mi dirante "Neniam ni revidos la unu la alian." Hejme vespere mia
onklo multe ridis pri nia eksplorado, li skandalegis mian bo-onklinon
per opinio ke "Darnie sin trovante (malsimile al Santo Dunstano kaj
S-to Antonio) neproviza je ruĝvarmega prenilo, provis favorigi la
Diablon per flora donaco." Estas li kaj ne ŝi kiu unue volis scii
kial viro inteligenta tiamaniere vivadas. Ili demandis al pastro, kiu
diris ke vane li mem penis eltrovi la kaŭzon sed li certege kredas
ke ĝi ne estas malbona nek malhonora. Post du aŭ tri semajnoj ni
promenis kun du sinjorinoj kaj du knaboj. Amiko pruntis por uzo de
tiuj ĉi, ĉevaleton kiu ne plu estas sufiĉe granda por porti liajn
plenaĝajn filojn. Malbonŝance la besto estis longatempe senlabora
kaj fariĝis tro petola; ĝi forĵetis unu knabon, kuŝiĝis sub
la duan, ruliĝis sur la tero, kaj kiam oni ĝin devigis stari ĝi
piedfrapis, dancis sur la postaj kruroj, kaj penis mordi. Estas do
necese ĝin venki se oni iam farus uzon el ĝin. Mia onklo estanta
tro multepesa por cevaleto, kaj lia edzino ne povante sen malrespekto
forlasi ŝiajn gastinojn mi havis la plezuran aferon.
Mia onklo alttenis unu el ĝiaj antaŭpiedoj dum mi rampis sur la
selon kaj ni rapide forkuris. Mi tute ne povis kontroli la beston
ekscititan ĉar mi nur malfacile povis min balanci sur la selo kies
piedingaj rimenoj estis tro mallongaj por ke mi povu ilin uzi; tial
mi sen sinriproĉo ĝuis la galopon, ĝis mi subite min trovis sur
la herbo. Mi falis kiel kato sur la piedoj kaj ankoraŭ mi tenis
la kondukilojn, tial mi deturnis la ĉevaleton al arboreto, kie mi
disrompis branĉeton kovritan per folioj. Neniam mi frapis bestojn
sed iafoje mi tiklis ilian nazon aŭ orelojn por sciigi ilin ke mi
ĉeestas aŭ por ilin vekigi se ili estas dormemaj. Mi ne deziris
duan falon kaj mi estas certa nenion renkonti mi do sidiĝis sur la
selon tiel kiel rajdis la kamparaninoj en Kimrujo kiujn mi ĉiutage
vidis en mia infaneco. Tiam mi incitis la beston al plej rapida kuro
kaj kiam ajn ĝi volis marŝi mi tremigis la foliojn apud ĝia kapo
tial ke ĝi rekomencis galopon. Kiam ĝi ŝajnis sufiĉe laca por ke
ĝi min obeu mi cirkaŭrigardis kaj min trovis en plena dezerto, sen
vojeto kaj sen ia ideo pri la sido de la urbeto. Vere la besto facile
trovus ĝian hejmon sed ĝi irus ĉe ĝia propra mastro kaj ne ĉe
miaj geonkloj. Dum mi haltis duba mi vidis viron, mi do movinte mian
dekstran piedon al mia maldekstra flanko lin sekvis, lin alvokis kaj
kiam li sin turnis mi lin petis al mi helpi premi la selligilojn kaj
montri la plej rektan vojon al Cromarty House. Li nenion respondis
sed ŝanĝis la bukojn kaj prenis la bridon.
Mi diris "Volu montri per fingro kie kuŝas la urbeto; ne estas
necese ke vi min akompanu."
"Estas ja necese, multaj kaj profundaj estas la marĉoj," respondis
voĉon per kies sono mi rekonis Darnie. Mi decidis respekti liajn
kutimojn, sed baldaŭ, tute senvole mi ekkriis "Darnie, kial vi tiel
strange vivadas?" Lian vizagon mi ne povis vidi, lian voĉon tamen
estis kvieta kiam li enfine diris "Mizerulo ne devas enui noblan
fraŭlinon." "Vi ne estas Mizerulo, mi ne estas nobla. Unu estas
nia patro, Dio mem; kaj ni ĉiuj estas gefratoj. Ĉu vi tion ĉi ne
legis el via Biblio? Ĉu vi ĝin ne kredas? Kial vi ne konfidus en
fratino?"
Post longa silento li komencis paroli tre malfacile ĉar la Angla
lingvo al li estis lingvo alilanda, li rakontis al mi ke liaj
prapatroj kulturis farmojn en bela valo. Li estis la plej juna el
ok gefiloj kaj estis nur dekokjara kiam oni faris fervoran alvokon
al la patriotismo de la Skotoj por defendi la landon kontraŭ
Bonaparte kaj li soldatiĝis: post deksep jaroj li estis serĝento
kaj ricevis longan libertempon. Revidante sian familion li trovis
plenan feliĉecon. Gepatroj gefratoj, geonkloj, gekuzoj, estis sanaj
kaj prosperaj, liaj fratinoj estis ĝojaj edzinoj kaj patrinoj; bona
knabino kiun li de ŝia infaneco amis lin feliĉege bonvenis. Ili
fianĉiĝis, post nur tri jaroj, lia deĵoro elfarita li revenos,
libera, riĉa al la kara valo, al la karega virino, por ĝui inter
iliaj parencoj vivon paradizan.
La tri jaroj pasis, de Hindujo li rapidis hejmen kaj trovis la valon
sed de la vilaĝo nur fajrenigrigitajn ruinojn. Li marŝis longatempe
antaŭ ol trovi dometon kies timigitaj loĝantoj lin diris ke ĉiuj
vilaĝanoj forpeliĝis por ke la bienulo obtenu plian luprezon el
riĉaj ŝaffarmaj mastroj. Li iris al pastra domo kie li bonege
riceviĝis sed la pastro povis al li nenion sciigi pri liaj parencoj.
El la 350-400 loĝantoj, kelkaj iris Amerikon, kelkaj (surtute
teksistoj) migris en la urbojn kelkaj mortis pro malvarmo, malsato
kaj melankolio. La pastro diris al Darnie ke li devas akcepti siajn
malĝojigojn tiel justa dia puno pro liaj eblaj formetitaj ŝuldoj
de preĝo. Ankaŭ li promesis lin sciigi se iam venas al valo iu el
liaj parencoj. Lasinte la valon Darnie renkontis amikino kiu lin
diris ke la forpeloj kruelege efektiviĝis. Ŝi vidis lian patron
svenigitan per ŝtonbatoj, lian patrinon devigeble eltrenitan el
lito kaj forĵetitan sur malsekan herbon; tie post nokto mizera ŝi
mortis. Dum kelkaj semajnoj Darnie ĉirkaŭe vagis, penante trovi
iajn sciigojn pri sia familio aŭ pri la familio de sia fianĉino,
lasante ĉie la adreson de la oficejo al kie li iros por sia pensio.
Enfine li loĝiĝis al Navity kie post dekdu jaroj li aŭdis pri sia
frato.
Al mi demandinte kial li elektis restadejon tiel dezertan li
respondis "Ĉar mi timegis fariĝi mortiganto, ju pli mi aŭdis
pri la suferoj de miaj popoloj des pli mi deziregis venĝon. Mi ne
kuraĝis min meti en tentado se mi.... Tiun riĉulo mi ne povos
pardoni. Mi volis pardoni por ke mi estu apud mia amatino al la mano
dekstra de Dio--tie mi ne estos ĉar mi neniam pardonos, sed ŝi
scios ke mi ŝin iam amegis, al ŝi ĉiam mi restis fidela."
"Unu tagon vi ja pardonos Darnie."
"Neeble, mi jam forgesis. Mi jam estas kvazaŭ mortinto ne sentante.
Dum longaj jaroj mi preĝis povi pardoni, tutajn noktojn mi staris
sur la genuoj aŭ kuŝis sur la vizaĝo preĝante povi pardoni--nun
mi ne povas plu preĝi." Li pli multon diris sed mi ne aŭskultis: mi
pensis kaj preĝis. La domo estante videbla mi diris, "Adiaŭ frato
mia, iru hejmen kontenta. Dio vin ja longe pardonis, ĉar li vin
amis, eterne. Li vin amos."
Je la unua fojo li altlevis la okulojn kaj min regardis "Adiaŭ,
fraŭlino, ĉu vi estas vere fraŭlino aŭ anĝelo sendita de Dio?"
P.S.--Dum dekok jaroj mi neniam parolis pri Darnie ĉar mi timis
perfidi lian konfidencon. Tiam lin kredante morta mi rakontis lian
historion al amiko mia; nun mi ĝin skribis.
E.W.
LA HISPANA ARMŜIPARO.
De Lord Macaulay, tradukita de Ben Elmy.
Atentu, se sciiĝus vi pri Angla la virec';
Mi kantas kion faris ĝi en fama l' estintec';
Ŝiparo vane kontraŭ ĝi alportis, sur marflu',
Meksikan oron, bravajn korojn, for el Hispanuj'.
Jen estis dolĉa tagfiniĝ' en suna la somer',
Ŝip' Angla flugis al haven' de la Devon'a ter';
Tagiĝe jam ekvidis ĝi, sur la Aŭrinja mar',
Grandegajn nigrajn ŝipojn el Hispana la ŝipar';
Ĝi ilin ekevitis ĉe la frua sunleviĝ',
Sed poste, ĝis la tagomez' daŭradis la ĉasiĝ'.
Tuj ĉia urba pafileg' metiĝis sub gvardi',
Ekflamis tuj signalofajr' de l' alta bateri';
Forflugis multaj fiŝbarketoj serĉi pri l' afer',
Kun sanga sprono rajdis for tre multa kurier'.
L' urbestro, griza maljunul', almarŝas en mezur',
Kun halebardanaro, kaj batado de tambur';
Ĉar en la plac' la hejmgardistoj jam kolektis sin,
Starigi tie, laŭ komand', standardon de l' reĝin';
Fiere sonas la trompet', kaj dancas sonoril',
Dum malfaldiĝas per la vent', la reĝa blazonil';
Leon' herolda de la mar', antikva kun kroneg',
Liliojn, jen, trabatas ĝi per forta piedeg'.
Tiele alpaŝadis ĝi, ĉe l' kamp' de Pikardi',
Al agloŝild' Cezara, al plumar' de Bohemi';
Tiele elrigardis kiam, apud Aĝinkort',
La ĝin ĉasantajn princojn ĝi oferis al la mort'.
Salutu flagon, knab'! Alĵetu florojn, ho knabin'!
Ektondru pafilegoj, inde reverenci ĝin!
Ho suno, allumigu ĝin, per tuta brilo via!
La glora "Ĉiamsama," la standard' fiera nia!
En vent' vespera svingas sin la peza riĉa flag',
Ekbrilas ĝia oro en la lasta lum' de l' tag';
Kuŝiĝas nun la suno, tuj alvenas nokto, kia
Neniam en Anglujo estis, nek revenos tia.
De Ediŝtono ĝis Bervik', Linreĝa ĝis Milford',
Okupe estis, kvazaŭ tag', en tuta l' Angla bord';
Jen la signaloflam', de l' orient' ĝis okcident',
Sur Mont' Miĥala brulas, kaj sur Kap' de l' Orient'.
Hispanoj, do, ekvidas nun sur ĉia promontor',
Fajreron briletantan kiel pint' de viva or'.
Fiŝist' boaton lasis sur la ondoj de Tamar',
Ministoj alvenadis el Mendip'a kavernar';
Signal' vidiĝis trans arbar', kaj trans herbejo, ĉe
Paŝtistoj de Stonhenĝo, kaj ĉasistoj de Bolej';
La tutan nokton en Bristol' batadis sonoril',
Tricent rajdantoj venis, kun ĉevaloj kaj armil'.
Gardostarant' ĉe Blankdomeg' ekvidis tra l' mallum',
Super monteto de Riĉmond', iom da ruĝa fum';
Eksonis tuj trompeto, tuj bruegis pafileg',
Tuj, eksaltante je koler', vekiĝis reĝurbeg';
Tuj reciproke flamas fajr' sur urbpordego ĉia,
Tuj sonoril' al viglo vokas per ordono ĝia;
La bateri' de l' Tur' tondrigas veton de batal',
Milo da ŝipoj sur la Temz' aplaŭdas al signal';
El ĉia part' audiĝas nun pieda peza bat',
Je flagoj kaj pikstangoj tuj pleniĝas ĉia strat';
Kaj pli kreskadis nun la flam', pli laŭta estis bru',
Dum el proksima kamp' plimultiĝadis homoflu';
Trans Nigrastepo orienten flugis la alvok',
Al multa Kent'a estro en antikva hejmolok';
Kaj suden rajdis kurier' trans Temz'a dolĉa bord',
Kaj de Hamsted'a erikej' galopis al la nord';
Kaj for, je l' tuta nokt', sen paŭz' daŭradis la kurad',
De mont' al mont', de tur' al tur', senĉesa eksaltad';
Ĝis staris la standardo sur la Pik'a kruta front',
Kaj ĝis vulkane brulis ĉia alta Kimra mont';
Ĝis dek provincoj vidis jam flamegon sur Malvern',
Ĝis la Wrekin' ekŝajnis nur sangruĝa nubostern';
Ĝis kreskis brilo sur l' Eli'a sankta konstruaĵ',
Kaj ĉia urbo armis sin en larĝa l' ebenaĵ';
Al Linko rapidiĝis de Belvero la signal',
Kaj Linko tuj forsendis ĝin trans Trent'a vasta val';
Ĝis ĉe Skidaw' vidiĝis fajr' sur Lank'a la kastel',
Kaj ruĝo sur Skidaw' ekvekis burĝojn de Karlel'.
IOMETO DA MUZIKO.
Tradukita de Alfred J. Hulme (Esp. 8688).
El "Dan Leno His Book" (Dan Leno estis la Rega Amuzisto).
Mi estas pleje memedukita viro, kaj mi estas baraktinta kun ĉiu el
la artoj kaj sciencoj en "broŝura" maniero. Sed dum la tuta kurso de
mia studado mi neniam havis tian ekscitan tempon kian tiam kiam mi
provis plene majstrumi la sakfajfilon per sep lecionoj sen helpo de
instruisto.
Mi ne precipe amis tiun muzikilon, kaj mi pensas ke mi komprenas kial
ĝi malofte ludiĝas ĉe simfoniaj koncertoj. Sed mi havis sorbegan
sciamon eltrovi ĉu mi povos fari kortuŝantan efekton porke blekante
per ĝi la "Preĝon de virgulino." Mi antaŭpensis ke ĝi estos la
plej kortuŝa muzika efekto iam konata.
Mia tiatempa pensiistino estis bonenutrita ino, sed ŝi ne havis
orelon; ŝi devis aŭskulti tra sia nazo, kaj kompreneble tiu
malfacilo igas al ŝi antaŭjuĝon kontraŭ klasika muziko. Mia unua
atenco estis ektremiga. Mi estis ferminta la pordon kaj preninta
grandan buŝplenon da la tuboj, kaj elblovinte ĝis miaj dentoj
preskaŭ elfalis, mi sukcesis plenigi la sakon aŭ ventujon per
kvanto da sudokcidenta vento.
Okazis nenio dum kelkaj momentoj; sed ĵus kiam mi estis spireganta
kaj sopiranta antaŭ rekomenci, tiam la ilo ŝajne vekiĝis
subite pro sento pri ĝiaj ĉirkaŭaĵoj, kaj komencis kriegadon,
ploregadon, kaj kraĉadon. Ĝi sonis kiel tridek katoj kun iliaj
vostoj en rulpremmaŝino de lavisto. Timigita, mi lasis fali la
estaĵon kaj forkuris el la ĉambron. Sur la etaĝo mi ekrenkontis
mian pensiistinon, kiu brake karesis min, mole kisante min ĉe la
frunto, demandis "Ĉu la doloro estas kie?" Kaj informis ke "ŝia
mortinta edzo foje suferis same, sed ŝi konjektas ke li neniam havis
ĝin tiel malbone kiel mi."
La loĝanto supre mi juna viro estis forta kaj kutime malagrabla
kanajlo, sed je tiu-ĉi okazo li ĝentiliĝis kaj sendis depeŝon
peti "Ĉu Sinjoro Leno kompleze ĉesos kantadon, ĉar li deziris
dormi."
Je la okazo de mia dua leciono, mi komencis praktiki en mia
dormĉambro antaŭ frumatenmanĝo, kaj mi ekvidis tra la fenestro
karan multepezan amikon mian. Li estis proksimiĝanta por inviti lin
mem al matenmanĝo.
Mi treege blovis en la aerujon, kaj tuj metis la sakfajfilon sub la
littukaro kaj atendis mian vizitonton.
"Ho! maljuna viro," ekdiris la kora gasto,--"ĉu, jam vi leviĝis?
Ĉu, plu da studado? Ne zorgu pri seĝo, mi sidiĝos sur la
lavtablon."
Tia ne estis tio kion mi deziris, tial mi tuj malsekigis la lavtablon
per ŝajne mallerte renversante iom da akvon.
"Nu, do, mi sidiĝos sur la liton," li kriis. Li sidigis sur la
liton--faliĝis sur ĝin laŭ lia gajega maniero.
Mia sakfajfilo noble konvenis la okazon. Ju frue la dorso de mia
amiko kontaktiĝis je la lito, des frue ekverŝiĝis sangorigidaj
ĝemegoj kaj kriegoj el sub la littukaro.
Ĝi vere estis terura bruo kiu haltigis eĉ mian koron. Mia amiko
eksaltegis al tia alto ke li frapigis sian kapon kontraŭ la plafono.
Lia hararo rekte stariĝis; liaj dentoj kraketis; liaj ĝenuoj
kunfrapis.
"Bona Dio! Dan!" li babilis. "Mi plej evidente estas mortiginta la
infanon."
Mi neniam dum mia vivado vidis tian pentraĵon de tragedia terurego.
Subite li verŝajne reatingis la uzon de liaj membroj; li ekmalfermis
la pordon kaj sovaĝe kuregis straton. Mi vokis al li tra la
fenestro. Mi diris, "Nenia profito estas forkuri; ni devas vizaĝe
kontraŭstari tiun-ĉi malfeliĉon kaj decidi tion kion ni faros. Tuj
supreniru. Se popoloj vidos vin tiamaniere agi, ili eksuspektos ion."
Tial li treme revenis, kaj mi serioze komencis diskuti kune kun li
pri la konsilindeco ĉu kaŝi subplanken la korpon, kaj poste elmigri
Venezuelon.
Lia vizaĝo kovriĝis per la manoj, kaj li ŝajne konfuzegiĝis pro
la penso ke lia sorto estas tute defektita. Fine li leviĝis, kun
trankvila decido sur la vizaĝo. Li apudiris la liton kaj dolĉe
tuŝis la kovrilon.
La fajfilo eksonigis kuriozan sopireton. "Dan," ploretis mia
multepeza amiko, "ĝi ankoraŭ vivas! ĝi ja ankoraŭ vivas! Tiam li
forturnis la littukojn."
_Faligu la kurtenon!_
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
Ankoraŭ mi ne diris ion pri afero kiu en la Ŝtatoj estas tute
ordinara; la movigo de domoj.
Por ni Angloj estas ofte malfacile kontentigi nin: aŭ ni ŝatas
domon kaj malŝatas ĝian siton, aŭ, kontraŭe, ni trovas konvenegan
siton, kaj, jen, la domo, kiu staras sur ĝi, estas tute ne
dezirinda; eĉ eble ne estas domo.
Sed por Amerikano la afero estas multe pli simpla. Li vidas konvenan
domon kaj aĉetas gin. Se poste li vidas siton, kiu ŝajnas al li
preferinda, li ankaŭ aĉetas _ĝin_. Tiam li metas sian domon
sur translokigilojn kaj translokigas ĝin sur la novan siton. Li
ne ĝenas sin pro la pakado de sia meblaro. Tiel lertaj estas la
translokigistoj ke ne eĉ pentraĵo defalos de la muroj dum la
translokigo.
Mi ne diras ke _neniam_ okazas malfeliĉo, car okaze--sed mi rakontos
tion kion mi vidis.
Foje promenante en urbon kiun ni nomos _New York,_ mi forlasis la
grandajn ŝtonajn konstruaĵojn kaj eniris straton de lignaj dometoj.
Se ĝuste mi memoras ili estas apartaj, kaj havis ĝardenetojn kiuj
tre similis al verdaj tablotukoj kun bordoj florigitaj.
El tiuj ĉi dometoj unu staris tute malrekte, tiel kiel se infaneto
de iu el la antikvaj grandeguloj, ludante je siaj ludiloj, kiam
li metis tiun ludilon sur sian naztuketon verdan, dum unu momento
estus restinta kontraŭ ĝi la manon, kaj tion tuj ekvidinte estus
formovinta la pezon antaŭ tute premegi la domon.
Nature tiu ĉi strangaĵo vekigis mian sciamon, kaj mi informiĝis
pri la kaŭzo de tia malrektiĝo.
Sed por bone komprenigi la aferon mi devas unue klarigi kiamaniere
Ameriko altigas sian domon.
Li ĝuste "mal"-as nian Anglan metodon. Ĉe ni oni formetas la
tegmenton kaj aldonas supran etaĝon. Ameriko, kontraŭe, altigas per
altigiloj la tutan domon kaj sub ĝi konstruas _malsupran_ etaĝon.
Nu; mia informanto diris al mi ke en la domo plej apude al tiu
kiun mi rimarkas loĝis domkonstruisto, kaj en la kapon de tiu
domkonstruisto venis la ideo altigi sian domon. Sed, ĉar li
estis kredeble iom ŝparemulo li decidis ke li ne dungos istajn
laboristojn, sed ĉion faros per siaj propraj salajruloj kaj iloj.
Ili vere sukcesis altlevi la domon, sed (aŭ ĉar li ne bone
komprenis la aferon, aŭ ĉar li ne havis sufiĉon da homoj aŭ
iloj), kelkaparte la subportiloj rompiĝis, kaj la domo, falinta laŭ
tiu direkto, falis kontraŭ tiun domon pri kiu mi faras demandon, kaj
ĝin lasis tiel kiel nun mi vidas.
Kiel ofte mi vidas ke se Biciklanto ektuŝegas piediranton, la
piediranto pli suferas. Ankaŭ tie ĉi la domo de la domkonstruisto
ne montris ian ajn postsignon de sia aventuro. Oni legis la historion
en la difektaĵo de ĝia neofendinta najbaro.
Foje mi legis rakonton pri la altigo de hotelo ĉe _San Francisco_
por ke subpasu fervojo. Mi ne garantias ĉiun detalon ĉar mi
rakontas de memoro; sed tiel bone la priskribo montras la metodon
kion oni uzas por altigi domojn ke la legantaro certe min pardonos,
se mi penos skribi pri ĝi tion kion mi memoras.
Unue oni formovis kelkajn ŝtonojn kaj por ili anstataŭigis trabojn.
Nature oni formovis ĉiujn la ŝtonojn el la sama vico, kaj oni
zorgis ne formovi sufiĉon da ili por malfortigi la konstruaĵon.
Kiam oni estas anstataŭ ŝtonoj anstataŭiginta trabojn oni el la
sama vico formovis aliajn ŝtonojn, ankaŭ anstataŭiganta ilin per
traboj; kaj tiamaniere oni daŭrigis ĝis kiam la tuta konstruaĵo
restis kvazaŭ sur fortega ligna kadro. Kompreneble oni formovis
la ŝtonojn samtempe el multaj lokoj sur la sama viĉo. Sub tiu
kadrego oni metis aregon de turnleviloj, kaj ĉe ĉiu turnlevilo
starigis homon, kiu, ĉe donita signo iomete turnigos la tenilon. Oni
tre zorgis ke ĉiu el ili turnu ĝuste la saman spacon ĉe la sama
momento, kaj ĉe ĉiu movo oni altlevis la konstruaĵon, mi supozas,
nur malgrandan porcion da colo.
Tuj kiam oni estis levinta la kadregon suficon da spaco por tion
permesi aliaj laboristoj konstruis sub ĝi unu tavolon de dikega
kaj fortega muro. Pro tio, neniam estas granda interspaco inter la
konstruaĵo kaj la subkonstruaĵo. Fine, mi supozas, oni formovis la
trabojn malmaniere kiel oni unue ilin enmetis en la muron. Dum la
tuta altigo gastoj manĝis kaj dormis en la hotelo kaj, oni diras, ne
sentis eĉ la plej malgrandan skueton.
Tie ĉi mi intencis ion diri pri la hoteloj, sed tiu estas afero
tro longa por esti traktata en la fino de fragmento. Mi tial
anstataŭigos por ĝi priskribon de Dioservo kiu lasis sur mia cerbo
profundegan impreson. Pri la hoteloj mi esperas paroli en la proksima
fragmento.
Ĝis nun mi ne parolis de mia akompanantino dum la pli granda porcio
de mia vojaĝo. Permesu ke mi nun prezentu al la legantaro--mian
onklinon.
Ho! tiu dimanĉo; kiel ĝi estis varmega! Apenaŭ oni povis spiri,
kaj en niajn manojn mi certe atendis vidi kelkajn ventumilojn, sed
tion kion mi vidis mi tute ne atendis, eĉ ne povis atendi.
En la tuta preĝejo (kaj ĝi estis _tre_ granda konstruaĵo) mi
kredas ke la onklino kaj mi mem estis la solaj personoj kiuj ne
portis ventumilon.
Eble oni devas ankaŭ ekcepti la organiston, sed nur dum la tempo mem
kiam li ludis la organon, kaj mi ne estas certa ke iu ne ventumis lin
dum la ludado.
Ho! tiuj maltrankvilaj, maltrankviligaj ventumiloj! Ĉie en la
preĝbenkoj oni svingetis ilin; ĉiu ĥorano kaj ĥoranino svingetis
ilin; dum la kantado oni svingetis ilin; dum la preĝoj oni ankoraŭ
ilin svingetis; oni ilin svingetis dum la legado de la Sankta Biblio,
kaj, kiam fine la predikisto supreniris la tribunon por prediki,
_li_ ankaŭ portis ventumilon kaj sin ventumadis per ĝi dum la tuta
predikado.
La komenco de la prediko mi aŭdis tiamaniere:
"Miaj karaj" (_ventum_--li svingis la ventumilon dekstren) "fratoj"
(_ilo_: ventumilon maldekstren). "Mi parolos al vi" (_ventum_--)
"hodiaŭ pri la" (_ilo_) "vortoj kiujn vi" (_ventum_--) trovos en la
(_ilo_), k.t.p.
Aŭskulti mi ne povis. Malgraŭ la volo miaj okuloj postsekvadis la
movojn de tiuj diversaj ventumiloj, kaj preskaŭ mi fariĝis strabulo
per mia prenado por vidi ĉiujn el ili samtempe.
Ekkaptis min freneza deziro ke oni svingu ilin ĉiu ĉe la sama
momento laŭ la sama direkto. Mi ne povis ne rigardi, mi ne povis
fermi la okulojn. Mi estis hipnotigita per ili, kaj bonege mi
komprenis la koron de tiu fama violonisto kiu subite ĉesis ludi sian
amatan muzikilon, kaj alveninta al la antaŭa flanko de la estrado
tiamaniere parolis al riĉe vestita sinjorino, kiu sidis en la unua
vico de la aŭskultejo kaj trankvile ventumadis sin: "Sinjorino,
sinjorino: kiamaniere mi povas ludi la violonon en tempo 2/4, se vi
persistas vin ventumi en tempo 6/8?"
En tiu preĝejo oni sin ventumadis en ĉiuj la tempoj. Pri unu afero
mi estas nepre decidinta. Se ankoraŭ mi ĉeestos tian Dioservon, mi
mem kunprenos ventumilon.
UNIVERSALA KONGRESO EN BOULOGNE (Aŭgusto 5-13, 1905).
Dum la 1a Universala Kongreso de Esperanto, kiu okazos proksiman
Aŭguston, sub la prezido de D-ro L. Zamenhof, en Boulogne-sur-Mer,
estos organizataj vesperkunvenoj kiuj konsistos precipe el _balo_ kaj
_koncertoj._
Estas de nun necese prepari tiujn kunvenojn por ke ili havu kiel
eble plej grandan sukceson. Ni ne dubas ke se ni atingas tiun celon,
ni estos incitintaj la kuriozecon de la skeptikuloj kaj de la
indiferentuloj kiuj nepre estos tiam esperantistigotaj. Tial, tiuj
festoj devas esti zorge pripensataj kaj de longe organizataj.
_Balo._--Laŭ la opinio de kelkaj Kongresontoj, ni pensis ke
estus bone ke en la balo partoprenu multaj fremduloj kun naciaj
aŭ regionaj vestaĵoj. Tiu balo estus tiel originala festo kiu
elmontrus tute bone la diversecon de la nacioj reprezentataj en la
Kongreso; plie, kaj precipe, la interkompreno per Esperanto estus
pli konstatebla kaj farus gravan impreson sur la granda amaso da
libertempuloj kaj da turistoj kiuj ĉiujare vizitas Boulogne-sur-Mer
dum Aŭgusto. La balo devas do esti fruktoplena propagandilo. Ni
estas certaj ke ĉiuj gekongresontoj komprenos la gravecon de tiu
kunveno kaj _ni ne scius tro insisti por ke kiel eble plej multaj el
ili skibu al ni post ne longe promesante alveni kun naciaj, regionaj
kaj variaj kostumoj_. Ni estos tre dankemaj al ĉiuj kiuj bonvolos
aŭdi nian alvokon.
_Koncertoj._--Alia grava punkto pri festoj kongresaj estas tiu
kiu celas la organizadon de la koncertoj. Eble okazos almenaŭ du
koncertoj, nur esperantistaj kompreneble. Ĉar ilia sukceso postulas
ke la partoprenantoj estu diverslingvaj, por pruvi ke Esperanto estas
same elparolata en ĉiuj nacioj, ni petas ĉiujn kiuj povas kanti,
deklami aŭ ludi muzikilon ke ili bonvolu:
1e Sendi al ni la tekstojn de la verkoj kiujn ili intencus
prezenti;
2e Sciigi al ni kiujn tagojn ili _nepre_ estos en
Boulogne-sur-Mer.
La solvoj de tiuj demandoj tre helpus la formadon de niaj programoj.
_Multegaj estu la respondoj!_
Ni esperas ke tiu ĉi alvoko nia estos aŭdata en la esperantistaro
kiu venos al Kongreso kaj ni sciigas ke ni dezirus ricevi, kiel
eble plej baldaŭ, la respondojn kiuj estos adresataj al: _S-ro
Paul Boulet, Vicsekretario de la Grupo Esperantista, 49, Strato
Louis-Duflos, Boulogne-sur-Mer (France)._
LA KVAR HENRIKOJ.
Rakonto de Frédéric Soulié.--Esperantigis A. Motteau.
Oni diras ke, foje, en vespero kiam torente pluvo falis, maljunulino,
kiun ŝiaj najbaroj pensis esti sorĉistino, kaj kiu loĝis en
malriĉa terdometo meze de la arbaro S-ta Germano, aŭdis frapadon
ĉe la pordo: ŝi ĝin malfermis, kaj ekvidis rajdanton kiu petis
por gastiĝo. Ŝi kondukis lian ĉevalon en garbejon kaj envenigis
lin kun ŝi. Per lumo de fumiĝa lampo ŝi juĝis ke li estis juna
nobelo: la figuro elmontris junecon, la vestaĵo nobelecon. La
maljunulino ekbruligis fajron, kaj demandis "Ĉu la sinjoro deziras
ion por manĝi?" Deksesjara apetito, tute kiel samaĝa koro, estas
tre avida kaj ne tro elektema: tial, la junulo akceptis porcion da
fromaĝo kaj pano, eltiritan de pankesto, el kiu konsistis la tuta
provizo de la maljunulino. "Mi havas nenion krom tion," diris ŝi al
la juna nobelo, "dekona, reĝa, sala, helpa, kaj ceteraj impostoj
nur tion lasas al mi por prezenti al malriĉaj vojirantoj;--plue, la
ĉirkaŭaj malĝentiluloj diras ke mi estas sorĉistino dediĉita al
la diablo, kaj tute konscience kaj senpune ŝtelas la produktaĵon de
mia kampo."
"Pardi," diris la juna nobelo, "se mi iam fariĝos reĝo de Francujo,
mi neniigos impostojn kaj edukigos la popolon."
"Dio vin aŭdu!" respondis la maljunulino.
La junulo alproksimiĝis la tablon por manĝi, sed tuj alia frapo al
pordo haltigis lin. La maljunulino malfermis la pordon kaj ankoraŭ
ŝi vidis rajdanton akvumitan je pluvego, kaj li simile petis por
gastiĝo. Ŝi konsentis ricevi lin, kaj kiam li envenis, li estis,
kiel la unua, junulo kaj nobelo.
"Ĉu estas vi, Henriko?" diris unu.
"Jes, Henriko," respondis la alia.
Ĉiu el ili nomiĝis Henriko. La maljunulino sciiĝis, je ilia
interparolado, ke ili partoprenis en multenombra ĉasanaro, kondukita
de Reĝo Karlo IXa, kies anojn ĵus disigis la pluvega fulmotondro.
"Ĉu, maljunulino," diris la dua, "vi ne havas ion ajn, krom tion,
por doni al mi?"
"Nenion," ŝi respondis.
"Ni do devos kunpartigi."
Ĉe tio, la unua Henriko malplezure grimacis; sed rigardinte la
decidan okulon kaj la muskolan belkreskon de la dua Henriko, li diris
ĉagrene: "Kunpartigu ni do."
La jena pripenso, kvankam ĝin li ne esprimis, estis komprenita post
tiuj vortoj: "Kunpartigu ni (pro timo ke li prenus la tuton)."
Sekve, ili sidiĝis unu kontraŭ la alia, kaj la unua jam pretiĝis
ektranĉi la panon per ponardo, kiam subite trian frapon oni aŭdis
ĉe la pordo. Stranga renkonto! alia junulo, alia nobelo, alia
Henriko aperis. Tre mire la maljunulino ilin rigardis. La unua
atencis kaŝi la fromaĝon kaj panon, sed la dua ilin remetis sur la
tablon, kun lia glavo apude. La tria Henriko ridetis, dirante: "Se
vi ne volos doni al mi iom el via noktomanĝo, mi povos atendi: mi
posedas fortikan stomakon." "La noktomanĝo," diris la unua Henriko,
"rajte apartenas al la unua veninto."
"La noktomanĝo," diris la dua, "apartenos al tiu, kiu plej brave
povos ĝin gardi." La tria Henriko kolere ekruĝiĝis, fiere dirante:
"Eble ĝi apartenos al tiu, kiu plej brave ĝin kaptos."
Apenaŭ li estis dirinta tiujn vortojn, kiam la unua Henriko eltiris
sian ponardon, kaj la du aliaj siajn glavojn. Ĵus kiam ili pretiĝis
por batiĝo, kvara junulo, kvara nobelo, kvara Henriko estis
enkondukita. Vidante glavojn eltiritajn, li sian eltiris, sin lokis
apud la malplej forta, kaj tuj atakis sendistinge.
La maljunulino sin kaŝis timigitan, kaj la glavoj frapis, rompegante
ĉion, kion ili renkontis. La lampo falis, estingiĝis, kaj ĉiu el
ili daŭrigis frapi en la mallumo. Dum kelka tempo, la bruo de la
glavoj daŭris, kaj grade malpliiĝis, kaj fine ĉesis.
Tiam la maljunulino riskiĝis eliri de ŝia kaŝejo, relumigis la
lampon kaj ekvidis la kvar junulojn sur planko streĉitajn: ĉiu el
ili estis vundita. Ŝi ekzamenis ilin: laciĝo pli ol sangperdo ilin
faligis. Ili sin levis unu post alia, kaj hontintaj je tio, kion ili
ĵus faris, ili ridetante interdiris: "Nu! ni noktomanĝu konsenteme
kaj pace."
Sed kiam li serĉadis por trovi la manĝado, ĝi tiam estis premegita
sub piedoj, kaj malpurigita per sango kaj koto. Kvankam mizera
manĝaĵo, ili bedaŭris ĝian detruiĝon. Aliflanke la malriĉa
ĉambreto estis ruinigita, kaj la maljunulino sidis en angulo
rigardante per sovaĝaj okuloj la kvar junulojn. "Kial ci rigardas
nin tiamaniere?" diris la unua Henriko, kiu sentis sin malkvietigi
sub tia rigardo. "Mi rigardas viajn sortojn skribitajn sur viaj
fruntoj," respondis la maljunulino.
La dua Henriko severe ordonis ke ŝi tuj diru, la du aliaj ridante
petis ke ŝi klarigu sian diron.
La maljunulino diris: "Kiel vi kune ĉeestas en tiu ĉi dometo,
vi kvarope havos saman sorton. Kiel vi premegis kaj makulis, per
piedoj kaj koto, panon kiun mi gastame oferis al vi, tiel vi premegos
kaj makulos povon, en kiu vi amike povus partopreni. Kiel vi ĵus
ruinigis tiun malriĉan dometon, tiel vi malriĉigos kaj ĉagrenegos
Francujon. Kiel vi kvarope estis vunditaj en la mallumo, tiel vi
kvarope pereos per perfidaĵo kaj mortigo!"
La kvar junaj nobeloj apenaŭ povis sin deteni moki la antaŭdirojn
de la maljunulino.
La kvar Henrikoj fariĝis ĉefaj personoj en la Ligo: du estis li
gestroj, du kontraŭbatalantoj de la Ligo.
Henriko de Condé, kiun lia edzino venenis en St.-Jean-d'Angély;
Henriko de Guise, mortigita en Blois, de la Kvardekvinuloj;
Henriko de Valois (Henriko IIIa), mortigita en St. Cloud, de Jacques
Clément;
Henriko de Bourbon (Henriko IVa), mortigita en Parizo, de Ravaillac.
ORIENTAJ NOTOJ, de 10532.
Mia deĵoro okazis en Hindujo kaj Birmanujo: kaj, kvankam tie mi tre
kontente ĝuis vivadon dum mia pli junaj tagoj, kiam mi povis toleri
la varmegecon, kaj ĝui la ĉason libertempan, mi certe estas tre
ĝoja fine reveni hejmen, forta kaj sana. Tiu ĉi, mi kredas, estas
ja la sento de ĉiuj, kiuj restadis multe da jaroj eksterlande. Vere,
ne estas ia loko simila al nia hejmo; kaj neniu pruvas la senton krom
tiuj loĝantaj malproksime de sia patrujo.
Certe, kelkaj homoj, pro iaj hejmaj kaŭzoj, elektas loĝi en sia
memalprenita lando: sed, ĉe la plimulto, la patrujamo estas tro
forta por esti neigata.
Plue, cirkonstancoj Hindaj estas multe ŝanĝitaj dum la pasintaj
tridek jaroj: estas unu el la sekvoj de Angla okupo; kaj la
bedaŭrindaj ideoj pri malŝparo kaj lukso igas la landon ĉiujare
pli multekostan por vivado. La kosto de luprezo, geservistoj,
ĉevaloj, kaj nutraĵoj plimultiĝis rapide, kaj nune duobliĝas,
rilate al la tempo kiam Hindujo estis vera paradizo por malriĉaj
suboficiroj, kaj junaj negocistoj.
Sociale, ankaŭ, la lando estas malpli vivebla, kaj pro tiu ĉi
kaŭzo:--Antaŭ generacio, la vojaĝo al "Calcutta" okupis tridek
kvin tagojn, kaj iafoje pli; sed, nune, oni povas atingi "Bombay"
la dekunuan tagon post foriro de "Charing Cross," dank' al rapidaj
vagonaroj kaj vaporŝipoj.
Sekvas, ke homoj, anstataŭ loĝiĝi hejme, nur _ekzistas_ kvazaŭ en
purgatorio pro siaj kulpoj, havante inteligentecon, sed ne havante
riĉecon. Kompreneble, plua kaŭzo estas la malplikariĝo je la
arĝentvaloro, kaj sekve la malpliiĝinta aĉetpovo de la "rupee";
eĉ supozante ke la nuna artefiksita rilata proporcio, nome R15 =
£1, estos konstanta, la diferenco inter R15 = £1, kaj la antaŭa
proporcio da R10 = £1, estas gravega. Aliediri, postulas R1,500 por
ricevi £100, anstataŭ nur R1,000.
Tial, oni malpli da mono elspezas je socialaj amuzaĵoj por tiom pli
elspezi hejmen. Tre saĝe, sendube; tamen, la efekto ĉe sociala
vivado en nuna Hindujo estas efektive sentebla.
Ni ĉiuj ja fariĝas pli kaj pli memcentrigitaj jare, kaj pli
sentemaj pri niaj personaj aferoj kaj komfortoj, ol nia devo rilate
al niaj najbaroj, kaj al nia patrujo.
Eble, estus dece akcepti lecionon de nuna Japanujo. Kelkaj jaroj
estas pasintaj de la tempo kiam mi vizitis Japanujon por resaniĝi:
tamen, mi ĉiam rememoros la belecon de la pejzaĝo, kaj plie,
ĝentilecon de la popolo.
Forirante de "Rangoon" la ĉefurbo de Birmanujo, ni pasis tra
"Penang," "Singapore," "Saigon" (en Franca "Cochin-Chine"),
"Hong-Kong," kaj "Shanghai": ni ultime alvenis al "Kobe" (en la
"Inland-Sea" de Japanujo) la unuan de Novembro. Birmanujo
produktas tre grandajn provizojn da rizo, "Teak"[118] (malmolega
ligno), oleo minerala, k.t.p. La tektonaj arboj estas tranĉataj
malproksime el arbaroj; lasataj kie ili kuŝas dum tri jaroj por
sekiĝi ĝis floseblaj; tiam tirataj per instruitaj elefantoj ĝis
riveroj; stampataj je la bienulaj signoj; flosigitaj sur riveroj al
impost-stacioj apud havenoj; kolektataj laŭ tiuj signoj por vendi:
mandatoj estas eldonataj, sur kiuj Bankieroj pruntedonos monon.
La elefanta inteligenteco estas tre interesa: ili povas altlevi
ŝtipojn de pezo da 2,500 funtoj per la rostro: ili scias aranĝi
ŝtipojn laŭ buŝaj ordenoj sur tero horizontale, kaj vertikale,
uzante rostron, frunton, kaj sian pezegon kaj fortecon kun mirinda
inteligenteco; ili ankaŭ scias akurate kie trovi ĝustan balancon,
kaj kiamaniere eviti barojn.
La ŝtelo de bestoj tiel grandegaj kiel elefantoj eble ne ŝajnas
facila: tamen, tio iafoje okazas, kaj la sekva ĉaso estas ofte
ekscitanta kaj eĉ danĝera.
PIEDNOTO:
[118] _Tectona grandis._
TRI VERDAJ KORNOJ.
Originale verkita de Esp. 10549 (N.Z.).
Antaŭ multaj jaroj, dum miaj tagoj de juneco, mi iris en Kanadon,
kaj tie mi lernis la termezuran arton en la vastaj regionoj kiuj
kuŝas inter la grandaj lagoj kaj Hudson'a Golfo. Mi foriris
de Ottawa, alliginta al aro da pioniroj de la transkontinenta
fervojo, kaj ni vagadis longe, tre longe preter la tiamaj randoj
de civilizacio en la malproksima senlima arbarego. La vetero estis
varmega, ĉar, kvankam la Kanada somero estas mallonga, ĝi estas
varmega.
Unu tielan varman tagon, mi kune kun alia junulo, marŝis tra
mallarĝa aleo tranĉita de la inĝenieroj tra la arbaro. Tiu
aleo estis nomata ĉe ni "la linio," kaj ĝi estis la linio de la
projektata fervojo. Ni returnis post kelka laboro sur la linio, al
nia tendaro, kiu stariĝis ĉe riverbordo. La aero fariĝis pli kaj
pli varma, kaj, ĉar ni estis matenmanĝintaj peklaĵon, ni treege
soifis. Neniam mi estis tiel dolore soifinta. La linio trakuris tra
seka lando, kaj nenie ni trovis akvon. Post kelkaj horoj la turmento
estante netolerebla, ni haltis, memorante ke estas Kanada arbo
(betulo blanka, se mi ne nun forgesas), kies trunko haketata ellasas
sukon trinkeblan kaj sensoifigan. Ni tranĉetis kelkajn arbojn, sed
ricevis nur malmultajn gutetojn, kiuj estis tute senutilaj. Dum ni
tiel suferadis, unu el niaj esploristoj pasis. Li estis Skoto, kiu
dum la pluparto de sia vivado, kutimiĝis vagadi en la arbaregoj
Amerikaj, kaj kiu estis preskaŭ tiel lerta kiel sovaĝulo pri la
naturaj fenomenoj.
Por tia viro, ĉio, ĉiam, ĉie estas kvazaŭ libro malfermata. Suno,
steloj, musko sur arbo, branĉo rompita, branĉeto fleksita, herbo
piedpremita, tero dekliveta, ĉio estas netrompa montrilo per kies
gvido li marŝas ĉien, laŭvole, senŝancele, kaj nepre trafas sian
celon.
Tia viro estis Cameron, nia esploristo. Li eksciiĝis pri nia mizera
stato, kaj diris ke oni ne eltiras sukon dum tiu monato. Tiam, vigle
ĉirkaŭenrigardinte, li montris per la mano rektangule flanken, kaj
diris ke ni, irante laŭ tiu direkto, trovos akvon. Ni tiam proponis
fari "vojeton flamigitan" (blazed track) al la akvo, por ke ni povu
reveni al la linio.
Por fari vojeton flamigitan, oni marŝante senŝeligas la arbojn per
oftaj tranĉetoj de hakileto, tiel aperigante striojn de la blanka
subŝela ligno. La blankaj strioj, longaj pli ol decimetro, facile
distingiĝas sur la malpalaj trunkoj, kaj kiam vidataj de kelka
interspaco, prezentas imagan similecon al flamoj, kaj pro tio, oni
diras "arboj flamigitaj." Returnante, oni sin gvidas per la blankaj
signoj, tiamaniere trapasante facile kaj senerare tra la arbaro.
Tian rimedon ni do proponis uzi por ke ni ne perdiĝu, ĉar ni ne
estis ankoraŭ spertaj arbaranoj. Sed la esploristo diris ke tiel
agi ne estis necese. "Post tiam, kiam vi trovos akvon," li diris,
"daŭrign marŝi laŭ tiu sama direkto, kaj vi aliros al la tendaro.
De tie ĉi ĝis la tendaro, la rekta trairo nur estas du mejloj.
Tenadu ĉiam la sunon super la maldekstra ŝultro, kaj vi nepre
trafos la riverbordon."
Tiun ĉi konsilon ni decidis sekvi, ĉar la iro al la tendaro laŭ
la mezurita linio kaj poste laŭ la riverbordo, estis du flankoj de
triangulo, sed la rekta iro estus la tria kaj plejmallonga fianko.
Tial ni du junuloj konfideme eniris la profundan senvojan arbaregon,
kaj post kelka tempo, ni trafis lageton. Sed, ho ve! ĝi estis
kastora lageto. Ĝis tiu tago mi neniam estis trinkinta kastoran
akvon, kaj mi fervore preĝas ke mi neniam regustumu tian abomenan
fluidaĵon. Ne estus eble trinki ĝin escepte se oni duonmortus pro
soifo. Tamen ni trinkis multe, senĉese mallaŭdante la kastorojn kaj
ĉiujn iliajn farojn. La digo estis tute proksima, sed ni ne vidis
la bestojn. Sendube ili estis tie, sed la pekuletoj estis tro ruzaj
por sin montri. Se ni estis vidintaj ilin, ni eble estus estintaj
iom malĝentilaj. Ugh! la akvo ja estis naŭza. Tamen ĝi forpelis
la turmentan soifon, kaj tiam ni daŭrigis la antaŭeniradon,
tenante la sunon super maldekstra ŝultro. Sed malfeliĉe, ni ne
povis ĉiam marŝi rekte. Kelkafoje la tero estis tiel marĉa ke
oni ne povis surpaŝi, kelkafoje la kreskaĵo estis densa kaj
nepenetrebla, sekve ni estis devigataj ĉirkaŭiri, kaj tio nin
iom konfuzis. Nekutimiĝintaj vagi tra senvoja arbaro, ni suferis
iluzion de kurbiro. Rezonante ni bone sciis ke kurbiro ne estis
ebla dum ni tenadis la sunon super maldekstra ŝultro, tamen, spite
bona rezonado, ni ne povis forpeli maltrankvilan sentadon ke ni
eraris kaj marŝis kurbe, anstataŭ rekte al la rivero. Multafoje
ni haltis kaj pripensis. Multafoje ni supreniris monteton por
ĉirkaŭenrigardi, sed ni nur vidis arbojn, arbojn, ĉie, ĉiam,
senfinan etendecon da nekalkuleblajarboj. Nenie estis vidata rivero,
nenie tendaro. Tiamaniere nia progreso fariĝis tiel malrapida
ke multa tempo pasis, kaj la suno alproksimiĝis al sia subiro.
Sekve ni ektimis ke ni baldaŭ perdus nian solan gvidiston. Jam
de kelka tempo ni tenis la sunon iom malantaŭ, anstataŭ super
la maldekstra ŝultro, kalkulante ĝian ŝanĝitan pozicion sur
la ĉielo. Ni sufiĉe komprenis ke ni devis tiel fari. Sed nun ni
renkontis novan kontraŭaĵon. Ni eniris regionon ondolinian. Kiam
ajn ni malsupreniris en valeton, la suno malaperis, kaj poste,
suprenrampinte la kontraŭan altaĵon, ni ĉagrenis sciiĝante ke
ni eraris flanken. Pli kaj pli ni timis ke ni iel trompiĝis kaj
perdiĝis. Fine la suno subiris kaj ni preskaŭ malesperis. Kion nun
fari? Ni tute nesciis. Ni timegis. Dum mi staris tie senmove, mia
kunulo meĥanike kaj sencele suprenrampis altaĵeton kaj tuj kriis
ĝoje, "Bonege! ni estas alvenintaj! hura!" Mi sekvis lin rapide, kaj
vidis viron kiu staris malsupre en valeto. Li estis unu el la junaj
termezuristoj.
"Ni ĝoje vin vidas!" ni ekkriis. "Ni preskaŭ malesperis. Ni
perdiĝis. Kie do estas la tendaro?"
La junulo nin rigardegis kun mirantaj okuloj.
"Kion vi diras?" li respondis.
"Mi ankaŭ perdiĝis. Mi esperis ke vi venis min serĉi. Ni do estas
tri kompatindaj perdituloj!"
"De kie vi venis?" ni demandis.
"De la linio," li diris. "Mi penis trafi la tendaron, sed ne povis.
Mi tute ne scias kie mi estas."
Ni tri staris silente, rigardante konsterne unu la aliajn. Post la
subita ĝoja espero, tia neatendita repuŝo estis tre kruela bato. Ni
jam estis tre lacaj, malsataj, preskaŭ senesperaj, kaj kompreneble
ni havis tre malgrandan deziron por daŭrigi la marŝadon sen la
gvida suno. Sed kion fari? Pasigi la nokton tie, sen manĝaĵo, sen
lito, sen ŝirmilo? Por manĝaĵo, oni vidas kelkafoje perdrikojn,
sed kelkafoje oni ne vidas. Ni ne vidis. Ni povis ekbruligi fajron,
sed eble pluvo falus dum la nokto. Malagrabla antaŭsento! Danĝero?
Ne multe. En tiu regiono de Kanadlando la enlanduloj (Iroquois)
estas amikemaj, kaj ili estus al ni tre bonvenaj gvidantoj. La
bestoj sovaĝaj ne estas tre timindaj, sed la malsato,--la kuloj!
Certe ni ne povas dormi en tiu ĉi valeto. Ni tial multe pripensas
kaj diskutas. Se ni alvokos helpon,--kriegos, ĉiuj kune, eble oni
nin aŭdos? Ni do krias, tri plendaj voĉoj kune, laŭte, laŭtege
krias. Tiam ni aŭskultas. Neniu respondas. Ree, kaj ree, kaj ree
ni kriegas kaj pli atente aŭskultas. Nur la kula zumado mokas nin.
Ni havas poŝpafileton. Ni pafas kaj longe atendas. Nenia responda
eksplodsono. Ni pafas multafoje. Vane, senespere vane. Ni aŭdas nur
la venton en la branĉaro kaj la malbenitajn kulojn. Certe ni multege
forestas de la tendaro! Ni do estas tute perdataj! Ni estas kvazaŭ
en malliberejo, ĉar ni ne povas eliri nesciante laŭ kiu direkto
eliri. Ni devas resti tie ĉi.
La terura senhoma soleco fariĝas subpremega kaj nervpereiga. Ĉu ni
nenion plu povas fari? Ni estas en tre malgranda valeto, kies kruta
flanko havas nur kelkajn metrojn da alto. Dronanto ekprenas pajleron.
Mi diras, "Suprenbaraktu ni sur tiun altaĵeton, kaj tiam, se ni
nenion vidos, ni atendos tie ĝis la serĉontoj nin trovos morgaŭ."
"Estus senutile," respondas unu kunulo, "ĉar se ni estus sufiĉe
proksimaj por vidi la tendaron, oni nin estus aŭdinta."
"Estas vere," diras la alia, "tamen ni provu tiun ĉi solan rimedon.
Post tio, ni ĉesigos vanan penadon."
Lacaj, konfuzaj, apatiaj, ni dolore suprenrampas kaj senespere
ekrigardetas.
Miro! Mirego! Miraklo! Ni preskaŭ timas iajn sorĉojn. Jen la
rivero, jen la tendaro, tute proksimaj, tiel proksimegaj ke se ni,
anstataŭ pafi, estus ĵetintaj la pafileton super la altaĵo, ĝi
estus falinta inter la tendoj, kaj eble sur ian virkapon!
Forgesante lacecon ni kuregas malsupren kriegante frenezege. Kelkaj
homoj demandas kial ni faras malbenitan bruegadon.
"Ni estis perdiĝintaj," ni respondas. "Ĉu vi ne aŭdis nian
kriadon?"
"Ho, jes," ili diras, "ni supozis ke vi kriis unu al alia."
"Ĉu vi ne aŭdis pafadon?"
"Kompreneble, sed ni pensis ke vi pafis al la perdrikoj."
Ni penas klarigi la veron. Ni parolas elokvente pri nia mizera
malespero, sed ili apenaŭ kredas. Tiaj viroj, kiuj de longe loĝadas
en la arbarego, malfacile komprenas ke estas eble perdiĝi apud la
riverbordo kaj eĉ preskaŭ ĉe la tendaro. Ili ne kompatis nin,
sed ridante diris ke ni estis "verdaj kornoj" (greenhorns), esprimo
Amerika kiu signifas "nespertaj nesciuloj." Sed laŭ mia opinio,
ni similiĝis al savatuloj el ŝippereo, aŭ al forkurintoj el
malliberejo. Ni jam estis dankaj, feliĉaj, trankvilaj, sed iom pli
malfrue ni estis ankoraŭ pli kontentaj, ĉar--kredu al mi, kara
epikurista leganto--oni ja avide, apetite vespermanĝas en la vasta
Kanada arbaro.
La prezidanto de la Grupo Esperantista Pariza informas nin, ke
la membroj de la nomita grupo kunvenas ĉiumerkrede, je la naŭa
vespere en "_Café de la Rotonde_," 36bis, Boulevard Haussmann, kaj
ĉiuvendrede, je la deka vespere, en "_Café Soufflet_," 25, Boulevard
St. Michel, en rizervitaj salonoj.
Nur Esperanto estas uzata en tiuj kunvenoj, kaj la fremdaj
geesperantistoj ĉiam estas akceptataj kiel eble plej afable.
LA IDEOJ DE FRAŬLO PRI AĈETADO!
Originale verkita de 9911.
Du aŭ trifoje, antaŭ ne longe, mi akompanis mian fratinon kiam
ŝi aĉetadis. Estis tial ke mi estis estinta tre bona knabo, mi
supozas. Kompreneble, mi devis esti ĝuinta min mem troe, sed iel
mi ne povis. Kelkfoje mi oferis mian konsilon pri io, kelkfoje
mia fratino efektive petis ĝin; sed neniam ŝi agis laŭ ĝi! Mi
ofte rimarkis ke la fratinoj de miaj amikoj ŝatas kaj taksas mian
konsilon pli bone ol mia propra fratino, kvankam mi tute ne scias
kial! Nu, mi scias ke mia fratino (malfeliĉe por ŝi) ne jam povas
legi Esperante, tial mi skribos miajn konsilojn pri aĉetado, en
Esperanto, por ke miaj amikinoj en la nobla Esperantistaro povu
profiti per ili! Mia fratino diras ĉiam ke nura fraŭlo scias nenion
pri la arto de aĉetado; sed miaj amikinoj (se nur pro sciameco!)
sendube legos kion mi opinias pri tiu certe virinseksa okupado.
Ŝajnas al mi ke estas tri punktoj kiuj meritas la atenton de ĉiuj
aĉetadontoj.
Unue, oni devas scii ĝuste tion, kion oni bezonas. Due, oni devas
tion ricevi; kaj trie, oni certe devas pagi tiel malmulte kiel eble
por ĝi! Nu, mi ofte rimarkis ke miaj amikinoj ĝenerale ne scias
kion ili vere bezonas, kaj tial ili subfalas kompatinde sub la
logaĵoj kaj ruzoj de la butikhelpantino, kiu estas ofte beleta, kaj
havis ja langon el mielo! Sinjorino aĉetadante certe devas ricevi
kion ŝi bezonas, sed tre ofte ŝi ne ricevas tion! La afero de la
helpantino estas vendi, ne tion kion la kliento deziras, sed kion
sia mastrino volas vendigi. Ofte oni povas vidi sian amikinon sur la
strato ekster butiko, tenantan multe da pakaĵetoj da objektoj kiujn
ŝi tute ne bezonas! Ho, jes! sed _mi_ tion ofte vidis, kaj kelkfoje
ŝi eĉ konfesos ke la helpantino estas estinta tro lerta poduone!
Ankaŭ, sinjorino aĉetadanta devas pagi tiel malmulte kiel eble. Kaj
kompreneble mi signifas, ne necese tre etan prezon, sed bonan valoron
por la mono.
Nu, la arto de aĉetado estas reale ludo, en kiu la lerteco de unu
fraŭlino baraktadas kontraŭ la lerteco de alia; kaj esceptinte ke
la aĉetantino scias iom pri la ruzoj de la vendistino, la dua certe
venkos, tial ke la dua ludas ludon kio estas sia vivilo, kaj per kio
ŝi gajnas panon kaj buteron, kaj la unua nur estas nemetiistino.
Unu ruzo de la vendisto estas oferi ian etan komercan eton (ekzemple,
gantojn, sunombrelon), po kosta prezo (t.e., senprofite), aŭ eĉ po
malpli ol tio, por doni impreson de malkareco. La kliento poste volas
spekulacii je aliaj komercaĵoj kiuj vendiĝas po tre granda profito.
Tia metodo estas kompreneble nur kiel reklamo, kaj la vendisto
atendas ke la sinjorino aĉetos ĉion kion ŝi bezonas en lia butiko
estonte.
Nu, la sinjorino kiu klopodos akiri tian informon per zorga
observado, kaj kiu agos laŭe atingos sian rekompencon, tial ke ŝiaj
amikinoj kredos ke ŝi elspezas trioble aŭ kvaroble pli ol ŝi reale
elspezas je sia vestaĵoj.
Kelkaj fraŭlinoj imagas ke se ili aĉetas kelkfoje en tre multekosta
butiko, certe ili akiros ion tre, tre bonan. Kompreneble tia butikego
ne ŝatas tian okazan klienton, kaj la kliento sekve ofte forvenas
tute malkontente. Anstataŭ tio, ŝi devas klopodi eltrovi kiam la
ĉef-helpantino de granda firmo estas komerconta por si mem, tiam
la nova vendistino klopodos multe por sia antaŭa kliento kaj la
kontentigo estas reciproka!
Nur unu pluan konsileron mi oferus. Kiam miaj amikinoj eliras por
aĉetadi, certe ili devas preni kun ili ies fraton por ke li atentu
tiajn etajn detalojn kia la pago de la kalkulo!
ANKAŬ SAĜA HUNDO.
Originale verkita de N.B.
Sinjoro Smith iam havis vulpterieron kiu lin ĉagrenadis kuŝante sur
la plej bona seĝego en la studejo. Kiam ajn la hundo eltroviĝis
sur la seĝego sia mastro lin bastis, tial fine li sur ĝi kuŝi nur
kuraĝis kiam la mastro ne ĉeestis.
Unu tagon, S-ro Smith, enirante en la ĉambron vidis la hundon vere
sur la planko, sed tre kulpe mienantan; la mastro tuj alproksimiĝis
al la seĝego kaj mane palpis la kusenon, kiu estas tute varma. Tial
li riproĉegis kaj batis la hundon.
Morgaŭe, kiam S-ro Smith malfermis la pordon li eltrovis la hundon
sur ĝiaj postaj kruroj starantan, ĝiaj antaŭaj piedoj sur la
sidejo, kaj ĝi blovis sur la kusenon por ĝin malvarmigi!
ESPERANTA RONDIRANTO.
AN ESPERANTO EVERCIRCULATOR.
By Dr. Martyn Westcott.
Rondiranto estas reale manuskripta gazeto en ĉirkaŭiro privata
inter Samideanoj.
Ĝia celo estas permesi ke membroj restu reciproke intertuŝigataj,
kie ajn ili estas, kaj plibonigi ilian scion de la lingvo per amika
kritiko. La far-metodo estas simpla. Ses aŭ pli Esperantistoj
konsentas donaci, unufoje ĉiumonate, mallongan artikolon en aŭ pri
Esperanto.
Tia verketo povas esti letero, anekdoto, plendeto, tradukaĵo,
originala rakonto, poezio, sciigo pri gramatiko ... aŭ io ajn kiu
interesus la aliajn.
Artistaj membroj sendas skizojn, aliaj nur kritikojn skribas; sed
ĉiu _devas_ ion aldoni al la Rondiranto antaŭ li ĝin forsendos.
Oni elektas unu el la membroj kiel kondukanto, kaj li ekkomencas la
gazeton kaj provizas la kovrilon, kiun oni povas oportune ricevi de
Isaac Pitman, 1, Amen Corner, E.C. La kosto de tuko-bindita kovrilo
estas unu ŝilingo, kaj la leda-bindita kostas unu ŝilingon ses
pencojn, afrankite. Rondiranto, sendata en kovrilo, ĉe ambaŭ finoj
malfermita, vojaĝos tra la poŝto en la Insuloj Britaj po duonpenco
por ĉiu du uncoj.
Ĉiu membro ricevas la gazeton laŭvice, kaj tuj kiam li ĝin estos
leginta kaj kritikinta la verkaĵojn de aliaj en la spaco rezervita
por tio, en ĝi li enskribas sian propran artikolon, kaj forsendos la
gazeton al la membro sekvonta.
Abonkosto nur noma devas esti pagata de ĉiu membro, kiu submetiĝas
je monapuno se li malobeos la regularon.
Tiuj ĉi private-ĉirkaŭirataj gazetoj ebligas lernantajn
Esperantistojn praktiki por klare esprimi iliajn pensojn per stranga
lingvo, kaj ili vidigas kaŝitan kaj eble nesuspektitan literaturan
talenton.
La kondukanto, ricevante ree la Rondiranton, eltiras la malnovajn
verkaĵojn, kunligas ilin, enmetas en la kovrilon novan verkon de si
mem, kaj denove sendas ĝin vojaĝi.
Ne estas necese ke ia membro de Esperantista Grupo estu eksigata por
ke li ne povu partopreni en Rondiranto; la "novulo" certe povos fari
demandon pri la gramatiko eĉ se li nenion alian povas fari.
Ordinare ek-lernantoj estas terure kritikemaj!
An Evercirculator is really a manuscript magazine with a private
circulation between friends-in-Esperanto.
Its aim is to enable members to keep in touch with each other,
wherever they may be, and to improve their knowledge of the language
by friendly criticism. The method of procedure is simple. Six or more
Esperantists agree to contribute, once a month, a short paper written
in or about Esperanto.
Such contribution may be a letter, an anecdote, a grumble, a
translated passage, an original story, a poem, a note about grammar
... or anything else that would interest the others.
Artistic members send sketches, others only write criticisms; but
everyone _must_ add something to the Evercirculator before he sends
it on.
One of the members is chosen as a conductor, and he starts the
magazine and furnishes the cover, which can conveniently be obtained
from Isaac Pitman, 1, Amen Corner, E.C. The cloth-bound covers cost
one shilling each, and the leather ones eighteenpence, post free.
An Evercirculator, sent in a wrapper open at both ends, will travel
through the post in the British Isles at the rate of a half-penny for
every two ounces.
Each member gets the magazine in turn, and when he has read it and
criticised the work of others in the space provided for the purpose,
he writes in it his own contribution, and sends the magazine away to
the next member on the list.
A merely nominal subscription should be paid by every member, who is
subject to a fine if he breaks the rules.
These privately-circulated magazines enable young Esperantists to
practice the clear expression of their thoughts in a "foreign"
tongue, and they bring out latent and perhaps unsuspected literary
talent.
The conductor, on once more getting back the Evercirculator, takes
out all the old contributions, ties them together, inserts a new one
of his own into the cover, and sends it on its journey once more.
No member of an Esperantist Group need be excluded from participation
in an Evercirculator; even the "new chum" is certainly able to ask a
question in grammar if he can do nothing else.
As a rule, beginners are dreadfully critical!
EL NOVA-ZELANDO.
Al la Redaktoro.
Kara Signor' Redaktoro,
Estas ja al mi honoro,
Se vi havos la bonecon
Min permesi liberecon,
Vin sciigi per letero
Kiel sanas la Afero
Ĉe la fino de la tero.
Kvankam iom da ekanto--
Ne jam lerta parolanto--
Por ellerni la verkadon
Mi komencas versfaradon.
Malfaciloj ja aperas,
Tamen baldaŭ mi esperas
Ion skribi eldonindan
Se ne eble altŝatindan--
Kanton plenan de l' espero
Pro l' homaro kaj l' Afero.
Al vi, dume, kun rideto,
Venas tiu ĉi kanteto,
Aŭ, pli rekte, verkaĵeto.
Antaŭ pli ol unu jaro,
El Britujo, trans la maro,
Tien ĉi la lingvo venis;
Tiun tagon ja ni benis.
Al la Esperantistaro
Sin aldonis loka aro--
Klopodantoj sindonemaj,
Reciproke tre skribemaj
Sud-Insule jam loĝantaj
Estas dek-ses Esperantaj
Eklernantoj aŭ skribantoj,
Kaj du lertaj parolantoj.
Nord-Insule, ĉe Aŭklando,
Tiel mi sciiĝas, bando
Tri-dek-forta nun kunvenas
Kaj la lingvon lerni penas.
Ĉi-tie pro unu pero
Nun suferas la Afero.
Disigataj kaj ne grandaj
Estas urboj Nov-Zelandaj;
Sed en ĉiu grava loko,
Respondantaj al la voko,
Trovas sin el la urbanoj
Du aŭ tri samideanoj.
Ankaŭ tie ĉi ĝisnune,
De la publiko komune,
Nia lingvo tre-amata
Estas tute nekonata.
Kiam ĝi plikonatiĝos
Ĝi sendube disvastiĝos.
Tamen ĝi antaŭeniras
El mallumo nun eliras.
La vidaĵo pliboniĝas,
Kaj pli ofte nin aliĝas
Fervoremaj eklernantoj,
Novaj kundisvastigantoj.
Tiel faras ni ĉi-tie.
Ho! Samideanoj ĉie,
Senlace do klopodadu;
La devizon memoradu--
"Malesperu ni neniam,"
Ankaŭ jen--"Antaŭen Ĉiam."
Nun, sendante bondeziron,
Fari devas mi eliron
Kaj restadi, kun tut' mia
Koro, tre fidele via,
Kun saluto adiaŭa
Nau-mil-ses-cent-tridek-naŭa.
Edward Young.
_Westport, N.Z._
APERAĴO DE KORSIKUJO DE LA ITALA MARBORDO.
Insul' violkolora en la frumateno
Vidiĝas trans la blua mar' trankvila,
Sed baldaŭ per la vintraj nuboj iĝas nula,
Aŭ je someraj tagoj pro l' aer' nebula
Ĝi malaperas, al sonĝet' simila.
Kiom da revoj venas, ne plenumiĝotaj,
En la naivaj jaroj de juneco;
Kaj pli malfrue la spirito vane vagas
Por kapti iluziojn kiujn ĝi imagas,
Trans nia lando de la estanteco.
Ĉirkaŭe staras altaj montoj ne venkitaj,
Profundaj valoj, sen kultur' kamparo!
Malofte ridas niaj fratoj, ofte ploras;
Malmulte ĝojas ili, sed ve! tro laboras;
Ne revu ni pri io trans la maro.
C. Bicknell, _originala verko_.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
22. (Vol. II., No. 8.)
_Aŭgusto, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.
CONTENTS.
Page
Reminiscences, Part VIII.
(Edward Metcalfe, M.A., Oxon) 113
Notes on the Orient, Part II. (Col. H. K. Gordon) 114
Esperantic Terms for Esperanto Grammar
(by Dr. Lloyd) 116
Strive! a Hymn (by Maurice R. Keesing) 119
A Letter to Godfather (translated by Elise Bauer) 119
Month by Month 121
An Easter Trip in Ireland (F. A. Meigh) 122
A New Book about the French
(review by Dr. Martyn Westcott) 123
Concerning Hunger (by E. W.) 124
The Grey Horse (F. E. Bearne) 125
The Young Financier (G. C. Law) 125
Saved from Death, Serial, continued
from page 98 (by General Cox) 126
A Braille Dictionary (H. J. E. Thilander) 127
A Terrible Adventure (William Officer) 128
The Old Father (by 10532) 128
MARQUE DÉPOSÉE,
No. 13195.
VISKO
ESPERANTO.
Registered Trade Mark, No. 270,042.
BONEGA PROPAGANDILO.
Observu la Verdan Stelon kaj la nomon Esperanto sur la afiŝeto.
Antaŭpagitaj mendoj de Esperantistoj ricevos specialan rabaton.
Bonvolu skribi por detaloj al--
BUCHANAN, SCOTT & CO.,
Garthland Street, Glasgow, Scotland.
Telegrafa Adreso: "ESPERANTO, GLASGOW."
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti bonajn vinojn, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadeau en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of the Best
Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow with
intelligent interest the great movements of Contemporary History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75 c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
NASKIĜO.
Al la Gesinjoroj H. R. Geddes, Northumberland House, Dover,
je Junio 17 Filo (baptonomita Frederick Leonard).
Correspondence Lessons in Esperanto.
ARE GIVEN BY
Mr. A. MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto, 157, Earlham
Grove, Forest Gate, London, E.
_7/6 the Quarter._
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Frl. Mitchell, Acuba House, 65, Marquess Road, Canonbury, N.
Kun alilanduloj per ilus. p-k.
S-ro. G. Ledger, 24, Elvendon Road, Palmer's Green, N. Pri
literaturo, scienco, arto, kaj komerco. Ĉiam respondos.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London, W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
22. [Vol. II., No. 8.]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later issues
4d. each, net.
AŬGUSTO, 1905.
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
"Du ovojn en ŝelo, kelnero!"
La kelnero foriras kaj iomete ridante mi rakontas al la onklino
kiamaniere en Francujo mi forgesis la frazon "en ŝelo" kaj laŭ la
Angla frazo mendis "ovojn bolitajn" ricevante, post iom longa atendo,
tre bongustan kaĉan pudingon (batter pudding). La onklino insistas
ke pli kredeble ĝi estus ovaĵo, al kiu kritiko mi respondas ke mi
mem manĝis ĝin.
Tiam mi pripensas kiamaniere mi lernis manĝi ovojn en ŝelo sen
kulero anstataŭiganta tiun ilon per peco da pano (nature la ovoj
devas esti apenaŭ bolitaj) kaj mi esprimas la esperon ke Amerikoj
almenaŭ uzas kulerojn.
Pri tio mi tuj certiĝas. La kelnero revenas kaj li certe alportas
kuleron; li portas ankaŭ pladon surhavantan du ovojn dece en
buŝtuketo enfalditajn, kaj larĝan glason kiun li metas apud mia
telero, sed li _ne_ alportas ovingon.
"Ĉu vi forgesas la ovingon, kelnero?" mi demandas.
"Ovingon!" li respondas per voĉo surprizita eĉ iom plendeta, "en
Amerikujo oni ne uzas ovingojn. Jen glaso kaj jen kulero!" Tiam
vidinte ke mi ne komprenas, li aldonis, "Ĉu mi preparos por vi la
ovojn?" kaj ekkaptinta unu el ili li rompis la ŝelon kaj elverŝas
ĝian enhavon en la glason, dirante: "Tiamaniere oni povas ĉiam vidi
ĉu la ovo estas ankoraŭ taŭga por esti manĝota. Dum la varmega
vetero ovoj rapide difektas."
Sed malgraŭ la kelnero mi vidis en Amerikujo tre belan ovingon tute
el tranĉita vitro fabrikitan. Ĉe ĉiu finiĝo estis ingo, granda
ingo por granda ovo kaj negranda ingo por negrandaj ovoj. Se oni uzis
la grandan ingon la negranda fariĝis la piedestalo kaj reciproke.
La sinjorino kiu ĝin montris al mi diris ke ĝi apartenis al ŝia
pra- aŭ pra-pra-avo, kaj mi ĝojis lerni, ke kaj ŝi kaj ŝia ovingo
estis el Angla deveno.
Ĉu Amerikoj posedas ovingojn mi, do, ankoraŭ nescias, sed mi
preskaŭ tuj faris la gravan eltrovon ke ili ne posedas tranĉilojn.
"Kion vi diras?" ekkrias la leganto. "Ĉu Amerikoj ne eltrovis
la _Bowie_ tranĉilon. Ĉu ili ne estas eĉ konategaj pro siaj
tranĉiloj?"
Vi diras la veron, ho! leganto, sed se vi iam sidus ĉe la tablo de
Amerika hotelo vi tre bone komprenus mian diron. Tranĉilo estas ilo
por tranĉi, ĉu ne? Tial, se la ilo ne konvenas por tranĉi ĝi ne
estas, malgraŭ la nomo, _tranĉ_-ilo.
Mi supozas ke la kaveganoj nomis siajn silikajn ilojn tranĉilojn,
kaj se mi posedus la brakforton de kavegano eble mi donus la nomon
al la Amerika stanumita ilo, ĉar tiam kredeble mi povus eĉ tranĉi
viandon per ĝi. Ne, Amerikoj ne posedas tranĉilojn sed nur ilojn
por esti facile purigotaj.
Mi proponas al miaj Amerikaj kunfratoj la nomon "purigotiloj."
Oni ne bezonas longan serĉon por trovi la kaŭzon de tio ĉi. Mi
ĝin diros per tre malmultaj vortoj. _En Amerikujo ne estas servistoj
sed nur tiranoj kiuj sin nomas servistoj._ Pli ĝuste diri ili nomas
sin almenaŭ ĉe la domoj, "helpantoj." "_Lucus a non lucendo._" Kiel
ofte mi estas aŭdinta de diversaj sinjorinoj ke ili estas grandaj
malhelpuloj.
Mi donos unu ekzemplon de la Amerika servitudo al la servistoj;
antaŭe dirante ke kvankam ĉio kion mi priskribos estas vera ĝi
tamen ne estas vera por ĉiuj hoteloj. Mi vizitis hotelojn de multaj
klasoj kaj en multaj urboj, kelkajn kune kun la onklino, kelkajn
sola. Nature mi plej rimarkis tion kio ŝajnis al mi stranga.
En kelkaj hoteloj la kelneroj insistas, ke la gasto mendu samtempe
ĉion kion li intencas manĝi. Ĉiujn la manĝaĵojn la kelnero
alportas samtempe kaj aranĝas ilin sur multego de negrandaj pladoj
en duonrondo, ĉirkaŭ la telero de la manĝanto, kiu sidas kvazaŭ
post rampareto de pladetoj, kaj ofte prenas sur sian teleron la plej
strangan miksaĵon.
Mi aŭdis ke Anglo, nesciante la kutimon, mendis ion alian post
kelkaj minutoj de manĝado. "Tiun ĉi fojon," diris la kelnero, "ĉar
vi estas fremdulo, mi ĝin alportos al vi, sed atentu vi ke tio ne
reokazos."
En kelkaj hoteloj estas la kutimo doni al la kelnero trinkmonon
post ĉiu manĝo. Se vi forgesas la kutimon vi ne ricevos tre bonan
atenton.
Foje mi incitetas la onklinon pri ŝia uzo de servistoj. Tio okazis
en unu el la Sudaj Ŝtatoj, kie la kelneroj estas ĉiuj nigruloj aŭ
(kiel ili preferas esti nomataj) sinjoroj koloraj:
Preskaŭ mi povas ankoraŭ nin vidi. Ni sidas ĉe la tablo
atendantaj. Post la onklino staras nigrulo, per du ventumiloj
ventumante ŝin. Post mi alia faras la saman servon. Tria nigrulo
estas ricevinta la ordonojn, kaj, ĉar ni iom longe atendas, la
onklino sendas kvaran por vidi se eble li estas ekdorminta.
Subite io frapas mian piedon. Mi malsuprenrigardas kaj vidas,
ĉirkaŭatan de sia grandnombra idaro grandegan ratinon.
La onklino ekkrias kaj tuj dungas kvinan nigrulon por svingegi sian
buŝtukon kaj kriegadi "_ŝ-ŝ-ŝ-u!_"
Vane oni klarigas ke la ratino estas tute malsovaĝa; ke oni kutimas
ĝin nutri; ke ĝi ne eĉ pensas iun mordeti.
Vane oni svingegas kaj _ŝ-ŝ-ŝ-u-as_.
Ratino estas ratino; sed ratino kun idarego----
La onklino insistas ke ni ŝanĝu la tablon, kaj elektas unu plej
eble malproksime de la ratfamilio. Sed apenaŭ ni estas sidinta nin,
kiam aperas la skaraboj, ĉiu el ili grandegulo.
Feliĉe nigruloj havas grandegajn piedojn. La onklino dungas sesan
kiu okupas sin per dancado sur la scarabegojn.
Certe tiu estas tute neordinara sperto. La onklino diras ankaŭ ke
ŝi nur dungis _kvin_ nigrulojn; ke la sesa ekzistas nur en mia
fantazio; sed mi ĉiam insistas ke ŝi uzis ses. Eble mi enkalkulas
la nigrulon kiu ventumis min mem. Sed ni ne diros tion al la onklino.
Amerikoj ofte sidas en la vestibuloj de la hoteloj. Almenaŭ _kelkaj_
el ili maĉas tabakon kaj ne _ĉiuj_ uzas kraĉujojn. Mi ne deziras
pritrakti la temon. Mi nur citos la tute netradukeblan avizon kiun mi
foje vidis, certe ne en la plej bonaj hoteloj.
"People who expect to rate as gentlemen must not expectorate the
floor."
("Tiuj kiuj atendas esti ricevataj kiel sinjoroj, devas ne kraĉi sur
la plankon").
Kredeble multaj ne "expect to rate" kiel sinjoroj.
Kiel ofte mi vidis la glaciigistojn tirantaj per grandegaj preniloj
porcion da glacio trans la planko de hotelvestibulo, kaj vidante la
malpuraĵojn kiuj algluis sin al ĝi, mi----
Sed kredeble oni forhakas tiun eksteran supraĵon. Mi preferas pensi
ke oni ne eĉ uzas ĝin por ĉirkaŭpaki la malvarmigujojn.
Pri la malvarmigujoj mi nur diros ke mi tre ŝatas ilin. Tiu kiu
neniam dum varmega tago, trinkis glason da lakto, freŝe eltiritan el
la malvarmigujo (refrigerator) ne konas treege bongustan trinkaĵon.
Pri la malvarmigita teo mi ne skribos. Amerikoj ĝin trinkas; la
onklino diras ke la gusto estas agrabla. Sed kredeble oni devas
alkutimiĝi al ĝi, kaj mi ne faris tion.
Unu afero mi faris. Kiam ajn mi trinkis glaciigitan akvon mi diris al
mi la tekston: "Ne tio kio eniras en la homon malpurigas lin."
ORIENTAJ MEMORAĴOJ.
De Kolonelo H. K. Gordon.
La Birmanoj estas tre agrablaj, kvankam iafoje ekscitemaj; la virinoj
estas tre graciaj, krom aferemaj: la knaboj, kaj eĉ la viroj tre
amas ludojn, tiel piedpilko, flugludado, pugnebato, ŝipkurado,
vetado, kaj ĉiuj "_Marionette_" teatrajn ludajn. Ĉiuj sin banas
ĉiutage. Preskaŭ ĉiu viro estas tatuita. Preskaŭ ĉiuj portas
silkvestaĵojn.
"Rangoon," la ĉefurbo, sur bordo de la rivero "Irrawaddy," estas
granda kaj prospera. Domoj estas preskaŭ ĉiuj konstruitaj el
tektona ligno; sekve estas ofte bruladoj.
Riveroj estas tre longaj: oni povas vojaĝi sur la "Irrawaddy" pli ol
mil mejlojn sur vaporŝipo ĝis la Ĥinlandaj limoj. Multo da Ĥinoj
loĝas en Birmanujo: oni ilin trovas honestaj kaj aferemaj urbanoj.
Strange diri, la Ĥinoj neniam akceptas domservon, kvankam ili ĝin
akceptas en najbaraj lokoj, ekz. "Singapore" kaj "Penang." Ili estas
tre bonaj ĝardenistoj.
La pluvfalo en iaj lokoj estas grandega, dum la kvinmonata
pluvsezono, nome, de Junio ĝis Oktobro: falas ĉe havenoj de
"Akyab" kaj "Moulmein" mezakvante pli ol ducent coloj: ofte en unu
tago falas pli da pluvo ol falas en Anglujo dum tuta jaro! Severaj
fulmotondroj enkondukas la pluvsezonon; tamen ofte post kvarono
da horo polvo flugas el stratoj sub la ega hejto de la sunradioj.
Sekaj riveretkanaloj post mallonge fariĝas ŝaŭmaj kaj danĝeraj
torentoj.
Kiam tiuj torentoj trankviliĝas, oni povas plezure sin bani inter
pentrindaj ĉirkaŭaĵoj.
Ŝafoj ne povas vivadi en Birmanujo: oni alkondukas ilin sur semajnaj
vaporŝipoj de "Calcutta." Landanoj tre ŝatas fiŝojn: precipe la
malfreŝajn fiŝkunmetojn!
Lepruloj estas komunaj: tamen de ili oni ne penas zorgi.
Krom bonaj oranĝoj, la fruktoj enlandaj la plej ŝatataj estas la
"Dorian" (Dujan) kaj la "Mangosteen" (Mangostin): kvankam, ne estas
ĉiu kiu povas toleri la odoron malagrablegan de tiu unue skribita.
Oni ankaŭ trovas la "Cachounut" (Kaŝunukson): servistoj ne volas
ilin kuiri apud ies domo, dirantaj ke febro sekvos: estas ja strange,
tamen mi ĝin kredas vera.
La lingvo estas por Eŭropanoj tre malfacila: la pensadmetodoj
estantaj tute malsimilaj. La lingvo de la Budista Pastraro estas
antikva "_Pali_," nekomprenebla al la popolo, kaj ne ĉiam al la
pastroj mem! Estas multo da temploj (Pagoda), sur preskaŭ ĉiu
monteto apud urboj kaj vilaĝoj, kaj kvankam ĉiu Birmano devas pasi
por edukado tra la manoj de Pastroj, tamen oni ne atentas severe
la Budistajn religiajn ordonojn. Samtempe, se la Pastraro postulas
monon por konstrui novan templon, la sekvantaro tuj ĝin provizas.
Konstrui templon estas tre meritinda afero. Estas religie ordonita
ne mortigi ion ajn: tamen, kiel Ĥinoj, la Budistaj Birmanoj povas
esti kruelegaj. Ili ofte fariĝas tre komplezaj, kaj kontente pagos
moneron por liberigi paseron el la manoj de almozulo, malgraŭe li
bone scias ke la pasero estas retenata per ŝnureto, por rekaptiĝi!
Li irigos ĉevalon ĝis ĝi estas mortonta: sed se ĝi mortus, li
dirus, "Tio ne estas mia kulpo."
La tuta lando fumas: la Birmanoj, verdan folion enhavante dolĉan
miksaĵon: alilanduloj, tabakon enportitan el Hindujo, kaj loke
fabrikitan. Se oni trempas tabakon en lakto de kakao, gorĝa
malsaneco certe sekvas.
Sovaĝmielo estas kvante trovata en la arbaroj: sed ĝia ĉefa
celo estas por la enterigo de sanktaj Budistpastroj. La pastraro
ĉiam elektas tre belajn sidojn por konstrui siajn rimarkindajn
templojn. La preĝejaj orumitaj turoj ŝajnas mirinde graciaj en
la hela sunlumo, kun la verda kreskaĵaro postflanke, kaj la brila
rivero malsupre. Sur ĝiaj pordoj kaj pordegoj oni trovas belegan
ĉisatan lignaĵon (ĉiam tektono), por kiun verki la ĉisisto
bezonas mirinde malmulte da iloj. La turpunkto ĝenerale enhavas
skatolo de multekostaj juveloj, donacitaj de religiuloj Budistaj:
kaj supre ĉion, estas ĉiam la "_Hti_," aŭ Reĝa ombrelo.
Ĉe la bestaro, estas iaj rimarkindaĵoj: ekzemple, ŝakaloj, kiuj
estas komune renkontataj en la Bengala provinco, ja en tuta Hindujo,
sin trovas ĉe la nordflanko de ofte seka riveretkanalo apud la
urbo, "Akyab," kaj nenie ĉe la sudflanko. Simile, la antaŭdiritaj
fruktoj, _Dujan_ kaj _Mangostin_, kreskadas ĉe la sudflanko de la
Riverego, "_Salween_" apud la urbo de "_Moulmein_" sed nenie ĉe la
nordflanko.
El multo da serpentoj, la plej danĝera estas la venena "Hamadryad"
aŭ "Reĝa Kobro," kiu ĉasas kaj atakas homojn. Grandaj Hirudoj
estas tre komunaj en la riveretoj kaj lagetoj. Multe da skolopetoj
alvenas ĉiujare ĉe la malvarma sezono (Nov. al Marto): oni povas
pafi cent birdojn kaj pli en unu tago en la rizkampoj. Oni kredas ke
estas bonŝance havi en sia domo la "Tŭktu," lacerton, makulatan
simile al truto: ĝi manĝas insektojn, kaj nokte vokas mistere el
plafono, "tŭktu, tŭktu."
Tiel ĉie en Hindujo, ĉiu stacio havas "_Gymkhana_" Klubo, aŭ
kunvenejo por Eŭropaj loĝantoj, kie sin trovas ĵurnaloj,
biblioteko, kaj ludoj. Malgraŭ malseka kaj varmega klimato, mi
vivadis multe da agrablaj jaroj en Birmanujo.
Oni povas vivadi sane per zorgo pri manĝado, trinkado, kaj
sunefikoj: tamen, ĉiam malfacila estas meti maljunajn kapojn sur
junaj ŝultroj.
Unufojon, mi suferis de malaria febro: tamen, vojaĝante al Islando,
apud la Arktika regiono, mi efektive resaniĝis, kaj poste la febro
neniam revenis. Tie ankaŭ oni facile resaniĝas de pulmaj kaj de
reŭmatismaj malsanoj.
Krom lignosegmueliloj, ekzistas multe da grandaj rizmueliloj ĉe
la havenoj: la rizo sin produktas enlande, kaj estas liverata
per boatoj: tiam ĝi estas ŝelata kaj polurata per maŝinaro ĉe
mueliloj preta por ekstersendi. Estas multaj specoj da rizo, kiujn
lerto povas distingi ĝuste: same, diru ni, kiel pomoj en Eŭropo.
Ĉe la lasta Birmana militiro, granda peno okazis por la
Administracio, por nutri la Hindajn soldatojn, ĉar ili rifuzis
manĝi la Birmanan rizon: kaj, pro tio, la Administracio devis
provizi kun plua elspezo Hindan rizon, kvankam Eŭropoj ne povis
distingi ian diferencon.
(_Daŭrigota_).
ESPERANTAJ TERMINOJ POR ESPERANTA GRAMATIKO.
Verkita de R. J. Lloyd, D. Lit., M.A., de la Universitato de Londono,
kaj Diplomito de la Franca Societo kaj de la Brita Asocio por
Esperanto.
_La Aŭtoro ĉiajn rajtojn rizervas._
Skribante serion da artikoletoj pri Esperanta sintakso en la
_British Esperantist_, mi sentis ke multe da la terminoj, kiujn
oni ordinare uzas en Esperanta gramatiko, ne estas ĝuste la plej
bonaj. La terminoj kiujn oni uzas, estas, preskaŭ ĉiuj, terminoj
devenintaj de la latina gramatiko, kvankam ili estas ankaŭ multe
uzataj de la modernaj Eŭropaj lingvoj. Tiel farante, la modernaj
gramatikistoj estis tute ne tiel saĝaj aŭ originalaj kiel la
latinaj gramatikistoj, kiuj kreis tiujn ĉi terminojn. Ŝajne
imitante ilin, reale ili faris la kontraŭon. Ĉar la antikva latina
gramatikisto, instruante personojn, kiuj parolis ordinare latine,
faris, tre saĝe, siajn terminojn ĉiuj latinaj. La rezultato estis
ke ĉiu termino de la latina gramatiko ne nur nomis, sed ankaŭ
priskribis, al la latinaj homoj, la terminojn kiujn ili devis uzi.
Sed la modernaj gramatikistoj, preskaŭ ĉiuj, simple kopias la
latinajn terminojn, kaj forpelas la saĝan latinan metodon, doni
patrujajn nomojn al patrujaj aferoj.
Kaj estas ankoraŭ pli malkonvene uzi tiujn ĉi latinajn terminojn
en Esperanto. Ĉar Esperanto ofte donas al tiuj ĉi samaj terminoj
signifon kaj uzadon diversajn de tiuj, kiujn ili posedas en la
latina, kaj ankaŭ en la modernaj, lingvoj. D-ro Zamenhof ŝajnas
senti tion en la "_Plena Gramatiko_" (Krest, p. 254-6); ĉar li faras
kaj uzas, en tiuj du paĝoj, pli multe da Esperantaj gramatikaj
terminoj ol la tuta Esperantistaro estas alie farinta kaj uzinta.
La homoj kiuj bezonas pleje la Esperantan lingvon, estas la klasoj,
kiuj ne havas multan tempon por lerni aliajn lingvojn, kaj ne multe
da mono por pagi la instruadon. D-ro Zamenhof vidis tion kaj diris
ĝin tute klare. Mi kredas ke la plimulto da la Angla Esperantistaro
apartenos ĉiam al tiuj ĉi klasoj: kaj ili scias tre malmulton pri
iuj gramatikaj terminoj: ĉar la Anglaj popolaj, elementaj lernejoj
instruas tre malmulte pri ili. La tempo estas nur sufiĉa por nia
terura silabado. Tial la Angla Esperantistaro bezonas sinesplikantajn
gramatikajn terminojn, pli ol iu alia nacia Esperantistaro.
Mi volas tial skizi, kaj proponi por diskutado, antaŭ la Bulonja
Kongreso, serion de Esperantaj gramatikaj terminoj. Oni povas rigardi
la naŭ ĉefajn partojn de la parolado, kiel la ĉefaj instrumentoj
de la parolado: kaj kunmetante nomojn por ili, estos tute nature uzi
la sufikson "-ilo":--
_Paroliloj._
1. Artikolo La-ilo = La instrumento, "la."
2. Substantivo Nom-ilo = La instrumento, de nomado.
3. Adjektivo Ec-ilo = La instrumento, por esprimi ecojn.
4. Adverbo Tiel-ilo = La instrumento, de maniero.
5. Pronomo (parte-) Pro-ilo = La instrumento, anstataŭ nomilo,
ecilo aŭ tielilo.
6. Verbo Dir-ilo = La instrumento, por diri ion.
7. Prepozicio Rilat-ilo = La instrumento, de nomilorilatoj.
8. Konjunkcio Kunig-ilo = La instrumento, de kunigo.
9. Interjekcio Kri-ilo = La instrumento, de kriado.
Sed sub ĉiu el tiuj ĉi ĉefaj vortoj ekzistas aliaj diferencigantaj
vortoj, kiuj dividas ĉiam la klason de vortoj signifitaj de ĉiu el
tiuj ĉi naŭ nomoj en pli malgrandajn (aŭ sub-) klasojn. Estas ofte
_eciloj_, kiuj faras tion,--ne _nomiloj_. Mi prenos la naŭ serie,
kaj penos fari Esperante por ĉiu la subvortojn, kiujn ĝi bezonas:
kaj mi uzos tie ĉi ĉiun novan vorton, post esplikado de ĝi.
1. _Lailo_ bezonas du gramatikajn _ecilojn_ por signifi (1) sian
montran uzadon, kaj (2) sian universaligantan uzadon; ekzemple, en
"la homo, kiun vi konas," kaj en "la homaro." Mi proponas "difina
la-ilo" por la unua, kaj "universala la-ilo" por la dua.
2. _Nomilo_ bezonas (1) la du _ecilojn_ "propra" kaj "komuna," kaj
ankaŭ (2) "reala" kaj "idea" (= konkreta kaj abstrakta). Ĉiu nomilo
estas aŭ propra aŭ komuna, kaj ankaŭ, aŭ reala aŭ idea; sed la
propra nomilo estas ankaŭ ĉiam reala. Estus eble ankaŭ helpo,
nomadi la realan nomilon, "realilo," kaj la idean nomilon "ideilo."
Ĉiu ecilo estas ankaŭ aŭ propra aŭ komuna.
Nomilo kaj ecilo posedas "nombron" kaj "kazon"; kaj tiuj ĉi du
simplaj vortoj ne bezonas esti ŝanĝataj. Kaj la pure Esperantaj
vortoj, "ununombra" kaj "multenombra," ne povas esti plibonigitaj.
Sed la kazaj nomoj, "nominativo" kaj "akuzativo," tute ne konvenas al
nia kara lingvo. Per formo ili signifas Esperante nenion; kaj ni ofte
nomas nomilon "nominativo," kiu estus neniam nominativo en tia frazo
en iu alia lingvo. Sed ne estas eble doni, al la unu aŭ al la alia,
nomon kiu signifos en Esperanto ĝian funkcion; ĉar ambaŭ havas tie
pli ol unu funkcion. Ŝajnas tial preferinde doni al ili nomojn laŭ
iliaj formoj. La unu havas "-n" ĉe la fino: la alia ne havas tion.
La Esperanta nomo de la litero "n" estas "no." Mi proponas tial nomi
la nominativan kazon la "sen-no-a" kazo, kaj la akuzativan, la "no-a"
kazo.
Nomilo ofte prenas ĉe sia flanko, alian, difinantan, nomilon en la
sama kazo, ekzemple, "Vilhelmo la kaizaro renkontis Edwardon 'la
reĝon.'" Mi nomus tiujn, "difinajn" nomilojn, anstataŭ ol uzi la
ordinaran gramatikan esprimon, "en apozicio."
Aperas ankaŭ ofte nomilo, kiu diras ion pri alia nomilo aŭ pronomo,
ekzemple, "Li estas Franco." Oni ordinare nomis ĝin "predikateca
substantivo," sed kial ne "pridira nomilo?"
Estas ofte konvene paroli pri la kontrolo, kiun la formoj de la
nomilo ekzercas sur la formoj de la apartenanta ecilo. La nomilaj
finoj "-n, -j, -jn" postulas ordinare la samajn finojn en la ecilo.
Estus plej simple nomi tiun ĉi rilaton "samfineco." La ecilo estas
"samfina" kun sia nomilo: kaj la rilato estas multe pli "kontrolo" ol
"konkordo" aŭ "konsento."
3. _Ecilo_ estas la sola speco de Esperanta vorto, kies formo pendas
de iu alia vorto en la frazo: Ĉar participo estas ĉiam ankaŭ
ecilo, kvankam ecilo ne estas ĉiam participo. Ĝi havas du ĉefajn
uzadojn, la du samajn uzadojn, kiujn ni nomis, parolante pri la
nomilo, (1) la "difina," kaj (2) la "pridira" uzado, ekzemple, "Reĝa
Edwardo," = difina, kaj "Li estas Franca," = pridira. La pridira
ecilo havas ĉiam sennoan kazon, kaj tio estas la sola kaŭzo de la
malofta "malsamfineco" inter nomilo kaj ecilo en Esperanto.
Ni parolas ordinare en Esperanto pri "komparativaj adjektivoj" kaj
"superlativaj adjektivoj." Ĉu ne estus multe pli simple kaj pli
instruante, nomi ilin "pli-eciloj" kaj "plej-eciloj?" La nombraj
eciloj formas apartan klason. La simpla nombro ne havas ecilan finon:
ĝi ne estas ĉiam ecilo. Oni povas doni al li la nomon de "simpla,"
kiam estas necese distingi ĝin de la "orda," la "ona," la "obla" kaj
la "opa" nombro. Estus perdo de tempo doni al tiuj ĉi nombraj vortoj
la longajn teknikajn nomojn de la ordinaraj gramatikoj. Estas ankaŭ
klaso de "kiomaj" eciloj, kaj nomiloj, kaj tieliloj, kiuj bezonas
apartan nomon, ĉar ili havas apartan gramatikan traktadon, per "da."
4. _Tielilo._--La Esperanta tielilo (instrumento de maniero) havas
gravajn uzadojn, kiuj tute ne estas adverbaj. Tial estas pli bone
havi alian nomon por ĝi. Mia lasta frazo montras tion klare.
Esperante la vorto "bone" estas ofte nomita adverbo; sed ĝi ne
estus en iu alia lingvo adverbo, en tiu ĉi frazo. Kaj la participaj
adverboj ofte estas vere gerundioj. Tial estus plej bone havi alian
nomon, ne nur por la tuta parolilo, sed por ĉiu el ĝiaj specoj.
Ĝi havas tri specojn, (1) la "difina" tielilo, kiu difinas verbon,
ecilon aŭ alian tielilo, guste tiel kiel la ordinara adverbo; (2),
la "cirkonstanca" tielilo, kiu estas la participa-gerundio; kaj (3)
la "pridira" tielilo, kiu "diras" ion "pri" fakto enhavita en najbara
suba frazo, ekzemple, pri la fakto "havi alian nomon por ĝi" en la
supera frazo. La lasta formo faras la tielilon de la Esperanta lingvo
multe pli analogia al ĝia nomilo kaj ecilo ol la adverboj de iu alia
lingvo. Oni vidos ankoraŭ tiun analogion en la proksima paragrafo,
kie tielilo estas ne nur "difina" sed ankaŭ "pridira," tiel kiel
eciloj kaj nomiloj.
5. _Proiloj._--La antikvaj gramatikistoj ne atentis multe la tri
diversajn specojn de anstataŭantaj vortoj--vortoj kiuj anstataŭas
(1) nomilon, (2) ecilon, (3) tielilon. Ili studis ĉefe la unuan, kaj
nomis ĝin "pronomo": ili konfuzis multe la duan kun la unua: kaj
diris preskaŭ nenion pri la tria. Esperanto bezonas pli logikan kaj
sisteman nomaron. Akceptante "pronomo" kiel bona nomo por la unua
klaso, oni devas fari paralelajn nomojn por la du aliaj. Mi proponas
por la dua, "proecilo," kaj por la tria, "protielilo."
Tio estas tute logika, ĉar neniu el tiuj ĉi gravaj vortoj havas la
plej malgrandan signifon per si. "Tio" signifas simple nenio, se oni
ne diras aŭ montras samtempe kio estas "tio." Kaj la samo estas vera
pri la proecilo "tia," aŭ "tiu," aŭ "ties," aŭ pri la protielilo
"kial," aŭ "kiam," aŭ "kie," aŭ "kiel." Ili nur havas signifon
pro, kaj per, kaj por, io alia, kaj neniun signifon pro, per aŭ por
si mem.
Oni estas nun en la mezo de la tabelo de 45 proiloj, kiujn Doktoro
Zamenhof tiel saĝe kaj lerte aranĝis; sed mi havas nur spacon por
montri, tre mallonge, kiel mi nomus la 9 liniojn kaj 5 kolonojn de
tiu fama tabelo. Mi donus al la linioj nomojn prenitajn aŭ faritajn
el la naŭ vortoj de la demanda kolono: "kiaspeca, kiala, kiama,
kiea, kiela, kiesa, kioesta, kioma, kiuesta." Kaj mi donus al la
kolonaj la nomojn, "(1) nedifina, (2) universala kaj disdona, (3)
rilata kaj demanda, (4) nea, (5) montra."
Personaj pronomoj, kun "oni," povas bone gardi sian nomon, kvankam
"ĝi" estas malofte persono: "si" estas ankaŭ "refleksa," kaj "oni"
estas "nedifina." La du serioj de posedaj vortoj ("mia, k.t.a."; kaj
"ies, k.t.a.") ne estas rajte nomataj posedaj pronomoj, sed "posedaj
proeciloj." Estas vere ke la lastaj estas ofte uzataj pronome, sed
tio estas nur per komuna kapableco de eciloj.
6. _Dirilo._--Sen verbo oni ne povas diri ion, kio havas iun sencon.
Mi nomas tial la verbon "dirilo." Ĝi havas du ĉefajn formojn, kiujn
oni nomas "voĉoj." Sed tiu nomo ne estas logika. Estus pli bone nomi
ilin la "aktiva formo" kaj la "pasiva formo" de la dirilo. La aktiva
formo enhavas du specojn, kiujn oni nomas ordinare "transitiva" kaj
"netransitiva." Tiuj ĉi du nomoj estus multe pli kompreneblaj en
Esperanto, se oni farus ilin "transira" kaj "netransira."
La dirilo havas "modojn": kaj la vorto estas tute konvena. Sed la
nomoj de ĉiu modo estas preskaŭ fremda al la Esperanto,--"indikativa,
imperativa kaj subjunktiva, kondicionala, infinitiva." Estas nur du
aŭ tri Esperantaj radikoj en la tuta afero. Estus multe pli simple
kaj kompreneble al la sengramatika lernanto, nomi la indikativan
la "fakta" modo, kaj la kondicionalan, la "supoza" modo. Dro.
Zamenhof nomas la infinitivon, la "sendifina" modo. Li nomas
ankaŭ la imperativan kaj subjunktivan modon, la "ordona" modo.
Sed tiu ĉi nomo nomas nur la duonon de la modo; kiu ofte estas
ĝuste tiel nedubeble subjunktiva, ol ĝi estas alifoje ordona.
"Li deziras (petas, celas, timas) ke vi iru tien" finiĝas certege
per subjunktiva frazo. Estas tamen malkonvene, havi du nomojn
por unu modo: kaj la du duonoj de la modo ne estas tute diversaj.
La latina kaj greka subjunktivoj estas ofte ĝentile ordonaj. La
subjunktiva uzado de la Esperanta modo "atendas" ĉiam ion, kio
povas, pli aŭ malpli certe, "okazi" post la ordono, deziro, peto,
celado, timo, k.t.a., kiujn la antaŭa dirilo esprimas. La ordona
uzado esprimas ĝuste la samon, ellasante nur "Mi ordonas ke----."
Ĉar la vizaĝo kaj gestado de la ordonanto esprimas tion. Mi
proponas "okazatenda modo."
Modoj havas tempojn, kaj D-ro Zamenhof donas al la tri ĉefaj
tempoj aktivaj de la fakta modo, tri bonajn Esperantajn nomojn (1)
"la estanta," (2) "la estinta," kaj (3) "la estonta," ekzemple (1)
mi faras, (2) mi faris, (3) mi faros; sed ĉiu alia tempo aktiva,
kaj ĉiu ebla tempo pasiva, estas kunmetita, kaj havas pli ekzaktan
funkcion ol la 3 unuvortaj tempoj, ekzemple, (1) mi estas farata, (2)
mi estis farata, (3) mi estos farata, estas la estanta, la estinta
kaj la estonta tempoj de la pasiva fakta modo. Sed ili estas pli ol
tiu. Faritaj per la estanta participo ili povas nur esprimi agadon,
kiu ne estas finita, kaj daŭras. Por esti akurata, oni devas nomi
tiujn ĉi tri tempojn pasivajn, la "daŭrestanta, daŭrestinta, kaj
daŭrestonta." Kaj se oni anstataŭas la estantan participon "farata"
per la estintan participon "farita," oni faras ankoraŭ tri bonajn
Esperantajn tempojn, sed ankoraŭ ne simple la estanta, la estinta
kaj la estonta; ĉar la agado estas neniam daŭra, sed finita, je la
dirita tempo. Oni havas tial ne plu daŭrtempoj sed fintempoj, (1)
"finestanta tempo" = "mi estas farita," (2) "finestinta" = "mi estis
farita," (3) "finestonta" = "mi estos farita." La latina studento
rekonos tuj ke tiuj estas ekzakte la perfekta, la pluperfekta kaj la
futurperfekta pasivaj faktaj tempoj de la latina dirilo.
Restas ankoraŭ nur tri eblaj pasivaj tempoj, faritaj el la estonta
participo pasiva, kaj la tri unuvortaj faktaj tempoj de "esti" = (1)
mi estas farota, (2) mi estis farota, (3) mi estos farota. Sekvante
la du aliajn triojn, oni nature nomus tiujn ĉi tri tempojn, la
antaŭtempoj, (1) la "antaŭestanta," (2) la "antaŭestinta," kaj (3)
la "antaŭestonta."
Mi traktas la pasivan sistemon de tempoj unue, ĉar ĝi estas pli
simetria, kun sia 3 × 3 = 9 egalinterspacaj tempoj, ol la aktiva, kun
siaj tri aldonitaj unuvortaj tempoj. Sed estas nur por tiuj ĉi tri
tempoj, ke oni bezonas iun terminon plu. Ĉar oni faras la aktivajn
kunmetitajn tempojn, kaj nomus ilin, ĝuste same ol la pasivaj, nur
uzante la aktivajn participojn anstataŭ la pasivajn. Estus sufiĉe,
ordinare, lasi tiujn ĉi tri unuvortajn tempojn havi nur iliajn
unuvortajn nomojn, aldonante nur, kiam necerteco povus ekzisti, la
radikon "simpl-" (= simplestanta, simplestinta, simplestonta).
Ne estas bezono de iuj aliaj dirilaj terminoj. Oni povus, nature,
fari kunmetitajn tempojn en la "supoza," la "atendokaza" kaj eĉ la
"sendifina" modo, sed ĉiu el ili havus ĉiam la saman nomon ol en la
"fakta" modo.
La novaj Esperantistoj favoras multe pli la kunmetitajn tempojn ol
la pli fruaj, kaj tio estas vera pligrandiĝo de la kapablecoj de
la kara lingvo. Estas nur unu "helpa" (= aŭkziliaria) dirilo en
Esperanto: tio estas "esti." Sed estas granda nombro da "modaj"
diriloj, tiaj kiaj estas "povi, bezoni, devi, voli, deziri, ami,
preferi, elekti, k.t.a," kaj oni rekonas ilin per la foresto de
"por." Komparu "Mi elektas iri" kun "Mi batalas por iri"; aŭ "Mi
timas iri" kun "Mi kuras por iri."
7. _Rilatilo._--La antikva nomo estas prepozicio, kaj ĝi signifas
ion antaŭponitan. Sed la vorto ne montras tion en Esperanto, kaj tio
ne estas ankaŭ la fakton, kiu meritas esti montrata per ĝia nomo.
La prepozicio rilatas la nesubjektajn kaj neobjektajn nomilojn ĉiujn
al la resto de la frazo. "Rilatilo" estus tial bona kaj informanta
nomo por ĝi.
8. _Kunigilo._--La ordinara vorto "konjunkcio" estas tute komprenebla
en Esperanto, sed "kunigilo" estas egale signifa, kaj harmoniiĝis
multe pli bone kun la ceteraj tieaj proponaj.
9. _Kriilo._--Tiu ĉi estas multe pli logika nomo ol "interjekcio."
Tio signifas, nature, ion interĵetitan. Sed en la natura kurado
de interparolado, la interjekcio okazas multe pli malofte inter la
vortoj ol antaŭ ĉiuj aliaj vortoj. Ĝi estus reale nomo pli konvena
por parenteso. Mi proponas tial "kriilo."
Tiuj ĉi ideoj venis nur en mian kapon antaŭ du semajnoj, sed ili
ŝajnis al mi tre utilaj kaj gravaj. Tiel mi rapidis por presigi ilin
antaŭ la Kongreso.
KLOPODU.--HIMNO ESPERANTA.
Originale verkita de M. R. Keesing (Auckland, N.Z.).
Antaŭen! Antaŭen! Ne restu momenton!
Etendu la povan, la magian senton.
Flugigu standardon trans tuta la mondo,
De ambaj polusoj ĝis ĉirkaŭ la rondo.
Popoloj, ho! aŭdu, jen estas stimulo
Por plu altaj celoj, sen ia makulo;
Antikva deziro atingas plenumon,
Triumfe venkante disvastigas lumon.
(Ĥoraro).
Kuraĝu! Kuraĝu! Vi bravaj amikoj,
Plilarĝigu ĉiam per daŭraj efikoj
La bonan laboron, kun korega kanto.
Ho! antaŭeniru por la Esperanto.
March forward! March forward! Delay not your striving,
The moment of victory now is arriving.
Fly boldly the standard through all the world's regions,
All round the earth's compass assemble your legions.
O! peoples, attend, for we give you a treasure,
Exalting your aims by a pure, spotless pleasure,
Fulfilling the longing of great ancient sages,
For light and advancement, creating new ages.
(Chorus).
Have courage! Have courage! Ye brave-hearted brothers,
Extend the boon further to benefit others.
Sing gladly in chorus a soul-stirring canto,
To spread far the praises of sweet Esperanto.
Maurice R. Keesing,
_Principal of The Cosmopolitan College, Auckland, N.Z._
LA LETERO AL LA BAPTO-PATRO.
El la Veillée, tradukita de Elise Bauer.
Personoj.--_Paŭlo_: dekjara. _Johanino_: okjara.
Ambaŭ sidas ĉe la tablo skribontaj. Paŭlo elstrekas kaj skrapetas.
Johanino rigardas la plafonon. Ambaŭ sopiras.
_Johanino._ "Paŭlo!"
_Paŭlo._ "Kion?"
_Johanino._ "Ĉu ci jam skribis multon?"
_Paŭlo, montrante folion nigran je inkmakuloj kaj elstrekaĵoj:_
"Jen!"
_Johanino._ "Sed ĝi estas tute elstrekita!"
_Paŭlo._ "Nu, kaj ci?"
_Johanino, montrante blankan folion._ "Jen!"
_Paŭlo._ "Sed ĝi estas tute blanka!"
_Johanino._ "Kun cia nigra, kaj mia blanka folio, ni estas ĉe la
sama punkto."
_Paŭlo._ "De tri kvaronoj da horo!"
_Johanino._ "La patrino diris al ni: 'Estos baldaŭ la nomofesto
de cia bapto-patro. Skribu al li ambaŭ beletan letereton.' Kaj ni
ambaŭ trovas nenion!"
_Paŭlo._ "Tio mirigas min, precipe de cia flanko."
_Johanino._ "Nu, kial?"
_Paŭlo._ "Li ne estas mia vera bapto-patro, sed cia."
_Johanino._ "Jen bona motivo! Li dorlotas cin tiel multe kiel min."
_Paŭlo._ "Tio ĉi estas vera. Ni multe amas lin. Se li estus tie
ĉi, ni havus multegon por rakonti al li."
_Johanino._ "Kaj ni ne trovas ion por skribi!"
_Paŭlo._ "Fratineto! Mi havas ideon! Ni faru tiel kiel la Blindulo
kaj la Lamulo!"
_Johanino._ "Kiel!"
_Paŭlo._ "Ni helpu unu la alian. Vi estas malpli granda ol mi--tio
ĉi ne estas grava, oni ofte bezonas pli malgrandan ol si."
_Johanino._ "Ĉu tio ĉi troviĝas en la Blindulo kaj Lamulo?"
_Paŭlo._ "Tie, aŭ aliloke. Diru al mi ciajn ideojn. Mi diros al ci
la miajn, kaj ni ambaŭ subskribos."
_Johanino._ "Jes, frateto mia, tio ĉi estas bonega. Komencu!"
_Paŭlo._ "Ne, ci komencu!" _Ili rigardas unu la alian nedecidite,
tiam ekridas._ "Ni estu seriozaj!"
_Johanino, pripensante._ "Ni povas skribi: Kara Bapto-patro, ..."
_Paŭlo._ "Certe!" _Leviĝinte, kaj alproksimiĝinte Johaninon, li
skribas sur la blankan folion_ "Kara Bapto-patro ..." "Vi vidas, la
ideoj jam venas."
_Johanino, penante imagi ion._ "Kara Bapto-patro, Estos post morgaŭ
via baptofesto."
_Paŭlo._ "Li devas scii tion."
_Johanino._ "Eble li estas forgesinta ĝin. Pensu, li estas nur
fraŭlo. Li havas nek gefilojn nek genepojn."
_Paŭlo._ "Estas feliĉe ke li havas nin!"
_Johanino._ "Jes, por doni donacojn al iu."
_Paŭlo._ "Hm, mi havas ideon!"
_Johanino._ "Diru ĝin!"
_Paŭlo._ "Oni devus lerte ... mi fidas je ci...."
_Johanino._ "Flatulo!"
_Paŭlo._ "Sciigi al li, ke mi deziras poŝt-mark-albumon."
_Johanino._ "Kial?"
_Paŭlo._ "Por la okazo, ke li deziras donaci ion al ni por sia
nomofesto."
_Johanino, prenante la plumon kaj skribante sur la saman folion._
"Atentu!"
_Paŭlo._ "Sed tre delikate. Ci komprenas!"
_Johanino._ "Ne malkvietiĝu! Mi skribos tute laŭte." _Ŝi skribas_:
"Mia frato posedas belan kolektaĵon da poŝtmarkoj. Se li havus
albumon ..."
_Paŭlo._ "Ruĝan! Albumon ruĝan!"
_Johanino, obeeme skribante._ "Albumon ruĝan li estus tre feliĉa.
Sed li ne havas sufiĉe da mono por aĉeti unu."
_Paŭlo._ "Jen! Tiele ĝi estas tre delikate esprimita! Parolu nun
iom pri lia sano."
_Johanino, skribante._ "Ni esperas, ke via sano estas ĉiam bona."
_Paŭlo._ "Ne, ci ja scias ke li plendas senĉese!"
_Johanino, skribante._ "... Ĉiam bona, tio estas ankaŭ malbona.
Antaŭ kelkaj tagoj nia patro diris ke vi similas la fantazian
malsanulon. Mi lin demandis kio tio ĉi estas, kaj li respondis,
ke ĝi estas malsanulo por ridigi. Tio ĉi plezurigas nin por vi."
_Interrompante sin._ "Nun ni devas paroli pri la vestaro!"
_Paŭlo._ "Pri kia vestaro?"
_Johanino._ "Pri tiu, kiun mi deziras por mia pupo."
_Paŭlo._ "Ha, jes! Donu!" _li prenas la plumon kaj aldonas al la
letero_.... "Mia fratino deziras vestaron de pupo. La knabinoj, vi
scias, ili revas nur pri pupoj?"
_Johanino._ "En vestkesto! Skribu."
_Paŭlo, skribante._ "Ili revas nur pri pupoj--en vestkesto la
vestaro."
_Johanino, rigardante la paĝon._ "Tio ĉi formiĝas!"
_Paŭlo._ "Stilo de Sinjorino de Sevignée! Sed ŝi ne havis fraton
kiu helpis ŝin! Nun ni devas diri, ke ni estas bonaj, kaj ke ni
lernas diligente."
_Johanino._ "Tio ĉi ne estus modesta."
_Paŭlo._ "Ja jes, ci laŭdos min, kaj mi laŭdos cin!"
_Johanino._ "Bona ideo!" _skribante_, "Paŭlo estas tre diligenta. Li
laboras bonege. Li estas tre ĝentila al mi." _Cia vico._
_Paŭlo, skribante siavice._ "Kaj mia fratino estas la plej bona el
ĉiuj knabinetoj."
_Johanino, kisante lin._ "Kiel bone ci diris tion ĉi!"
_Paŭlo._ "Ĉar mi pensas tiel." _Kisante ŝin._
_Johanino._ "Nia letero estas longa. Rigardu!"
_Paŭlo._ "Jes, ni povos nun kisi...."
_Johanino._ "La leteron."
_Paŭlo._ "Ne, la bapto-patron."
_Johanino, rapidege skribante._ "Ni vin kisas kore, kara
bapto-patro," _subskribante_ "Johanino Delormel."
_Paŭlo, subskribante siavice._ "Paŭlo Delormel."
_Kun sopiro de ĝojo, jen! ĝi estas finita!_
_Johanino._ "Ni devas nur relegi nian evangelion."
_Paŭlo, post minuto da pripenso._ "Ho, ci volas diri nian
epistolon!"
_Johanino._ "Jes, nian epistolon. Ni relegu ĝin!" _Kaj ili relegis
ĝin, ĝis la fino._
_Johanino._ "Sed, ni forgesis ion."
_Paŭlo._ "Kio estas?"
_Johanino._ "Prezenti niajn bondezirojn je lia nomfesto."
_Paŭlo._ "Tio ĉi estas facile reparebla."
_Prenante la plumon, li aldonis post la subskriboj_ "Johanino
Delormel kaj Paŭlo Delormel kiuj deziras al vi bonan nomofeston."
MONATO POST MONATO.
Nur kelkaj tagoj post la ricevo de tiuj ĉi paĝoj, ni havos la
plezuron renkonti unu la alian ĉe Boulogne sur Mer. Ni deziras
sendi korajn bondezirojn, kaj esperojn, ke tiu ĉi _Unua Monda
Kongreso Esperanta_ estos por ĉiuj partoprenantoj tute plezuriga
kunveno; ankaŭ ke la rezultatoj tie efektivigotaj inspiros
nekontraŭstareblan fervoron inter niaj multelandaj kunbatalantoj.
Ŝajnas al ni ja dezirinda afero, ke la lingvaj demandoj estu sub
la gvido de ia _Internacia Komitato_, kompreneble sub la prezido de
Doktoro Zamenhof mem. Por trafi tiun celon diversaj projektoj jam
aperis, kaj ni varme konsilas ĉiun kongresanon, ke li tralegu la tre
utilan libreton: _Kongresaj Projektoj ricevitaj antaŭ 15 Junio_, 32
pp., eldonata de la Grupo de Boulogne sur Mer.
* * *
Niaj Francaj amikoj certe faradas ĉion eblan por sukcesigi la
Kongreson, kaj, inter alioj, ni ricevis ekzempleron de la bonega
_Kongresa Libro_, 163 pp., verkita de nia estimata kunverkanto
S-ro Paul Boulet. La volumo enhavas priskribon de la urbo kaj
ĉirkaŭaĵoj, frazlibreton Francan Esperantan, parkere lernotajn
poemojn kiel _Espero_ kaj _La Vojo_, ilustraĵojn kaj--ni ĝojas
vidi--tre gravan aron da komercaj anoncoj. Tiu ĉi libro, pli ol
ia alia ĝis nun eldonita, pruvas ke la nuntempa komercisto fine
vekiĝas je la graveco de Esperanto kiel komerca komprenilo. Ni
esperas ke la antaŭemaj anoncintoj profitos pro ilia saĝeco.
* * *
Tiun ĉi monaton ni ricevis la longe promesitan _Majstro Jan Hus_,
bele presita 40-paĝa verko priskribante la _Vivo, Agado, Kondamno
kaj Morto de la Glorinda Martiro_, verkita de J. F. Khun, kun
antaŭparolo de Profesoro Carlo Bourlet. Kosto, 90 centimoj, de la
Presa Societo, 33 rue Lacépède, Paris.
La _Vocabulario Esperanto-Español_ alvenis antaŭ kelkaj tagoj, kaj
estas la plej dika inter la ĝisnunaj vortaroj. Samforma kun la
_Fundamenta Krestomatio_, ĝi enhavas 364 paĝojn, kaj la kosto (6
frankoj) certe ne estas tro granda.
_Esperanto_ estas la titolo de la nova semajna foliego eldonita de
S-roj Berthelot & Lambert. Ĝi tute similas la ordinaran Francan
ĉiu tag-ĵurnalon laŭ ĝia formo, kaj enhavas interesajn sciigojn
pri la progreso de nia Afero. Oni anoncas ke ĝi vendiĝas ĉe ĉiuj
stacidomaj gazetvendejoj en Francujo.
MONTH BY MONTH.
But a few days after the receipt of these pages, we shall have the
pleasure of meeting in Boulogne. We desire to send hearty good wishes
and the hope that this _First Esperantist World-Congress_ will be for
all participants a most pleasant gathering; also that the results
there to be arrived at will inspire irresistible enthusiasm among our
comrades of many lands. It seems to us most desirable that linguistic
questions should be under the guidance of some _International
Committee_, of course presided over by Dr. Zamenhof himself. To
attain this end divers proposals have already appeared, and we warmly
advise all Congress-men to read the most useful booklet: _Congress
Projects received previous to June 15th_, 32 pp., published by the
Groupe Espérantiste de Boulogne.
* * *
Our French friends certainly intend to do all possible to promote
the success of the Congress, and, among other things, we have
received a copy of the excellent _Congress Book_, 163 pp., written
by our esteemed collaborator, M. Paul Boulet. The volume contains
a description of the town and surroundings, a French-Esperanto
phrase-book, poems to be learned by rote, as _Espero_ and _La Vojo_,
illustrations, and--we rejoice to note--a most impressive collection
of commercial advertisements. This book, more than any hitherto
published, proves that the commercial man of to-day is at last
awakening to the importance of Esperanto as a commercial medium. We
hope the go-ahead advertisers will profit by their wisdom.
* * *
We have this month received the long-promised _Master John Hus_, a
finely printed 40-page work treating the _Life, Doings, Condemnation
and Death of the Glorious Martyr_, written by J. F. Khun, with
preface by Professor Carlo Bourlet. Cost, 10d., from the _Presa
Societo, 33 rue Lacépède, Paris, V_.
The _Esperanto-Spanish Dictionary_ arrived a few days gone, and
is the most bulky of our present vocabularies. Uniform with the
_Fundamenta Krestomatio_, it contains 364 pages, and the price (5s.)
is certainly not excessive.
_Esperanto_ is the title of the new weekly sheet issued by MM.
Berthelot and Lambert. In form it resembles the ordinary French
Daily, and contains interesting information of our progress. It is
stated that the paper is sold at all station book-stalls in France.
PASKA LIBERTEMPO EN IRLANDO.
Originale verkita de F. A. Meigh.
La okazaĵoj de Paska libertempo kiun mi pasis kune kun amiko en
Irlando dum la nuna jaro ofte estis tre ŝercadaj.
Oni estis tiel laŭdinta la belajn pejzaĝojn de Killarney ke ni
decidis iri tien motorveturile de Dublin. La vetero estis belega,
kvankam neĝis antaŭ kelkaj tagoj kaj eĉ tiam la suprojn de la
montoj estis neĝ-kovritaj, ŝajniganta la kamparon tre pentrinda.
Vespere ni atingis Castle Dermot, kie estas granda ruiniĝinta
abatejo kaj antikva Irlanda turo. Tiuj ĉi turoj estis konstruitaj
ĉirkaŭ jaro 1013 kaj kvankam oni ne estas certa pri ilia originala
uzado oni konjektas ke ili estis uzitaj kiel fortikaĵoj dum
tumultoj, kaj ke ili ankaŭ enhavis la ĉefan sonorilegon de la
monaĥejo. Sur la vojoj estis multaj belaj ruinaĵoj sed la plej
interesaj kaj amuzigaj vidaĵoj estis la diversaj metodoj kiujn
la vilaĝanoj uzas por preteririgi azenojn kaj mulojn preter la
motorveturilo.
Kelkaj el la veturigistoj senvestigis sin de la vestoj kaj ĝin
pendis sur la kapo de la besto kaj aliaj ĉirkaŭprenis la azenon
ĉirkaŭ la vizaĵo por kaŝi la okulojn, sed ofte la viroj estas
multe pli timaj ol la azenoj.
Unufoje kiam ni alproksimiĝis malgrandan ŝarĝoveturilon la
veturigisto (junulo de deksep jaroj) rapide elseliĝis, suprenrampis
la defluilabordon, sin kaŝis malantaŭ la plektobarilo kaj nin
rigardetis tra malgranda truo. Alian okazon virino subite perdis la
nervon, faligis la kondukilojn, kovris la okulojn per la manoj kaj
ekkomencis laŭte preĝi; dume la azeno daŭris marŝi trankvile.
Antikvistoj sin interesas multe pri la aro da ruinaĵoj sur la
"Ŝtonego de Cashel." Oni konjektas ke ili estis konstruitaj ĉirkaŭ
jaro 1100 kaj multe el ili estas ornamigitaj de bela skulptaĵo.
Oni diras, ke antaŭ kelkaj jaroj partio da Amerikanoj tien vizitis
kaj tiel ĉarmiĝis je la ruinaĵoj, ke ili deziris aĉeti kaj
rekonstrui ilin ĉe granda Amerika ekspozicio. La Irlandanoj tamen
rifuzis vendi, kaj la turistoj, farintaj multajn mezuraĵojn kaj
fotografaĵojn, konstruis similajn ruinaĵojn (sed pli malgrandaj) en
ilia lando.
La butikoj en tiuj ĉi malgrandaj urboj ne ofte havas logantan
mienon. Ili enhavas preskaŭ ĉion--frukton, lardon, botojn, k.t.p.,
sed malfeliĉe pureco estas de dugrada graveco kaj la butikoj ŝajnas
kvazaŭ la butikistoj havas grandan antipation kontraŭ sapo kaj
akvo.
En tago mi demandis de Irlanda sinjoro "Kial kelkaj urbetoj ŝajnas
tiel malpuraj?" Li rigardis min dum minuton kaj ridinde respondis
"La Irlandanoj estas tre bonkoraj kaj se unu viro pentrus sian domon
ĝi aperigus pli malpura la domon de sia najbaro, kaj por nevundi la
sentojn de unu la alia, ili lasas aferojn por sin mem zorgi"; sed,
li daŭrigis "La plej vera kaŭzo estas malfeliĉe ĉar ili ne amas
laboron."
La du plej belaj ruinaĵoj sur la vojo estas la antikvaj abatejoj de
"Kells" kaj "Holycross." Ili ambaŭ sidas sur riverbordo, kaj pro
iliaj rebrilaĵoj en la akvo faras belegajn pentraĵojn. Holycross
speciale posedas grandan fenestron bone konservitan. La priskribaĵoj
kiujn oni legas pri Killarney estas neniel trograndigitaj; ĝi
estas vere rava loko. Oni estas frapata de la luksa kreskado de la
arboj kaj filikoj, eĉ la insuletoj en la lagoj estas kovritaj de
kreskaĵo, kaj okaze oni ekvidas ardeon sin kaŝanta inter la kanoj.
La kastelo de Ross kaj la abatejoj de Innisfallen kaj Muckross estas
tute proksimaj.
Oni diras, ke preskaŭ ĉiam pluvas ĉe Killarney, kaj kiam mi
demandis de boatisto "Ĉu ĝi estis prava?" Li respondis "Ho ne!
certe ni havas kelkafoje tutan semajnon senpluva!!"
Tie la hoteloj estas tre puraj kaj komfortaj ĉar tiom da turistoj
vizitas la kvartalon, sed ofte la hoteloj en la malgrandaj urboj kie
turistoj malofte loĝas ne klopodas multe pri pureco. Kelkafoje mi
estas dorminta (ne tre komforte) sur tri seĝoj, anstataŭ la lito,
ĉar la drapoj kaj lankovriloj ne min allogis; _ili_ ankaŭ ŝajnis
havi antipation kontraŭ la uzado de sapo kaj akvo!
Estas mirinde kiaj negravaj aferoj kolektigas amason da homoj. Ĉu
oni demandas scii la ĝustan vojon, aŭ ĉu oni deziras fotografi
ion, dum malpli ol du minutoj, homoj kaj geinfanoj aperas kvazaŭ ili
vere ekfalis el la nuboj. Ofte mi estas kalkulinta dudek, kaj kvankam
ili ĉiam estas tre respektaj ili ne movos por petoj; anstataŭe ili
daŭrigas tie stari kun malfermaj buŝoj, ĝis oni preskaŭ konjektas
ke ili vidas per la buŝo.
Tamen la plej ridinda parto de nia hejma vojaĝo estis venonta.
Veturante tre malrapide pro la ŝlimaj vojoj ni alvenis ĉirkaŭ
ses mejlojn ekster Dublin kiam nia veturilo subite haltis kaj tute
rifuzis sin movi aŭ antaŭe aŭ malantaŭe. Ni laŭe deviĝis ĝin
ŝovi al la plej proksima vilaĝo kie post multe da serĉado ni
trovis viron kiu proponis ĝin tiri ĝis Dublin per sia ĉevalo.
Sed Ho ve! la tielnomita ĉevalo ŝajnis kiel vivigata skeleto kaj
la jungaĵo (farita de ŝnuregoj) ŝajnis kvazaŭ oni ilin estis
uzinta por kunligi la ostojn. Tamen kiam ni estis pretaj foriri ĉiu
vilaĝano amasis apude kaj multe amuziĝis je la vido.
Je la unua tiro la veturilo sin puŝis sur la postaj kruroj de la
besto, sidigante lin preskaŭ sur genuojn de la maljuna viro, kiu
veturigis. Sed baldaŭ ni ekiris, kaj la homoj sekvis ridegante kaj
ŝercante.
Nia veturigisto rekonis multajn amikojn al kiuj li kisis la manon
dirante ke "ili nun enviis lin ĉar li rajdis en veturilo kun
kaŭĉukaj radoj." Sed kiam iu el la amaso diris ion, kio ne plaĉis
al li, li metis la fingregon al la nazo kaj etendis la fingrojn;
samtempe konvene respondanta per la lingvo Irlanda.
Estis vere ridinda vidaĵo kaj estis nur kiam tiu ĉi stranĝa
procesio atingis malgrandan interspacon ekster la vilaĝo ke la
admiranta amaso disiĝis.
Bonŝance noktiĝis kiam ni atingis la finon de la vojaĝo alie nia
ricevo eble estus estinta pli entuziasma ol plaĉa. Sed kvankam
oni ofte ĉagreniĝas pro tiuj ĉi aferoj je la tempo mem ili pli
amuziĝas kiam oni ilin pripensas poste.
NOVA LIBRO PRI LA FRANCANOJ.
La celo de Esperanto--kia ĝi estas? Ĉu ĝi ne estas antaŭenigi
inter popoloj pacon harmonian? Laŭ la poezio de nia althonorinda kaj
aminda Majstro--
Ne al glavo sangon soifanta
Ĝi la homan tiras familion:
Al la mond' eterne militanta
Ĝi promesas sanktan harmonion!
Tial, ĉiu libro, kiu diras al ni pri la kutimoj kaj la
karakterizaĵoj de la anoj de fremdaj landoj, estas ja leginda,
speciale kiam ĝi estas ankaŭ simpatie verkita. Nu, la libron de
Fraŭlino Betham-Edwards, titolitan _Home Life in France_, mi kore
al vi rekomendas. Ne estas eble kaŝi la fakton ke, en la plimulto
da Francaj romanoj aŭ noveloj, estas _io_, kiu estas certe iom
malbongusta (laŭ niaj ideoj):--ofte tiu _io_ estas kaŝita, kaj
kredeble artiste-kaŝita--sed ĝi estas _tie_! Estas tre malfacile
trovi novelon Francan kiu tute ne enhavas ion malĝentilan rilate
al la seks-amo. Sed Fraŭlino Betham-Edwards al ni diras ke ni ne
devas taksi la veran "Jacques Bonhomme" (Ĵaks Bon'om) por la kuranta
literaturaĵaro de Francujo. Ni Anglanoj estas eble tro pretaj
kondamni, kie ni ne tute komprenas. Ni ofte devas konfesi ke ni estas
antaŭjuĝemaj....
Jacques Bonhomme (laŭ ĉi-tiu aŭtorino) ne estas Parizano nek eĉ
Franca "John Hodge."[119] Li estas indecoplena antaŭ ĉio ajn; li
ankaŭ estas lerta kaj antaŭvidema. Kulpojn li certe posedas, sed
aliflanke li havas multajn ecojn, kiuj multe valoras en la hejmo kaj
en la ŝtato.
Ni kelkfoje kredas ke neniu povas superi la Skotland-anon pri
ŝpareco; sed efektive estas la Francanino pli ŝparema. La aŭtorino
donas kelkajn anekdotojn amuzigajn pri tio.
Ofte en Angla societo ni aŭdas la opinion ke la ĝentileco de
la Francanoj nur estas supraĵa, kaj ke sub tiu ĝentileco ili
ofte estas maldelikataj kaj vulgaraj. Tiaj ideoj nur el-montras
realan nescion pri niaj bonegaj najbaroj, kaj ni certiĝas ke tiuj,
kiuj ĉeestos en la venonta Kongreso facile kaj volonte konfesos
la eraron. "Estas en Francujo, kompreneble," skribas Fraŭlino
Betham-Edwards, "animoj pli delikataj kaj pli _mal_delikataj, kiel
alie; sed noto reganta[120] de la nacia karaktero estas ja ĉi-tiu
delikateco. Multe da formoj en parolado kuranta, elmontras tion.
Oni evitas malĝentilajn frazetojn, kaj oni moligas malagrablajn
esprim-manierojn." Du galicismojn la aŭtorino lerte citas--unue,
"une jolie laide" (beleta malbelulino) por kiu ni Angle ne posedas
sufiĉan tradukon, sed kiu signifas proksime "_a plain beauty_,"
kaj due, "il laisse à désirer" kiu Angle ni tre bone tradukas
jene--"_it leaves something to be desired_" (io dezirinda mankas).
"Ĉiu Francano havas iom da Rabelais, da Voltaire en sia karaktero,"
diris Fraŭlino Betham-Edwards, kiu citas tuj la historiojn pri la
turmentegado de la Markizino de _Brinvilliers_, la mortigo de la
juna _De la Barre_, kaj la ekzekuto de la malbonega _Danton_. Eĉ la
martiroj religiaj ŝercis en tiaj teruraj momentoj....
Kompreneble la Francanoj malkomprenis nin ĝuste kiel ni ilin
malkomprenis: la cerboj kaj la animoj de la du nacioj estas ja tiel
malsimilaj. Sed tamen ili nin kopiadis ĝuste kiel ni pri aliaj
aferoj ilin imitadis. La Akademio Franca definitive permesis tiajn
vortojn kiaj _bifteck_ (bifsteko), _rosbif_ (bovaĵo rostita),
_turf_ (torfo), _jockey_ (rajdisto), _macadam_ (makadamo), _cottage_
(dometo), kaj _square_ (placo aŭ kvadrato). Kaj tuj kiam la Anglaj
Kongresanoj alvenos en la Kongresejo, ili certe aŭdos "five-o'clock"
(teo je la kvina) kaj "lunch" (tagmezomanĝo), kvazaŭ tiuj estu
vortoj Francaj!
La libro finiĝas per ĉapitro agrabla pri la "Entente Cordiale."
Trae, la aŭtorino skribas tre simpatie kaj ĝentile kaj ni bonvolas
libron kiu tiom helpos antaŭen plibonan sciecon pri niaj varmkoraj
najbaroj.
Martyn Westcott.
PIEDNOTOJ:
[119] La tipo de Angla kamparano.
[120] _i.e._, "a dominant note." The expression is used in Harmony.
PRI LA MALSATO.
Originale verkita de E.W.
Mi estis dekunujara knabino, kiam Cindran Merkredon onklino mia kun
ŝia edzo, pastro, tagmanĝis ĉe mia patrino. Kompreneble la sola
nutraĵo estis salfiŝo, ovsaŭco kaj terpomoj. Ili multe parolis
pri la devo de la fasto, kaj pri la kuraĝo de kelkaj infanoj Turkaj
kiuj dum varmega fasta tago sin detenis eĉ akvon trinki, kvankam
ili tiel suferis ke pli ol unu el ili mortis pro soifo. Mi hontis
ke mi, kristanino, superiĝus de nekredantidoj. Mi silente promesis
ke dum la 40 tagoj de la granda fasto mi ne manĝos viandon. Laŭe,
Jaŭdon mi refuzis la viandon; tio plaĉis al mi ĉar mi ĉiam ĝin
kontraŭvole manĝis, sed tio multe ĉagrenis mian flegistinon
kiu estanta alireligiulino malamegis ĉiun kutimon Katolikan.
Ŝi memorigis al mi antikvan ordonon kiun mi tute forgesis, nome
ke ne manĝinte porcion fiksan de birdo aŭ de besto mi ne havos
torton, pudingon nek mem panon. Tial mi vere fastis. Vespere mi tre
malsatis kaj volis multon manĝi, sed ŝi diris ke mi havos nur
tiom kiom mi ordinare deziris. Simila estis la morgaŭa matenmanĝo
kaj la sekvantaj tagoj. Ĝis la kvara tago mi ne suferis, mi estis
lerta, feliĉa kaj fiera pri mia obstineco; ankaŭ mi kredis ke mia
patro estos fiera pri mia elteno, kiam en la granda Juĝatago li
ĉion scios. Poste mi grade perdis apetiton kaj mi ofte ne manĝis
eĉ la malgrandan pecon da pano kun sukeraĵo al mi donitan por
vespermanĝo. Mi devas konfesi ke pli ol ian frandaĵon mi ŝatis la
vidon de la ĉagreno de mia flegistino kiun mi tute neametis, ŝi
estis la unua Anglino kiun mi konis, kaj nur post jaroj mi lernis
estimi aŭ ami la geanglojn. Mia unua sufero estas ke mi preskaŭ
perdis la memoron; la ok aŭ dek lecionojn kiujn mi vespere per
granda peno lernis parkere mi nokte forgesis, kaj morgaŭe, tempo al
mi mankis ilin relerni, tial ke miaj bonaj instruistinoj koleriĝis
kontraŭ mi kaj min devigis plie lerni multe da paĝoj kaj elskribi
predikon. Mia dua sufero estas en la okuloj, tage mi malbone vidis
kaj nokte mi ofte vekiĝis per subitaj akraj doloroj, la palpebroj
tiel rigidiĝis ke iafoje al mi estas necese uzi fingron por ilia
fermo aŭ malfermo. Al neniu mi plendis ĉar mia avo estis terure
malsana, la kuracistoj ne havis esperon je lia vivo: mia patrino
estas ĉe li de frumateno ĝis vespero, mia onklino de vespero ĝis
mateno, kaj reveninte en iliajn domojn ili estas tiel lacaj kaj
malĝojaj ke estus kruele aŭ la unu aŭ alian maltrankviligi. "_Nia
Fraŭlino_" min antaŭe instruis ke estas malnoble iun dolorigi, mem
fremdulon, ke estas eĉ pli malnoble ne povi silente suferi. Poste
mia avo formoviĝis al ĉefurbo kaj mia patrino lin akompanis--nune
mi ne havis parkerajn lecionojn, mia instruistino pensis ke mia cerbo
tro estis klopodinta kaj ke mi iĝas idiota. Mi iris en la lernejo
sed mi nur aŭskultis; pli ofte mi kusiĝis sur la tero. Enfine mi
komencis senti severajn dolorojn internajn kaj tiam unue min frapis
la ideo ke mia malsaneco devenis el malnutro. Mi kredis min mortontan
kaj mi pensis kiel feliĉa kaj fiera estos mia Patro kiam Li min
vidos forlasi la gloran benitan suferantaron pro Lia amo, por stari
eterne apud Li en loko malpli honorinda. Foje mi pensis ke eble Li ja
mortis pro Lia religio kaj ke Dio min faris fasti por ke mi apud mia
Patro en ĉielo vivu. Baldaŭ mi memoris ke mi fastis ne por plaĉi
al Dio sed por superi infanojn Turkajn, kaj ankaŭ ke la superemo
estas peko. Turmentata de tiuj ĉi pensoj kontraŭaj mi ne povis
preskaŭ pli dormi.
Malfrue unu vesperon mia patrino hejmen ne venis, morgaŭe min
vidante ŝi ektremis kaj tuj sendis inviti nian kuraciston nin
viziti, sed antaŭ lia alveno mi dufoje svenis. Mi ne memoris kiom da
tagoj daŭris mia memvola fasto sed bone mi memoras ke la Paska festo
finiĝis kaj mi ne ankoraŭ povis kuri, ludi aŭ engluti nutraĵon
malfluidan.
Neniam mi bedaŭris tiun ĉi mian sperton ĉar pli malfrue ĝi
profitis al mi kaj al aliaj. Mi estis lerninta vidi la malsaton kaj
kompreni ĝiajn efikojn.
Unu Dimanĉon en la lernejo mi ekvidis blondan okjaran knabinon
kiu dormis: la kapo kusiĝis sur benko, sed la palpebroj nur duone
fermiĝis, kiam oni ŝin vekis mi vidis ke ŝi uzis fingrojn por
ilin levi kaj mi certiĝis ke ŝi ne havas sufiĉan nutraĵon. Post
du tajoj en komitata kunveno mi parolis pri la knabineto; la anoj
min mokis dirante ke ŝia patrino estas tute ne malriĉa kaj loĝas
en dometo beleta. Mi persistis kaj enfine bonkora magistrato je mi
kredis. Li ĝentile sin sciigis pri la aferoj de la vidvino kaj
eltrovis ke, perdinta preskaŭ tutan ŝian riĉecon kaj vendinta
arĝentaĵojn kaj juvelojn ŝi nune limigas al ŝi kaj al sia filino
por povi gardi ilian dometon; per lia influo la vidvino ricevis
pension kiu ŝin ebligis komforte vivadi.
Instruante muzikon al juna kamplaboristo kiu volis helpi al lia
fratino (la organistino de vilaĝa preĝejo); mi vidis motojn
spasmajn de la manoj. Mi do zorge rigardis lian vizaĝon kaj vidis
la duonfermitajn okulojn. Tiame mi estis juna kaj tre vivega, mi
ekkriis "Kiamaniere vi forĵetis vian monon por ke vi ne havas
sufiĉajn manĝaĵojn?"
Li ruĝiĝis, paliĝis kaj ekploregis. Kun iom da moko li konfesis
ke li penadas ŝpari antaŭ la fino de jaro sufiĉon da mono por
fari metilernanton lian frateton kiu ne havas la sanecon necesan por
terlaboro. Sekve amikino mia pruntis la monon kiu en du jaroj dankeme
repagiĝis.
Mi esperas ke, legante mian tute ne tro-grandigitan rakonton, iuj,
kiuj malsaton neniam suferis, lernos kompati la malsatulojn kaj
precipe la milojn da senhelpaj infanoj, mem da infanetoj kiuj tagon
post tago devas iri, malvarmaj malsataj, nevestitaj en lernejojn kie
ili pro lacecon, dormemon kaj doloron tute ne povas ion lerni.
Ĉu ne estas terure, ke en lando riĉa kaj civilizita tia turmento
vizitas la plej senkulpajn, la plej senhelpajn de la loĝantoj? Ĉu
ne estas terurige ke en lando kristana infanoj kruele malsatas kaj
subpremiĝas? Ĉu Kristo ne benis per beno speciala tiujn ĉi liajn
estaĵetojn?
Antaŭ tri jaroj la Londona Vegetara Societo komencis donaci al
kelkaj el la plej malriĉaj gelernejanoj sufiĉan kaj nutran manĝon
kies kosto estis nur unu penco. Dum la tri vintroj 400,000 de tiaj
manĝoj donaciĝis en Londono.
Miss F. I. Nicholson ĝoje respondos al demandoj adresitaj al
"Secretary of Children's Dinner Fund," Memorial Hall, Farringdon
Street, E.C.
LA GRIZA ĈEVALO.
Tradukita de F. E. Bearne.
Viro, kiu konis la mondon, unu tagon donis al sia filo du ĉevalojn,
veturilon, kaj korbon da ovoj.
"Iru," li diris al la knabo, "vojaĝu sur la ĉefvojo ĝis kiam
vi venos al la unua domo kie loĝas geedzoj. Se vi trovos, ke la
edzo estas la majstro tie, donu al li unu el la ĉevaloj. Sed,
kontraŭe, se la edzino regas, donu al ŝi ovon. Revenu tuj, se vi
fordonis ĉevalon sed ne revenu se vi retenis la ĉevalojn kaj unu
ovo restas."
La knabo forveturis kaj baldaŭ alvenis dometon, eliris el la
veturilo kaj frapis la pordon. La edzino malfermis ĝin, kaj lin
salutis.
"Ĉu via edzo estas ĉe si?" li demandis.
"Ne, li laboras kampe," ŝi respondis; "sed mi alvokos lin."
Li alvenis, viŝante la frunton.
La juna viro diris al ili la aferon.
"Nu," diris la edzino, "mi ĉiam faras tion kion volas mia edzo. Vi
estas mia majstro, ne vere, Joĉjo?"
"Jes, nature!" li respondis.
"Bone," diris la knabo, "mi do devas doni al vi ĉevalon. Kiun vi
elektos?"
"Mi pensas," diris Johano, "ke ni prenos la ĉevalon blankan, se ni
havas la elekton."
"Mi pensas, ke ni prenos la grizan, ĝi estas la pli bona," diris la
edzino.
"Ne," diris Johano, "la blanka por mi, li kuras bone."
"Ne!" diris la edzino, "mi ne tiel pensas la griza estas pli bona. Mi
ne estos kontenta ĝis kiam mi havos tiun ĉi."
"Nu, se via volo estas tiel, mi ne plu kontraŭbatalos ĝin. Ni prenu
la grizan ĉevalon!"
"Mi dankas vin," respondis la knabo. "Permesu ke mi donu al vi ovon
anstataŭe, el tiu ĉi korbo!"
JUNA FINANCISTO.
Du knaboj, dezirante pasigi gajan libertempon, trovis ke ilia
tuta riĉeco estas 2 pencoj. Tiu ĉi sumo, ili pensis, ne estos
sufiĉa. Ili kuniris hejmen kie unu el la junuletoj demetis sian
pantalonon. Lia kamarado portis ĝin al prunt-oficejo kaj ricevis
2 ŝilingojn. Poste li iris al meblarejo kaj dungis horloĝon po 2
ŝilingoj monate, paganta la unuan partpagon. Tiam li marŝis al alia
prunt-oficejo, lasis la horloĝon tie, kaj ricevis 25 ŝilingojn.
Rapide li kuris al la unua prunt-oficejo, repagis la monon prunte
donitan kaj ree ricevis la pantalonon, kiun li realportis al sia
kunulo.
Kune elirantaj el la domo, policano arestis la spekulaciisteton kaj
alkondukis lin al malliberejo. La postan matenon li aperis antaŭ
magistrato, kulpigita vendinte artikolon dungitan. Sed leĝisto
opiniis ke la knabo ne estas kulpa, ĉar li ne vendis la horloĝon
sed nur pruntis ĝin. Senkulpigo sekvis.
Tiam la ruzplena knabo faris proceson kontraŭ la meblisto pro
maljusta malliberigo, kaj gajnis rekompencon po 50 livroj.
Geo. C. Law.
SAVITA DE MORTO.
Originale verkita de Generalo George Cox.
ĈAPITRO III.
"Ĉu vi iam verkis romanon?" diris la maljuna sinjoro, vekiĝante
subite el sia dormetado. Mi nomas lin "maljuna sinjoro," pro tio, ke
li ne diris al ni sian nomon dum nia vespermanĝa interparolado.
"Ne, mi neniam revis pri tia afero," mi respondis, ridetante, sed
tamen iomete surprizita je lia subita demando. "Ĉu vi estas verkinta
unu?"
"Mi verkis du aŭ tri librojn pri miaj vojaĝoj," li respondis; "sed
mia ambicio estas produkti plenekscitegan romanon kun mirindega
fundamento, sed jen mia malfacilaĵo; mi ne povas elpensi tian
fundamenton!"
"Kiam mi rememoras la fabelojn kiujn vi rakontis al ni dum la
vespermanĝo mi estus pensinta, ke tio estos facila afero."
"Ha! eble vi tiel pensas," diras la maljunulo, "sed neniom da miaj
aventuroj, strangaj kiel estas kelkaj el ili, povis fondi efektivan
bonan fundamenton, pri rabado, falsaĵo, memmortigo, mortigo, k.t.p.
Sed, parolante pri mortigoj, ĉu mi ne aŭdis vin diri al via frato
iom pri revolvero kiun vi aĉetis?"
"Tre eble vi aŭdis," mi respondis. "Mi aĉetis unu hodiaŭ matene,
kaj ĝin havas kun mi en la vagono. Ĉu vi estas juĝanto pri tiaj
armiletoj?"
"Nu, mi ne povas nun diri ke jes; ĉar mi ne vidis iajn da la plej
novaj elpensaĵoj, sed mi estas manpreninta sufiĉe multajn dum miaj
plijunaj tagoj, kaj ilin trovinta tre utilaj kunuloj en kelkaj lokoj.
Mi estis pensanta aĉeti unu por Vilĉjo. Ĉu ĝenus vin montri al mi
la vian?"
"Tute ne," mi respondas, deprenante de la breto pistolujon, kaj
malligante la ŝnureton de la paketo. "Nu! kien do mi metis la
ŝlosilon? Ho! mi memoras, neligate en unu el miaj poŝoj," mi
daŭrigis. Kaj elprenante nombron da aĵetoj el mia poŝo kaj metante
ilin sur la kontraŭan sidejon apud la maljuna sinjoro, mi fine
trovas la ŝlosilon kaj malŝlosas la skatolon.
"Mi devas surmeti la okulvitrojn," diras la maljunulo, "ĉar la lumo
de tiu ĉi lampo ne estas kiel eble plej bona"; kaj, konvenante
la agon kun la parolo, li enmetis la manon en la flankpoŝon de
sia vesto, sed eltirante ĝin, lia monujo falis sur la plankon de
la vagono. "Per Ĵovo! mi devas zorgi pri tiu!" li diras ridante,
samtempe malleviĝante kaj ekkaptante la monujon, kiun li metis sur
la sidejon apud li. Tiam, almetante la okulvitrojn, li prenis la
pistolujon el miaj manoj, kaj komencis ekzameni ĝian enhavon. "Tre
utila, beleta kaj tuta," li daŭrigis, elprenante la pistolon, "la
skatolo ŝajnas enhavi ĉiun necesaĵon, kaj ankaŭ duojn da ĉiuj
partoj kiuj povas eble malordiĝi. Kiel vi ĝin ŝargas?"
"Ho! tute facile!" mi respondis. "Premu la risorton ĉe la flanko,
kaj la ŝargujo elfalos; tiam oni povas momente enmeti la kartoĉojn;
repuŝu la ŝargujon en ĝian lokon kaj ĝi alligiĝas per si mem.
La pistolo ankaŭ havas riglilon, kiu ŝlosas la tirilon, por ke ĝi
estu sendanĝere portata en la poŝo. Ĝi ŝajnas al mi esti lerta
elpensaĵo. Kion vi pensas pri ĝi?"
"Ĝi estas multe pli oportuna ol tiuj farataj kiam mi estis junulo,"
li diris, enmetante du aŭ tri kartoĉojn en la kartoĉingojn, kaj
remetante ĝin.
Rigardinte la turn-pafileton kelke da momentoj, la maljunulo subite
faligis la manojn sur siajn genuojn, kaj ŝajnis esti perdata en
pensado.
"Hura! brave!" li ekkriis post paŭzo, "la ĝustaĵo! Kia belega
fundamento! Atendu momenton ĝis mi ĝin elverkos."
Efektive mi ekpensis, ke mia kunulo estas freneza, ĉar tie li sidis,
rigardegante rekte antaŭen, kaj tute senmova.
Post intertempo da kelkaj minutoj, li ekparoladis al si mem--"Jes,
tio estas ... ne, tio ne bona, li povis eltiriĝi el ĝi, kaj pruvi
... ne, li ne povis, ĉar kiel li povis montri ... jes, li povis,
ĉar sia frato eble ... ne, ĉar la hotelportisto ... jes, estas tute
prave kaj fareble."
"Atentu! aŭskultu!" subite li diris, rigardante min, sia vizaĝo
radianta pro ekscitego. "Ĉu tiu ĉi ne estas efektive belega kaj
tremiga fundamento por romano? Aŭskultu dum mi rapide skizas la
ĉefokazaĵojn--Mi renkontas vin kaj vian fraton en hotelo--ni
estas nekonataj--mi, en la apudesto de la hotelportisto, sciigas
vin, ke mi havas en mia monujo tricent livran bankbileton--Ni, vi
kaj mi, forveturas sole en la sama vagono al Brighton--Vi kunhavas
turn-pafileton, kaj vi ĝin montras al mi--Nu, kiel do vi povis iel
pruvi, ke vi ne estis mortiginta min, supozinte, ke mi" ... (tie ĉi
la maljuna sinjoro komencas ĉirkaŭsvingi la pistolon, kaj tiom
ekscitiĝi, ke mi ekkriis:--
"Por amo de Dio, memoru ke la pistolo estas ŝargita!"
"Ne timu," daŭrigis li, ridante, "supoze, ke mi ĝin ŝargu, kaj
okaze mortigu min." ...
Krakego! ... Kriego! ... Kaj la vagono pleniĝas de fumo! Mi falas
sur la sidejon, defrapata de teruro, kaj tute nekapabla doni al la
malfeliĉulo la plej malgrandan helpon, ĝis kiam mi estas vekata de
lia voĉo:--
"Rapide! ... paperon kaj krajonon!" "_Ĉu vi ne vidas ke vi estas
mortonto, se mi ne skribe atestos ke mi pafis min mem hazarde?_"
Meĥanike mi elŝiras folion el mia poŝlibro kaj ĝin donas al li
kune kun krajono. La fumo grade malaperas, la vagono pliheliĝas,
kaj mi vidas la malfeliĉulon sidantan sur la kontraŭa sidejo, kun
lia kapo apogata sur lia maldekstra mano tra kies fingroj malrapide
tragutetadas la sango.
"Subtenaĵon por la papero!" li spiregas.
Mi metas la skatolon de la fatala revolvero sur liajn genuojn, kaj
tenas la paperon dum li skribas per mano tremanta: "_Sciante ke mi
havas nur malmultajn minutojn por vivi, mi solene konstatas, ke mi
okaze pafmortigis min dum mi ekzamenadis turn-pafileton apartenantan
al Sinjoro_ ..."
"Kio estas via nomo?" li preskaŭ neaŭdeble demandas.
Antaŭ ol mi povas respondi, la krajono ekfaletas el lia mano, kaj
lia kapo falas antaŭen super la paperon.
Mi suprenlevas lin, sed terura tremetado ekkaptas lian korpon,
kaj mi ekvidas ke liaj lastaj momentaj estas alvenontaj. Li penas
paroli sed la vortoj mortas sur la lipoj. Li almontras al la papero,
kiu kuŝadas sur la planko; lia kapo falas malantaŭen; unu lasta
elspiraĵo, kaj li trapasas la limon!
(_Daŭrigota_).
PRI BRAILLE VORTARO.
Stockholm.
Estimata Sinjoro,
Sendube vi aŭdis per "_Lingvo Internacia_" pri la ĝenerala situacio
de Esperanto ĉe la blindularo. Vi aŭdis pri la sindona, senlaca
laboro de Sinjoro Th. Cart; pri lia kreado unue de gramatiketo
kaj ekzercaro Esperantaj en _Braille_ kaj due de revueto al ni
legebla, kiu jam estas amata; vi aŭdis pri la loterio de Fraŭlino
Zabilon d'Her--la malegoista, kuraĝa virino--kiu celas progresigi
Esperanton ĉe la blindularo; kaj vi aŭdis, kiel unu post alia el
niaj samsortanoj aliĝas al nia deo.
Mi tial volas tie ĉi nur iom rakonti pri Esperanto ĉe la Angla
blindularo. Ĉar dank' al la gramatiketo de Prof. Cart, tradukita
bonege de S-ro Joseph Rhodes, Esperanto estas ankaŭ lernebla
al blindaj Angloj, se ili havas bonan scion de la gramatiko de
sia patrinlingvo. Ne malmulte estas jam farite por Anglaj blindaj
Esperantistoj: La _Braille'a_ gazeto "_Progress_" ofte enhavas
artikolojn kaj sciigojn pri Esperantaj aferoj, el kiuj multajn
skribis nia amiko Sinjoro W. Percy Merrick. Tamen Esperanto ne havas
grandan nombron da amikoj ĉe Anglaj blinduloj. Tio ĉi dependas
eble je pli ol unu cirkonstanco sed ĉefe je la fakto, ke ekzistas
neniaj Esperantaj vortaroj en punktskribo. Mi aŭdis tion ĉi el
diversaj flankoj, kaj en la Aprila numero de "_Progress_" tio sama
estis denove elmontrata. Kelkaj Svedaj amikoj tiam decidis fari
ĉion en siaj fortoj por helpi al siaj Anglaj kungefratoj. Kvardek
Kronoj estis tuj donataj. Tio ĉi estas malgranda sumo, sed ĝi estas
komenco de fariĝonta fondo por Esperant-Angla vortaro _Braille'a_.
Kaj nenia fino sen komenco.
Nia plano estas kolekti sufiĉan sumon por ebligi la presadon de la
libro nomita. Unu aŭ du Angloj jam promesis sian helpon. Dume ni
priesploradas, kie la vortaro devas esti presata por fariĝi sufiĉe
malmulte-kosta.
Mi skribis al vi tiun ĉi leteron, parte ĉar mi scias, ke ni havas
vian afablan intereson, parte ĉar mi pensis, ke eble iuj el viaj
Legantoj volus helpi al ni iamaniere. Mi estus tial al vi tre danka,
se vi volus fari resumeton de mia letero kaj presigi ĝin en via
estimata gazeto.
Kun granda respekto,
Mi estas, kara sinjoro,
Via fidele,
H. J. E. Thilander.
POPOLA VERSAĴO.
Tradukita de A. Simon (Frankfurt a/Main).
Pro manko de najlo, la ŝuo perdiĝis.
Pro manko de ŝuo, ĉevalo perdiĝis.
Pro manko de ĉevalo, rajdisto perdiĝis.
Pro manko de rajdisto, batalo perdiĝis.
Pro manko de batalo, reĝlando perdiĝis.
Kaj ĉio pro manko de ĉevalo-ŝu-najlo.`
AVENTURO TERURA.
Originale verkita de William Officer (Peterhead).
Estis mia libertempo. Severa laborado dum tuta jaro estis min
malfortiginta. Mi konkludis ke resaniga maraero estus la plej bona
kuracilo. Sekve mi min trovis loĝanta ĉe vilaĝo apud la Skota
marbordo.
Ĉiutage mi promenadis sur la bordsablaroj, trae ĝuadante la freŝan
aeron kaj sunbrilon.
Unu matenon mi rimarkis ŝtonegaron, foretendantan en la maron. Mi
ankaŭ rimarkis ke la ŝtonegoj plialtiĝis kiel ili malproksimiĝis
de la tero. Ĉe ambaŭ flankoj de la rifo la ondetoj saltis kaj ludis
simile al feliĉaj kreitaĵoj vivaj.
Kia bonega ekzerco estus, mi pensis, transpasi la ŝtonegojn, kaj
sidiĝi sur la plej malproksima pinto. Subite deziro anstataŭis
penson, kaj mi komencis la allogan eksperimenton.
Mi supreniris kaj malsupreniris ŝtonegajn montetojn, kaj trapasis
ŝtonegajn valetojn, ofte je granda malfacilo. Fine, mi trafis mian
celon, kaj sidiĝis triumfe sur la lasta ŝtonego.
La varmo kaj marmuziko kombinis min luli en feliĉan revaĵon.
Kiel longe mi tie sidadis mi ne povas diri. Mi vekiĝis trovi ke la
marfluo estis multege leviĝinta.
"Mia Dio! Ĉu estos eble retrapasi la ŝtonegajn valetojn?" estis
mia unua penso. Je timego mi tuj leviĝis. Unu ekvido preskaŭ
haltigis mian koron. La plej proksima valeto similis riveron, kiun
oni ne povus transpasi krom per naĝado. Malfeliĉe, mi ne estis la
arton lerninta. Sopire mi rigardis la teron, nur esti memorigata
cirkonstancon, kiu alportis novan teruron al mia animo. Antaŭ
nelonge mi preterpasis tiun ĉi saman lokon. La marfluo estis tiam
alta; kaj la ŝtonegoj sur kiuj mi nun staris ne estis videblaj. Kia
malgaja sorto devos do esti la mia, se helpo ne alvenos! Rilate al
tio ĉi lasta mi havis malmulte da espero. Tiu parto de la marbordo
estis dezerta, kaj homoj ĝin vizitis tre malofte.
La ondoj jam alproksimiĝis miajn piedojn. Mi ilin rigardis kun
malvarma tremeto. Antaŭ nelonge ili aperis belaj, sendanĝeraj. Nun
ili ŝajnis alpreni la formojn de sovaĝaj monstroj, kiuj penas min
ekkapti per teruraj blankaj dentoj.
Priskribi la sentojn, la teruraĵojn kiuj min posedis dum la kruela
akvo leviĝis colo post colo ĉirkaŭ mi, ne estas eble. Por tia
tasko la homa lingvo ne estas sufiĉa. En la daŭro de tiu mallonga
periodo mi ŝajnis morti milfoje.
Kiam la akvo atingis mian bruston, tre stranga afero okazis. Miaj
timoj subite foriris; kaj mia animo tute trankviliĝis. Ankoraŭ
mi rigardis la teron; sed mi ne plu atendis helpon, nek eĉ ĝin
deziris.
Baldaŭ nur malfacile mi povis stari. Ĉiu ondo, kiam ĝi
preterpasis, preskaŭ min forportis. Fine, miaj piedoj apartiĝis
de la ŝtonego. Mi aŭdis laŭtan siblan sonon en miaj oreloj, kaj
nenion plu sciis.
Kiam mi vekiĝis mi kuŝis en boato. Apude du fiŝkaptistoj
genufleksis.
Al miaj demandoj ili respondis ke ili vidis mian danĝeran situacion
de la maro, kaj rapidis min savi. Ili alvenis ĵus kiam mi
subakviĝis, tuj min tiris en la boaton, kaj, post multe da flego,
mian konsciecon revenigis.
Tiu ĉi aventuro okazis antaŭ multe da jaroj; sed ĝi lasis tian
profundan impreson sur mia animo ke mi ne povas eĉ nune rigardi la
maron sen tremeto.
LA MALJUNA PASTRO.
En kampa vilaĝo de la okcidenta Irlando, Katolika Pastro sufiĉe
maljuna por esti iom malpreciza je sia memoro, predikis unu dimanĉon
pri la Komparaĵo de la bulkegoj kaj fiŝoj: li signalis al sia
zorgitaro kia miraklo estis kiun faris Nia Sinjoro kiam li nutris
kvin virojn kaj du virinojn per miloj da bulkegoj kaj miloj da
fiŝoj: kaj postulis ĉu iuj el liaj aŭdantoj kredas ke ili povas
simile fari. Ŝajnis ja al la paroĥanoj ke ne estas tie ia granda
miraklo; kaj unu, Pat Rafferty, estis sufiĉe maltima por eldiri ke
"Mi kredas ke mi do povus tiom fari mi mem!"
Tio ĉi, kaj lia memoramanko alvenis al la oreloj de la Pastro, kiu
vidis sian eraron, kaj, kun humora okulbrileto, diris, "Ho! mi ja
tion plene rektigos proksiman dimanĉon!" Nu, kiam alvenis dimanĉo,
li klarigis al sia aŭdantaro kiel li devus diri ke Nia Sinjoro
nutris milojn da viroj kaj milojn da virinoj per kvin bulkegoj kaj
du fiŝoj. "Nun," li demandis, "Pat Rafferty, ĉu vi kredas, ke vi
povus tion fari?" "Vere, via moŝto riverenca," respondis Pat, "mi ja
kredas ke jes." "Kaj kiel vi farus?" reparolis la Pastro. "Nu! via
Riverenco, per la restaĵoj de la lasta Dimanĉo!"--(10532).
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
23. (Vol. II., No. 9.)
_Septembro, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.C.
CONTENTS.
Page
Two Congress Programs 129
Impressions of the Congress (H.B.M.) 130
Notes on the Orient, Part III. (Col. H. K. Gordon) 135
Saved from Death, Serial, continued from
pages 98 & 126 (General Cox) 136
Reminiscences, Part IX.
(Edward Metcalfe, M.A., Oxon) 137
Brisquet's Hound (translated by C. Leroux) 139
The Sherborne Pageant (H. W. Southcombe) 140
The Snowdrop (Clarence Bicknell) 141
Sundry Notes 142
Woman, The Incomprehensible
(translated by G. C. Law) 142
The Little Invalid (translated by Dr. Philippet) 144
MARQUE DÉPOSÉE,
No. 13195.
VISKO
ESPERANTO.
Registered Trade Mark, No. 270,042.
BONEGA PROPAGANDILO.
Observu la Verdan Stelon kaj la nomon Esperanto sur la afiŝeto.
Antaŭpagitaj mendoj de Esperantistoj ricevos specialan rabaton.
Bonvolu skribi por detaloj al--
BUCHANAN, SCOTT & CO.,
Garthland Street, Glasgow, Scotland.
Telegrafa Adreso: "ESPERANTO, GLASGOW."
The Remington
THE _UNIVERSAL_ TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
_Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples._
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
* * *
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA _UNIVERSALA_ SKRIBMAŜINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MAŜINO.
_Tute liberiĝita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ĉiuj civilizitaj popoloj._
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
* * *
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas.
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas.
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti bonajn vinojn, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadeau en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of the Best
Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow with
intelligent interest the great movements of Contemporary History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
NASKIĜO.
Al la Gesinjoroj H. R. Geddes, Horthumberland House, Dover,
je Junio 17 Filo (baptonomita Frederick Leonard).
Correspondence Lessons in Esperanto.
ARE GIVEN BY
Mr. A MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto, 157, Earlham Grove,
Forest Gate, London, E.
_7/6 the Quarter._
KOLEKTANTOJ.
Finlandaj poŝtmarkoj, 20 malsamaj, afrankite, por 1m. 50 pennia
(2/-, aŭ 2 fr. 25 c.), 25 malsimilaj por 2m. (2/3, aŭ 2 fr. 75 c.).
Pagon volu sendi per poŝtmandato. Rusaj poŝtmarkoj akceptaj laŭ
efektiva valoro.
ADOLF REINBERG, Osterlanggatan, 39, Abo, Finland.
AL STUDENTOJ ĈIULANDAJ.
Gestudentoj dezirante studi la Artojn aŭ la Sciencojn ĉe
London University estas invitataj aliĝi je 3 aŭ 4 aliaj
studentoj, kiuj prenas la sciencan kurson ĉe
University College, London.
Respondu al 24, COLBERG PLACE, Stamford Hill, N.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
S-rino. L. Frank, 13, Somerset Street, Kingsdown, Bristol,
Anglujo. Deziras kor. per leteroj & ilus. p-k. por reciproka
kritikado & pliboniĝo.
S-ro. G. Wilkins, 94, Greenwood Road, Dalston, London.
Deziras kor. letere & p-k. kun Geesperantistoj.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London, W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro,
67, Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
23. [Vol. II., No. 9.]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later issues
4d. each, net.
SEPTEMBRO, 1905.
PROGRAMOJ.
_Sabaton, Aŭguston 5._
1. L'Espero. _Ĥoro_ de Boulognaninoj.
2. Oficialaj Paroladoj.
3. Respondo de D-ro Zamenhof.
4. Orĥestro.
5. Ĉu vi konas la landon? _Kanto._ F-ino M. Samuel.
6. Serenado. _Kanto_ F-ino Richard, _Violono_ F-ino Libersat.
7. Sub la blanka velo. _Ĥoro & solo_ de S-ino Parsons.
8. La Bano de la Pastro. _Monologo_ de Paul Boulet.
9. La Edziniĝo de Johanino. _Kanto._ S-ino Duchochois.
10. Hinda Kanto. _Voĉo_ S-ino Bergier, _Violono_ F-ino Libersat,
_Violonĉelo_ S-ro Libersat.
11. Mensogo pro Amo. _Unuakta komedio_ tradukita de Paul Boulet,
_Ludata_ de F-inoj Pannevin & Samuel. S-roj Lephay, Boulet, C.
Michaux, Martin & Samuel.
_Dimanĉon, Aŭguston 6._
1. L'Espero. _Kanto_.
[121]Ho Mia Kor'. _Kanto_. S-rino Guivy (Tours).
2. Balo de la Enmaskigitoj. _Deklamata_ de S-ro Lambert (Londono).
3. Legendo. _Ludata sur Violono_ de F-ino Birch (Folkestone).
4. Finokanto. _Kanto_ de D-ro Hanauer (Frankfurt).
5. Ĉu esti aŭ ne esti. _El Hamleto._ F-ino Schafer (Londono).
6. Plu kreskis la Barbo. _Humora kanto_ de S-ro Hulme (Shrewsbury).
7. Edziĝo Kontraŭvola, _de Molière_, tradukita de Victor Dufeutrel.
Dorimeno, _filino de Alkantoro_. S-rino Junck (Italujo).
Unua Ciganino. F-ino Cederblad (Svedujo).
Dua Ciganino. S-ino Avilov (Rusujo).
Sganarelo, _amanto de Dorimeno_. S-ro Paul Boulet (Francujo).
Pankraso, _Filozofo_. S-ro H. Bolingbroke Mudie (Anglo).
Mariufuso, _Filozofo_. S-ro Saint Martin (Kanado).
Geronimo, _amiko de Sganarelo_. S-ro J. Ansel (Francujo).
Alkantoro, _patro de Dorimeno_. S-ro Cogen (Belgujo).
Alcidaso, _frato de Dorimeno_. S-ro Kuchler (Germanujo).
Likasto, _amanto de Dorimeno_. S-ro Allum (Norvegujo).
8. La Vojo. _Kanto._ S-rino A. Mudie (Londono).
9. La Kapelo, _deklamata_ de S-ro Otto Simon (Ung Hradisch).
10. Antaŭen. _Kanto._ F-ino Schafer (Londono).
11. Solo de Fluto. _Humoraĵo_ de S-ro Dore (Troyes).
12. Ĝis la Revido, _deklamata_ de S-rino Junck (Bordighera).
13. Nova Kanto, _deklamata_ de F-ino Warlow (Londono).
14. La Elf-reĝo. _Kanto._ D-ro Hanauer (Frankfurt).
15. Freneza Ridado. F-ino Banet (Valenciennes).
16. La Sonĝo de Malliberulo. _Kanto._ Profesoro Offret.
17. Printempo Venas. _Kanto._ F-ino Farnes (Londono).
PIEDNOTO:
[121] Aĉetabla po 1 franko por helpi Blindulojn.
KONGRES-IMPRESOJ.
H. Bolingbroke Mudie.
La Unua Internacia Esperantista Kongreso finigis sian tre
sukcesegan vivadon en Boulogne-sur-Mer, la 11 de Aŭgusto. Sendube
estontaj Kongresoj estos ja multenombraj, sed neniam ni povos forgesi
la rimarkindajn impresojn, kiujn faris je ni tiu ĉi unua Kongreso.
Ĉar estas, ni kredas, la intenco de ĉiuj niaj kunbatalantaj
Esperantistaj Gazetoj pritrakti detale la Kongresajn agadojn, ni nur
verkos kelkajn vortojn pri la ĝenerala impreso.
Estas certe ke tiuj multaj amikoj estis pravaj, kiuj antaŭ-diris ke
nun Esperanto, por la unua fojo, estos monde reklamata. Ĉar ĉiuj
ĵurnaloj, eĉ tiuj kiuj neniam antaŭe volis nomi la "Dua Lingvo
por Ĉiuj Nacioj," jes, ĉiuj donis tre favorojn raportojn pri la
rimarkinda fervoro, komprenebleco, kaj amikemo, kiuj unuigis la
diversnaciajn Kongresanojn.
Kiam ni unue paŝis sur Francan teron, forlasinte la belan
turben-ŝipon _Onward_, ni ekvidis ke Boulogne fariĝas Esperanta
urbo. Eĉ la portistoj, kiuj klopodis pri la pakaĵoj, diris: "A
l'Hotel Espérantiste, Monsieur?" Sur la stratoj flugetis verda flago
kun blanka kojno, sur kiu estis brodita verda stelo.
Kvankam Boulogne estas sufiĉe granda urbo, du miloj da verdsteluloj
estis tre videblaj sur la stratoj, kaj ĉiam, dum eĉ mallonga
promenadeto, ni certe renkontus kelkajn afablajn samideanojn.
Persone, mi estis pli ol kontenta, ĉar, dank' al oftaj feliĉaj
Esperantaj vojaĝetoj, kiujn kredeble niaj legantoj bone memoros, mi
rekonatiĝis kun tiel granda nombro da Esperantistoj kiel ia alia
Kongresano.
La tuta Kongreso estis do serio da kontentigaj renkontoj kun
entuziasmaj amikoj. Kaj mi ne povis malpermesi al mi la memoron pri
la malgrandaj ĉarmaj kunvenoj kiujn mi ĉeestis dum la du antaŭaj
jaroj. Vere, vidante la Boulogne Kongreson, neniu povas plu diri ke
Esperanto ne faris mirindegan progreson. Eĉ la Angla _Times_ devis
konfesi ke la fakto ke tiom da diversnaciaj homoj povis sin tute
interkomprenigi nur per Esperanto "ne estis kontraŭdirebla."
"En la mondon venis nova sento," prave skribis nia eminenta
Prezidanto; sed ni multe dubas se eĉ li iam atendis vidi tian
pruvon, kia estas donita inter Aŭgusto 4-11. Kaj kion pensis D-ro
Zamenhof pri ĉio ĉi? Ĉu li trovis ke la ekcitiĝo, fervoro, kaj
entuziasmo, kiujn li vidis inter la ĉeestantaro; ĉu li trovis ke la
tondraj aplaŭdoj, kiuj bonvenigis lin ĉiam kaj ĉie; ĉu li kredis
ke tiuj ĉi kaj la aliaj nekalkuleblaj signoj de nia progreso valoris
la penadon de la longa veturo de Varsovio ĝis Boulogne?
Oni ja ne povas dubi pri lia respondo!
Kaj tiuj amikoj ankaŭ kiuj venis de eĉ pli malproksime, de Kanado,
Nov-Zelando, Japonujo, k.t.p., ĉu ili ne estas ankaŭ kontentegaj?
Kaj, pli ol ĉiuj, ĉu ne estis Maître Michaux, la nelacigebla
organizinto, la forta "Blovanto de la Kongresa ventego," ĉu li ne
estas kontentega kaj fierega pro la rezultato de liaj klopodoj? Ja
nenie oni estus povinta trovi homon pli taŭga por laborego tia, kaj
kiu samtempe posedis tiom da valoraj gehelpantoj.
"Palmam qui meruit ferat."
Ni en niaj koroj denove danku kaj gratulu Maître Michaux kaj la
Grupon de Boulogne-sur-Mer!
Kompreneble ni Esperantistoj grupiĝis, restis multope ĉe diversaj
Esperantemaj hoteloj. Certe hotelestroj ne povas plendi je Esperanto!
Alveninte vendredon nokte, ni jam havis tempon por diversaj
ekskursetoj sur la kamparo antaŭ sabatvespero, kiam la Kongreso
oficiale komenciĝis.
Doktoro Zamenhof mem alvenis vendredon post glorplena restado en
Parizo. Li restis ĉe Maître Michaux. Elektita malmulto estis
invitata lin renkonti por privata parolado antaŭ la oficiala
vesper-kunveno.
Tiam estis decidite elekti kvin Vic-Prezidantojn de la Kongreso,
ĉar D-ro Zamenhof ne sentis sin sufiĉe forta por preni ĉion
sur si. La kvin elektitaj estis:--D-ro Zamenhof, Prezidanto.
Vic-Prezidantoj:--M. Boirac, Rektoro de la Universitato de Dijon;
Maître Michaux, Advokato, Boulogne; Doktoro Mybs, Hamburg; Kolonelo
Pollen, LL.D., C.I.E., V.D., Prezidanto de la Brita Esperanta Asocio;
kaj Generalo Sebert, Membro de la Franca Instituto, Parizo.
La sukceson de la diversaj kunvenoj ni multe ŝuldas al la Urbestro
de Boulogne, kiu afablege donis al ni la uzon de la Urba Teatro dum
la tuta daŭro de la Kongreso. Vere, sen tiu ĉi helpo, ni ne scias
kio estus okazinta, ĉar tiu granda teatro mem estis ne tro vasta
por la aŭdantaro.
Sabatvespere, ĉirkaŭ 8.20, la amika babilado de la kunvenintoj
subite silentiĝis, la teatra kurtenego leviĝis, kaj jen! en longa
vico, vidiĝis la eminentaj Francoj, kiuj volis doni al ni la
bonvenon sur Franca tero.
Doktoro Zamenhof estis la sola ne-Franco, kaj la aliaj estis la
Urbestro, la Sub-Urbestro, la Prezidanto de la Komerca Ĉambro,
Generalo Sebert (Membro de la Franca Instituto, Reprezentanto de la
Franca Touring Klubo), Profesoro Carlo Bourlet (Prezidanto de la
Grupo Pariza), Profesoro Cart, kaj MM. Boulet and Derveaux (la du
Sekretarioj de la Boulogne Grupo), kaj laste, sed ne malpleje, Maître
Michaux.
Post multaj ĉarmaj paroladoj, Doktoro Zamenhof leviĝis, kaj tute
senŝancele aŭdis la plej tondran aplaŭdon imageblan. Multaj malpli
fortaj homoj ja estus konfuziĝintaj je tia okazo; sed, kvankam mi
sidis en la unua vico de seĝoj, mi ne eĉ vidis tremeti la Doktoran
manon. Tute kalme, eble iom aŭtomate, la kreinto de la lingvo
Esperanto klarege elparolis belegan paroladon, dum li rigardis antaŭ
siaj piedoj la triumfon de lia laboro, la floron de la proesperanta
batalantaro.
Kaj, dum la silentego kiu regis dum la longa parolado, ne eĉ
unu vorto el liaj lipoj perdiĝis. Estis same ĉiaokaze dum la
tuta Kongreso. Ĉiu Esperantisto sen malhelpo komprenis ĉiun
Esperantiston!
Detalan priskribon de la parolado de Doktoro Zamenhof ni lasas al
tiuj el niaj samtempaj ĵurnaloj, kiuj estas difinitaj por oficiala
raportado.
Kiam D-ro Zamenhof sidiĝis, kaj la aplaŭdoj reaŭdiĝis, la
kurteno falis, kaj la Kongreso oficiale malfermiĝis.
Iom poste la Boulogne Grupo donis tre ŝatindan koncerton. La virina
ĥoro, sub la direktado de la sindona S-ino Bergier, estis speciale
aprobinda.
Nia kunverkinto, S-ro Paul Boulet, deklamis "La Bano de la Pastro"
kaj ankaŭ havis rolojn en la du komedioj kiuj ludiĝis dum la
Kongreso.
Ni ja volus ke ĉiuj Esperantistaj Grupoj estu tiel talentoplenaj,
kiel tiu en Boulogne-sur-Mer!
Post la koncerto, ni nature rekunveniĝis en la Grand Café, ĉar ni
estis en Francujo, kie la kafejo estas la ĝenerala kunvenejo. En la
sama eleganta konstruaĵo ses-aŭ-sepdek Esperantistoj babiladis kun
D-ro Zamenhof, je neoficiala kunveno la antaŭan nokton, tial ni do
bone konis la lokon.
La proksiman tagon estis, kompreneble, Dimanĉo. Certe neniu el la
Anglaj partoprenantoj iam ĝuis tian Dimanĉon antaŭe; kaj, por
kvietigi maltrankvilajn konsciencojn, ni certigis al ili ke, ĉar
estis la dua tago (de la Kongreso) ne estis eble ke ĝi estu ankaŭ
Dimanĉo, kiu estas la unua tago!
Matenfrue ni kunvenis, laŭ nacioj, por aranĝi la elekton de
reprezentantoj pri la Lingvaj Aferoj, k.t.p.
Post la kunveno, la elektituloj rekunvenis sole, kaj la ceteroj frue
matenmanĝis por povi aliri la Ĉevalkuradojn, en speciala vagonaro.
La tago estis ĉarmega, aero klara kaj freŝa, suno varma, ĉielo
blua. Kiam do S-ro Gehet, Sekretario en Rouen, proponis al mi ke
ni iru ĝis la ĉevalkuradoj per vel-boato, anstataŭ vagonare, la
propono estis tiel alloga ke mi forlasis mian patrinon kaj la multajn
amikojn, kaj vojaĝis kun nur tri.
La maro estis tiel bela, tamen iom maltrankvila, ke, alveninte ĝis
Wimereux (kie estas la ĉevalkurejo) blovita de favora vento,
S-ro Gehet kaj mi decidis returnen-iri ĝis Boulogne, kaj poste
veturi trame. Tiel okazis ke ni nur vidis la lastan kurson--de la
Oficiroj--kaj revenis urbon per la Esperantistplena vagonaro.
Post rapida vespermanĝo, ni devis forkuri ĝis la teatro, kie okazis
la "Internacia Koncerto." Eĉ pli plenigita ol antaŭe, la teatro ja
prezentis kuraĝigantan aperon. Diversaj kantoj, deklamoj, kaj muziko
plenege sukcesis, kaj la _Edziĝo Kontraŭvola_, de Molière, ludiĝis
de oknaciaj aktoroj. Neniam antaŭe, certe, okazis tia ludo. Inter la
aktoroj kaj la aŭdantoj estis unu sola interkomprenilo--Esperanto;
kaj estis ja rimarkinda afero ke, preskaŭ sen antaŭludoj, komedio
sukcesis tiamaniere!
Doktoro Zamenhof kaj lia afabla edzino invitis nin, la naŭ aktorojn,
en sian kupeon, kaj dankis nin. Dum la longa trairo de la teatro kiun
postulis tiun viziton, ni ja estis subpremegataj je gratuloj. La
vestoj, scenoj, kaj ĉio estis ja bone aranĝitaj.
La dua parto konsistis el kantoj, deklamoj, ŝercoj, k.t.p., kiuj ja
elmontris veran talenton. Ni presigas la programon, kaj ĉiama estu
la honto de tiuj Esperantistoj kiuj povis, sed ne klopodis ĉeesti!
Post koncerto, kafejo; post kafejo, lito; post lito, dormo; post
dormo, festenoj (bis). Tiel oni povas priskribi la unuajn Kongresajn
tagojn malmultvorte.
Lundo, Aŭgusto 7, Banklibertago en Anglujo kaj Skotlando,
Esperantalibertago en la Esperantujo! Ĉu oni iam povos tiun tagon
forgesi?
Matenmanĝante, ni memoris la konsilon de
Ham Mukasa, kaj ne tro
manĝis, pro la venontaj bonaj manĝaĵoj; ĉar ĉu hodiaŭ ne estas
la tago difinita por la Granda Internacia Festeno, kaj ĉu oni ne
estis dirinta al ni ke eble la ĉambrego de la Kazeno ne estos
sufiĉe granda por ni?
Jes, estis tiel! Kvankam ĝi povis enhavi 400 manĝantojn, kvindekon
da Esperantistoj devis iri en apudan ĉambron. Bonega sukceso!
Kaj ĉie la vorto Esperanto. Esperanta Visko, Esperanta Ĉampanvino,
Esperanta ĉi-tio kaj Esperanto tio. Kaj ĉie Esperantistoj. Ne grave
ĉu Ruso, Polo, Franco, Germano, Belgo, aŭ Anglo, ĉiuj estis kaj
ĉiam estos, Esperantistoj.
Ĉu iam oni aŭdis tiajn paroladojn? Unue D-ro Zamenhof, poste
eminentaj Francoj kaj reprezentantoj de ĉiuj ĉeestantaj nacioj,
esprimis, per belsona Esperanta, siajn pensojn kaj esperojn. La tempo
rapide forflugis!
La fotografantoj havis multe da okupado tiun tagon; ĉar, kvankam ili
bone laboris dum la festeno mem, eĉ pli bone estis kiam, forpelitaj
en la Kazen-ĝardenojn, ni ĉiuj amasiĝis apud muzikludejo, por
fotografiĝi, kaj aŭskulti tiujn naciojn, kiuj ne ankoraŭ havis
sian okazon en la salonego.
Oni ja povas esti tre elokventa per Esperanto. La efekto de la
paroladoj estis tre favorega. Ĉiuj estis tute interesaj, tute bone
elparolataj. Mi ne volas aplaŭdi ian specialan paroladon super alia,
sed nenia estis pli elokventa ol tiu elparolita de nia plej juna
amiko, Edmond Privat, el Ĝenevo. Inter la plej bonaj parolintoj
estis D-ro Zamenhof (Polujo), MM. Michaux, Boirac, Bourlet,
Cart, Javal, S-rino Bergier (Francujo), MM. Grabowski (Polujo),
Ostrowski (Rusujo), Balik (Bohemio), Simon (Aŭstrujo), Borel
(Germanujo), S-rino Junck (Italujo), MM. Codorniu (Hispanujo),
Krikorts (Svedujo), St. Martin (Kanado), Seynaeve (Belgujo), Privat
(Svisujo), Schneeberger (Protestantismo), Abbé Peltier (Katolikismo).
Kvankam la festeno komenciĝis tagmeze, estis jam la kvina antaŭ
ni povis fortiri nin, por pretigi nin por la kruela vaporŝipo, kiu
devis korpe disigi nin de la Esperantistoj.
Sed anime, ili restas ankoraŭ kun ni. Kiam, trairante la arĝentan
strekon je la horo de la sunkuŝiĝo, ni ekvidis tute rimarkindan
oran landon okcidenten, ni figuris al ni ke ni veturas al tiu glora
ora lando de la Esperantismo, kie regas frata amo kaj kontentiĝo, la
ora lando kiu devas iam veni, la lando de la interkompreniĝo de la
tuta homaro.
Amikoj de la Kongreso, _Ĝis la revido!_
The First International Esperantist Congress terminated its
most successful course in Boulogne-on-Sea on the 11th of August.
Future Congresses will, undoubtedly, be many, but never shall we be
able to forget the remarkable impressions which this first Congress
made upon us.
As it is, we believe, the intention of all our Esperanto
contemporaries to treat of the Congressional doings in detail, we
will merely write a few words as to the general impression.
Certain it is that those many friends were right who predicted that
now Esperanto, for the first time, will be advertised all over the
world. For all journals, even those which never previously deigned to
name the "Second Language for All Nations," yea, all have given most
favourable reports of the remarkable fervour, comprehensibility, and
friendliness which united the Congressmen of many nations.
When we first stepped upon French soil, after leaving the fine
turbine steamer _Onward_, we saw that Boulogne had become an
Esperanto city. Even the porters who looked after the baggage said:
"To the Esperantists' hotel, sir?" Over the streets fluttered a green
flag with a white corner, on which was embroidered a green star.
Although Boulogne is a fairly large town, two thousand wearers
of the green star were most conspicuous in the streets, and
invariably, even during a short walk, we were sure to meet some kind
friends-in-Esperanto.
Personally, I was more than content, for, thanks to frequent happy
Esperantic excursions, which our readers may well remember, I renewed
acquaintance with as large a number of Esperantists as did any other
member of the Congress.
The whole Conference was thus a series of gratifying _réunions_
with enthusiastic friends. And I could not help remembering the
small and charming gatherings which I had attended during the two
preceding years. Truly, on seeing the Boulogne Congress, none can now
truthfully assert that Esperanto has not made the most astonishing
progress. Even the English _Times_ had to confess that the fact that
so many men of divers nationalities could thoroughly understand one
another solely by means of Esperanto "was not to be explained away."
"Into the world has come a new sentiment," wrote our eminent
President; but we much doubt whether even he ever expected to see
such proof as was given between August 4th-11th. And what did Dr.
Zamenhof think of all this? Did he find that the excitement, zeal,
and enthusiasm which he saw in those present; did he find the
thundrous applause which greeted him at all times and places; did he
believe that these and the other innumerable signs of our progress
were worth the effort of the long journey from Warsaw to Boulogne?
One cannot indeed doubt as to his answer!
And those friends also who came even greater distances, from Canada,
New Zealand, Japan, etc., were not they also supremely contented?
And, more than all, was not M. Michaux, the indefatigable organiser,
the strong "Blower of the driving wind" of the Congress, was not
he most content and proud at the result of his efforts? Assuredly
nowhere could one have found a man more competent for such a great
work, and who, at the same time, possessed so many valuable helpers.
"Let him who has earned it, bear the palm!"
Let us in our hearts renew our thanks and congratulations to M.
Michaux and the Group in Boulogne-on-Sea!
Naturally, we Esperantists gathered together, and stayed in batches
at the several Esperanto hotels. Certainly the hotel-keepers cannot
complain of Esperanto.
Having arrived on Friday evening, we still had time for sundry little
trips into the country before Saturday evening, when the Congress was
officially opened.
Dr. Zamenhof himself arrived on Friday, after a glorious stay in
Paris. He was staying with M. Michaux. A select few were invited to
meet him for a private conference before the official meeting in the
evening.
It was then decided to elect five Vice-Presidents for the Congress,
as Dr. Zamenhof did not feel sufficiently strong to take all the
duties upon himself. The five elected were:--Dr. Zamenhof, President.
Vice-Presidents:--M. Boirac, Rector of the University of Dijon; M.
Michaux, Advocate, Boulogne; Dr. Mybs, Hamburg; Colonel Pollen,
LL.D., C.I.E., V.D., President of the B.E.A.; and General Sebert,
Member of the Institute of France.
The success of the various meetings we largely owe to the Mayor of
Boulogne, who most generously allowed us the use of the Municipal
Theatre throughout the Congress. Indeed, without this help, we know
not what would have happened, for that fine theatre itself was none
too vast for the audience.
On Saturday evening, about 8.20, the friendly babbling of those
assembled was suddenly hushed, the drop-curtain was raised, and
lo! in one long row were seen the eminent Frenchmen who desired to
welcome us to French soil.
Dr. Zamenhof was the only non-Frenchman, and the others were the
Mayor, Deputy-Mayor, President of the Chamber of Commerce, General
Sebert (Member of the Institute, Representative of the Touring Club
de France), Professor Carlo Bourlet (President of the Paris Group),
Professor Cart, and MM. Boulet and Derveaux (the two Secretaries of
the Boulogne Group), and last, but not least, M. Michaux.
After many charming speeches, Dr. Zamenhof rose, and quite calmly
heard the most thundrous applause imaginable. Many weaker men would
have been confused under such circumstances; but, although I sat
in the front row, I did not even see the Doctor's hand shake. Most
calmly, maybe somewhat automatically, the creator of the language
Esperanto very clearly delivered a most beautiful speech, while he
saw before his feet the triumph of his labours, the flower of the
Esperantist army.
And, during the great silence which reigned during the long speech,
not even one word from his lips was lost. It was ever thus throughout
the Congress. Every Esperantist without difficulty understood every
Esperantist.
A detailed description of Dr. Zamenhof's speech we leave to those of
our contemporaries who have been selected for reporting officially.
When Dr. Zamenhof was seated, and the applause had broken forth
again, the curtain fell, and the Congress was officially opened.
Shortly afterwards the Boulogne Group gave a most enjoyable concert.
The ladies' choir, under the direction of the devoted Mme. Bergier,
was specially worthy of applause.
Our collaborator, M. Paul Boulet, recited "The Pastor's Bathe," and
also acted in the two comedies performed during the Congress.
Would that all Esperantist Groups were as endowed with talent as that
in Boulogne-on-Sea!
After the concert we naturally re-assembled in the Grand Café, for
we were in France, where the café is the general meeting place. In
the same elegant building sixty or seventy Esperantists had chatted
with Dr. Zamenhof, in a non-official gathering the night before, so
we knew the place well.
The next day was, of course, Sunday. Assuredly none of the English
members had ever enjoyed such a Sunday before; and, to set disturbed
consciences at rest, we assured them that, as it was the second day,
it could not be Sunday also, which is the first day!
Early in the morning we met, according to nationality, to settle the
election of representatives for Linguistic Matters, etc.
After the meeting, those elected met together alone, and the rest
lunched early, in order to go to the Races by a special train. The
day was most delightful, air clear and fresh, sun warm, sky blue.
When therefore M. Gehet, Secretary of the Rouen Group, suggested that
we should go to the racecourse by sailing-boat, instead of the train,
the proposal was so attractive that I deserted my mother and the many
friends, and journeyed with but three.
The sea was so beautiful, yet a little rough, that, having arrived in
Wimereux (where the racecourse is situated), M. Gehet and I decided
to return to Boulogne, and later go by tram. Thus it happened that we
saw only the last race--the Officers'--and returned to town in the
Esperantists' train.
After a hasty dinner, we had to tear off to the theatre, where the
"International Concert" was to take place. Even more crowded than
the day before, the theatre did indeed present a most encouraging
appearance. Various songs, recitations, and music were entirely
successful, and the _Marriage Forcée_, of Molière, was performed by
actors of eight nationalities. Never before has such a play taken
place. Among the actors and audience there was but one solitary
link--Esperanto; and it was indeed most remarkable that, almost
without rehearsal, the comedy succeeded in such a manner!
Dr. Zamenhof and his amiable wife invited us, the nine actors, to his
box, and thanked us. During the long tour of the theatre which this
visit necessitated we were indeed overwhelmed with congratulations.
The clothes, scenery, and everything were most excellently arranged.
The second part consisted of songs, recitations, humorous pieces,
etc., which exhibited genuine talent. We print the programme, and
everlasting be the shame of those Esperantists who could have been,
but who did not take the trouble to be, present.
After concert, café; after café, bed; after bed, sleep; after sleep,
jollifications (bis). Thus might one describe, in a few words, the
first days of the Congress.
Monday, August 7th, Bank Holiday in England and Scotland, Esperanto
Holiday in Esperanto-land! Can we ever forget that day?
While breakfasting, we recollected the counsel of Ham Mukasa, and did
not eat too much, on account of the good things to come; for was not
to-day the day allotted for the great International Banquet, and have
we not been informed that possibly even the great hall of the Casino
will not be sufficiently large for us?
Yes, so it was! Although it could contain 400 diners, about fifty
Esperantists had to dine in a room adjoining. A magnificent success!
And over all the name Esperanto. Esperanto Whiskey, Esperanto
Champagne, Esperanto this, and Esperanto that. And everywhere
Esperantists. No matter whether Russian, Pole, Frenchman, German,
Belgian, or Englishman, all were, and ever must remain, Esperantists.
Have such speeches ever been heard? In the first place, Dr. Zamenhof,
then eminent Frenchmen and representatives of all nations present,
expressed, in sonorous Esperanto, their thoughts and hopes. Time sped
rapidly!
The photographers had plenty to do that day; for, although they
worked hard during the banquet itself, it was even better when,
expelled into the Casino Gardens, we all gathered hard by a
band-stand to be photographed, and to hearken to those nations who
had not yet had their opportunity in the hall.
One can, indeed, be most eloquent in Esperanto. The effect of the
speeches was most favourable. All were thoroughly interesting,
all well-delivered. I do not wish to praise any special speech
above another, but none was more eloquent than that of our youngest
friend, Edmond Privat, of Geneva. Among the best speakers were Dr.
Zamenhof (Poland), MM. Michaux, Boirac, Bourlet, Cart, Javal, Mme.
Bergier (France), MM. Grabowski (Poland), Ostrowski (Russia), Balik
(Bohemia), Simon (Austria), Borel (Germany), Mme. Junck (Italy), MM.
Codorniu (Spain), Krikorts (Sweden), St. Martin (Canada), Seynaeve
(Belgium), Privat (Switzerland), Schneeberger (Protestantism), Abbé
Peltier (Catholicism).
Although the feast began at mid-day, it was five o'clock before we
could tear ourselves away to prepare for the cruel steamer which had
to separate us, in body, from the Esperantists.
But in mind they remained with us still. When, crossing the silver
streak at the sunset hour, we caught sight of a wonderful golden
shore in the west, we pictured to ourselves that we journeyed to
that golden land of Esperantism, where reign brotherly love and
contentment, the golden land which must come some day, the land of
the mutual intercomprehension of the human race.
Friends of the Congress, _Ĝis la revido!_
_N.B._--_Priskribo de la lastaj tagoj de la Kongreso aperos en
No. 24._
ORIENTAJ MEMORAĴOJ.
Originale verkita de Kolonelo H. K. Gordon.
Estas bonegaj malsanulejoj, provizataj por ĉiuj, senpage.
La malliberejoj estas tiel komfortaj, ke la malriĉaj estas pli bone
servataj kaj nutrataj ol hejme.
Pruntedono de mono per Hindaj bankistoj, nomitaj "Chetties," estas
grava profesio, sub protekto de Britaj juĝejoj: jarprocento estas
preskaŭ neniam malpli ol dekdu, kaj kontraŭ bona garantiaĵo: la
"Chetties" portas malmulte da vestaĵoj, eĉ la plej gravaj estroj.
Estas tre bonaj ĉevaletoj, Angle "ponies," alkondukataj de
malproksimaj montaj kamparoj. Ili bone faras kurson, kaj unuj povas
salti, portante plenkreskan viron, pli ol sia propra alteco. Ĉe la
kursoj, la saltbaroj estas ofte konstruitaj de ananasoj, anstataŭ
kotatero, pro ŝparemeco.
Tutmondo scias ke la floroj, nomitaj "orkido" sin produktas en
Birmanujo.
* * *
Forirante de "Rangoon," oni vojaĝas suden al insulo de "Penang," kaj
plie ne malproksime al "Singapore."
"_Singapore_" estas grandega kaj gravega haveno; ĉiuj ŝipoj irante
de okcidento al oriento kaj kontraŭe tie enhaveniras. Enŝipigejoj
kaj tenejoj okupas kvar aŭ kvin mejlojn da marbordo. Hoteloj estis
indiferentaj: sed la Klubo estas tre komforta.
Kuŝante apud la Ekvatoro, la klimato estas unuforme varmega kaj
malseka dum tuta jaro: pluvo falas preskaŭ ĉiutage. Estas multe
da Ĥinoj, kaj Hindoj (Koringi). La komuna lingvo, inter multaj,
estas "Malay," kiu, kiel Hindustani en Hindujo, reprezentas tie nian
Esperanton.
La maro estas punktata de insuloj.
En "Ĵava" kaj "Kambodja" sin trovas misteraj restaĵoj de antaŭa
okupo de forgesita Hinda popolo: la vastaj ruinoj de "Borubuda" kaj
"Angkor" pruvas gravan antaŭan civilizacion.
Vojirante sur Franca poŝtŝipo (sur kiu oni sin trovas tre komforta,
kaj bone servata), oni atingas la proksiman Francan havenon de
"_Saigon_." La urbo kuŝas kvardek mejlojn de la enfluo de la granda
rivero, la "Mekong," de kiu la veturado ŝajnas facila, kontraŭ tiu
de la "Ganges" al "Calcutta." Multe da mejloj ĉirkaŭe streĉas
plataj unuformaj rizkamparoj, famaj pro grandega raso de kuloj.
Respublika patramo penas forgesigi al gajaj Francoj ke "Saigon"
ne estas Parizo, kaj ke la Teatro de Saigon ne estas la Porte St.
Martin.
Ĉe fino de Oktobro, la klimato de "_Hongkong_" estas efektive
malproksime de esti agrabla: estante varmega kaj malseka: tamen, en
Decembro, estas vere agrabla. Dum la daŭro de la vojaĝo oni pasas
multe da insuloj. Estas ĉie multo da Ĥinoj. Vasta estas la haveno,
kaj plena da ŝipoj de ĉiuj nacioj.
La monto, nomita "Peak," kiu sin levas poste de la urbo kaj meze
de la insulo estas la sanigejo por Eŭropoj, kaj estas atingebla
per ŝnurega relo, tre kruta. De la pinto, ĝuas oni belan vidon
malsupren tra la haveno ĝis la Ĥinlando. Domoj, stratoj, k.c.,
estas bone konstruitaj. La tombejo "Happy Valley" kuŝas bele en arba
valo.
Oni oferas kuriozaĵojn de Japanujo kaj Ĥinujo; sed oni devas esti
singardema pri aĉetaĵoj sen konsilo.
De "Hongkong" oni vojaĝas al "_Canton_," la granda ĉefurbo de
sud-Ĥinujo: enŝipiĝinte sur rivera vaporŝipo, Amerike konstruita,
de la enhavebleco po kvar miloj da vojaĝantoj, kaj da du miloj da
"tons" de ŝarĝo, ni atingas "Canton" post dudekkvarhora vojiro.
La riverborda vidiĝo nin frapas per surprizo: ĉiam vasta popolaro
loĝas sur boatoj, kunligitaj kaj alligitaj al bordo ŝnure. Por
vendi, oni alportas per boatoj vivantajn fiŝojn, precipe grasigitajn
karpojn, en traboritaj putoj tra kiuj fluas la riverakvo.
Estas necesege dungi gvidiston: certe, neniu volonte irus sole tra la
mallarĝaj stratoj kaj aleoj, kie pasas kaj repasas tiom da malamikaj
Ĥinoj kun minacaj vizaĝoj, kiuj foje insultas "alilandajn diablojn"
per ofendaj ekkrioj.
La gvidisto provizas seĝojn kaj portantojn, por ĉiu persono: ne
estas sendanĝere marŝi. La stratoj estas mallumigitaj per multe
da elpendaĵoj de butikoj: homoj baldaŭ amasiĝas, kaj la gvidisto
zorge vin forrapidigas. Sin trovas temploj (pagoda) Ĥinaj, ankaŭ
la Katolika katedro. De tie al la ekzekuta loko; kie krimuloj estas
turmentegataj kaj senkapigataj; tiamaniere ordinare estas tio ke
neniu turnas sian kapon por rigardi.
Eble inter tia vasta loĝantaro, treega severeco estas tute necesa.
Gepatroj kaj prapatroj estas rigardataj kun treega respekto: sekve,
patromortiginto ricevas la morton per mil tranĉoj: escepte se,
bonŝance, la cinabra krajono de la Imperiestro ĉe "Peking" elviŝas
lian malfeliĉan nomon.
Sen bedaŭro ni turnas dorsojn kontraŭ la malaperanta vidiĝo,
kaj post nelonge revenas ĉe Hongkong. Tie ĉi, la Hotelo estas
rezone komforta; multe pli ol tiu en Hindujo, sed malpli ol tiuj en
Japanujo.
SAVITA DE MORTO.
Originale verkita de Generalo George Cox.
ĈAPITRO IV.
Priskribi ĉion, kion mi sentas, estas tute neeble. Mi altlevas
la paperon, malfermas la fenestron, kaj permesas al la malvarmeta
noktaero malhejti mian brulantan frunton. Mi sentas kvazaŭ mi
freneziĝas, kaj, kiam la papero, kiun mi tenas en mano, forflugetas
tra la malfermita fenestro en la mallumecon, mi estas tute nekonscia
ke mi perdas ion gravan.
Post intertempo, mi plitrankviliĝas, kaj ekkonsideras kiamaniere
okazis la malfeliĉaĵo. Mi rememoras, ke la armilfaristo montris al
mi, ke oni povus ĉani la pistolon kiel ordinaran pafilon, kaj tiam,
se la tirilo estos ŝovita antaŭen, ĝi fariĝos hartirilo, kaj la
plej malpeza tirilpremo faligos la ĉanon. Evidente la maljunulo
estis ĉaninta la pistolon, kaj nekonscie ŝovinta antaŭen la
tirilon. Ho! kia malŝagulo mi estis, ke mi ne klarigis al li la
tutan meĥanismon de la pistolo antaŭ permesi al li ĝin tuŝi?
Sed, kiel mi povis scii ke li ĝin ŝargus? Ne, certe mi ne estis
mallaŭdinda malgraŭ ĉio. Sed, kial mi ĝin ne forprenis de li,
kiam li ekparolis pri sia timiga projekto? La penso pri "projektoj"
konfuzas al mi la cerbon, kaj mi komencas pripensi la teruregon
de mia situacio! "Ho! Dio!" mi ekkrias, "lia tuta projekto estas
okazinta!" Kaj, tiam liaj vortaj fatalaj trakuregas tra mia cerbo!
... "_Kiel vi povis pruvi ke vi ne estis mortiginta min?_" Kiel mi
povis? Jes, mi povas! La papero! ... Kaj, tiam, kiel fulmo, jen
ekbrilas en mian spiriton, ke la papero, pruvanta mian senkulpecon,
estas perdita! perdita! perdita for de ĉia espero iam ĝin revidi!
"_Ĉu vi ne vidas ke vi estas mortonto, se mi ne atestos ke mi pafis
min mem hazardi?_" Grandĉieloj! mi ja estas! Nenio por pruvi mian
senkulpecon! Mia cerbo brulegas! Mi ekkuregas al fenestro! Ĉio estas
malluma kiel peĉo, krom la rapidflugantaj lumradioj elĵetataj de
la vagonfenestroj sur la plektbarilojn, kiuj, kontraste, aperigas
pli malluma la kamparon transe. Mi penas malfermi la pordon. Ĝi
estas ŝlosita! Mi kuregas al la alia! turnas la tenilon, kaj ĝi
cedas! Pli kaj pli brulegas mia cerbo! Mi ekkaptas la mortkorpon!
tiras ĝin per la ŝultroj, kaj trapuŝegas ĝin tra la pordo, ĝis
ĝi malaperas en la mallumecon! Mi ĵetas el la fenestro ĉion
ne apartenantan al mi mem, kaj rapide enpuŝas en mian poŝon la
aĵetojn, kiujn mi estis metinta sur la sidejon, kiam mi penadas
trovi la ŝlosilon de la pistolujo. Mia okulo ekvidas la fatalan
turnpafileton! Mi altlevas ĝin! Ĉu mi plenigos la tragedion? Unu
malgranda premeto, kaj mi vivos ne plu! Ne! tio min stampus veran
mortiginton! Kio ajn okazos, miaj okuloj neniam restos sur tiun
mortigantan armilon! Mi enmetas ĝin en la ingon, kaj ĝin ĵetas el
la fenestro!
Kaj nun la rapideco ekmalakceliĝas. La lumiloj de stacidomo
videbliĝas! Ni haltas! Terura sento de timo, ke iu eniros la
vagonon, kaj vidos la sangmakulojn sur la planko kaj kusenoj, min
ekkaptas! La agonio de necerteco estas preskaŭ netolerebla, kaj
la duonminuta halto ŝajnas al mi horoj! Fine, la fajfo de la
konduktoro! kaj ni foriras!
Kaj nun mi komencas pli trankvile pripensi pri mia situacio, kaj
konsideri kian fatalan eraron mi estas farinta, ĵetinte la mortulon
el la vagono. Kiel mi povis esti kulpigita je mortigo? Kian kaŭzan
mi povis havi por mortigi la malfeliĉulon? Certe ne pro rabado,
ĉar la trovado de lia mono pruvas tion. Lia "projekto" estis simple
ridinda. Ho! kia idioto mi estis, ke mi ne lasis la mortkorpon tie,
kie ĝi kuŝis kaj diris la tutan veron ĉe la stacidomo, kie ni ĵus
haltis? Tro malfrue! tro malfrue! Nun mi devas konfidi je sorto! Sed,
ho! ĉieloj! nomiĝi mortiginto! Tiriĝi en juĝejon! Aŭskulti la
malvarman, senkompatan voĉon de ia malbenata advokato alparolanta
la juĝantaron, rakontanta fakton post fakto pruvanta mian kulpecon!
Ĉio vera! kaj mi ... senkulpulo! "Dio mia, estas frenezige!" mi
ekkrias, kovrante mian vizaĝon per la manoj, kaj ekploregante je
malespero!
Kio okazis kelktempe, mi ne scias. Mi devas esti enfalinta en
letargiecon, ĉar mi subite konsciiĝas, ke mi aŭdas voĉon
kriegantan "Preston Park! Preston Park!"
Mi eksaltas de la sidejo, kaj malfermas la fenestron.
"Ĉu vi deziras deiri, sinjoro?" diras voĉo.
"Jes," mi respondis.
"Nu! rapidu, mi petas, ĉar ni ne haltas minuton."
Kunprenante mian vojaĝkovrilon kaj palton, mi eliras el la vagono.
La fajfo sonas, kaj la vagonaro foriras.
Mi marŝas al la stacipordo; oni demandas mian bileton; mi ĝin donas
al la portisto, kiu rigardinte ĝin, diras:--
"Kompreneble vi scias ke tiu ĉi stacidomo ne estas Brighton?"
"Jes," mi respondas, paŝante sur la vojon.
Pluvas forte, kaj mi memoras ke mi lasis mian ombrelon en la vagono.
Senzorge pri la pluvo, mi ŝanceliras laŭ la vojo al Brighton.
Mi memoras nenion plu, ĝis kiam mi atingas la domon de mia patrino,
kaj la servistino malfermas la pordon.
"Vi tre malfruas, sinjoro," ŝi diras; "la mastrino kaj la junaj
sinjorinoj kuŝiĝis. Sed ho! kiel vi estas malseka kaj pala! Ĉu io
okazis, sinjoro?"
"Ne," mi respondas, prenante la kandelingon. Mi rapidas supren al mia
ĉambro, kaj ĵetas min sur la liton.
ĈAPITRO V.
"Ĉu vi estas malsana, Franĉjo, mia kara?" diras dolĉa, aminda
voĉo.
Estas la voĉo de mia patrino. Mi turnas min en la lito, kaj lace
malfermas la okulojn.
"Mi ne sentas min tre bonsane. Mi opinias ke mi malvarmumis hieraŭ
nokte, marŝante domen tra la pluvo."
"Kial vi estis tiel malfrue, mia kara? Mario al mi diris, ke vi ne
revenis ĝis la dekunua kaj duono, kaj ke vi ŝajnis tre nekvieta kaj
malsaneta."
Ĉiuj la teruraj okazaĵoj de la antaŭa nokto kuregas tra mia cerbo.
Ĉu mi diros al mia bona, aminda patrino la tutan historion? Ha! ne!
tiu timindega tragedio devas eterne ŝlosiĝi en mia brusto.
"Mi eliris ĉe Preston Park, patrino mia, pensante ke mi ĝuos la
marŝadon; sed malfeliĉe mi lasis mian ombrelon en la vagonaro, kaj
pluvegis senĉese la tutvojon."
"Mi esperas, kara," respondas mia patrino, "ke estas nur malvarmumo,
kiun vi ekkaptis. Pli bone estas resti en lito. Mi suprensendas al vi
tason da teo, kaj tiam eble bona refreŝiga dormado resanigos vin,
ĉar vi ŝajnas febra kaj via pulso batas iom rapide."
Mia bona patrino min kisas, kaj forlasas la ĉambron. Baldaŭ aperas
la manĝaĵo, kiun, malpeza kiel ĝi estas, mi malfacile englutas.
Tamen ĝi refreŝigas min, kaj baldaŭ mi ekdormegas.
(_Daŭrigota_).
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
Mi forgesas ĉu estis en Svisujo aŭ Aŭstrujo ke, en publika lavejo,
mi vidis muelilon por sapo. Oni metis sub ĝi la maldekstran manon,
turnis du aŭ tri fojojn per la dekstra mano la turnilon kaj ricevis
en la elŝtreĉitan manon maldekstran, sufiĉon da saprabotaĵoj por
lavi per ili la manojn. Tiuj kiuj kutimas vidi en Anglaj lavejoj
stacidomaj la saptableton jam de multaj manoj uzitan, certe tre
ŝatus tian muelilon. Mi mem kutime kunportas sapfolietojn, sed foje
mi forgesas ilin kunpreni, kaj tiam--nu, mi sopiras je la muelilo kiu
muelas sapon.
Pro kio mi komencas Amerikan memoraĵon per priskribo de ilo kiun mi
vidis en Eŭropo? Pro tio, ke por vojaĝanto negrandaj aferoj estas
ofte la plej gravaj; ankaŭ ke mia cerbo insistas kunmeti tiun ĉi
memoraĵon--eble pro la turnilo--kune kun tiu de la salskuilo Amerika
(_American salt shaker_) tiamaniere ke se mi pensas pri la unu mi
ĉiam pensas ankaŭ pri la alia.
"Sed kio," oni demandas, "estas la salskuilo." Ĝi estas, por tiel
diri, larĝigita piprujo en kies kovrilo la truoj estas tamen pli
grandaj ol tiuj kiujn kutime havas piprujo. Plie oni fabrikas ĝin
ne el vitro sed el porcelano kaj presigas sur ĝin belan floran aŭ
alian desegnon.
Trapasantan la kovrilon (almenaŭ en la plej bonaj specoj) oni
trovas ilon por grati kaj disigi la salerojn. Kiel bone scias ĉiu
mastrumistino saleroj dum malseka vetero kune algluiĝas. Por spici
ovojn poĉumitajn, k.t.p., la salskuilo estas ilo tre konvena.
Kelkajn mi aĉetis kaj kunportis hejmen.
Ofte kuniĝoj de pensoj estas tre kuriozaj. Ekzemple, mi pense
kunigas veturon kiun junule mi faris per _kajiko_ de _Constantinople_
kun sperto kiu al mi okazis en malgranda Amerika vilaĝo. Jen
ili:--De _Constantinople_ kun kelkaj kunuloj mi per kajiko supreniris
la Kornon Oran (The Golden Horn) ĝis la Dolĉaj Akvoj de Eŭropo
(The Sweet Waters of Europe). Kiam ni tien alvenis ni estis ĉiuj
malsataj, sed ni trovis por manĝi nur nigran panon kun kelkaj
malgrandaj fiŝoj (mi pensas sardeloj), kaj por tranĉi tiujn
apetitdonajn manĝaĝojn ni posedis la ne tro puran poŝtranĉilon
de nia gvidisto, kiu ilo eble ĵus antaŭe tranĉis tabakon. Unu
buŝplenon mi englutis kaj tuj sentis en mi grandan bezonon serĉi
tiun ĉambron kiun provizis por tielaj okazoj la antikvaj Romanoj.
La Amerika sperto estas la jena:--Mi alvenis malgrandan vilaĝon,
kie, ĉar tie mi ne intencis resti longtempe, mi eniris loĝantejon.
Mi tuj trovis ke mi estas malantaŭenirinta al la kutimoj de niaj
mezepokaj antaŭuloj, ĉar, ĉe la manĝoj oni ĉirkaŭportis sur
plado la viandon, el kiu la gastoj fortranĉis siajn porciojn _ĉiu
per sia propra tranĉilo_.
Mi diris al Amerikano ke tiu ŝajnas al mi tre malagrabla kutimo.
"Ho, ne," li respondis, "ĉiu tuŝas nur tion kion li mem manĝos.
Pro tio la kutimo ne estas malagrabla. Sed vi Angloj estas ĉiuj tre
malŝatemaj!"
Tamen mi estis danka ke oni permesis al mi fortranĉi la unuan
porcion; sed kredeble se mi estus restinta en tiu vilaĝo mi baldaŭ
kutimiĝis al la manĝmaniero kaj ĝin ne plu estus rimarkinta.
En verko, mi pensas de _Max O'Rell_, oni legas ridigan rakonton pri
Amerika riĉegulo kiu per siaj propraj manoj purigis la botojn de sia
Angla amiko; kaj vere la malfacilaĵo kiun prezentas al Amerikano la
purigado de siaj botoj estas por ni preskaŭ malkomprenebla.
Mi apenaŭ estis enirinta Amerikan hotelon kiam mi legis la anoncon:
"La Hotelestro ne respondas pri botoj lasitaj ekster la pordoj de la
dormoĉambroj."
Kredeble la onklino ĝin ne legis, ĉar, je tre frua horo matene, mi
aŭdis longedaŭran frapegadon sur la pordon de mia dormoĉambro, kaj
malferminte ĝin mi vidis homon kiu tenas en la mano paron de botoj
de Sinjorino, kaj demandas tujan pagon por la purigo de ili.
"Ĉu oni ne devas enskribi la purigprezon sur la kalkulon?"
"Ne, la afero estas tute persona; li jam malŝparis sufiĉon da
tempo; ĉu oni atendas ke li serĉu la tutan hotelon por ricevi la
purigpagon de paro de botoj? Mi devas tuj pagi aŭ li forportos la
botojn, k.t.p., k.t.p."
Certe li estis en tre malbona humoro, sed li ĵus estis vekinta min,
kaj kiam oni tion faras per frapado sur pordon, sendube li suferos
je doloro de la artikoloj. Plie la onklino diras al mi ke nur kiel
grandega favoro li konsentis serĉi mian ĉambron. Li subite estis
prezentinta sin al ŝi per la sama demando; tujan pagon aŭ li
detenos la botojn; kaj, ho, ve, la onklino ne havis en sia monujo
Amerikajn monerojn. Ŝi petis pri la tuja aĉeto de kesteto de
purigiloj. Amerikano kutime kunportas tian kesteton kaj purigas mem
siajn botojn.
Ĉe la subetaĝo de hotelo oni trovos botpurigiston, kaj oni pagos al
li sufiĉan prezon por liaj servadoj. En la stratoj knaboj faros la
purigon je malkara prezo, sed ili havas ŝajnon timi la policanojn.
Eble estas malpermesite al ili eniri la stratojn kie ili faras la
plej grandan gajnon.
Foje mi legis pri homo kiu faris vojaĝon en kesto. Se mi legus
ke tuta familio faris vojaĝon en kesto _Amerika_ mi neniel
estus surprizata, tiel ĝi estas grandega. Fanfaronante pri la
frukto-porteco de la sojlo de kelka regiono, Amerikano diris ke
iu metis sur ĝin komodon, kaj jen, ĉe la mateno la komodo estis
enradikinta kaj kreskinta, kaj li trovis ne komodon sed dometon de
kvar ĉambroj. Nu, se oni metus sur _tian_ sojlon keston Amerikan
kredeble li trovos ĉe la mateno veran ŝipegon de _Noah_. Amerikanoj
ja uzas ne kestojn sed kestegojn, kaj jen estas, laŭ mia opinio, la
kaŭzo de tiu "eg"eco.
Paginte oni lernas! Kiam ni alvenis Amerikon ni havis tutan aron de
malgrandaj pakaĵoj, kaj kiam ni forlasis _New York_ mi kalkulis ke
mi jam pagis dudek dolarojn (=kvar livrojn=cent frankojn) por la
movigo de ili. La kosto estas tute sama por malgranda aŭ grandega
kesto, kaj por la alportado, kaj ĉe la pakaĵtenejo.
Mi, tial, tuj konvertiĝis al la Amerika metodo; aĉetis la plej
grandan keston kiun mi trovis, kaj en ĝin enmetis, mi pensas,
dekkvar el miaj pakaĵetoj.
Vojaĝante kun sinjorino mi ne povis imiti la Amerikanon kiu al mia
demando kiajn preparaĵojn li farus por ĉirkaŭvojaĝi la mondon
respondis, "Nu, fremdulo, mi divenas ke mi nur metus en mian poŝon
kombilon kaj dentpurigilon."
Oni povas bone supozi ke kestegojn tiajn kiajn mi priskribas,
Amerikaj servistoj neniel deziras suprenporti en la dormoĉambrojn.
Tre ofte la vojaĝanto lasas ilin ĉe la stacidoma pakaĵtenejo, kie
foje mi vidis aron de Amerikanoj, ĉiu kun sia _gripsack_ (malgranda
valizo kiun oni portas per la mano), elprenantaj el la kestego tion
kion ili bezonas por la venonta tago, kaj enmetantaj tion kion
ili alportis en la _gripsacks_. En hotel-vestibuloj (t.e., en la
vestibuloj de _kelkaj_ hoteloj) oni vidas la saman ŝanĝadon de
tolaĵo.
Inter miaj pakaĵoj estis fortega leda kesto kiu tre incitis
la malamon de la Amerika portistaro. Jen kion diras al mi la
onklino:--"Ĉe unu stacidomo ŝi vidis portiston kiu trenis laŭlonge
la trotuaro tiun keston supro malsupren renversitan."
Amerikano kiu trapasas diris al li:--"Ĉu vi ne vidas ke vi trenas
tiun keston supro malsupren. Tiamaniere trenante vi certe ĝin
difektegos."
"Nu, se mi ĝin difektos--ĝi estas nur la posedaĵo de unu
_Britisher_," respondis la aminda portisto kaj trankvile daŭrigis la
difektigon. Por klarigi lian rimarkon mi diros ke Amerikanoj kutime
ne uzas _ledajn_ kestojn.
Ie mi legis recepton por frakasi ŝtonegojn. Enfalditajn en pajlo
zorgege ilin enpaki en keston. Surmetu la surskribaĵon: "Facile
rompebla; volu ekzerci la plej grandan zorgon," kaj forsendi la
keston per vagonaro al la plej proksima urbo. Malferminte ĝin vi
trovos ne ŝtonegojn sed polverojn.
La zorgego de tiu portisto kaŭzas ke preskaŭ mi tion kredas!
LA HUNDO DE "BRISQUET."
(Eltiraĵo de Charles Nodier).--Tradukita de C. Leroux (Rouen).
En nia arbaro de "Lyons," ĉirkaŭe la vilaĝeto de "La Goupillière,"
tute apud granda putfonto kiu apartenas al la preĝejeto de
"Sankta-Martino," loĝis maljuna arbohakisto kiu estis nomita
"Brisquet," aŭ, aliel, la fendiston je la bona hakilo, kaj kiu
malriĉe vivis per la produktaĵo de siaj branĉfaskoj, kune kun
sia edzino kiu estis nomita "Brisquette." Dio estis donita al
ili du beletajn infanetojn: sepjaran knabeton kiu estis bruna kaj
nomita "Biscotin," kaj sesjaran blondulineton nomitan "Biscotine."
Krom tio, ili havis frizitharan hundon, tute nigran, escepte je la
buŝego kiu estis fajrkolora; kaj ĝi estis certe la plej bona hundo
el la lando pro sia alligiteco al siaj gemastroj. Oni nomis ĝin "La
Bichonne," ĉar ĝi estis hundino.
Ĉu vi memoras pri la tempo kiam alvenis tiom da lupoj en la
arbaron de "Lyons?" Estis dum la jaro de la densaj neĝoj, kiam la
malriĉuloj devis vivi tiel malfacile.
"Brisquet," kiu foriris ĉiam al sia laboro kaj kiu ne timis la
lupojn, dank' al sia bona hakilo, iamatene diris al "Brisquette":
"Edzino, mi petas vin ke vi ne lasu forkuri, nek 'Biscotin,' nek
'Biscotine,' ĝis kiam Sinjoro la estro de la lupkaptistoj estos
veninta. Estus danĝere por ili. Ili havas sufiĉe por marŝi inter
la malalta monteto kaj la lageto, de kiam mi plantis palisoj sur la
bordo de la lageto, por antaŭgardi ilin de malfeliĉo. Ankaŭ, mi
petas vin, 'Brisquette,' ke vi ne lasu forkuri 'La Bichonne,' kiu nur
tion demandas."
Ĉiu matene, la saman aferon, "Brisquet" diris al "Brisquette."
Iavespere, li ne revenis je la kutima horo. "Brisquette" alvenis al
la sojlo de la pordo, eniris, reeliris, kaj, krucigante siajn manojn,
diris: "Mia Dio! kiom li malfruiĝas!" Kaj poste, ankoraŭ ŝi eliris,
kriante: "Eh! Brisquet!"
Kaj "La Bichonne" saltis ĝis ŝiaj ŝultroj, kvazaŭ ŝi volis diri:
"Ĉu mi iros?"
"Paco!" diris al ŝi "Brisquette." "Aŭskultu, 'Biscotine,' iru ĝis
la monteto por scii ĉu via patro revenas. Kaj vi 'Biscotin,' sekvu
la strateton sur la bordo de la lageto, zorgante bone ĉu mankas
palisoj, kaj fortlaŭte kriu: 'Brisquet! Brisquet! ... Paco! la
Bichonne!'"
La infanoj foriris, foriris rapide, kaj kiam ili estis renkontintaj
sin je la placo kie kruciĝas la stratoj de la lageto kaj de la
monteto, Biscotin diris: "Mi retrovos nian malfeliĉan patron aŭ
la lupoj manĝos min tie." "Ili manĝos min ankaŭ," respondis
Biscotine.
Dum tio ĉi, Brisquet estis reveninta per la strato de "Puchay"
pasinte je la "kruco de la azenoj," apud la preĝejo de "Mortemer,"
ĉar li devis liveri dorskorbon da fasketoj ĉe Johano "Paquier."
"Ĉu vi vidis niajn infanojn?" diris Brisquette. "Niaj infanoj?"
respondis Brisquet; "niaj infanoj? Dio mia! ĉu ili foriris?" "Mi
sendis ilin al via renkonto, ĝis la monteto kaj al la lageto, sed vi
prenis alian vojon."
Kaptinte sian bonan hakilon, tuj, Brisquet forkuris al la monteto.
"Se vi prenus la Bichonne," kriis Brisquette.
La Bichonne estis jam malproksime; ŝi estis tiel malproksime ke
baldaŭ Brisquet ne vidis plu ŝin. Kaj ĉiam li kriis: "Biscotin!
Biscotine!" kaj neniu respondis. Tiam li ekploris ĉar li ektimis ke
liaj infanoj estis perditaj.
Kurinta longe, tre longe, li ŝajnis ekaŭdi la voĉon de la
Bichonne. Rekte en la densejon, li marŝis al la placo kie li estis
aŭdinta ĝin, kaj levante sian bonan hakilon, li eniris. La Bichonne
estis alveninta tien je la momento kiam Biscotin kaj Biscotine estis
ĵus manĝegotaj de granda lupo; ŝi estis ĵetinta sin antaŭen,
bojante por averti Brisquet per siaj bojoj. Per bato de sia hakilo,
Brisquet mortigis la lupon, sed estis tro malfrue por la Bichonne;
ŝi jam ne vivis plu.
Brisquet, Biscotin kaj Biscotine renkontiris al Brisquette. Estis
granda ĝojo, sed tamen ĉiuj ploris; ĉiuj rigardoj serĉis la
Bichonne. Brisquet enterigis la Bichonne en angulo de sia korto, sub
multepeza ŝtono sur kiu la lernejestro skribis Latine:
"Tie ĉi estas la Bichonne, malfeliĉa hundo de Brisquet."
Kaj de tiu ĉi tempo, oni diras la sekvantan proverbon:
"Tiel malfeliĉa kiel la hundo de Brisquet kiu nur unu fojo foriris
al la arbaro kaj kiun la lupo manĝis."
LA PARADO ĈE SHERBORNE.
Originale verkita de H. W. Southcombe.
Multe da samlanduloj, kaj eble da alilanduloj, veturante la
okcidentan marbordon, preterpasis tiun ĉi modestan urbon.
Eble ili ankaŭ ekrigardis la abatan-preĝejon kaj la pentrindan
ruinan kastelon, kiuj estas la ĉefaj posedaĵoj de la urbo, kaj pri
kiuj la loĝantoj havas grandan fierecon.
Kvankam la urbo havas nek tre multe da loĝantoj nek tro da riĉeco
ĝi havas grandan kaj memorindan historion.
Estis en jaro 705 A.D. sankta Ealdhelm fondigis la urbon, la
episkopan sidejon, kaj la lernejon, kiu lasta nuntempe atingis kaj
subtenas tre altan rangon inter niaj grandaj publikaj lernejoj.
Ĉar ĝi estas la 1,200 dat-reveno de ilia urbo la urbanoj havis tre
indan ideon.
Ili diris: "Ni uzu la ruinan kastelon kiel scenejo, ni elektu kelkajn
el niaj urbaj historiaj rakontoj, kaj faru kvazaŭ ekster-doman
teatraĵon aŭ priskriban paradon."
Ili havis unufoje kiel samurbano S-ro Louis N. Parker, kiu nuntempe
estas unu el niaj plej bone konataj teatraĵo-verkistoj.
Li kore akceptis la ideon, verkis la necesan libreton, kaj
entuziasme, senrekompence prenis sur si mem la gravan rolon de,
"Estro de la ceremonioj."
Venante el Londono li laboris kune kun siaj gekunhelpantoj tage kaj
nokte por sukcesigi la aferon.
S-ro James Rhoades verkis la poeziojn kaj S-ro Walter Raymond,
okcidenta kampara viro, verkis la 9an scenon, pri la urba
kaj monaĥa malamikeco. Tiu ĉi sceno estis ludita tute en la
okcidenta dialekto kaj estis granda plezuro kaj amuzaĵo al multe
da okcidentuloj revenante el malproksimaj lokoj, reaŭdadi la bone
konatan dialekton de ilia nask-lando.
La verkistoj elektis la jenajn scenojn por prezenti al ilia
aŭdontaro:--
1. A.D. 705. La alveno de St. Ealdhelm.
2. A.D. 845. La malvenko de la Danoj.
3. A.D. 860. Morto de Ethelbald kaj alveno de la knabo Reĝo
Alfred.
4. A.D. 998. Enkonduko de la _Benedictine_ vivo-maniero de
Episkopo Wulfsy III.
5. A.D. 1075. Reĝ. William I. (_La venkanto_) translokigas
la episkopan sidejon al _Salisbury_.
6. A.D. 1107. Roger of Caen, Episkopo de _Salisbury_ kaj
abato de _Sherborne_, fondigas la kastelon.
7. A.D. 1437. La malamikeco inter la urbanoj kaj la
monaĥaro kaj ekbruligado de _la preĝejo_. La _Morris_ danco.
8. A.D. 1437. La fondigo de la maljunulejo, kiu ankoraŭ
ŝirmas kelkajn maljunulojn kiuj partoprenis en la parado.
9. A.D. 1539. La elĵeto de la monaĥaro.
10. A.D. La lernejo ricevas la oficialan regan aŭtoritaton.
11. Alveno de Sir Walter Raleigh.
Danco cirkaŭ la Maj-stango.
La fina vidaĵo estis de du belaj blank-vestitaj junulinoj, sur
estrado, unu estis la urbo Sherborn en Mass., Ameriko, la alia la
urbo Sherborne, Anglujo. Heraldo legis amikan leteron de la Amerika
_Sherborn_ kaj kun muziko la ĉeestantoj pluvis rozojn sur ambaŭ
figuroj.
Granda procesia marŝado de ĉiuj geaktoroj.
La soleno devis tute esti montraĵo de loka patriotismo sekve ĉiu
aktoro devis mem aĉeti sian propran robon, devis esti loĝanto
en aŭ apud _Sherborne_ kaj devis doni senpage multe da tempo al
senĉesaj ripetadoj.
La rezultato plene montris ke ili ĉiuj malavare donis sian monon,
tempon, kaj laboron.
Eĉ la vest-desegnoj, la kudrado, kaj parte la silka plektaĵo estis
farita en la urbo de la urbanoj.
La plej grandaj roloj en la teatraĵo estis entreprenitaj de najbaraj
grandsignoroj kaj la rolo de St. Ealdhelm de la ĉef-lernestro mem.
La aliaj 250 geaktoroj, unue difinitaj, frue plimultiĝis ĝis 850
kaj ili ĉiuj restis anonimaj.
La parado estis ripetita dum kvin tagoj, bonŝance sub brila sunlumo,
kaj preskaŭ sen pluvo, kio estas, en nia klimato, la plej granda
malhelpo kontraŭ ĉiuj ekster-domaj kunvenoj.
Dum la semajno la malrekta strateto estis plena je sunvarmitaj
geturistoj, fervore demandante, "kie estas la kastelo, kie hotelo.
Kie la bilet-oficejo," k.t.p. 10,000 vizitantoj trairis la preĝejon
kaj 30,000 homoj kunvenis por vidi la teatraĵon. Subite la urbo
vekigante trovis ke ĝi estis laŭte laŭdata, nek nur de la
grandnombraj vizitantoj, al kiuj ĝi bone sukcesis doni tutan novan
kaj neatenditan senton kaj ĝuaĵon, sed ankaŭ de la tuta Brita
gazetaro kiu donis al la afero longajn artikolojn kaj priskribojn. La
supre-nomitaj historiaj okazoj prezentitaj tute senhalte okupis pli
ol du horojn.
La komenco de la 1a sceno, kun eniro de heroldoj kaj trumpetistoj
sekvataj de la kantistoj, estis tre impresa. Antaŭ ĉiu sceno aro de
muzikistoj kaj kantistoj anoncis ĝian enhavon per priskriba kanto de
dek aŭ dek-du linioj.
Estis tre bela vidi la aron de hele vestitaj geaktoroj kvazaŭ
fluidiĝi kaj malaperi aŭ tra aŭ post la kastelo aŭ aliloke.
Samtempe oni ekaŭdis la piedbaton de aliaj venontaj rajdantoj kaj
la tintadeton de malproksima armaĵo kaj armiloj kaj ekvidis la
orajn, skarlatajn kaj multkolorajn robojn de la venontoj aperante kaj
malaperante inter la arbegoj kaj amasoj de kreska verdaĵo.
Per feliĉa penso la aŭdintaro devis eniri al la sidejo tra la
pordegoj de la parko, kiu ĉirkaŭas la modernan domegon, marŝi
mallonge trans la mola torfo kaj poste tra longa serpenta vojo, sub
ombro de multaj arbaraj grandeguloj laŭflanke de la lago.
Tia eniro povis bone agordi kaj trankviligi la animo. Kelkaj
ĉeestantoj prave diris ke la atmosfero de la loko kaj de la tuta
afero tute similis, nek tiun de la grandegaj paradaj vidaĵoj donitaj
ĉe kelkaj Londonaj amuzejoj, nek tiun de la historia procesioj
kiuj okazas ĉe kelkaj fremdaj urbegoj, sed ke ĝi pli similis la
Oberammergaŭ festojn pro la naiveco kaj seriozeco kaj loka popola
sindonemeco kaj koreco.
Sed kvankam serioza celo, kelk-foje preskaŭ religia, aperis tra
la ceremonioj tre ofte okazis ridindaj amuzaĵoj. Precipe en la
9a dialekta sceno la aktoroj plene ludis ŝerc-maniere kun granda
entuziasmo kaj gajeco.
En tiu ĉi _monaĥa kontraŭ urba_ sceno la estro de la monaĥa
partio estis granda buĉisto "kiu povis mortigi bovon per unu
man-bato."
Tiu ĉi rolo estis entreprenita de grandega _Sherborne_ buĉisto kiu
plene plenumis la rolon.
Li humore senkulpigis sin, batalante por la abato kontraŭ sia
samurbanoj, ĉar la abato aĉetadis grandan amason de viando "kaj
neniam povis ĝi esti tro grasa."
La sceno finiĝis per apero de Robin Hood kaj siaj anoj kiu venkis la
buĉiston kaj la monaĥaron kaj kiel fino la batalantoj cedis lokon
al aro de belaj kaj gracilaj gedancistoj.
Estis la antikva _Morris dance_. Unue eniris kurioze vestita
muzikisto kaj stariĝis sur barelon. Per unu mano li ludis tubeton
kaj per la alia frapetadis malgrandan tambureton kune kun li, kiel
amiketo, kuris per ŝanceliĝa irado, diableto, kaj dum la danco li
sidiĝis kiel kontenta hundeto apud la barelo.
Tiu ĉi danco enhavas kelkaj dancantoj kiuj portas art-faritajn
ĉevaletojn, kiujn ili igis fari gajajn petolaĵojn.
Post la ceremonioj la geaktoroj plenigis la scenejon kaj multe
el ili iris hejmen en kostumo tra la malnovaj stratoj. Tie estis
kavalirojn, militistoj, _Saxon_ inoj kun altaj pintaj kap-ornamaĵoj,
Danoj, monaĥoj, servistoj, episkopoj, gedancistoj, trumpetistoj kaj
ĉia-speca mez-epoka sanktulo aŭ pekulo kiun oni povis imagi.
Kiam mi vespere en duon-lumeco pense hejmen reiris, kavaliro en
ĉen-armaĵo ankaŭ peze kaj malrapide tra-rajdas la vojon.
Kiam en venonta tempo mi silente rigardos la malnovan kastelon aŭ
preskaŭ sole vizitos la kvietan preĝejon, aŭ la stratojn de la
urbo, mi aŭdos la tintadon de armaĵo kaj armilojn kaj spirite ree
popolos la lokon je tiu unue vidinta bela, gaja, neforgesebla aro. La
genio de la verkistoj kaj la lerta fervoro de la geaktoroj kelktempe
vokis ilin el ilia muta reĝlando. Kiel ĉarma sonĝo ili aperis
antaŭ niaj okuloj, kaj kiel sonĝo kiu tro mallonge daŭradis tiel
rapide ili ree neniiĝis.
LA GALANTO.
Originale verkita de Clarence Bicknell.
Je l' vintromezo, kiam frost' kaj ventoj batas
Senĉese per sieĝo,
Kaj la senviva ter' por sunolum' malsatas,
Aperas unu flor', Galanto! ĝi kompatas,
L' amiko de la neĝo.
Ĝis nun homsango pro batal', pro maljusteco,
Kontraŭ al amoleĝo,
La teron ruĝigadas; tial, per blankeco
Ĝin benas la Galanto, floro da pureco,
Spegulo de la neĝo.
El la kovrilo sur la ter', ĝi, senmakula,
La sola floro reĝo,
Leviĝas; kaj ekbrilas en l' aer' nebula
Sen flora laŭdo, sen honoro kortegula,
Venkinto de la neĝo.
Kaj ĝi, starante super tiu reĝkanapo,
Kvazaŭ per kora preĝo,
Rigardas; kaj humile al la naska drapo
Sin klinas, per la blanka riverenca kapo,
La ido de la neĝo.
DIVERSAJ AVIZOJ.
Esperantistoj ĝoje ekscios ke D-ro Zamenhof elektiĝis je la
Legion d'Honneur. Ni esperas ke tiu ĉi estos nur la unua nacia
honora kiu atendas nian eminentan majstron.
* * *
_Tra La Mondo_ estas la titolo de bela ilustrata Esperanta monata
gazeto. La 2a & 3a numeroj enhavos longajn ilustritajn raportojn pri
la Kongreso, laŭvortaj paroladoj, k.t.p.
Oni povas ricevi la tri unuajn numerojn sendante 2 fr. 25 al
Administranto, _Tra la Mondo_, 15 Bvd. des deux Gares, Meudon, S.
et O., France. Nia agema amiko, Kapitano Cape-Montrosier, estas la
ĉef-redaktoro. Forlasinte Alĝerion, li petas, ke oni petu ĉiajn
informojn pri la tieaj aferoj ne de li, sed de S-ro Roux, Alĝero.
* * *
La Sveda Ligo de junaj socialistoj decidas fondi internacian
korespondadon, per Esperanto, kun la gejunulaj societoj de diversaj
landoj. Interesatoj sin turnu al S-ro Einar Hakansson, en
Sodertelge, Svedujo.
* * *
Tiuj kiuj deziras havi memoraĵon de la Kongreso devas sendi al la
Sekretario de la Groupe de Boulogne 2 fr. por ricevi la _Kongresa
Liber_, Libro pri la Projektoj, Adresaro de multaj gekongresanoj,
detala programo de la festoj, specimeno de la Karto de Kongresano
& Kongresa Ilustrita Poŝtkarto, kun diversaj ĉirkuleroj. Adreso,
S-ro Paul Boulet, 49 rue Louis Duflos, Boulogne-sur-Mer.
* * *
Oni proponas ke tiuj Fideluloj kiuj venis al la Unua Kongresu sekvu
la ekzemplon de diversaj aliaj famaj fideluloj, kaj ĉiam portu
verdan turbanon; se la ideo ne plaĉigas, eble speciale luksa verda
stelo estos aprobinda!
* * *
_Fundamento de Esperanto_ estas tre belforma libro eldonita de la
firmo Hachette, enhavanta 178 paĝojn (kosto 3 fr.) konsistas el
Gramatiko, Ekzercaro kaj Universala Vortaro. Ĉiuj, kiuj ne jam havas
tiujn verkojn aparte, devas posedi la novan verkon.
* * *
La _Kristnaska Sonorado_, traduko de Dickens' _Christmas Carol_,
nun aperis, kaj estas ŝatinda verko de 83 paĝoj, kosto 1 fr. 30.
Alilandaj Esperantistoj ja kontentiĝos, legante por la unua fojo
tiun ĉi ĉarmegan verkeston. Ni envias al ili la privilegion.
VIRINO LA NEKOMPRENEBLA.
El "De Omnibus," humora verko de Barry Pain.
Tradukis Geo. C. Law, kun afabla permeso de la verkisto, kaj T.
Fisher Unwin, la eldonisto.
Mi ne komprenas la virinojn.
Antaŭ ne longe, mi okazis gajni duonan livron pro veto je mia elekto
en la "Grand National," Nu, la ideo prenanta min, mi eniris lokon
iom superan je tiu kiun mi kutime favoras. Kiel mi diras, mi estis
ĝuigonta min, tiel mi mendis mian bifstekon dikan, parte rostitan,
kun iometo da grasaĵo, kaj mian glasegon da Burtona biero, kiel se
mi estis la Ĉefurbestro mem. Tiam mi ĉirkaŭenrigardis.
Estis du virinoj kiuj ĵus estis finintaj. Ili estis sidantaj farante
nenion. Estis kelnero kontraŭe je ili, sufiĉe proksima por povi
mordi ilin, kaj li ankaŭ estis faranta nenion. Baldaŭ sinjoro
alvokis lin, kaj li foriris. Tuj kiam li komencis servi iun alian,
ambaŭ ili ekkriis "Kelnero!" kiel se ili ne havis liberan momenton.
Baldaŭ li alvenis. Unu el ili diris, "Donu al mi la kalkulon,
kelnero." Li altlevis siajn ŝultrojn ĝis kie Angloj portus ĉapelon
kaj komencis pretigi la kalkulon.
"Du da pano kaj du da butero," li diris.
"Tute ne!" diris la ulino. "Estas du da butero kaj unu da pano."
Li korektis kaj donis al ŝi la kalkulon.
"Ho, vi malsaĝulo!" ŝi diris. "Mi volas du kalkulojn. Mia sinjorina
amikino pagos por ŝia." Tial li denove altigis siajn ŝultrojn ĝis
ili preskaŭ formovis la tegmenton de la restoracio, kaj elskribis du
kalkulojn. "Rigardu tie ĉi," diris unu el la virinoj; "vi kalkulas
al mi viandon, kaj mi ne havis viandon."
"Jes," diris la alia, "kaj vi kalkulas al mi 'entrée,' kaj mi ne
havis 'entrée.'"
"Estas tute same," diris la kelnero, "iu havis viandaĵon kaj iu
havis 'entrée,' kaj ambaŭ kostas egale, kaj mi ne memoras kiu havis
kian."
"Nu," diris unu el la ulinoj, "ni do devas interŝanĝi kalkulojn."
Kaj eĉ tiam ili ne estis kontentaj.
"Rigardu tie ĉi," diris unu el ili, "vi kalkulas al mi buteron kiun
mi ne havis, kaj vi ne kalkulas al mi panon."
"La mia estas malkorekta ankaŭ," diris la alia virino, "ĉar li
kalkulas al mi panon kiun mi ne havis, kaj forgesas pri la butero
kiun mi havis."
La malfeliĉa fremda kelnero kvazaŭ kunligis siajn brovojn bante,
penadante kompreni tion. "Vi diris al mi--unu da pano, kaj du da
butero," li diris.
"Jes," diris ŝi, "sed mi intencis diri--du da pano kaj unu da
butero--kaj iel vi devas kompreni sen sciiĝo."
"Ha!" diris la kelnero, "mi komprenas. Vi havis du da pano kaj unu da
butero, almenaŭ via amikino havis." Tiam li aliigis la du kalkulojn,
kaj konfuzis ilin pli ol antaŭe. Li disŝiris ambaŭ kalkulojn kaj
denove komencis. Post ĉirkaŭ la tria atenco li aparte bilancis
la kalkulojn por plaĉi ilin, kaj tiel baldaŭ kiel li faris tion,
unu el la virinoj malfermis sian monujon kaj diris ke enfine ŝi
pagos por ambaŭ, ĉar ŝi ŝuldas al la alia tridek pencojn, kaj la
dua kalkulo estanta tridek tri pencoj, se la alia pagos al ŝi ses
pencojn, egaliĝos, ĉar ses kaj tri faras naŭ.
Nu, la kelnero foriris, treege ŝvitanta, kaj parolanta lingvon
Italan, kun duonpenco kiel rekompenco. Tiam la du inoj komencis
diskuti pri kiom ŝuldis unu la alian. Kia? Ne, mi ne restis por vidi
la finon. Kiam mi eliris, unu el ili estis enpoŝiganta 127 pencojn
kaj kulpiganta la alian pro ŝtelado, kaj tiu ĉi estis diranta, "Se
mi reprenas la ŝilingon kaj la pencan poŝtmarkon kiujn mi donis
al vi, kaj vi donas al mi la diferencon inter tio kion vi pagis kaj
tio kion mi pagis hieraŭ, tiam vi ŝuldos al mi du pencojn, kaj mi
bedaŭras ke vi iam estis mia amikino."
Nu, kiel mi diris, mi ne komprenas la virinojn.
Se mi devas fari malplaĉecon, mi pliamas malpaciĝi kun viro
ol kun virino. Rilate virino, oni ne volas diri tion kion oni
opinias--almenaŭ, esprimi ĝin laŭ la maniero oni alie dezirus. Mi
havis bonan specimenon sur mia omnibuso antaŭ ne longe. Oni scias,
ke en kelkaj veturejoj, pakaĵetoj da kakao estis donacitaj sur la
omnibusoj. Tial, kompreneble, ĉiu virino alvenis je la konkludo ke
tiuj ĉi pakaĵetoj estis disdonitaj ĉiutage kaj sur ĉia omnibuso.
Tio estis la afero kun mia bonulino. Ŝi haltigis la omnibuson kaj
supreniris.
Post iom da tempo mi sekvis ŝin por ricevi ŝian monon kaj doni
bileton.
"Ho, vi agas malhonesteme!" ŝi diris.
"Kio estas via malsano?" diris mi.
"Kia," ŝi diris, "vi bone scias, kaj estas vane peni trompi min. Kie
estas mia kakao?"
"Mi ne scias," mi diris. "Sed kiel ajn vi faris tion, vi ne faris
tion per kakao."
Estas apenaŭ necese diri ke tiu ĉi sarkasma rimarko neatingis la
celon.
"Mi scias ĉion pri tio," ŝi diris. "Vi devas doni al mi specimenon
da kakao, kaj se mi konsentos trinki ĝin, mi povos veturi per tiu
ĉi omnibuso senpage."
"Vi estas preskaŭ prava," mi diris, "sed ne tute prava. Tio kion oni
donacas estas funto da teo, ekzemplero de la _Daily Telegraph_, kaj
unua klasa bileto por Nov-Jorko. Sed ne sur tiu ĉi omnibuso,--alia
omnibuso."
"Ho, nu," diris ŝi, "mi do estas sur la malprava omnibuso, kaj mi
eliros."
"Vi povos fari tion," diris mi, "tuj kiam vi pagas vian monon."
"Kial," ŝi respondis, "oni ne devas pagi kiam oni eniras la
malpravan omnibuson!"
"La omnibuso ne estas malprava," mi diris. "Estas vi kiu estas
malprava. Se vi estas veturinta nur duoncolon per tiu ĉi omnibuso,
mi devigus vin pagi."
Kaj ŝi pagis. Kiam mi eltrovas tiujn virinojn agantajn avare aŭ iom
tro avare, estas ĝojo kaj plezuro se eble kapti ilin. Sed, kiel mi
antaŭe diris, oni estas malhelpata; oni ne povas, se oni havas tiajn
delikatajn sentojn kiel miaj, utiligi la saman riĉecon de lingvaĵo
parolante al virino kiel parolante al viro.
Jes, ia viro ne volas esti iel malagrabla al virino. Eĉ malnova
Ike havas tian senton, kaj li tute ne estas sentemulo. Mi memoras
ke fojon Ike iris al la vaksstatuejo de Sinjorino Tussaud, dum
libertempa tago. Nu, li ne ŝatas trompiĝon. Tial li antaŭfaris
kelkajn demandojn. Oni diris al li ke ĉe la enirejo de la salonego
estis virino sidanta je ĉiu flanko kun tablo antaŭ ŝi, vendanta
programojn kaj katologojn, k.t.p. Unu el la virinoj estas reala,
kaj la alia estas vaksa, metita tie kiel ŝerco, kaj li devos zorgi
por ke li ne fariĝu malsaĝulo. Mi ne scias kiamaniere okazis,
sed lia spirito konfuziĝis pri kiu tablo havis la realan virinon.
Li alproksimiĝis la virinon kiun li imagis esti vaksa, levis
manplenon da katalogoj kaj ekfrapis ŝian kapon per ĝi, dirante,
"Se vi ne zorgas, iu forkuros kun tiuj ĉi." Kiam ŝi residiĝis kaj
diris al li ke li devas hontiĝi, kaj se li ne zorgos ŝi forpelos
lin,--neniam estis viro pli surprizata. Eble vi estos surprizata
ankaŭ kiam mi diras ĝin, sed estas fakto, kiel li poste sciigis
min,--li volis ke li ne estis farinta tiun eraron. Li diris, kaj
estis eksterordinara konfeso por tia viro fari, ke se ŝi estus
demandinta apologion li estus farinta tion!
Estas mirinde kiel kelkaj virinoj ne ŝajnas scii tion kio estas sia
afero, kaj tion kio ne estas. Antaŭ ne longe, estis maljunulino sur
mia omnibuso de tia speco--deziris sciiĝi ĉion pri ĉio.
"Kaj kiom oni pagas al vi, ĉiusemajne, mia viro?" ŝi demandis al
mi.
"Tri ŝilingojn kaj ses pencojn," diris mi.
"Kia?" diris ŝi. "Ĉu tio estas ĉio kion vi ricevas?"
"Ho, ne!" diris mi. "Kompreneble, ni havas tion kion ni ŝtelas."
"Nu, nu!" diris ŝi, "mi ĉiam aŭdis ke la omnibusistoj rabis la
kompaniojn. Kaj kiom estas la tuta sumo?"
"Sumas po 10 livroj ĉiusemajne," diris mi, "sed ne estas por longa
tempo. Post malmultaj monatoj, ni fariĝas eluzitaj."
"Eluzitaj?" diris ŝi. "Kiel?"
"Respondante al demandoj de personoj pri aferoj kiuj ne estas iliaj
aferoj, sinjorino."
Nu, tio silentigis ŝin iom da tempo, sed, estu benata, si baldaŭ
rekomencis! Ŝi estis unu el la naskitaj intervenantinoj, kiuj ne
estas facile haltigeblaj. Tamen ŝi forlasis min. Estis sinjoro
sidanta kontraŭ si, kiun ŝi poste ekzamenis, kaj mi simpatis je
li. Ŝi demandis el kie li elvenis, kien li iras kaj kial li faras
tion. Ŝi sciigis lin ke lia kravato ne estas rekta, kaj ke li estas
malsaĝa veturante sen ombrelo. Ŝi devigis lin konfesi ke li havas
onklinon en lunatikejo, kaj ke li mem portis artefaritajn dentojn.
Ŝi devigis lin rakonti al ŝi ĉion kion li precipe ne volis diri
al ŝi. Kelkfojojn li klopodis forigi ŝin kaj legi la ĵurnalon,
sed ŝi ne ĉesiĝis. Mi vidis ke li pli kaj pli maltrankviliĝis
pro ŝi, kaj samtempe estis tro ĝentila doni al ŝi tion kion ŝi
meritas. Fine li malespere ekspiris kaj saltis el la omnibuso, kun
tri penca bileto, kaj ne eĉ dupenca veturado plenumita. Ĉar ŝi ne
havis iun alian por enuigi, ŝi haltigis la omnibuson kaj eliris.
Kiam mi laste vidis ŝin, ŝi estis parolanta al la policano ĉe la
stratangulo. Kompreneble, ŝi eble estis petanta pri la vojiro, sed
pli eble ŝi estis demandanta kion li havis por tagmanĝado, lastan
Dimanĉon, kaj deviganta lin sciigi ŝin. Ŝi estis tia speco da
virino.
(_Daŭrigota_).
LA MALSANULETO.
De Georges Courteline, tradukita de D-ro Philippet (Francujo).
_La kuracisto, la ĉapelon en mano._--"Sinjorino, ĉu tie ĉi ne
estas malsanuleto?"
_La patrino de l' malsanuleto._--"Jes, tie ĉi, doktoro; eniru do.
Ĝi estas mia knabeto. Imagu, ke tiu kompatinduleto, mi ne scias
kial, de hodiaŭ matene, ĉiumomente falas."
"Li falas?"
"Ĉiumomente, jes, doktoro."
"Teren?"
"Teren."
"Strange estas.... Kian aĝon li havas?"
"Kvar jarojn kaj duonon."
"Eĉ se la diablo enmiksiĝus en tion, je tia aĝo oni staras sur la
piedoj! Kaj kiamaniere komencis la afero?"
"Mi nenion komprenas pri tio," mi diras. "Hieraŭ vespere li tre bone
fartis kaj trotadis kunikle tra la apartamento. Hodiaŭ matene mi
iras por levigi lin, kiel mi kutimas. Mi vestas al li la ŝtrumpojn,
mi vestas al li la pantaloneton kaj mi ekstarigas lin sur liaj
piedetoj. Puf! li falas!"
"Eble pro falsa paŝo."
"Atendu! Mi eksaltas; mi relevas lin.... Puf! duan fojon li falas.
Unuvorte, doktoro (mi ripetas, mi ne scias kial), de hodiaŭ matene,
ĉiuminute li falas."
"Tio estas iom mirinda. Ĉu mi povas vidi la malsanuleton?"
"Sendube."
_La patrino eliras, poste reaperas portante la knabeton sur brako.
Li vidigas sur la vangoj kolorojn atestantajn pri eksterordinara
bonfarto. Li estas vestita per pantaloneto kaj kitelo tro larĝa, kiu
estas kvazaŭ amelumita per sekiĝinta konfitaĵo._
_La kuracisto._--"Kia belega knabo! Metu lin teren, mi petas." (_La
patrino obeas. La knabo falas_).
_La kuracisto._--"Ankoraŭ unufoje, mi vin petas." (_Sama scenludo
kiel antaŭe. La knabo falas_).
_La kuracisto._--"Ankoraŭ." (_Trian fojon la knabeto estas starigata
sur la piedoj kaj ree tuj falas_).
_La kuracisto revema._--"Estas neaŭdite...." (_Al la malsanuleto,
kiun la patrino subtenas sub la brakoj_).
"Diru al mi, amiĉjo mia, ĉu io vin doloretas ie?"
"Ne, sinjoro."
"La kapo ne doloras vin?"
"Ne, sinjoro."
"La pasintan nokton, vi bone dormis?"
"Jes, sinjoro."
"Kaj vi havas apetiton hodiaŭ matene? Ĉu vi volonte manĝus
su-supeton?"
"Jes, sinjoro."
"Tre bone (_kun kompetenta tono_). Ĝi estas paralizo."
_La patrino._--"Para.... Ho! Dio mia!" (_Li levas la brakojn al la
ĉielo. La knabo falas_).
_La kuracisto._--"Ho ve! jes, sinjorino. Plena paralizo de la
malsupraj membroj. Cetere vi tuj vidos mem, ke la muskoloj de
la malsanuleto estas nun absolute sensentaj." (_Dum li tiel
paroladas, alpaŝinte al la knabo, li pretiĝas por fari la diritan
eksperimenton, kiam subite_): "Ho! ... Ho! ... Ho! ..."
_Poste eksplodante:_ "Per la sankta Dio! Sinjorino, kion vi rakontas
al mi pri via paralizo?"
_La patrino_ (_miregigita_).--"Sed, doktoro ..."
_La kuracisto._--"Mi ja nun komprenas, kial li ne povas resti stare
sur la piedoj. Vi metis al li la ambaŭ krurojn en la saman kruringon
de la pantaloneto!"
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_24._ (Vol. II., No. 10.)
_Oktobro, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.
CONTENTS.
Page
Report of the Congress, Latter Part (A. Blott) 145
Saved from Death (Serial by General George Cox) 149
Notes on the Orient, Part IV. (Col. H. K. Gordon) 150
Sundry Notes 151
Woman, The Incomprehensible (translated by G. C. Law),
continued from page 142 152
Reminiscences, Part X. (Edward Metcalfe, M.A., Oxon) 154
A Poem from Lermontov (translated by R. Frenkel) 155
The Pope is Dead (translated by A. Baissac) 156
The Oak and the Reed (translated from La Fontaine
by A. Motteau) 157
Authoritative Teaching (Martyn Westcott) 158
A True Story (P. Chalmers Taylor) 158
Notes on the Arts (Walter Dexter, R.B.A.) 159
A Snow Peak, Poem (translated by J. Parisot) 159
Field Sports (F. A. Meigh) 160
MARQUE DÉPOSÉE,
No. 13195.
THE ...
ESPERANTO
BLEND.
Registered Trade Mark, No. 270,042.
Registered Label, No. 272,434.
THE ESPERANTO BLEND is a combination of the finest Whiskies from the
Highlands of Scotland, and is of special interest to Esperantists,
as the label has been designed to serve as a "propagandilo." A
liberal CASH DISCOUNT will be allowed to bona-fide Esperantists
who comply with the conditions, which can be ascertained on
application to the Sole Proprietors--
BUCHANAN, SCOTT & CO.,
Garthland Street, Glasgow,
Scotland.
Telegraphic Address: "ESPERANTO, GLASGOW."
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti bonajn vinojn, kaj sin turni al:—
Sro. Ch. Jadeau en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of the Best
Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow with
intelligent interest the great movements of Contemporary History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
ESPERANTIST WEEK-ENDS.
A Fellow of the B.E.A. Highly Recommends ...
"Westbury," Robertson Terrace, HASTINGS, as a week-end resort
throughout the winter.
Special Inclusive Week-end Terms to Esperantists, 13/-.
Correspondence Lessons in Esperanto
ARE GIVEN BY
Mr. A. MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto, 157, Earlham Grove,
Forest Gate, London, E.
_7/6 the Quarter._
KOLEKTANTOJ.
Finlandaj poŝtmarkoj, 20 malsamaj, afrankite, por 1m. 50 pennia (2/-,
aŭ 2 fr. 25 c.), 25 malsimilaj por 2m. (2/3, aŭ 2 fr. 75 c.). Pagon
volu sendi per poŝtmandato. Rusaj poŝtmarkoj akceptaj laŭ efektiva
valoro.
ADOLF REINBERG. Osterlanggatan, 39, Abo, Finland.
AL STUDENTOJ ĈIULANDAJ.
Gestudentoj dezirante studi la Artojn aŭ la Sciencojn
ĉe London University estas invitataj aliĝi je 3 aŭ
4 aliaj studentoj, kiuj prenas la sciencan kurson ĉe
University College, London.
Respondu al 24, COLBERG PLACE, Stamford Hill, N.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. D. Canedo, Casilla 17, La Paz, Bolivia, S.A. Deziras
interŝanĝi vidaj-kartojn kun alilandanoj.
Sro. C. E. Heroux, Box 211, Three Rivers, Canada. Deziras
interŝanĝi ilus. p-k. kun ĉiulandanoj.
Sro. Paul Hillriegel, Kasernen Str. 20, Stuttgart, Germany.
Deziras koresp. kun ĉiulandaj filatelistoj. Interŝanĝo, aĉeto kaj
vendo.
Sro. R. W. Kenderdine, 147, Mere Road, Leicester. Deziras
koresp. kun Franca Esperantisto kiu deziras plikonatiĝi kun la Angla
lingvo.
Sro. W. Miles, Inĝeniero, 80, Station Road, Petersfield,
Hants. Deziras koresp. per leteroj & koloritaj p-k. kun samideanoj.
Ankaŭ kun Germanoj pri Art-forĝaĵoj. (Kundschmiedearbeiten).
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London. W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro, 67,
Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
24. [Vol. II., No. 10.]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later Issues
4d. each, net.
OKTOBRO, 1905.
SCIIGO PRI LA DUA PARTO DE LA KONGRESO.
Verkita de Arthur Blott.
_Lundo, Aŭgusto 7._--La Granda Balo en la Kazeno je la vespero de la
7a estis grandega sukceso. La vasta salonego difinita por la ceremonio,
kvankam taŭga pro aliaj aferoj, ja estis tro malgranda por la
multenombraj gajevestitaj Esperantistoj, kiuj kunveniĝis por dancadi
kaj ekzameni la fantaziajn kaj naciajn vestojn per kiuj kelkaj inter
ilia nombro vestiĝis. Oni estis petinta ke la ĉeestantoj venu en
kostumoj indikantaj iliaj nacieco aŭ loko, kaj kelkaj Esperantistoj
kompleze tion faris. Plej notinde inter la fantazi-vestoj estis tiu de
Angla fraŭlino kiu reprezentis Britannia, kun kasko kaj ŝildo
konvenaj, kaj longa ruĝa-kaj-blanka robo. Skotlando estis reprezentata
de sinjoro kaj fraŭlino, ambaŭ vestitaj en _tartano_. Unu sinjoro
aperis en la vesto de Alĝera Arabo, kaj du junaj knabinoj vestitaj laŭ
Turkinoj estis tre imponaj. Juna fraŭlino vestita kiel Hispanino el
Catalonia, Sveda fraŭlino en plena nacia vesto, kaj Svisa knabo estis
speciale ĉarmaj. Ĉi tie kaj tie oni renkontis beletajn knabinojn
vestitaj kiel Bulonjaj fiŝist-edzinoj, kaj kamparanoj el Holando aŭ
Britanujo.
La kunvenintaj gastoj energie dancadis, sed malfacile, pro la
multenombra ĉeestantaro, kaj la programo diversiĝis per malvarmetaj
promenadetoj en la ĝardenoj, aŭ vizitoj en la apudajn restoraciojn,
aŭ per rigardado de la vet-ludantoj ĉe la hazard-tabloj. Je la eniro
de D-ro Zamenhof, kondukata de la Gesinjoroj Michaux, la orĥestro
ludis "La Marseillaise," kaj la gastoj aranĝis sin en duobla vico meze
de la salonego kaj krie aplaŭdis la Doktoron kaj lia edzinon
promenadantajn ĝis seĝoj sur la altigita estrado ĉe la alia fino.
Diversaj amikoj prezentiĝis al li, inter ili kelkaj ĉarmaj knabinetoj,
el kiuj unu deklamis al li iujn versaĵetojn Esperantajn.
El la okazoj de la vespero, unu el la plej interesa estis Ĉirkasja
nacia danco de du prave vestitaj geesperantistoj el tiu regiono.
_Mardo, Aŭgusto 8._--La Mard-matena Kunveno en la teatro estis bone
ĉeestata, kaj lerte prezidata de Rektoro Boirac, de la Diĵona
Universitato, maldekstre de kiu sidiĝis D-ro Zamenhof, kaj eminenta
Esperantistaro troviĝis sur la estrado. Akra disputado pri la
dezirindeco de la proponita _Esperanta Ligo_ okazis, kaj multaj opinioj
esprimiĝis. Sed la kunveno ja estis interesega eĉ por la neesperanta
animo, ĉar ĝi ilustris la praktikecon de Esperanto kiel internacia
komprenilo; ĉar ĉi tie oni aŭdis gesinjorojn el diversaj landoj nur
iomete, aŭ tute ne, komprenante diversajn lingvojn, klare kaj senhalte
esprimi siajn ideojn en publika konstruaĵo, kaj nepre esti instante
komprenataj de la aŭskultantoj. La disputado estis lerte daŭrigata,
kaj ofte oni vidis du aŭ eĉ pli da Esperantistoj stari kaj alteteni
manon, kriante al la Prezidanto: "_Mi petas paroladon._" Oni nenion
decidis, ĉar ne estis la intenco de la kunveno-organizintoj plu fari je
tiu ĉi okazo, ol nura disputado.
Tiun posttagmezon la Kongres-agado refreŝiĝis per plezurplena
ekskurseto al la vilaĝeto _Le Portel_, ĉirkaŭ du mejloj malproksime,
per la marbordo. Esperantistoj kunveniĝis ĉe la teatro, kaj promenadis
laŭlonge la havenon kaj krutaĵojn, amike babiladante kara-lingve. Ĉe
_Le Portel_ oni vidis gebanantaro kaj siaj tendetoj, kaj la sablaĵo
kovriĝis de infanoj, ĝuadante sin laŭ la kutima maniero. Kelkaj
Esperantistoj allogiĝis de la akvo, kaj aliĝis je la gebanantaro.
Aliaj vizitis la vilaĝon kaj kafejojn, kaj poste S-ro Michaux anoncis
la reven-tempon. Malmultaj elektis reveni trame, sed ĉiuj ŝajne
pasigis tre ŝatatan posttagmezon.
Teatre, ĉe la vesper-kunveno, S-ro Boirac prezidis, kaj la paroladoj
klopodis pri la _elparolada demando_, kaj oni donis specimenojn de la
ĝusta Esperanta akcento. Oni treege esperis ke Esperanto baldaŭ estos
instruata en la lernejoj kaj kolegioj, kie, pro ĝia gramatika simpleco,
kaj la logikeco de ĝia strukturo, ĝi fariĝos gravega ilo por edukadi
la junan animon.
_Merkredo, Aŭgusto 9._--La Kunveno daŭriĝis Merkredon, sekvata de
vespera koncerto, kiam tre interesa humora ludo, titolata "Edziniĝo per
Telefono," ludiĝis de du Parizanoj. Al rigardanto ŝajnis ke ili ambaŭ
parolis en sia nacia lingvo, tamen efektive nur en Oktobro de la lasta
jaro ili ekstudis Esperanton! Jen denove la praktikeco de Esperanto
pruviĝis.
_Jaŭdo, Aŭgusto 10._--Granda nombro da Geesperantistoj partoprenis je
la amika enkurso en Anglujon, kiun aranĝis la Bulonja Napoleono de
Esperanto, Maître Michaux, kaj liaj kolegoj. Surirante la ŝipon
_Onward_, kiu portis la Esperantan flagon ĉe la mast-supro, ili
ekvojaĝis Folkestonen. La mar-trans-iro estis sufiĉe trankvila, kaj
ŝajne preskaŭ ĉiuj Esperantistoj restis sur la ferdeko. Tamen D-ro
Zamenhof, kies ĝi estis la unua sur-mara vojaĝo, elektis resti en la
kajuto kaj konservi sian forton por la sekvanta parto de la programo de
la tago.
Alvenante ĉe Folkestone, la loka grupo kunveniĝis, kaj ĝia prezidanto
legis bonvenigan paroladon al D-ro Zamenhof, kiu respondis. La
Esperantistaro tiam marŝis en la urbon, furaĝis en diversaj
restoracioj, poste kunveniĝis ĉe la Urbestrejo je la tria horo, kiel
estis aranĝite. Tie okazis oficialan akceptadon de la Urbestro, kiu
bonvenigis D-ron Zamenhof per taŭga Angla parolado, tradukita en
Esperanton de S-ro Finez (Dover). D-ro Zamenhof respondis, kaj la
toasto de "Lia Reĝa Moŝto" kaj aliaj toastoj sekvis. Forlasinte la
Urbestrejon, la aro eriĝis sur la _Lees_, admirante la plej belan
parton de Folkestone, kaj fine kunvenante ĉe la stacidomo por amasiĝi
en rapidegan vagonaron al Dover. Tie la loka grupo renkontis nin ĉe la
stacidomo, kaj ankaŭ tie la Doktoro bonveniĝis de novaj aliĝantoj.
Je la naŭa horo, en la Konsilanta-Ĉambro, laŭ la programo, Sir
William Crundall, la Urbestro de Dover, akceptis D-ron Zamenhof kaj
la Esperantistoj. Tiu ĉi ne estas la unua fojo kiam tiu ĉi antikva
Ĉambrego pleniĝis de niaj samideanoj, kaj kiam paroladoj, kaj toastoj
aŭdiĝis per la Internacia Lingvo. Ĉampanvino kaj refreŝigoj estis
ĉirkaŭirigitaj, kaj parolado kaj kantado pasigis por la kunvenintoj
tre plezurplenan horon kaj duonon. Tiam kelkaj amikoj forveturis al
Calais sur la nokta-ŝipo, kaj aliaj restis en Dovero por vidi iom plu
de la urbo en la mateno.
_Vendredo, Aŭgusto 11._--La Esperantistoj kolektiĝis sur la _Admiralty
Pier_ (Elŝipirejo) por vidi la grandegan ŝipegon _Deutschland_, kiu
estis alligita tie, kaj kiu iom poste forvojaĝis, portante multajn
elmigrantojn kaj aliajn en Amerikon. La energiuloj tiam vizitis Dover
Kastelon, kaj fine suriris la tag-mezan ŝipon al Calais. Tie alveninte,
tre kora akcepto doniĝis de la tiea forta grupo. Ni vizitis la Elektran
Pov-domon kaj la Komercan Ĉambron, kie okazis bone aranĝita kunveno.
Ĝentilaj paroladoj aŭdiĝis, kaj afablecoj interŝanĝiĝis laŭ la
maniero en kiu niaj Francaj amikoj superas. La grupo tiam disiĝis por
viziti la urbon, kunveniĝi ĉe la Kazeno, kaj fine ĉeesti la
Muzik-Salonegon ĉe la Kazeno, kie, krom la ordinara programo de la
vespero, oni estis aranĝinta interludon nur por Esperantaj verkoj.
Vagonaroj reportis nin malfruege en Bulonjon.
_Sabaton, Aŭgusto 12._--Nenia programo estis difinita por la mateno kaj
posttagmezo, pri kio la vizitantoj sekvis siajn proprajn inklinojn
ĝis la vespero, kiam ili rekunveniĝis en la teatro por mallonga
ĝis-la-revida-koncerto je la honoro de la Doktoro. Ĉe tiu ĉi
koncerto, kiu estis tre mallonga, kelkaj infanoj partoprenis, kaj tre
ĉarme deklamis Esperantajn poemojn. Tiam kvar el ili donis grandegan
floraron al S-rino Zamenhof. Invitita de S-ro Michaux, la aro tiam
iris al la apuda kafejo por trinki adiaŭan ion kun la Doktoro kaj
Doktoredzino.
_Dimanĉo, Aŭgusto 13._--Tagmeze la Esperantistoj kunvenis ĉe la
Centra Stacidomo por forsendi la Gesinjorojn Zamenhof je ilia revena
veturado hejmen. Por homoj kiuj kutimiĝas je vivado tre trankvila la
ekscitiĝo de la lasta semajno devas esti estinta tre taksanta por ili,
kaj ni kredas ke, kvankam kontentegaj pro la nedubebla sukceso de la
tuta Kongreso kaj ĉarmataj de la korega akceptado kiun ili ĉie
ricevis, ili devas multe kontentiĝi, revenante al la trankvileco de
ilia Varsovia hejmo.
Tiun posttagmezon, sub la kondukado de M-e Michaux, Esperantistaro
vagonare veturis al _La Arbaro_, kaj marŝis sur verdaj vojetoj kaj
foliplenaj ombrejoj al nevizitata loko. Tie la nemetiaj fotografantoj
ofte vidiĝis, tiel kiel ja estis okazinta dum la tuta daŭro de la
Kongreso, kaj la multegaj grupetoj da Esperantistoj famigitaj de la
fotografilo devas esti nekalkuleblaj. Nenia espero por ke ia
Esperantisto estonte penados pruvi ke li _ne_ ĉeestis la unuan
Kongreson! La atestoj kontraŭ li ja estos subpremigaj. La ŝatinda
promenado daŭriĝis ĝis la vilaĝo _La Capelle_, teo kaj manĝaĵoj
riceviĝis ĉe kafejo, kaj la familio revenis domen vagonare.
Tiel finiĝis ago-plena semajno, plena je grava klopodado kaj multe da
agrablega ekscitiĝo.
_Monday, 7th August._--The Grand Ball in the Casino on the evening of
the 7th was a huge success. The large hall appropriated for the purpose,
though suitable in other respects, was far too small for the numerous
gaily-dressed Esperantists who assembled to dance and inspect the fancy
and national costumes in which some of their number were dressed. Those
attending had been requested to come in costumes indicative of their
nationality or locality, and a fair number of Esperantists had complied.
Foremost amongst the fancy dresses was that of an English young lady who
appeared as Britannia, with helmet and shield correct, and a flowing
robe of red and white. Scotland was represented by a lady and gentleman,
both in tartan costume. A gentleman appeared in the costume of an
Algerian Arab, and two young girls dressed as Turkish ladies were
extremely effective. A young lady dressed as a Spanish girl from
Catalonia, a Swedish girl in full national costume, and a Swiss boy were
particularly charming. Here and there one ran against pretty girls
representing fishwives of Boulogne, and peasants from Holland or
Brittany.
The assembled guests danced energetically, but with difficulty owing to
the numbers present, and the programme was varied by cool walks in the
grounds or visits to the adjoining restaurant, and by watching the
players at the gaming tables. On the entrance of Dr. Zamenhof, led by M.
and Mme. Michaux, the orchestra played "The Marseillaise," and the
guests formed a double line down the middle of the hall and cheered the
little Doctor and his lady as they walked to a seat on the raised
platform at the other end. Several friends were presented to him,
including some little girls, one of whom recited some Esperanto verses
to him.
One of the most interesting events of the evening was the execution of a
Circassian national dance by a lady and gentleman from that region,
appropriately dressed.
_Tuesday, 8th August._--The Convention on Tuesday morning, held in the
theatre, was well-attended, and ably presided over by M. Boirac, Rector
of Dijon University, Dr. Zamenhof sitting on his left, and a number of
distinguished Esperantists were on the platform. A keen discussion as to
the propriety of the proposed Esperanto League and kindred subjects took
place, and many opinions were expressed. But the meeting was extremely
interesting even to the non-Esperantic mind, as illustrating the
practicability of Esperanto as an international medium of expression;
for here one heard ladies and gentlemen from various countries, having
little or no knowledge of each others language, clearly and fluently
expressing their ideas in a public building, and being evidently
promptly understood by those listening. The discussion was
well-sustained, and one often saw two or more Esperantists on their feet
holding up a hand and crying to the chairman: "Mi petas paroladon." No
conclusions were arrived at, it not being the intention of the
organizers of the meeting to proceed further than a discussion on that
occasion.
That afternoon the business of the Congress was varied by a pleasant
trip to the little village of Le Portel, some two miles along the coast.
Esperantists assembled at the theatre, and walked by the harbour and
along the cliffs, engaging in friendly conversation in the _Lingvo_. At
Le Portel were to be seen a crowd of bathers with their tents, and the
sands covered with children enjoying themselves in their usual way. A
few Esperantists were attracted by the water, and joined the bathers.
Others inspected the little town and cafés, and then M. Michaux
announced the homeward journey. A few preferred to return by tram, but
all appeared to have spent a very enjoyable afternoon.
At the evening meeting in the theatre that day M. Boirac presided, and
the discussion turned upon questions of pronunciation, and examples were
given of the precise Esperanto accent. Strong hopes were expressed that
Esperanto would soon be taught in the schools and colleges, where, on
account of the simplicity of its grammar and the logicalness of its
construction, it would be an invaluable element in the training of the
youthful mind.
_Wednesday, 9th August._--The Convention was continued on Wednesday,
followed by a concert in the evening, when a very interesting comic
play, entitled "Edziniĝo per Telefono," was performed by two gentlemen
from Paris. To the onlooker it would have appeared that they were
speaking in their own language, whereas, in point of fact, only in
October of last year did they turn their attention to Esperanto! Here
again was the efficiency of Esperanto demonstrated.
_Thursday, 10th August._--A large number of Esperantists took part in
the friendly invasion of England, which had been planned by the Boulogne
Napoleon of Esperanto, Maître Michaux, and his colleagues. Going on
board the ship _Onward_, which carried the Esperanto flag at her
masthead, they started for Folkestone. The passage was fairly calm, and
it appeared that nearly all the Esperantists remained on deck. Dr.
Zamenhof, however, whose first sea-trip this was, chose to rest in his
cabin and reserve his strength for the latter part of the programme of
the day.
On arriving at Folkestone, the local group met us, and its President
read an address of welcome to Dr. Zamenhof, who replied. The band of
Esperantists then marched up into the town and sought refreshments in
various cafés, afterwards assembling at the Town Hall at 3 o'clock, as
arranged. There a formal reception was given by the Mayor, who welcomed
Dr. Zamenhof with an appropriate speech in English, translated into
Esperanto by Mr. Finez (Dover). Dr. Zamenhof replied, and the toast of
"The King" and other toasts followed. Leaving the Town Hall, the party
scattered over the Lees, admiring the best part of Folkestone, and
eventually assembling at the railway station to crowd into the express
train to Dover. Here the local group met us at the station, and here
again the Doctor was welcomed by new disciples. In the Council Chamber
at the Town Hall, at 9 o'clock, according to programme, Sir William
Crundall, the Mayor of Dover, welcomed Dr. Zamenhof and the
Esperantists. This is not the first time that this venerable Chamber has
been filled by our samideanoj, or that speeches have been made there,
and toasts proposed in the Internacia Lingvo. Champagne and refreshments
were handed round, and speeches and song helped the assembled guests to
pass a very pleasant hour and half. Then some of the friends departed
for Calais by the night boat, and others remained in Dover to see
something more of the town the next morning.
_Friday, 11th August._--The Esperantists gathered on the Admiralty Pier
to see the huge ship _Deutschland_, which was moored alongside, and
which shortly departed, bearing a large number of emigrants and others
to America. The energetic ones then visited Dover Castle, and eventually
went on board the mid-day boat for Calais. Arriving there, a very
cordial reception was given by the strong group there. The party then
visited the Electric Power House and the Chamber of Commerce, and there
a nicely arranged reception took place. Polite speeches were made and
courtesies exchanged in the manner in which our French friends excel.
The party then scattered to inspect the town, to gather at the Casino,
and eventually to attend the Music Hall at the Casino, where, in the
evening's programme, an interlude had been arranged for Esperanto pieces
only. Late trains conveyed us back to Boulogne.
_Saturday, 12th August._--No programme for the morning and afternoon had
been arranged, so the visitors followed their own devices until the
evening, when they assembled again in the theatre for a short farewell
concert in honour of the Doctor. In this concert, which was a short one,
several children took part, and recited very prettily some poetry in
Esperanto. Then four of them handed a huge spray of flowers to Madam
Zamenhof. On the invitation of M. Michaux, the assembly then adjourned
to the adjoining café to drink a farewell cup with the Doctor and his
wife.
_Sunday, 13th August._--At mid-day the Esperantists assembled at the
Central Station to give the Doctor and his lady a good send-off on their
return journey home. For persons who are used to a very quiet life the
excitement of the last week must have proved somewhat trying to them,
and we think that although pleased with the undoubted success of the
whole Congress and charmed with the cordial reception they had
everywhere met, they must feel considerable satisfaction in returning to
the quiet restfulness of their home in Warsaw.
That afternoon, under the guidance of M. Michaux, a party of
Esperantists took the train to the Forest, and tramped through green
pathways and leafy glades to a secluded spot. Here the amateur
photographers were very much in evidence, as indeed they have been all
through the Congress, and the number of groups of Esperantists
immortalised by the camera must be legion. No hope for any Esperantist
on any future date to try and prove that he was _not_ at the first
Congress! The evidence against him would be overwhelming. The pleasant
walk was continued to the village of La Capelle, tea and refreshments
obtained at a café, and the party returned home by rail.
So ended an eventful week, fraught with serious business and much
pleasurable excitement.
SAVITA DE MORTO.
Originale verkita de Generalo George Cox.
ĈAPITRO VI.
"Mi arestas vin pro la mortigo de Vilhelmo Thompson," diras raŭka voĉo
ĉe mia orelo, kaj samtempe mi sentas ke mia ŝultro estas malĝentile
skuata.
"Vilhelmo kiu?" mi murmuras sonĝe.
"Vilhelmo Thompson," ripetas la voĉo.
Ploreganta krio aŭdiĝas en la koridoro; la pordo duonmalfermiĝas, kaj
mia patrino ekkrias "Mia knabo! mia knabo! mia karega knabo!"
"Mi bedaŭras, sed vi ne povas eniri, sinjorino," diras voĉo ĉe mia
kubuto, kaj la pordo estas fermata kaj ŝlosata.
La voĉo de mia patrino revekas min al konscieco, kaj mi
ĉirkaŭrigardas la ĉambron. La posttagmeza suno hele enfluetas tra la
fenestroj. Apud mia lito staras policano, kaj sekretpolicisto en civila
vestaĵo.
La plena terureco de mia situacio min ekkaptas, kaj mi levas min de la
lito kun ĝemo de malespero.
"Nun, sinjoro, se plaĉos al vi, leviĝu kaj vestiĝu, kiel eble plej
rapide; fiakro atendas ĉe la pordo," diras la policano.
Preskaŭ nekonscie mi leviĝas kaj komencas min vesti.
"Atendu momenton!" diras la sekretpolicisto, "Permesu al mi ekzameni
tiun pantalonon kaj veston, antaŭ ol vi surmetos ilin?"
Li ŝovas la manon en la poŝojn, kaj elprenas diversajn aĵetojn unu
post la alia.
"He! _du_ monujoj! Ne multe en tiu ĉi!" li daŭrigas, malplenigante la
enhavon sur la tualet-tablon.
"Ha! kio estas tio ĉi?" li ekkrias, ekzamenante la alian. "Tricent
livra bankbileto! Ĝuste la sumo! Atesto sufiĉa, tie ĉi, kio ajn
okazos!"
Mi estas simple terurigita de mirego! _Du_ monujoj! kaj unu enhavanta
tricent livran bankbileton! Kiamaniere ĝi povis eniri tien? "Ĉielo!"
mi ekkrias, "mi devas esti preninta ĝin de la sidejo, erare por la
mia!"
"Mi devas averti vin, sinjoro, ke ion, kion vi diras oni povos uzi kiel
atesto kontraŭ vi," diras la sekretpolicisto.
Mi ne faras respondon, sed tute eluzata en spirito kaj korpo, mi finas
vesti, kaj tiam diras, ke mi estas preta.
"Mi bedaŭras, sinjoro, sed estas mia devo," diras la policano,
elmontrante paron da mankatenoj.
Mi etendas la manojn: la feraĵoj estas lerte alligataj, kaj ni eliras
la ĉambron, la policano antaŭiranta kaj la sekretpolicisto sekvanta
min.
Dum ni trapasas la koridoron, mia malfeliĉega patrino kaj miaj fratinoj
ĉirkaŭprenas min freneze, kaj iliaj ploregoj estas korŝirantaj.
"Unu parolo, antaŭ ol vi foriros, mia karega knabo," diras mia
ploreganta patrino; "Diru, ho! diru al mi, ĉu tiu ĉi terura kulpigo
estas iel vera?"
"Vere estas, mia kara patrino, ke mi trovis min en la vagono kun la
malfeliĉulo, sed nenia faro mia kaŭzis lian morton; li pafis sin
hazarde."
"Dankon al Dio," ploregas mia patrino, donante al mi unu lastan,
amindan, daŭrantan kison.
Mi pasas tra la dompordo, eniras la fiakron, kaj ni forveturas....
ĈAPITRO VII.
"Kiel vi decidas, ho juĝantaro? Ĉu vi trovas la kulpigito kulpa aŭ
senkulpa je la krimo de mortigo?"
"Kulpa," respondas la juĝantestro, en silento tiel profunda en ĝia
egeco, ke la plej mallaŭta murmureto de iu el la amaso de homoj kiuj
plenigis la juĝejon, estus estinta klare aŭdebla.
Nepriskribebla sono, simile al murmuro de miksita doloro kaj
liberspirado post longa necerteco, leviĝas el la homamaso, kiu plenigis
la juĝejon; kaj tiam reĝas ega silento.
La juĝisto ekrigardas min momente, kiel mi staradas en la kulpulejo,
kaj tiam en voĉo tremanta de kortuŝeco, parolas jene:--
"Francesco Middleton,--Vi estas trovita kulpa je la krimo de mortigo,
per juĝantaro de viaj samlandanoj. Estis dum nenia subita frenezkolero,
ke vi faris la kruelegan agon, ĉar estas pruvite per la plej klara
atestado, ke via celo estis rabado; kaj pro tio, vi ne ŝanceliĝis
oferi la vivon de tielulo via. Via advokato en sia lertega parolado,
penis alkonduki la juĝantaron doni juĝon, ke vi ne estas responda pri
viaj faroj pro frenezeco, sed li ne povis produkti ion por subteni tiun
pretendon, kaj la juĝantaro estis tute prava ne influiĝi per lia
elokventeco. Nur restas al mi la devo dolora elparoli la solan
sentencon, kiun permesas la leĝo. "Ĉu vi havas ion por diri, kial la
mortsentenco ne estu elparolata?"
(_Daŭrigota_).
ORIENTAJ MEMORAĴOJ.
Originale verkita de Kolonelo H. K. Gordon.
Dum la tri-taga vojiro de "Hongkong" al "Shanghai," la temperaturo
ŝanĝis en vera malvarmego.
Tiu ĉi internacia urbo estas kelkaj mejloj de la enfluo de la granda
rivero, la "Yangtsekiang," kaj tie oni nin kondukas per vaporŝipeto. Se
vi loĝas ĉe la Klubo, vi ĝin trovos la plej komforta ie orientflanke
de "London."
Sur la manĝotablo troviĝas ĉiaspeco de ĉasaĵo: fazano, leporo,
cervaĵo, sovaĝanaso, skolopo, kaj skolopeto; la tagmezmanĝo daŭras
ordinare de tagmezo ĝis la dua kaj multe da negocistoj alestas, kvazaŭ
ĉe vera Borso.
Malmulte da mejloj ekster la urbo estas tiu bona orienta institucio, la
Kampa-klubo, kie oni veturas vespere por lud-tempo.
Vinberoj estas tre oftaj, kaj pro tia kaŭzo tre malkaraj: la Ĥinoj
ilin antaŭgardas en silojn por ilin konservi. Oni trovas strangan
puŝ-veturilon de nur unu rado, uzata por homoj, kaj pakaĵoj. La utilaj
Ĥinaj ĉevaletoj ja ne estas belaj, sed ili povas porti grandan pezon:
kaj, plue, galopi ĉe kursoj pli rapide ol oni kredus. Vintra-sezonaj
partioj ekskursas per kanaloj kaj riveroj sur loĝboatoj por ĉasi.
Pasante preter la insulo de "Quelpart," apartenanta al "Korea," ni
trairis la markolojn de "Shimonasaki," kiuj estas fortege fortikigitaj.
Nune, ni estas en la interlanda maro, la fama "Inland Sea" de Japanujo:
la arbare-vestitaj montoj, valoj, kaj insuloj estas treege pentrindaj,
sed la ŝipo, pasante meze, estas tro malproksima de ambaŭ bordoj por
ilin efektive vidi.
"Kobe" ne estas granda haveno laŭ larĝeco, tamen estas tre negocema:
konstruaĵoj, kaj stratoj troviĝas en bonega ordo. Japanaj
puŝveturiloj, nome "Jinrickshaw" (ĝinrikŝa, aŭ, ŝerce, kvankam
litere, "pull-man-car"), estas komfortaj rimedoj por vojaĝi tra la
tiamaj krudaj enlandaj vojoj, kaj la "kuli" trenistoj kuras rapide po
ĝis eĉ kvardek mejlojn ĉiutage. Aranĝinte pri prezo ĉe la estro, la
trenistoj sin tenas honeste kontraŭ kontrakto: ili malmulte manĝas,
kaj trinkas nur buŝumetojn da "Saki," speco de rizbiero, ordinare
trinkata varme: mi ĝin trovis tre plaĉan kiam bone fabrikita. Mi ofte
miras, kial oni ne ĝin enkondukas en Hindujon; estus multe pli saniga
ol la nunaj krudaj alkoholaj likvoroj, kiel, "_Toddy_," kaj "_Arrack_."
Oni ĉiam uzas tiujn puŝveturilojn por enlandaj ekskursoj; unu por si
mem, kaj alia por porti nutraĵojn, pakaĵojn, k.t.p.
Estas iom strange, sed tiuj ĉi trenistoj povas fari kurson pli rapide
kun sia veturilo, ol sen ĝi.
Klimato estas tre agrabla. Kompreneble troviĝas multaj butikoj por
vendo de ĉiaspecaj kuriozaĵoj. Manko de sciado de la Japana lingvo
estas ja bedaŭrinda, kaj oni sopiras je la divastigado de Esperanto,
kiam la graciaj servistinoj ĉe la "Tea-houses" (te-servejoj) rideme
oferas nutraĵon.
Multaj vidindaj ekskursoj troviĝas apude: ekzemple, al "Ozaka" la
"Birmingham" kaj "Venezia" de Japanujo, kie estas multe da fabrikejoj:
ankaŭ la Monerfabrikejo imperia.
Oni devus neniam fari tiajn ekskursojn ne portante sian pasporton, preta
por montri kontraŭ postulo de policano, hotelestro, stacidomestro,
k.t.p.: alie, oni eble forkondukos vin al ia urbomagistrato por
ekzameno.
La Kastelo, kun ĝia milita garnizono kaj armilejo, ne devus esti
forgesata. Kelkaj ŝtonoj uzitaj por ĝia konstruaĵo estas mirinde
grandaj, malfacile estas figuri kiel oni povis ilin meti en ilian lokon,
ĉar ili estas multe pli grandaj ol tiuj en la piramidoj de Egiptujo:
tamen, oni parolas pri ankoraŭ pli grandaj en "Korea." La banejoj de
"Arima" estas apude, kaj donas okazon por provi vian taŭgecon pri
marŝi, kun "kuli" portanta viajn necesaĵojn, pakitajn en Japanaj
korboj. Tie la du seksoj kune banas, kaj tre modeste: strange estas,
kontraŭ Eŭropa sperto, ke ĉie nudaj popoloj estas pli modestaj ol
tiuj vestitaj: tio estas mia propra sperto en Hindujo, ĉe la insuloj de
"Andamans": kaj mi vidas ke Sir Charles Eliot simile rimarkas rilate la
enlandaj loĝantoj de Orientafriko, en sia ĵus-eldonita verko.
Li ankaŭ skribas pri la lingvo "Swahili," kiu tie estas la Esperanto
inter la enlandaj gentoj, kiel "Hindustani" inter tiuj de Hindujo.
La banoj mem estas tre delogantaj pro la ruĝkoteco de la varma akvo:
tamen, multe da Japanoj tie kunvenas.
Sendube, kiel multe da aliaj malagrablaj aferoj, ili estas bonaj por la
sano.
La vojirado de "Kobe" al la haveno de "Yokohama" daŭras dudekkvar
horojn: oni povas ankaŭ tien iri per fervojo. Dum preskaŭ la tuta
daŭro laŭ la marbordo, oni rigardas la sanktan monton de "Fuji"
(_yama_ signifas monto: Fujiyama).
Tie ĉi ni lasis la vaporŝipon, ĝis reveno tempo.
Hoteloj, Kluboj, konstruaĵoj, stratoj, elektralumo, tramvojoj, butikoj,
k.t.p, estas ĉiuj laŭdindaj. Kuriozaĵoj el elefantosto, ĉizita
ligno, kuprafundaĵoj, lakaĵoj, porcelano de "Satsuma," "Cloisonne,"
k.t.p., estas montrataj por vendi ĉe multaj superaj magazenoj, kaj oni
povas aĉeti ĉiaspecojn da Eŭropaj provizaĵoj kaj vestaĵoj.
Ĉe la publika Vendejo frue matene oni certe devus iri vidi la lokajn
specojn da nutraĵoj, ekzemple, fiŝoj, legomoj, k.t.p.: oni tie
rimarkas kankrojn de malgrandaj korpoj kaj treege longaj kruroj,
fazanojn kun dudekfuta mez-vosta plumo.
Estas multe da vidindaj lokoj apude: la "Daibuts" ĉe "Kamakura,"
grandega kuprafandaĵo, reprezentanta "Buddha," montranta la saman
trankvilan pripensan vizaĝon, kiel tiu Dio ĉe la Birmanaj "Pagodas."
Ankoraŭ la temploj de "Hachiman": la insulo de "Enoshima," k.t.p.:
kvankam iaj temploj estas treege belaj, kaj multekostaj, eĉ ĝis
milionoj da livroj, tamen, ĉiodirite, oni iom laciĝas je tia aro de
vidaĵoj.
Sed unu, nur videbla ĉiujare je fino de Oktobro, nin allogas: t.e., la
vivantaj floraj "tabloj," kiel teatraĵoj, fabrikitaj el kreskantaj
"Chrysanthemums": per kiuj la koloro de vizaĵoj, kaj vestaĵoj, kaj eĉ
la formoj de la aktoroj estas fidele imititaj.
Pasante trans la ponto, super la fosaĵo kiu kuras ĉirkaŭ "Tokio" oni
admiros la amason en somero, de rozkolore randitaj "Lotus" floroj
(akvolilioj), starantaj el malpalaj grandaj folioj kiuj kovras la
supraĵon de la akvo.
Oni devus viziti la novan teatron, enhavante 2,500 personojn, el kiuj
plimulto sidiĝas sur planko en malgrandaj loĝioj: laŭ Eŭropa
vidpunkto, la Japanaj teatraĵoj estas tro daŭrigataj, kaj pro tia
kaŭzo tre enuigantaj.
La vidinda Muzeo troviĝas en la Parko de "Ueno," kiu estas vere simila
al ia Angla Parko.
DIVERSAJ AVIZOJ.
Sur paĝo 68 de nia nuna Volumo ni presigis "Antaŭ la Rigardo de la
Vivo." De tiu ĉi la originalo estis verkita de la fama Rusa verkisto,
Maxim Gorky.
* * *
"Ĉielo kaj Tero" estas tre belforma traduko de la poemo de Byron,
verkita de D-ro Noel, la eminenta Esperantisto en Nancy. (54 grandaj
paĝoj. Kosto 1 ŝilingo, ricevebla de S-ro Frecot, 35, rue Ste.
Catherine, Nancy, France).
* * *
"Esperanta Fonografio, Alfarado de la Sistemo Pitman," verkita de A. W.
Lyndridge, estas 24 paĝa verkito, kosto 1 ŝilingo, de la Aŭtoro,
Esperanto House, Southend-on-Sea.
* * *
Tiuj Esperantistoj kiuj interesiĝas je la diversaj fonografiaj sistemoj
ankaŭ plezure legos la "Lernolibro de Esperanta Stenografio" (Unuiga
sistemo Stolze-Schrey), verkita de nia agema amiko, Pastro F.
Schneeberger. Kosto 1 franko, de la Aŭtoro (Laufen, Svisujo), aŭ de la
firmo Hachette, la eldonistoj.
* * *
La "Kurso Tutmonda de la Lingvo Internacia Esperanto," verkita de Emilo
Gasse, nia sindona Havra kunbatalanto (elpensinto de la bela internacia
signo, k.t.p.), estas valora aldono al nia jam granda lernolibraro.
Verkita laŭ la Berlitza sistemo, ĝi estas ne nur por Francaj
lernantoj, sed, kiel la titolo montras, por tiuj de la tuta mondo. Kosto
9d., de la firmo Hachette.
* * *
"Matematika Terminaro kaj Krestomatio," verkita de Raoul Bricard, estos
utila teknika verko por matematikistoj tutmondaj. Kosto 9d., 60 paĝoj,
de la firmo Hachette.
* * *
Ni deziras kore danki la multajn amikojn, kiuj sendis al ni
Kongres-fotografojn kaj lokajn gazetojn kun raportoj pri la Kongreso.
Neniam antaŭe la afero estas ricevinta tian bonegan reklamadon, kaj
ĉiamaj devas esti ĝiaj fruktoj.
* * *
La tria numero de _Tra la Mondo_ enhavos pli ol 40 ilustraĵoj, el kiuj
dek estas pri la Kongresvojaĝo al Anglujo. Oni povas ricevi la gazeton
ĉe la B.E.A., 13, Arundel Street, Strand. Jara abonpago, 6 frankojn.
* * *
Ni plezure anoncas, ke la venonta eldonado de _Cassell's Popular
Educator_, kiu aperos je Sept. 25, enhavos serion da Esperanto lecionoj,
verkitaj de S-roj G. W. Bullen & E. A. Millidge.
Sendube la akcepto de Esperanto en tiu ĉi revuo, kiel egalulo kune kun
la aliaj lingvoj, antikvaj & modernaj lernotaj, multe helpos al la
disvastigado de Esperanto en Angle-parolantajn landoj.
VIRINO LA NEKOMPRENEBLA. (Parto II.).
El "De Omnibus," humora verko de Barry Pain.
Tradukis Geo. C. Law, kun afabla permeso de la verkisto, kaj
T. Fisher Unwin, la eldonisto.
Mi kutimas je la virinoj kiuj daŭrigas la faradon de demandoj, sed tiu
kiu daŭrigas respondi kiam oni ne demandas pri io--mi opinias ke ŝi
estas pli malbona.
"Mi volas paroleti kun vi," diris unu el tiu gento al mi, "kiam vi
finigis la disdonon de biletoj."
"Vi komencu," diris mi.
"La maniero laŭ kiu la interno de tiuj ĉi omnibusoj estas meblitaj
estas tre malsaĝa," ŝi diris.
"Mia koro, dum multaj jaroj rompiĝas pro tio," mi diris.
"Ĉu vi ne komprenas ke ŝtofo kun tia supraĵo kaptas la polvon kaj
koton? Mi hontas sidiĝi sur ĝi."
"Mi mem," mi diris, "mi stariĝas. Mi evitas tion tiamaniere."
"Tio kion oni bezonas en Londona omnibuso," diris ŝi, "estas
apartigeblaj kusenoj kun moveblaj kaj laveblaj kovriloj, kaj kun glata
kaj polurita supraĵo kiu ne tenas la polvon."
"Se vi rediros tion malrapide mi elskribos ĝin kaj donos ĝin al la
estro kiam mi revenos al la omnibusejo, tiun ĉi nokton. Sed ne tre
utilas paroli al li. Vi komprenos ke kiam infanoj rompas la kolon en tiu
ĉi omnibuso la kompanio devas kompensi; kiel estas nur juste."
"Kiel tio rilatas je la afero?" diris ŝi.
"Tiel maniere," diris mi. "Kiam oni metas infanojn sur glatan supraĵon
en saltanta omnibuso, ili malsupren glitas kaj rompas sian kolon sur la
planko. Ni provis ĝin kaj ni devis kompensi."
"Vere?" diris ŝi.
"Vi povas veti vian vivon pro ĝi," diris mi. "Poste ni provis nian
nuntempan ideon, kiu estanta velura, aŭ iom velurema, tenas la
vestaĵojn de infano kiu ne povas gliti. Se oni metas infanon sur unu el
tiuj ĉi seĝoj, la sola metodo movi lin estos ke la patrino devos levi
lin en suprena direkto. Tiu ĉi metodo estis speciale elpensita por ni."
"Nu, mi ĝis nun ne sciis tion," diris ŝi, kaj mi ankaŭ tiel opiniis.
Nu, eble vi imagos ke tio sufiĉis, sed ne. Tiuj spertaj personinoj
scias preskaŭ ĉion, kaj ili ne povas enteni ĝin,--ili devas disdoni
kelkon.
"Ĉu vi scias," diris ŝi, "ke mi estas elpensinta planon kiu devas
interesi la omnibusistojn? Ĝi senigas la eblecon malhonestiĝi, kaj
tiel evitas ĉiujn tentojn."
"Jes," diris mi, "ni terure suferas pro tento, sed ne estas
malhonestiĝi."
"Vi intencas diri--ebriiĝi?"
"Ne," diris mi, "estas mortigi, kune kun la uzo de malbona lingvaĵo."
"Ho! vi ŝercas!" diris ŝi.
"Nu," diris mi, "tia interparolado igas viron ŝercema, ĉu ne!"
Ne, mi ne komprenas la virinojn.
Unu el la temoj de ilia kredo estas, ke io kio okazas sur omnibuso estas
la kulpo de la omnibusisto. Virino eniras blankan _Putney_ omnibuson kun
_Putney_ presita ĉie sur ĝi, kaj la omnibusisto preskaŭ eksplodanta
kriegante _Putney_. Ŝi pagas la monon, ne demandas, sidadas ĝis la
vetura fino, kaj tiam ŝi diras:--"Tiu ĉi ne estas _Kilburn_. Kaj kial
vi ne diris ke tiu ĉi ne estas _Kilburn_ omnibuso kiam mi eniris?"
Ho, jes, ni estas kutimataj je tio. Kia ajn okazas, ni estas kulpaj. Nu,
okaze, poŝo estas rabata sur mia omnibuso, la seĝoj estantaj
aranĝitaj tre oportune por poŝrabado. Ne estas ĉiam eviteble.
Kompreneble mi malfermadas miajn okulojn, kaj kiam mi opinias ke ia viro
estas suspektinda, li ne ricevas ian oportunon sur mia omnibuso. Tamen,
la poŝrabistoj estas tiel ruzaj ke okaze estas neeble observi ilin.
Antaŭ ne longe, dum mi estis staranta sur la omnibuso, mi sentis
ombrelon tiklantan post mian kolon. Mi turniĝis, kaj estis ekscitata
virino malsupreniranta kaj ekkrianta, "Haltigu la omnibuson! mia monujo
estas ŝtelita!" Nu, mi haltigis la omnibuson. Estis tri viroj sur la
omnibusa supraĵo, krom tiu ĉi maljunulino, kaj ŝi kulpigis ĉiun
ŝtelinte ŝian monujon.
Tiam ŝi turniĝis al mi kaj diris ke estas mia kulpo permesinte
poŝrabistojn suriri la omnibuson, kaj ke eble ili pagis min por la
permeso, kaj ke eble mi mem estis ŝtelinta ŝian monujon. Policano
alproksimiĝis, kaj ŝi demandis lin kial li estis tie se la sinjorinoj
perdas monujojn. Li eltiris sian notlibron kaj elskribis ĉion--nombrojn
kaj nomojn kaj adresojn, kaj la kolorojn de la ĉevaloj. La Ĉielo scias
tion kion li ne elskribis. Post ĉirkaŭ kvin minutoj, ni ree formovis
kaj la homamaso malaperis. Ni ne estis veturintaj pli ol 100 jardoj kiam
tiu benata ombrelo frapis min denove sur la kolo. "Nu, sinjorino," mi
diris, pacience, "kaj kion vi perdis nun?"
"Ho," ŝi diris, "mi estas trovinta mian monujon. Almenaŭ, mi ĵus
memoras ke mi ne alportis ĝin tien ĉi, nur la pencojn por la vetura
kosto. Kia malsaĝulino mi estas! Sed kial vi ne memoris ke mi ne havis
mian monujon kiam mi pagis vin?" Mi ne respondis unu vorte. Mi malestime
rigardis ŝin, turnis mian dorson, kraĉis sur la straton, kaj komencis
fajfi. Se io instruos viron pri ĝentileco sub enuigaj cirkonstancoj,
estas estante omnibusisto.
Okaze, mi utiligas sarkasmon. Mi memoras ke mi tiel agis kun unu el tiuj
dimanĉaj fraŭlinoj. La maniero en kiu fraŭlinoj vestiĝas nuntempe
estas nekomprenebla je mi. Ekzemple, ordinara fraŭlino kiu perlaboras
po 10 livroj kun manĝadoj ĉiujare. Rigardu ŝin dum ŝia libera
dimanĉo kiam ŝi estas eniranta omnibuson ĉe la _Marble Arch_. Ho,
estas mirindege! Pri vestaĵoj kaj stilo ŝi kaŭzus la Imperiestrinon
de Ĥinujo malesperi kaj forlasi la veŝtiĝarton. Nu, mi ne intermetas
min en aliaj viraj aferoj. Kiam 'Ankin venas al mi kaj demandas ĉu la
arbitra konduto de la Regnestraro ne boligas mian sangon, mi diras al
li--ne--, ĉar mi opinias ke mia sango nek estas afero de la
Regnestraro, nek la Regnestraro afero de mia sango. Kiel mi diris, mi ne
intermetas min, kaj se ordinara fraŭlino preferas vesti sin per la tuta
mono kiun ŝi povas prunte preni, ne estas mia afero, kaj mi esperas ke
tio estas plezuro al ŝi. Sed la fierecon de tia gento mi ne povas
ŝati, kaj mi vidas ke fraŭlinoj kiuj kondutas sin ordinare, tuj kiam
ili orname vestiĝas, fariĝas fieraj. Kia estas la kaŭzo? Mi scias
tion kio mi estas kaj mi scias tion kio ili estas. Ili povas vestiĝi
ĝis ilia vizaĝo nigriĝas, kaj ili ne trompas min. Tial ĉu estas eble
ke mi permesos tian genton marŝi super mi? Certe ne.
Ian dimanĉan nokton unu el tiu ĉi gento altiris la omnibuson. Ni pli
malrapidiĝis, kaj eble estis movantaj po unu colo hore. Sed tio ne
kontentigis ŝin, kvankam ŝi povis eniri tiel facile kiel kisi vian
manon, kaj tie mi estis staranta kun mia brako etendata preta entiri
ŝin por ke ŝi ne difektiĝu. Ho, ne! Ne estis sufiĉe bone por ŝia
fraŭlina moŝto.
"Kiam vi haltigos la omnibuson," ŝi diris, "mi eniros, kaj ne antaŭe."
Humile kaj pacience mi haltigis la omnibuson, kaj ŝi eniris. Ŝi
sidiĝis kaj elmontris sian pencon. "Jen, prenu ĝin," ŝi diris.
"Dankon, fraŭlino, mi prenos ĝin kiam mi kolektas la monpagojn, kaj ne
antaŭe,"--tiel maniere eĥoanta ŝiajn vortojn en ruza maniero.
Tiel, por pli enuigi min, ŝi diris, "Tiu ĉi omnibuso iras malrapide.
Ĉu vi ne bonvolas supreniri kaj peti la veturigiston plirapidigi la
ĉevalojn?"
"Ne," mi diris, "mi ne bonvolas. Sed se vi deziras rapidi por remeti la
vestaĵojn en komodon, antaŭ ol via mastrino revenos kaj eltrovos ke vi
prunte prenis ilin, mi havos plezuron alvokante fiakron."
Ho, ŝi tute ne ŝatis tion, mi sciigas vin. Ŝi povis diri nenion,
almenaŭ nenion gravan. Kompreneble, ŝi komencis kalumnii min, sed mi
baldaŭ haltigis ŝin. Mi diris al ŝi ke mi neniam permesis tian
lingvaĵon en mia omnibuso, kaj mi ne komencus pro ŝi. Ŝi devos aŭ
fermi la buŝon aŭ eliri.
Ne, mi ne volis esti malĝentila, kaj mi malamas esti malĝentila. Ne
estas trovebla pli trankvila viro ol mi kiam mi estas servata juste. Sed
kiam homoj kiuj ne estas pli bonaj ol mi komencas ordoni min, ne estas
ia kialo doni plezuro je mia elspezo. Se okaziĝas ke estas viro mi
respondas rekte por lia klara nacia lingvo.
Se estas virino tiam mi provas sarkasmon.
Jen estas alia okazo.
Mi estis promenanta en la strato, preteriranta fruktistejon, kiam subite
granda amaso da grajnoj kaj ŝimo (kiu estis oranĝo en siaj pli bonaj
kaj feliĉaj tagoj) venis fluganta tra la aero kaj eksplodiĝis sur mia
vizaĝo. Feliĉe mi ne estas kion oni nomas pasia viro. Mi ĵus rigardis
en la butikon kaj vidis la virinon kiu ĵetis ĝin. Tiel mi diris
sarkasmeme: "Ĉu estas vi, sinjorino, disdonanta viajn senpagajn
fruktojn?"
"Ho, la Ĉielo!" ŝi diris, "ĉu vi intencas diri ke ĝi frapis vin?"
"Jes," mi diris, "tia estas la fakto de la okazo."
"Ho, nu," ŝi diris, "mi estis sidanta tie ĉi eltiranta la putrajn, kaj
mi vidis neniun preterirantan. Mi intencis ĵeti ĝin en la defluilon.
Mi ne celis ĝin al vi; mi estas certa ke ne."
"Ne," diris mi, "mi ne estis via celo. Tio estas la kialo de mia plendo.
La plej proksiman tempon, kiam vi estas forĵetanta unu el tiuj ĉi
pecegoj da malsana oranĝaĵo, mi estimos ĝin kiel personan favoron se
vi celos ĝin al mi. Tiam vi ne frapos min!" Nu, tio kolerigis ŝin. Ŝi
levis unu el la putraj kaj demandis ĉu mi donos aminde al ŝi oportunon
por instrui min pli bone. Pro kuraĝo, mi diris, "Tute bone, ĵetu!" Mi
estis staranta en la enirejo, kaj ŝi elĵetis. Ĝi maltrafis min kaj
frapis junan policanon starantan ekstere tute en la okulo. Tio donis al
mi bonan ridegon. Kaj jen estas alia ekzemplo simila, kie mi sufiĉe
suferis por sarkasmigi bovinon.
Mi estas omnibusisto, tio kio mi estas. Ŝajnas simple, ĉu ne? Iel, mi
mem ne malfacile komprenas miajn devojn. Mi scias por kio mi estas
pagata, kaj mi faras tion.--(_Daŭrigota_).
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
"Ĉe la tablo vi trovos ke via plej proksima najbaro estas treege
silentema. Ĉiuj ni estos al vi tre dankaj se pri io ajn vi povos lin
interesigi. Sed vi devas komenci la aferon. Se vi ne unue parolos al li,
li certe ne parolos al vi."
"Ĉu estas tiel?" mi respondis. "Nu, mi mem estas silentema."
Mi vizitis akvosanigejon en unu el la Nordaj partoj de Anglujo. La
karakteron de mia tiea tablokunsidanto tiu ĉi fragmento de konversacio
sufiĉe montros. Tutan semajnon ni sidis flanko ĉe flanko kaj
interŝanĝis ne eĉ unu vorton. Lin mi estis decidinta ataki per lia
propra armilo. Mi uzis ununombron ĉar li posedis nur tiun solan armilon
de silento. Unu sentencon li fine elŝutis al mi: "Umph! ŝajnas ke ni
estas ambaŭ silentemaj."
"Jes," kaj kontraŭ _li_ mi refalis en unu silenton kiu daŭris ankoraŭ
tri tagojn. Eble mi devas diri ke mi "falegis" en silenton, se nur por
montri la profundegecon de tiu silento.
Li kapitulacis. Unu tagon kiam ni ĵus estis finontaj la tagmanĝon
subite li demandis: "Ĉu vi ludas la ŝakludon, sinjoro?"
"Jes, sinjoro, mi ĝin ludas."
"Bone! Mi pensis tion; vi tre scias silenti. Se vi konsentos ni ĝin
ludos kune."
Kaj ni faris tion, ludante ne unu solan ludon sed multajn ludojn. Mian
iam silentan kunsidanton mi trovis tre lerta, tre informplena kaj tre
aminda.
_El plenega karafo oni malfacile elverŝas la akvon._
Inter tiu aminda silentemulo kaj la Amerika babilulo, kia kontrasto!
Okcidenten rapidas la vagonaro. La Amerikano dum kelka tempo rigardadas
al mi. Subite li diras:
"Diru, fremdulo; vi estas _Britisher_, ĉu ne?"
"Pro kio vi pensas tion?"
"Ho, kredeble vi estas la sola viro en tiu ĉi vagonaro, kiu portas
flanelan ĉemizon."
[Memorante la varmegecon de la vetero mi mem miras pri tiu vestaĵo].
"De kie vi venas?"
"Vi diras ke mi estas Anglo; tial kredeble mi venas de Anglujo."
Anglon tia respondo estus tuj kaj tute silentigita. Ŝajne ĝi nur vekis
la sciamon de Amerikano.
"Ho, jes, ĝuste; sed de kie vi _nun_ venas?"
Tia direkta demando ŝajnis al mi neĝentila. Mi memoris la infanan
ludon "Direkta demandaro kaj malrektaj respondoj." Kaj ekkaptis min
spirito de kontraŭeco.
"Ĉar la vagonaro iras okcidenten," mi respondis per voĉo malvarma kiel
glacio, "mi supozas ke mi venas de la oriento."
Mi admiris lian persistecon. Neniel hontigita li senŝancele daŭrigis
la demandaron.
"Kien vi iris?"
"Okcidenten."
"Sed, sed--vi _Britishers_ neniam ŝajnas kompreni simplan demandon. Mi
intencis demandi, "Al kiu urbo vi _nun_ iras?"
"Jes; mi supozis tion. Ĉu estas multaj interesindaj urboj sur tiu ĉi
fervojo?"
"Ho, jes." Kaj li komencis longan, kaj (mi devas ĝin konfesi) tre
interesan priskribon pri sia lando kaj tute forgesis demandi kion mi
manĝis je la matenmanĝo.
Poste mi bedaŭris mian rezervemon. Mi rakontis al Amerikano pri la
scivolulo. "Ne," ŝi diris, "li ne estis scivolema. Li estis nur
bonkora, kaj vidante ke vi estas fremdulo li deziris helpi al vi. Se vi
estus dirinta al li viajn intencojn vi de li estus ricevinta tre utilajn
konsilojn. En la ŝtatoj ni havas multajn tiajn personojn."
Tiam mi hontiĝis pri mia malboneco kontraŭ li. Tamen ne estas ago de
saĝulo malŝtopi botelon per tranĉilego. La korktirilo agas iom malpli
direkte sed multe pli efike.
Tra la vagono konstante trapasas kolportistoj kiuj vendas la plej
diversajn objektojn. Mi jam antaŭe aĉetis libron. Kaj nun, kiam sur
tiun malmolan benkon mi vane serĉas lokon sur kiun mi povos restigi la
kapon, mi vidas vendiston de kapsubportiloj. Al li mi signalas, kaj sur
la postan parton de la benko li surfiksas ilon kiu laŭ formo similas al
treege malgrandigita dormĉambra spegulo. Al si per aksoj alfiksita
kvazaŭ duonkadro entenas la iom kurbitan subportilon sur kiun,
restiginte la kapon, mi sentas tiel kiel se mi ĝin metis sur la kusenon
de luksa seĝego.
Nun la kondukisto eniras por ekzameni la biletojn, kaj tie ĉi mi diros
parenteze ke Amerikano ofte aĉetas duone uzitan bileton. Ni supozu ke
vojaĝanto aĉetas de la fervoja kompanio bileton rajtigantan veturi de
A ĝis C, sed, pro ia kaŭzo li ĉesigas sian vojaĝon ĉe B. Ĉu li,
pro tio, devas perdi sian _rajton_ daŭrigi la vojaĝon de B ĝis C?
Neniel!
Li vendas la bileton (kompreneble ĉe tre malkara prezo) al (ni diru),
la plej proksima tabakvendisto, kiu siavice faras sian profiton vendante
ĝin al iu vojaĝonta ĝis C. Tiamaniere aĉetante bileton Amerikano
ofte vojaĝas tre malkare. Mi citas tabakvendiston kiel ebla aĉetinto,
ĉar ofte mi vidis anoncojn pri duoneuzitaj biletoj en la fenestroj de
tabakvendejoj, sed kredeble ili ne estas la solaj personoj kiuj aĉetas
kaj vendas tiajn biletojn.
Eble la sekvanta rakonteto lumigos sur tiun kutimon. Ĉar la onklino kaj
mi mem ofte interrompis la vojaĝadon por vidi la diversajn urbojn kiuj
troviĝas sur la vojo, mi komencis timi ke ni atingus la templimon de
niaj biletoj antaŭ ol atingi la finon de nia vojaĝo.
Mi, tial, iris al la stacidomo kaj trovinte biletiston montris al li la
biletojn kaj demandis: "Ĉu vi bonvolos diri al mi ĝis kiam mi povos
uzi ĉi tiujn biletojn?"
Jen lia respondo: "Nu, fremdulo, mi kalkulas ke vi povos ilin uzi ĉe iu
ajn tago dum la venontaj centjaroj."
Mi pensas ke tio plene klarigas la aferon. Biletoj estas (aŭ tiam
estis) transporteblaj kaj ne havas templimon.
Laŭ formo la biletoj estas longaj. Tiujn kiujn mi aĉetis estis strioj
de papero kiuj tre utilus por montri la pagon en libro. La ekzameno de
ili estas afero tre facila, ĉar ĉiu vojaĝanto portas la sian en la
bando de sia ĉapelo. La kondukisto ne bezonas demandi la biletojn, sed
foje li rektigas unu kiu estas kurbiĝinta aŭ kies surskribon li ne
povas facile legi. Se la vojaĝanto estas metinta sian ĉapelon sur la
retbreton li nur montras sur ĝin per la fingro, sed plej ofte la
kondukisto ne bezonas tiun montron. Ŝajnas al mi ke li scias al kiu
apartenas ĉiu ĉapelo.
Dum kelka tempo la fumo de la lokomotivo eniras la vagonon, sed la tago
estas tiel varmega ke oni ne kuraĝas fermi la fenestrojn. Sur la
paĝojn de mia libro fummakuloj kolektiĝas pli rapide ol mi povas ilin
forbrosi. Ili ankaŭ kolektiĝas sur la palajn vestojn de nigrulo, kiu
estas tre bele, eĉ elegante vestita. Subite li sin levas, el iu loko
eltiras broseton kaj zorgege sin brosas.
Tiun zorgan brosadon li refaras ĉiu kvarono da horo, ankaŭ donante al
si kelkajn intertempajn brosetojn, tiel ke, kiam finas la vojaĝo, oni
vidas multajn fumenigritajn blankulojn kaj unu belege kaj pure vestitan
nigrulon. Sur lia vizaĝo fummakuloj ne vidiĝas.
Mi dubas ĉu en la Sudaj Statoj estus permesite eĉ al tiel eligante
vestita nigrulo veturi en tiu sama vagono kun blankuloj. Ĉe unu suda
stacidomo mi vidis la avizon: "Salono de atendo por koloritaj virinoj."
_Klang!_ Sur la bolilego de ĉiu Amerika lokomotivo troviĝas granda
flavkupra sonorilo de kiu ŝnuro eniras en la lokomotivestrejon. Mi ofte
aŭdas tiun sonorilon ĉar se eĉ bovino eraras sur la rejlojn oni tiras
la ŝnuron.
_Klang, klang, klang!_ Ni trapasas negrandan urbon. Ĉevalojn,
veturilojn, virojn, virinojn, geinfanojn mi vidas, kiujn neniu barilo
apartigas de la ega kaj rapida vagonaro.
Kiel en Anglujo tramveturilo trakuras stratojn tiel tie ĉi la vagonaro
trakuras ilin. Nur la sonorilo, per laŭtega voĉo, kriegas: _Klang!_
Jen la vagonaro! _Klang!_ Flanken ĉiuj! _Klang!_ Mi rapidas! Mi ne
povas halti! Flanken! Flanken! _Klang, klang, klang!_
Mi ne diros ke mia koro estis en la buŝo sed certe mi pli trankvile
spiradis kiam ni estis ankoraŭ en kamparo.
Eĉ tiuj ĉi ordinaraj vagonoj enhavas lavejon kaj ujon de glaciigita
akvo, k.t.p. En la proksima fragmento mi esperas ion diri pri la
_Pulman'a_-vagono.
EL LERMONTOV.
Tradukite de R. Frenkel (Siberia).
Ĉe sanktoloĝeja la pordeg'
Almozon petis la staranto,
Senforta kaj de malsateg',
De la soifo suferanto.
Peceton nur ja da la pan'
Tremanta kun rigard' li petis,
Kaj ŝtonon iu en la man'
De la petanto tiu metis!
Petegis tiel ankaŭ mi
Kun larmoj kaj kun la turmento
La amon vian--kaj de vi
Trompita estis mia sento.
LA PAPO MORTIS.
Alphonse Daudet.--Esperantigis A. Baissac (Constantine).
Mi vivis dum mia infaneco en granda Franca urbo dividita en du partojn
de tre obstrukcata, tre movema rivero kiu junfrue naskis en mi emon por
la vojaĝoj kaj pasion por la marveturo. Precipe estis surbordangulo
apud ponteto St. Vincent kiu neniam mi memoras eĉ hodiaŭ senekscite.
Mi revidas la surskribon najlitan pinte de stango: "Cornet: Ŝipoj por
lui" kaj la ŝtupareton kiu atingis la akvon, tute glitigan kaj
nigrigitan de akvumaĵo, la aron da ŝipetoj freŝe pentritaj de helaj
koloroj, ordigitaj malsupre de la ŝtupareto, kviete balanciĝantaj
bordo kontraŭ bordo, kvazaŭ malpezigitaj de la beletaj nomoj blanke
desegnitaj sur lia posto "La Muŝbirdo," "La Hirundo." ...
Poste, inter la longaj remiloj ankaŭ tutblanke pentritaj kiuj sekiĝis
kontraŭ la deklivo, la nomitan patron Cornet kun lia pentrujo, liaj
grandaj penikoj, lia vizaĝo tanita, fendetita, sulkigita de mil
sulketoj kiel la rivero dum blovas malvarmeta vespera vento. Ho, tiu
patro Cornet! Li estis la Satano de mia infaneco, mia dolora pasio, mia
peko, mia riproĉo de konscienco. Kiom da krimoj liaj ŝipetoj incitis
min por fari! Mi forlasis la lernejon, mi vendis miajn librojn. Kion mi
ne estus vendinta por surakvoveturi posttagmezon.
Ĉiuj miaj lernokajeroj funde de la ŝipo, mia jako demetita, mia
ĉapelo kapmalantaŭe kaj tra la haroj la bona ventumilbato de la akva
venteto, firme mi tiris miajn remilojn sulkigante la brovojn por tute
ŝajni maljunan marlupon.
Dum la tuta tempo kiam mi estis en urbo mi restis meze de la rivero,
samspace de la du bordoj kie la maljuna marlupo povis esti rekonata.
Kia triumfo partopreni al tiu granda movado de barkoj, flosaĵoj,
vaporŝipmuŝoj kiuj ĉiuflanken moviĝis kaj ne tuŝiĝis unuj la
aliajn, nur malkunigitaj de mallarĝa ŝaumobanderolo. Tie estis pezaj
boatoj kiuj turniĝis por eniri la fluon, kaj tio delokigis multajn
aliajn. Subite vaporŝipaj radoj batis la akvon apud mi; aŭ dika ombro
alvenis min, tio estis la antaŭo de boato ŝarĝita de pomoj. "Atentu
do, muŝido!" ekkriis al mi raŭka voĉo; kaj mi ŝvitis, mi baraktis,
implikita en la iro--deiro de tiu rivera vivo kiun la strata vivo
trasuperis senĉese, per ĉiuj tiuj pontoj aŭ pontetoj kiuj aperigis
omnibusojn en la spegulan akvon sub miaj remiloj. Kaj la fluo tiel forta
ĉe la pinto de la pontarkaĵoj, kaj la akvoturniĝoj, la fama truo de
la "Morto-kiu-trompas!"
Pensu ke tio ne estis malgranda afero por gvidi sin meze de ĉio tio per
dekdujaraj brakoj kaj neniu por teni la direktilon.
Kelkafoje, feliĉe, mi renkontis la _ĉenon_. Rapide mi alkroĉiĝis
post tiuj longaj ŝiparoj kiujn ĝi posttiris kaj, la remiloj senmovaj,
sternitaj kiel flugiloj alte flugante, mi lasis min veturi je tiu
silenta rapideco kiu ŝajnis tranĉi la riveron per longaj
ŝaŭmorubandoj kaj malaperigis ĉiuflanke la surbordajn domojn. Antaŭ
mi, malproksime, tre malproksime mi aŭdis la unutonajn batojn de la
ŝipŝraŭbego; hundo kiu bojas sur unu el la ŝipoj kie forflugas el
malalta kamentubo, iom da fumo, kaj ĉio kredigis al mi kvazaŭ grandan
vojaĝon kun la mara ŝipvivado.
Bedaŭrinde tiuj renkontoj maloftaj estis. Plej ofte estis necese ke mi
remu kaj remu dum la sunaj horoj. Ho tiuj tagmezoj kun la suno alfalante
rekte sur la riveron; ŝajnas al mi ankoraŭ ke ili min bruligas. Ĉio
flamis, ĉio rebrilis. En tiu atmosfero blindiganta kaj suna kiu flosas
super la ondoj kaj vibras je ĉiuj iliaj movoj, la mallongaj subakvigoj
de miaj remiloj, la ŝnuraĵo de la ŝiptiristoj eltiritaj el akvo tute
disfluantaj, pasigis helajn polurarĝentajn lumojn. Kaj mi remis
fermante la okulojn. Iafoje pro miaj energiaj penadoj, pro la
antaŭensalto de la akvo sub mia barko, mi imagis ke rapidege antaŭen
mi iris; sed levante la kapon, ĉiam mi vidis la saman arbon, la saman
muron kontraŭ mi.
Fine post multaj fortuzoj, tute ŝvita kaj ruĝa pro varmeco mi sukcesis
foriri el la urbo.
La bruego de la malvarmaj banejoj, lavŝipejoj, enŝipigejoj
malpligrandiĝis. La pontoj maloftiĝis sur la bordoj plilarĝigitaj.
Kelkajn posturbajn ĝardenojn, fabrikejajn kamentubegojn nur oni vidis
de tempo al tempo. Sur la horizonto verdaj insuloj ŝajnis tremi. Tiam
konsumita de laciĝo, mi rifuĝis apud la bordo, meze de la
kankreskaĵoj tute zumaj, kaj tie, duonesveniĝinta de la suno, la
laceco, tiu multepeza varmeco kiu supreniris el akvo stelumita de
larĝaj flavaj floroj, la maljuna marlupo eksangadis el la nazo kaj
longe tio daŭris. Neniam miaj vojaĝoj havis alian finiĝon. Sed kion
vi volas! mi trovis ilin ĉarmegaj.
Io terura estis la realveno, la reeniro. Kvankam mi revenis per
rapidegaj remilbatoj mi alvenis ĉiam tro malfrue, post la eliro el
lernejoj. La impreso de la tago krepuskiĝanta, la unuaj flamingoj en la
nebulo, la militaj trumpetaj sonoj por reeniri en soldatejojn, ĉio
pligrandigis miajn timojn, miajn bedaŭrojn. Mi enviis la homojn kiuj
pasis, trankvile reenirante en sian hejmon; kaj mi kuris havante mian
kapon pezan kvazaŭ ĝi estas plena je suno kaj akvo kun konkaj ronkoj
en la oreloj, kaj jam sur mia vizaĝo la ruĝigo pro mensogo kiun mi tuj
diros.
Ĉar tio estis necesa por ĉiufoje respondi al tiu terura "El kie vi
venas?" kiu atendis min ĉe la pordo. Estis tiu demando, tuj je mia
apero, kiu plej min timigis. Mi devis respondi tie, sur la sojlo, ne
atendante, ĉiam havi ian historion pretan, ion por diri, kaj tiel
mirigan, tiel mirigegan ke, pro surprizo oni forgesu demandi aliaĵojn.
Tio al mi donis tempon por eniri, retrovi spiradon, kaj por tiun celon
atingi, ĉion mi estus farinta. Mi elpensis malfeliĉegojn, revoluciojn,
terurajn fariĝojn; tuta urba kvartalo kiu brulas, la fervoja ponto
elfalinte en la riveron ... Sed jen tio kion plej forte mi trovis.
Tiun ĉi vesperon mi alvenis tre malfrue. Mia patrino kiu min atendis de
unu longa horo, staris supre de la ŝtuparo. "El kie vi venas," ŝi
ekkriis.
Diru al mi kiaj diablaĵoj povas naskiĝi en infana kapo. Nenion mi
trovis, nenion mi preparis; tro rapide mi estis alveninta. Subite min
alvenis ideo freneza. Mi sciis ke la kara virino estis tre pia,
katolikino enradikita kiel Romanino kaj mi respondis al ŝi, spiregante
kvazaŭ pro granda eksciteco: "Ho patrineto ... se vi scius!..." "Kion
do?... Kio okazas ankoraŭ?..." "La Papo mortis." "La Papo mortis!..."
rediris la kompatinda patrino, kaj tre pala ŝi apogis sin kontraŭ la
muro. Rapide mi alpaŝis en mian ĉambron, iom timigita de mia sukceso
kaj la grandegeco de mia mensogo, tamen mi maltimis subteni ĝin ĝis
fino.
Mi memoras vesperon funebran kaj kvietan, la patro kun malĝoja
seriozeco, la patrino premegita.... Mallaŭte oni parolis ĉirkaŭ la
tablo. Mi mallevis la okulojn, sed mia aventuro estis tiel forgesita pro
la ĝenerala ĉagrenego ke iu ne pensis plu pri ĝi.
Ĉiu, vice, citis ian virtagon de tiu kompatinda Pio IXa; kaj iom post
iom la interparolado perdiĝis en la historio de la Papoj. Mia onklino
Rozo parolis pri Pio VIIa kiun ŝi tre memoris esti vidinta, trairante
la Sudfrancujo en tiama veturilo inter ĝendarmaro. Oni memorigis la
faman scenon kun la Franca Imperiestro: "_Komediante_!...
_traĝediante_!..."
Eble estis la centa fojo kiam oni rakontis tiun teruran scenon; ĉiam
per la samaj tonaĵoj, la samaj gestoj, kaj tiu neŝanĝebleco de
familiaj tradicioj kiuj, alprenitaj de la posteularo tiaj kiajn ĝi
aŭdis ilin, restas tie, infanaj kaj lokaj kiel monaĥaj historioj.
Malgraŭ ĉio, iam ĝi ne ŝajnis al mi tiel interesa.
Mi ĝin aŭskultis kun hipokritaj ekĝemoj, demandoj, ŝajno de malvera
intereso, kaj konstante mi diris al mi: "Morgaŭ matene, sciiĝante ke
la Papo ne mortis, ili estos tiel kontentaj ke iu ne kuraĝos min
riproĉi."
Tion pensante, malgraŭ mi, miaj okuloj fermiĝis kaj mi vidis,
duondorme, blukolorajn ŝipetojn kun angulo de Saonorivero varmegigita
de la suno, kaj grandajn akvaraneajn piedegojn ĉien kurantajn kaj
sulkigantajn la vitran akvon kiel diamantaj pintoj.
LA KVERKO KAJ LA KANO.
Fablo de La Fontaine.--Esperantigita de A. Motteau.
En tago, kverko diris al kaneto:
"Vi estus prava pri naturo plendi;
Eĉ peza estas por vi regoleto.
Simpla blovo de ventet'
Aŭ sur lag' aŭ sur laget'
Malsupren vian kapon povas sendi;
Dum mia supro, simil' al Kaŭkazo,
Ne nur haltigas la sunradiegojn
Sed (se por mi prezentas sin l' okazo)
Kontraŭbatalas grandajn la ventegojn.
Nordblovado tio ŝajnas al vi,
Kion mi apenaŭ sentas blovi.
Almenaŭ se vi kreskus sub l' ombraĵo
Streĉata de mi sur la najbaraĵo,
Ne tiel certe tiam vi suferus:
Vento ŝirmilon al vi mi oferus.
Sed vi naskiĝas sur malseka bordo
Aŭ de river', aŭ de torentmalordo,
Al vi maljusta ŝajnas la naturo."
L' arbeto diris:--"Estas ne teruro
En mia sorto; nobla kamarado,
Bonvolu pri mi de nun zorgi ne tro.
Malpli ol por vi estas la ventado
Por mi timinda. Vento, mia mastro,
Min certe fleksas, sed neniam rompas:
Vi baldaŭ vidos ke mi vin ne trompas.
Jam ventoj ne kurbigis vian spinon:
Atendu ni la finon."
Ĵus kiam kano tiel paroladis,
Plej terura venta blovo,
Kiun naskis norda kavo,
El horizontekstremo alflugadis.
La kverko staras, la kanet' kurbiĝas:
Ventblovego duobliĝas,
Atakas kverkon longe por faligi,
Kaj fine povas ĝin elradikigi!
Ĝin, kies kapo preskaŭ trafis nubojn,
Dum ĝi piedojn sendis en la tombojn!
AUTHORITATIVE TEACHING IN ESPERANTO.
Those who teach Esperanto to English-speaking students often find
themselves called upon to _explain_ certain generally-accepted modes of
expression in the international language. There is no doubt that a
student is perfectly justified in expecting, and should be encouraged to
ask for, a logical explanation and a justification of anything which his
teacher tells him is "good Esperanto." The principles and rules which
Dr. Zamenhof has given us in the _Fundamento de Esperanto_ form the
whole of the _essentials of the language_. No one is entitled to call
himself an Esperantist until he has carefully studied those few
grammatical rules and exercises, and has resolved never wilfully to
disobey them. The excellent _Sintakso_ of Dr. Paul Fruictier and the
widely read _Commentaire_ of the Marquis de Beaufront are _aprobitaj_ by
Dr. Zamenhof, and are now generally accepted as standard works in the
Esperanto Language. There are others, of course; but he who _knows_ the
three books named knows Esperanto well.
But the _Commentaire_ is in French, and useful only to those who can
read French easily; the _Sintakso_ is in Esperanto, and does not treat
of Esperanto from an English point of view; and the _Fundamento_ is
merely "law-giving" and not explanatory. We need a good Commentary very
badly in England, for a very large number of our students know too
little of French to derive full advantage from the _Commentaire_.
To write and speak Esperanto really well one should have a knowledge of
French, or, failing that, should be ever on the alert for the occasional
contributions to the magazines of English commentators. Doubtless a time
will come when the English student will be as well off as the French one
for really reliable and well-written commentaries and dictionaries; at
present he must do the best he can.
No student need suppose, then, that if he comes across some Esperanto
construction, even in a book which is _aprobita_, that he is compelled
to accept it, if it appear to him to be either illogical, insufficient,
or idiomatic. He must study the books mentioned above, and then use his
critical judgment. This doctrine is not the writer's own; it emanates
from Dr. Zamenhof himself.
The English student may find, for example, the clumsy expression
_li rompis al si la kruron_, which means to most foreigners "he broke
his leg," but which to the young English student means "he broke to him
the leg," and which is, after all, _idiomatic_. No foreign Esperantist
could misunderstand _li rompis sian kruron_, and there is no reason
whatever why that form of expression should not be good, nay excellent,
Esperanto. _It is clear, and it is logical, and the best Esperanto style
is that which best fulfils these requirements._ The phrase _kiel eble
plej baldaŭ_ (or _plej baldaŭ kiel eble_) at first sight looks
idiomatic, but is in reality not so. It does require explanation,
however.
We are accustomed, in English, to say "as soon as possible" when we mean
"the soonest possible." Careful thought will enable anyone to arrive at
the slight difference in meaning between the two expressions. In "_as_
soon _as_ possible" we use the same form of words as in an ordinary
comparison--_e.g._, "she is _as_ good _as_ she is beautiful"--but we are
speaking of something in the superlative, and not in the comparative,
degree all the time. Thus "_tiel_ baldaŭ _kiel_ eble" is not bad
Esperanto; it means literally "_as_ soon _as_ possible"; but whenever we
really mean "the soonest possible" we ought to write "_plej_ baldaŭ
_kiel_ eble."
Martyn Westcott, F.B.E.A.
VERA RAKONTETO.
De P. Chalmers Taylor (9929).
Knabeto, kiu havis nur kvin jarojn, estis staranta apud sia patrino, kiu
faras pasteĉon. La patrino diris al li: "Zorgu, Perĉjo, ke vi ne petu
por iom da tiu ĉi pasteĉo, ĉe la noktomanĝo, ĝi estas sole por la
gevizitantoj." "Jes, patrineto mia," respondis la fileto, "mi zorgos."
Je la vespero, la patro revenis de sia oficejo, la gastoj alvenis, kaj
ĉiuj sidiĝis por partopreni el la manĝaĵoj kiuj estis pretigitaj por
ili. Post la viandaĵoj, la pasteĉo aperis, kaj la fileto per avidaj
okuloj rigardadis ĝin, sed memorante la matenajn vortojn de sia
patrino, li ne kuraĝiĝis peti por iom. La patro iom post iom disdonis
la pasteĉon; fine, turnante sin al sia fileto li diris, "Perĉjo, ĉu
mi donos al vi porcion da tiu ĉi pasteĉo?"
La kompatinda filo rigardis, unue la patron, poste la patrinon,
nesciante tion, kion li devas diri. La patro ree demandis, "Perĉjo,
kial vi ne respondas? Ĉu vi deziras porcion da tiu ĉi pasteĉo?"
Tiam la fileto ekplorante diris, "Se vi plaĉos,--patreto,--patrineto
diris,--ke ĝi estas,--sole por la--gevizitantoj!!"
DIVERSAĴOJ PRI LA ARTOJ.
De Walter Dexter, R.B.A.
Ke la plej granda nombro de niaj nuntempaj konstruaĵoj estas ordinaraj,
kaj eĉ vulgaraj, ne estas neigeble. Pasos multaj jaroj, eble, antaŭ la
stratoj en niaj urboj fariĝos tiel pentrindaj kiel la _Chester Vicoj_,
aŭ la domoj de la negocistoj, kiuj staras laŭborde de la _Amsterdam_
kanaloj. Ĝis tia tempo alvenos, ni devas fari ĉion kion ni povas, por
montri al aliaj homoj la belecojn de la konstruaĵoj mezepokaj, kaj de
la _Renaskiĝo_, kaj tiel ni helpos fari amason de opinio publika, kiu
ne volos permesi ke oni detruu tiujn memorigojn de tempo pli pentrinda
ol la nia.
Estus bone, en multe da ekzemploj por la urbkonsilantaroj (konsilata de
komitatoj de lokaj historiskribantoj, artistoj, arĥeologiantoj kaj
aliaj kapabluloj) aĉeti la malnovajn konstruaĵojn kiuj staras interne
de la urbaj limoj. Jam tiaj konstruaĵoj estas la solaj vizitindaĵoj
por la tuta mondo, kiujn havas multe da malgrandaj urboj. Kaj, en la
venontaj tagoj, "la viro sur la strato" lernos ami la artajn
arĥitekturaĵojn kiuj estis produktataj de liaj praavoj, kaj ne restos
kontenta ĝis lia propra domo ankaŭ estas interesa kaj bela.
* * *
S-ro Harry Quilter diras, en sia ensorĉa verko _Sententiæ
Artis_:--"Granda lernejo de pentrarto estas neebla en la nuntempo,
esceptinte ke ni povos aliigi, _unue_, la spiritajn kutimojn de la
artistoj, _due_, la spiritajn kutimojn de la societo, _trie_, esceptinte
ke ni povos provizi la popolon kun instinkto kiun ili ne posedas,
_kvare_, esceptinte ke ni povos ŝanĝi la kondiĉojn de la moderna
vivo."
* * *
Skizanta en la "lando de Nelson" mi estas surprizita je la beleco kaj
diverseco de la pejzaĝo apud la marbordo, inter _Hunstanton_ kaj
_Cromer_. Al multaj homoj _Norfolk_ estas sinonima kun plateco, sed ĝia
norda bordo estas tute neplata. Inter la imposa perpendikulara
markrutaĵo de Hunstanton kun siaj multkolora tavoloj, kaj la
verdvestitaj montetoj de Cromer estas vastaj regionoj de sablo, kaj
ŝlimaj platoj kuŝantaj je la piedoj de malgrandaj montetoj. Tie ĉi
kaj tie estas ĉarmaj malnovaj urbetoj kaj vilaĝoj--memorigoj de la
marhavenoj kiuj franĝis la bordon en la estinta tempo.
Burnham-Thorpe, la naskiĝloko de nia plej granda admiralo, estas lokata
en valo ĉirkaŭ ses mejloj for de la marbordo. La tradicio diras ke ĝi
foje estis haveno, kaj loko estas montrata al vizitantoj kie, oni diras,
ŝipoj ricevis kaj senŝarĝis siajn ŝarĝojn je la urba bordmarŝejo.
Sed, nuntempe, Burnham-Thorpe estas vilaĝo kvieta kaj stranga, kie la
kredo en sorĉo tamen daŭriĝis, kaj kies loĝantoj nomas la loĝantojn
de vilaĝoj apudaj--"alilanduloj!"
NEĜA SUPRO.
El Leconte de Lisle, Derniers Poemes (Le Piton des Neiges).
Verso kvinakcenta, dekunusilaba.
De l' oriento mondon lumo vekas;
Je disiĝantaj fajraj garboj strekas
L' aeron klaran. Supre, altaĵaro
Per neĝ' kovrita hele lumas; maro,
Malsupre, kuŝas, kvazaŭ kurbiĝinte,
Kun la senfina spaco kuniĝinte.
Simile ambaŭ ora je rivero,
Senlime fluas blua en aero.
Ĉe l' okcidento nebuleg' foriĝas;
Arĝenta stelo kiel larm' ruliĝas
El la okuloj noktaj elirante,
Tremetas super akvoj pendiĝante.
L' antikva Supro, reĝo de l' montaro,
Ĉiela gasto, mastro de l' akvaro,
Krutegajn flankojn alte malkaŝante
Senmove staras, tempon malŝatante.
Ĝi silentegas, kiam ektagiĝas:
Pepantaj birdoj tie ne aŭdiĝas,
Neniam blovas sur ĝi la ventetoj
Parfumaj, kiuj flirtas en valetoj,
Nek murmuradas maro, karesante
Koralajn rifojn, kvazaŭ revadante.
Ĝi, nesciante teran la bruadon,
Nenion nian, homan nek vivadon,
L' eternan vekon sole rigardadas,
Je neĝ' vestita Sunon atendadas.
J. Parisot.
KAMPARAJ AMUZAĴOJ.
Originale verkita de F. A. Meigh.
Ofte estas enigme je multaj homoj kiel obteni monon por bonfaradaj
celoj, sed la vikaro de malgranda Angla vilaĝo elpensis sukcesan
metodon antaŭ ne longe. La preĝejo bezonis renovigon, kaj la
malgrandaj monaj kolektadoj kiujn oni semajne kolektis ne sufiĉis pagi
por la necesaj riparaĵoj. Post multa pensado li decidis organizi
teo-manĝon kaj sportojn en kampo pruntedonita je la okazo de farma
mastro, kaj demandi po unu ŝilingo por ĉiu persono kiu eniris.
Anoncoj laŭe estis alsenditaj al la proksimaj vilaĝoj kaj urbetoj, kaj
la premioj kiujn oni oferis al la gajnistoj de la sportoj altiris
grandan amason da homoj.
Frue je la nomita tago kelkaj virinoj sin okupis tranĉi kukojn kaj
buteritan panon, ĝis ŝajnis ke ili havis sufiĉan nutraĵon
kontraŭstari dekdumonatan sieĝon. Sed kelkaj el la gastoj ŝajnis
posedi nesatigeblan apetiton kaj peceto post peceto da kuko malaperiĝis
kvazaŭ magie; dum la tasoj da teo estis trinkataj ne malpli rapide.
Iu rimarkis ke eble kelkaj el la viroj ne estis matenmanĝintaj, sed
alia voĉo ridinde respondis "Ne! kaj mi pensas ke ili ankaŭ ne bezonos
matenmanĝon morgaŭ."
Ĉiu estis tre bonhumora kaj multa gajeco okazis kiam kelkaj malbonemaj
junuloj subite duonlevigis la finon de benko sur kiu (ĉe la alia fino)
sidis dika farma mastro kaj lia edzino. Tiu ĉi malfeliĉa paro ekrulis
teren, kaj ne trovante la epizodon tiel ridinda kiel la
ĉirkaŭstarantoj tuj komencis riproĉi unu la alian por la okazo.
Suprenrigardante la farma mastro subite ekvidis la verajn kulpulojn kaj
penis ilin kapti, sed lia dikeco malfeliĉe malhelpis lian progreson kaj
li baldaŭ revenis ruĝavizaĝa kaj senspira, sed samtempe promesante
estontan venĝon al la ofendintoj.
Post mallonga tempo la sportoj komencis kaj la manĝantoj baldaŭ
forlasis la te-tablojn. El la konkuroj por geknaboj inter la aĝoj de
dekdu kaj dekkvar jaroj estis la jena.
Oni alligis ŝnuregon al du arboj kaj pendante de ĝi estis fadenoj kun
bunoj je la finoj. Tiam geinfanoj kun la manoj kunligitaj malantaŭe
staris apude kaj je signalo ili devis komenci manĝi la bunojn. Sed tiu
ĉi ŝajnis esti malfacila tasko ĉar la malplej movado de la ŝnurego
balancigis kaj saltigis la bunojn kaj la infanoj ilin sekvantaj
malfermbuŝe ne povis ilin mordi. Anstataŭ, la bunoj frotadis la
vizaĝojn kaj surmetis multe da sukero kaj glueco sur la vangoj. Subite
unu buno falis teren kaj la konkuranto genufleksante, faris multan
progreson mordante kaj englutante pecegojn kiel malsata hundo. Sed la
ridado de la rigardantoj infektiĝis, ĝis eĉ la geknaboj mem apenaŭ
povis manĝi.
Tamen la knabo kiu manĝis genuflekse finiĝis unue sed juĝante per la
vizaĝo li ne estis gajninta la premion sen iom da nekonveneco al si
mem. Post du-tri kuroj por la malgrandaj geknaboj unu sekvis por la
edzinoj (junaj aŭ maljunaj) kiu estis vere amuziga.
Oni desegnis grandan rondon sur la tero sur kiu staris la edzinoj
(blindigitaj bandaĝe per naztukoj). Meze de rondo estis viro, kaj kiu
ajn marŝis tien kaj lin tuŝis unue estis la gajnistino.
Antaŭ ol ekiri ĉiu virino devis sin turniĝi unufoje kaj tiu ĉi tiel
konfuzigis kelkajn ke ili vagis ĉie.
Post mallonga tempo la viro estis tuŝita de unu el la edzinoj, tiam
alia kaj alia ĝis baldaŭ li ŝajnis kompatindan objekton. Kvin virinoj
lin tenis kvazaŭ iliaj vivoj dependis sur la ago. Li estis preskaŭ
senvestigita de sia vesto kaj ne povis movi. Ĉiu virino kredante ke ŝi
estis la unua alvokis ĝojege al ŝiaj amikoj.
Sinjoro kiu malatente tro proksime marŝis al tiu ĉi interesa vidaĵo
subite ĉirkaŭpreniĝis ĉirkaŭ la kolo de virino kaj malgraŭ la
ripetadaj certigoj ke li ne estis la prava viro ŝi daŭris lin teni
ĝis per rapida movo li forkuris.
El aliaj eroj sur la programo estis "Barela Kuro."
La bareloj estis tre malgrandaj kaj oni devis ilin ruli 300 futojn per
la manoj. Ĉiuj la viroj komencis vice sed la bareloj nemanregiĝis kaj
malrekte ruliĝis. Jen ili kune ruliĝis pinĉante multajn fingrojn kaj
jen ili ruliĝis kontraŭ la kruroj de viro faligante lin teren. Sed
kiam tere, viro ne havis baldaŭ la okazon sin releviĝi ĉar tiuj kiuj
estis malantaŭ ankaŭ falis sur lin kaj viroj kaj bareloj tre
konfuziĝis.
Post la daŭrigo de tiuj ĉi viglaj okazoj dum kelkaj horoj la dancarto
komencis.
Oni ne ofte kreditas homojn je timemo sed mi rimarkis ke kelkaj kamparaj
junuloj kune dancis ĉar ili estis tro timemaj por inviti la
fraŭlinojn. Ĉiu persono dancis malsimile. Iuj sin turniĝis rapide
kiel "teetotum" aliaj sin movis kun la gracio de la minueto. Iuj dancis
sur la tero sed multaj ŝajnis paŝi pleje sur la piedfingroj de iliaj
kunuloj!!
Ĉiu zorgo forgesiĝis kaj eĉ la maljunuloj penis remontri la
facilmovojn de juneco. Sed ĉio finiĝas kaj antaŭ ol la amaso disiris
ili donis tri korajn aplaŭdegojn por la vikaro kiu estis tiom farinta.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
25. (Vol. II., No. 11.)
_Novembro, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W.C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.
CONTENTS.
Page
The Congress of 1906 161
Notes on the Orient, Part V. (by Col. H. K. Gordon) 162
A Double Acrostic (by Clarence Bicknell) 163
Woman, The Incomprehensible
(translated by G. C. Law), concluded 164
Jacko (by E. W.) 165
Boulogne Reminiscences (by Clarence Bicknell) 168
The Caucasus, a Poem (translated by A. Nippa) 168
Our Land, Live On, Poems (by 4686) 169
The Esperanto Subjunctive
(by R. J. Lloyd, D. Lit., M.A., F.R.S.E.) 170
Buddha, The Sower (by A. Simon) 171
Reminiscences, Part XI. (by E. Metcalfe, M.A., Oxon) 172
Saved from Death, Serial
(by General George Cox), concluded 174
The Congress Committee 176
The Inferno of Dante (by D. H. Lambert, B.A.) 176
Last Rose of Summer (by A. Grabowski) 176
MARQUE DÉPOSÉE,
No. 13195.
THE ...
ESPERANTO
BLEND.
Registered Trade Mark, No. 270,042.
Registered Label, No. 272,434.
THE ESPERANTO BLEND is a combination of the finest Whiskies from the
Highlands of Scotland, and is of special interest to Esperantists, as
the label has been designed to serve as a "propagandilo." A liberal
CASH DISCOUNT will be allowed to bona-fide Esperantists who comply
with the conditions, which can be ascertained on application to the
Sole Proprietors--
BUCHANAN, SCOTT & CO.,
Garthland Street, Glasgow,
Scotland.
Telegraphic Address: "ESPERANTO, GLASGOW."
LA PLEJ NOVA KAJ PLEJ BONA PROPAGANDILO ...
Cigaredo Esperanto
(Speciale Elektita Tabako de Virginio).
Bonvolo skribi por detaloj al:
TABAKA SINDIKATO ESPERANTISTA, GLASGOW, SCOTLAND.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas,
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas,
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti bonajn vinojn, kaj sin turni al:—
Sro. Ch. Jadeau en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of the Best
Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow with
intelligent interest the great movements of Contemporary History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
ESPERANTIST WEEK-ENDS.
A Fellow of the B.E.A. Highly Recommends ...
"Westbury," Robertson Terrace, HASTINGS, as a week-end resort
throughout the winter.
Special Inclusive Week-end Terms to Esperantists, 13/-.
Correspondence Lessons in Esperanto
ARE GIVEN BY
Mr. A. MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto, 157, Earlham Grove,
Forest Gate, London, E.
_7/6 the Quarter._
POŜTMARKOJ.
Granda pakaĵo da novaĵoj; 50 nove eldonitaj raraj Koloniaj &
Alilandaj Markoj, enhavanta multajn "Reĝ-Kapojn" Koloniajn;
rimarkinda valoro; kosto 1 f. 50 afrankite (1s. 1d.). Aroj por elekti
sendataj je aprobo. Por komencantoj aŭ progresintaj kolektantoj.
WINCH BROTHERS, COLCHESTER, ENGLAND.
STAMPS.
Grand Novelty Packet; 50 recent issue rare Colonial and Foreign
Stamps, including many King's heads; marvellous value; 1s. 1d. post
free; selections on approval; suit beginners or advanced collectors.
WINCH BROTHERS, COLCHESTER.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. W. Huddy, Fore Street, Liskeard, Cornwall. Deziras
interŝanĝi poŝtmarkojn kun samideanoj en Maltujo, Bulgarujo,
Turkujo and Persujo. Ankaŭ sendos belajn ilus. p-k. por poŝtmarkoj.
Sro. James Krogman, 15, Tilney Street, Walton, Liverpool.
Deziras interŝanĝi ilus. p-k. kun alilandaj Geesperantistoj.
Sro. W. Miles, Inĝeniero, 80, Station Road, Petersfield, Hants.
Deziras koresp. per leteroj & koloritaj p-k. kun samideanoj.
Ankaŭ kun Germanoj pri Art-forĝaĵoj. (Kundschmiedearbeiten).
Sro. T. Newburgh, Gasa Kompanio, Christchurch, New Zealand.
Deziras kores. kun alilandanoj.
Sro. Waldemar Pfeiffer, Poste Restante, Lodz, Poland.
Deziras interŝanĝi poŝtmarkojn aŭ p-k. kun Esperantistoj
ne-Eŭropaj.
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London, W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro, 67,
Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
25. [Vol. II., No. 11.]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later Issues
4d. each, net.
NOVEMBRO, 1905.
LETERO DE D-ro ZAMENHOF AL S-ro SCHNEEBERGER PRI LA DUA
UNIVERSALA KONGRESO DE ESPERANTO EN SVISUJO, 1906.
Kara Sinjoro,--Kun granda plezuro mi legis en via letero, ke la
Svisaj Esperantistoj decidis inviti la 2an kongreson en Svisujon. Tre
bone, bonege! Svisujo, kiu, ne havante ian nacian lingvon, estas la
plej neŭtrala lando en la tuta Eŭropo, estas la plej bona loko por
kongreso neŭtrale-homa, kaj mi esperas, ke tie ĉiuj Esperantistoj
sentos sin bonege. Mi eĉ antaŭvidas, ke venos iam la tempo, kiam
Svisujo fariĝos la natura konstanta centro de la tuta Esperantistaro.
Mi persone ne povas nun decidi, ĉar la decidado pri la kongreso
apartenas nun al la "Komitato de Organizado" elektita en la unua
kongreso; sed mi esperas, ke la komitato nenion havos kontraŭ
Svisujo kaj akceptos la inviton de la Svisoj kun plej granda plezuro
kaj danko.
Mi esperas, ke la Svisaj Esperantistoj faros ĉion kion ili povas,
por bonege prepari la kongreson kaj fari el ĝi imponantan grandiozan
manifestacion de interpopola frateco, grandan feston, en kiu krom la
Esperantistoj partoprenos ankaŭ miloj da ne-Esperantistoj, kiuj
venos kiel gastoj serĉantaj impreson kaj foriros entuziasmigitaj kaj
Esperantigitaj. Mi esperas, ke la Svisaj Esperantistoj nun ofte
kunvenados kaj korespondados inter si, por pretigi ĉion kiel eble
plej bone, plej majeste kaj plej frue.
Kompreneble, la Svisaj Esperantistoj devas agadi en plena
interkonsento kun la "Provizora Komitato de Organizado." Ili devas
ankaŭ peti konsilojn de S-ro Michaux, kiu havas jam kelkan sperton.
Ĉar la plej grava celo de niaj kongresoj estas la _propagando_, tial
laŭ mia opinio la afero nepre devas esti aranĝita tiamaniere, ke en
ĉiuj kunvenoj kaj solenoj krom la Esperantistoj povu partopreni
ankaŭ kiel eble plej multe da _ne_-Esperantistoj (kompreneble ne
kiel membroj de nia familio, sed nur kiel _gastoj_, por difinita
pago). Por tio oni devus kiel eble plej frutempe veki la intereson de
la tuta mondo por nia kongreso per lerte kaj alloge verkitaj gazetaj
artikoloj, pri kiuj kredeble zorgos la "Provizora Komitato de
Organizado." La komitato kompreneble ne devas forgesi dissendi kiel
eble plej frutempe inviton al ĉiuj plej gravaj gazetoj de la mondo
kaj ripeti tiun inviton (eble kun peto pri definitiva respondo) 6-8
semajnojn antaŭ la kongreso.
Via,
Zamenhof.
Varsovio, 2. 10. 05.
N.B.--"Private ni aŭdis, ke D-ro Zamenhof ne sole venos al la
kongreso, sed proponos tie tre gravan aferon, pri kiu li revis en la
daŭro de tre multaj jaroj kaj kiu, malgraŭ sia granda graveco
elvokos tamen nenian disputadon, ĉar ĝi konsistos nur en la kreado
de aparta _sekcio_, al kiu ĉiu Esperantisto povos aliĝi aŭ ne
aliĝi laŭ sia propra bontrovo."
ORIENTAJ MEMORAĴOJ.
Originale verkita de Kolonelo H. K. Gordon.
En Japanujo, oni diras, "Ne parolu la vorton, 'belega,' ne vidinte
'Nikko'n'": kiu ja estas vera!
"_Nikko_" certe estas paradizo de pejzaĝo Japana: la vilaĝo sidas
preskaŭ cent mejlojn de "Tokio," sesdek per vagonaro, kaj dudek per
vojo, tra la fama aleo de "_Cryptomeria_" arboj. La propra vilaĝo ja
ne estas granda, sed estas la ĉirkaŭa arego da temploj, antikvaj,
multekostaj, kaj speciale sanktaj. Vi rimarkos la ruĝan ponton trans
la rivero de "_Daiyagawa_" trans kiu neniu, escepte Lia Moŝto
Imperia, havas la rajton pasi.
La bela Lago de "_Chiuzenji_," sidante 4375 futoj da alteco super la
marnivelo, kaj ĉirkaŭita de altaj montpintoj da ok--kaj naŭmil
futoj, estas atingebla por pied-irantoj. La laga supraĵo estas longa
po ok mejloj, kaj larĝa po tri. Salmoj kaj trutoj troviĝas en ĝiaj
akvoj, kapteblaj per reto pli ol per hoko. Sur la vojiro, vi pasas la
350-futa akvofalo de "_Kegon-no-Taki_." Apude troviĝas la sanigaj
sulfurŝprucoj de "_Yumoto_."
Tamen, el ĉiuj tiuj lokoj jam vizititaj la plej ŝatita estas
"_Miyanoshita_" monteta saniga vilaĝo, atingebla de "_Yokohama_": 31
mejlojn per relo, kaj poste marŝante, aŭ portate supren. Hoteloj
bonege mastrumataj per Japanoj estas multaj kaj tre favoritaj de
vizitantoj: la kuirado estas laŭ la Franca modo: la aero estas
ĝojiga kaj saniga: kaj troviĝas multe da banoj de ambaŭ natura
varma kaj malvarma akvo, alkondukataj per bambuaj tuboj de
"_Ojigoku_." Ĉirkaŭe troviĝas ekskursoj sufiĉaj por vi dum du
semajnoj aŭ eĉ pli. Kiam vi intencas iri iom malproksime, memoru
ĉiam kunpreni gvidon: alie, kredeble vi troviĝus danĝere
konfuzata, precipe en nevizitaditaj lokoj.
La ĉefa apuda vidaĵo estas tiu de la bolantaj sulfurŝprucoj de
"_Ojigoku_," vojirante al la Lago de "_Hakone_": oni bezonas paŝi
tre singardeme: malmulto estas inter viaj pied-plandoj kaj la
bolantaj akvoj malsupre: vaporo ĉie leviĝas ĉirkaŭe: la vidaĵo
do estas stranga kaj vere mistera.
Ĉe la vilaĝo de "_Atami_" malsupre sur marbordo, troviĝas unu
"_Gejzir_," simila al tiuj kiuj oni rimarkas en Islando.
De la alta mont-kolo de "_Otome toge_" belegaj vidoj estas troveblaj
de la ĉiam mirinda konuso de Fuji.
Longe marŝinte, tre plaĉas reveni Hotelon por varma bano, kaj
kviete ripozi antaŭ vespermanĝo.
Printempe, ĉerizarbaroj estas gloraj kun neĝa floraĵo: produktante
neniun frukton, la Japanoj ilin kreskigas nur por la plezuro de ilin
rigardi. Aŭtune, la folioj de "_Acer_"-arbaroj belege fariĝas
flavaj kaj purpuraj kaj karminaj.
Kiel Ĥinoj, la Japanoj uzadas tian sterkon por nutri siajn kampojn
kia farigas ilin tre malplaĉaj por pasantoj.
La pli malriĉuloj, kiuj ne povas eĉ sin doni ofte la lukson de bano
aperas kontraste malpuraj, precipe la infanoj.
La arbaroj estas rimarkinde malplenaj de birdoj kaj bestoj; ni diras
"Adiaŭ" al _Miyanoshita_ tre bedaŭre.
Kioto estas granda loko por artfabrikaĵejoj: ĝis kiam oni vidas la
klopodon kaj tempon necesajn por fabriki la "Cloisonné," k.t.p., oni
mankos formigi ideon nek pri modelo de ilia boneco, nek de ilia
valoro.
De tie ĉi vi povas viziti la Lagego de "_Biwa_": kaj la trairo de la
akvorapidaĵoj de "_Katsura_" estas spertaĵo rimarkinda; la novaĵo
kaj ekscitiĝo vojaĝante tra oftaj serioj de ŝtonegplenaj kaj
bolantaj akvegoj estas memorindaj: la boatoj estas tre maldikaj, kaj
la malplej granda eraro vin pensigas ke vi iras ĝuste al detruiĝo!
tamen malfeliĉoj oni diras estas maloftaj.
La pejzaĝo tra tiuj river-valegoj estas vera kalejdoskopo de natura
beleco.
La plej belaj kaj bonevestitaj "Geisha" virinoj troviĝas en Kioto:
sed Orientaj dancoj kaj muziko nepre ne estas interesaj por
Eŭropanaj okuloj kaj oreloj.
La Japanoj, tiel ni ĉiuj scias, estas grandamantoj de fizika beleco:
ĉe vojaj kurbiĝoj kie troviĝas belaj vidoj, vi preskaŭ ĉiam
vidos bastonetojn, enmetitajn tere, portantajn paperetojn, sur kiuj
estas skribitaj de pasantoj poetaj kaj imagaj versetoj. Ili estas
lertaj ĝardenistoj, precipe je miniaturaj ĝardenoj: ili fariĝis
adeptoj por malgrandigi arbojn, kaj krei monstraĵojn el la oraj
karpfiŝoj: ankaŭ por formigi artan pejzaĝon de _ŝtonetaĵoj_,
akvofaletoj, lagetoj, pontetoj, k.t.p.
Ni mankis renkonti la rimarkindajn antikvajn gentojn, la "_Aïnus_."
"_Nagasaki_" estas nia forira haveno, reirante al Hindujo. La fjordo,
ĉe kies supro sidas la urbo, estas bela. Treege bedaŭrinde ni ne
plu vidis la "_Pappenberg_" insulon ĉe la horizonto, sciante ke kun
ĝi fine velkis de niaj okuloj la plaĉa lando de Japanujo.
Kaj, tiamaniere, kiel diras mallonge Samuel Pepys, hejmen: kaj ree
labori ĉe Hindujo.
Ĝenerale, la Japanoj estas bonegaj kuiristoj laŭ Franca modelo: sia
propra nutraĵo ne konvenas al Eŭropanaj gustoj: oni ne manĝas kun
tranĉiloj kaj forkoj, sed kun "_lignetoj_" kiel Ĥinoj.
Ili estas tre sobraj: tre puraj ĉe siaj domoj: kaj ĉiam atendas ke
vizitantoj forprenu siajn ŝuojn enirante la domon. Ne troviĝas
meblaro: nek litoj, nek tualettabloj. Fenestroj kaj pordoj estas nur
kadroj papere streĉitaj.
Neniam oni koleras, nek blasfemas: sed ĉiam kulturas ĝentilecon.
Alilandanoj ordinare devas pagi ĉion duoble kaj trioble pli ol
patrujanoj.
Anglaj ĉashundoj baldaŭ mortas por internaj vermoj, supozeble
trinkinte akvon de rizkampoj.
Nune, Japanoj feliĉe uzadas Romajn literojn por presi kaj skribi,
anstataŭ Ĥinajn: ili ne elparolas la literon "l," kaj Ĥinoj ne
elparolas "r": tamen en Korea, oni ambaŭ uzadas.
Japanaj vizaĝoj ĝis nun ne plene montras sekvojn de edukado kaj
ĝentileco: sed sendube tiu ĉi rezultos post iom da tempo. Mi mem
rimarkis kio povas deveni de prudenta penado tiun direkton: Marton,
1871, mi alestis en Parizo, kaj vidis ducentmilojn da Germanaj
soldatoj marŝi sub la "Arc de Triomphe": antaŭ ne longe, mi estis,
pasinte 33 jaroj, unu plena generacio, ĉe la Ekspozicio de
Düsseldorf, ankaŭ Cologne, k.t.p., kaj tiamaniere havis okazon
rimarki la grandan plibonigon je fizika sintenado kaj mieno de la
popularo Germana:--laŭdindan celon tre pliigata per la nuna lerta
Imperiestro.
Vera enigmo estas, kial nacio, nome tiel aferema kiel la nia, ne
povas tion samon efektivigi!
DUOBLA AKROSTIKO.
Verkita de Clarence Bicknell.
MI PER L' UNUA FREMDOLANDOJN VIDAS;
LA DUA MIN EN HOMAJN KOROJN GVIDAS.
1. AL _ĝi_ virinoj iras ĝoje. 1. Kaj _ŝi_ aĉetas ĉiufoje.
2. _Insulo_ en la norda maro. 2. _Arbeto_ de l' insulkamparo.
3. Fumiĝas _ĝi_ en homa buŝo. 3. Kaj _ĝi_ per montrafingrotuŝo.
4. Tre ofte _ili_ sur la tero. 4. _Ĝin_ malbonigas dum somero.
5. Vi vidas _ĝin_ je tago frosta. 5. _Ĝi_ estas unu multekosta.
6. Trinkaĵo _ĝi_ ne higiena. 6. Trinkaĵo _ĝi_ la plej venena.
7. _Ĝi_ portas lumon al la domo. 7. Pro _ĝi_ hom' ŝajnas nur fantomo.
8. Se _ĝin_ kunporti vi kuraĝus. 8. _Vi_ piedire bonvojaĝus.
9. Vi vidas _ĝin_ en la preĝejo. 9. Kaj aŭdas _ĝin_ ĉe l' operejo.
_N.B.--La unuaj literoj el la vortoj divenotaj alformas enmetitaj la
vortojn de la akrostiko._
_La plej bona versigita solvo ricevos premion._
_Sendu la solvojn al S-ro Clarence Bicknell, Bordighera, Italia._
VIRINO LA NEKOMPRENEBLA. (Parto III.).
El "De Omnibus," humora verko de Barry Pain.
Tradukis Geo. C. Law, kun afabla permeso de la verkisto, kaj
T. Fisher Unwin, la eldonisto.
Sed ŝajnas esti kelkaj homoj kiuj pensas ke omnibusisto estas io
inter ordinara servistino sensalajra, universala demandejo, kaj
senpaga portisto de pakaĵoj. Jes, mi estas pacienca viro, kaj mi
estas tiel volema fari komplezon al iu kiel iu al mi, sed estas limo
kie homa naturo haltiĝas, tiel oni diras.
La antaŭhieraŭan tagon, mi konatiĝis kun tro multe da tiu gento
pri kiu mi aludas; ili venis en amaso. Unue estis maljunulino kiu
postulis pinglon kaj demandis ĉu mi povas prunti unu al ŝi. Mi
eltiris pinglon el mia veŝto kaj donis ĝin al ŝi kun afabla
rideto. Poste sinjoro demandis ĉu mi povas diri la korektan horon.
Estis du publikaj horloĝoj kontraŭ li, preskaŭ mordantaj lin, sed
mi supozas ke estis pli malkare enuigi min ol rigardi ilin. Mi diris
al li la horon. Ne estis afabla rideto, sed mi sciigis lin, kaj ne
ricevis dankon. Tiam knabo haltigis la omnibuson por demandi ĉu ĝi
estas iranta kien li scias ke ĝi ne iras, kaj ĉu mi havas peceton
da fadeno. Mi ĵus estis trankviliĝanta kiam dua maljunulino
turmentis min. Tio kion ŝi volis, mi imagas, estis kvieta hora
interparolado, kaj ŝi elektis min por la honoro ĉar mi estis la
plej oportuna. Ŝi komencis demandante ĉu mi povas diri al ŝi kiom
da poŝtmarkoj ŝi devas meti sur ian benitan koverton kiun ŝi tenis
en la mano. Tamen, mi estis bonhumora kun ŝi. Sed mi sciis ke la
plej posta ricevos esprimon de mia opinio. Tiu ĉi estis junulino.
Ŝi estis bela, ŝi estis bone vestita, kaj mi imagis ke ŝi estis
pura; sed ŝi estis la speco da malsaĝulino kiu turmentas miajn
nervojn. Ŝi diris kun malsaĝa ekrido, "Ho! ĉu vi povas sciigi min,
S-ro Omnibusisto, se la pelto iam malaperas de viaj ĉevaloj?"
"Mi ne havas ĉevalojn," mi respondis.
"Mi signifas la ĉevalojn de tiu ĉi omnibuso," ŝi diris.
"Ho," diris mi, "ili ne estas miaj; ili apartenas al la Kompanio."
"Kaj ĉu la pelto iam malaperas?"
"Ne," mi diris, "ĉar ili ne havas pelton; ĉevaloj havas haron; de
tio la vorto--ĉevalharo."
"Kaj kion vi farus se la haro malaperas?" ŝi demandis.
"Mi farus nenion," mi diris.
"Ne eĉ se ĝi malaperas tre rapide?" diris ŝi.
"Ne," diris mi, "ne eĉ se la ĉevaloj fariĝas tiel senharaj kiel
mia mano, ĉar ne estus mia afero."
"Mi bedaŭras sciiĝi tion," ŝi diris, "ĉar mi volis demandi al vi
pri mia katido kiu----." "Sufiĉe, fraŭlino," mi ekdiris, "sufiĉe.
Oni imagas ke mi estas fadenujo, kaj poŝtoficejo, kaj tualetejo por
sinjorinoj, k.t.p., sed mi blindu, se mi estos imagata hospitalo por
malsanaj katoj! Ne, estas limo, kaj via piedo estas sur ĝi."
"Ho, vi estas malagrabla!" diris ŝi.
Ĉu ili ne estas mirindaj kreitaĵoj? Kaj kiam okazas oportuno gajni
ion, ili povas alteni sin.
Ian tagon, viro donis al mi malgrandan fremdan moneron, havantan la
ŝajnon de arĝento, kio ĝi ne estis, kaj ne malsimila je la
ordinara sespenco.
Ĝi havis trueton kaj tiu ĉi donis al mi penson. Mi metis najleton
tra la trueto, kaj kunigis la moneron al la omnibusa planko. Kaj nun,
mi pensis, ni vidos tion kion ni vidos. Unue, maljunulo eniris,
ekrigardis la moneron, ĉirkaŭobservis ŝajne virteme, kaj komencis
zumi. Tiam li observis min, sed mi ŝajnis ne vidi lin. Malrapide li
movigis sian piedon super la moneron, kaj kurbiĝis por kunligi sian
botfadenon. Mi vidis lin serĉantan tie, klopodantan levi la moneron;
tiam li lasis ĝin kaj residiĝis. Post momento, li eliris.
Antaŭ ol mi finis ridegon, du sinjorinoj eniris. Ambaŭ el ili vidis
la moneron kaj tuŝetas unu la alian. Baldaŭ unu el ili kurbiĝis
por levi ĝin. Mi haltigis ŝin. "Pardonu min," mi diris, "sed kion
vi faras?"
"Eklevonta sespencon kiun mi faligis iom antaŭe," diris ŝi, tute
kuraĝe.
"Pardonu min," diris mi; "ĉu vi estas certa ke tio estas ĝi?"
"Kompreneble, jes," diris ŝi.
"Mi mem vidis ŝin faligantan ĝin," diris la alia sinjorino, "kaj mi
vidis ĝin rulantan tien. Tial ne penu preteksti ke ĝi estas via,
S-ro Omnibusisto."
"Certe ne," diris mi. "Se ĝi estas ŝia, ŝi levu ĝin. Mi nur
demandas ĉar mi neniam vidis ŝin faligantan ion."
Tiam ŝi penadis levi ĝin, kaj la komedio komencis.
"Ĝi eble gluiĝas al io," ŝi diris.
"Jes," diris mi, "ĝi estas gluata per najleto tra la mezo. Sendube
vi faligis la martelon kaj najleton samtempe kiam vi faligis la
sespencon--sed se vi observos ĝin, vi vidos ke ĝi ne estas
sespenco. Ĉu mi haltigos la omnibuson kaj alportos eltirilon por
levi ĝin? Estas domaĝe forlasi ĝin, vi scias." La sinjorinoj
spiregis, mi povas diri.
"Nu," diris unu el ili, "mi raportos vin pro insultemeco."
"Raportu min," mi diris.
"Kaj estas la lasta tempo ke ni rajdos en tiu ĉi omnibuso," diris la
alia.
"Nu, tio estas grava afero por la Kompanio," diris mi. "Sed, tamen,
estas kelkaj personoj en Londono krom vi, kaj mi pensas ke ni povos
progresi iel sen via favoro."
Nu, pensu pri tio--du ŝajne respektindaj, bele vestitaj sinjorinoj,
kaj ambaŭ el ili mensogantaj kiel soldatoj por po tri pencoj!
Por pasigi la enuigon de ĉiutaga laborado, mi ne pensas ke mi iam
trovis ion pli bonan ol la monero najlita al la omnibuso planko. Sed
post duonhoro, mi eltiris ĝin. Mi pripensis, iom pli da tio kaj mi
ne konfidos al mia patrino du pencojn por alporti al mi bieron sur
mia mortlito.
Ian tagon, mi memoras ke dum mi atendis en la "Circus," sinjorino kun
hundo volis eniri la omnibuson.
"Ĝi estas tute sendanĝerema," ŝi diris.
Je tiu momento, ŝia hundo atakis mian kruron. "Tio estas nur ĝia
ludeto," ŝi diris.
"Ne grave, sinjorino," mi rimarkis, piedfrapante la hundon en apudan
straton, "same tio ĉi estas mia ĝoja koreco. Kaj mi esperas ke via
hundo akceptos tion laŭ la intenco."
Ŝi volis daŭrigi la argumenton, kaj la hundo ankaŭ, sed ni
formovis.
La policanoj ne ŝatas la senmovadon.
Sed ne imagu ke mi volas ataki la belan sekson. Tute ne; se virinoj
ne ekzistas, ni ne estus tie ĉi. Estas bonaj kaj malbonaj--simile
viroj, kaj la sola malsimileco estas ke la virinoj estas malpli
facile kompreneblaj. Nature, estas la plej malbonaj kiujn oni plej
longe memoras.
ĜAKO.
Veraĵo, rakontata de E.W.
_La aŭtorino rizervas ĉiajn rajtojn._
Mi estis ĉe bo-onklo kaj onklino kiuj filigis unu el miaj fratoj kaj
amis ĉiujn siajn genevojn. Ni ilin amis, precipe la edzinon, kaj
ĉiu el ni pasigis jare kelke da semajnoj en ilia granda gastama
domo. Tiu ĉi staris sur la deklivo de iom longa montetaro, ĝia
antaŭa parto havis nur du etaĝojn, kies fenestroj rigardis la
ĉefvojon kaj la supron de la monteto; ĝia posta flanko havis
malsupre trian etaĝon, kaj videgon trans longa bela ĝardeno, sur
larĝa fertila platlando. La tuta ĝardeno kuŝis sur la monteto kaj
preskaŭ tute estis kampara, ĉar inter ĝi kaj la najbaroj staris
muroj kune kun altaj arboj kaj arbetoj; somere ĝi estas tute
nevidebla krom el ĝiaj propraj fenestroj.
Niaj geonkloj havis multajn dorlotojn, hundon, katon, katidojn,
grandan blankan kokatuon, kolombojn kun iliaj idoj, kanariojn flavajn
kaj verdajn, dormuson, sciuron kaj erinacon.
Tiujn ĉi estaĵojn mi konis, kaj pli malpli mi ilin ametis, sed ĵus
antaŭ la vizito pri kiu mi skribas, alvenas nova gasto pri kiu oni
al mi rakontis nenion bonan. Ĝako estis aĉetita de mia onklino de
krueloj knaboj, kiuj, rompigintaj ĝian flugilon per ŝtonbatoj, lin
kaptis.
Ĉe ŝi, Ĝako unue estis malĝoja sed pacema, poste li ja amis la
bonfareman mastron, toleris la mastrinon kaj la kuiristinon, kaj
neobservis la geservistojn kaj malamis aŭ malestimis ĉiujn aliajn,
homojn kaj bestojn.
Estis ja mirinde ke unu sola birdo povu elpensi tiom da rimedoj
diversaj por turmenti siajn kunkreitojn. Ĉiumatene li ĉiam staris,
kaŝata per folioj, sur branĉo de arbeto apud la flankpordo al kiu
la vilaĝanoj alportis korbojn da viando, fiŝoj, kortbirdaro,
legumoj, butero, kremfromaĝoj kaj fruktoj. Tial ke estis en la
urbeto nur unu butiketo, oni aĉetis kaj pagis preskaŭ ĉion ĉe tiu
ĉi pordo. Malbona afero por la senzorga komercisto, kiu ĉesis
rigardi sian korbon! Ĉar en unu minuto ĝia enhavo malgrandiĝis,
vundiĝis, dispeciĝis aŭ kovriĝis de koto.
Se veturilo starus antaŭ la pordego, aŭ se rajdanto tie lasus
ĉevalon, Ĝako sin trovas bekfrapante la piedojn de la besto, aŭ
sur ĝia kapo, akre pikante la internon de ĝiaj molaj oreloj, aŭ
eltirante ĝiajn kolharojn. La ĝardenisto ofte plendadis ke la
diableto lin sekvis horon post horo, kun la sola celo vidi en kia
maniero plej malhelpi lian laboron. Kiam li revenis de sia
meztagmanĝo, ofte li trovis elteratajn la bulbojn kiujn li ĵus
antaŭe enterigis, kaj la semojn disĵetitajn. Li tamen neniam povis
tre koleriĝi kontraŭ tiel lerta friponeto.
Ĝako ne pardonis mem al la geinfanoj kiuj, elveninte el la lernejo
paroĥa, estis invitataj eniri dekope aŭ dekduope en la ĝardenon
kaj tie kolekti kaj manĝi la tre sufiĉajn fruktojn. Iliaj
kompatindaj malgrandaj kruroj montris multe da cikatroj antaŭ ol ili
plendis pri siaj suferoj.
Poste Ĝako ĉiam malliberiĝis matene dum kelkaj horoj; tiu ĉi
disciplino tamen ne plibonigis lian karakteron, sed li havis unu
meriton, amon fidelan por la mastro, kies reciproka amo savis lin de
ekzilo. Ĝakon mi ne ŝatis; al mi la boneco sen inteligenteco estas
almenaŭ respektinda, sed spirito lerta unuiĝinta kun koro malmola
min ĉiam repelas; ankaŭ mi tute malamas bekbatojn kaj gratojn tial
ke mi neniam min alproksimigis al li. Videble mia evito lin allogis.
Kiam ajn mi promenis en la ĝardeno aŭ fruktarbejo li min sekvis.
Enfine mia onklino diris: "La birdeto deziras ke vi lin flatu, certe,
vi ne ĝin timas." Mi hontis rifuzi, mi do min kurbigis, kaj plezure
mi vidis la kapplumojn ekvertikaliĝi kaj la flugilojn ĝoje flirti
tiam, kiam mia mano tuŝetas la glatan nigran kapeton.
De tiu momento ni fariĝis amikoj, iom poste li ĝoje saltadis sur
mian manon kaj permesis al mi lin altlevi kaj forporti kiam ajn kaj
kien ajn mi volis. Mi ĝuis tion ĉar mi malŝatas esti antipatia al
ia kreito de Dio, kaj mi pasis kun li multe da belaj horoj. Vere mi
ne aprobis liajn morojn, sed mi kredis povi instrui al li la
honestecon la bonecon kaj eble eĉ la sindonemon. Unufoje mi diris:
"Pensu, kara mia eto pri via vivo estinta, estanta kaj estonta. Vi
estis suferanto senhelpa, inter la manoj de knaboj senpensaj,
sensentaj. Vi estas iom feliĉa nenion perdinta krom la amo de viaj
kunvivantoj kaj la plenuzo de via dekstra flugilo. Vi havas ĉi tie
almenaŭ tri amikojn, la geonklojn kaj min. Vi estos ĉiam bone
zorgata, en hejmo komforta, gaja, kaj sana. Forlasinte viajn
krimetojn, iĝinte bonfarema kaj ĝentila kontraŭ ĉiuj tiel, kiel
vi jam estis kontraŭ mi, vi estos tre feliĉa, amata de ĉiuj, kiuj
vin konos. Mi do vin petas, estu tiel bona, estiminda kaj honesta
kiel vi estas lerta kaj amuziga, por ke vi fariĝu laŭdilo kaj
honaro al la gemastroj kaj al mi."
Ĝako ŝajnis kortuŝita per miaj paroloj, sin premante al mia brako
kiu ripozis sur ŝtona tablo li rigardis aminde kaj scivole en miajn
okulojn. Mi lin kredis pentigintan, mi trompiĝis. Sed ankaŭ li ne
volis min trompigi, ĉar li tute ne estis trompulo, eble pro manko de
lingvo universala ni malkomprenis unu la duan.
Apenaŭ mi lin lasis, kiam li suprenrampis sur la tegmenton de la
kolombejo kie perfortege frapante li furiozigis la virbirdojn kaj
fortimigis iliajn ĝentilajn edzinojn el la nestoj.
Du tagojn post tio, okazis la plej granda malbono el la tuto. Mi
sidis en laŭbo, kaj Elfio belega hundo (kies haroj estis longaj kaj
frizaj kaj kies oreloj estis longegaj) min vidis kaj ĝoje kuris al
mi! Vidante Ĝakon sur arboreto tre proksima al mia kapo, li metis
siajn antaŭpiedojn sur miajn genuojn kaj riproĉe min rigardis
kvazaŭ aminde kaj humile min demandi: "Kiel ajn vi povas kuraĝigi
tiun netaŭgulon? Vi scias ja ke li tute estas malbona." Mi
respondis, "Nur troe mi tion scias, Karulo, sed ankaŭ mi scias ke ni
devas penadi per bonaĵoj plibonigi la malfeliĉulojn kiuj ne estas
ankoraŭ bonaj."
Mi estus plu dirinta sed tiel subite ke mi apenaŭ havis tempon kovri
per unu mano la helbrunajn okulojn de Elfio kiam Ĝako jam staris sur
lia kapo furioze ĝin batante per beko kaj flugilojn. Mi rapide
forpuŝis la birdon kaj eniris kun la hundo en la domon. Mi decidis
ke dum tri tagoj mi tute ne parolos al la kulpuleto, sed la duan
matenon, sciiĝante ke li nenion manĝis mi dolĉiĝis kaj pardonis
lin.
Mi restis ankoraŭ duon-monaton ĉe miaj geonkloj; tuttempe estis
Ĝako tiel kvieta kaj ĝentila, ke mi kore min gratulis pri lia
plibonigo, kredanta ke ĝi daŭros kaj ke mi vidos miajn esperojn
tute plenumigitajn.
II.
Kompreneble mi ricevis en ĉiu letero sciigon pri Ĝako: dum multaj
tagoj post mia foriro li estis tre kvieta sed li fariĝis poste pli
ol antaŭe petolema; li eniris mem en apudan ĝardenon kie li treege
ofendis nejunan oficiron kies lakeo rakontis al servisto de mia
bo-onklo tion, kion mi nun skribos.
Multaj el la detaloj ŝajnas al mi nekredeblaj sed nesciante la veron
mi skribas la tuton tiel kiel mi ĝin sciiĝis. La kolonelo, kiu
estis dando kaj tre fiera pro sia grandeco kaj sia mieno, havis nur
koroneton da grizharoj, zorge koloritaj brune; la verton de lia kapo
kovris peruko bruna. Dum li sidis en laŭbo kune kun tri fraŭlinoj,
Ĝako, nevidita malsupreniris el arbo, ekprenis la perukon kaj ĝin
bekotenante flirtis longe la ŝtoneta vojeto ne sin permesante
kaptiĝi. La kolonelo tiel furioziĝis pri la ekspozicio de sia
duonsenhareco ke li ordonis al sia lakeo mortigi senprokraste la
birdon. Tiu deviĝis ŝajne obei al sia Estro, sed antaŭ ol serĉi
pafilon li diris al ĝardenisto de miaj geonkloj, "Mi petas, diru al
lia respektega Moŝto ke li ne timu pro pafado; mi bone zorgos Ĝakon
ne trafi."
Supozeble la lerta friponeto sciis pri la kruela celo de sia milita
malamiko kaj faris projekton revenĝan. Okazo baldaŭ alvenis kaj li
ĝin utiligis. Unu postmeztagon la sinjoro eliris rajdante kaj ne
revenonte ĝis tiam kiam li sin vestos por granda adiaŭa
vespermanĝo al kiu li invitis siajn multajn gekonatojn.
Lia fidata servisto profitis de lia longa foresto por viziti sian
duonpatrinon kaj ŝiajn naskitojn, antaŭe pretiginte ĉion, kion
bezonos sia estro.
Sur la lito kuŝis neĝblanka ĉemizo kies brusto diafaniĝis per
pasamento, kaj trukudraĵo, paro da travideblaj strumpetoj de blua
silko, paro da dancŝuetoj tre delikataj, kaj multekosta vesto
brodita de arĝento kaj perloj.
Sur tablo staris ujoj enhavantaj vasojn da pomadoj, pudroj, sapoj kaj
kaloroj, por beligi vizaĝharojn kaj haŭton. La servisto estis
formovinta la orajn kovrilojn de ĉiuj tiuj ĉi ujoj, de multe da
odorboteloj kaj mem de juvelujeto, por ke sia iom malpacienca estro
povu preni rapide ĉion, kion li volos. En la vestejo li pretigis la
banilon kaj ĉirkaŭ trionon pleniĝis per akvo el kiu li aldonos
akvon varmegan tiam kiam ĝi diziriĝos. Alfine li eliris, ŝlosis
zorge la eksterajn pordojn de la du ĉambrojn, enpoŝis la ŝlosilojn
kaj gaje formarŝis al sia patradometo.
Mizerulo! li sin gardis kontraŭ homa trudo sed tute ne pensis pri
birdoj. La dormo ĉambro havis tri fenestrojn, el kiuj unu estas
malferma; ekster ĝi kreskis branĉetoj de arbo kies aliaj branĉetoj
tuŝis al la vestibla fenestro de la dua etaĝo. Ĝako eble
supreniris la ŝtuparon, eliris tra unu fenestro kaj enirinte tra la
dua sin trovis en la litĉambro de la kolonelo. Certe estas ke oni
lin vidis malsupreniri per la ŝtuparo kiam li forlasis la domon.
Reveninte post du horoj kaj tri kvaronoj la servisto alportis akvon
bolantan por la bano. Gaje fajfante li malŝlosis pordon, subite
aŭdiĝis ekkrio kaj ĝemego. Unue li vidis sur skribtablo
renversitan inkujon, kies enhavo estis nigriginta plumujon de
elefantosto kaj veluran tablo-kovrilon. Ora ringosigelilo kaj du
ebonaj plumingoj mankiĝis, sed pli malfrue troviĝis en la banilo,
kune kun dancŝuo, vazkovriloj, multe da iloj da ŝtalo utilaj por la
sciensa kulturo de okulharoj, brovoj, vangharoj, dentoj kaj ungoj:
plie, ĉeno de virinaj haroj kun pendaĵo de diamantoj en blua
ŝtrumpeto multe ŝirita.
Poste sin turninte al lito li vidis la ĉemizbruston tute ĉifitan
kaj per inko makulitan. Sur la tualettablo estis la difektaĵo
ankoraŭ pli granda; multaj el la odorboteloj renversiĝis kies
fluidaĵoj intermiksitaj kun pudroj multekoloraj, malpurigis la
muslinon kaj paron da gantoj arĝentegrizaj.
Multe da juveloj, nome, butonoj ringoj, medalionoj riĉege ĉizitaj
aŭ emajlitaj, kaj antikvaj moneroj el oro mankis. Tiuj ĉi en la
daŭro de kelkaj tagoj troviĝis sub mebloj en diversaj ĉambroj aŭ
subŝtuparaj tapiŝoj.
La servisto ne ankoraŭ reordigis la duonon da la objektoj kiam
tondris ĉe la pordego la frapo de lia estro. Bonŝance tiu ĉi
revenis tiel malfrue ke li ne havis (kiel rakontis la lakeo) eĉ
sufiĉe da tempo por blasfemi. Iu diris ke la lakeo ĝuis la
malpravaĵon de tiu tago almenaŭ tiom kiom la faranto mem.
Kompreneble Ĝako malliberiĝis ĝis la postmorgaŭa foriro de la
kolonelo.
Li tiam estinte liberigita paradadis fiera kiel ia venkinta heroo kaj
oni lin rigardis kun admiro preskaŭ egala, ĉar lia kontraŭulo tute
ne estis idolo popola. Tempe li vivadis kviete, sed granda ŝanĝo
lin estis atendanta.
Laŭ konsilo medicina miaj geonkloj decidis sin transloki en pli
varman klimaton, kaj dum jaro vojaĝi. Tial ke ili devis disiĝi de
siaj bestoj kaj birdoj. Ĝako donaciĝis al ĝardenistedzino, kies
Joĉjo, Manjo, Viĉjo Sonjo kaj iliaj kvar pli junaj gefratoj lin
treege deziris, ilia patro ĉiam estis bonfarema kontraŭ li, kaj
ilia dometo staris malproksime de la ĉefvojo kaj de malbonaj knaboj:
tial ke ni povus kredi ke nia Ĝako tie estos feliĉa.
III.
Post proksimume tri jaroj mi trapasis la graflandon, kaj mi haltis
tri tagojn ĉe antikvaj amikoj en la urbeto. La duan tagon mi marŝis
malsupren en la platlandon por vidi Ĝakon kaj liajn gemastrojn, sed
ili ĉiuj forestis. La dometo staris apud arbeto en kiu la birdo
ĉiutage restis multajn horojn; kelkafoje en la somero li ne revenis
eĉ nokte hejmen. Tie li nun estis.
La infanoj min brue kaj gaje bonvenigis kaj multe al mi rakontis pri
la superhoma lerteco kaj amuzigeco de mia amiko, ilia birda
kunludanto. Ili diris ke li sendube havas edzinon kaj idojn en la
arbetaĵo, kaj ili atendas ke tiuj ĉi baldaŭ venos al la dometo,
por prezentiĝi al la familio.
Dum nia parolado pri Ĝako alvenis la patrino, kiu tute certigis tion
kion ŝiaj gefiloj al mi rakontis pri lia plibonigo. "Vere estas ke
li kelkfoje disŝiras butonojn el kolumoj aŭ manumoj, pendigitaj sur
branĉoj por sekiĝi, foje li enmetas sablerojn aŭ polverojn en la
buteron aŭ fruktaĵon, ankaŭ li tro amas tiri harojn kaj tordigi
ĉapon aŭ buklojn. Malgraŭ tiuj ĉi esceptetoj," diris la aminda
virino, "li estas tiel virta kiel ia Kristano, ĉar ni ĉiuj havas
niajn proprajn kulpojn." Tiam Manjo memorigis sian patrinon ke S-o D.,
maljuna fraŭlo, volis aĉeti Ĝakon po dek-kvin ŝilingoj, granda
prezo por monedo, kaj poste proponis livron, tamen ŝia patro
rifuzis, dirante ke neniam, neniel li vendos la friponeton, eĉ ne po
dekoble, ne po centoble la kosto nomita. Ankaŭ ŝia praavo diris ke
neniu devas tion vendi kion donace iu ricevis; plie li diris ke la
ĉeestado de tia birdo alportas bonŝancon al la hejmo, samtempe
asekuranta ĝojan vivadon al ĉiuj la tieaj loĝantoj. Kaj tiel
plu, denove, denove, en simpla boneco la honesta familio penadis
trankviligi mian koron rilate al la feliĉecon de Ĝako kaj al la
alta estimado por liaj mirindaj virtoj sentita de liaj najbaroj,
laboristoj, kaj farma mastroj, la forĝisto la kuracisto, pastro,
poŝtisto, policanestro. Egale lin amegis la lavistinedzo kaj ĉiuj
virinoj en la ĉirkaŭaĵo, sen escepto eĉ de la malgaja, severa
lernejestredzino, la teruro de la tuta paroĥo.
Kompreneble mi ne kredis ĉiun vorton el iliaj laŭdegoj, mi
aŭskultis tamen plezure, kaj plezurege mi enŝutis en la manetojn de
la infanoj la enhavon de mia monujo, donacon de po ok pencoj, kiun
ili ĝoje ricevis kaj mi diris "adiaŭ."
Apenaŭ alveninte al fino de la ĝardena plektobarilo mi subite
aŭdis ekkrion, "Ho! fraŭlino! jen estas Ĝako! revenu! revenu!" Mi
rigardis, mi vidis mian amikon fiere saltantan de la arbeto al
dometo. Mi vidis sed mi ne iris returnen. Mi estis jam malfrua, mi
devis rapide marŝi. Se li min vidus, se li min rekonus, vere la
redisigo estus por ambaŭ tre doloriga. Se, kontraŭe, li min
forgesis....
Neniam mi revidis Ĝakon, nek la ĝardenistan familion.
MEMORAĴOJ PRI LA BULONJA KONGRESO.
Clarence Bicknell.
Tiun agrablan Dimanĉan posttagmezon, kiam ni ĉiuj iris al la
Wimereux ĉevalkuradoj, mi renkontis, apenaŭ alveninte, malnovan
amikon, kiun mi ne estis vidinta de multaj jaroj.
Li estis ĉiam viro gaja kaj ŝercema, kaj tuj mi ekvidis ke li estas
neniel ŝanĝiĝinta. "Ho!" mi diris, "kia plezuro rerenkonti vin.
Kiam vi alvenis? kial? kun kiu? Eble vi partoprenas je la ĉiusabata
Angla ekskurso." "Jes," li respondis, "jes vere, ekskurso, ĉar
Vendredon mi finis mian kurson de Esperantaj lecionoj; tial nun mi
mem estas eks--kurso."
"Do vi estas Esperantisto," mi ekkriis.
"Kompreneble," li diris, "kiel ĉiuj saĝuloj. Ĉu vi ne vidas mian
steleton?"
Sed, la ĉevalkurejo estis kovrata de steletoj, kiel la nokta ĉielo,
kaj unu pli malpli ne diferenciĝis, ĝis tiu momento mi ne rimarkis
ĝin.
"Mi kore gratulas vin," mi diris. "Ĉu la ĉevalkuradoj vin
interesas?"
"Jes, sufiĉe," li diris, "sed estas tre strange ke la hipodromo
kuŝas sur la montetoj."
"Kial?" mi demandis.
"Ĉar mi ĉiam pensis," li respondis, "ke oni neniam konstruis ilin
sur la montetoj; vi sciis ke la bestoj kiuj kuras estas ĉiam
ĉe-valoj."
"Bone, bone," mi respondis, ridante; "mi memoras ke foje ni kune iris
al Angla kurado, ne vere?"
"Certe," li respondis, "kaj ĉevalo falis kaj sia kruro rompiĝis,
aŭ, kiel niaj Francaj amikoj diras, iom idiome, _li rompis al si la
kruron_."
"Jes," mi diris, "mizera besto; _almenaŭ li mem ne rompis sian
kruron_ kiel diras, iomete idiomege niaj Anglaj amikoj, la malfeliĉo
okazis pro nezorgo de la rajdanto. Sed li ne povis partopreni poste
ĉe la ĉevalkuradoj."
"Necese," mia amiko respondis, "ĉar li ne estis plu ĉevalo."
"Mi ne komprenas," mi diris, "ne plu ĉevalo, kial? Li estis ĉevalo,
kvankam lama."
"Precize," li diris, "la ĉevalo kun rompiĝinta kruro fariĝas
la-mulo, kaj mulo ne estas ĉevalo."
"Sufiĉe, sufiĉe," mi ekkriis, "vi mem estas ĉiam serĉe-mulo! sed
nun adiaŭ. Ni nin revidos vespere, aŭ kredeble morgaŭ ĉe la
balo."
"Jes, ĉe la balo," li diris, "sed vi ne serĉu min sur la planko de
la salono! Mi estos supre en la balkono. Ni ne iros por danci sed por
trovi konatojn, aŭ konatiĝi kun nekonataj Esperantistoj; pro tio ni
elektos la balkonon! Adiaŭ ĝis morgaŭ."
Kaj ni disiĝis.
KAŬKAZO.
El Puŝkin.--Tradukita de A. Nippa (Ivanino).
Sub mi la Kaŭkazo. Mi sola staradas
Sur neĝoj ĉe rando de la profundaĵo:
La aglo, fluganta de ŝtona altaĵo,
Proksime de mi en aero naĝadas.
De tie mi vidas de fluoj naskiĝon,
Unuan de neĝaj lavangoj moviĝon.
Malsupre la nuboj, humile irantaj;
Tra ili faladas la fontoj bruegaj,
Sub ili la nudaj ŝtonegoj grandegaj;
Pli sube la musko, arbaĵoj rampantaj,
Kaj poste la verdaj ombrplenaj arbaroj
Kun cervoj saltantaj, pepanta birdaro.
Kaj poste jam homoj en montoj nestiĝas,
Kaj ŝafoj sur montaj deklivoj rampadas,
Kaj valon paŝtistoj malsupreniradas,
Rapida rivero Aragvo vidiĝas;
Rajdanton malriĉan per ŝtonoj kaŝanta
Kaj teren ludadas bruege ĝojanta.
Ĝi ludas kaj bruas, la besto kaptata,
La manĝon el kaĝo el fero vidanta,
En vana malamo la bordon batanta,
Lekanta ŝtonegojn per ondo malsata....
Sed vane! nek manĝon, nek ĝojon havadas
Senvorte ĝin mutaj granduloj premadas.
HO! LANDO NIA.
Originale verkita de Esperantisto 4686.
Nur unu sola lando estas
De paco, de frateco
En kiu la frataro ĝojas
Pro lingva unueco;
En kiun ĉiuj povas veni
Sen ia ajn demando
Pri raso, kredo, opinioj--
La Esperanto-lando.
_Ĥoro._ Ho lando via, mia, nia,
Ho tutamonda lando.
Ni kore, ĝoje vin salutas,
Ho Esperanto-lando!
Ne por si mem, por famo sia
La anoj klopodadas.
Por cel' pli glora, nobla, ili
Senĉese laboradas.
Por paco, ĝojo en la mondo
Por amo al homaro
Pripensas, penas kaj suferas
La Esperantistaro.
_Ĥoro._ Ho lando via, mia, nia,
Ho lando de l' frataro.
Ni vin salutas, kore, ĝoje
Ni, l' Esperantistaro.
Do al ni venu ĉiuj homoj
El ĉiu eksterlando
Kuniĝi vi kuraĝe, saĝe,
Kun nia frata bando.
Jen nun foliojn, florojn portas
La branĉoj de l' fruktujo,
La frukt-rikolto vin atendas
En Esperantistujo.
_Ĥoro._ Ho! lando via, mia, nia,
De l' paca olivujo.
Ni vin salutas kore, ĝoje,
Ho, Esperantistujo!
HO, VIVADU!
Originale verkita de Esperantisto 4686.
Vivu, vivu, Esperanto!
Kara lingvo nia,
Kunligilo por homaro
Lingv' internacia.
Kaj vivadu l' Elspensinto
Zamenhof Doktoro,
Al li donu ĉiuj homoj
Dankojn kaj honoro.
_Ĥoro._ Do vivadu l' Elpensinto
Zamenhof Doktoro,
Kies nomon li laŭdadu
Per korega ĥoro.
Oceanoj kaj montaroj
Ne plu nin disigos
Unu lingvo, Esperanto,
Forte nin kunligos.
Kien ajn ni vojaĝados
Trovos ni frataron
Unulingvan familion
L' Esperantistaron.
_Ĥoro._ Do vivadu, k.t.p.
Ne okazos plu malpacoj
Pro malkompreniĝoj
Ne plu interklarigistoj
Estos por sciiĝoj,
Ĉiu povos al alia
Esti bonhelpanto,
Ĉiuj interparolados
Meze Esperanto.
_Ĥoro._ Do vivadu, k.t.p.
Do gefratoj, laboradu
Por la celo glora,
Per senlaca pacienco
Kaj kuraĵ' fervora.
Vi la tagon de la venko
Tiel rapidigos
Kaj la tutan mondon baldaŭ
Esperantistigos.
_Ĥoro._ Do vivadu, k.t.p.
LIMERICK.
Estis iatempe fraŭlino
Troe bongustamulino;
Per spicaj manĝaĵoj
Kaj multaj frandaĵoj,
Ŝi iĝis internpeklitino.
G. D. Lewis.
LA ESPERANTA SUBJUNKTIVO.
Verkita de R. J. Lloyd, D.Lit., M.A., F.R.S.E.
La plej timeginda malamiko de nia kara lingvo estas la lingva herezo,
t.e., la propagando de falsaj kredoj pri la gramatiko. La plej
danĝera el tiuj ĉi falsaj kredoj estas hodiaŭ la neo de la
ekzistado de Subjunktiva modo en Esperanto. La granda miraĵo tamen
estas, ke en Esperanto, ĝuste tiom kiom en aliaj subjektoj, la
herezo elvenas ĝuste el tiuj samaj personoj, kiuj sin rigardas kiel
la plej fidelaj sekvantoj de la sankta kaŭzo.
Mi unue vidis tiun ĉi herezon en la paragrafo 218 de la Sintakso
de tiu energiega Esperantisto, Doktoro Fruictier: kaj mi reĵetis
ĝin tuj. Sed mi silentis: ĉar mi sciis bone ke Sinjoro de
Beaufront diris ĝuste la kontraŭon, kaj diris ĝin tiel klare kaj
konvinkante, ke neniu, kiu scias vere kio Subjunktivo estas, povas
ĝin disputi. Tial mi ne sentis iun timon pro la kara lingvo, kaj
silentis.
Sed nun ankoraŭ oni predikas fervore la manko de Subjunktivo, kaj
predikas ĝin kiel senca artikolo de la vera Esperanta kredo. Unue mi
volis lasi la tutan aferon al la Centra Lingva Komitato, kaj
intertempe ankoraŭ silenti. Sed la herezuloj ne silentas, kaj la
komitato ne komencas ankoraŭ verki. Mi skribas tial kun duobla celo,
respondi al la herezuloj, kaj elvoki baldaŭan decidon de la Centra
Komitato.
La argumentoj per kiuj oni penas pravigi tiun ĉi opinion estas tiel
infanaj, ke mi preskaŭ hontas ilin rakonti. Mi tial nur signalas la
unu el ili, kiun mi trovas la plej bona. Se tiu ĉi falos, la aliaj
nepre falos ankaŭ. Oni diras simple ke nia glora Majstro neniam uzas
la vorton Subjunktivo, kaj tial Subjunktivo ne ekzistas! La bela, la
belega argumento!
Kion taŭgas la neuzadon de la nomon, se li uzas ofte la modon mem?
Kaj la fakto, ke li uzas subjunktivan modon, estas simple neneigebla.
Mi donas malsupre dek frazojn, tiritajn el la du fundamentaj verkoj
de la Majstro, el kiuj ĉiu unu enhavas nedubeblan Subjunktivon. Jen!
_Krestomatio._
P. 33. Kaj li malkovris la manon, ke la serpento tie mordu.
P. 221. La poŝto sendas specigistojn, por ke ili la leterojn
specigu.
P. 88. Ŝi bezonis eniri du fojojn la ĉambron, por ke oni povu ŝin
rimarki.
P. 89. La majstro zorgu ke neniu el la tri personoj malaperu el la
domo.
P. 50. Metu viajn manojn en la liajn, tiel ke vi fariĝu edzo kaj
edzino.
P. 53. Li lasis fari al ŝi viran vestaĵon, por ke ŝi povu
akompanadi lin.
P. 291. Uzi jaron por tio, ke ili povu regule skribi en sia patra
lingvo.
P. 309. Penante pli zorge, ke ĝi ne kontraŭagadu.
_Fundamento._
P. 15. Subtenanta la kruĉon, por ke la virino povu trinki.
P. 19. Estus tre bele, ke mi iru al la fonto.
Neniu, kiu scias kio Subjunktivo estas, povos nei ke tiuj ĉi dek
frazoj enhavas dek diversajn Subjunktivojn.
Skribante, mi aŭdas ke tiu ĉi sama batalado okazas nun samtempe en
Franclando, kaj mirege, en la paĝoj mem de la bela gazeto de Sinjoro
Fruictier, la "Lingvo Internacia." Sed, tiel kiel la Naturo ofte
provizas, inter la herboj de la kamparo, la kontraŭvenenan herbon
ĉe la flanko de la venena, sammaniere Sinjoro Fruictier provizas por
ni, en la paragrafo 163, ekzemplojn, kiuj estas tre bonaj
kontraŭvenenoj al paragrafo 218. Jen la ekzemploj:--
Mi deziras, ke li venu.
Estas necese, ke li venu.
Mi petas, ke vi ne faru tion.
Mi timas, ke li venu.
En Esperantaj gramatiklibroj la ekzemploj ofte parolas multe pli
bonan gramatikon ol la paragrafo. Mi lasos tial la paragrafon kaj
demandos kion tiuj ĉi kvar ekzemploj instruas?
La aŭtoro priskribas la kvar dependajn verbojn, kiel imperativoj!
Tute ne: ne estas sola imperativo en la kvar sentencoj. Li donas al
ili la ŝajnon de imperativeco, uzante kiel ĉefajn verbojn "deziri"
kaj "peti." Sed tio estas pura sintrompado: la formoj, kiujn ni
diskutas ne estas la ĉefaj verboj, sed la formoj kun _u_-fino; kaj
nenio estas pli evidenta ol la fakto, ke ili estas dependaj tempoj,
formantaj dependajn frazojn, priskribantajn la objektojn ne nur de
"deziri" kaj "peti" sed ankaŭ de "timi," en kiu ne ekzistas la plej
malgranda nuanco de ordono aŭ de peto.
Kaj tio estas ankoraŭ pli vera pri la ekzemploj, kiujn mi donis
antaŭe, skribitaj de la Majstro. Kolektante ilin, mi evitis zorge
verbojn ĉefajn, kiuj enhavis iun signifon de deziro aŭ peto aŭ
ordono. La uzado de tiaj verboj en tia afero estas tute nezorga kaj
erariga.
Rigardu la ĉefajn verbojn de la Doktoro,-- malkovri, sendi, bezoni,
zorgi, meti, uzi, peni: ne estas unu sola el ili, kiu enhavas
imperativan ideon: kaj tial la tuta sentenco, kvankam ĝi enhavas la
modon nomitan "ordona," ne esprimas ordonon, nek eĉ peton aŭ
deziron.
La Zamenhofaj ekzemploj, kiuj pleje turnas supremalsupren tiun ĉi
fantazian teorion, estas la dua, la tria, la sesa, la sepa kaj ia
naŭa. Ili enhavas ĉiuj la "por-ke" idiomon; kaj la kvina enhavas la
"tiel-ke" idiomon. Estus perdo de tempo argumenti pri tio. La bone
instruita leganto vidos tuj, ke la lasta enhavas subjunktivon de
rezultato, kaj la aliaj, subjunktivojn de celo.
Por konfirmi sin en la vera fido, la plej efektiva ceremonio estas la
atenta kaj zorga legado de la argumentoj de paragrafo 218, kiuj penas
pruvi ke la "por-ke" konstruo _ne_ estas subjunktiva. Al homo kiu
scias bone, kio subjunktivo kaj imperativo estas, tiu paragrafo
pruvos la direktan kontraŭon.
Mia temo restas tial tute pruvita. Ĝi estas nun ĝuste tiel certa
kiel 1 + 1 = 2, aŭ kiel teoremo de Eŭklido estas. Mi skribas tial
Q.E.D.
Sed legantoj demandos de mi, "Kial la Doktoro nomas ĉiam tiun ĉi
modon ordona?" Mi respondas, "Ĉar tio estas la plej bona nomo por
unu el la du ĉefaj oficoj de la modo." Sed kial li ne donis (diras
oni) al ĝi alian nomon, signifantan "dependa" modo. Eble li ne volis
doni du nomojn al la sama afero. Eble la duobla nomo, ordona-dependa,
simila al la imperativa-subjunktiva vorto de Sinjoro de
Beaufront--malplaĉis al li.
Ĝi malplaĉas al mi ankaŭ, ĉar la modo estas neniam, samtempe,
ordona kaj dependa. Mi penis fari bonan Esperantan nomon por ĝi en
mia artikolo pri "Esperantaj Terminoj por la Esperanta Gramatiko," en
tiu ĉi gazeto por lasta Aŭgusto. Mia nomo, "postokaza," estis tute
korekta, kaj ampleksis la tutan signifon, sed nur bona gramatikisto
povas kompreni tion tuj. Kaj la celo de miaj Esperantaj terminoj
estas fari gramatikajn vortojn, kiujn la komencanto tuj komprenos.
Mi vidas nun ke ni devos havi du terminojn por tiu ĉi modo--"ordona"
kaj "dependa." Efektive ĝi estas du distingitaj modoj, kaj ni
bezonas du nomojn por ĝi. Mi estas vidinta proponon por ŝanĝi la
formon de la unu aŭ de la alia. Sed tio estas tute nenecesa. Mi
malaprobas tion decidite.
Ĉar kvankam la du formoj estas samaj, la eksteraj formoj estas ĉiam
malsamaj; la subjunktiva formo posedas ĉiam antaŭ si la konjunkcion
"ke," kaj ĉefan verbon antaŭ tio dum la ordona formo posedas nenion
antaŭ si. Ni devos tial, de nun, se la Centra Komitato konsentos,
priskribi la "u" modo kiel du modoj, la unu sekvanta "ke," kaj la
alia sekvanta nenion. La propono nomi la du la u-modo estas pura
meĥanikismo, kaj tute malscienca.
BUDHO, LA SEMISTO.
Tradukita de A. Simon (Frankfurt a/Main).
Foje, kiam riĉa Bramano estis festanta sian dankofeston por la
rikolto, la Budho vojiris kun sia almoz-pelveto por ricevi sian
nutraĵon.
Kelkaj el la homoj estis respektemegaj, sed la Bramano ekkoleriĝis,
kaj diris:
"Decus pli bone al vi laboradi ol petadi almozojn. Mi plugas kaj
semas, kaj pluginte kaj seminte mi manĝas. Se vi farus same, vi
ankaŭ havus ion por manĝi!"
Kaj la Lumigitulo respondis al li: "O, Bramano, ankaŭ mi plugas kaj
semas kaj pluginte kaj seminte mi manĝas."
"Ĉu vi nomas vin terkulturisto," rediris la Bramano. "Kie do estas
viaj bovoj, kie estas la semo kaj la plugilo?"
La Laŭdatulo parolis; "Kredo estas la semo, kiun mi semadas, bonaj
faroj estas la pluvo ĝin malsekigante, saĝo kaj modesto estas la
plugilo, mia animo estas la kondukilo, mi metas la manon je la tenilo
de la leĝo, serioza volado estas la vipo, kiun mi uzadas, kaj
streĉado estas mia plug-bovo. Mi plugas por detrui la malbonan
herbon de la trompo. La rikolto elirante el la semo estas la
nemortema vivo de la Nirvano, kaj per tio finiĝas ĉia suferado."
Tiam la Bramano enverŝis riz-lakton en oran vazon, kaj ĝin
prezentis al la Laŭdatulo, parolante: "La instruisto de la homaro
manĝu tiun ĉi riz-lakton, ĉar la honorindega Gotamo plugas sulkon
portanta la frukton de la nemortemeco."
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
"Mi esperas ion diri pri la _Pulman'a_ vagono." Tiun sentencon mi
skribis en la lasta fragmento; sed, tiun _Pulman'an_ vagonon
priskribante, devige mi sekvas la konsilon de Latina frazo _in medias
res_; ĉar la sola vidaĵo, kiun prezentas al mi la memoro, estas tiu
de du personoj (la onklino kaj mi mem) sidantaj en kvazaŭ alkovo,
kiu povas tre komode enteni almenaŭ kvar, eble eĉ ses personojn.
Inter du vicoj de tiaj alkovoj mallarĝa trapasejo kondukas de la
pordo ĉe la antaŭa al tiu ĉe la malantaŭa flanko de la vagono.
Du seĝoj, iom similaj al kanopoj sen finiĝoj, estas alfiksitaj al
la alkovflankaĵoj. Nenion pri ili mi bezonas diri.
Supren rigardante, mi vidas ke, kiel super iu en tegmentĉambro
superpendus la tegmento, tiel super ni superpendas kvazaŭ ega
kornico, kiu, ĉe la malsupra flanko, estas, per grandaj ĉarniroj,
alfiksita al la vagonflankaĵo. Pri tiu "kornico" mi poste parolos;
ĝi ja estas la planko de mia estonta dormĉambro.
Se oni havas la vizaĝon laŭ la direkto de vojaĝo, la fenestro
estas ĉe la dekstra flanko. Iom sub la fenestro oni vidas la butonon
de elektra sonorilo, kaj iom sub tiu ĉi butono du metalajn ingojn.
Puŝinte per fingro tiun ĉi butonon mi venigas nigran kelneron.
"Alportu al ni ion por manĝi, kelnero." Foririnte li revenas
alportante ne "ion por manĝi" sed, ŝajne, tablosupron, ĉe kies unu
finiĝo estas subportiloj, kiuj surfaldas sur la supron; sed ĉe la
alia finiĝo oni anstataŭigas tiujn ilojn per du hokoj; kiujn hokojn
la kelnero enŝovas en la suprenomitajn ingojn. Tiamaniere alfiksita
la tablo povas eĉ kontraŭstari kontraŭ la ekskuegoj de Amerika
vagonaro.
Ĉar la onklino trovas iom varma la alkovon, la kelnero mallevas la
fenestron kaj el la fenestringo levas kadron, kiu enhavas
metalfadenan reton tian, kian mi antaŭe priskribis. Sed tra tiu reto
tro eniras la vento, pro kio, ankoraŭ mallevinte la kadron li, per
hokoj en ingojn, alfiksas ekstere, sur la antaŭan parton de la
fenestrkadro lignan ŝirmilon, kiu tre similas al ega demandpunkto,
supro malsupren renversita. Tiu aranĝo permesas ke oni ĝuu aeron
sen vento, kaj ne malhelpas ke oni vidu la kamparon.
"La tago venas," diras la antikva skribaĵo, "kaj ankaŭ la nokto."
Nokto! Mi ne povas eĉ skribi la vorton, sen vidante fantazie tiujn
miriadojn da lumpunktoj, kiuj ĉie en la silento de Amerika nokto;
inter la branĉoj de arboj; inter la floroj ĉe niaj piedoj, flugas,
kruciĝas kaj interplektiĝas, viva pasamento sur la robo de Naturo;
ŝanĝante ĉe ĉiu momento en formon eĉ pli admirindan ol antaŭe.
Lampoj de feinoj, en kiuj ĉio estas poeta krom la nomo! Cimoj de
fulmo! (Lightning Bugs)!! Vere Amerikanoj estas treege malpoetaj.
Nokto! Ho, ve la poeta sento! Tiun ĉi nokton ni pasigos en vagonaro;
for la poezio! Nur prozaĵo estas nia deziro--kuŝiĝi.
Mi venigas atendiston, kaj laŭ la sekvanta maniero li pretigas por
ni--dormĉambrojn? Nu, jes. En domo de pupoj ili estus sufiĉe
grandaj dorm_ĉambroj_.
Unue li mallevas la kornicegon, kiun mi antaŭe priskribis, kaj ĝi,
turniĝante sur ĝiaj ĉarniroj, antaŭenfalas kaj fariĝas la
plafono de malsupra kaj la planko de supra ĉambreto. Ĉar la du
ĉambretoj enhavas en ili nur la spacon de unu alkovo, oni povas
supozi ke eĉ la malsupra ne estas tre alta, dum la supra--sed mi
poste parolos pri tio.
El la tiel malfermita spaco elfalas dikaj ledaj kurtenegoj, kiuj, dum
la tago, estis kaŝataj post la kornicego; kaj kiuj nun tute
apartigas de la cetero de la vagono tiujn du ĉambretojn--nian
antaŭan alkovon. Ĉar sammaniere oni pretigas ĉiujn la alkovojn, al
iu noktmeze enirante la vagonon, estus videbla nur mallarĝa
trapasejo inter flankaĵoj de dikaj kaj pezegaj ledaj kurtenegoj. Mi
pensas (sed pri tio mi ne estas certa) ke la kurtenegoj havis ĉe la
malsupra finiĝo pezigilojn de plombo.
De tiu supra ĉambreto la atendisto ankaŭ elprenas la litaĵon por
la malsupra, sed antaŭe li eltiras inter la du seĝoj de la alkovo
kunigaĵon kiu faras el du seĝoj unu kuŝejon. Sur ĝin li aranĝas
matracon kaj litkovrilojn, kaj jen malalta sed ne tro malkonvena
dormĉambro.
Tion mi ne povas diri pri tiu larĝigita ŝranko la supra ĉambreto
(mi uzas la vorton ĉambreto anstataŭ kuŝejo por montri ke ĝi
estas ankaŭ vestejo). Ĝi tute ne posedas apartan kuŝejon. La tuta
spaco sur la planko estas plenigita je matraco, kaj tiel proksima de
la plafono estas tiu ĉi planko ke mi ne povas eĉ sidi sur ĝi sen
frapante kontraŭ la plafonon mian kapon. Pro tio mi trovas iom
malfacila la agon de senvestiĝo. Tamen kiel vestejo la ĉambreto
estas tre konvene aranĝita. Ĉion oni metas sur la plankon (aŭ ĉar
la lito restas sur la planko eble mi devas diri "sur la liton") kaj
pro tio oni ne povas forgesi kien li metis ion ajn.
Kiel pupo sur breto, tiel mi kuŝas. Sed ne! Tiu similaĵo ne
sufiĉas. Ni diru kiel pupo malzorge enpakita en keston kiun portas
petolema knabo tra la stratoj de popola urbo kaj frapigas kontraŭ la
korpon de ĉiu preteriranto.
Ho! tiuj ekskuoj! Kantas la radoj kvazaŭ rekantaĵon triomfan al kiu
estas aldonata el diversaj kuŝejoj muziko de multaj nazaj trompetoj
kunkonsentantaj nek pri takto, tempo nek klavo.
"E-r-r, bang, bang, klank," kantas la radoj. "E-r-r, bang, bang,
klank--e-r-r, bang, bang, e-r-r." (Trompetado!). Ĉu mi iam dormos?
e-r-r-r....
Mi malfermas la okulojn kaj--jen Mateno.
* * *
Dependigitaj de la antaŭa flankaĵo interne mi rimarkis en multaj
vagonoj hakilegojn. Ilia uzo, oni al mi diras, estas por trahaki la
vagonflankaĵojn, se, pro fajro aŭ ia alia kaŭzo estos necese ke la
vojaĝantoj tuj ekfugu la vagonon; kaj mi tre bone komprenas ke foje
estus neeble ekfugi per la du pordoj ĉe la antaŭa kaj malantaŭa
flanko de la vagono. Ekzemple, se okazus interfrapego de du
vagonaroj.
Feliĉe mi neniam ĉeestis aŭ ĉe interfrapego aŭ ĉe fajro, tamen
mi foje vidis la utilon de kunportado de riparigiloj.
Ni surkuras egan teran remparaĵon kies deklivoj estas plenegaj je la
plej belaj floroj, kiam subite haltas la vagonaro, kaj de la
lokomotivo aŭdiĝis la laŭta frapado de marteloj sur feron. "Kio
okazis? Kio okazis?"
"Nenio grava," diras la kondukisto. "Io rompiĝis ĉe la lokomotivo.
La riparigo daŭros eble duonon da horo."
Tio sufiĉas: ĉiuj, viroj, virinoj, geinfanoj eliras sur la
remparaĵon.
Kia vasta kaj bela vidaĵo! Dum kelkaj minutoj mi forgesas la
vagonaron. Krom la frapado de marteloj ĉio silentas. Estas ja treege
trankvile. Eĉ la vagonaro de komercaĵoj kiu post la nia, estante
sur la samaj rejloj, atendas la riparigon de nia lokomotivo, ŝajnas
ion aldoni al la trankvileco de la sceno. Neniu plendas pri
prokrasto. Ni trovas nin momente en Natura Edeno, kaj laŭ la infanaj
kutimoj de ĉiuj Edenanoj (kompreneble mi ne celas la _Edenon_ de
_Martin Chuzzlewit_ kaj _Mark Tapley_) ni okupas nin per la kolektado
de floroj. Tiajn dikajn bukedojn ni kolektas, ke kiam fine la
riparigo efektiviĝas, kaj la vagonaro forrapidas, ĝi estas, por
tiel diri, tute florornamita.
"Kio okazis?" mi demandis ĉe alia okazo kiam subite la vagonaro
haltis en plena kamparo.
"Mi nescias," respondis la demandito, "eble--sed li ne daŭrigis la
sentencon, ĉar eniras la kondukisto, kriegante:--'Belega vidaĵo! La
vagonaro haltos kvin minutojn por ke ĉiu povu ĝin vidi.'"
Belega? jes! Per ligna ponto, kiu super la profundego etendas sin
tiel kiel teksaĵo de araneo, ni ĵus estas trapasintaj grandegan
fendaĵon kies fundo ni ne povas eĉ vidi. Kiel la stangegoj de
pordego de grandegulo altstaras ĉe la buŝo de la fendegaĵo
stonegoj, kiuj enkadrigas ridetantan vidaĵon de vastega ebenaĵo.
Vilaĝoj, riveroj, kampegoj, arbaroj kuŝas antaŭ niaj okuloj tute
same kiel se ni vidus scenon de teatro.
Kaj jen eniras unu el la aktoroj--la lokomotivo de longa vagonaro.
Jen ĝi kaŝiĝas inter la domoj de vilaĝo; jen la blanka vaporo
vidiĝas super la verdaj foliamasoj de arbaro; jen ĝi superkuras sur
ponto la riveron. Fine trakurinte la tutan scenon ĝi malaperas
dekstren.
Kia pacema vidaĵo! Vere estas tiel kiel se ni vidus paradizon el la
buŝo de drakono.
Belega vidaĵo? jes! Sed vidi ĝin en kvin minutoj? Ĉu vere ni povus
ĝin vidi eĉ en kvin tagoj.
Sed ĉion Amerikanoj faras rapide. Sopirante mi forveturas!
STARU, HOMARO STARU!
Originale verkita de S-rino Reddet (Sens).
La okuloj ĉe la tero
Ne plu serĉu la monerojn,
Ne disputu, ne militu
Pri malmulto, inter fratoj.
Kiel Danto per la mano
Kaj la voĉo de l' gvidisto
Subtenita supreniris,
Tiel marŝu al la supro.
Iru tra la fajro, fumo,
La glacio, la ŝtonegoj.
Ĉiu rondo transirita
Via kapo plialtiĝos.
Ĝis vi estos alveninta
Al la hela radilumo
Kie ĉiuj unuiĝos
En la paco, scio, amo.
SAVITA DE MORTO.
Originale verkita de Generalo George Cox.
ĈAPITRO VIII.
Mi estis estinta en dorma speco de malespera letargio tute tra la
proceso, sed tuj kiam la juĝo estis anoncita, kaj mi konis la plej
malbonan, subita ŝanĝo de sentoj min ekkaptis, kaj mi staris fiere
rekta dum paroladis la juĝisto, kvankam mi aŭskultis respektege
liajn rimarkojn. Mi estis konstatinta la verajn faktojn pri la okazo
al mia frato kaj la advokato kiu min defendis, sed kvankam tiu min
kredis, tiu ĉi estis evidente nekredema; kaj, multe kontraŭ mia
propra volo, mi estis lastmomente alkondukita de mia frato konsenti
ke la pretendo de frenezeco estus levata. Oni argumentis, ke se mia
vivo estu savita, io eble leviĝus por pruvi mian senkulpecon; ke la
papero povus troviĝi, kvankam ĝis nun ĉiuj penoj por ĝin trovi
malprosperis, malgraŭ la grandaj rekompencoj proponitaj en la
ĵurnaloj al la trovintoj. Mi nun sentis kiel malsaĝa mi estis
permesi al mia advokato alpreni la defendon de frenezeco; tial mi tuj
decidis, en respondo al la demando de la juĝisto, rakonti sentime
kaj kuraĝe la tutan veron, kaj mi mirigis la ĉeestantaron per mia
kvieteco, kiam mi sentime ekparolis jene:--
"Via juĝista Moŝto kaj sinjoroj la juĝantaro. Mi treege bedaŭras,
ke mi permesis al tiuj, kiuj kondukis mian defendon, peni savi mian
vivon per malindaj iloj. Estas vere, ke dum tiu terura nokto, kiam la
malfeliĉulo perdis la vivon, mi ja estis de mallonge freneza, alie
mi certe neniam estus farinta tion, kion mi faris, sed pri mia
racieco nuntempe, aŭ dum ia alia porcio de mia vivo, ne estis la
plej malgranda dubo. Kvankam mi estas certa, ke mia rakonto ne estos
kredata, tamen, kiel mi nune staras en apudesto de mia Kreinto, mi
ĵuras, ke ĉiu vorto, kiun mi estas elparolonta, estas vera."
Mi tiam rakontis ĉiun okazaĵon kunigitan kun mia renkonto kun la
maljuna sinjoro; nian interparoladon en la vagonaro, kaj kiamaniere
okazis la malfeliĉaĵo. Tiam mi daŭrigis klarigi la teruran
impreson, kiu la plenumigo de la "fundamento" kreis en mia spirito,
kaj kiel la paroloj de la mortantulo: "_Ĉu vi ne vidas ke vi estas
mortonto, se mi ne skribe atestos, ke mi pafis min mem hazarde?_",
tute turnis al mi la cerbon, kiam mi poste subite ekpensis, ke la
papero sur kiu estas skribita mia senkulpeco, estas perdita: kiel mi
tiam freneze puŝegis la korpon el la vagono, kaj kiel, dum mia
ekscitego, mi nekonscie enmetis en poŝon la monujon de la maljunulo.
Tiam mi estis klarigonta, ke mi ne intencis eliri el la vagonaro ĉe
Preston Park, ĝis kiam la konduktoro parolis al mi, kiam la juĝisto
interrompis min.
"Vi estas certiginta," diris la juĝisto, "ke la mortinto atestis
skribe, ke li pafis sin okaze. Ĉu vi povas memori la ĝustajn
vortojn kiujn li skribis sur la papero, kiu, vi diras, forbloviĝis
el la fenestro?"
"Mi povas, via Moŝto, la vortoj estas enradikataj en mian memoron:
'_Sciante ke mi havas nur malmultajn minutojn por vivi, mi solene
konstatas, ke mi okaze pafmortigis min, dum mi ekzamenadis
turnpafileton apartenantan al sinjoro_....'
"La vortoj mem! Li estas tiel senkulpa kiel la infano nenaskita!"
ekkrias voĉo ĉe la posto de la juĝejo.
"Kiu estas tiu? Ordonu ke li silentu!" diras la juĝisto.
"Via juĝista Moŝto!" ekkrias la sama voĉo. "Li estas senkulpulo;
mi havas en mano la paperon por ĝin pruvi."
"Tiu persono venu antaŭen, kiu ajn li estu!" diras la juĝisto.
Post iom da prokrasto, pro la amaso en la juĝejo, alta homo
milit-miena, puŝas sian vojon antaŭen, kaj eniras la atestantejon.
Ĉiu okulo turniĝis al li. La eksciteco egiĝis. La popolo en la
galerioj stariĝis; tiuj malsupre eĉ supreniris sur la ŝultrojn de
unu la aliaj por ekvidi lin.
"Silentu," ekkrias oficisto de la juĝejo.
"Nu," diras la juĝisto, turninte sin al la fremdulo. "Kion vi volas
diri, rilate al tiu ĉi okazaĵo?"
"Simple, via Moŝto, ke mi tenas en la mano la paperon mem, kiun la
malliberulo certigas esti skribita de la mortinto."
"Ĵurigu tiun ĉi sinjoron?" diras la juĝisto.
"Nun, montru al mi la paperon!" li daŭrigas.
"Ĉu vi konas la manskribaĵon de la mortinto, Vilhelmo Thompson?"
demandas la juĝisto, ekzameninte la paperon.
"Ne, mi ne konas ĝin, via Moŝto."
"Mi konas ĝin, via Moŝto," rimarkas advokato levante. "Mi estis lia
konsilisto, kaj bone konas lian manskribaĵon."
"Prenu tiun ĉi paperon, kaj diru ĉu ĝi estas skribita de la
mortinto?"
"Ĝi estas, via Moŝto," respondas la advokato.
"Nun," diras la juĝisto, turnante sin al la atestanto, "volu diri
vian nomon, kaj atesti kiamaniere vi posediĝis je tiu ĉi papero?"
"Volonte, via Moŝto, kaj mi esperas ke mi estos la ilo por savi la
vivon de senkulpulo. Mia nomo estas Kolonelo George Elliot, kaj mi
loĝas ĉe Newton Priory, malmulte da mejloj de Haywards Heath.
Hieraŭ mi kaj du amikoj miaj estis ĉe perdrikpafado sur kelkaj
kampoj proksime de la London & Brighton Fervojo. Ni sidiĝis, por
tagmanĝo, sur trunko de arbo kuŝanta apud la fervoja plektobarilo.
Mia tranĉilo okaze faletis el mia mano inter la arbobranĉoj, kaj
klinante min por retrovi ĝin, mi vidis, sub la trunko, la paperon,
kiun mi donis al via Moŝto. Mi senzorge ĝin altlevis, kiam mia
okulo ekvidis la skribaĵon, kiun mi legis al miaj amikoj, kies unu
rimarkis, ke li vidis ĵurnalan anoncon proponantan rekompencon al la
trovinto de tia dokumento, kaj li kredas, ke oni ĝin postulas por
atesto pri mortiga proceso. Mi serĉis numeraron de "The Times," kaj
trovis la anoncon, kiu petis ke la trovinto sin turnos al Sinjoroj
Smith kaj Dawson, Essex strato. Mi iris en ilian oficejon hodiaŭ
matene. Komizo klarigis al mi la grandan gravecon de la dokumento,
kaj ni veturis ĉi tien, kiel eble plej rapide, sed la juĝejo tiel
amasiĝis, ke ni nur malfacile povis eniri ĉe la posta pordo. Mi
alvenis nur ĝustatempe por aŭdi la lastan parton de la malliberula
parolado, kiun mi mirege aŭskultis; sed kiam li citis laŭvorte
ĉion, kio estis skribita sur la papero, kiun mi tenis en mano, tiam
mi jam ne povis deteni min, sed interrompis lin per la rimarko, kiun
aŭdis via Moŝto."
"Ĉu vi konas la kulpigiton?" demandas la juĝisto.
"Mi lin ne vidis dum mia vivo, laŭ mia scio, ĝis kiam mi eniris la
juĝejon. Mi memoras legi en la ĵurnaloj rakonton pri la supozita
mortigo, sed krom tio, mi nenion scias pri li."
"Dankon," respondas la juĝisto. "Vi povas malsupreniri."
"Ĉu vi deziras daŭrigi vian paroladon?" demandas la juĝisto,
turnante sin al mi.
"Ne, via Moŝto. Kompata Antaŭzorgo estas pli farinta por fondi mian
senkulpecon, ol ia plua parolado miaparte."
"Malliberulo ĉe la kulpigitejo," diras la juĝisto. "Kompata
Antaŭzorgo, kiel vi diras, estas intermetinta por ŝanĝi la
vidiĝon de la krimo pri kiu vi estas kondamnita. La leĝoj de nia
Lando ne permesas ke plua atestado prezentiĝu, post la juĝo de la
juĝantaro; nek estas permesite al malliberulo alporti al supera
juĝistaro kriminalan kulpigon. Tamen, en tiu instanco, mi prenis sur
min, en malferma juĝego, aŭskulti la ateston, pro tio, ke ĝi
ŝajnis tiel strange pravigi la certigon kiun vi faris, rilate al via
senkulpeco; sed la juĝantaro ne povas nun ĝin konsideri; sia devo
finiĝis kiam ĝi elparolis la juĝon de mortigo. Mi ne povas ne
diri, kiel malsaĝa estis via konduto. Mi povas bone imagi vian
spirit-staton, kiam la "fundamento de la romano" fariĝis reala
fakto, kaj kiel, kiam vi ekkomprenis ke la papero, certiganta vian
senkulpecon, estis perdita, ke vi, pli malpli, ne estis responda pri
viaj agoj; sed kaŝi la verajn faktojn, kiam la racio al vi revenis,
estis ne sole malsaĝe, sed riproĉinde kaj malprave. Raporto pri la
okazaĵoj de via proceso, estos sendata al la Ŝtatsekretario, kaj
dume vi estos resendata ĝis kiam la plezuro de Ŝia Reĝina Moŝto
estos sciigita."
Aplaŭdego, kiu estas baldaŭ subpremata, supreniras de la amaso. Mi
salutas la juĝiston, kaj forlasas la juĝejon sub gardo de la
malliberejaj gardistoj.
ĈAPITRO IX.
Restas malmulto por diri por plenigi tiun ĉi ekstraordinaran
okazaĵon el mia vivo. Mi estis tenata en malliberejo dum la afero
estis esplorata de la Enlanda Sekretario, sed matene de la kvara tago
post la proceso, la pordo de mia kelo malfermiĝis, kaj la
mallibereja estro, sekvata de mia frato, eniris.
"Mi havas grandan plezuron por sciigi al vi, Sinjoro Middleton, ke vi
estas ricevinta la pardonon de Ŝia Reĝina Moŝto, kaj ke vi nun
estas liberulo," diras la estro, donante al mi varman manprenon.
"Mi devas efektive dankegi al Dio, kiu min savis de malnoblega
morto," mi respondas, kore reciprokante lian amikan manpremon.
La Fino.
LA SAGO KAJ LA KANTO.
Verkita de Longfellow.--Esperantigita de Esperantisto 9639.
Mi pafis sagon en l' aeron
Ĝi falis ie sur la teron.
Rapida estis la flugado
Kaj sekvi povis ne vidado.
Mi spiris kanton en l' aeron
Ĝi falis ie sur la teron;
Sed kie sin vidanto trovas,
La kanto-flugon sekvi povas?
Post longa tempo, unu tagon,
En kverko trovis mi la sagon;
Kaj, ŝategatan kiel oro,
La kanton en amika koro.
ESPERANTISTA ORGANIZA KOMITATO.
25an _de Septembro_, 1905.
Por prepari kiel eble plej rapide la efektivigon de la decidoj de la
unua internacia kongreso okazinta en "Boulogne-sur-Mer" de la 5a ĝis
la 13a de Aŭgusto, 1905, aparte pri la starigo de la provizora
lingva komitato kaj de la provizora komitato de organizado, la
membroj de tiu ĉi lasta komitato ankoraŭ ĉeestantaj en "Boulogne"
antaŭ ol forvojaĝi el tiu urbo kaj laŭ la insista peto al ili
farita de Doktoro Zamenhof, prenis la jenajn decidojn, al kiuj poste
aliĝis skribe la ceteraj membroj de la dirita komitato.
Por efektivigi unuecon kaj ordon en la laboroj kaj agoj de ambaŭ
komitatoj, sub la konstantaj direktado, kontrolado kaj inspirado de
Doktoro Zamenhof, estas elektita oficeja sidejo sendependa de ĉiu
jam ekzistanta Esperantista grupo aŭ societo, kaj provizore fiksita
en Parizo, "51, Rue de Clichy."
La ofico de la korespondoj koncernantaj, ĉu la lingvan, ĉu la
organizan komitaton estos alcentrigata per la zorgoj de la
sekretario-agento de la oficejo, kiu havas la taskon sendi tiujn
korespondojn al la koncernata komitato kaj plenumi la donotajn
sekvojn.
Provizore ankaŭ S-ro Rektoro Boirac kaj S-ro Generalo Sebert, laŭ
la deziro de D-ro Zamenhof, akceptis efektivigi, ĉiu siaflanke,
la apartajn direktadojn de ambaŭ komitatoj.
Laŭ la peto esprimita ankaŭ de D-ro Zamenhof mem, kiu tre deziras
la malpliigon de la laboro kiu lin premas, ĉiujn korespondojn pri
demandoj rilataj al Esperanto oni devos sendi principe al la
Prezidanto de la komitato kiun la afero koncernas, per adreso de la
centra oficejo, kaj evitante kunmiksi sur sama folio demandojn
samtempe rilatajn al ambaŭ komitatoj aŭ eĉ al diversaj aferoj.
LA ESPERANTISTA ORGANIZA KOMITATO.
D-ro Zamenhof, _Prezidanto_.
S-roj Boirac, Michaux, Mybs, Pollen, Sebert, _Vic-prezidantoj_.
S-roj Boulet, Dervaux, Grabowski, Kühnl, _Sekretarioj_.
_Modeloj de Adresoj uzotaj:
Al Prezidanto de la Esperantista Organiza Komitato
aŭ
Al Prezidanto de la Esperantista Lingva Komitato,
Esperantista Centra Oficejo,
51, rue de Clichy, Paris_.
L' INFERO DE DANTO.
Unua Kanto.--Tradukita de D. H. Lambert, B.A.
Okaze, en mezvoj' de vivo nia
Mi trovis min arbar' en malbrilanta,
Vaginte el vojeto rekta mia.
Ho, kiel estas korglaciiganta
La penso pri sovaĝa tiu forta
Terura loko: pli eltimiganta
Ne povus esti la ĉeesto Morta;
Sed nur por pruvi kiom da bonaĵoj
Mi tie trovis faros mi rakonton.
Mi ne sciiĝis pri la serpentaĵoj
De la vojetoj, ĉar--vi mian honton
Pardonu--dormemeco de sentaĵoj
Delogis min, kaj perdis mi la fonton
Inteligentan kune kun la celo.
Sed kiam mi al mont' alproksimiĝis--
La fino de la val' malluma--helo
Plenigis min, ĉar antaŭ mi leviĝis
La monto lumigite de la Stelo,
Per kiu ĉiuj ĉiam kondukiĝis.
LA LASTA ROZO DE SOMERO.
(El T. Moore).
Jen floras sola, forlasita
La lasta rozo de somero;
Dum ĝia ĉarma gefrataro
Velkinte, kuŝas jam sur tero.
Ne estas ia flor' parenca,
Nek roz-burĝono en proksimo,
Por elŝanĝadi la ruĝiĝojn,
Aŭ la ĝemetojn laŭ kutimo.
Ili vin ne lasos, tro soleca!
Ĉagrene sur trunketo brili;
Ĉar la karuloj viaj dormas,
Do iru, dormu vi kun ili.
Foliojn viajn mi afable
Dissemas sur bedeto jena;
Vi kuŝu ĉe la senaroma,
Malviva kunular' ĝardena.
Mi tiel sekvu, kiam pasos
Del' amikeco flor' fidela,
Kaj el brilanta Ama ringo
Elfalos lasta ŝton' juvela.
Ĉar kiam velkis veraj koroj,
Sentemaj iris for el rondo,
Ho! kiu volus tiam loĝi
Solece en malvarma mondo?
A. Grabowski.
SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET.
_26._ (Vol. II., No. 12.)
_Decembro, 1905._
THE
ESPERANTIST
La Esperanta Gazeto por la
Propagando de la Internacia Lingvo.
ANNUAL SUBSCRIPTION: 3/- (4 francs; 1-1/2 roubles; 75 cents).
Wholesale Agents: 41, Outer Temple, London, W. C.
All Communications should be sent to THE EDITOR, 67, Kensington
Gardens Square, London, W.
CONTENTS.
Page
The Dumb Man of Kirkmillar (W. Officer) 177
Song of the Wind (A. Grabowski) 178
The Top Hat (Martyn Westcott) 178
Egypt as a Winter Resort (Martyn Westcott) 179
The Sea (Loti) (translated by E. Privat) 180
Reverie (Mdme. Reddet) 180
Dialogue on Elision (E. 10549) 181
To the W.P.B. (E J. Catt) 181
He, She, It and Another (Cynicus) 182
Strange Adventure of a Necklace (Dickens)
(translated by A. A. Cowan) 184
Ethelwald Calms the Sea
(translated by G.L.B. and C.F.W.) 185
The Old Songs (translated by Clarence Bicknell) 186
Esperanto Subjunctive (H. Sentis) 186
Reminiscences, Part XII. (Ed. Metcalfe, M.A., Oxon) 187
A Christmas Song (E. 4686) 188
Editorial 189
Esperanto Hymn of Peace (Zamenhof)
(translated by W. M. Bassett) 191
MARQUE DÉPOSÉE,
No. 13195.
THE ...
ESPERANTO
BLEND.
Registered Trade Mark, No. 270,042.
Registered Label, No. 272,434.
THE ESPERANTO BLEND is a combination of the finest Whiskies from the
Highlands of Scotland, and is of special interest to Esperantists, as
the label has been designed to serve as a "propagandilo." A liberal CASH
DISCOUNT will be allowed to bona-fide Esperantists who comply with the
conditions, which can be ascertained on application to the Sole
Proprietors--
BUCHANAN, SCOTT & CO.,
Garthland Street, Glasgow,
Scotland.
Telegraphic Address: "ESPERANTO, GLASGOW."
LA PLEJ NOVA KAJ PLEJ BONA PROPAGANDILO ...
Cigaredo Esperanto
(Speciale Elektita Tabako de Virginio).
Bonvolu skribi por detaloj al:
TABAKA SINDIKATO ESPERANTISTA, GLASGOW, SCOTLAND.
ĈIUJ, NI POVOS
PARADIZON IRI.
Kiu bone trinkas.
Tiu bone dormas.
Kiu bone dormas.
Tiu ne pensas malbone.
Kiu ne pensas malbone,
Tiu certe ne pekas.
Nu, ĉar kiu ne pekas.
Paradizon eniros.
De nun, bone trinku.
Kaj vi paradizon iros.
* * *
Por tio ĉi, oni devas aĉeti bonajn vinojn, kaj sin turni al:--
Sro. Ch. Jadeau en Mercurey (S. & L.) France.
The "Review of Reviews"
_Is the Best Magazine for Busy People.
And it is read by 'Esperanto' Students._
The aim of this Magazine is to make the Best Thoughts of the Best
Writers universally accessible at a Trifling Cost.
The busiest and poorest in the community may here follow with
intelligent interest the great movements of Contemporary History.
Post Free for Twelve Months, 8/6,
10 fr. 75c., or 8.50 marks.
Office: MOWBRAY HOUSE, NORFOLK ST., LONDON.
ESPERANTIST WEEK-ENDS.
A Fellow of the B.E.A. Highly Recommends ...
"Westbury," Robertson Terrace, HASTINGS, as a week-end resort
throughout the winter.
Special Inclusive Week-end Terms to Esperantists, 13/-.
Correspondence Lessons in Esperanto
ARE GIVEN BY
Mr. A. MOTTEAU, Certified Teacher of Esperanto, 157, Earlham Grove,
Forest Gate, London, E.
_7/6 the Quarter._
POŜTMARKOJ.
Granda pakaĵo da novaĵoj; 50 nove eldonitaj raraj Koloniaj & Alilandaj
Markoj, enhavanta multajn "Reĝ-Kapojn" Koloniajn; rimarkinda valoro;
kosto 1 f. 50 afrankite (1s. 1d.). Aroj por elekti sendataj je aprobo.
Por komencantoj aŭ progresintaj kolektantoj.
WINCH BROTHERS, COLCHESTER, ENGLAND.
STAMPS.
Grand Novelty Packet; 50 recent issue rare Colonial and Foreign Stamps,
including many King's heads; marvellous value; 1s. 1d. post free;
selections on approval; suit beginners or advanced collectors.
WINCH BROTHERS, COLCHESTER.
Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.
Sro. W. H. Meigh, Ash Hall, Stoke-on-Trent, Anglujo. Deziras
interŝanĝi ilus. p-k. kun samideanoj el la Britaj kolonioj kaj azio.
Fino. C. Oxenford ne plu povos korespondadi letere aŭ
poŝtkarte pro okupado kaj aliaj privataj aferoj. Adiaŭ geamikoj!
Sro. Vrtel Francisko, Satzamtstr. 3, Brünn Moravia, Austria.
Tuj dankos al ĉiulandaj Esperantistoj (per plej bela ilus. p-k. el lia
fama ĉefurbo) kiuj sendos al li belan (se eble koloritan) vidaĵkarton
kun vidaĵoj de la maro, urboj, k.t.p., kun gratulo okaze de la venonta
novjaro 1906. (Volu ne citi tiun ĉi anoncon sur la p-k.!)
La Kosto de la Enskribo estas 6d. (70c. poŝtmarkoj).
THE ESPERANTIST
The Esperanto Gazette for the Spread of the International Language.
ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ ĈE
SUBSCRIPTIONS SHOULD BE SENT TO
H. Bolingbroke Mudie, Esq., 67, Kensington Gardens Square, London. W.
AUSTRIA.--Sro. T. Cejka, Bystrice Hostyn, Moravia.
BELGIUM.--M. M. Seynaeve, 3, Rue de l'Avenir, Courtrai.
FRANCE.--Grupo Pariza, 28, rue Serpente, Paris.
GERMANY.--Doktoro Mybs, 68, Markt Strasse Altona, Elbe.
NEW ZEALAND.--Esperanto Society, P.O. Box 50, Auckland.
RUSSIA.--Societo Espero, Bol Podjaceskaja 24, log 12, St. Petersburg.
SWEDEN.--Sro. P. Ahlberg, 50, Döbelnsgatan, Stockholm.
N.B.
_Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis
poŝtmarkon._
_Alsendatajn artikolojn la Redakcio laŭ bezono korektos._
_Oni povas sendi la abonpagon per poŝtmarkoj, kiuj estas akceptataj
laŭvaloro._
_Oni sendu ĉiujn artikolojn, demandojn kaj avizojn al La Redaktoro, 67,
Kensington Gardens Square, London, W._
N.B.
26. [Vol. II., No. 12.]
Subscription, 3s. Per Annum.
Single Copies, 4d. net. Nos.
2 to 13, 6d. each; Later Issues
4d. each, net.
DECEMBRO, 1905.
LA MUTULO DE KIRKMILLAR.
Norda Legendo.--Verkita de William Officer.
En la paroĥo de _Kirkmillar_ estas tre antikva kastelo. Ĝi nun
ruiniĝis; sed kelke da maljunaj personoj, ankoraŭ vivantaj, memoras
tempon, kiam ĝiaj muroj estis pli malpli sendifektaj.
Antaŭ multaj jaroj ĝi estis kredita esti la loĝejo de fantomoj; kaj
multe da strangaj rakontoj pri ĝi disvastiĝis en la ĉirkaŭaĵo. La
kamparanoj ĝin rigardis je tia teruro ke ili ne havis kuraĝon ĝin
preterpasi post la sunkuŝiĝo.
Je la tempo pri kiu ni skribas, loĝis--tiel diras la legendo--en
_Kirkmillar_ masonisto, ĉarpentisto, kaj botisto, kiuj estis ĉiamaj
kunuloj. Kune ili pasigis la vesperojn, interparolante pri siaj metioj,
kaj diskutante ĉiujn gravajn demandojn de tiu epoko. Ofte, ankaŭ, ili
vizitis la paroĥan drinkejon, por sin refreŝigi per glaso da viskio,
aŭ biero.
Unu nokton, dum ili sidis ĉe la drinkejtablo, la ĉarpentisto rimarkis
pri la antikva kastelo kaj ĝiaj teruraĵoj.
"Ĉu vi efektive kredas," diris la botisto, "ke estas fantomoj en la
kastelo?"
"Mi imagas ke ĉiu en _Kirkmillar_ kredas tion."
"Permesu al mi diri ke vi multe eraras. Mi tute neas la ekziston de
fantomoj, aŭ en _Kirkmillar_ kastelo, aŭ aliloke."
"Kion vi diras," ekkriis la masonisto. "Mi vetas ke vi ne iros en la
kastelon sole je noktmezo."
"Kiom vi vetas?"
"Dek ŝilingojn."
"Mi akceptas; kaj tuj gajnos la veton. Kioma horo estas nun?"
"Preskaŭ la dekunua."
"Nu, mi decidas fari la eksperimenton hodiaŭ nokte. Ni trinku alian
glason antaŭ foriri."
Post proksimume unu horo la tri homoj haltis mallongan distancon for de
la kastelo.
"Ĉu vi ankoraŭ intencas gajni la veton?" diris la masonisto.
"Certe. Estas nenio por timi," respondis la botisto, forpaŝante al la
kastelo.
Baldaŭ li malaperis en la mallumo; kaj liaj du kunuloj atendis la
rezultaton.
Post dek minutoj la _Kirkmillar_ preĝeja horloĝo ekbatis la dekduan
horon; kaj la masonisto kaj ĉarpentisto aŭdis nenaturajn sonojn, kaj
vidis strangajn lumaĵojn elveni el la ruinaĵo.
Horo post horo pasis; sed la botisto ne reaperis. Fine tagiĝis; kaj la
du homoj singardeme alproksimiĝis la kastelon. Kiam ili atingis la
larĝan enirejon ili tuj vidis sian kolegon. Li kuŝis sur la tero en la
granda vestiblo; kaj apud li staris kio ŝajnis esti fantoma virino
blanke vestata. Je la sono de iliaj piedfrapoj la fantomino malaperis;
kaj la botisto levis sian kapon.
Al ĉiuj iliaj demandoj li respondis per kapskuo; kaj de tiu tago li
estis tute muta. Li vivis multajn jarojn; sed neniam per rigardo aŭ
signo aludis al sia sperto en la kastelo.
Multe da _Kirkmillaranoj_ eldiris ke, kiam ili lin renkontis, ili vidis
la blankan fantominon subite malaperi de lia flanko; kaj kelkaj personoj
eĉ certigis ke, post lia morto, la sama fantomino ofte vizitis lian
tombon.
KANTO PRI L' VENTO.
(El Leo Belmont).--A. Grabowski.
Se havus mi forton kaj spiron de l' vento
De l' viv' aliiĝus fason';
Mi estus semanto de ama la sento,
Ŝiranto de ĉia malbon'.
Per polvo friponojn blindigus mi kure,
Falegus malver'-bastion'!
Mi kverkojn fierajn fleksadus terure,
Karesus je roza la kron'.
Mi plorus poeton, sur tomb', kun betulo,
Mi vipus la maron sen lac';
Sur vojo ŝtonegojn mi skuus, fortulo,
Ke muĝus la nokt' per minac'.
La poplon maljunan al dormo lulante,
Ridetus mi kun l' akaci';
Fluginte sur kampon, sonorus mi kante,
Ho! forton de l' vento al mi!
"LA FUMPOTĈAPELO."
De Martyn Westcott.
Ĉu mi sonĝas?--aŭ ĉu la malbelega fumpotĉapelo vere
malpopulariĝas? Ĝia nomo mem estas malbela Angle (_chimney-pot hat_).
Eŭfeme, ni povas ĝin nomi "silka ĉapelo," sed tiu ne ŝanĝas ĝian
malbelan formon! Kaj en la proksima centjaro sendube la idoj diros al
siaj geavoj--"Apenaŭ ni povas kredi ke personoj en tiuj tempoj portadis
tiajn absurdajn ĉapelojn! Ili similas la forntubon en la kuirejo! Kaj
ili nepre estis varmegaj kaj pezaj! Kiu ilin elpensis?"
Nu, la silka fumpotĉapelo estas la elpenso de fadenisto Londona. Jes!
la malbelegaĵo estas certe elpenso Angla. Mi ĝin multe bedaŭras, sed
mi deviĝos tion konfesi. La nomo de tiu eraranta komercisto estis
Hetherington--bona nomo Angla, kiel vi vidas.
Kaj rakonto de lia agado efektive aperis en la _Times_ de la jaro 1797!
La silka-ĉapelo ja ekzistis dum cent ok jaroj!
Nu, la ĉapela komerco estis tre malbona, kaj la dandoj de tiu epoko ne
aĉetus ĉapelojn tial ke ne ekzistis eĉ unu speco reale eleganta.
Hetherington estis fasonema komercisto, kaj liaj amikoj ofte petis ke li
ion tute novan elpensos. Fine li faris--fumpotĉapelon. Li laboris tute
sekrete ĝis la unua ĉapelo finiĝis. Tiam, tagon tre malfeliĉan por
ni, mi opinias, li montris la novan elpenson al siaj edzino kaj idoj.
"Ho! patro! sed kiel malbela ĉapelo!" ili ekkriis.
"Malbela!" li kriis, indignante kaj kolere.
La edzino kaj infanoj petis kaj petegis lin ke li ne foriru sur la
straton kun tia ĉapelo; sed li koleriĝis plie, kaj fine li lasis sian
domon, brue ekfermante la pordon!
Estas kredeble ke neniam ni estus sciintaj ĝuste la datumon, je kiu tiu
ĉi mallerta ago okazis, sed tuj kiam la fumpotĉapela komercisto iris
sur la straton, amaso da buboj kaj bubinoj lin tuj sekvis, ĉiam
kriegante. La geurbanoj ankaŭ lin sekvis, reciproke demandante ĉu la
bona komercisto freneziĝas? Kaj fine, Hetherington arestiĝis, tial ke
li kaŭzas tumulton en la publikaj stratoj! Kaj kiel la policanoj (aŭ
gvardanoj, kiel ili tiam estis) lin kondukis al la juĝejo, la hundoj
bojis, la infanoj ekkriegis kaj ĉiuj kredis ke li estas frenezulo. Nu,
la tiea magistrato estis la _Lord Mayor_,[122] antaŭ kiu Hetherington
estis kondukata.
La policanoj plendis ke la komercisto, per sia absurda kaj malbela
ĉapelo, timigis la infanojn, kolektis grandan amason, kaj ke malgranda
knabo kies nomo estas _Thomas Cordwainer_, trabatiĝis per la piedoj de
la amaso, kaj ricevis brakon frakasitan. Hetherington fiere konstatis ke
li estis Anglo, kaj ke pro tio li certe havas la rajton porti ian ajn
ĉapelon! La magistrato diris ke li unue tumulton faris, kaj ke, tial,
li deviĝos garantii plibonan konduton estontan per pago da livroj
kvincent!! Certe tiu estis tre severa juĝo! Mi kredas ke la komercisto
neniam perdis sian monon, ĉar poste multe da personoj aŭdis pri la
nova ĉapelo kaj baldaŭ la malbelaĵo iĝis tiel populara kiel eĉ
Hetherington volis....
Antaŭ malmultaj jaroj, nur la dandoj, sinjoroj, kaj profesianoj portis
tiujn ĉapelojn, precipe dimanĉojn. Malfrue, kiam ĉiuj kiuj estis
sendependaj ekĉesigis ilin porti, la komercistoj kaj komizoj alprenis
ilin kiel oficialaj kaj komercaj ĉapeloj. Ĉe multaj oficejoj Londonaj
la komizoj _deviĝas_ porti tiujn malbelajn ĉapelojn eĉ en la varmega
vetero....
Mi tute ne dubas ke, estonte, nur laboristoj kaj metiistoj portos la
fumpotĉapelon, kaj ĉe ili, ĝia vivado estos ja mallonga!
Ĉu mi sonĝas do? Ĉu la forntubo reale malpopulariĝas, aŭ ne? Ni
eklernas iom da higieno--ni scias bone ke la kapo bezonas ventolecon,
kaj ke tiuj pezaj ĉapeloj estas respondaj pri la senhareco de iuj el
ni; ni lernadas iom pri arto--kaj ni vidas ke la _f----o_ estas malbela,
malbelega; ni pli kaj pli deziras komforton, kaj ni tre bone scias ke la
_f----o_ estas tre malkomforta ... kion do? ni forlasu la
fum-pot-ĉapelon! Kiu aliĝos kun mi la Kontraŭ-Fpĉ-Brigadon?
PIEDNOTO:
[122] Urbestro de Londono.
EGIPTUJO KIEL VINTRA LOĜEJO.
Martyn Westcott.
Estas je tiu ĉi sezono de la jaro ke personoj riĉaj kaj riĉetaj, kaj
personoj de la libertempaj klasoj ekpripensas pri regiono, en kiu ili
povos pasigi komforte kaj plezure la vintron. Ekzistas granda, kaj, mi
opinias, ĉiame-grandiĝanta nombro da tiuj, al kiuj diris la kuracisto
"Vi devos vintrumi alilande." Inter tiuj estas multaj kiuj suferas nur
de enuo, fantazio malsana kaj manko da laboro difinita, sendube; sed
ankaŭ inter ili estas tiuj, kies brustoj estas "delikataj," kiuj devas
esti "tre zorgemaj," kaj suferas eble de renaj aŭ hepataj malsanoj. Al
ĉiaj tiaj personoj, kiel ankaŭ al la lacaj cerb-verkantoj, la
aŭtoroj, la dramaŭtoroj, la Parlementanoj kaj tiel plu, Egiptujo
vintre oferas klimaton ĉiam agrablan, kaj scenaron de tipo tute
nevidebla en Granda Britujo kaj la Kontinento Eŭropa kaj ankaŭ
objektoj posedantaj interesan historian malsuperan al nenia intereso en
la mondo. Estas en hodiaŭa Egiptujo multe da diverseco. La viro kun
gustoj modernaj trovos ĉe Kajro urbon kosmopolitanan plenan je
fremduloj interesigaj, kaj bonaj hoteloj; kaj tre apude, la antikvan
urbon de la Mamelukoj, kaj Kalifoj. Se oni preferas la allogaĵojn de la
vivo moderna antaŭ aferoj historic-interesaj ne disreviĝos je moderna
Kajro. Dum "la sezono" estas baloj, dancadoj, _bridge_-kunvenoj, tute
same kiel en ia alia urbo. Kaj kiam tiaj aferoj supersatas vin, jen
grandegaj monumentoj, la Piramidoj, la Sfinkso, kaj multe da temploj kaj
tomboj! La vojaĝanto kiu malsukcesas tiajn aferojn trovi interesaj,
certe bezonas fantazion! En Kajro mi ofte miregis, demandite "Ĉu estas
dezirinde vojaĝi laŭ la rivero? Kion oni faros tie?" ...
La senegala karaktero de la Nilo mem aparte, la urboj modernaj sur la
bordoj de ĝi, konstruitaj sur la sidoj kaj inter la ruinaĵoj de la
antikvaj urboj kvar ĝis dek-mil-jaraj, estas ja vidindaj. Tie ankaŭ
ekzistas hoteloj ĉiugradaj, kiuj ne estas tro altprezaj. Je pli ol unu
okazo mi aŭdis diri virinojn ke la dek-kvar-taga vojaĝeto sur la Nilo
estis inter la plej dolĉaj spertoj en siaj vivoj!
Kajron mem mi trovas enuiga; sed la granda rivero neniam lacigas. La
vivado en la riveraj vaporŝipoj estas plena je diverseco kaj intereso.
La tre oftaj ekskursoj azendorse tra la dezerto, kaj ĝia hela seka
aero, la mirindegaj antikvaj temploj kaj tomboj, kaj la dolĉa klimato
kune ĝuebligas la tutan vojaĝon kaj ĝin faras neforgesebla!
Plimultiĝa nombro da vizitantoj ĉiujare pasas preter _Assouan_, la
landlima stacio, por viziti _Kartum_ kiu grandiĝis mirinde sub Brita
protekto, kaj nun enhavas hotelojn kaj konstruaĵojn gravajn....
Ofte oni al mi petas detalojn praktikajn pri elspezoj kaj loĝejo en
Egiptujo dum la vintro. Kompreneble estas malfacile taŭge respondi.
Alveninte en tiu lando oni devas kalkuli tiom elspezi kiom li ĝenerale
elspezas, vojaĝante en la Eŭropa kontinento. La vojaĝoj en la
unua-klasaj vaporŝipoj estas sufiĉe altprezaj ĉar _Cook_ kaj la
_Anglo-Amerikana_ kompanioj havas tie monopolon. Ambaŭ ŝipe kaj lande,
tamen, zorgata de _Cook_, oni povas ĝui ĉion la plej bonan.
La azenoj estas bonegaj, kvietaj kaj facile-rajdeblaj de ĉiuj eĉ tute
sen rajda sperteco; kaj ĝenerale estas la gviduloj Arabaj sufiĉe
lertaj kaj ĝentilaj. Ekzistas tie ankaŭ bonegaj gvidlibroj, precipe
unu de _D-ro Wallis Budge_ verkita. La hodiaŭa Egiptujo ne nur estas
tenejo da antikvaĵoj senprezaj, tamen; oni povas egale tie vidi
modernajn triumfaĵojn de inĝenierado--tiaj kiaj estas la grandega
dig-ponto ĉe _Assouan_ antaŭ ne longe konstruita, kaj la pli eta digoj
ĉe _Assiut_--kaj multajn aferojn ankaŭ, interesaj sociologie.
Pri la klimato de Egiptujo mi devas iom paroli. La foresto da pluvo
certigas la sekecon de la aero, kaj la situacio geografia de la lando al
ĝi donas vintron varman. La temperaturo, tamen, malofte superas 80°
_Fahrenheit_ eĉ en la dezerto, kaj sur la rivero mem, nokte kaj
frua-matene, ofte estas preskaŭ malvarme, kompare (ekz., 60° F.). Tial
mi konsilas al ĉiuj kiuj intencas en Egiptujo vintrumi, ke ili kunportu
sufiĉe da varmega vestaĵo, precipe subvestaĵo--kaj ne atendu
somermezan hejton sur la ferdekoj de la vaporŝipoj. Novembro-Februaro
estas la plej bonaj monatoj, sed nur ĉe tiuj, kiuj malŝatas varmecon
someran estas malagrablaj Marto kaj Aprilo.
LA MARO.
El "Romano de Infano," de Pierre Loti.
Esperantigis Edmond Privat, ĉefredaktoro de la revuo: "Juna
Esperantisto."
Mi volus provi nun diri la impreson, kiun faris al mi la maro, kiam mi
ĝin unuafoje vidis.
Tiu ĉi estas vespera impreso; oni apenaŭ povis vidi, kaj tamen la
aperinta figuro estis tiel forta, ke ĝi unufrape por ĉiam gravuriĝis.
Kaj mi ankoraŭ retrospektivan tremfroston sentas, tuj kiam mi
tutspirite pripensas tiun memoraĵon.
Mi alvenis vespere, kun miaj gepatroj, en vilaĝon de la _Saintonge_
marbordo, en domon de fiŝkaptistoj luitan por la bansezono. Mi sciis ke
ni tien venis por io nomata "la maro," sed mi ĝin neniam vidis jam
(linio de sablaj montetoj kaŝis ĝin al mi, pro mia tre malgranda
kresko) kaj mi estis tre malpacienca ĝin koni. Post la vespermanĝo, je
la eknoktiĝo, mi do forkuris sola eksteren. La aero malvarmeta,
maldolĉa, odoris ion nekonatan, kaj stranga bruado, samtempe mallaŭta
kaj vastega, fariĝadis malantaŭ la sablaj montetoj, kien kondukis
vojeto.
Timigis min ĉio, tiu nekonata vojeto, tiu krepusko falanta el kovrita
ĉielo, kaj ankaŭ la soleco de tiu angulo de la vilaĝo.... Tamen,
armite per unu el tiuj grandaj subitaj decidoj, kiajn prenas kelkfoje
plej timemaj bubetoj, mi foriris rapidpaŝe....
Sed, subite, mi haltis frostita, tremante pro timo. Antaŭ mi, io
aperis, io malhela kaj bruanta, aperinta ĉiuflanke samtempe kaj
ŝajnanta ne havi finiĝon; moviĝanta spaco, kiu donis al mi la
mortigan kapturnon.... Sen ia dubo _tio estis ĝi_; nek unu minuto da
ŝanceliĝo, nek eĉ da mirado _ke ĝi estas tiel_, ne, nur teruro; mi
_rekonis_ kaj tremadis. _Ĝi_ estis malhelverda, preskaŭ nigra; _ĝi_
ŝajnis senfirma, perfida, englutanta; _ĝi_ moviĝis kaj ruliĝis ĉie
samtempe, kun ŝajno de funebra malboneco. Supere, etendiĝis unupeca
ĉielo, malhelgriza, kiel peza mantelo.
Tre malproksime, nur tre malproksime, je nekalkuleblaj profundaĵoj de
horizonto, oni ekvidis ŝiraĵon, lumaĵon inter la ĉielo kaj la akvo,
longa fendo malplena, flave helpala....
Por tiel _rekoni_ la maron, ĉu mi ĝin jam estis vidinta?
Eble, senkonscie, kiam, estante aĝa kvin aŭ ses monatoj, min oni
kondukis en la _insulon_, ĉe praonklino, fratino de mia avino. Aŭ ĉu
ĝi estis tiel ofte rigardata de miaj maristaj praavoj, ke mi naskiĝis
havante jam en la kapo malklaran rebrilon de ĝia grandegeco? Ni restis
momenton unu antaŭ la alia, mi de ĝi ensorĉata. De tiu unua
intervidiĝo sendube, mi havis la nekompreneblan antaŭsenton, ke iam
fine ĝi min prenos, malgraŭ ĉiuj miaj ŝanceliĝoj, malgraŭ ĉiuj
voloj kiuj provos min deteni.... Tio, kion mi sentis antaŭ ĝi, estis
ne nur teruro, sed ĉefe nedirebla malgajeco, impreso de ĉagrenega
soleco, de forlaso, de ekzilo.... Kaj mi reforiris kurante, kun vizaĝo
tre malĝoja, kredeble, kaj la haroj turmentataj de la vento, kun treega
rapideco por alveni al mia patrino, ŝin kisi, min premi kontraŭ ŝi;
konsoligi al mi mil animturmentoj antaŭaj, neesprimeblaj, kiuj premegis
mian koron, vidante tiun grandan spacon verdan kaj profundan.
REVADO.
Originale verkita de Srino. Reddet (Sens).
En flora ĝardeno de l' revoj
Mi iris dum nokto promeni
Tra l' arboj, la freŝaj kreskaĵoj
Ĉarmite mi paŝis sen halti.
Mi vidis la bluan floreton,
La floron kun palaj folioj,
Mi prenis lazuran ludilon
De la dudekjaraj geknaboj.
Mi vidis la floron purpuran,
La brilan emblemon de gloro;
Mi vidis la floron malhelan
Kaŝantan la lumon en koro.
Mi vidis poetan la floron
Post tiu de l' blanka edzino:
El ĉiuj kolektis garbeton
Ĝis blovis, frostega, la vento.
Kaj tiam, forkuris rapide
Timante ke ĝia flugilo
Forportos parfumojn subite.
De mia odora rikolto.
DIALOGO PRI ELIZIO.
Originale verkita de Esperantisto 10549.
_Kritikisto._ Amiko mia, vi estas alie admirinda poeto, sed vi treege
amas haki la vostojn. La troa eliziemo ne estas aprobinda. Mi malamus
fortranĉi la voston aŭ al vorto aŭ al besto.
_Poeto._ Sed vi ne estas poeto.
_K._ Mi estas nek poeto nek ĥirurgiisto, sekve la kompatinduloj ne
timas mian dispecigemon.
_P._ La versfarado, sume kiel la medicina scienco, postulas la
vivo-sekcion.
_K._ Sed tio ne senkulpigas kruelecon senbezonan. La modelaj verkistoj
en la _Fundamenta Krestomatio_ ŝpareme uzas tranĉilon.
_P._ D-ro Zamenhof mem elizias.
_K._ Malofte severe. Lia longa poemo "_Al la Fratoj_" estas preskaŭ
tute sen elizio. Dufoje li tranĉas la artikolon, sed nenion plu.
_P._ Li ankaŭ verkis la kanton "_Al la Reĝo_."
_K._ Bedaŭrinde jes! Jen bela poemo difektita per malmodera eliziado.
_P._ Ĉu vi kritikas eĉ la Elpensinton de Esperanto?
_K._ Oni kritikas ĉiun eminentulon. Eĉ la suno enhavas makulojn. Ju
pli verkisto estas laŭdinda, des pli li estas kritikinda. Tamen iometo
da maldeco ne kontraŭpezas la tutan indon de plej granda poeto.
Ordinare la majstro estas tre humana verkisto, kaj li tranĉas malmulte.
_P._ Tranĉi estas neeviteble.
_K._ Ne absolute. En "_Alaŭdeto_" kaj en aliaj modelaj kantoj, mi vidas
plezure ke ĉiuj la vortoj, senescepte, gaje skuetas siajn vostojn
nevunditajn.
_P._ Elizio plibeligas poemon.
_K._ Pardonu al mi. Vort' en poem' ofte similas al soldat' post batal',
aŭ al kat' kiu sengarde sidiĝis en kuniklokaptil', kaj al poem' alie
belul' alvenas mien' de malsanulej'.
_P._ Vi do tute malŝatas elizion.
_K._ Ne tute. Sed estu diskreta, kaj kompatu la vostojn. Ne decas
operacii kvazaŭ per falĉilo.
_P._ Kion vi proponas kiel la plej bona modelo de rima stilo?
_K._ Preskaŭ la tutan poemaron en _Fundamenta Krestomatio_, malgraŭ la
elizioj. Sed ne tranĉegu sovaĝe. Ne faru tiom da kripluloj. Ne estu
sangavida. Ni ne estas en Mandĉurio!
_P._ Ŝajnas al mi ke vi estas prava.
_K._ Nehakita kanto estas rava.
AL LA KORBO POR FORĴETAĴOJ.
La plej humila sed tre utila membro de la Redakcio, kun plena
respekto de la Verkistino, E. J. Catt.
Kara Korbo,
Laŭ la interesaj enhavoj de la The Esperantist, la mondo, aŭ
pli bone ĝiaj loĝantoj, tiel saĝiĝas kaj tiel klere verkas, ke la
ideo sin prezentis al mi ke ci malofte, aŭ eble neniam, ricevas
donacon.
Tiu ĉi pensado kortuŝas min. Ne balancu la kapon (aŭ cian tenilon)
kun mieno de malespero. Sendube ci baldaŭ repleniĝos--ĉar mi estas
verkonta iom speciale por ci, ho kara Korbo, por ci sole, kiel esprimo
de simpatio.
Estas nur simpla (sed tamen vera) anekdoto, kaj tute negrava. Nek ci nek
mi estas el la gesaĝuloj; ne multe taŭgas sekvi niajn faradojn,
escepte por doni plezuron unu al la alia.
Legante artikolon "_Iom da Muziko_" memorigis al mi ion, kion mi aŭdis
antaŭ la historia periodo, t.e., kiam mi estis infanineto.
Sinjoro kiu ofte venis ĉe ni por fumi la pipon de amikeco kun mia
patro, multe amuzis min per liaj anekdotoj. Fojon li rakontis la
sekvanton:--
Je Novjaro mi vizitis la gastaman Kapitanon M---- ĉeestis multaj
parencoj, amikoj, konatuloj, k.t.p., inter kiuj estis junulo--ne tre
bone konata. Oni petis ke li kantu.
"Ho jes! volonte mi kantos, sed eble vi permesos ke mi unue rakontos
aferon--poste se vi tion deziras, mi tre volonte kantos!"
"Ĉe lernejo mi multe ĝuis la kantadon. Revenante hejmen maten-frue, mi
fermis la pordon de mia dormoĉambro kaj tre kontente mi ekkantis belan
himnon. Subite mi aŭdis teruran voĉon ekkrii "Tomaso! Tomaso! kion mi
aŭdas? Vi malbona knabo, filo de respektindaj gepatroj, segi tabulojn
je Dimanĉo! Venu tuj malsupren."
"Vi do vidas ke ili ne permesis al mi ekzercadon por plibonigi mian
voĉon!"
Li silentis. Eble la gastoj dankis lin pro la rakonto, sed estas certe
ke oni ne plu deziris ke li kantu!
Sed ni lasu tion--
Nu, Korbo kara, kion vi pensas pri mia verketo? Ĉu vi ĝin ricevos, aŭ
ĉu vi preferas resti malplena?
LI, ŜI, ĜI KAJ ALIA.
Originale verkita de Cynicus.
_Li._ Mi vidu, jen estas unu, du, tri--kvar fraŭlinoj. Mi miras kiu
_ŝi_ estas? Mi skribos al _ŝi_.
_Ĝi._ Estimata Fraŭlino,--Mi estus tre kontenta se vi korespondadus
kun mi, letere aŭ per il. p.k. Via, k.t.p.
_Ŝi._ Ho! nova korespondanto! Ne malbona--bone elektitan
karton--montras bonan guston--kaj--jes, estas bona skribmaniero. Ho jes,
mi korespondados kun vi, sinjoro!
_Ĝi._ Estimata Sinjoro, mi dankas vin pro via beleta karto. Volonte mi
interŝanĝos p.k. kun vi. Kiajn specojn da kartoj vi preferus? Mi
sendos tiujn, k.t.p.
_Li._ Ha, la respondon al la mia! Kia belega karto! Ŝi havas bonan
guston, kaj--jes--mi pensas ke mi ametos tiun ĉi fraŭlinon.
_Ĝi._ Tre estimata Fraŭlino, estis kun ĝojo, ke mi ricevis vian
agrablan respondon al mia karto. Mi estas tre feliĉa ke ĝi plaĉis al
vi. Vi estas tre afabla, kara fraŭlino, demandi kiajn specojn da kartoj
mi preferas. Mi preferus, kaj akceptos kun plezuro, k.t.p.
_Ŝi._ Kiel ĝentila! Jes, mi ametos tiun ĉi sinjoron.
_Ĝi._ Tre estimata sinjoro, kiel belegaj estas la kartoj, kiujn vi
sendas. Ĉu vi kredas en Telepatio? Ĵus tiam, kiam vi sendis vian unuan
karton, mi legis vian anoncon en la ĵurnalo, kaj mi ekpensis ĉu mi
skribus al vi; sed la penso pasis, kaj mi ne skribis. Ĉu vi
interesiĝis pri psikologio? Mi pensas, k.t.p.
_Li._ Ho, ho! jen estas alia psikologistino! Strange, kiel la virinoj
amas ĉion kio estas mistika, nekomprenebla. Mi volus scii ĉu vere ŝi
intencis respondi al mia anonco.
_Ĝi._ Kara Fraŭlino,--Ĉu mi kredas en telepatio? Certe, jes. Ĉu tiuj
ĉi kartoj kiujn ni sendas unu al la alia ne estas pruvo? Ĉu vi ne
observas, ke mi sendas la miajn en la sama tago ke vi sendas la viajn?
Vere, kune ni pensas, kune skribas, kune sendas; devas esti do
telepatio, kaj ni devas esti simpatiaj unu al la alia. Ni do estas
geamikoj, ne vere? Kiu scias, eble ni estas geamikoj longe serĉitaj.
Ĉu vi permesos al mi nomi vin amikino? Ho jes, mi tre interesiĝas pri
psikologio, sed estas multaj branĉoj apartenante al tiu ĉi moderna
"Arbo de Sciado." Kiun vi preferas, mi--k.t.p.
_Ŝi._ Ho, estas bone! Mi estas trovinta viron, kiu skribas tiel se mi
estas inteligenta estaĵo.
_Ĝi._ Kara Sinjoro,--Ĝojege mi ricevis vian lastan karton. Kvankam mi
demandis ĉu vi kredas en telepatio, mi ne scias ĉu mi kredas aŭ ne.
Certe, estas strange, ke ni ambaŭ skribas samtempe, sed estas ankaŭ
strange ke vi deziras min nomi amikino. Kiel ni povas esti geamikoj se
neniam ni vidis unu la alia. Vere, mi timas ke vi ne trovos min esti tre
interesa amikino, kaj baldaŭ vi bedaŭros ke vi tiel rapide volis nomi
min "amikino." Ĉu vi preferus skribi letere? Ne estas sufiĉa spaco por
skribi multe sur p.k. Kian branĉon de tiu kiun vi nomas la "moderna
arbo de Sciado" vi preferus priskribi? Ĉu vi scias ion ajn pri
hipnotismo? Mi amus--k.t.p.
_Li._ Jes, mi amas tiun ĉi fraŭlinon. Kial--mi ne scias--sed, mi amas
ŝin.
_Ĝi._ Karega Amikino,
Ho ve! Ĉu vi koleros kontraŭ mi tiel skribinte. Ne mallaŭdu min, mi
petegas. Sed se mi skribas "kara," ne estus vera. Vi estas pli ol "kara"
al mi, tial mi skribas "karega." Ne, mi ne scias multe pri hipnotismo,
sed mi timas ke vi scias tro multe, kaj ke vi min hipnotigis tiel, ke mi
trovas mi mem devigata pensi pri vi kontraŭvole. De la ricevo de via
unua karto, mi interesiĝis pri vi; de via unua karto mi vin amis, kaj
nun mi vin amegas. Ĉu vi hipnotigis, aŭ ĉu vi ensorĉis min, mi ne
scias; ĉio kion mi scias estas ke mi vin amegas, kaj atendas vian
leteron kun la plej granda malpacienco. Ho, kiel mi ĝojas ke vi
permesas min korespondadi kun vi letere.
Sed kio vin interesigos, kian temon mi priskribos? Mi mem? Eble vi
ŝatus scii iom pri via korespondanto. Nu, mi havas tridek kvar
jarojn--mi estas--ho, mi ne povas priskribi min mem. Mi enmetas foton,
kaj petegas ke vi estos malsevera kontraŭ tiu malbelulo. Ĉu vi sendos
vian portreton al mi, karega amikino mia. Mi ŝatos ĝin supre ĉiuj
miaj plej ŝatataj havoj. Mi estas--k.t.p.
_Ŝi._ Kia bona letero! Ho, mi estas tre feliĉa ke li skribis al mi.
Certe, mi neniam antaŭe ricevis tiel bonan leteron.
_Ĝi._ Ne, kara amiko, mi ne estas kolera kontraŭ vi, ĉar vi nomas min
"karega," kvankam mi miras. Sed mi avertas vin ke neniam mi kredas ion
kion viro skribas al mi, kaj nur la duonon de tio kion li diras.
Nu, kion mi priskribos? Min mem? Mi timas ke estas tiel malfacile skribi
pri mi mem, kiel vi trovas malfacile skribi pri vi mem. Mia aĝo? Mi
estas tiel maljuna kiel Evo. Miaj haroj estas brunaj, ankaŭ miaj
okuloj. Sed mi enmetas foteton, vi vidos kian specon da vizaĝo mi
havas. Ha, vi trovos min tre malsprita; mallerta. Mi scias nenion. Sed
vi, vi ja povos skribi pri multaj interesaj aferoj. Vi estas artisto, vi
loĝas en granda urbo; inter tre gaja, artista popolo; kaj certe, devas
esti multaj okazoj kiujn vi povus bone priskribi.
Mi konfesas ke mi estas tre interesita pri karaktero. Mi bone ŝatas
legi la vizaĝojn de tiuj kiujn mi renkontas. Mi ankaŭ legas la
karakteron per la skribmaniero. Ha, ha, sinjoro! Vingardu! Baldaŭ mi
lernos ĉion kion vi bone volus kaŝi de mi.
Ankaŭ mi konfesas ke mi amas tiri la ŝnuretojn kaj vidi la pupojn
danci. Ĉiu, pli-malpli baldaŭ montras siajn malgrandajn
malsaĝaĵojn--malfortajn punktojn, kaj tiam mi ridas. Ho jes, mi ridas!
Denove, mi diras gardu vin bone, sinjoro! Jam mi vidas en vian foton, ke
vi estas--ne, mi ne diros kion mi legas. Mi esperas--k.t.p.
_Li._ Skeptikulino, he? Nu, ni vidos ĉu mi povas ŝin kredigi je mi.
_Ĝi._ Ho, karulino mia! Kiel vi estas kruela! Kial vi ne kredas ke mi
skribas la veron? Mi ĵuras ke mi amas vin, tiel neniam mi amis virinon
antaŭe, kaj nur vin. Sed vi estas malboneta min dubi. Aliaj viroj eble
diros al vi multe da tio kio ne estas vera--sed mi? Ho, kiel vi min
vundas! Mi sentas ĉion kion mi skribis. Efektive mi amis vin, mi amas,
kaj ĉiam mi amos! Mi ne scias kial vi estas tiel maljusta--k.t.p.
_Ŝi._ Ha-ha-ha! Li iĝas varma. Ni atendu.
_Li._ Neniam respondon! Kial, mi miras.
_Ĝi._ Ĉu mi ofendis vin, tre karega amikino mia? Mi petegas ke vi min
pardonos, se jes. Ho, se vi povus scii kiel mi vin amas. Sed vi estas
malvarma, kruelega--Ho, mi petegas, amu min iomete, se vi ne povas ami
min tiel mi amas vin. Mi pensas pri vi de la mateno ĝis la nokto;
ĉiame mi vidas vin antaŭ...k.t.p.
_Ŝi._ Tio ĉi estas amuziga.
_Ĝi._ Ne pli longe mi povas kontraŭbatali vin, Karulo. Jes, mi
konfesas ke ankaŭ mi amas vin. Mia plej amata, se vi povus esti ĉi
tie, mi montrus al vi kiel multe mi amas vin. Ho, karega mia, ĉu mi
estas trovinta unu kiu amas min kiel mi deziras esti amata? Ĉu mi laste
estas trovinta unu kiu min komprenas? Ho...k.t.p.
_Li._ Ha-ha-ha! Mi pensis ke mia lasta letero ŝin kaptus.
_Ĝi._ Ho, mia plej amata, mia ĉio, mia...k.t.p.
(Post semajno).
_Ĝi._ { Ho! Mia karulineto...k.t.p.
{ Ho! Mia karulo...k.t.p.
(Post tri tagoj).
_Ĝi._ { Ho! Mia amatino...k.t.p.
{ Ho! Mia amato... k.t.p.
(La proksiman tagon).
_Ĝi._ { Ho!!......!! k.t.p.
{ Ho!!......!! k.t.p.
(La saman tagon).
_Ĝi._ { Ho!!!......!!!! k.t.p.
{ Ho!!!......!!!! k.t.p.
(Post tri monatoj).
_Ĝi._ { Jes, karulino mia, kiam ni renkontos en la proksiman monaton,
{ Jes, karulo mia, Ho!!!......!!!!.........!!!!! k.t.p.
(Post semajno).
_Li._ Mi pensas ke mi iros Londonon iom pli baldaŭ ol mi skribis. Mi
volus ŝin vidi antaŭ ŝi vidos min. Certe mi volas vidi ŝin antaŭ ol
mi--facile mi povos aliri al la strato, kaj atendi-- (_Al la Alia_) Ni
iros je la 21a anstataŭ la 27a, estas grava afero pri kiu mi devos
zorgi. Estas tre ĉagrena, sed----
_Ĝi._ Karega karulino mia, mi estas korrompita. Mi ne povos alveni
antaŭ la tria de Julio. Ho, kiel longe ŝajnos la tempo ĝis
mi...k.t.p.
(En la 30a Junion).
_Ŝi_ (_al la Alia_). Mi venos al via oficejo hodiaŭ post-tagmeze, kaj
ni vespermanĝos ĉe la Frascati kafejon antaŭ iri al la teatro
vespere.
(En la vespero de la sama tago. Ĉe "Charing Cross" Stacidomo).
_Li._ } {
} (Renkontante). { !!!
_Ŝi._ } {
(Post kvin minutoj).
_Li._ } { Mia edzino.
} (Prezentante la Alia). {
_Ŝi._ } { Mia edzo.
Maljunaj geedzoj loĝis ĉe hotelo ne-vin-trinkeja. Sed la maljunulo
ĉiam trinkis iom da viskio hejme, kaj li tial aĉetis botelon da ĝi en
la urbo, por havi malmultajn gutojn ĉiunokte.
Kiam ili estis forirontaj, ili ne sciis kie kaŝi la malplenan botelon.
"Metu ĝin sur la supro de tiu alta vest-ŝranko," diris la edzino.
"Bonegan ideon," respondis ŝia edzo; "donu al mi seĝon, kaj mi metos
ĝin tie."
Vigle staranta sur la seĝo, li ekvidis ke la ŝrank-supro estis tiel
plenigita je similaj boteloj ke ne restas spaco por la lia!
Kompreneble la ĉambro-servistinoj neniam purigis tiun altan lokon.
(_Vera Rakonto_) A. Bullock Webster.
AMUZAĴOJ.
El la Hispana.--Tradukitaj de D. H. Lambert, B.A.
Foje la imperiestro Josefo, alveninte al ia urbo neakompanate de siaj
korteganoj, estis demandata de la mastrino de la hotelo ĉu li estas unu
el la imperiestra sekvantaro. "Ne," respondis la princo. La scivoleco
tamen de la bona virino ne kontentiĝis per respondo tiel mallonga. Si
serĉis senkulpigon por eniri en lian ĉambron, kaj vidante lin razantan
demandis ĉu li havas ian oficon apud la imperiestro. "Jes," rediris la
monarĥo, "Kelkafoje mi lin razas!"
* * *
Estas kutime ke ĉasantoj interparoladu pri la eksterordinaraj okazoj
kiuj sin montras dum ilia speciala pasatempo kaj trograndigu la ecojn de
siaj hundoj.
Dum la mallacado de ĉasantaro inter kiu troviĝis Aleksandro Dumas, oni
ekparolis laŭvice la ĉiaman temon pri la ĉashundoj. Dumas aŭdis
siajn kunulojn rakonti la mirindan intelegentecon vidigitan de tiuj ĉi
bestetoj. Kiam sia vico alvenis, li trograndigis ankaŭ la
inteligentecon de sia propra hundo. "Ho!" li komenciĝis, "mia hundo
posedas supereman lertecon unufoje kiam mi matenmanĝis en la ĝardeno
kune kun amiko, Fanoro--kiel mi nomis mian hundon--atendis humile por
ke, kiel kutime, mi disĵetu al li la matenmanĝerojn. Sed, vidinte ke
mi ne memoras lin, li forkuris al la fino de la ĝardeno, kaj venis
returnen al mi, alportante en la buŝo branĉeton da la floro nomita
Ne-min-forgesu!"
* * *
Notario prenis la veturilon por iri al urbeto proksima de Seviljo, kaj
la veturigisto demandis al li dekkvar pesetojn.
"Ĉu vi volas certigi ĵure la koston de tiu ĉi vojiro?"
"Volonte, sinjoro."
La notario tiam eltirinte el sia poŝo kaj stariginte sur la tablo
krucifikson lin igis ĵuri kaj donis al li ses pesetojn rimarkante ke li
mem detenas la restaĵon kiel leĝan pagon pro la ago de la ĵurpropono!
* * *
Reĝido volante fari ŝercon cencerne unu el siaj korteguloj, kiun li
estis utiliginta diversamaniere kiel ambasadoron, diris al li ke li
similas strigon. "Mi ne scias, Via Moŝto, kion mi similas," li rediris,
"tio kion mi scias estas ke multajn fojojn mi estas havinta la honoron
prezenti Vian Reĝan Moŝton!"
* * *
Ia sinjoro vespermanĝante en hotelo demandis al persono je sia flanko
ke li bonvolu pasigi la mustardon.
"Ĉu vi kredas ke mi estas servisto?"
"Ho, ne, sinjoro," rediris la alia, "mi supozis ke vi estas sinjoro!"
STRANGA AVENTURO DE ĈIRKAŬKOLO.
Tradukita el Dickens de A. A. Cowan.
"Nu, Bob," diris Hopkins je apenaŭ rimarkebla ekrigardo je la atenta
vizaĝo de S-ro Pickwick, "estis stranga malfeliĉo la lastan nokton.
Infano enkondukiĝis, kiu estis glutinta ĉirkaŭkolon."
"Glutinta kion, sinjoro?" interrompis S-ro Pickwick.
"Ĉirkaŭkolon," respondis Jack Hopkins. "Ne la tuton samtempe, vi
scias, tio estus tro multa--vi ne povus gluti tion, sed la infano
povis--he! S-ro Pickwick, ha! ha!" S-ro Hopkins ŝajnis multe
kontentiga je sia plaĉaĵo; kaj daŭradis, "Ne, estas tiamaniere. La
gepatroj de la infano estis malriĉaj personoj kiuj loĝis en korto. La
plejaĝa fratino de la infano aĉetis ĉirkaŭkolon, ordinara
ĉirkaŭkolo farita el grandaj nigraj lignaj globetoj. La infano, kiu
amis la ludilojn, prenis la ĉirkaŭkolon, kaŝis ĝin, ludis kun ĝi,
tranĉis la ŝnureton, kaj glutis globeton. La infano pensis ke estis
granda ŝercado, revenis la tagon plej proksiman, kaj glutis alian
globeton."
"Benu mian koron," diris S-ro Pickwick, "kia terurega afero! Mi petas
por senkulpigo, sinjoro. Daŭrigu."
"La plej proksiman tagon, la infano glutis du globetojn; la tagon post
tiu, li regalis sin je tri, k.t.p., ĝis dum unu semajno, li estis
fininta la ĉirkaŭkolon, konsistanta el dudekkvin globetojn. La
fratino, kiu estis diligenta knabino, kaj malofte aĉetis ian ornamaĵon
por si, ploregis pro la perdo de la ĉirkaŭkolo; serĉis ĉie por ĝi;
sed, mi ne bezonas diri, ke ŝi ne trovis ĝin. Post malmultaj tagoj, la
familio estis je tagmanĝo--bakita ŝultro de ŝafo kun terpomoj sub
ĝi--la infano kiu ne malsatis ludis ĉirkaŭ la ĉambro, kiam subite
terurega bruo aŭdiĝis, tiel kiel malgranda, hajlventego. 'Ne faru
tion, mia knabo,' diris la patro. 'Mi faras nenion,' diris la infano.
'Nu, ne faru ĝin ree,' diris la patro. Estis mallonga silento, kaj tiam
la bruo rekomencis pli laŭta ol antaŭe. 'Se vi ne atentas tion, kion
mi diras,' diris la patro, 'vi trovos vin lite post tre mallonga tempo,
mia knabo.' Li skuis la infanon por igi ke li obeu, kaj tiaj kraketoj
sekvis kiajn neniu antaŭe aŭdis. 'Nu! estas _en_ la infano!' diris la
patro, 'li havas la krupon en la malprava loko!' 'Ne, mi ne havas ĝin,'
diris la infano, ekploranta, 'estas la ĉirkaŭkolo, mi glutis ĝin,
patro.' La patro ekkaptis la infanon, kaj kuris kun li al la
malsanulejo; la globetoj en la stomako de la knabo, kraketantaj la tutan
vojon pro la ekskuado, kaj la homoj rigardantaj supre en la aero kaj
malsupre en la keloj, por vidi de kie la nekutima sono venis. Li estas
en la malsanulejo nune," diris Jack Hopkins, "kaj li faris tian
teruregan bruon kiam li marŝis ke oni devis envolvi lin en la vesto de
observisto, por ke li ne veku la malsanulojn!"
"Tiu estas la plej eksterordinara afero, kiun mi estas ja aŭdinta,"
diris S-ro Pickwick je akcentega bato sur la tablo.
"Ho, tio estas nenio," diris Jack Hopkins, "ĉu estas, Bob?"
"Ne certe," respondis S-ro Bob Sawyer.
"Tre strangaj aferoj okazas je nia profesio, mi povas certigi vin,
sinjoro," diris Hopkins.
"Tiel mi inkliniĝas imagi," respondis S-ro Pickwick.
ETHELWALD KVIETIGAS LA MARON.
Tradukita el Angla-Saksona originalo, de G.L.B. kaj C.F.W.
Mi kun du aliaj fratoj venis Farnon la insulon. Intencis mi paroladi kun
la honorinda patro Ethelwald. Poste ke mi kun la lia parolado estis
konsolita kaj la lia benado estis al mi donita, kaj tiam kiam ni domon
revenintaj jam estis sur la alta maro, subite disŝiriĝis la paco de la
ĉielo kio estis reginta je la tempo kiam ni enŝipiĝis kaj tiel grava
vetero ekalvenis kaj tiel furioza urago ekfalis ke ni nek kun velo nek
kun remado povis eĉ iometete progresadi, kaj ni nepre nenio atendis
krom la morto mem. Dume ke ni do tie plej longe kun la vento kaj la maro
tute vane laboradis kaj bataladis, rigardis ni tiam malantaŭe por vidi
se estus eble ke ni ree tentu atingi la insulon el kiu ni estis
elvenintaj. Sed kien ajn ni nin turnis la sama urago nin renkontis, nin
ĉirkaŭstaris, nin ĉirkaŭringis ĉiaparte kaj nenia espero de saviĝo
jam restis al ni.
Post longe ni niajn okulojn suprenlevigis kaj ekvidis ni sur Farno la
insulo, la al Dio karan patron Ethelwald'on elirantan el la lia sekreta
loĝejo, volantan havigi al ni sukcesan kuradon, por vidi tion kio estis
okazinta je ni; ĉar li estis aŭdanta la bruadon de la ventego kaj de
la muĝanta maro. Kaj li, nin vidanta alportitajn en danĝeron kaj
tiamaniere laborantajn, la genuojn fleksadis al Dio, Patro de Nia
Sinjoro kaj Savisto Ĥristo, preĝanta pro la nia saviĝo kaj vivo. Kaj
kiam li tian preĝon finigis, la superfluantajn akvojn li
retrankviligis, kaj la ventegon redefaligis, ĝis ke nepre la furiozeco
de la ventego foriĝis kaj favorantaj ventoj nin kondukis sur plej
trankvila maro al la bordo. Kiam do ni trafis la bordon, kaj la nian
ŝipon ankaŭ el la ondoj forportis, samminute vento egale forta kiel
antaŭe revenis, kvazaŭ ĝi dum tiu mallonga tempeto pro ni estis
trankviligita, kaj dum la tuta tago plej forte kaj furioze blovegis,
tiel kiel oni verŝajne devus ekkredi ke la mallonga periodeto de
trankvileco, kiu tiatempe okazis, nin estis aldonita de la Ĉielo, por
favori tiun serviston de Dio, pro nia saviĝo preĝantan.
Note.--La Angla-Saksona teksto el kiu la jena historieto estas
eltirita, presiĝis en la de Sinjoro Alfred Cook (Yale'a Profesoro)
verkita libro nomita _Unua Libro de Antikva Angla_; plej interesplena
kaj grava libreto por tiuj kiuj sin interesas pri la komencaĵoj de la
hodiaŭa Angla Lingvo. La nunaj tradukistoj penadis konservi la stilon
de la originala teksto.
MALNOVAJ KANTOJ.
Tradukita de Clarence Bicknell.
Ne povas mi malnovajn kantojn
Rekanti kiel foje;
La kor', la voĉo al mi mankus,
Mi plorus tro malĝoje.
En tiuj kantoj mia koro
Pasintajn tempojn trovas;
Rekanti ilin, aŭ rerevi
La revojn mi ne povas.
Ne povas mi rekanti ilin,
Kaj la malĝojajn ĉarmojn;
Iliaj melodioj vekus
El dorm' malnovajn larmojn:
Kvankam mi ne forgesas ilin,
Malĝojajn kaj dolĉegajn,
Mi tamen ne rekanti povas
La kantojn tro karegajn.
Ne, mi ne povas! la vidaĵoj
Revenas pri la horoj
De oraj revoj forflugintaj,
Pri jaroj de doloroj;
Sed, per rompitaj teraj ĉenoj,
L' anim', en libereco,
Rekantos eble tiujn kantojn,
Kaj dum la eterneco.
LA ESPERANTA SUBJUNKTIVO.
La artikolo de D-ro Lloyd ne konvinkis min, ĉar mi opinias ke, por
uzi la imperativon, ne estas necese havi verbon esprimantan volon
deziron aŭ permeson. Sufiĉas ke tia ideo estas (mi ne skribas "estu")
en la penso de la parolanto. Nu, en la ekzemploj cititaj de D-ro
Lloyd, oni povas enŝovi la verbojn konformajn, ne ŝanĝinte la sencon.
"Li malkovris la manon, permesante ke la serpento tie mordu."
"La poŝto, volinte ke la leteroj estu tuj specigitaj, sendas
specigistojn."
"Ŝi estis tiel maldika, ke kiam ŝi deziris ke oni povu ŝin rimarki,
ŝi bezonis eniri du fojojn la ĉambron."
Nur, mi neniam skribos: "Mi timas ke li venu," ĉar, kiel tre ĝuste
rimarkigis D-ro Lloyd, ne estas en la frazo la plej malgranda nuanco
de ordono aŭ deziro.
Mi konsentas ke tia maniero konsideri la aferon, devas ŝajni stranga al
gramatikistoj. Sed mi pensas ke ĝi entenas logikecon, kaj, kio estas
ankoraŭ pli grava, praktikecon. La reguloj kiuj regas la uzadon de
Subjunktivo en naciaj lingvoj (almenaŭ en la Franca) estas terure
arbitraj, tiel ke la gramatikistoj ne ĉiam konsentas pri ili, kaj ke
eĉ kleraj personoj tre ofte malobeas ilin. Tio ŝajnas pruvi ke tiu
modo estas tute senutila.
Kiel Esperanta profesoro, mi eksperimentis kiom malfacile estas doni
precizajn regulojn pri tiu modo, kaj kontraŭe kiom estas praktika la
principo donita en la paragrafo 218 de la Sintakso. Jen kiel mi klarigas
al miaj lernantoj la uzadon de la modoj.
La indikativo estas la modo normala. Oni devas uzi ĝin, kiam oni ne
havas motivon por uzi kondicionalon aŭ imperativon.
La kondicionalon oni uzu, kiam oni povas, ne ŝanĝinte la sencon,
enŝovi "supozinte ke" en la unuan propozicion, kaj "en tia okazo" en la
duan. Cetere la unua aŭ la dua propozicio povas esti Subaŭskultata.
Ekzemple (Paragrafo 169, Sintakso):
"Se li estus riĉa, li havus multajn amikojn." "Supozinte ke li estus
riĉa, en tia okazo li havus multajn amikojn."
"Mi volus vin vidi!" "Supozinte ke tio ne malplaĉus al vi, en tia okazo
mi volus vin vidi."
"Se mi povus lin venki!" "Supozinte ke mi povus lin venki, en tia okazo,
kiel feliĉa mi estus!"
La imperativon oni uzu, kiam oni povas, ne ŝanĝinte la sencon,
enŝovi, en la frazon, unu el la verboj voli deziri konsili permesi
peti, k.c., kiuj montras volon pli malpli fortan. Mi jam donis
ekzemplojn pli supre.
Ŝajnas al mi ke, tiam, la du lastaj modoj ludas sian logikan rolon,
t.e., mallongigi la frazojn.
Mi bone scias ke oni povos trovi en Esperantaj libroj, eĉ en Zamenhofaj
verkoj kelkajn frazojn kiuj ne estas konformaj al tiuj reguloj. Sed ili
estas maloftaj, kaj tio, laŭ mi, ne pravigus la enkondukon de reguloj
arbitraj neklaraj kaj senutilaj.
(_Profesoro_) H. Sentis (_Grenoble_).
FRAGMENTAJ MEMOROJ.
Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon).
_La aŭtoro rizervas ĉiajn rajtojn._
Mi verkis por tiu ĉi monato kelkajn detalojn pri vizito kiun ni faris
al la bonekonata Kavernego Grandega de _Kentucky_.
Tra la Kavernego trafluas subteran riveron en kiu troviĝas du specoj da
fiŝoj. Unu speco havas okulojn sed ne povas vidi; la alia speco (kiu
eble enloĝadas la Kavernegon kelkajn centojn aŭ milojn da jaroj pli
longe) tute ne havas okulojn.
Kaj nun mi petas, ke la leganto imagu kvardek personojn, el kiuj ĉiu
portas lampon, postsekvante en la kavernego maljunan nigrulon kiun oni
nomas "Onklo Nikoĉjo."
En Ameriko ĉiujn maljunulojn oni nomas "Onklo."
* * *
Ni aŭdas solenan _tik, tak_, oni nomas ĝin la horoloĝon. "Kiam oni
streĉas ĝin, Onklo Nikoĉjo?" demandas nia sola knabeto. "Ho, tio! oni
ĝin streĉis en la unua jaro de la mondo, Sonny (Fiĉjo)." Kiom da
miljaroj faladas tiu guto da akvo!
* * *
Ni vidis la fundon de la "senfunda profundejo"; ĝi havis nur kvin-dek
futojn da profundeco. Sed de _Bourne's Dome_ (la kupolo de _Bourne_), ni
_ne_ vidis la fundon.
Tiel kiel se ni estus starantaj ekstere ĉe fenestro ni ĝin rigardadis
tra longa fendaĵo, elstreĉantaj en ĝin niajn kapojn por pli bone
vidi, tuj kiam Onklo Nikoĉjo kiu estas suprenrampanta sur la eksteron
de la kupolo, trapuŝas tra negranda malfirmaĵo lumegigilon, kiu
lumegigas la mirindajn akvoskulptaĵojn de la flankaĵoj kaj de la
interno de la kupolo. Fine li faligis ĝin kaj tuj la ombroj forrabas de
niaj okuloj la belegan kupolinternon, sed falinte ĝi malkaŝas ĉiam
novajn belaĵojn sur la flankaĵoj. Ĉion lumigegante ĝi preterfalas
kiel strio da lumo nian fendaĵon, kaj postsekvante ĝin per niaj
rigardoj, ni vidas ke ĝi estas nun nur malgranda punkto da lumo, sed
ĉiam (ĉar Onklo Nikoĉjo faligas multajn lumegilojn) ĉiam, antaŭ ol
atingi la fundon de la putego ĝi estingiĝas. Mi ne atencos priskribi
la akvoskulptaĵojn. Se lertegaj koboldoj estus tien skulptintaj siajn
plej fantaziajn sonĝojn, ĝi estus tiel, kiel ĝi estas, belega,
teruriga, mistera, fantazia!
* * *
Ni eniras kavernon (en la kavernego estas multaj kavernoj). Subite oni
elstreĉas brakon kaj haltigas min. Ni staras ĉe la bordo de trankvila
maro, kaj radioj de la hela luno lumigas sur grandajn blankajn nubegojn
amasigitaj unu super la alia ĉe la horizonto de la maro. Mi aŭdas
elspiritan murmuron: "Kiel belege! Kiel belege!" Jes, sed tiuj lanecaj
nuboj estas solida ŝtonego, kaj la trankvila maro terurigega krutaĵo.
Vere tiu brako savis min de subita morto!
* * *
Proksime de la dometoj de ftizo suferintoj (ili ĉiuj mortis) ni trovis
kelkajn stipojn, sur kiujn, laŭ peto de nia gvidisto, ni ĉiuj
sidiĝas.
Tiam Onklo Nikoĉjo kolektas niajn kvardek lampojn kaj foriras, nin
lasante en vera mallumego.
Antaŭ kaj plej proksime de miaj okuloj mi metas mian blankan manumon
sed neniel mi povas ĝin vidi. La mallumo fariĝas solida kaj premas sur
nin tiel kiel se estus vivanta korpo. Mi pripensas tiun Egiptan mallumon
kiun oni povis palpi. Ĉiu voĉo mallaŭtas; oni parolas nur per
murmuroj kiuj, tamen, ŝajnas forkuri en la mallumon kaj kriegi la
vortojn al la Spiritoj de la Kavernego.
Subite--"Rigardu supren! Ho! rigardu supren!" Supren mi rigardas kaj mi
vidas--kion?
Nur ke oni estas formovinta la supron de la Kavernego, kaj ke mi sidas
ĉe la fundo de profundega fendaĵo. Senlime super mia kapo
altenetendiĝas ĝiaj du flankaĵoj. Estas meznokto, ĉar laŭ
diferencaj lumpovoj brilas en la trankvila ĉielo grandega stelaro. Ĵus
enirinte la videblan porcion de la ĉielo mi vidas kometon.
Trankvila ĉielo? Jes, ĉe tiu unua rigardo mi pensas, ke la nokto estas
treege trankvila, sed baldaŭ nigra, treege nigra nubego malrapide
surpasas la ĉielon kaj unu post unu englutas ĉiujn la helajn stelojn.
Ne, la stelaro venkas! La nubego pasas kaj, jen, ankoraŭ la steloj
trankvile briladas en pura, sennuba ĉielo.
Sed, kio? Kio okazas?
_La nubego revenas malantaŭen!_
Ho! Onklo Nikoĉjo, Onklo Niĉjo, pro kio vi faris tion? Vi forrabas de
mi la tutan iluzion. Eĉ se la nubego estas nur ombro de la mano de
maljuna nigrulo, ĉu ĝi devas iri malantaŭen?
Ĉio finiĝas. Onklo Nikoĉjo revenas. Ni reprenas niajn lampojn.
Ni realvenas la feran Pordegon.
Al Onklo Niĉjo ni adiaŭas kaj al la Kavernego.
Kaj mi? Jes ĉio finiĝas. Mi ankaŭ adiaŭas al la aminda Legantaro.
(Fino).
KRISTNASKA KANTETO.
Originale verkita de Esperantisto 4686.
Jen Kristnasko alveninta,
De la tuta mond' benita,
Ĉar naskiĝis Filo Dia
Kiu estas Frato nia.
La paŝtistoj kiuj aŭdis
La sciigon Dion laŭdis,
Tiam en la groton venas
Kiu l' infaneton tenas.
Kaj el malproksima lando
Lin vojaĝis reĝa bando,
Oron, mirhon donacante,
Dian Filon rekonante.
Do la tuta mondo iru
Kaj ĉe la manĝujo miru:
Kun Mario la genuo
Fleksu antaŭ Li, Jesuo.
Kantu per ĝojega krio
Pri Jesuo kaj Mario;
Ŝi patrino sen makulo,
Li la sola Nepekulo.
Kantu ĉia homa koro
"Estu al Jesu' honoro,
Kaj alvenu en la teron
Pacon, la homaresperon."
Sed ne sole kantu--_agu_--
Nun al la fratar' elpagu;
La infanojn, malsanulojn
Amu, kaj la mizerulojn.
DUOBLA AKROSTIKO.
Verkita de Clarence Bicknell.
SOLVO.
1. _BAZARO_ estas l' elspezejo. 1. Por la _EDZINO_ plezurejo.
2. _ISLANDO_ la insul'; persikoj 2. Ne kreskas tie, sed _SALIKO_.
3. _CIGARO_ pliplaĉas ol pilolo, 3. En min pafata el _PISTOLO_.
4. _INSEKTOJ_ ofte enuigas. 4. _EKSKURSON_ ili malbonigas.
5. _KRISTAL'_ da neĝo je l' mateno 5. Briladas kiel la _RUBENO_.
6. _LIKVORO_ homon malsanigas. 6. _ABSINTO_ ofte lin mortigas.
7. _ELEKTRO_ estas lumigilo. 7. _NEBULO_ fantomdistililo.
8. Kun la _TORNISTRO_ eleganta 8. _TURISTO_ marŝas eĉ kantanta.
9. L' _ORGANO_ estas preĝamiko. 9. L' _ORKESTRO_ la opermuziko.
Per BICIKLETO mi fremdulajn landojn vidas,
Sed ESPERANTO min al homaj koroj gvidas.
Estimataj Kunverkintoj & Legantoj,
La jaro 1905 finiĝas, kaj mi uzas la okazon por sendi la bonvenan
antikvan bondeziron pro ĜOJA KRISTNASKO & FELIĈA NOV-JARO.
Neniam nia lingvo ĝuis jaron tiel prosperan, kiel la nuna, kaj ekzistas
ĉiu signo ke la progreso daŭros. Legantoj estas pli multenombraj, kaj
ili nature atendas, ke la naciaj kaj internaciaj gazetoj laŭe
pligrandiĝu.
La Enhav-nomaro de nia lasta dozeno da numeroj montras, ke niaj multaj
kleraj verkintoj donis materialon por plej interesa serio, kaj ni
esperas, ke Esperantistoj legos niajn du volumojn kun plezuro kaj
profito je la estontaj jaroj.
Gazeto kies enhavo estas literatura pli ol kronika, havas ĉiaman
intereson, kaj ni do rigardas la volumon, kiel notinda aldono al la
Esperanta Biblioteko.
La redaktado kaj direktado de internacia organo estas laboriga
entrepreno, postulante pli da tempo ol mia ĉiutaga okupado permesas por
la kreskantaj bezonoj de tiu ĉi gazeto. Ni do devis fari novajn planojn
por la estonteco.
De nun la _British Esperantist_, kun sia kroniko kaj naciaj artikoloj,
kaj nia malnova The Esperantist aperos sub unu kaj la sama
kovrilo.
La presliteroj kaj ĝenerala formato estos samformaj kun tiuj de la du
volumoj de The Esperantist, la nombro da paĝoj estos pligrandigata de
dekses ĝis dudek, la jara abonpago restanta la sama 3s. (4 frankoj)
afrankite.
La Esperantistoj do ricevos pli dikan gazeton pro la sama malgranda
abonpago.
Mi do fidas, ke la amikoj kies skribaĵoj riĉigas niajn presitajn
numerojn, afable daŭrigos sian helpon, kaj, per internacie verkitaj
artikoloj, varbos multopajn abonojn kaj reklamojn, kaj tiel ebligos ke
la _Esperanta Gazeto de Granda kaj Pli Granda Britujo_ okupu sian
konvenan lokon en Esperantujo.
La numero de la nuna monato do estas la lasta eldonata sub mia sola
direktado; de nun mi estos nur membro de la Redaktora Komitato de la
unuigitaj gazetoj.
Je tiu ĉi okazo mi volas danki kore, korege la multajn amikojn, kiuj
tiel neatendite sukcesigis miajn penadojn, kaj kiuj igis tiel plezurdona
mian pro-Esperantan klopodadon.
Senŝancele mi konstatas, ke pli sindona, simpatia kaj helpema legantaro
estus malfacilege trovebla.
The Esperantist, la unua Angla Esperanta Gazeto, donas
indikilon de Brita progreso, kaj, monato post monato, sukcesis atingi
tre altan lokon inter siaj samtempaj ĵurnaloj. Eble la ĝustatempeco
de ĝia eldoniĝo, kaj allogeco de ĝia formo helpis multe je la trafo
ĉe tiu ĉi kontentiga rezultato; sed estas ĉefe pro la entuziasmo de
la ĉiam plimultiĝanta aro da Angle-parolantaj samideanoj.
Dudekses monatoj povas esti mallonga porcio el la homa, se ne gazeta,
vivo; tamen, por mi, tiu ĉi epoko ja estas estinta okupata. Centoj da
novaj amikoj el multaj nacioj estas trovintaj loĝejon en la koro, kaj
miloj da plezuraj memoroj gravuriĝis ĉe la memoro.
Sur nia unua numero ni esprimis nian intencon ne presigi politikajn aŭ
religiajn aferojn. Ni fidas, ke la sekvo de tiu ĉi propono kontentigis.
Tamen, laŭ la pli ĝenerala alprenado de Esperanto, ni devas atendi la
eldoniĝon de specialaj organoj pritraktantaj temojn plej necesegajn al
la homa progresado.
Jam ni plezure vidas la aperon de tiaj gazetoj, kiaj _Katolika Espero_ &
_Espero Pacifista_.
Tamen estas multe dubinde ĉu ankoraŭ venis la tempo por la naskiĝo de
Politika revuo en Esperanto.
Ĉi tie, en Anglujo, ni nune aŭdadas multe pri inter-kolonia politiko,
kaj ŝajnas al ni, ke estas nur unu sola prava politiko por
Esperantujo--_inter-samideaneco_.
Se ĉiuj Esperantistoj unuigos kaj aĉetos la komercaĵojn de
Esperantistoj, ni baldaŭ havos fundamenton fortikan kaj larĝan,
kapabla porti konstruaĵon, havu ĝi kiom ajn da alteco. Ne estas necese
longe serĉi la okazojn. Sur la The Esperantist oni jam altiris
la atenton al multaj komercaj fakoj. Ekzemple: Ni sendu niajn 2 aŭ 3
frankojn al Bulgarujo por la _vera_ Roz-esenco; aŭ al Glasgow por la
bonaj viskio kaj cigaredoj bezonataj por niaj Kristnaskaj regaloj; por
Esperantaj ĉemizoj por varmigi nin; por kukaĵoj surhavantaj
Esperantajn devizojn por doni al niaj amikoj.
Tiuj ĉi kaj senfina aro da aliaj necesaĵoj povos uziĝi por
antaŭenirigi la Aferon.
Ĉi tiu estas taŭga konkludo por la unua parto de la vivado de la
The Esperantist, kaj la gazetoj, sub sia nova kaj pligrandigata
formo, trovu la plifortigon, kiu nature rezultos post ĝia alpreno.
Kvankam mi ne plu povas sendi ĉiumonatajn salutojn per gazeto kiu, de
komenciĝo ĝis fino estis por mi granda fontego da plezuro kaj (ho, ne
rakontu ĝin en Gath) ankaŭ de fiereco, mi tamen esperas, ke ĉiuj
Esperantaj amikoj konservos afablajn pensojn pri sia entuziasma
samideano kaj kunlaboranto,
H. Bolingbroke Mudie.
Esteemed Collaborators and Readers,
The year 1905 is drawing to a close, and I take the opportunity of
sending the good old wish for A Merry Christmas and A Happy New Year.
Never has our language enjoyed a year so prosperous as the present, and
there is every indication that progress will be maintained. Readers are
more numerous, and they naturally expect the national and international
gazettes to become enlarged accordingly.
The Index of our last twelve numbers shows that our many talented
writers have provided material for a most interesting series, and we
hope that Esperantists will read our two volumes with pleasure and
profit in the years to come.
A magazine, the contents of which are literary rather than newsy, has a
permanent interest, and we therefore regard the volume as a noteworthy
addition to the Esperantic Library.
The editing and management of an international magazine is an onerous
undertaking, involving more time than my present daily occupation will
allow for the growing needs of this gazette. We have, therefore, had to
make new arrangements for the future.
Henceforth the two British magazines will join forces. The _British
Esperantist_, with its chronicle and national articles, and our old
The Esperantist will appear under one and the same cover.
The type and general form will be uniform with the two volumes of
The Esperantist, the number of pages will be increased from
sixteen to twenty, while the annual subscription will remain the same,
3s. (4 francs), post free.
Esperantists will thus get an enlarged gazette for the same small
subscription.
I, therefore, trust that the friends whose writings enrich our past
numbers will kindly continue their aid, and, by internationally-written
articles, will secure manifold subscriptions and advertisements, and so
will enable the _Esperanto Gazette of Great and Greater Britain_ to
occupy its proper place in Esperantoland.
The present month's issue is, therefore, the last one produced under my
sole care. Henceforth I am merely a member of the Editorial Committee of
the united gazettes.
On this occasion I wish to thank heartily, most heartily, the many
friends who have in so unexpected a manner made my efforts successful,
and have rendered pro-Esperanto work so pleasant.
I unhesitatingly affirm that more devoted, sympathetic, and helpful
readers would be difficult to find.
The Esperantist, the first English Esperanto journal, affords
an index of British progress, and month by month has succeeded in
attaining a very high place among its contemporaries. Maybe the
punctuality of its publication and attractiveness of its form have
helped considerably in achieving this gratifying result; but the fact is
in the main due to the enthusiasm of the ever-increasing band of
English-speaking adherents.
Twenty-six months may be a short time in the life of a man, if not of a
journal, yet, for me, this period has indeed been a crowded one.
Hundreds of new friends of many nationalities have found place in the
heart, and thousands of pleasant memories have become engraved on the
memory.
In our first number we expressed our intention of not including
political and religious matters. We trust that the adherence to this
policy has given satisfaction. Nevertheless, as Esperanto becomes more
generally adopted, we must expect the appearance of special organs
treating of the subjects most vital to human progress.
Already we are glad to note the appearance of such periodicals as
_Espero Katolika_ and _Espero Pacifista_.
But it is a much doubted point whether the time is yet ripe for the
birth of a political review in Esperanto.
Here, in England, we are at present hearing much of an inter-colonial
policy, and it seems to us that there is only one sound policy for
Esperantoland--an inter-Esperantist policy.
If all Esperantists will unite in purchasing the commercial products of
Esperantists, we shall soon have a sound and broad foundation capable of
bearing the weight of a structure, be it never so lofty. Opportunities
are not far to seek. In The Esperantist attention has already
been directed to many branches of commerce. Thus, for example, let us
send our 2 or 3 francs to Bulgaria for the _real_ attar of roses; or to
Glasgow, for the good whiskey and cigarettes needed for Christmas cheer;
for Esperanto shirts to keep us warm; for cakes bearing Esperanto
mottoes to offer to our friends.
These and an endless supply of other necessaries can be used to help
forward the Cause.
This suggestion forms a fitting close to the first part of The
Esperantist's career, and may the gazettes, in their new and
enlarged form, experience the stimulus which would naturally result from
its adoption.
Although no longer able to send greetings every month by a gazette
which, from start to finish, has been to me a source of great pleasure,
and (oh, tell it not in Gath) of pride also, I yet hope all Esperanto
friends will retain kind thoughts of their enthusiastic fellow-thinker
and fellow-worker,
H. Bolingbroke Mudie.
PREĜO SUB LA VERDA STANDARDO.
Himno de D-ro Zamenhof.
Al Vi, ho potenca senkorpa mistero,
Fortego la mondon reganta,
Al Vi, granda fonto de l' amo kaj vero,
Kaj fonto de vivo konstanta,
Al Vi, kiun ĉiuj malsame prezentas,
Sed ĉiuj egale en koro Vin sentas,
Al Vi, kiu kreas, al Vi kiu reĝas,
Hodiaŭ ni preĝas.
Al Vi ni ne venas kun kredo nacia,
Kun dogmoj de blinda fervoro;
Silentas nun ĉiu disput' religia
Kaj reĝas nur kredo de _koro_.
Kun ĝi, kiu estas ĉe ĉiuj egala,
Kun ĝi, la plej vera, sen trudo batala,
Ni staras nun filoj de l' tuta homaro
Ĉe Via altaro.
Homaron Vi kreis perfekte kaj bele,
Sed ĝi sin dividis batale;
Popolo popolon atakas kruele,
Frat' fraton atakas ŝakale.
Ho, kiu ajn estas Vi, forto mistera,
Aŭskultu la voĉon de l' preĝo sincera,
Redonu la pacon al la infanaro
De l' granda homaro!
Ni ĵuris labori, ni ĵuris batali,
Por reunuigi l' homaron.
Subtenu nin, Forto, ne lasu nin fali,
Sed lasu nin venki la baron;
Donacu Vi benon al nia laboro,
Donacu Vi forton al nia fervoro,
Ke ĉiam ni kontraŭ atakoj sovaĝaj
Nin tenu kuraĝaj.
La verdan standardon tre alte ni tenos;
Ĝi signas la bonon kaj belon.
La Forto mistera de l' mondo nin benos,
Kaj nian atingos ni celon.
Ni inter popoloj la murojn detruos,
Kaj ili ekkrakos kaj ili ekbruos
Kaj falos por ĉiam, kaj amo kaj vero
Ekregos sur tero.
_N.B._--_Muziko por tiu ĉi poemo baldaŭ eldoniĝos._
ESPERANTO HYMN OF PEACE.
Translated by W. M. Bassett.
O Thou mighty spirit in mystery shrouded,
Whose hand is controlling and guiding,
O fountain of truth and of love never clouded,
And life-source for ever abiding,
How varied our notions concerning Thy being!
But sense of Thy presence brooks no disagreeing;
And therefore we come, O Creator, before Thee,
This day and adore Thee.
To Thee we come not with the creed of a nation,
Or zeal for inconstant opinion;
All discord abandoned and vain disputation
The faith of the _heart_ has dominion;
Suffices this faith ever just and impartial,
Whose weapon is truth--not an implement martial:
Before Thee we children of men take our station,
In deep adoration.
All men in the beauty of grace Thou didst fashion,
But hate parted one from another,
And nation arose against nation in passion,
And brother took arms against brother.
O Thou the unknown and the mighty and holy,
Regard with compassion the prayer of the lowly,
Grant peace to humanity's children and bless them--
Let war not distress them.
We called Heav'n to witness the promise recorded,
To make human friendship our mission,
And O Thou most High if Thy help be afforded,
Success will attend our ambition.
Thy blessing command to inspire and assist us,
Thy aid that when forces of evil resist us,
However determined they will not dismay us,--
Thou, Thou wilt repay us.
The fair flag of Hope waves in glory and splendour,
Of beauty and goodness the token;
The great unseen Power of the world, our defender,
Will honour the word he has spoken.
The walls of partition that long have divided
The peoples--by error and folly misguided--
Shall fall; and Love's empire grow greater and greater
From pole to equator.
_Note._--_Music to the above will appear shortly._
ENHAVARO DE "THE ESPERANTIST." VOLUMO II. NUMEROJ 15-26.
Anando. Voĉo el la Himalajo, 65.
Archibald, J. R. Kukaĵetoj, 43.
---- Katino & Kokidoj, 67.
B. 10549. Pri Fantomo, 79.
---- Tri Verdaj Kornoj, 108.
---- Dialogo pri Elizio, 181.
Baissac, A. La Papo Mortis,* 156.
Bassett, W. M. _Esperanto Hymn of Peace_,* 191.
Bauer, E. La Urbo de Demonoj,* 71.
---- Letero al Bapto-Patro,* 119.
Bearne, F. E. La Griza Ĉevalo, 125.
Bickell, C. S. Ofero de Skulptisto,* 47.
Bicknell, C. _Kristnasko_, 1, 188.
---- _Fablo_, 27.
---- _Papilio_,* 37.
---- _Hundaj Rimarkoj_, 59.
---- _La Sonĝo de Klarenco_,* 70.
---- Moderna Ermito, 81.
---- _Korsikujo de Italujo_, 112.
---- _La Galanto_, 141.
---- _Duobla Akrostiko_, 163, 188.
---- Memoraĵoj pri Kongreso, 168.
---- _Ho Lando Nia!_ 169.
---- _Ho Vivadu!_ 169.
---- _Malnovaj Kantoj_,* 186.
B. & W. Ethelwald kvietigas la Maron,* 185.
Blott, A. Bulonja Kongreso, Parto II., 145.
Booth, J. Ŝaftondado en Aŭstralio. 7.
Burjade, P. Renkontiĝo neatendita,* 52.
Busuttil, Dr. G. Kapelo el Ostoj, 33.
Catt, E. J. Profesoro Vulpo,* 15.
---- Korbo por Forĵetitaĵoj, 181.
Cowan, A. A. Sur la Glacio,* 78.
---- Stranga Aventuro de Ĉirkaŭkolo,* 184.
Cox, Gen. G. Koloniigado en Ameriko, 74.
---- Savita de Morto, 98, 126, 136, 149, 174.
Cynicus. Li, Ŝi, Ĝi & Alia, 182.
Dexter, W. Pri la Arto, 159.
E. W. Vivieno, 11, 22.
---- Pri Infanoj, kiujn mi konas, 40.
---- Davdo Dhu, 49.
---- Doni aŭ ne Doni, 87.
---- Ermito preskaŭ moderna, 100.
---- Pri la Malsato, 124.
---- Ĝako, 165.
Elleder, O. I. Kiam ekfloradas Rezedoj, 13, 24, 38.
Elmy, B. _Nevenkebla_,* 63.
---- _La Hispana Armiŝparo_,* 102.
Emptage, S. H. La Fratoj de Birchington, 92.
Evans, Rev. T. E. _La Ora Horo_,* 90.
Frenkel, R. _El Lermontov_,* 155.
Gauntlett, E. Protekto de Anglo, 77.
Gordon, Col. H. K. Hindustani & Esperanto, 8.
---- Stato de Esperanto en Britujo, 46.
---- Orientaj Notoj, 107, 114, 135, 150, 162.
Grabowski, A. _Lasta Rozo de Somero_,* 176.
---- _Kanto Pri l' Vento_,* 178.
Guersent, C. La Konscienco,* 69.
H.T. Vizito al la Kortego Ĥina, 26.
Haxton, J. T. _La Domo de Ĵak_,* 10.
---- St. Andrews en Somero, 31.
Heath, J. Ŝtonigita Arbaro, 54.
Henderson, G. J. Internacia Lingvo de Hindujo, 45.
Hoskison, T. Eksterdoma Instruado,* 58.
Hulme, A. J. Henriko VII. enirante Shrewsbury, 17.
---- Iometo da Muziko,* 103.
Keesing, M. _Klopodu!_ 119.
Kolowrat, G. Ĉ. Revo, 74.
Lambert, D. H. _Pri Libreto_, 36.
---- Balo de Enmaskigitoj,* 56.
---- Koniston & Grasmere,* 62.
---- _Dante, Kanto I._,* 176.
---- Amuzaĵoj, 184.
Law, G. C. Juna Financisto, 125.
---- Virino la Nekomprenebla,* 142, 152, 164.
Legge, Dr. R. La Kat-Nesto, 23.
Leroux, C. Hundo de Brisquet,* 139.
Lloyd, Dr. R. J. Gramatika Terminaro, 116.
---- Esperanta Subjunktivo, 170.
Lojko, V. El "Korbo de Pensoj,"* 64.
---- _Pino_,* 99.
Maréchal, F. L. G. Unua Violono, 28, 44, 53.
Meigh, F. A. Skota Persisto, 15.
---- Konscienco Malkuraĝigas, 61.
---- Vilaĝaj Sportoj, 75.
---- Memoroj pri Irlando, 88.
---- Pasko en Irlando, 122.
---- Kamparaj Amuzaĵoj, 160.
Messerly, G. O. La Insulo Margarita, 32.
Metcalfe, E. _Demando_, 1.
---- Fragmentaj Memoroj, 12, 29, 41, 55, 76, 84, 104, 113, 137, 154, 172, 187.
Motteau, A. _Lampiro & Bufo_,* 1.
---- La Olivoj,* 9.
---- _Legendo de Animo Fidela_,* 37.
---- _Leono & Kulo_,* 57.
---- _Morgaŭ_,* 68.
---- _La Sinapsemero_,* 91.
---- La Kvar Henrikoj,* 107.
---- _Kverko & Kano_,* 157.
Nippa, A. _El Puŝkin & Lermontev_,* 43.
---- _Kaŭkazo_,* 168.
Officer, W. Aventuro Terura, 128.
---- Mutulo de Kirkmillar, 177.
Oxenford, C. La Ora Koro, 82.
Parisot, J. _Pluva Tago_,* 75.
---- _Neĝa Supro_, 159.
Petrov, P. Pluvo,* 60.
Philippet, Dr. La Malsanuleto,* 144.
Privat, E. La Maro,* 180.
Randall, A. Sanskrita Legendo,* 66.
Raytcheff, I. La Rozesenco, 93.
Reddet, S. _La Forĝisto_, 67.
---- _Staru, Homaro, Staru_, 173.
---- _Revado_, 180.
Reeve, C. W. T. _Fremdulo en Fremdalando_, 89.
Rose, D. S. _Barkarolo_,* 18.
Rowe, F. G. _Dormu_ (Lulkanto), 48.
Sentis, H. La Esperanta Subjunktivo, 186.
Simon, A. _Popola Versaĵo_,* 127.
---- Budho la Semisto,* 171.
Southcombe, H. W. Parado ĉe Sherborne, 140.
T.A.C. La Fajr-trapaŝado, 31.
Taylor, P. C. Vera Rakonteto, 158.
Thilander, H. J. E. Braille Vortaro, 127.
Wachter, A. Maljuna Sonorigisto,* 5.
---- Majstro Pasero, 80.
Westcott, Dr. M. El Egiptujo, 45.
---- Esperanta Rondiranto, 111.
---- Nova Libro pri Francoj, 123.
---- Authoritative Teaching, 158.
---- La Fumpotĉapelo, 178.
---- Egiptujo kiel Vintra Loĝejo, 179.
Young, E. _El Nova Zelando_, 112.
Zamenhof, L. L. Letero pri la Dua Universala Kongreso, 161.
Redaktoro. 2, 15, 16, 19, 34, 51, 86, 94, 97, 105, 121, 130, 142, 151, 189, k.t.p.
Sennomaj. Antaŭ la Rigardo de la Vivo* (--ko), 68.
---- Leonoj de la Arbaro de Gir (H.K.G.), 96.
---- Ideoj de Fraŭlo pri Aĉetado (9911), 110.
---- La maljuna Pastro (10532), 128.
---- _La Sago kaj la Kanto_* (9639), 175.
* Tradukaĵoj.
End of the Project Gutenberg EBook of The Esperantist, Complete, by Various
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK THE ESPERANTIST, COMPLETE ***
***** This file should be named 38240-0.txt or 38240-0.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
http://www.gutenberg.org/3/8/2/4/38240/
Produced by David Starner, Andrew Sly and the Online
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net. Music
transcribed by Linda Cantoni. (This book was produced from
scanned images of public domain material from the Google
Print project.)
Updated editions will replace the previous one--the old editions will
be renamed.
Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
law means that no one owns a United States copyright in these works,
so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United
States without permission and without paying copyright
royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
of this license, apply to copying and distributing Project
Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive
specific permission. If you do not charge anything for copies of this
eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook
for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports,
performances and research. They may be modified and printed and given
away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks
not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the
trademark license, especially commercial redistribution.
START: FULL LICENSE
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full
Project Gutenberg-tm License available with this file or online at
www.gutenberg.org/license.
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project
Gutenberg-tm electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or
destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound
by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the
person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph
1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this
agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm
electronic works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the
Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual
works in the collection are in the public domain in the United
States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
United States and you are located in the United States, we do not
claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
displaying or creating derivative works based on the work as long as
all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting
free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm
works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily
comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when
you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
in a constant state of change. If you are outside the United States,
check the laws of your country in addition to the terms of this
agreement before downloading, copying, displaying, performing,
distributing or creating derivative works based on this work or any
other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no
representations concerning the copyright status of any work in any
country outside the United States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear
prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work
on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the
phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed,
performed, viewed, copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and
most other parts of the world at no cost and with almost no
restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it
under the terms of the Project Gutenberg License included with this
eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the
United States, you'll have to check the laws of the country where you
are located before using this ebook.
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
contain a notice indicating that it is posted with permission of the
copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
the United States without paying any fees or charges. If you are
redistributing or providing access to a work with the phrase "Project
Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply
either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm
trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works
posted with the permission of the copyright holder found at the
beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
any word processing or hypertext form. However, if you provide access
to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format
other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official
version posted on the official Project Gutenberg-tm web site
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain
Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the
full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works
provided that
* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has
agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
within 60 days following each date on which you prepare (or are
legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
payments should be clearly marked as such and sent to the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation."
* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or destroy all
copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm
works.
* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
receipt of the work.
* You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than
are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The
Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm
trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm
electronic works, and the medium on which they may be stored, may
contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
cannot be read by your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium
with your written explanation. The person or entity that provided you
with the defective work may elect to provide a replacement copy in
lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
or entity providing it to you may choose to give you a second
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
without further opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of
damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
violates the law of the state applicable to this agreement, the
agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in
accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or
additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any
Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
from people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
Sections 3 and 4 and the Foundation information page at
www.gutenberg.org
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the
mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its
volunteers and employees are scattered throughout numerous
locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt
Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to
date contact information can be found at the Foundation's web site and
official page at www.gutenberg.org/contact
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
[email protected]
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
DONATIONS or determine the status of compliance for any particular
state visit www.gutenberg.org/donate
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations. To
donate, please visit: www.gutenberg.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works.
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be
freely shared with anyone. For forty years, he produced and
distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of
volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search
facility: www.gutenberg.org
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
