The Project Gutenberg eBook of Ut stiltme en stoarm
This ebook is for the use of anyone anywhere in the United States and
most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
of the Project Gutenberg License included with this ebook or online
at www.gutenberg.org. If you are not located in the United States,
you will have to check the laws of the country where you are located
before using this eBook.
Title: Ut stiltme en stoarm
LXXV Sonetten
Author: Douwe Kalma
Release date: July 4, 2024 [eBook #73963]
Language: Frisian
Original publication: Sneek: A.J. Osinga, 1918
*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK UT STILTME EN STOARM ***
Ut stiltme en stoarm
LXXV Sonnetten
fen D. KALMA
A. J. OSINGA — SNITS
1918
Oan de Sjongster.
Dû sjongster, dy’t yn d’ iere moarntiids-skoften
My wekkest mei in sêft en treastlik liet,
Hwaens suver lûd is lyk it ljocht geniet
Fen strielen út de jounske wolken-kloften—
Nou hear myn bea: hâld klear myn siele-loften
Wiid as de wrâld hweroer hjar bôge stiet,
En lit dyn ljocht, det glimket lyk it wiet,
My streakje mei syn stream fen sang-geroften.
Jow my de moed myn holle heech to dragen
Om’t ik dyn seine wis en sillich wit;
Jow oan myn liet it ljochtsjen fen de dage,
Dy’t minlik glimket mar dochs mear ûnthjit;
En jow my rêst, ho ’t rûzich libben klage,
De stille laits dy’t nea dyn each forlit.
Op myn fersen.
Ik sjong myn liet by ’t glânzgjen fen de joun,
Yn stille mymring wei. Hwa’t my net kenne
Scil ’t faken min forstean—myn sang is berne
Yn ’t djipst fen ’t hert en hat dêr foarmen foun.
’t Hat hiel myn jonkheit yn. Hwet ik my woun
Oan ljeafde en moais en leed, ik útre it jerne—
’k Mei min dy ljue dy’t yn in dûnkre herne
In heimnis ha, dy’t hiel hjar útring boun.
En freget men it foardiel fen dit sjongen,
’k Forskamje my en swij. Ik neamde bleat
Hwet tinzen yn myn herte om lûden twongen,
Mar ’k hle gjin doel dêrmei. Myn siel’ forgeat
Tofolle d’ ierd, do’t dizz’ meldijen songen:
Hja sizze inklen alles, follen neat.
Sonnet op it sonnet.
Myn ljeafste liet, dyn wirden sinke en rize
Lyk as it bloed streamt troch de blide lea,
As Maitiid stoarmjend strûst oer ’t feale gea,
Yn Winter’s kâlde nachten keal forgrize.
En ek, dû núndrest as de nolke wize
Moarnsier, as ’t séwiet sjongsum riist; dyn wea
Is wyld en swier, dyn wille myld, en nea
Bihindret dy de Dea mei jeld en dize.
’t Bloed fen de wrâld streamt yn dyn rhythme yn weagen
Fen súvre lûden oer de deist’ge groun,
Dy’t oars sa faken ’t mêd is fen de ljeagen.
De roaz’ge wolkens driuwe yn freeds’me joun
En wirde allinken wei: _dyn_ glânsen teagen
Ta d’ iivgens yn en bin yet nea forroun.
FREYA
I. OM UTENS.
FOR SIM
I.
De reade Dei is dea; en d’ ingel Joun
Stiet nêst syn bliedend lyk yn frjemde dreamen;
’t Skaed fen hjar wjukken bevet oer de streamen
Fen ’t barnend bloed det út syn boarsten roun.
En d’ Ierde, wirch, sinkt del yn slomme, omwoun
Fen bleke roazen; oer hjar diiz’ge seamen
Glûpt stil de wyn en núndret nea to neamen
Foreale lieten oan syn ljeafste, Joun.
Wé my! myn siele lústret, tear en fyn,
Hjar klearste sangen oan de ljeafste, en freget
Hjar súvre ginst, en fielt de frede as skyn....
Mar ’t bliuwt sa einleas stil, en inkeld weget
De heimige Ingel sêft hjar wjuk; de wyn
Sjongt yet omdôch syn sang, dy’t twingt en freget.
II.
Myn moarmren went’ riist dêr’t de séwyn sêft
In liet sjongt tsjin it dún, fen iivge wille,
En stiet, fen weagen skûmmich wiet omtrille,
Yn blanke rêst fen al to greatske trêft.
Sâlt waret dêr de rook fen ’t wiid; de krêft
Fen greate weagen ropt; hja rize en tille
De koppen heech en sinke; fier forsille
Rûz’t yet it wûnder fen hjar stjerliet sêft.
En fen myn toer sjuch ik de wûndre joun,
It heimich rizen fen de greate sinne
En ho’t de dei syn goud’ne krânsen woun;
Dêr sjongt de sé syn ivich liet; dêr rinne
De weagen rêd nei ’t fiere doel; dêr foun
Ik inkeld smerte en langstme.... ’k bin allinne.
III.
Noust fier bist, ljeafste, en ik myn deistich paed
Gean yn it jounljocht fen myn langstme-tinzen,
Sjongt dôch myn siele, in glânzge fûgel, finzen
Yn goud’ne kouwe, en floitet yn it skaed.
Noust fier bist, ljeafste, en oer myn blanke stinzen
De widdou Nacht hjar swarte kladen spraet,
Bin dôch myn eagen ljocht, in neiglâns, skaet
Fen ’t ljocht det delsonk efter Wester-grinzen.
As nou de joun al lûd is fen myn sangen,
Myn eagen ljocht binne yn de donkre nacht
Fen stille hope en ljeafde en great forlangen,
Hwet wielde, as skielk de goud’ne Ingle-wacht
By wyn-muzyk en wijde harpe-klangen
De ynkomst kindget fen it Dage-ljacht!
IV.
Skean foel it hjerstich jounljocht troch de twigen
En dounse spoekich oer de wiete groun;
Do is it gien. It stjerrend hôf yn ’t roun
Song sêft de wémoed fen in lêste sigen.
Nou kaem de nacht.... Om eltse roaze woun
De dead in krâns’ fen wylgjend leaf; de rigen
Fen drippende asters stiene wirch to nigen,
Wémoedich-moai, al wier hjar tier fordwoun.
Do seach ik wer ús hûs fen moarmer-stien
Blank glânzgjend ûnder reade klimmerblêdden,
Dêr’t ús de dagen goud’ne feesten wiern’.
Hol klonken yn it rom porteal myn trêdden,
En ’k seach en ’k wist my iensum: dou wierst gien
En ’k wier allinne yn ’t wiid fen winter-mêdden.
V.
’t Liet wier myn maet de dûnkre rûz’ge jounen
Do’t Winter flokkend bounze op iizren doar;
De heard ljochte op yn giel en read; in gloar
Skeat oer de flier, dêr’t stille skaden rounen.
Nachts bûgden Dreamen oer myn bêd, en wounen
My núndrjend griene krânsen yn it hier;
Den wier ’t my goed ef ’t al wer Maitiid wier,
En ’k dreamde fen ús giene ljeafde-jounen.
Mar och, de dagen, wirch, lang, feal en skier!
Hjar ûren klibben oan myn klean, hja woene
Net wei fen my, hja krieten drôf en swier;
En dû wierst my ûntdreaun; myn tinzen koene
Dyn fiere dreamen net forstean; it wier
Eft ek dyn eagen ’t ljocht forlieze scoene.
VI.
’k Fiel sêft gerûs fen Maitiid yn de loften
Dy’t oanstrûst yn hjar blau en glânzgjend klaed;
In jonge wyn sjongt oer myn bochtsjend paed
Det ierdich rûkt, syn earste sang-geroften.
Jong krûd ûntsprút nêst wjittrings en by ’t saed
En ’t núndret dêr fen ljochte komstge skoften;
Myn ûren gean yn bûnte blide kloften:
’k Wit hwet ûnthjit my sunich wytge waerd.
O kom, dû dy’t yn hjerst en diizger dei
Net toevje koest, nou’t wer de rizende ierde
Hjar langst en ljeafde as wûnders fiele mei!
Nim hwet dy beamte en krûd en wjitt’ring biede;
Ja, kom by my, gean njunken my de wei
Mank ’t swiete blomkjen fen de griene miede.
VII.
Stil stiet de Dei en dreamt. Hjar ivich ljocht
Leit as in barnend klaed oer boarst en hânnen;
Yn dream wei sjucht hja leech de fiere strânnen
En wiid de sé, hwaens wyn hjar koelens brocht.
Den fiert in sêfte langst hjar mei; de brânnen
Fen fjûr en gloed dy’t hja it hearlikst tocht,
Hja lôgen mei to fûl, to flikkrjend ljocht:
Ho myld en koel dy djippe leeg’re lânnen!
Sa stiest ek dû yn Middei’s himel-steat:
Omlegen rûz’t myn sé hjar koele sangen
En glimket, nou’t dyn loaits hjar wiidte oerskeat—
Den lûkt it read stil oer dyn blanke wangen,
Den siichstû del—de weagen, griis en great,
Forrize yn sterktme fen hjar loks-forlangen.
VIII.
Mar ek: lûd droan’t it bûtsend wiet en ’t âll’t
Fen stoarm, opkrôljend yn de kopp’ge weagen,
En ’t grize brûs stout yn stoarm’ge reagen
Oer ’t grienjend wiet, det swolmich riist en falt;
Ien sé fen stoarmge dûnkrens ’t swirk—oer al ’t
Wiid loftrom grous’me wolkens, dy’t de fleagen
Dwylsinnich, wyld fen leed, toropje, as teagen
Dead’s feinten oer it djip, det kroan’t en gâll’t.
As wiid en loft bin wy by stoarm’gens ien
Sa goed as hwen oer d’ ierde Maitiid njuentet—
Skielk is de stoarm wer krêftleas lune en gien
En oer it wiet giet wer it liet, det ljuentet:
Wyls riist heech oan dyn loft in goud’ne gloed
Dy’t ljocht en laits myld oer myn weagen stjûrt.
IX.
Detst moai en foarstlik wierst, ik wist it lang
Sûnt ik dy gean seach, laitsjend mids dyn blommen;
Unthjit wier my dyn wird en lok dyn kommen,
Eden dyn tún mei roaze en geale-klang.
As yn dyn eagen blide dreamen glommen
En dû myn twivel naemst mei sêfte twang,
Den siet ik biddend del en wist gjin sang
Dy’t nei fortsjinst dyn rike wûnders romme.
Mar nou’st myn soargen nimst en al myn noeden
Op egen skouders draechst, sa bliid, as gjit
Dyn foet nou dêr’t hjar ljochte krêften stjûrden,
Gin det ik nou myn tankbrens rûzje lit,
Dy ivich by my hâld yn krêft’ge hoede
En troanjend nêst dyn hege ljocht-steat sit.
X.
In bleke gloede leit oer ’t slomjend wâld,
Dêr’t sêft de jounwyn núndret, frjemd-allinne,
En ’t swijsum beamte is timplich nou’t de sinne
Fen silvren nacht riist yn hjar blank biwâld,
Dochs is hjar egen skyn mar deadsk en kâld;
Gjin weach noch beam scoe hja oerstrielje kinne
As ’t deiljocht net út d’ oerfloed fen syn minne
Hjar glâns joech, dy’t de siele yn mymring hâldt
Sa frjeonen, as der glâns is yn myn eagen
Dy’t jim bitsjoent en treastget nei de tiid
Det d’ ûren fen de dei yn fjûr forteagen,
Wit, ’t is mar liende glâns fen hjar, dy’t swiid
Myn siele wijt ta dreamen as de reagen
Bleek sigende út it fiere silvrich wiid.
XI.
Ik frij dy as de geal syn breid. Yn ’t grien
Fen ’t swijs’me wâld tiist mei syn reade reagen
It lêste ljocht om blomte en twiich; wirch fleagen
De fûgels nei hjar went’; de dei is gien.
En swijsum leit it biidzjend wâld as ien
Hwaens dreamen yn in sêfte dea forteagen;
Gjin beam forweecht, gjin jounwyn rûz’t, gjin weagen
Gean núndrjend mear, as is hjar oanstream dien.
En húvrjend sink ik del en bid de Heit,
Det Hy myn langstme it frjemde leed binimme,
En ’k yngean mei ta Dyn myld-diedichheit.
Yn ienen brekt yn júbljend liet myn stimme,
En ’k sjong, ik sjong dy as de geal syn breid—
’t Wâld bevet—Goades each is oer my hinne.
XII.
Ik kaem en riisde, in stjerre yn neinacht-moarn
As dizen bleek it wirge mêd oerdriuwe;
Myn glâns is klear en wyt fen dream, hjar kliuwen
Is strieljend as it stiente út kenings-kroan’.
Men wijt hjar liet en bea, en ropt hjar oan
As scoe hjar ryk de tiid dy’t fljucht oerbliuwe—
Skielk riist de Dage en oer syn haed scil wiuwe
It poarper, fâldzjend út syn goud’ne troan.
Den is myn dreame-glâns as raend en wei,
En júbljend scil dit folk in kening earje
Hwaens ljochtsjend each oerglânzget moarn en dei,
Net ien mear kin _myn_ stjerre it paed forklearje...
Net ien as dy. Hwent heech, ús sinne ûntdreaun,
Bist nei myn greatre sinne langjend kleaun.
XIII.
’k Bin Boaz, geande yn ’t rike nôt, dêr’t bliid
In wyn yn núndret en de sinne oer strielet;
Fier, mids in berchtme brún en driigjend, mielet
It haedljocht oer in stream syn glinstring swiid.
Stil-sjongend skrept it diigre folk mei piid:
Hjar driuwt de krêft dy’t treastget en skewielet;
Men meant en rispet, bynt, en ’t wirk bisielet
Ta tank oan ’t wiis biwâld yn ’t ivich wiid.
lin lynjend op myn stêf oerskôgje ik ’t lân;
Sêft giet in brún fanke oan myn each foarby,
In „Hear, haw heil” klinkt seinjend troch de romte.
Ho’n wielde dochs dit feest! Ho leit de brân
Fen ’t gouden ljocht oer ’t goudne nôt sa lij!
—En ’t fanke bûgt en giet mids koarn en blomte...
XIV.
Do’t d’ ierde gyng nei d’ ein en ’t lêste blêd
Bleek deldwirle oer hjar wiettich earmtlik klaed,
Biloek ús gea, ’t wâld húvre—sêft oer ’t paed
Mids dripkjend beamte gyng in frjemde trêd.
Dead’s amme loek oer ’t wâldrom gear, en têd
Joech ’t beamt him del nei d’ âlde groun, as waerd
Hjar woartel wjirm-toknage; yn ’t dompich skaed
Forstoar it biidzjende iere nôt-sie rêd.
Det seach frou Frigga drôvjend oan: hja hat
It blomte en ’t nôt en simmer’s ljochtloft djûr
En striidt tsjin dûnkrens dy’t de tier fortart—
Ho brocht hja glâns! By ’t skriemen fen Natûr
Berne ûnder loft fen griis en drouwend swart
In laitsjend famke, in stjerre yn ’t Hjerst-bistjûr.
XV.
Der gyng in feint yn wémoed d’ ierde roun.
Hy libbe yn stiltme, in prins yn ienlikheit
Dy’t inkeld God syn langst en ljeafde seit
En nea geniet noch treast fen eagen woun.
’t Beamt rûze fen syn leed; de streamen roun
Gyng sêft syn stille winsk nei d’ Ivichheit
Dy’t him hjar ljocht ûntkearde en nimmen seit
Hwerta syn lot fier fen hjar Mem-boarst woun.
Ien dei—de wyn wier moarmljend yn it reid,
De himel striele en ’t wâld hie rêstme woun,
Kaem nei him, biidzjend nêst it wide, in breid
Hwaens ljochtsjend each syn siele yn iiv’gens boun—
Ien gloed wier ’t gea, ien júbling en ien liet
By ’t sjen fen Brêgeman en Breid fen d’ ierd.
XVI.
Prinsesse fen myn keningsdream! De kroan’
Striel’t yn dyn hier, in stjerre yn jountiidsloft—
Ho ljocht dyn klaed! Ik sjuch yn iiv’ge noft
En blide tank dyn swide heech-steat oan.
Dû komst en giest stil nigend nei de troan’
Fen my, dyn foarst en tsjinner, boud. In skoft—
Den rûzet bliid in great muzyk-geroft
En fiere sang by stimm’ge oargeltoan.
Dit is dyn dei, prinsesse fen myn hert!
En hiel dit gea is júbljend fen ús sang
Nou’t foar dyn laitsjend each elts soargjen stjert.
En glimkjend sitst en tinkst en mymrest lang
Wylst hiel de wrâld ien swiet muzykjen heart
Fen mear as ierdske en ivich-tankbre klang.
XVII.
_25 Nov._
Det ik dizz’ dei stil nêst dy wêze mei
En nêst dyn foet de blide tiid oertinke,
Hwaens glânz’ge ûren dy yn d’ eagen blinke
Ta wytging fen in iere moarntiids-dei.
Mocht ik in ljeave ús rizend ryk ûntsinke,
De fûlste smert stoar yn mylde oantins wei;
Al sjugge wy dizz’ skieding trienjend nei,
Wy witte, in iiv’ger dei mei oer hjar blinke.
Liz, ljeaf, dyn hân yn mines—sjuch dizz’ dei
Hja is in stjerre yn ’t joun-swirk fen de hjerst,
En silvren glâns spraet oer ús feil’ge wei.
Nou gean wy sterk togearre; yn striid en rêst
For ivich ien, eft God de wijïng sei
Dy’t oan mankoar ús knotte, hillich-fêst.
XVIII.
Wy bin de prinsen fen it Fryske gea,
Oermoedich, soun en jong; ús wille is tige—
De fammen biidzje ús liet yn ept’ge rige
En ’t noegjen fen ús nocht forjitt’ se nea.
Loaits ho’t, oerwoun, de tiden for ús nige!
By ús great kommen flechte bang de Dea;
’t Ljocht striel’t ús d’ eagen út—en dochs, myn ljea,
Ien ljeafste heimnis bleau aloan forswige:
Ik bin de prins fen ’t wâld, bistjûr de weagen
En al de loften gean nei myn bliid nocht;
Ik riisde as Baldur, mar wier sjend fen eagen.
Blyn hie ’k in kening west; nou hat it ljocht
My laet, dêr’t nei myn gean dyn loaitsen seagen,
En ’k wit my lyts en feal en earm bitocht.
XIX.
Wit det ik lijde. Mennich iens’me jounen
Ha ’k stúnjend stien foar ’t finster oer de wei:
Nin ien dy’t kaem. En wer forstoar in dei
En húvrjend moast ik gean nei nacht hjar stounen.
En ienlik laei ik del en mymre nei
Oer ’t bange wûnder fen de sliep—wer rounen
Der húvrings oer myn wirge lea—wer wounen
Nachts wriggen al myn krêft yn dwylsin wei.
Mar einlings—wûndre tiid!—sei ien my sêft:
„Ik hâld fen dy.” ’k Haw gûld do’t ljeavjende eagen
Sêft ljochten yn myn siel mei wijde krêft.
De tsjoen tobriek. Sûnt waerd ik goed; sûnt seagen
Myn dreamen ljocht. Hja tiden op dyn trêft—
Noust komd bist, bliuw, yn boun tsjin niid en ljeagen.
XX.
Hoar giet it jountiids-let oer jounge groun.
Hiel dizze simmer-dei ha ’k bodde; d’ ierde
Dreau my ta wirk; ’k mocht der gjin stoun fen skiede
En meanend, swyljend, rispjend gyng ik roun.
In kenings-nocht! Ik skrepte yn ’t ljocht; ik woun
Myn holle in krâns fen hea en kûkúts-blommen;
’t Swit dripte my; ik haw gjin tiid fornommen—
Nou rêst ik hwet, hwent noegjend komt de joun.
En yn dit jountiids-let is wûndre wille,
In nocht sa great, det ik forstean ’t hast net;
Myn hannen, sêft fen jounich ljocht oertrille,
Bin fâlde en gear, en ’k jow my ta gebet:
En tinkljend, twinkljend klinkt it, stil yn ’t stille:
„Wêz groete, ljeafste”, it hillich jountiids-let.
XXI.
’k Tink oan ús Twiizler tún. Dêr giet de glâns
Bliid triljend oer de rûzge swiere blêdden;
De deiwyn dounset sêft mei lichte trêdden
De ljochte seamen fen de boskjes lâns.
Stil niget roaze-blomte yn sinn’ge bêdden
En bledtsjes sige del ta roaze-krâns;
Sims fiert de wyn hjar súntsjes mei, dy’t gâns
To núndrjen wit fen krûd en praetske blêdden.
En lange gerzen bûge sêft en soeije
Omheech, omleech, al nei’t de sigen ’t wol,
En sinne-blinkjes glimkje stil en djoeije
D’ âld apel-beam fen douns en maitiid fol,
En ús foriene sielen dreame en bloeije,
Elts nei hjar aerd, eft God hjar heechtiid wol.
XXII.
’t Ljocht dounse foar ús fiet, dêr’t moss’ge groun
Us stille trêdden heinde. In moarntiids-sigen
Oerloek it grien; ’t leaf oan de ting’re twigen
Song rûzjende it bliidste boadskip roun.
Ien timpel wier it wâld. Ik seach de rigen
Fen ’t rûzich beamte as pylders stean, sterk, roun;
Dêrta it leaf ien libjend tek, oerwoun
Fen himel-gloede oer ’t wûndre boun fen twigen.
In blanke flinter flodd’re; in fûgel song.
Yn iep’ner delte laei in glânzich wetter:
Dêr ha wy stil yn rykste mymring stien.
En ’k wist, de moarn wier great, mar ús siel’ fong
Yet klearder glâns en koe de himel better,
En seach hwet heimnis bleau for eltsenien.
XXIII.
Foar ús de sé fen einleasheit, hwaens weagen
Forswolgje hwet hjar glâns bitrout. In wyld
Frjemd liet riist út hjar djip; hjar wiksljend byld
Wearspeeglet ljocht en dûnkrjend yn ús eagen.
Mem Sé, sims ljeave ik dy mei lieten myld,
Sims húvre ik astû riisdest yn dyn fleagen
En stoarmich rôpst: dyn wylde feinten teagen
Fel driigjend op my yn en ’k hie gjin skyld,—
Aloan wier ’k bang for dyn forwoed’ne krêft
Al hie ’k mysels ek sterk; dyn iiz’ge wiette
Bifrear myn dreamen en myn tinz’ne trêft,
Mar hjoed, Mem Sé, omstoarmje ús lûd, en litte
Dyn dreamen ús oerrûzje,—stil en sêft
Scil wy, forboun, ús dochs dyn masters witte.
XXIV.
Mids minsken giet in glâns fen foarstlikheit
Us blinkende eagen oer. Hwent kenings-eare
Waerd ús biskern: nin ien scil ús ûntkeare
Hwet yn syn siele oan skat forhoalen leit.
Us ljochtsjend antlit scil gjin skaed forneare,
Gjin leed scil mear bistean, as ús stim seit
It blide wird fen hope en hearlikheit—
Faek scil ien, as nei ’t ljocht, nei ús him keare:
Sa jaen wy troanjend goede ginst en seine
En ’t ljocht scil om ús seale yn streamen gean,
En blomkje scil ’t dêr’t wyldernissen leine—
Wy hawwe God ús libben’s ynlikst bean,
En Hy joech Ljeafde yn ivichheit, nea eine,
Hwaens stille geasten glimkjend oer ús stean.
XXV.
Meist sitte yn ’t glânzgjen fen midsimmer-sinne.
De hannen gear, stil dreamende dyn liet
Det skielk myn ear yn silvren lûd oergiet,
Wylst oer dyn hier de wiffe sprankels rinne,
Ef meist by jounlocht oer de griizjende ierd’
Yet keiner hearlikheit en myldens winne
—In lette blom, hwaens knoppen iepen binne,
As eltse plant yn dau to slomjen stiet—
Aloan leit oer dyn antlit klearder glâns
As himel’s tûznen sinnen tsjoene kinne
En giet in keiner ljocht dyn eagen lâns.
Dochs bûg ik, dit oertinkend, net, mar binne
Myn tinzen greatsk en weevje in liete-krâns
As rykste lean, fen ’t rykste hert fortsjinne.
XXVI.
Licht is it liet det stille wémoed neamt
En drôvich dreamt fen tiden, ier-forgiene,
En op yen tastreamt mei syn lûd, en ’t iene
Djippe iivge leed yn stille rou fordreamt;
Licht eltse sang dy’t, nei’t se wiksljend streamt,
Fen ljeafde swiets en sûrs yn hjar foriene,
Det, hwa’t it lêze, yn stille mymring miene
In heger geast hie d’ egen fieling neamd—
Mar swier wier ’t liet my faek det júblje woe
En optein sjonge en altyd simmersk wêze,
Wylst yn folsleine nocht neat dûrje koe;
Mar dy oanskôgjend kin ’k my net bilêze
En ’k moat dy fen myn blidens sjonge, as scoe
Der oan fornoeging ein noch dea mear wêze.
XXVII.
’k Haw langst nei dy, myn ljeafste, in langst as wyld
By ’t hjerstmis riist yn ’t ryk fen skûm en weagen,
Dêr’t silvren kobben roppe yn eangst, en fleagen
Forwoed’ne wyn toropje it himel-byld.
’k Bin opstoarme yn de striid en sûnder skyld
Ha ’k sterk myn fijnen stien. Ik wist dyn eagen
My ljeavjend dêr’t ik teach; de goud’ne reagen
Fen kenings-ljeafde oerdizenen my myld.
Ik stoarme en stried; ik woun—nou rêst ik út,
En freedsum bûgt it jounbeamte om my hinne
En sêft is ’t moas en ’t streamke rûzet fyn....
Hwet bist noch fier! ’k Forjit èn rêst èn bút,
En ’k lit it hoars wer rêd en rêdder rinne
En, hjit fen langst, wol ’k iivrje mei de wyn.
XXVIII.
Ho ha de wize dichters ’t goed forstien!
De minsk’ne ljeafde, in bern fen stjerlike ierde,
Riist nei Godsels omheech; hjar dreamen liede
De himel yn, hjar is gjin seine ûntgien.
De sill’ge fjilden biidzje en leanje eltsien
Dy’t ljeafde for syn âlden siert; hja biede
Him swietste frede en rêst, hjar wjittrings skiede
De soarch fier fen syn paed, fen glâns oergien.
Hwaens each syn frjeonen ljeafde biedt, hwaens boarst
Hjar skûl is tsjin de stoarm dy’t elts oerkomt,
Scil ’t werwoun Paradys hjirnei oanskôgje—
Mar hwa’t himsels alhiel syn breid jaen doarst,
Him draecht de ljeafde oer fierste wrâld’ne romt
Nei hwer’t Gods egen timpel-skoarren bôgje.
XXIX.
In silvren boat det oer de weagen driuwt
Nei hwer’t it himel-ljocht fen goud’ne sinne
It wiid birint—de wyn fen goad’ne minne
Dy bliest it foart, wylst goad’ne laits ’t oerwiuwt—
Sa driuwklet ek myn sang fen my fendinne
Op tiid’ne en romte’ sé dy’t sinkt en kliuwt,
Mar ivich scil hja siikje it ljocht det bliuwt,
Al scoe net ien syn gloed mear skôgje kinne.
In boat, det stjerliken mei menn’ge skat
Utristen for in hill’ge skut-goadinne
Dy’t oer de weagen stjûrt hjar deistich lot,
Net oars myn liet, det ’k soarchsum en allinne
Mei grien en roazen útrist haw en det
Ik driuwklje lit nei dyn trochlofte sinne.
XXX.
Ik wit in plak dêr’t mank swietrokich krûd
De roaze bloeit en ’t reid in moarntiids-wize
Neinúndret, as, fen ljochte dauwe oerdize,
D’ omkrânse wjittring lústret, fyn fen lûd;
Wyld fûgelt floitet dêr; de jouns komt stil
In skruten hart det effen drinkt—den rize
Allinken tûz’nen stjerren, oer de lizen
Giet fen de wyn in lêste en sêftste ril:
Dêr scil ’k dy moetsje en toevje scil wy dêr
Oant d’ elfen komme en dounsje nei de mjitte
Fen ’t greate gean fen sé en ierde en stjer.
Heil Oberon! Hy scil ús net forjitte:
Midsimmer-nacht siichde oan—my tinkt, ik hear
Fyn swiet muzyk, dêr’t wy syn komste út witte.
XXXI.
In sâlte wyn waeit op tsjin ’t dún. De loft
Is bleek as pearel-glâns; troch lichte dize
Silvret it sinljocht del. En stil forgrize
Fordreamt de sé dit freedsum middei-skoft.
In knyntsje boartet bliid; yn stille nocht
Dounsje twa bûnte flinters, dream-bitize;
In rûp krûpt stadich fierder. Sêft forrize
De stille wizen fen it sé-geroft.
Is ’t net myn stim dy’t dy myn dreamen seit?
’t Lûd is myn siele hiem. En ’k wit, it wide
Draecht fen myn ljeafde in sêfte wytging oan—
Hwent beide ljeafde en sé is ivichheit:
O lústrje hjar den hwet ik dream, it blide,
En lústrje it yn myn egen tinzen-toan!
XXXII.
Sa’t nou millioenen for de iiv’ge rjuchten
Sterk stridend stean, dreaun fen in iizren plicht,
Gearkringend om Gods hill’ge findels, ticht
En sterk tsjin hwa’t, forflokt, net goed-dwaen mòchten:
Sa’t hja, swier bûgd geand ûnder ’t mêdzjend wicht
Fen iivge striid en eangst, dochs machtich witte,
Gods glimkjende ingels scil hjar siele oerjitte
Mei seine en himel-frede, swiet en licht:
Sa ik, dy’t mids it weage-glinstrjend Fryske gea,
Fen tûz’nen ien, de heitlânske idealen
Hanthaevnje tsjin forfal fen jeld en dea,
Wylst by de kriich tsjin ús forâldre kwalen
Dyn siel my sterk bisteevget, det ik nea
Forslopje scil yn striid for folts en tale.
XXXIII.
Do ’k dy oanskôge koe ’k dy as myn breid,
En ’k tanke God, al hie ’k dy neat noch frege,
En ’k wist, al nei’t de tiid ús lok forhege,
Wy ha mankoar al kend yn ivichheit.
Gjin liet det ik dy mymrjend sjong, ef ’t leit
Al tiden yn myn herte, en ’t wachte it hege
Det hiel myn siel’ sêft streake en forwege
Fen wille om ’t wersjen fen hjar iiv’ge breid.
Twa stjerren, sjittend troch de jounske loft,
Sims fen in wolken skaet, den klear togearre
De rounte oerstrieljend mei hjar blanke noft,
Net oars ek wy, dy’t jeldzje noch forstjerre
Mar ivich bin en jimmer ’t swiet geroft
Fen Goades weld’ge sfearen rûzjen hearre.
XXXIV.
Ik riisde, in blom yn skaed fen ivich wâld;
Swiersettich wier de stream en drôf it beamt,
By tiden kaem de wyn en rûze frjemd
En reage yn hjerst’ge tûken, skurf en âld.
Yn wiette en diiz’gens woechs ik op, myn wrâld
Forflokkend om syn twiivlichheit. Myn siel
Woe ljocht en longre nei ien inkle striel,
Mar ’t bleau mar skaed en ’k húvre en ’k waerd kâld.
Mar ear’t ik stoar krong op in lije dei
Ryk blinkend ljocht troch ’t weevljend leaf; de wyn
Wier soel en fierde in rook fen wûnders mei,
En ’t timpre ljocht foel ’t herte sêftkes yn,
Ien súvre pracht fen goud. En hiel dizz’ dei
Stean ’k blinkend yn myn ljochtens, blank en fyn.
XXXV.
Ik bin de stream, it spoekich berchtme ûntdreaun
Yn keamers, drôf en driigjend, as fen stoarnen;
Griis-skomjend âllet er syn stoarm’ge toanen
Er kroan’t en klaget, wyld fen skaed oerweaun.
Hy boarret paed mank ’t wâld: dy libb’ne kroanen
Weargâlje fen syn sang. It timpre gleon
Siicht twirjend del... for ’t earste hat er preaun
De ljochte blankens fen de himel-troanen.
Nou streamt yn leger oard mids krûd en blommen
Dy berchrivier en bynt al dijende yn,
As wier mei ’t ljocht ek rêst en mymrjen kommen.
Skielk laitsjend yn de koel’re sinne-skyn
Oerdreamt er glimkjend ho’t syn weagen skommen
Yn ’t grize lân fen berte, lang forlyn.
XXXVI.
Dû ljeaf, foarstinne, mylde dreamster, breid,
Ho scoe ’k dyn wêzen op it bêst bineame?
Ik lit myn sêftste wirden sjongsum streame
Nei’t moarn en dei en joun syn glinstring leit.
Ast riist yn moarntiids-steat sjongt beamte en reid
Dy ’t keninklike liet; de wjitt’ring-seame
Bloeit wei yn blomte en dreamt syn swietste dreamen
En wit it neij’rjen fen dyn foarstlikheit.
Tomiddei, as de loft fen ljochtens tilt
Sitst dreamend mids dyn simmersk hûs, dyn eagen
Ljocht as de laits dy’t oer de keamer trill’t.
Mar jouns by ’t neiljocht fen de lêste reagen
Bûgst oer my as de breid, dy’t mei my fielt
Ho’t silligens ús siicht út goad’ne eagen.
XXXVII.
In iepen mêd mei stâllen brún en heech
Mei blomte, lyts fen blêd en giel fen herte,
Mei griene raeijen dy’t ta sie hjar sette,
Forjit-my-net yn fûrge en delwâl leech,
Mei lûde ljurke-sangen, nea forgetten,
Fen migge-gûd it bûnt en bliid forweech,
Mei ’t galmjend lûd út toerren, fier en dreech,
Fordrifkjend eltse tins fen ierdske smerte:
Net oars myn siel, dy’t simmersk-sintsjend leit
Wylst fen dyn ljeafde in goudne glâns s’oerstrielet,
En dimm’ne wyn dyn langstme lústrjend seit,
Dy’t yn hjar sêfte dreame-tsjoen yet prielet
As hiel dit laech yn ’t grêf forgetten leit,
Dy’t ivich stiet, fen Ljeafde aloan skewiele.
XXXVIII.
In boat gliidt súntsjes oan de marwâl lâns;
De earnstge wylgen glânzgje yn silvren ljocht;
’t Is ’t ljeave sté det my fornoeging brocht
Dêr’t ik to dreamen laei yn simmer-glâns.
En ’k haw in helt my tocht dy’t stins en skâns
Twong nei syn wil; in kening ha ’k my tocht,
Dy’t, earnstich, from it hillich krús-grêf socht,
In skalt, it hier omwoun mei klimmer-krâns—
Ryk wier ik hjir by silvren wylg’ne dream
As sêft in sigen my oer ’t antlit roun,
En yn it reid biskûle in fûgel song.
Mar dreamde ik menn’ge dream oan mantel-seam,
Nea ealge ik det ik iens in ljeafde foun,
As nou myn stille siel ta júbling twong.
XXXIX.
Nou lit ús sile oer Fryslân’s marr’ne wiid
En lit it boat troch brûs en weagen sjitte,
En lit de sinne ús lokk’ge holle oersnjitte
Mei glinsters, ljocht as simmer’s blanke tiid;
Nou lit de wyn sêft rounje it seil, en litte
God’s sigens ús omstreakje, en roken swiid
Fen himelblomt ús meifiere yn hjar bliid
En loftich gean, det wy ús Sneinsbern witte!
Ho blau de loft yn libb’ne spegels sjoen!
Ho blank it wolken-flues! En reid-omrânne
Leit, bûnt fen blomte, in pôlle yn simmer-tsjoen—
Nou lit ús sile, ien mei de gloed, dy’t lannen
En mar oerwiuwt, ús dy’t de simmer woen’
Al leit hiel d’ierde yn Deâ syn rust’ge bannen.
XL.
Mem Fryslân noeget ús weroan oan ’t hert!
Sêft kaem hjar lûd ús ta, towyl de weagen
By ’t Skeveningske strân it wide oer teagen
Mei ’t liet det ivich rûz’t en nea forstjert.
Wy folgje it fier ljocht fen hjar mymrjende eagen,
Wy folgje en ’t is ús goed. Us siele heart
Fier efter silvren kym in tsjoenend let:
Mem Fryslân’s klokken, liedende oer de weagen.
Farwol nou, blikkrjend sân mei dunen blank!
Jim weagen, sjong ús ’t lied ta ôfskie ta,
Dû himel, jow dyn goede blauwe seine.
En lûder rûz’t de fiere silvren klank:
Gean mei, gean mei! De kimen glânzgje sa:
Mem Fryslâns laits! Nou wol it sangen reine!
LIETEN FEN LIONEL.
I.
Ho leit it fjild sa stil... Biferzen mieden,
Wyt-glinsterjend fen silvren rym, en stiif,
Dy kreakje dêr’t ik gean. It winter-wiif
Hat, fier fen iiz’ge troane, wâld oer d’ ierde.
Ho falt it ljocht sa gril! De wolkens bliede
Mei streamen rea út hjar forstive liif:
In winter-dei stjert ier. As earm geriif
Barnt út in stâlle in ljocht, en klokken liede.
Hjir op dit ienlik mêd, yn jounske strielen,
Stean ik to dreamen by hwet blanke skiep,
Ien leit der nêst myn fiet, as koe it fiele
Myn kleare dream, en rêst yn fromme sliep.
Nou tinke om dy! De moanne riist allinken
En ’k sjuch de sinne oer ’t sniewyt doarpke sinken.
II.
Hwet wie de jountiid skier en wiet to fielen,
Do’t ik yet ienlik gyng, fen hoopjen sêd;
Yn ’t giele moas sonk wirch myn swiere trêd,
Ik bea om rêst for myn fordoarme siele.
De blêdden riss’len nêst my, stadich, têd,
Wolkens fen leaf, nea glânzgjende yn de strielen;
Ik seach de geasten dy’t myn lieten stielen,
Bigearte en Dea, dêr dounsjen, wyld en rêd.
In fiere stream moarmle op syn greatske paden,
Dy’t nea net swige en nearne yn ’t neat fordwoun—
En nêst my húvren wiete, núvre skaden
Towile it leaf him ta myn deakrâns’ woun,
Mar nearne it blomte wyt, en nea de saden
Dêr’t sjongsum ’t wiet omhegen riisde en roun.
III.
Mar om dyn holle wier in krâns’ dy’t ljochte,
En oer dyn antlit laei de glâns fen rêst;
Sa gyngst myn grize leanen troch, en nêst
My stiest, en seinest my, de hjerst-bitochte.
Myn dreamen, dy’t aloan dyn eagen sochten,
Binne yn dyn wijinge op hjar rykst en bêst,
En glânzgje fen in wûndre glâns, dy’t fêst
Dyn mylde loaitsen oer hjar earmens brochten.
Ik wier in bern det troch de hjerstjoun roun,
Yn bidlersklean, de koartsgloede op de wangen;
Dou kaemst, in prins sa ryk, yn seine stoun
En twongst it sike bern om liet en sangen—
En mijen song it, sòng ’t: fen ien dy’t foun,
Fen ien dy’t joech hwernei it tiden lange.
IV.
Myn ljeafde is lyk in liet fen lûde weagen,
Dy’t rûzje en gûle yn twiljocht fen ’e nacht,
As wiffe twinkelglâns fen silvren pracht
Bevet oer ’t wiet, yn freedsum-wite reagen.
Dou bliuwste en stieste as stien, dy’t fûle fleagen
En gjalpen brekt, en d’ earme deadeklacht,
Dy’t út de weagen riist, net heart, en ’t ljacht
Det oer hjar wier, biachtet lyk in ljeagen.
Myn ljeafde tinkt: in jountiidsfûgel klaget,
Dou biste it wâld, hwertroch ienlûdich-sêft
In rûzjen giet, as sinne dûkt en ’t daget.
O ljeavje my, en jow my treast en krêft!
...Dou lakest súntsjes eft myn leed dy haget,
En om myn wente rint sa’n wide grêft...
V.
De Maitiid kaem: ik haw myn keamer sletten,
Hwent mei de minsken gyngste en glimkest, bliid;
For my wier ljeafde dea en hiel de tiid
Do’t alles nij waerd neffens iiv’ge wetten.
It jier waerd ryp, en oan de jounloft bletten
De wolkens roazich-rea; de wrâld stie swiid
To prieljen yn it pronkjend ljocht—en Niid
En Hate en Hjerst haw ik earst do forgetten.
Oktober glimke kâld, myn ljeafde bloeide
En woechs al krêft’ger tsjin it friezen yn,
Hwent yn dyn eagen fielde ik fjûr, det gloeide.
Nou soargje ik skielk for dy, en d’ iizge wyn
Wykt krêftleas for de moed, dy’t yn my groeide;—
It dûrret lang, ear’t ik dyn ljeafde fyn.
VI.
_Ruth, I 20._
Seit men: „Hy komt, de Kening fen dyn dreamen,”
Den bin ik dagen bliid, en hoopje, en lij.
Ik gean yn Ljocht, om’t ik myn tinzen wij
Oan Him, en bid, en wit gjin lûd to neamen.
Dou gieste en sjuchst my oan—dou giest foarby;
Ik doarmje moedleas by myn wâlde-seamen,
En hear dyn lûd yn ’t rûzjen fen ’e streamen,
En dream fen dy, wylst ik de minsken mij.
En seit in frjeon den skielk, meilydsum, mijen:
„Dyn lot is wrang, en keal dyn koarte tiid
Fen tsjoede hope en ljeafde en earmtlik lijen,”
Den stean ik rjucht, en laitsje d’ eagen bliid:
„Neam my Naomi, Mara net. Myn swijen
Is inkeld lok: ik leau, al swalkje ik wiid.”
VII.
Dou waerdst my einleas ljeaf: ik koe dy neame
Mei noegjend liet yn d’ ûre fen myn dea,
En nêst dy gean oer greide en neaken gea,
En fen dy skaet, dochs ivich fen dy dreame.
’t Is wier, dou bist gjin bern, det by de streamen
Fornoege djoeit om blommegiel en -rea,
Gjin faem, dy treastgje wol myn treastleas wea,
Dou bist gjin geast by poarpren wolkenseamen...
Hja neame dy gewoan, en my hwet bjuster:
Hja binne ûnwiis, en for myn langjend each
Bloeit der in ljocht, en wykt it deade-tsjuster.
O ho’t de wrâld mei al hjar witnis leach!
Dou bist sa treastlik lyk in ljeave sister,
In blom sa myld, sa wiksljend as in weach.
VIII.
Kom mei my, kom! De wirge minsken teagen.
Sêft giet de wyn oer ’t leaf en laket stil,
It wetter rûzet sêft, in tear getril
Fen silvren glâns gliidt oer de rêst’ge weagen.
Ik hear gjin inkeld liet, gjin lûd det skril
De frede brekt, en tink om dream noch ljeagen;
Ik sjuch dy djip yn dyn fortreastgjende eagen,
Eft nea de nocht fen ljeavjen eingje scil.
Dou bist sa goed, en scilst mei ljeafde heare
Hwet ik dy freegje, bliid en stil bidêst,
En scilst fen my gjin ûnwier wird bigeare.
Ik siet en skriemde stil, mar ’t hat my west,
Do’t ik dy seach, as koe ’k myn wea forneare;
Kom mei my, kom, nou’t d’ ierde glimkjend rêst.
IX.
Jow my dyn ljeafde en freegje net nei mear.
Faeks nimt ús skielk de dea, faeks libje wy
Yet mennich jier; de wrâld ropt, winsket dy
To sjen as elts, mei earme glâns en ear’.
Mar freegje net nei moarn. Hjoed ljochtet klear
De maitiidsdei, hjoed waechst it lângers blij,
Yet stiestou sterk, yet bist fen wrâldlêst frij—
Jow my dyn ljeafde en freegje net nei mear.
Hwet telt it ús, al riist de nacht? Hwent by
’t Ljocht yn ús siele wier de dage ûnklear,
En dit ljocht, det ús bliuwt, det tsjinje wy.
Skoer ôf dyn deistich klaed, wêz greatsk; bifrear
Fen kjeld ek d’ ierd’, myn waermens bleau dy by:
Jow my dyn ljeafde en freegje net nei mear.
X.
My bin de dagen as dy wûndre weagen,
Dy’t fen myn lân nei dines ivich gean;
Hja rize ûnlijich, sinke djip, en ljeagen
En ljeafde en langst, sa is hjar frjemd bistean.
Ik haw hjar sjoen en yn myn twiivljende eagen
Speegle de glâns fen hjar bitwinkle klean;
Ik haw hjir stien, do’t rûge wolkens teagen
Swart-bôgjende oer de fiere kenings-lean.
In núvre wiksel laket oer de loften:
Sa bûnt en wûnder bin myn deistge skoften.
En jimmer weagen, nea dyn glimkjend strân,
En nea dyn antlit oer dit longrjend lân!
Aloanwer droan’t it wiet en oarglet swier,
Fen wylde langstme, as mines âld en skier.
XI.
Dy haw ik sein hwet op my weacht: it lêst
Hast fen gjin ien sa field, it frjemde lok
Det inkeld ik hjir wit, myn laits om sok
In heimich ding as d’ ienris iivge rêst.
En nou: scilstou forstean? My pleagen drok
Hwa’t my as ljeafsten gouwen: sterk en fêst
Droech nimmen ’t jok yet fen myn ljeafde, en dwêst
Waerd nea myn langst, myn ljeafde mear as flok.
Dit is hwerom ik gean, in prins sa ljocht:
Det nimmen lijt as ik, om’t nimmen socht
De stien, dy’t flûnkret yn it hert’ fen d’ ierde.
Dit is hwerom ik bûg, in mûnts sa leech:
Nimmen seach mei my yet, dêr jinsen, heech
De blauwe glâns, dy’t al myn dreamen sierde.
XII.
As ’k dea bin, wier? den sjongst in kostlik liet:
Fen ho’t hy frjemd wier, faeks en njoer en kâld
En hjerst fen skyn, mar Maeije yn ’t hert—de wrâld
Forstie him net, sa sjongste frjeonlik-swiet;
Hy wier net earm, sa seist den, in geniet,
Myld, nuver, joech him ljocht; hy wier net âld,
Mar jong as froast’ge maitiidsmoarn; it wâld
Wier him ta frjeon, ta ljeafste it hymjend wiet.
Hy, hater, wier mei roazen bliid; it giel
Fen ’t weagjend nôt wier him, de donkre, djûr;
Net ien, mar Ik, mar Ik forstie syn siel’.
Nou bin ik ienlik, drôf; in hetsich sûr
Barnt my de tonge; in koarts fen longrjend fiel
Nei Him, nei Him bliuwt my nou inkeld oer.
XIII.
As ’k dea bin, wis, den sjongst in hearlik liet,
Det hiel de wrâld forstive stiet fen smert,
En wer ûntweitsjend, lústrjend seit: dêr let
In klok aloan fen in to frjemd fortriet.
Den bringt men dy oliif en drúf; ien biedt
Dy, earme sjonger, ’t bloed oan fen syn hert’,
’t Lûd fen syn siele in oar; en elts bidjert
Dy sêft mei jeften om dyn yndrôf liet.
Mar dou nimst neat mear nei dy: dou bist bliid
As ’t bloed dy fen dyn soallen rint, as ’t each
Dy diiznich wirdt: sa komt dyn lêste tiid...
Myn holle omspint de Dea mei rust-brún reach,
Yn griis klaed sit ik stil by ’t Deade-wiid,
Det blyn slacht hwa’t syn weagen skûmjen seach.
XIV.
Ast nei my komst, en ik bin dea, den scil
Myn each net ljochtsje; it toarre en bleke liif
Ammet net waerm mear nêst dy; deadsk en stiif
Forgean myn lea, net lústrjend nei myn wil.
Patsje myn iiz’ge mûle net! Lit stil,
Net nytgjend my yn d’ ierd forgean. ’t Earm lyk
Kin dôch gjin wearpea jaen... ’t is dien. It ryk
Fen ’t libben sonk yn sompen, goar en kil.
Den net, mar nou. Kom dôch, ik gûl nei dy...
Oars rout it dy, ear’t yet dit jier forgiet;
Kom ticht, hiel ticht; dou wist, ik ljeavje dy.
Liz lylje-blêdden op myn boarst, det bliedt,
En op myn mûle balsem, fris en nij...
En den, sjong as ik stoar, in blider liet!
XV.
Sa lang ik fen hwa’t diel hawwe oan dyn siele,
It heechste riis yn fieling en yn liet
En ’t keninklike poarper draech, bistiet
Myn ljeafde lyk in snieberch, goud-oerstriele.
En yn myn dreamen hearst oan my, en fiele
Myn tinzen neat fen hwet ús ivich skiedt,
Lyk strûzend ek in sémieu oer it wiet
Gjin weagen wit, mar oanfljucht, ljocht-bimiele.
Ik seach yn ’t ivich blau de hege sinne
Sa prinslik glânzgjen oer it prieljend gea—
Scoe ik dy ea as ljeafste groetsje kinne?
Mar nou toraent it lêste jountiids-rea,
De lûde sé brûz’t oer fen wylde minne—
En op myn herte slacht it fûl del: Nea!
XVI.
’k Song, Lionel, dyn ljeafde; ik joech myn stim
Det dêryn tsjûgje mocht dyn geast, hweroan
It egen lûd ûntstoar. Ik naem dyn kroan,
En laei op ’t egen hier syn bleke glim.
Lang wier dyn ljeafde ek mines; hiel myn moarn
Wier, frjeonen fen myn siele, wijd oan jim,
’k Joech jim myn ljeafde en tocht aloan oan him
Dy’t lijde as ik, de kenings-ljeafde ûntstoarn.
Wyld, twingend ha ’k jim ljeave en ’t wier myn rjucht.
For kinstners is de skientme slachteleas,
En ik hie neat as ’t glânzgjen fen jim eagen.
En nou’t myn geast nei greater dagen tsjucht
Bliuw ’k seinjend jim, myn frjeonen, dy’t ik keas
Do’t ik to stjerren tocht yn hate en ljeagen.
TRIJE LYTSE RIGEN.
OAN IN FRJEON.
I.
Dêr’t ûnder bûgend wâld in wjitt’ring klear
Mids blomte en snilen streamt, hast toeve yn dreamen;
Stil weven glinsters oer dyn hier; de seamen
Fen reid oan d’ oere rûzen bliid en tear.
Sims hast dy bûgd en delsjoen yn de streamen
Dêr’t hiel in wrâld him yn syn dream forlear;
Dyn antlit, yn de goud-stream blank en tear,
Wier glinzich fen in langstme, nea to neamen.
Do is de faem Idoena glimkjend gien
En hat hjar bûgd, sêft oer dyn skouders hinne,
En yn de wjitt’ring seachstû nêst dy ien
Sa goed en myld, as nea gjin minsken binne...
Forheard seachst op. Hja wier yn beamt fordwoun
En inkeld rûze in lústrjen ’t wâld yn ’t roun.
II.
Idoena giet yn Walhal’s stins, dêr’t sinne
Aloan hjar gloede as rinnend goud oer spraet;
Krûd, roazen, douwen siere op ’t moaist hjar paed
En iiv’gens is hjar each, hjar siel’ goadinne.
Minske bistû. Ut Fryslâns wâld fendinne
Hat dyn bistean nei strjitte en stêd dy laet—
Yet kenst de tael fen mar en wâld, mar waerd
Dy gind to gean yn heeg’re geast’ne minne?
Dochs sjuchst hjar glânzgjend each wol eltse stoune—
Dyn langstme is as de sé dy’t tynt en sinkt,
Dû wolst en kliuwst en siichst wer del, forwoune.
En hja yn Walhal’s moarmer sjucht en tinkt,
En noegjend sjongt Idoena, roaze-omwoune,
Hjar liet, oant yn dyn each wer hoopjen blinkt.
III.
Unnoaz’le, dû, ho is dyn each sa drôf!
Ryk bloeit dyn siele en seit hjar dreame-wille
Yn útrings klear en myld, dy’t dûrje scille,
As hiel dit slachte al foel en wylge yn stôf.
En drôvest om’t dyn ljeafde yn stille rôf
Dyn rêst dy naem, kleist om’t dyn skouders tille
In iiv’ge lêst fen hope en hún, gjin wille
Dy suver bliuwt—ei liz dyn leed den ôf.
Hwent sjuch, ien bliuwt aloan dyn dagen by:
Ast wirch bist, gean ta my: myn herte is sêft;
Ast woune waerdst, scil ik dy ring genêze.
Meije ek Idoena laitsje, ik hâld fen dy,
En eltse stoun scil ’t bêste fen myn krêft
Yn soarchs’me noed stil om dyn wegen wêze.
OP MEMME JIERDEI.
21 Aug. ’17.
I.
Nou rêst hwet út; de sêfte stoel stiet ré,
En roazen rûke, as op dizz’ dei foreale;
Midsimmer wijt de keamer ta in seale
Sa ljocht en rom, as ’t glânzgjen oer de sé.
Foar ’t finster bloeit it blauwe blomte yn eale
Fornoeging om de blide dei. Bûnt fé
Giet weidzjend yn de greiden fier, en ’t swé
Fen ’t goud-hea rûkt as wijreek yn ús seale.
Sa is Jins dei, ljocht, krêftich as Jins wêzen;
Wynt silvren tried ek yn Jins hier, Jins moed
Wirdt yn de kjeltme fen de froast nea fêrzen.
In ljochter Geast hat oer ús wrâldwei noed;
Hwa’t lyk as Jy det tankjend wit, hat lêzen
It boek fen ’t wiere, en libbet bliid en froed.
II.
Nou rêst hwet út: faek wier Jins dei sa drok!
De jierren wierne as weagen yn it wide,
Fol krêft en preal en diigre striid; Jo bide
Great, weardich wirk, gjin sêft-swiet dreame-lok.
Sims wier Jins soarch in pleach, Jins ljeafde in jok—
Nea twiivlen Jy, Jins hert hat nea binide;
Sa rêst dizz’ dei hwet út fen bann’ger tiden,
In blide lins, in skoft fen oantins-lok.
Ja, ’t libben easke krêft fen Jo, dy’t hiel
Allinne yn wide romten stridend stiene,
Fen neat skewield, de iens’mens as Jins diel.
Mar hwet Jins warbre hannen diger diene,
Jins bern forjit it ninter; yn syn siel
Bliuwt al Jins soarch yn oantins fêst foriene.
III.
Ik wit, Jy tinke hjoed om him, hwaens each,
Ienris ús ljeafste treast, tobriek yn lijen,
Jins man, myn Heit—de nacht bigloep him mijen
En diek him hoeden mei hjar deadlik reach.
’k Hear yet syn stimme, yet syn trêd; ho teach
Hy sterk en fêst oer ’t skymrich paed! Yn swijen
Droech hy syn leed, yn krêft oerwoun er ’t lijen—
Hy rêstgje sêft, dy’t fen ús ierde teach.
Mar sjuch, hy is yn my wer riisd. Syn bern
Hat fen syn geast, is skepen nei syn byld,
En hwet forstoar, riist nei it ljocht omhegen.
Sa bliuwt syn ljeafde en wêzen ús biskern,
En ’t is, as gean wy dêr’t in hoedzjend skyld
Us wegen dekt, lyk wy bitrouwend fregen.
IV.
Yn Fryslân is de simmer-jountiid ljocht
Fen goud’ne glâns en lij fen dream en wille;
It beamte rûz’t, fen wiffe gloede oertrille,
Sêft eft in dreame-prins syn ljeafde oertocht.
Elts lûd giet hoar oer miede en wei, as brocht
Fen kleard’re wyn; it gea is frjemd forstille—
Den ’t jounlet út in fiere toer, forsille
Oer ’t iep’ne mêd, dêr ’t ljurkje rêst al socht.
Mem, ljeave, wêz’ Jins jountiid lyk by ’t simmer
Yn Fryslân ’t greate ljocht ta rêst him set,
Yn sêfte steat en preal en bliid geglimmer—
Wêz ien, dy’t ek yn joun de frede met,
Fyn yn sa’n rêst Jins treast en blidens jimmer—
Dêrta myn liet as silvrich jountiidslet.
IEPENBIERING.
I.
In blom dy’t hjar ûntjaen wol, middeis ier,
As hiel de simmerloft yn ljochtgoud driuwt,
Wylst in swietrook’ge wyn hjar kroane omwiuwt
En mijen iepenteart hjar dimm’ne sier,
Sa wrakslet ek myn skamte tsjin, dy’t bliuwt
Al bounzet yn myn hert midsimmer’s tier—
Sa iep’net hjar myn siele, têd en swier,
Dy’t twiivlet en bitrout, dy’t freegjend leaut.
De gûchel-wrâld giet yn hjar steatsklaed skûl
En dekt hjar ta, is ’t liif mar efkes bleat,
Hwent hjar ôfstjitlikheit tobarnt hjar, fûl;
Mar ik, heech steande yn simmer’s keine steat,
Jow bliid my bleat, forspij èn skaed èn skûl,
Liz ’t lêste weefsel ôf en eangje neat.
II.
Ik bin de geast fen Ienlikheit, dy’t sêft
Oan koele ich syn swietste tiid fordreamt,
Sêft glimkjend dêr’t de wjitt’ring noegjend streamt
En speegljend yn it wiet mei goud’ne trêft;
Hwaens mûle neat as swiete mearkes neamt,
As lyljes blinkend op in blauwe grêft;
Hysels himsels genôch; in himel-krêft
Hwaens weltich ryk gjin peal noch beam biseam’t.
’k Bin skou fen minske-wrâld en dûk my rêd
Mids grien strewel, sa faek in swiere trêd
De ienlikheit fen wâld en stream tobrekt—
En ’k wit in boarne yn waeijend krûd, dêr’t stil
By jountiid, as it deiljocht dwyndlje scil,
In hill’ge nimf hjar greate wizens sprekt.
III.
Ik bin de frjeon fen de swiermoed’ge Prins
Dy’t tinzenleas fier doarmet nêst it wiet,
Dêr’t menn’ge stoarm oermoedich âljend stiet,
En ’t skom-wiet spat, al-ivich, sûnder lins;
Dy’t sliepleas rêst, safaek de deitiids-grins
De swarte nacht fen bleke jountiid skiedt,
En dreamend sjongt in al to frjemd fortriet
Fen fiere langsten, sûnder doel en tins;
Dy’t húvret oer syn kliene lea, safaek
Mei eage-ljocht fen fjûr en rou gelaek
It reade minster fen de hertstocht riist;
’k Bin frjeon fen de swiermoed’ge Prins, hwaens each,
Hjel-blau en drôf, to djip yn ’t hert my seach
En my yn greate ljeafde en twivel tiist.
IV.
Ik hoedzje yn myn herte it frjeonskips-fjûr
Fen âlde goaden my bitroud; de wyn
Bliest rou en kâld myn froast’ge noasters yn
En gounzet om myn herte, oerginstich, njoer—
Mar sterker is myn herte as stiel, gjin kloer
Tobrekt syn doar, gjin froastwyn krûpt it yn;
Yn iiv’gens waermjend hoedet it de skyn
Fen ’t hillich ljocht, bitroud fen ’t Albistjûr.
Sêft barnt dit fjûr, in wite lampe lyk
By jountiid strieljend efter read gerdyn,
Sa skynt it yn myn herte, feilich, frij—
En ’t skynt myn swakten sterk, myn earmoed ryk,
Mar sims, as bûten gûlt in boazer wyn,
Den, efkes, flikkret it en skroeit it my.
V.
Ik nim it moaije al laitsjend oan myn boarst,
Hwêrdet myn wei my nocht en blomte biedt;
Ik nim, en sjong in lang ûndogensk liet
Fen hwet myn siele as eindom easkje doarst.
Nea haw ik twiivle by myn kar: ik moast.
Hwet great en moai is, is fen my; ús ierd’
Mei fûgels, blomte en ljocht, mei ljeafde en liet,
’k Nim alles laitsjend oan myn ljeavjend boarst.
Hwet d’ earmen brea, hwet siken is it krûd,
Hwet klaeijing kâlden is en doarmers ’t ljocht,
It iennichst-need’ge, it moaije is it my—
Heil Ierde, Ljeafde, Ljocht! In hillich lûd
Hat my de wytging fen Jim miening brocht:
Sûnt is de nacht my dei, it âlde nij.
VI.
Myn eagen drage it ljocht fen moarn. Jim bern
Fen Fryslân’s pleatsen, rêstend mids de steat
Dy’t kening Simmer oer Jim grêften geat,
Forstean myn stim! Jim is hwet greats biskern.
Hwent yn de nacht seach ik in gielich read
Det ljochter waerd en dijde en woechs... En hen!
Yn poarpren dage is hiel it East forlern,
De iiv’gens riist en fen de nacht bliuwt neat.
Ik steande op himel’s koopren toer, sjuch mear:
It heitlân frij, de minsken bliid en rjucht,
De marren great en ljocht, de loften klear—
Ik bin in preester dy’t yn ’t iiv’ge sjucht,
En nearne is nacht noch nearens: Fryslân’s Hear
Is in wirkdiedich God dy’t wûnders docht.
VII.
As mêd de jountiid leit oer daujend gea
En ’t lânfolts nei de klinten teach, en tear
Oer d’ iepen mieden klinkt, forkleare en hear,
It silvren let fen stille jountiids-bea,
Den riis ik tankjend op fen ’t rûkend hea
En jow my nei it tsjerkje ta, dêr’t klear
It Angelus út weiklonk, God ta ear’,
En ’k wit, ’k bin lyts en dochs wier ’k greater nea.
En yn de hern’ dêr’t troch biskildre glês
It ljocht as bloed falt op in stien-blank krús,
Dêr knibblje ik del en stamm’rje in tankjend wird.
Him staette yn ’t hert de wrede wrâld hjar mês
En Hy forjoech ’t... En ’k longrje nei it thús
Dêr’t Him en hiel Syn foltsen heil bean wirdt.
VIII.
Nou kear ik yn ta Dy, great-machtich God,
Hwaens hearlikheit myn lyts bigryp oergiet;
Hwent folle sei ’k yn dit forklearjend liet
Fen ho’st my skoepst en fen myn talein lot,
En ’k neamde my mei menn’ge namme en ’k hiet
My sjonger, preester, noeder fen in skat,
En ’k like sels my great, my byldzjend det
Ik mids de kenings fen Dyn wrâldrom siet—
Dennoch forswige ik yet myn swiidste rom,
Ien, great en heech, o Hear, as ierdske tael
Hast net bineame doar, fen Dy biskern,
Hwent mear as ik as bard en preester kom,
Bin ik, nei ’t great ûnthjit fen ’t âld forhael
—En ’t is in saed fen himelsk lok—Dyn Bern.
*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK UT STILTME EN STOARM ***
Updated editions will replace the previous one—the old editions will
be renamed.
Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
law means that no one owns a United States copyright in these works,
so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United
States without permission and without paying copyright
royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
of this license, apply to copying and distributing Project
Gutenberg™ electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG™
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
and may not be used if you charge for an eBook, except by following
the terms of the trademark license, including paying royalties for use
of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for
copies of this eBook, complying with the trademark license is very
easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation
of derivative works, reports, performances and research. Project
Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away—you may
do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected
by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark
license, especially commercial redistribution.
START: FULL LICENSE
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg™ mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase “Project
Gutenberg”), you agree to comply with all the terms of the Full
Project Gutenberg™ License available with this file or online at
www.gutenberg.org/license.
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg™
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg™
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or
destroy all copies of Project Gutenberg™ electronic works in your
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
Project Gutenberg™ electronic work and you do not agree to be bound
by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person
or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. “Project Gutenberg” is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg™ electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg™ electronic works if you follow the terms of this
agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg™
electronic works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (“the
Foundation” or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
of Project Gutenberg™ electronic works. Nearly all the individual
works in the collection are in the public domain in the United
States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
United States and you are located in the United States, we do not
claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
displaying or creating derivative works based on the work as long as
all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
that you will support the Project Gutenberg™ mission of promoting
free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg™
works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
Project Gutenberg™ name associated with the work. You can easily
comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
same format with its attached full Project Gutenberg™ License when
you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
in a constant state of change. If you are outside the United States,
check the laws of your country in addition to the terms of this
agreement before downloading, copying, displaying, performing,
distributing or creating derivative works based on this work or any
other Project Gutenberg™ work. The Foundation makes no
representations concerning the copyright status of any work in any
country other than the United States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
immediate access to, the full Project Gutenberg™ License must appear
prominently whenever any copy of a Project Gutenberg™ work (any work
on which the phrase “Project Gutenberg” appears, or with which the
phrase “Project Gutenberg” is associated) is accessed, displayed,
performed, viewed, copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most
other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
of the Project Gutenberg License included with this eBook or online
at www.gutenberg.org. If you
are not located in the United States, you will have to check the laws
of the country where you are located before using this eBook.
1.E.2. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
contain a notice indicating that it is posted with permission of the
copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
the United States without paying any fees or charges. If you are
redistributing or providing access to a work with the phrase “Project
Gutenberg” associated with or appearing on the work, you must comply
either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg™
trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
will be linked to the Project Gutenberg™ License for all works
posted with the permission of the copyright holder found at the
beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg™
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg™.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg™ License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
any word processing or hypertext form. However, if you provide access
to or distribute copies of a Project Gutenberg™ work in a format
other than “Plain Vanilla ASCII” or other format used in the official
version posted on the official Project Gutenberg™ website
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
of obtaining a copy upon request, of the work in its original “Plain
Vanilla ASCII” or other form. Any alternate format must include the
full Project Gutenberg™ License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg™ works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg™ electronic works
provided that:
• You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg™ works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
to the owner of the Project Gutenberg™ trademark, but he has
agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
within 60 days following each date on which you prepare (or are
legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
payments should be clearly marked as such and sent to the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
Section 4, “Information about donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation.”
• You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg™
License. You must require such a user to return or destroy all
copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
all use of and all access to other copies of Project Gutenberg™
works.
• You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
receipt of the work.
• You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg™ works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
Gutenberg™ electronic work or group of works on different terms than
are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of
the Project Gutenberg™ trademark. Contact the Foundation as set
forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
Gutenberg™ collection. Despite these efforts, Project Gutenberg™
electronic works, and the medium on which they may be stored, may
contain “Defects,” such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
cannot be read by your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the “Right
of Replacement or Refund” described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg™ trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg™ electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium
with your written explanation. The person or entity that provided you
with the defective work may elect to provide a replacement copy in
lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
or entity providing it to you may choose to give you a second
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
without further opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you ‘AS-IS’, WITH NO
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of
damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
violates the law of the state applicable to this agreement, the
agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg™ electronic works in
accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
production, promotion and distribution of Project Gutenberg™
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
or any Project Gutenberg™ work, (b) alteration, modification, or
additions or deletions to any Project Gutenberg™ work, and (c) any
Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg™
Project Gutenberg™ is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
from people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg™’s
goals and ensuring that the Project Gutenberg™ collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg™ and future
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
Sections 3 and 4 and the Foundation information page at www.gutenberg.org.
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation’s EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
U.S. federal laws and your state’s laws.
The Foundation’s business office is located at 809 North 1500 West,
Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up
to date contact information can be found at the Foundation’s website
and official page at www.gutenberg.org/contact
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg™ depends upon and cannot survive without widespread
public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine-readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state
visit www.gutenberg.org/donate.
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations. To
donate, please visit: www.gutenberg.org/donate.
Section 5. General Information About Project Gutenberg™ electronic works
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
Gutenberg™ concept of a library of electronic works that could be
freely shared with anyone. For forty years, he produced and
distributed Project Gutenberg™ eBooks with only a loose network of
volunteer support.
Project Gutenberg™ eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
edition.
Most people start at our website which has the main PG search
facility: www.gutenberg.org.
This website includes information about Project Gutenberg™,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
